mèng xià
【孟夏】

yī yuē: mèng xià zhī yuè, rì zài bì, hūn yì zhōng, dàn wù nǚ zhōng. qí rì bǐng dīng, qí dì yán dì, qí shén zhù róng, qí chóng yǔ, qí yīn zhēng, lǜ zhōng zhòng lǚ, qí shù qī, qí xìng lǐ, qí shì shì, qí wèi kǔ, qí chòu jiāo, qí sì zào, jì xiān fèi. lóu guō míng, qiū yǐn chū, wáng pú shēng, kǔ cài xiù. tiān zǐ jū míng táng zuǒ gè, chéng zhū hé, jià chì liú, zài chì qí, yī chì yī, fú chì yù, shí shū yǔ jī, qí qì gāo yǐ cū. shì yuè yě, yǐ lì xià. xiān lì xià sān rì, tài shǐ yè zhī tiān zǐ yuē: mǒu rì lì xià, shèng dé zài huǒ. tiān zǐ nǎi zhāi. lì xià zhī rì, tiān zǐ qīn lǜ sān gōng jiǔ qīng dài fū, yǐ yíng xià yú nán jiāo. hái, nǎi xíng shǎng, fēng hóu qìng cì, wú bù xīn shuō. nǎi mìng lè shī xí hé lǐ lè. mìng tài wèi zàn jié jùn, suì xián liáng, jǔ zhǎng dà xíng jué chū lù. bì dāng qí wèi. shì yuè yě, jì zhǎng zēng gāo, wú yǒu huài huī. wú qǐ tǔ gōng, wú fā dà zhòng, wú fá dà shù. shì yuè yě, tiān zǐ shǐ chī. mìng yě yú chū xíng tián yuán, láo nóng quàn mín, wú huò shī shí mìng sī tú xún xíng xiàn bǐ, mìng nóng miǎn zuò, wú fú yú dōu. shì yuè yě, qū shòu wú hài wǔ gǔ, wú dà tián liè, nóng nǎi shēng mài. tiān zǐ nǎi yǐ zhì cháng mài, xiān jiàn qǐn miào. shì yuè yě, jù xù bǎi yào, mí cǎo sǐ, mài qiū zhì. duàn báo xíng, jué xiǎo zuì, chū qīng xì. cán shì jì bì, hòu fēi xiàn jiǎn, nǎi shōu jiǎn shuì, yǐ sāng wèi jūn, guì jiàn shǎo zhǎng rú yī, yǐ gěi jiāo miào zhī jì fú. shì yuè yě, tiān zǐ yǐn zhòu, yòng lǐ lè. xíng zhī shì lìng, ér gān yǔ zhì sān xún. mèng xià xíng qiū lìng, zé kǔ yǔ shù lái, wǔ gǔ bù zī, sì bǐ rù bǎo xíng dōng lìng, zé cǎo mù zǎo kū, hòu nǎi dà shuǐ, bài qí chéng guō xíng chūn lìng, zé chóng huáng wèi bài, bào fēng lái gé, xiù cǎo bù shí.
一曰：孟夏之月，日在畢，昏翼中，旦婺女中。其日丙丁，其帝炎帝，其神祝融，其蟲羽，其音徵，律中仲呂，其數七，其性禮，其事視，其味苦，其臭焦，其祀灶，祭先肺。螻蟈鳴，丘蚓出，王菩生，苦菜秀。天子居明堂左個，乘朱輅，駕赤騮，載赤旗，衣赤衣，服赤玉，食菽與雞，其器高以觕。是月也，以立夏。先立夏三日，太史謁之天子曰：「某日立夏，盛德在火。」天子乃齋。立夏之日，天子親率三公九卿大夫，以迎夏於南郊。還，乃行賞，封侯、慶賜，無不欣說。乃命樂師習合禮樂。命太尉贊傑俊，遂賢良，舉長大；行爵出祿。必當其位。是月也，繼長增高，無有壞隳。無起土功，無發大眾，無伐大樹。是月也，天子始絺。命野虞出行田原，勞農勸民，無或失時；命司徒循行縣鄙，命農勉作，無伏於都。是月也，驅獸無害五穀，無大田獵，農乃升麥。天子乃以彘嘗麥，先薦寢廟。是月也，聚蓄百藥，糜草死，麥秋至。斷薄刑，決小罪，出輕系。蠶事既畢，后妃獻繭，乃收繭稅，以桑為均，貴賤少長如一，以給郊廟之祭服。是月也，天子飲酎，用禮樂。行之是令，而甘雨至三旬。孟夏行秋令，則苦雨數來，五穀不滋，四鄙入保；行冬令，則草木早枯，後乃大水，敗其城郭；行春令，則蟲蝗為敗，暴風來格，秀草不實。

quàn xué
【勸學】

èr yuē: xiān wáng zhī jiào, mò róng yú xiào, mò xiǎn yú zhōng. zhōng xiào, rén jūn rén qīn zhī suǒ shén yù yě xiǎn róng, rén zǐ rén chén zhī suǒ shén yuàn yě. rán ér rén jūn rén qīn bù dé qí suǒ yù, rén zǐ rén chén bù dé qí suǒ yuàn, cǐ shēng yú bù zhī lǐ yì. bù zhī lǐ yì, shēng yú bù xué. xué zhě shī dá ér yǒu cái, wú wèi zhī qí bù wèi shèng rén. shèng rén zhī suǒ zài, zé tiān xià lǐ yān. zài yòu zé yòu zhòng, zài zuǒ zé zuǒ zhòng, shì gù gǔ zhī shèng wáng wèi yǒu bù zūn shī zhě yě. zūn shī zé bù lùn qí guì jiàn pín fù yǐ. ruò cǐ zé míng hào xiǎn yǐ, dé xíng zhāng yǐ. gù shī zhī jiào yě, bù zhēng qīng zhòng zūn bēi pín fù, ér zhēng yú dào. qí rén gǒu kě, qí shì wú bù kě. suǒ qiú jǐn dé, suǒ yù jǐn chéng, cǐ shēng yú dé shèng rén. shèng rén shēng yú jí xué. bù jí xué ér néng wèi kuí shì míng rén zhě, wèi zhī cháng yǒu yě. jí xué zài yú zūn shī. shī zūn zé yán xìn yǐ, dào lùn yǐ. gù wǎng jiào zhě bù huà, zhào shī zhě bù huà zì bēi zhě bù tīng, bēi shī zhě bù tīng. shī cāo bù huà bù tīng zhī shù, ér yǐ qiáng jiào zhī, yù dào zhī xíng shēn zhī zūn yě, bù yì yuǎn hū? xué zhě chù bù huà bù tīng zhī shì, ér yǐ zì xíng, yù míng zhī xiǎn shēn zhī ān yě, shì huái fǔ ér yù xiāng yě, shì rù shuǐ ér è rú yě. fán shuō zhě, duì zhī yě, fēi shuō zhī yě. jīn shì zhī shuō zhě, duō fú néng duì, ér fǎn shuō zhī. fū fú néng duì ér fǎn shuō, shì zhěng nì ér chuí zhī yǐ shí yě, shì jiù bìng ér yǐn zhī yǐ jǐn yě. shǐ shì yì luàn bù xiào zhǔ zhòng huò zhě, cóng cǐ shēng yǐ. gù wèi shī zhī wù, zài yú shèng lǐ, zài yú xíng yì. lǐ shèng yì lì zé wèi zūn yǐ, wáng gōng dà rén fú gǎn jiāo yě, shàng zhì yú tiān zǐ, cháo zhī ér bù cán. fán yù hé yě, hé bù kě bì. yí lǐ shì yì, yǐ yào bù kě bì, ér yù rén zhī zūn zhī yě, bù yì nán hū? gù shī bì shèng lǐ xíng yì rán hòu zūn. zēng zǐ yuē: jūn zǐ xíng yú dào lù, qí yǒu fù zhě kě zhī yě, qí yǒu shī zhě kě zhī yě. fū wú fù ér wú shī zhě, yú ruò fú hé zāi! cǐ yán shì shī zhī yóu shì fù yě. céng diǎn shǐ céng cān, guò qī ér bù zhì, rén jiē jiàn céng diǎn yuē: wú nǎi wèi xié? céng diǎn yuē: bǐ suī wèi, wǒ cún, fū ān gǎn wèi? kǒng zǐ wèi yú kuāng, yán yuān hòu, kǒng zǐ yuē: wú yǐ rǔ wèi sǐ yǐ. yán yuān yuē: zi zài, huí hé gǎn sǐ? yán huí zhī yú kǒng zǐ yě, yóu céng cān zhī shì fù yě. gǔ zhī xián zhě yǔ, qí zūn shī ruò cǐ, gù shī jǐn zhì jié dào yǐ jiào.
二曰：先王之教，莫榮於孝，莫顯於忠。忠孝，人君人親之所甚欲也；顯榮，人子人臣之所甚願也。然而人君人親不得其所欲，人子人臣不得其所願，此生於不知理義。不知理義，生於不學。學者師達而有材，吾未知其不為聖人。聖人之所在，則天下理焉。在右則右重，在左則左重，是故古之聖王未有不尊師者也。尊師則不論其貴賤貧富矣。若此則名號顯矣，德行彰矣。故師之教也，不爭輕重尊卑貧富，而爭於道。其人苟可，其事無不可。所求盡得，所欲盡成，此生於得聖人。聖人生於疾學。不疾學而能為魁士名人者，未之嘗有也。疾學在於尊師。師尊則言信矣，道論矣。故往教者不化，召師者不化；自卑者不聽，卑師者不聽。師操不化不聽之術，而以強教之，欲道之行、身之尊也，不亦遠乎？學者處不化不聽之勢，而以自行，欲名之顯、身之安也，是懷腐而欲香也，是入水而惡濡也。凡說者，兌之也，非說之也。今世之說者，多弗能兌，而反說之。夫弗能兌而反說，是拯溺而垂之以石也，是救病而飲之以堇也。使世益亂、不肖主重惑者，從此生矣。故為師之務，在於勝理，在於行義。理勝義立則位尊矣，王公大人弗敢驕也，上至於天子，朝之而不慚。凡遇合也，合不可必。遺理釋義，以要不可必，而欲人之尊之也，不亦難乎？故師必勝理行義然後尊。曾子曰：「君子行於道路，其有父者可知也，其有師者可知也。夫無父而無師者，餘若夫何哉！」此言事師之猶事父也。曾點使曾參，過期而不至，人皆見曾點曰：「無乃畏邪？」 曾點曰：「彼雖畏，我存，夫安敢畏？」孔子畏於匡，顏淵後，孔子曰：「吾以汝為死矣。」顏淵曰：「子在，回何敢死？」顏回之於孔子也，猶曾參之事父也。古之賢者與，其尊師若此，故師盡智竭道以教。

zūn shī
【尊師】

sān yuē: shén nóng shī xī zhū, huáng dì shī dà náo, dì zhuān xū shī bó yí fù, dì kù shī bó zhāo, dì yáo shī zi zhōu zhī fù, dì shùn shī xǔ yóu, yǔ shī dà chéng zhì, tāng shī xiǎo chén, wén wáng wǔ wáng shī lǚ wàng zhōu gōng dàn, qí huán gōng shī guǎn yí wú, jìn wén gōng shī jiù fàn suí huì, qín mù gōng shī bǎi lǐ xī gōng sūn zhī, chǔ zhuāng wáng shī sūn shū áo shěn yǐn wū, wú wáng hé lǘ shī wǔ zǐ xū wén zhī yí, yuè wáng jù jiàn shī fàn lí dài fū zhǒng. cǐ shí shèng rén liù xián zhě wèi yǒu bù zūn shī zhě yě. jīn zūn bù zhì yú dì, zhì bù zhì yú shèng, ér yù wú zūn shī, xī yóu zhì zāi? cǐ wǔ dì zhī suǒ yǐ jué, sān dài zhī suǒ yǐ miè. qiě tiān shēng rén yě, ér shǐ qí ěr kě yǐ wén, bù xué, qí wén bù ruò lóng shǐ qí mù kě yǐ jiàn, bù xué, qí jiàn bù ruò máng shǐ qí kǒu kě yǐ yán, bù xué, qí yán bù ruò shuǎng shǐ qí xīn kě yǐ zhī, bù xué, qí zhī bù ruò kuáng. gù fán xué, fēi néng yì yě, dá tiān xìng yě. néng quán tiān zhī suǒ shēng ér wù bài zhī, shì wèi shàn xué. zi zhāng, lǔ zhī bǐ jiā yě yán zhuō jù, liáng fù zhī dà dào yě xué yú kǒng zǐ. duàn gàn mù, jìn guó zhī dà zǎng yě, xué yú zi xià. gāo hé xiàn zi shí, qí guó zhī bào zhě yě, zhǐ yú xiāng qū, xué yú zǐ mò zi. suǒ lú cān, dōng fāng zhī jù jiǎo yě, xué yú qín huá lí. cǐ liù rén zhě, xíng lù sǐ rǔ zhī rén yě. jīn fēi tú miǎn yú xíng lù sǐ rǔ yě, yóu cǐ wèi tiān xià míng shì xiǎn rén, yǐ zhōng qí shòu, wáng gōng dà rén cóng ér lǐ zhī, cǐ dé zhī yú xué yě. fán xué, bì wù jìn yè, xīn zé wú yíng. jí fěng sòng, jǐn sī wén, guān huān yú, wèn shū yì, shùn ěr mù, bù nì zhì, tuì sī lǜ, qiú suǒ wèi, shí biàn shuō, yǐ lùn dào, bù gǒu biàn, bì zhōng fǎ, dé zhī wú jīn, shī zhī wú cán, bì fǎn qí běn. shēng zé jǐn yǎng, jǐn yǎng zhī dào, yǎng xīn wèi guì sǐ zé jìng jì, jìng jì zhī shù, shí jié wèi wù. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. zhì táng pǔ, jí guàn jìn, wù zhǒng shù zhī pā jù, jié jū wǎng, kǔn pú wěi zhī tián yě, lì gēng yún, shì wǔ gǔ rú shān lín, rù chuān zé, qǔ yú biē, qiú niǎo shòu. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. shì yú mǎ, shèn jià yù shì yī fú, wù qīng nuǎn lín yǐn shí, bì juān jié shàn diào hé, wù gān féi bì gōng jìng, hé yán sè, shěn cí lìng jí qū xiáng, bì yán sù. cǐ suǒ yǐ zūn shī yě. jūn zǐ zhī xué yě, shuō yì bì chēng shī yǐ lùn dào, tīng cóng bì jǐn lì yǐ guāng míng. tīng cóng bù jǐn lì, mìng zhī yuē bèi shuō yì bù chēng shī, mìng zhī yuē pàn. bèi pàn zhī rén, xián zhǔ fú nèi zhī yú cháo, jūn zǐ bù yǔ jiāo yǒu. gù jiào yě zhě, yì zhī dà zhě yě xué yě zhě, zhī zhī shèng zhě yě. yì zhī dà zhě, mò dà yú lì rén, lì rén mò dà yú jiào zhī zhī shèng zhě, mò dà yú chéng shēn, chéng shēn mò dà yú xué. shēn chéng zé wèi rén zǐ fú shǐ ér xiào yǐ, wèi rén chén fú lìng ér zhōng yǐ, wèi rén jūn fú qiáng ér píng yǐ, yǒu dà shì kě yǐ wèi tiān xià zhèng yǐ. gù zi gòng wèn kǒng zǐ yuē: hòu shì jiāng hé yǐ chēng fū zǐ? kǒng zǐ yuē: wú hé zú yǐ chēng zāi? wù yǐ zhě, zé hǎo xué ér bù yàn, hǎo jiào ér bù juàn, qí wéi cǐ xié! tiān zǐ rù tài miào jì xiān shèng, zé chǐ cháng wèi shī zhě fú chén, suǒ yǐ jiàn jìng xué yǔ zūn shī yě.
三曰：神農師悉諸，黃帝師大撓，帝顓頊師伯夷父，帝嚳師伯招，帝堯師子州支父，帝舜師許由，禹師大成贄，湯師小臣，文王、武王師呂望、周公旦，齊桓公師管夷吾，晉文公師咎犯、隨會，秦穆公師百里奚、公孫枝，楚莊王師孫叔敖、沈尹巫，吳王闔閭師伍子胥、文之儀，越王句踐師範蠡、大夫種。此十聖人、六賢者未有不尊師者也。今尊不至於帝，智不至於聖，而欲無尊師，奚由至哉？此五帝之所以絕，三代之所以滅。且天生人也，而使其耳可以聞，不學，其聞不若聾；使其目可以見，不學，其見不若盲；使其口可以言，不學，其言不若爽；使其心可以知，不學，其知不若狂。故凡學，非能益也，達天性也。能全天之所生而勿敗之，是謂善學。子張，魯之鄙家也；顏涿聚，梁父之大盜也；學於孔子。段干木，晉國之大駔也，學於子夏。高何、縣子石，齊國之暴者也，指於鄉曲，學於子墨子。索盧參，東方之鉅狡也，學於禽滑黎。此六人者，刑戮死辱之人也。今非徒免於刑戮死辱也，由此為天下名士顯人，以終其壽，王公大人從而禮之，此得之於學也。凡學，必務進業，心則無營。疾諷誦，謹司聞，觀歡愉，問書意，順耳目，不逆志，退思慮，求所謂，時辨說，以論道，不苟辨，必中法，得之無矜，失之無慚，必反其本。生則謹養，謹養之道，養心為貴；死則敬祭，敬祭之術，時節為務。此所以尊師也。治唐圃，疾灌浸，務種樹；織葩屨，結罝網，捆蒲葦；之田野，力耕耘，事五穀；如山林，入川澤，取魚鱉，求鳥獸。此所以尊師也。視輿馬，慎駕御；適衣服，務輕暖；臨飲食，必蠲潔；善調和，務甘肥；必恭敬，和顏色，審辭令；疾趨翔，必嚴肅。此所以尊師也。君子之學也，說義必稱師以論道，聽從必盡力以光明。聽從不盡力，命之曰背；說義不稱師，命之曰叛。背叛之人，賢主弗內之於朝，君子不與交友。故教也者，義之大者也；學也者，知之盛者也。義之大者，莫大於利人，利人莫大於教；知之盛者，莫大於成身，成身莫大於學。身成則為人子弗使而孝矣，為人臣弗令而忠矣，為人君弗強而平矣，有大勢可以為天下正矣。故子貢問孔子曰：「後世將何以稱夫子？」 孔子曰：「吾何足以稱哉？勿已者，則好學而不厭，好教而不倦，其惟此邪！」 天子入太廟祭先聖，則齒嘗為師者弗臣，所以見敬學與尊師也。

wū tú
【誣徒】

sì yuē: dá shī zhī jiào yě, shǐ dì zǐ ān yān lè yān xiū yān yóu yān sù yān yán yān. cǐ liù zhě dé yú xué, zé xié pì zhī dào sāi yǐ, lǐ yì zhī shù shèng yǐ cǐ liù zhě bù dé yú xué, zé jūn bù néng lìng yú chén, fù bù néng lìng yú zi, shī bù néng lìng yú tú. rén zhī qíng, bù néng lè qí suǒ bù ān, bù néng dé yú qí suǒ bù lè. wèi zhī ér lè yǐ, xī dài xián zhě? suī bù xiào zhě yóu ruò quàn zhī. wèi zhī ér kǔ yǐ, xī dài bù xiào zhě? suī xián zhě yóu bù néng jiǔ. fǎn zhū rén qíng, zé dé suǒ yǐ quàn xué yǐ. zi huá zǐ yuē: wáng zhě lè qí suǒ yǐ wáng, wáng zhě yì lè qí suǒ yǐ wáng, gù pēng shòu bù zú yǐ jǐn shòu, shì qí pú zé jǐ yǐ. rán zé wáng zhě yǒu shì hū lǐ yì yě, wáng zhě yì yǒu shì hū bào màn yě. suǒ shì bù tóng, gù qí huò fú yì bù tóng. bù néng jiào zhě: zhì qì bù hé, qǔ shě shù biàn, gù wú héng xīn, ruò yàn yīn xǐ nù wú chù yán tán rì yì, yǐ zì zì xíng shī zhī zài jǐ, bù kěn zì fēi, bì guò zì yòng, bù kě zhèng yí jiàn quán qīn shì jí yǒu fù hòu zhě, bù lùn qí cái, bù chá qí xíng, qū ér jiào zhī, ā ér chǎn zhī, ruò kǒng fú jí dì zǐ jū chù xiū jié, shēn zhuàng chū lún, wén shí shū dá, jiù xué mǐn jí, běn yè jǐ zhōng zhě, zé cóng ér yì zhī, nán ér xuán zhī, dù ér è zhī dì zǐ qù zé jì zhōng, jū zé bù ān, guī zé kuì yú fù mǔ xiōng dì, chū zé cán yú zhī yǒu yì lǐ, cǐ xué zhě zhī suǒ bēi yě, cǐ shī tú xiāng yǔ yì xīn yě. rén zhī qíng, è yì yú jǐ zhě, cǐ shī tú xiāng yǔ zào yuàn yóu yě. rén zhī qíng, bù néng qīn qí suǒ yuàn, bù néng yù qí suǒ è, xué yè zhī bài yě, dào shù zhī fèi yě, cóng cǐ shēng yǐ. shàn jiào zhě zé bù rán. shì tú rú jǐ, fǎn jǐ yǐ jiào, zé dé jiào zhī qíng yǐ. suǒ jiā yú rén, bì kě xíng yú jǐ, ruò cǐ zé shī tú tóng tǐ. rén zhī qíng, ài tóng yú jǐ zhě, yù tóng yú jǐ zhě, zhù tóng yú jǐ zhě, xué yè zhī zhāng míng yě, dào shù zhī dà xíng yě, cóng cǐ shēng yǐ. bù néng xué zhě, cóng shī kǔ ér yù xué zhī gōng yě, cóng shī qiǎn ér yù xué zhī shēn yě. cǎo mù jī gǒu niú mǎ, bù kě qiào gòu yù zhī, qiào gòu yù zhī, zé yì qiào gòu bào rén, yòu kuàng hū dá shī yǔ dào shù zhī yán hū? gù bù néng xué zhě: yù shī zé bù zhōng, yòng xīn zé bù zhuān, hǎo zhī zé bù shēn, jiù yè zé bù jí, biàn lùn zé bù shěn, jiào rén zé bù jīng yú shī yùn, huái yú sú, jī shén yú shì, jīn shì hǎo yóu, gù zhàn yú qiǎo zhì, hūn yú xiǎo lì, huò yú shì yù wèn shì zé qián hòu xiāng bèi, yǐ zhāng zé yǒu yì xīn, yǐ jiǎn zé yǒu xiāng fǎn lí zé bù néng hé, hé zé fú néng lí, shì zhì zé bù néng shòu. cǐ bù néng xué zhě zhī huàn yě.
四曰：達師之教也，使弟子安焉、樂焉、休焉、游焉、肅焉、嚴焉。此六者得於學，則邪辟之道塞矣，理義之術勝矣；此六者不得於學，則君不能令於臣，父不能令於子，師不能令於徒。人之情，不能樂其所不安，不能得於其所不樂。為之而樂矣，奚待賢者？雖不肖者猶若勸之。為之而苦矣，奚待不肖者？雖賢者猶不能久。反諸人情，則得所以勸學矣。子華子曰：「王者樂其所以王，亡者亦樂其所以亡，故烹獸不足以盡獸，嗜其脯則幾矣。」然則王者有嗜乎理義也，亡者亦有嗜乎暴慢也。所嗜不同，故其禍福亦不同。不能教者：志氣不和，取捨數變，固無恆心，若晏陰喜怒無處；言談日易，以恣自行；失之在己，不肯自非，愎過自用，不可證移；見權親勢及有富厚者，不論其材，不察其行，驅而教之，阿而諂之，若恐弗及；弟子居處修潔，身狀出倫，聞識疏達，就學敏疾，本業幾終者，則從而抑之，難而懸之，妒而惡之；弟子去則冀終，居則不安，歸則愧於父母兄弟，出則慚於知友邑里，此學者之所悲也，此師徒相與異心也。人之情，惡異於己者，此師徒相與造怨尤也。人之情，不能親其所怨，不能譽其所惡，學業之敗也，道術之廢也，從此生矣。善教者則不然。視徒如己，反己以教，則得教之情矣。所加於人，必可行於己，若此則師徒同體。人之情，愛同於己者，譽同於己者，助同於己者，學業之章明也，道術之大行也，從此生矣。不能學者，從師苦而欲學之功也，從師淺而欲學之深也。草木、雞狗、牛馬，不可譙詬遇之，譙詬遇之，則亦譙詬報人，又況乎達師與道術之言乎？故不能學者：遇師則不中，用心則不專，好之則不深，就業則不疾，辯論則不審，教人則不精；於師慍，懷於俗，羈神於世，矜勢好尤，故湛於巧智，昏於小利，惑於嗜欲；問事則前後相悖，以章則有異心，以簡則有相反；離則不能合，合則弗能離，事至則不能受。此不能學者之患也。

yòng zhòng
【用眾】

wǔ yuē: shàn xué zhě, ruò qí wáng zhī shí jī yě, bì shí qí zhí shù qiān ér hòu zú suī bù zú, yóu ruò yǒu zhí. wù gù mò bù yǒu zhǎng, mò bù yǒu duǎn. rén yì rán. gù shàn xué zhě, jiǎ rén zhī zhǎng yǐ bǔ qí duǎn. gù jiǎ rén zhě suì yǒu tiān xià. wú chǒu bù néng, wú è bù zhī. chǒu bù néng, è bù zhī, bìng yǐ. bù chǒu bù néng, bù è bù zhī, shàng yǐ. suī jié zhòu yóu yǒu kě wèi kě qǔ zhě, ér kuàng yú xián zhě hū? gù xué shì yuē: biàn yì bù kě bù wèi. biàn yì ér gǒu kě wèi, shì jiào yě. jiào, dà yì yě. biàn yì ér bù kě wèi, shì bèi hè ér chū, yī jǐn ér rù. róng rén shēng hū róng zhǎng hū róng ér róng yán, bù zhī qí suǒ shòu zhī, chǔ rén shēng hū chǔ zhǎng hū chǔ ér chǔ yán, bù zhī qí suǒ shòu zhī. jīn shǐ chǔ rén zhǎng hū róng, róng rén zhǎng hū chǔ, zé chǔ rén róng yán, róng rén chǔ yán yǐ. yóu shì guān zhī, wú wèi zhī wáng guó zhī zhǔ bù kě yǐ wèi xián zhǔ yě, qí suǒ shēng zhǎng zhě bù kě ěr. gù suǒ shēng zhǎng bù kě bù chá yě. tiān xià wú cuì bái zhī hú, ér yǒu cuì bái zhī qiú, qǔ zhī zhòng bái yě. fū qǔ yú zhòng, cǐ sān huáng wǔ dì zhī suǒ yǐ dà lì gōng míng yě. fán jūn zhī suǒ yǐ lì, chū hū zhòng yě. lì yǐ dìng ér shě qí zhòng, shì de qí mò ér shī qí běn. dé qí mò ér shī qí běn, bù wén ān jū. gù yǐ zhòng yǒng wú wèi hū mèng bì yǐ, yǐ zhòng lì wú wèi hū wū huò yǐ, yǐ zhòng shì wú wèi hū lí lóu yǐ, yǐ zhòng zhī wú wèi hū yáo shùn yǐ. fū yǐ zhòng zhě, cǐ jūn rén zhī dà bǎo yě. tián pián wèi qí wáng yuē: mèng bì shù hū huàn shù, ér biān jìng fú huàn. chǔ wèi zhī wáng cí yán bù shuō, ér jìng nèi yǐ xiū bèi yǐ, bīng shì yǐ xiū yòng yǐ, dé zhī zhòng yě.
五曰：善學者，若齊王之食雞也，必食其跖數千而後足；雖不足，猶若有跖。物固莫不有長，莫不有短。人亦然。故善學者，假人之長以補其短。故假人者遂有天下。無丑不能，無惡不知。丑不能，惡不知，病矣。不醜不能，不惡不知，尚矣。雖桀、紂猶有可畏可取者，而況於賢者乎？故學士曰：辯議不可不為。辯議而苟可為，是教也。教，大議也。辯議而不可為，是被褐而出，衣錦而入。戎人生乎戎、長乎戎而戎言，不知其所受之，；楚人生乎楚、長乎楚而楚言，不知其所受之。今使楚人長乎戎，戎人長乎楚，則楚人戎言，戎人楚言矣。由是觀之，吾未知亡國之主不可以為賢主也，其所生長者不可耳。故所生長不可不察也。天下無粹白之狐，而有粹白之裘，取之眾白也。夫取於眾，此三皇五帝之所以大立功名也。凡君之所以立，出乎眾也。立已定而舍其眾，是得其末而失其本。得其末而失其本，不聞安居。故以眾勇無畏乎孟賁矣，以眾力無畏乎烏獲矣，以眾視無畏乎離婁矣，以眾知無畏乎堯、舜矣。夫以眾者，此君人之大寶也。田駢謂齊王曰：「孟賁庶乎患術，而邊境弗患。」楚、魏之王辭言不說，而境內已修備矣，兵士已修用矣，得之眾也。