dì huì cháng luò, shén zōng zhī zǐ, wàn lì shí nián rén wǔ shēng. zhì èr shí èr nián jiǎ wǔ chū gé jiǎng xué, shí nián shí sān suì. qí yí bù fán, dú shū chéng sòng, zuò zì yǒu fǎ. gù shì: měi jiǎng, gé chén yī rén rù zhí kàn jiǎng, jiǎng àn qián yǒu tóng shuāng hè, kòu tóu bì, cóng tóng hè xià zhuǎn dōng xī miàn lì, yī gé chén wù chū tóng hè shàng, dì zhǔ nèi shì yuē: yí tóng hè jìn qián xiē, suī bù míng yán, yì zài mò yù, zhòng jiē tàn fú. yī rì, jiǎng qiǎo yán luàn dé. jiǎng zhāng yuē: yǐ shì wèi fēi, yǐ fēi wèi shì. liú yòu ān dāng zhí, jì fū yǎn bì. yīn wèn yuē: hé yǐ wèi zhī luàn dé? dì lǎng rán dá yuē: diān dǎo shì fēi. gài huà cí chén zhī jù ér yǐn kuò zhī, gèng jué míng qiè. jiǎng guān jiāo hóng qǐng wèn wéi huáng shàng dì, jiàng zhōng yú xià mín, ruò yǒu héng xìng dà yì. dá yuē: zhǐ tiān mìng zhī wèi xìng shì yǐ. jiǎng guān dǒng qí chāng qǐng wèn zé kě láo ér láo zhī. dá yuē: suǒ wèi bù qīng yòng mín lì yě. jiǎng guān tàn fú. sì shí sān nián yǐ mǎo dì nián sān shí sì, shí jū qīng gōng, yǒu zhāng chà tǐng jī yī shì, shén zōng zài cí níng gōng, wèn dì yuē: nǐ yǒu hé huà shuō lái. dì zhī shén zōng zhǐ, nǎi yuē: shì cǐ fēng diān zhī rén, jué le biàn bà, bù xǔ zhū lián. yòu yuē: wǒ fù zǐ hé děng qīn ài, zhū chén wú tīng liú yán, wèi bù zhōng zhī chén, shǐ wǒ wèi bù xiào zhī zǐ. shén zōng shǐ yuè. sì shí bā nián gēng shēn bā yuè shuò, jí dì wèi, shí nián sān shí jiǔ yǐ. jiǔ yuè shuò, dì bēng, fán dēng jí yī yuè, zhào yǐ bā yuè yǐ hòu chēng tài chāng yuán nián. míng nián gǎi yuán tiān qǐ yún.
帝諱常洛，神宗之子，萬曆十年壬午生。至二十二年甲午出閣講學，時年十三歲。岐嶷不凡，讀書成誦，作字有法。故事：每講，閣臣一人入直看講，講案前有銅雙鶴，叩頭畢，從銅鶴下轉東西面立，一閣臣誤出銅鶴上，帝囑內侍曰：移銅鶴近前些，雖不明言，意在默寓，眾皆嘆服。一日，講巧言亂德。講章曰：以是為非，以非為是。劉幼安當直，既敷衍畢。因問曰：何以謂之亂德？帝朗然答曰：顛倒是非。蓋化詞臣之句而檃括之，更覺明切。講官焦竑請問維皇上帝，降衷於下民，若有恆性大義。答曰：只天命之謂性是已。講官董其昌請問擇可勞而勞之。答曰：所謂不輕用民力也。講官嘆服。四十三年乙卯帝年三十四，時居青宮，有張差梃擊一事，神宗在慈寧宮，問帝曰：你有何話說來。帝知神宗旨，乃曰：似此風癲之人，決了便罷，不許株連。又曰：我父子何等親愛，諸臣無聽流言，為不忠之臣，使我為不孝之子。神宗始悅。四十八年庚申八月朔，即帝位，時年三十九矣。九月朔，帝崩，凡登極一月，詔以八月以後稱泰昌元年。明年改元天啟雲。