lǐ zì chéng rù tóng guān
李自成入潼关
shí yuè èr rì rén xū, yì zhī hǔ xiàn wén xiāng, jí zì chéng zhí lǐ guò yě. jí zǒu zhì tóng guān, huò dū shī dà dào. chū liù rì bǐng yín, yǐ dào dài shǒu guān zhě, chéng jiàn tū rù tóng guān, guān jūn dà kuì. yī yún sūn chuán tíng lǜ bīng shí liù wàn, yǔ zéi dà zhàn yú tóng guān, zéi jiāng zhàn, zōng mǐn yòng yòu bīng jì, jiāng liáng mín jū qián, yáng shū shù zhèn, chuán tíng suì qīng zhī. shí yuè chū liù rì, kāi guān yán dí, zéi fú jīng ruì guān qián, xiāo jiàng hè jǐn xīn sī zōng gǔ kě chéng liú xī yáo rèn jì róng shí yú rén, qí chuán tíng zhuī rù fú zhōng, pào fā fú bīng sì qǐ, wéi kùn, yòu xiān yǐ wǔ qiān zéi zhà xiáng, zhì shí nèi wài jiā gōng, wǒ bīng dà kuì. chuán tíng dān qí zǒu, zéi suì rù tóng guān, jìng dǐ xī ān. xī ān bù shǒu. shí gài shí yuè shí yī rì yě. shí wǔ rì, zì chéng jí wáng wèi, jì dìng xī ān, jí fā bīng shí wàn, jīn yín wǔ shí yú chē, wǎng gān sù yán suí lín táo děng chù.
十月二日壬戌,一只虎陷阌乡,即自成侄李过也。疾走至潼关,获督师大纛。初六日丙寅,以纛绐守关者,乘间突入潼关,官军大溃。一云孙传廷率兵十六万,与贼大战于潼关,贼将战,宗敏用诱兵计,将良民居前,佯输数阵,传廷遂轻之。十月初六日,开关延敌,贼伏精锐关前,骁将贺锦、辛思宗、谷可成、刘希尧、任继荣十余人,俟传廷追入伏中,炮发伏兵四起,围困,又先以五千贼诈降,至时内外夹攻,我兵大溃。传廷单骑走,贼遂入潼关,竟抵西安。西安不守。时盖十月十一日也。十五日,自成即王位,既定西安,即发兵十万,金银五十余车,往甘肃、延绥、临洮等处。
zì chéng xī xíng xiàn huá yīn, chuán tíng jí bái guǎng ēn tuì tún wèi nán, zì chéng hé zhòng shù shí wàn xiàn wèi nán, tú zhī, chuán tíng mò yú zhèn. wèi nán zhī xiàn yáng xuān bèi zhí, bù qū sǐ. zì chéng xiàn huá zhōu. chū bā wù chén xiàn shāng zhōu, shāng xún dào huáng shì qīng sǐ zhī. zì chéng tú shāng zhōu. èr shí sì rì yǐ yǒu, xiàn lín tóng, xún fǔ féng shī kǒng bù qū sǐ zhī. xī ān xiàn, àn chá shǐ huáng jiōng zì jìn, zhǐ huī cuī ěr yuǎn tóu jǐng sǐ, qín fǔ zhǎng shǐ zhāng shì jiǒng zì jīng sǐ. shēn tǔ sǐ zhě shén zhòng. yuán rèn shān dōng xún àn yù shǐ wáng dào chún dū sī lì qiū cóng zhōu děng, jù mà zéi sǐ. cān zhèng tián shí zhèn bù shòu wěi zhí sǐ. jiè yuán xí zēng guāng zōng shì jǔ rén zhū yì quán, jù tóu jǐng sǐ. yuán rèn cí zhōu xún dào zhù wàn líng shēn yī dà dài, zhì guān zhōng shū yuàn sī dào zhōng tiān gé xià, kū bài xuān shèng, cóng róng zì jīng sǐ. qiān shì wáng zhēng qī rì bù shí sǐ. yú lì mín jiē xiāng shuài jiàng yú zéi.
自成西行陷华阴,传廷及白广恩退屯渭南,自成合众数十万陷渭南,屠之,传廷殁于阵。渭南知县杨暄被执,不屈死。自成陷华州。初八戊辰陷商州,商巡道黄世清死之。自成屠商州。二十四日乙酉,陷临潼,巡抚冯师孔不屈死之。西安陷,按察使黄絅自尽,指挥崔尔远投井死,秦府长史章世炯自经死。绅土死者甚众。原任山东巡按御史王道纯、都司吏邱从周等,俱骂贼死。参政田时震不受伪职死。解元席增光、宗室举人朱谊泉,俱投井死。原任磁州巡道祝万龄深衣大带,至关中书院斯道中天阁下,哭拜宣圣,从容自经死。佥事王征七日不食死。余吏民皆相率降于贼。
chū, zì chéng xí juǎn chǔ yù, suī yǒu dà zhì, rán dì sì tòng, jiē zhàn chǎng suǒ de jùn xiàn, guān jūn xuán fù zhī, zhì shì rù qín, jù bǎi èr shān hé, suì bù kě zhì. jū qín wáng fǔ, wěi shòu qín wáng cún shū quán jiāng jūn, shì zǐ fēi liú shì yuē, guó pò jiā wáng, yuàn qiú yī sǐ. zì chéng qiǎn guī wài jiā. qín fān yōng zī bǎi wàn, fù jiǎ tiān xià, zéi zhī fàn qín yě, hù bù shàng shū ní yuán lù qín yuē: tiān xià zhū fān, wú rú qín jìn zhī xiǎn, yòng wǔ guó yě, yí yù liǎng fān, néng rèn shā zéi, bù fáng jiǎ yǐ dà jiàng zhī quán, rú bù zhī bīng, yí xī shū suǒ yǒu, yǔ qí jī dào, hé rú kào jūn, zéi píng zhī hòu, yì fēng liǎng fān gè yī zi rú qīn wáng, yì zú yǐ bào zhī. shū shàng bù bào. zhì xī ān xiàn, qín fān fǔ kù jǐn wèi zéi suǒ yǒu, zì chéng fèn xùn zhū xiàn, pú chéng zhī xiàn zhū yī tǒng, bào yìn tóu jǐng sǐ. zì chéng gǎi xī ān wèi cháng ān fǔ, bǎng lüè jù shì zhù xiǎng. shí yī yuè kǎo xiào zhōu xiàn shēng yuán, yī děng yǔ liù zhèng fǔ shǔ, èr děng zhōu xiàn, sān děng zuǒ èr.
初,自成席卷楚、豫,虽有大志,然地四通,皆战场所得郡县,官军旋复之,至是入秦,据百二山河,遂不可制。居秦王府,伪授秦王存枢权将军,世子妃刘氏曰,国破家亡,愿求一死。自成遣归外家。秦藩拥资百万,富甲天下,贼之犯秦也,户部尚书倪元璐秦曰:天下诸藩,无如秦晋之险,用武国也,宜谕两藩,能任杀贼,不妨假以大将之权,如不知兵,宜悉输所有,与其齎盗,何如犒军,贼平之后,益封两藩各一子如亲王,亦足以报之。书上不报。至西安陷,秦藩府库尽为贼所有,自成分殉诸县,蒲城知县朱一统,抱印投井死。自成改西安为长安府,榜掠巨室助饷。十一月考校州县生员,一等与六政府属,二等州县,三等佐贰。
sūn chuán tíng fū fù sǐ nàn fù qiáo yuán guì děng
孙传廷夫妇死难(附乔元桂等)
sūn chuán tíng, hào bái gǔ, dài zhōu rén, cháng shēn kàng shuǎng, cái wǔ jué rén, néng zuǒ yòu shè, zhōng wàn lì jǐ wèi jìn shì, shòu yǒng chéng zhī xiàn, diào shāng qiū, yǒu néng míng. jiǎ zǐ wèi lì kǎo guān, xíng qǔ lì bù zhǔ shì, lì fēng gōng xūn xuǎn sì sī yuán wài bù zhōng, wèi shùn tiān fǔ chéng, yǐ biān cái zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ shǎn xī. guǐ wèi jiā bīng bù shàng shū, cì shàng fāng jiàn, zǒng zhì gè shěng, dū shī jiǎo kòu, huì tiān yín yǔ, liáng qiǔ bù jì, shī dà kuì, tóng guān xiàn, gōng dú shēn héng dāo chōng zéi zhèn yǐ mò, cóng qí jù sàn, bù néng dé qí shī. gōng zhī chū yě, zì niàn bì sǐ, gù yǔ zhāng fū rén. fū rén yuē: zhàng fū bào guó ěr, wú yōu wǒ. xī ān pò, lǜ èr nǚ liù qiè shěn yú jǐng. huī qí bā suì ér yǐ qù, ér yú qiáng bì zéi, zhuì mín shě zhōng. yǒu lǎo wēng zhě, shàn yī shí zhī, èr nián gōng zhǎng zǐ shì ruì chóng jiǎn rù zòu, dé fū rén shī, mào rú shēng, lǎo wēng guī, yǐ dì xiāng fú hái, jiàn zhě qì xià. gài gōng sù yǒu dé qín rén yún. biāo xià jiān jūn dào fù shǐ qiáo yuán guì, tóng rì sǐ zhī. yuán guī, dìng xiāng rén yě, tóng lǐ jìn shì féng nè shēng, zuò tóng guān xíng jì qí shì yún. shì shí tóng guān jì pò, sān qín dùn shī. xī ān zhī fǔ jiǎn rén ruì, sì chuān jǔ rén, bèi qín bù qū, mà zéi zuì liè, zéi huī wéi shù jié sǐ. dū sī shū bàn qiū cóng zhōu, zhē dào mà zéi, zéi qín zhì, mà yù lì, wān qí yǎn, mà rú gù, gē qí shé, qù qí chǐ, cùn zhé zhī, mà shǐ jué. qín fǔ zuǒ zhǎng shǐ zhāng shàng jiōng tóu yìn jǐng zhōng, fù qín fǔ duān lǐ mén wài, zài bài zì jīng sǐ.
孙传廷,号白谷,代州人,长身伉爽,才武绝人,能左右射,中万历己未进士,授永城知县,调商邱,有能名。甲子为例考官,行取吏部主事,历封、功、勋、选四司员外部中,为顺天府丞,以边才擢右佥都御史,巡抚陕西。癸未加兵部尚书,赐尚方剑,总制各省,督师剿寇,会天霪雨,粮糗不继,师大溃,潼关陷,公独身横刀冲贼阵以殁,从骑俱散,不能得其尸。公之出也,自念必死,顾语张夫人。夫人曰:丈夫报国耳,无忧我。西安破,率二女六妾沈于井。挥其八岁儿以去,儿逾墙避贼,坠民舍中。有老翁者,善衣食之,二年公长子世瑞重趼入奏,得夫人尸,貌如生,老翁归,以弟相扶还,见者泣下。盖公素有德秦人云。标下监军道副使乔元桂,同日死之。元珪,定襄人也,同里进士冯讷生,作潼关行纪其事云。是时潼关既破,三秦顿失。西安知府简仁瑞,四川举人,被擒不屈,骂贼最烈,贼挥为数截死。都司书办邱从周,遮道骂贼,贼擒至,骂愈厉,剜其眼,骂如故,割其舌,去其齿,寸磔之,骂始绝。秦府左长史章尚絅投印井中,赴秦府端礼门外,再拜自经死。
chuán tíng sǐ shì běn mò, dé zhī méi cūn wú wěi yè. qián zài zhāng shì jiōng, cǐ zài zhāng shàng jiōng, yì shàng jiōng wéi shì.
传廷死事本末,得之梅村吴伟业。前载章世絅,此载章尚絅,意尚絅为是。
wú cóng yì fù jǐng
吴从义赴井
wú cóng yì, zì yù qiáng, zhè zhī shān yīn rén, céng mèng zhǎng zhě fǔ qí bèi yuē: suì hán sōng bǎi, qí zài sī hū! yú zì ér suì qīng, wù suì gèng yān. chóng zhēn shí èr nián jǐ mǎo, jǔ shùn tiān xiāng shì. shí sān nián jìn tǔ, qiān cháng ān lìng, qín dì bīng huāng jiàn zhì, qiān mín bù néng dé shēng sù, gōng shè fǎ zhèn dài, qín mín lài zhī yǐ shēng, tíng yì yǐ kòu dào chōng chì, cái xiàn bù, shè liàn zǒng, mù yì zhōng dīng zhuàng lì zhī. gōng gōng zì xùn liàn, yǔ biāo bīng jiā gōng nán shān kòu, huò qí qú zǐ wǔ céng zhāng, zhū zhèn nǎi ān. shí lǐ zì chéng róu lìn yù chǔ, qín yǔ rǎng jiē, zhào dū shī sūn chuán tíng yí zhèn xī ān yǐ wèi qín, ér yuán yù bīng shí yú wàn, jù jí cháng ān, dāo cáo cǎo dòu zhàn chē gē máo zhī shǔ, jù chū mín jiān. gōng mǐn yān. chú zōng shēn jīn shì yīng miǎn wài, yú rú jì zài gè tián, gài xíng biān pài, ér mín shǎo sū. jū píng shí guǐ bù yú èr, yǐn bù zhì zuì, dōng qiú xià gě, bì bì fāng gèng. guǐ wèi chūn, jǔ zhuō yì. dōng shí yuè, sūn chuán tíng sàng shī luò yáng, tóng guān bù shǒu, cháng ān shì rú léi luǎn, gōng zuǒ fǔ jūn yì zhàn shǒu, fēn xùn nán mén, shí yú rì ér zéi zhì. shí yī rì dōng mén xiàn, fǔ jūn féng shī kǒng sǐ zhī, zhòng fú gōng xià zhì chéng běi guān shén miào, yì guān fú, cóng róng wàng quē kòu shǒu, fù jǐng zhōng sǐ. qín shì mín wén zhī, hào hū zhèn tiān, rú shī fù mǔ, jí zéi yì wèi tàn xī duò lèi. shì wén, zèng shān xī àn chá sī qiān shì, yīn yī zi.
吴从义,字裕强,浙之山阴人,曾梦长者抚其背曰:岁寒松柏,其在斯乎!余字而岁青,寤遂更焉。崇祯十二年己卯,举顺天乡试。十三年进土,迁长安令,秦地兵荒洊至,千缗不能得升粟,公设法赈贷,秦民赖之以生,廷议以寇盗充斥,裁县簿,设练总,募邑中丁壮隶之。公躬自训练,与标兵夹攻南山寇,获其渠子午曾张,诸镇乃安。时李自成蹂躏豫楚,秦与壤接,诏督师孙传廷移镇西安以卫秦,而援豫兵十余万,俱集长安,刀槽草豆、战车戈矛之属,俱出民间。公悯焉。除宗绅衿士应免外,余如寄在各田,概行编派,而民少苏。居平食簋不逾二,饮不至醉,冬裘夏葛,必敝方更。癸未春,举卓异。冬十月,孙传廷丧师雒阳,潼关不守,长安势如累卵,公佐抚军议战守,分汛南门,十余日而贼至。十一日东门陷,抚军冯师孔死之,众扶公下至城北关神庙,易冠服,从容望阙叩首,赴井中死。秦士民闻之,号呼震天,如失父母,即贼亦为叹息堕泪。事闻,赠山西按察司佥事,荫一子。