lǐ zì chéng rù tóng guān
李自成入潼關
shí yuè èr rì rén xū, yī zhī hǔ xiàn wén xiāng, jí zì chéng zhí lǐ guò yě. jí zǒu zhì tóng guān, huò dū shī dà dào. chū liù rì bǐng yín, yǐ dào dài shǒu guān zhě, chéng jiān tū rù tóng guān, guān jūn dà kuì. yī yún sūn chuán tíng lǜ bīng shí liù wàn, yǔ zéi dà zhàn yú tóng guān, zéi jiāng zhàn, zōng mǐn yòng yòu bīng jì, jiāng liáng mín jū qián, yáng shū shù zhèn, chuán tíng suì qīng zhī. shí yuè chū liù rì, kāi guān yán dí, zéi fú jīng ruì guān qián, xiāo jiāng hè jǐn xīn sī zōng gǔ kě chéng liú xī yáo rèn jì róng shí yú rén, qí chuán tíng zhuī rù fú zhōng, pào fā fú bīng sì qǐ, wéi kùn, yòu xiān yǐ wǔ qiān zéi zhà jiàng, zhì shí nèi wài jiā gōng, wǒ bīng dà kuì. chuán tíng dān qí zǒu, zéi suì rù tóng guān, jìng dǐ xī ān. xī ān bù shǒu. shí gài shí yuè shí yī rì yě. shí wǔ rì, zì chéng jí wáng wèi, jì dìng xī ān, jí fā bīng shí wàn, jīn yín wǔ shí yú chē, wǎng gān sù yán suī lín táo děng chù.
十月二日壬戌,一隻虎陷閿鄉,即自成侄李過也。疾走至潼關,獲督師大纛。初六日丙寅,以纛紿守關者,乘間突入潼關,官軍大潰。一雲孫傳廷率兵十六萬,與賊大戰於潼關,賊將戰,宗敏用誘兵計,將良民居前,佯輸數陣,傳廷遂輕之。十月初六日,開關延敵,賊伏精銳關前,驍將賀錦、辛思宗、谷可成、劉希堯、任繼榮十餘人,俟傳廷追入伏中,炮發伏兵四起,圍困,又先以五千賊詐降,至時內外夾攻,我兵大潰。傳廷單騎走,賊遂入潼關,竟抵西安。西安不守。時蓋十月十一日也。十五日,自成即王位,既定西安,即發兵十萬,金銀五十餘車,往甘肅、延綏、臨洮等處。
zì chéng xī xíng xiàn huá yīn, chuán tíng jí bái guǎng ēn tuì tún wèi nán, zì chéng hé zhòng shù shí wàn xiàn wèi nán, tú zhī, chuán tíng mò yú zhèn. wèi nán zhī xiàn yáng xuān bèi zhí, bù qū sǐ. zì chéng xiàn huá zhōu. chū bā wù chén xiàn shāng zhōu, shāng xún dào huáng shì qīng sǐ zhī. zì chéng tú shāng zhōu. èr shí sì rì yǐ yǒu, xiàn lín tóng, xún fǔ féng shī kǒng bù qū sǐ zhī. xī ān xiàn, àn chá shǐ huáng jiōng zì jǐn, zhǐ huī cuī ěr yuǎn tóu jǐng sǐ, qín fǔ zhǎng shǐ zhāng shì jiǒng zì jīng sǐ. shēn tǔ sǐ zhě shén zhòng. yuán rèn shān dōng xún àn yù shǐ wáng dào chún dū sī lì qiū cóng zhōu děng, jù mà zéi sǐ. cān zhèng tián shí zhèn bù shòu wěi zhí sǐ. jiè yuán xí zēng guāng zōng shì jǔ rén zhū yì quán, jù tóu jǐng sǐ. yuán rèn cí zhōu xún dào zhù wàn líng shēn yī dà dài, zhì guān zhōng shū yuàn sī dào zhōng tiān gé xià, kū bài xuān shèng, cóng róng zì jīng sǐ. qiān shì wáng zhēng qī rì bù shí sǐ. yú lì mín jiē xiāng shuài jiàng yú zéi.
自成西行陷華陰,傳廷及白廣恩退屯渭南,自成合眾數十萬陷渭南,屠之,傳廷歿於陣。渭南知縣楊暄被執,不屈死。自成陷華州。初八戊辰陷商州,商巡道黃世清死之。自成屠商州。二十四日乙酉,陷臨潼,巡撫馮師孔不屈死之。西安陷,按察使黃絅自盡,指揮崔爾遠投井死,秦府長史章世炯自經死。紳土死者甚眾。原任山東巡按御史王道純、都司吏邱從周等,俱罵賊死。參政田時震不受偽職死。解元席增光、宗室舉人朱誼泉,俱投井死。原任磁州巡道祝萬齡深衣大帶,至關中書院斯道中天閣下,哭拜宣聖,從容自經死。僉事王征七日不食死。余吏民皆相率降於賊。
chū, zì chéng xí juǎn chǔ yù, suī yǒu dà zhì, rán dì sì tòng, jiē zhàn chǎng suǒ de jùn xiàn, guān jūn xuán fù zhī, zhì shì rù qín, jù bǎi èr shān hé, suì bù kě zhì. jū qín wáng fǔ, wěi shòu qín wáng cún shū quán jiāng jūn, shì zǐ fēi liú shì yuē, guó pò jiā wáng, yuàn qiú yī sǐ. zì chéng qiǎn guī wài jiā. qín fān yōng zī bǎi wàn, fù jiǎ tiān xià, zéi zhī fàn qín yě, hù bù shàng shū ní yuán lù qín yuē: tiān xià zhū fān, wú rú qín jìn zhī xiǎn, yòng wǔ guó yě, yí yù liǎng fān, néng rèn shā zéi, bù fáng jiǎ yǐ dà jiāng zhī quán, rú bù zhī bīng, yí xī shū suǒ yǒu, yǔ qí jī dào, hé rú kào jūn, zéi píng zhī hòu, yì fēng liǎng fān gè yī zi rú qīn wáng, yì zú yǐ bào zhī. shū shàng bù bào. zhì xī ān xiàn, qín fān fǔ kù jǐn wèi zéi suǒ yǒu, zì chéng fèn xùn zhū xiàn, pú chéng zhī xiàn zhū yī tǒng, bào yìn tóu jǐng sǐ. zì chéng gǎi xī ān wèi zhǎng ān fǔ, bǎng lüè jù shì zhù xiǎng. shí yī yuè kǎo xiào zhōu xiàn shēng yuán, yī děng yǔ liù zhèng fǔ shǔ, èr děng zhōu xiàn, sān děng zuǒ èr.
初,自成席捲楚、豫,雖有大志,然地四通,皆戰場所得郡縣,官軍旋復之,至是入秦,據百二山河,遂不可制。居秦王府,偽授秦王存樞權將軍,世子妃劉氏曰,國破家亡,願求一死。自成遣歸外家。秦藩擁資百萬,富甲天下,賊之犯秦也,戶部尚書倪元璐秦曰:天下諸藩,無如秦晉之險,用武國也,宜諭兩藩,能任殺賊,不妨假以大將之權,如不知兵,宜悉輸所有,與其齎盜,何如犒軍,賊平之後,益封兩藩各一子如親王,亦足以報之。書上不報。至西安陷,秦藩府庫盡為賊所有,自成分殉諸縣,蒲城知縣朱一統,抱印投井死。自成改西安為長安府,榜掠巨室助餉。十一月考校州縣生員,一等與六政府屬,二等州縣,三等佐貳。
sūn chuán tíng fū fù sǐ nán fù qiáo yuán guì děng
孫傳廷夫婦死難(附喬元桂等)
sūn chuán tíng, hào bái gǔ, dài zhōu rén, zhǎng shēn kàng shuǎng, cái wǔ jué rén, néng zuǒ yòu shè, zhōng wàn lì jǐ wèi jìn shì, shòu yǒng chéng zhī xiàn, diào shāng qiū, yǒu néng míng. jiǎ zǐ wèi lì kǎo guān, xíng qǔ lì bù zhǔ shì, lì fēng gōng xūn xuǎn sì sī yuán wài bù zhōng, wèi shùn tiān fǔ chéng, yǐ biān cái zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ shǎn xī. guǐ wèi jiā bīng bù shàng shū, cì shàng fāng jiàn, zǒng zhì gè shěng, dū shī jiǎo kòu, huì tiān yín yǔ, liáng qiǔ bù jì, shī dà kuì, tóng guān xiàn, gōng dú shēn héng dāo chōng zéi zhèn yǐ mò, cóng qí jù sàn, bù néng dé qí shī. gōng zhī chū yě, zì niàn bì sǐ, gù yǔ zhāng fū rén. fū rén yuē: zhàng fū bào guó ěr, wú yōu wǒ. xī ān pò, lǜ èr nǚ liù qiè shěn yú jǐng. huī qí bā suì ér yǐ qù, ér yú qiáng bì zéi, zhuì mín shě zhōng. yǒu lǎo wēng zhě, shàn yī shí zhī, èr nián gōng zhǎng zi shì ruì chóng jiǎn rù zòu, dé fū rén shī, mào rú shēng, lǎo wēng guī, yǐ dì xiāng fú hái, jiàn zhě qì xià. gài gōng sù yǒu dé qín rén yún. biāo xià jiān jūn dào fù shǐ qiáo yuán guì, tóng rì sǐ zhī. yuán guī, dìng xiāng rén yě, tóng lǐ jìn shì féng nè shēng, zuò tóng guān xíng jì qí shì yún. shì shí tóng guān jì pò, sān qín dùn shī. xī ān zhī fǔ jiǎn rén ruì, sì chuān jǔ rén, bèi qín bù qū, mà zéi zuì liè, zéi huī wèi shù jié sǐ. dū sī shū bàn qiū cóng zhōu, zhē dào mà zéi, zéi qín zhì, mà yù lì, wān qí yǎn, mà rú gù, gē qí shé, qù qí chǐ, cùn zhé zhī, mà shǐ jué. qín fǔ zuǒ zhǎng shǐ zhāng shàng jiōng tóu yìn jǐng zhōng, fù qín fǔ duān lǐ mén wài, zài bài zì jīng sǐ.
孫傳廷,號白谷,代州人,長身伉爽,才武絕人,能左右射,中萬曆己未進士,授永城知縣,調商邱,有能名。甲子為例考官,行取吏部主事,歷封、功、勛、選四司員外部中,為順天府丞,以邊才擢右僉都御史,巡撫陝西。癸未加兵部尚書,賜尚方劍,總制各省,督師剿寇,會天霪雨,糧糗不繼,師大潰,潼關陷,公獨身橫刀沖賊陣以歿,從騎俱散,不能得其屍。公之出也,自念必死,顧語張夫人。夫人曰:丈夫報國耳,無憂我。西安破,率二女六妾沈於井。揮其八歲兒以去,兒逾牆避賊,墜民舍中。有老翁者,善衣食之,二年公長子世瑞重趼入奏,得夫人屍,貌如生,老翁歸,以弟相扶還,見者泣下。蓋公素有德秦人云。標下監軍道副使喬元桂,同日死之。元珪,定襄人也,同里進士馮訥生,作潼關行紀其事雲。是時潼關既破,三秦頓失。西安知府簡仁瑞,四川舉人,被擒不屈,罵賊最烈,賊揮為數截死。都司書辦邱從周,遮道罵賊,賊擒至,罵愈厲,剜其眼,罵如故,割其舌,去其齒,寸磔之,罵始絕。秦府左長史章尚絅投印井中,赴秦府端禮門外,再拜自經死。
chuán tíng sǐ shì běn mò, dé zhī méi cūn wú wěi yè. qián zài zhāng shì jiōng, cǐ zài zhāng shàng jiōng, yì shàng jiōng wèi shì.
傳廷死事本末,得之梅村吳偉業。前載章世絅,此載章尚絅,意尚絅為是。
wú cóng yì fù jǐng
吳從義赴井
wú cóng yì, zì yù qiáng, zhè zhī shān yīn rén, céng mèng zhǎng zhě fǔ qí bèi yuē: suì hán sōng bǎi, qí zài sī hū! yú zì ér suì qīng, wù suì gèng yān. chóng zhēn shí èr nián jǐ mǎo, jǔ shùn tiān xiāng shì. shí sān nián jìn tǔ, qiān zhǎng ān lìng, qín dì bīng huāng jiàn zhì, qiān mín bù néng dé shēng sù, gōng shè fǎ zhèn dài, qín mín lài zhī yǐ shēng, tíng yì yǐ kòu dào chōng chì, cái xiàn bù, shè liàn zǒng, mù yì zhōng dīng zhuàng lì zhī. gōng gōng zì xùn liàn, yǔ biāo bīng jiā gōng nán shān kòu, huò qí qú zǐ wǔ céng zhāng, zhū zhèn nǎi ān. shí lǐ zì chéng róu lìn yù chǔ, qín yǔ rǎng jiē, zhào dū shī sūn chuán tíng yí zhèn xī ān yǐ wèi qín, ér yuán yù bīng shí yú wàn, jù jí zhǎng ān, dāo cáo cǎo dòu zhàn chē gē máo zhī shǔ, jù chū mín jiān. gōng mǐn yān. chú zōng shēn jīn shì yīng miǎn wài, yú rú jì zài gè tián, gài xíng biān pài, ér mín shǎo sū. jū píng shí guǐ bù yú èr, yǐn bù zhì zuì, dōng qiú xià gě, bì bì fāng gèng. guǐ wèi chūn, jǔ zhuō yì. dōng shí yuè, sūn chuán tíng sàng shī luò yáng, tóng guān bù shǒu, zhǎng ān shì rú léi luǎn, gōng zuǒ fǔ jūn yì zhàn shǒu, fēn xùn nán mén, shí yú rì ér zéi zhì. shí yī rì dōng mén xiàn, fǔ jūn féng shī kǒng sǐ zhī, zhòng fú gōng xià zhì chéng běi guān shén miào, yì guān fú, cóng róng wàng què kòu shǒu, fù jǐng zhōng sǐ. qín shì mín wén zhī, hào hū zhèn tiān, rú shī fù mǔ, jí zéi yì wèi tàn xī duò lèi. shì wén, zèng shān xī àn chá sī qiān shì, yīn yī zi.
吳從義,字裕強,浙之山陰人,曾夢長者撫其背曰:歲寒松柏,其在斯乎!余字而歲青,寤遂更焉。崇禎十二年己卯,舉順天鄉試。十三年進土,遷長安令,秦地兵荒洊至,千緡不能得升粟,公設法賑貸,秦民賴之以生,廷議以寇盜充斥,裁縣簿,設練總,募邑中丁壯隸之。公躬自訓練,與標兵夾攻南山寇,獲其渠子午曾張,諸鎮乃安。時李自成蹂躪豫楚,秦與壤接,詔督師孫傳廷移鎮西安以衛秦,而援豫兵十餘萬,俱集長安,刀槽草豆、戰車戈矛之屬,俱出民間。公憫焉。除宗紳衿士應免外,余如寄在各田,概行編派,而民少蘇。居平食簋不逾二,飲不至醉,冬裘夏葛,必敝方更。癸未春,舉卓異。冬十月,孫傳廷喪師雒陽,潼關不守,長安勢如累卵,公佐撫軍議戰守,分汛南門,十餘日而賊至。十一日東門陷,撫軍馮師孔死之,眾扶公下至城北關神廟,易冠服,從容望闕叩首,赴井中死。秦士民聞之,號呼震天,如失父母,即賊亦為嘆息墮淚。事聞,贈山西按察司僉事,蔭一子。