yún yáng gǔ jiàn
鄖陽古劍
guǐ wèi èr yuè chū qī rì gēng wǔ, yún yáng fǔ tiān mǎ shān bēng, chū gǔ jiàn yī kǒu. shàng shū yún: bāo jiā dà nú ér gōng, shén jī miào huǒ zhèn fú kōng mǎ xiàn mén nèi mù zǐ sǐ, luó guà tān tóu wěi mǎn shān. jiǔ jiǔ shù dào, qǔ chū qīng fēng. hóng wǔ èr shí èr nián qīng tián liú jī zào. sì yuè chū liù, xíng dū sī dì píng bǎn xià xún chū huǒ yào sì shí liù lǒu qiān zi liù lǒu. shàng shū bāo dū sī zhì, yǐ cǐ jī zéi, dài wú xū fā. àn liú qīng tián zú yú hóng wǔ bā nián, jīn gǔ jiàn zhī shuō bù zhī hé jù. rán shì yuè shí yī rì, luó rǔ jí bèi shā, xún zì chéng fàn yún bài qù zé mǎ xiàn jù shì yīng lǐ chuǎng, luó guà jù shì yīng luó rǔ cái cáo cāo yě.
癸未二月初七日庚午,鄖陽府天馬山崩,出古劍一口。上書云:包家大奴兒弓,神機妙火震浮空;馬陷門內木子死,羅掛灘頭偽滿山。九九數盜,取出青鋒。洪武二十二年青田劉基造。四月初六,行都司地平板下尋出火藥四十六簍、鉛子六簍。上書包都司制,以此擊賊,殆無虛發。按劉青田卒於洪武八年,今古劍之說不知何據。然是月十一日,羅汝即被殺,尋自成犯鄖敗去;則馬陷句似應李闖,羅褂句似應羅汝才、曹操也。
gāo dòu shū shǒu yún yáng
高斗樞守鄖陽
yún yáng lín jiè qín shǔ, zuǒ yòu jīng xiāng, chǔ zhī jí gū wēi dì yě. zì yún fǔ nán bēn, chéng rì yè dān dān huán gōng zhī zhě, dòng jīng xún yuè, lài jīng nán dào gāo dòu shū, jié lì shǒu yù. sì yuè chū xún, zéi shù wàn zhì chéng xià, sì miàn jiē zhú gāo tái wèi zuò kùn jì, wǒ bīng jǐn huǐ qí tái, yòu chòng pào shāng zéi wàn yú, zéi nǎi dùn qù. yǐ cì jiàn fù jūn zhōu gǔ chéng děng zhōu xiàn, yòu chuán xí sì fāng, yù yǐ zéi bì kě miè, hǎo yì shì mín duō yǒu yīng zhī zhě.
鄖陽鄰界秦蜀,左右荊襄,楚之極孤危地也。自鄖撫南奔,城日夜耽耽環攻之者,動經旬月,賴荊南道高斗樞,竭力守御。四月初旬,賊數萬至城下,四面皆築高台為坐困計,我兵盡毀其台,又銃炮傷賊萬餘,賊乃遁去。以次漸復均州、谷城等州縣,又傳檄四方,諭以賊必可滅,好義士民多有應之者。
lǐ zì chéng xiàn bǎo kāng
李自成陷保康
sì yuè dīng yǒu, zì chéng xiàn bǎo kāng, zhī xiàn shí wéi tán sǐ zhī. bǎo kāng xiàn shǔ yún yáng. xīn chǒu, zì chéng qiǎn wěi jiāng zhī yǔ zhōu, yǔ zhōu shǒu jiāng xiān qī jù lǐ yíng zéi, zéi shè wěi guān zhī rèn. èr shí yī rì jiǎ shēn, xià zhào lì jiāng shì tǎo zéi, gào yù tiān xià. shì yuè chū yī jiǎ zǐ qǐ, yǒu guǐ yǒu wú dīng yǒu yǒu dīng chǒu wú xīn chǒu, zài kǎo.
四月丁酉,自成陷保康,知縣石維壇死之。保康縣屬鄖陽。辛丑,自成遣偽將之禹州,禹州守將先期具禮迎賊,賊設偽官之任。二十一日甲申,下詔厲將士討賊,告諭天下。是月初一甲子起,有癸酉無丁酉、有丁丑無辛丑,再考。
gù jūn ēn yì qǔ guān zhōng
顧君恩議取關中
guǐ wèi wǔ yuè, lǐ zì chéng zài xiāng yáng suǒ zào gōng diàn jiē qīng tā, suì yí tún dèng zhōu, yì bīng gōng yún yáng, wèi guān jūn suǒ bài, fù tuì tún xiāng yáng, yǔ qún zéi yì suǒ xiàng. niú jīn xīng qǐng xiān qǔ hé běi, zhí dǎo jīng shī. yáng chéng yù yù xiān jù liú dū, duàn cáo yùn. dú gù jūn ēn yuē: fǒu fǒu, xiān jù liú jīng, shì jū xià liú, nán jì dà shì, qí cè shī zhī huǎn. zhí dǎo jīng shī, wàn yī bù shèng, tuì wú suǒ guī, qí cè shī zhī jí. bù rú xiān qǔ guān zhōng, wèi yuán shuài sāng zǐ zhī bāng, jiàn guó lì yè, rán hòu páng lüè sān páng, gōng qǔ shān xī, hòu xiàng jīng shī, jìn tuì yǒu yú. fāng wèi quán cè. zì chéng cóng qí jì, suì jū tiě gōng, zhòu yè zào tiě gōu dīng gè wàn yú, móu rù tóng guān, yuè yú shān xiǎn. xiān shì, zì chéng hǎo lüè, niú jīn xīng quàn yǐ bù shā, suì yán jí qí xià, mín jiān shāo ān dǔ, zhé xiāng kuáng huò, wú yǒu gù zhì. liù yuè, zì chéng dà zào zhōu jiàn yú jīng xiāng.
癸未五月,李自成在襄陽所造宮殿皆傾塌,遂移屯鄧州,益兵攻鄖陽,為官軍所敗,復退屯襄陽,與群賊議所向。牛金星請先取河北,直搗京師。楊承裕欲先據留都,斷漕運。獨顧君恩曰:否否,先據留京,勢居下流,難濟大事,其策失之緩。直搗京師,萬一不勝,退無所歸,其策失之急。不如先取關中,為元帥桑梓之邦,建國立業,然後旁略三旁,攻取山西,後向京師,進退有餘。方為全策。自成從其計,遂拘鐵工,晝夜造鐵鈎釘各萬餘,謀入潼關,越逾山險。先是,自成好掠,牛金星勸以不殺,遂嚴戢其下,民間稍安堵,輒相誑惑,無有固志。六月,自成大造舟艦於荊襄。
gù jūn ēn, bá gòng, wèi wěi lì zhèng fǔ xuǎn láng. hòu zì chéng rù qín qǔ zhào pò jīng shī, jù rú jūn ēn jì, yì zéi zhī yǒu cái zhì zhě.
顧君恩,拔貢,為偽吏政府選郎。後自成入秦、取趙、破京師,俱如君恩計,亦賊之有才智者。
zhāng xiàn zhōng yù rù shǔ, xiān yú cháo hú xí shuǐ shī, lǐ zì chéng móu qǔ qín, bìng yú jīng xiāng zào zhōu jiàn. jù yù zhǐ nán bīng bù shàng, qiě shǐ qín shǔ bù jiè yě. èr zéi shēng dōng jī xī, guǐ jì lüè tóng.
張獻忠欲入蜀,先於巢湖習水師,李自成謀取秦,並於荊襄造舟艦。俱欲止南兵不上,且使秦蜀不戒也。二賊聲東擊西,詭計略同。
sūn chuán tíng gōng bá táng xiàn
孫傳廷攻拔唐縣
guǐ wèi wǔ yuè, zhào sūn chuán tíng zuò sù jiǎo kòu. liù yuè shí wǔ dīng chǒu, lì shǎng gé, gòu lǐ zì chéng wàn jīn, jué tōng hóu gòu zhāng xiàn zhōng wǔ qiān jīn, guān jí pǐn, shì xí jǐn yī zhǐ huī, yú gè yǒu chà. jìn sūn chuán tíng bīng bù shàng shū, zǒng zhì jiǎo zéi jūn wù, réng zǒng zhì sān biān, zhù zǒng shī qī shěng zhī yìn. jiǔ yuè bā rì jǐ hài, chuán tíng jué rǔ zhōu, wěi dū du lǐ yǎng chún lǜ suǒ bù jiàng, zhī zéi bìng bīng shǒu bǎo fēng, chuán tíng suì gōng bǎo fēng. shí yī rì rén yín, zì chéng lái yuán, bái guǎng ēn gāo jié děng zhàn què zhī. chuán tíng yuē: bǎo fēng bù jí xià, ér zéi jiù dà zhì, zé fù bèi shòu dí yǐ. qīn dū zhū jūn, xī lì gōng bá zhī, zhǎn wěi zhōu mù chén kě xīn děng shù shí jí, suì yǐ dà bīng dǎo táng xiàn. shí zéi jiā kǒu jǐn zài táng xiàn, zéi fā jīng qí lái yuán, guān jūn yǐ rù chéng, jǐn shā zéi jiā kǒu, zéi yíng tòng kū, shì shā guān bīng.
癸未五月,詔孫傳廷作速剿寇。六月十五丁丑,立賞格,購李自成萬金,爵通侯;購張獻忠五千金,官極品,世襲錦衣指揮,余各有差。進孫傳廷兵部尚書,總制剿賊軍務,仍總制三邊,鑄總師七省之印。九月八日己亥,傳廷決汝州,偽都督李養純率所部降,知賊並兵守寶豐,傳廷遂攻寶豐。十一日壬寅,自成來援,白廣恩、高傑等戰卻之。傳廷曰:寶豐不即下,而賊救大至,則腹背受敵矣。親督諸軍,悉力攻拔之,斬偽州牧陳可新等數十級,遂以大兵搗唐縣。時賊家口盡在唐縣,賊發精騎來援,官軍已入城,盡殺賊家口,賊營痛哭,誓殺官兵。
guān bīng yù zéi yǐ lái, yǒu sān kuài shì. yī qín gāo yíng xiáng, yī shè zì chéng mù, sān shā zéi jiā kǒu. sān zhě chuán tíng shí jū qí èr. hòu suī yǒu tóng guān zhī bài, rán liǎng dà gōng bù kě méi yě. dàn yǎng chún zhī jiàng, shí wèi tōng zéi zhāng běn, gǔ yún shòu xiáng rú shòu dí, nài hé qīng xìn yǐ zhì bài xié?
官兵御賊以來,有三快事。一擒高迎祥,一射自成目,三殺賊家口。三者傳廷實居其二。後雖有潼關之敗,然兩大功不可沒也。但養純之降,實為通賊張本,古雲受降如受敵,奈何輕信以致敗邪?
sūn chuán tíng zhú lǐ zì chéng
孫傳廷逐李自成
sūn chuán tíng jì bá táng xiàn, rén yín zì zhū xiān zhèn ér nán, dà yǔ liù rì, liáng chē rì xíng sān shí lǐ, shì mǎ jù jī, huò quàn xuán shī jiù yùn. chuán tíng yuē: jūn yǐ xíng, jí hái yì jī, dāng pò yī xiàn jiù shí ěr. shí sān rì jiǎ chén, fù shǎn xiàn, xiàn jù qióng mín, jí luó yáng èr bǎi yú, qǐng kè shí jǐn. zì chéng jiāng bù qí wàn yú nì zhàn, guān bīng qián fēng jī duàn zì chéng zuò dào, jìn zhú zhī, zì chéng bēn xiāng yáng.
孫傳廷既拔唐縣,壬寅自朱仙鎮而南,大雨六日,糧車日行三十里,士馬俱飢,或勸旋師就運。傳廷曰:軍已行,即還亦飢,當破一縣就食耳。十三日甲辰,復陝縣,縣俱窮民,集騾羊二百餘,頃刻食盡。自成將步騎萬餘逆戰,官兵前鋒擊斷自成坐纛,進逐之,自成奔襄陽。
cǐ zhàn chà qiáng rén yì.
此戰差強人意。
sūn chuán tíng rǔ zhōu dà bài
孫傳廷汝州大敗
guǐ wèi jiǔ yuè, dà yǔ lián xún, sūn chuán tíng jūn fá shí. èr shí yī rì rén zǐ, bīng huā yú rǔ zhōu, jiàng dào yīn tōng zì chéng. èr shí èr rì guǐ chǒu, zì chéng lǜ jīng qí dà zhì, guān jūn jiē zhàn, xiàn zéi fú zhōng, zéi chéng zhī, guān jūn dà bài. zì chéng qū dà duì, jí zhuī. yī rì chí zǒu sì bǎi lǐ, guān jūn sǐ wáng sì wàn yú rén, sàng qí jūn zī shù wàn. chuán tíng gù jiāng jiā zǐ, rán bù zhī bīng, hǎo dà yán, jiǔ biān jīng ruì, xī lì huī xià. yòu jù tóng guān zhī xiǎn, zì chéng yù yòu zhì zhī, měi zhàn zhé nì jīng ruì, qū nán mín dāng qián, yīn shì duō suǒ zhǎn huò. chuán tíng zhì yì jiāo, lǚ shū zòu jié. qiě shàng yán yǒu zì zéi zhōng táo huí zhě, yán zéi wén chén míng jiē jīng kuì, chén shì sù qīng chǔ, yù bù yǐ yī zéi yí jūn yōu. shàng xìn zhī, yīn zhào duì qún chén, chū chuán tíng shū shì zhòng. bīng bù shì láng zhāng fèng xiáng, dú yán zéi sù jiǎo duō zhà, shì ruò bù kě xìn, qiě chuán tíng suǒ tǒng jiē liáng jiāng jìn bīng, bù rú wèi bì xià liú cǐ jiā dāng, shàng mù shè zhī. qún chén kuī shàng yì, zhēng qǐng mìng chuán tíng jìn jiǎo, zhì shì guǒ bài, nǎi xuē chuán tíng zhí, chōng wèi shì guān, è yú tóng guān, jiā bái guǎng ēn shǎn xī zǒng bīng guān, tí bīng yuán jiǎo. jìn shì chéng yuán shū yán, jiān dà kòu bì tú dà jǔ, hé shù shí wàn zhī zhòng, bā miàn ér qí gōng zhī, shuí yīng yuán, shuí shēng shí, shuí qiān zhì, shuí pī fù, zhe zhe zhào yīng, shǐ zhī pí yú bèn mìng, jiù jiē bù xiá, rán hòu kě yī gǔ ér qín, qǐ chì chuán tíng píng guān gù shǒu, wù shì làng zhàn. shū zòu bù xǐng.
癸未九月,大雨連旬,孫傳廷軍乏食。二十一日壬子,兵嘩於汝州,降盜陰通自成。二十二日癸丑,自成率精騎大至,官軍接戰,陷賊伏中,賊乘之,官軍大敗。自成驅大隊,疾追。一日馳走四百里,官軍死亡四萬餘人,喪其軍資數萬。傳廷故將家子,然不知兵,好大言,九邊精銳,悉隸麾下。又據潼關之險,自成欲誘致之,每戰輒匿精銳,驅難民當前,因是多所斬獲。傳廷志益驕,屢疏奏捷。且上言有自賊中逃回者,言賊聞臣名皆驚潰,臣誓肅清楚,豫不以一賊遺君憂。上信之,因召對群臣,出傳廷疏示眾。兵部侍郎張鳳翔,獨言賊素狡多詐,示弱不可信,且傳廷所統皆良將勁兵,不如為陛下留此家當,上目攝之。群臣窺上意,爭請命傳廷進剿,至是果敗,乃削傳廷職,充為事官,扼於潼關,加白廣恩陝西總兵官,提兵援剿。進士程源疏言,殲大寇必圖大舉,合數十萬之眾,八面而齊攻之,誰應援,誰聲實,誰牽制,誰批腹,着着照應,使之疲於奔命,救接不暇,然後可一鼓而擒,乞敕傳廷憑關固守,勿事浪戰。書奏不省。
dà yǔ fá shí, tiān shí rén shì kě zhī, rán wén yuè jiā jūn cù yù dí bù dòng, gù hàn zhī shén nán. wèi yǒu yī rì zǒu shù bǎi lǐ zhě. jí zì chéng gǎn yú jí zhuī, yì shú zhī guān jūn wú jì lǜ ěr. bù rán, bǐ dú bù wèi xiàn yú fú hū? shì qiū, mǎ shì qí zhǔ wǔ wéi, cè lüè yún: bǐ zhī qíng xíng zài wǒ rú nóng wù, ér wǒ zhī qíng xíng zài bǐ rú liè jù. cǐ zhī wèi yě. suī rán fá shí jūn zào, xiān zì bài yǐ. qǐ bì dài dào zhī tōng zéi yǐ zāi.
大雨乏食,天時人事可知,然聞岳家軍猝遇敵不動,故撼之甚難。未有一日走數百里者。即自成敢於疾追,亦熟知官軍無紀律耳。不然,彼獨不畏陷於伏乎?是秋,馬世奇主武闈,策略云:彼之情形在我如濃霧,而我之情形在彼如列炬。此之謂也。雖然乏食軍噪,先自敗矣。豈必待盜之通賊矣哉。
qián suǒ zài guān bīng bài zéi, huò zhǎn shǒu shù shí huò shù bǎi zhì qiān yú ér zhǐ yǐ, jí jīng zhú yì bù guò shù shí lǐ yǐ ěr. fū yǐ shù wàn jí shù shí wàn zhī zéi, ér jǐn zhǎn qí qiān bǎi, yì hé guān shèng fù. kuàng wèi bì shā zéi jīng ruì, huò yǐ liáng mín mào gōng hū? zī zhī yī bài, zé chí zǒu sì bǎi lǐ, sǐ wáng sì wàn yú, hé duō guǎ yuǎn jìn xiāng qù ruò shì? jūn xíng zéi shì, qiáng ruò shèng fù, yú shì hū jiàn yǐ.
前所載官兵敗賊,或斬首數十、或數百至千餘而止矣,即經逐亦不過數十里已耳。夫以數萬及數十萬之賊,而僅斬其千百,亦何關勝負。況未必殺賊精銳,或以良民冒功乎?茲之一敗,則馳走四百里,死亡四萬餘,何多寡遠近相去若是?軍形賊勢,強弱勝負,於是乎見矣。