huáng jiōng yī mén jǐn jié
黃絅一門盡節
huáng jiōng, zì jì hóu, hé nán guāng zhōu rén. yǔ xiōng dīng wèi jìn shì gǔn bìng shàn jī yún zhī yù, zhōng tiān qǐ rén xū jìn shì. chū shòu nán guān zhī xiàn, wǔ nián kǎo zuì shòu bīng bù zhǔ shì, chū wèi shào xìng zhī fǔ. xuán dīng jiān guī, huì zéi kòu guāng zhōu, gōng lú mù rù shān, jǐn yǐ shēn miǎn. zhǎng zi zhū shēng yí rú, lǜ jiā tóng xiàng zhàn, mà zéi zhì shā, mèi yì yù hài. dīng chǒu, shēng gōng lín gǒng bīng bèi fù shǐ, jiàn fān hàn hé jiǎo zhī cè, dà bài zéi yú hé. hóng chéng chóu qí qí gōng, tè shū tí jiàn, xún zhuǎn táo mín cān zhèng, rén wǔ shēng àn chá shǐ. jí guǐ wèi, zì chéng dà jǔ pò tóng, guān gōng fù jǐng sǐ zhī fū rén wáng shì tóng xùn. xún àn yù shǐ jīn yù dòng jiān jūn yù shǐ huò dá wén yú cháo, shàng yǐ zhōng liè kě jiā, xià bù jí rì cóng yōu yì xù, zèng tài cháng sì zhèng qīng, yīn zi xún rù jiān dú shū.
黃絅,字季侯,河南光州人。與兄丁未進士袞;並擅機雲之譽,中天啟壬戌進士。初授南官知縣,五年考最授兵部主事,出為紹興知府。旋丁艱歸,會賊寇光州,公廬墓入山,僅以身免。長子諸生彝如,率家僮巷戰,罵賊致殺,妹亦遇害。丁丑,升公臨鞏兵備副使,建番漢合剿之策,大敗賊於河。洪承疇奇其功,特疏題薦,尋轉洮岷參政,壬午升按察使。及癸未,自成大舉破潼,關公赴井死之;夫人王氏同殉。巡按御史金毓峒、監軍御史霍達聞於朝,上以忠烈可嘉,下部即日從優議恤,贈太常寺正卿,蔭子恂入監讀書。
jiāo yuán pǔ mà zéi
焦源溥罵賊
jiāo yuán pǔ, zì yì yuán, hào hán yī, shǎn xī sān yuán rén. rén yǐng wù jué lún, shāo zhǎng yán lǐ xué, shàng jié yì, zuì mù hàn zhī wǔ hòu táng zhī yè hóu, gǔ xiāng fēi fán. wàn lì sān shí qī nián jǐ yǒu, jǔ yú xiāng. sì shí yī nián guǐ chǒu, chéng jìn shì. chū shòu shā hé zhī xiàn, xún diào jùn xiàn. gēng shēn yǐ zhuō yì jiàn, zhuó sì chuān dào yù shǐ, guān shě xiāo rán, rú chán shì. huò fěng gōng hé tài jiǎn. gōng yuē: bù wén zhǎng zhāi yù shǐ hū? fán zài xī tái, fēng shì shù shàng, xī miào dēng jí, yíng tíng jù sòng sān àn shì, gōng wēi yán zhèng lùn, jǔ cháo cè mù. jiǎ zǐ xún àn, zhí bǎo, yǐ wǔ yào rén yì, lì zhuǎn hé nán xiàn fù, bèi bīng lú fèng. wèi jǐ yí jí guī. jǐ sì qǐ bǔ shān xī, gēng wǔ qiān cān zhèng, suǒ zhì ài mín rú zi, bù qǔ shǔ lì cùn sī chǐ jiān. jiǎ xū yǐ cái wàng tè zhuó wèi dū chá yuàn fù dōu yù shǐ, xún fǔ dà tóng, jì lì rèn, zhú jūn shí, xiū mǎ zhèng, zhú chéng bǎo, jǐn chì hòu shèn zé jiāng lǐng, yǐ zhōng yǒng qín wèi shàng, wú qǔ huī rán zhě. yuē yóu zhī xiāng mǎ, bù jǔ féi yě. wáng hé, zhōng fēi yǔ guī. guǐ wèi dōng, zì chéng rù xī ān, zhào zhū yì jìn shēn shòu wěi zhí, réng yǐ zǒng dū guān xián yán gōng, xié zhī, qù jiàn zì chéng. gōng mà yuē: ěr wèi zéi, wú hèn bù shǒu rèn ěr, nǎi yù yòu wǒ yé? wú cháo tíng dà chén, yǒu sǐ wú èr. xìng sù jiàn shā. zéi bì zhī shì zhōng. sān rì, mà yì lì, gōng měi xū rán jiē shàng zhǐ mù zì jǐn liè, zéi shāo jìn, gōng jǔ shǒu jī zhī. jiāng shā gōng, gōng lì bù jué shēng. zéi bá qí shé, zhī jiě sǐ. wèi shí èr yuè shí jiǔ rì yě. àn chén huò dá wèi qǐng xù yú cháo.
焦源溥,字逸源,號涵一,陝西三原人。人穎悟絕倫,稍長研理學,尚節義,最慕漢之武侯、唐之鄴侯,骨相非凡。萬曆三十七年己酉,舉於鄉。四十一年癸丑,成進士。初受沙河知縣,尋調濬縣。庚申以卓異薦,擢四川道御史,官舍蕭然,如禪室。或諷公何太儉。公曰:不聞長齋御史乎?凡在西台,封事數上,熹廟登極,盈廷聚訟三案事,公危言正論,舉朝側目。甲子巡按,直保,以忤要人意,例轉河南憲副,備兵廬鳳。未幾移疾歸。己巳起補山西,庚午遷參政,所至愛民如子,不取屬吏寸絲尺縑。甲戌以才望特擢為都察院副都御史,巡撫大同,既蒞任,築軍實,修馬政,築城堡,謹斥堠慎擇將領,以忠勇勤為上,毋取恢然者。曰猶之相馬,不舉肥也。亡何,中蜚語歸。癸未冬,自成入西安,召諸邑縉紳授偽職,仍以總督官銜延公,脅之,去見自成。公罵曰:爾為賊,吾恨不手刃爾,乃欲誘我耶?吾朝廷大臣,有死無二。幸速見殺。賊閉之室中。三日,罵益厲,公美須髯皆上指目眥盡裂,賊稍近,公舉手擊之。將殺公,公詈不絕聲。賊拔其舌,支解死。為十二月十九日也。按臣霍達為請恤於朝。
gōng cóng xiōng yuán qīng, hào zhàn yī, wàn lì dīng wèi jìn shì, chú hù bù jiāng xī sī zhǔ shì, lì yuán wài láng zhōng, guǎng píng zhī fǔ, shān xī shān dōng fù shǐ, sì chuān cān zhèng, shān dōng àn chá shǐ, shān xī zuǒ bù zhèng, shēng dū chá yuàn yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ xuān fǔ, bà guān lǐ jū nián qī shí, shǐ jǔ yī zi, zéi rù jìng, bù qū zì jīng. èr gōng jiē yǐ qīng pǐn wén, ér yuán pǔ yóu shàng qì jié, wèi tái zhōng hǎo zhí yán, jiàn cǎo chuán tiān xià.
公從兄源清,號湛一,萬曆丁未進士,除戶部江西司主事,歷員外郎中,廣平知府,山西、山東副使,四川參政,山東按察使,山西左布政,升都察院右僉都御史,巡撫宣府,罷官里居年七十,始舉一子,賊入境,不屈自經。二公皆以清品聞,而源溥尤尚氣節,為台中好直言,諫草傳天下。
nán qǐ zhòng mà zéi kè nán shī zhòng
南企仲罵賊(刻南師仲)
nán qǐ zhòng, hào xián pú, wèi nán rén. wàn lì gēng chén jìn shì, shì zhì nán jīng lì bù shàng shū. nián jiǔ shí yǐ. xiàn zéi dà mà bù qū, bù shí liǎng rì sǐ. qí zi lǐ bù zhǔ shì nán jū yè, hào zhǒng lǐng, wàn lì jiǎ chén jìn shì, yì yǐ bù qū jiàn shā.
南企仲,號弦蒲,渭南人。萬曆庚辰進士,仕至南京吏部尚書。年九十矣。陷賊大罵不屈,不食兩日死。其子禮部主事南居業,號冢嶺,萬曆甲辰進士,亦以不屈見殺。
jiāo gōng yǐ xiōng dì sǐ nán, nán gōng yǐ fù zǐ xùn jié, qí tā tóng, qí guì tóng, ér qí shí yǔ liè yòu tóng, zhì yú qīng shǐ. měi zāi!
焦公以兄弟死難,南公以父子殉節,其他同,其貴同,而其時與烈又同,志於青史。美哉!
zhōng bù zhī xiàn zhū xīn dá
中部知縣朱新達
shí yuè, lǐ zì chéng jì pò xī ān, suì lüè fū yán, zhōng bù zhī xiàn zhū xīn dá zhī chéng xiǎo bù zhī, xiān lìng qī qiè zì yì, yī qiè shǎo, shàng wèi pèi hé, xīn dá qiǎn zhī qù, qiè bù kě, chuí qì gān yì, rán hòu xīn dá zì yì sǐ.
十月,李自成既破西安,遂掠鄜延,中部知縣朱新達知城小不支,先令妻妾自縊,一妾少,尚未配合,新達遣之去,妾不可,垂泣甘縊,然後新達自縊死。
shǐ lüè yī kè huá dié, yě chéng yòu kè zhū xīn yè, shì tóng ér míng gè yì, xū zài kǎo zhī. jiǎ shēn zhēng yuè èr shí rì, jiān jūn huò dá gōng bào zòu zhōng xùn nán zhū chén yǒu zhū xīn dá qī qiè, zé zhū wèi shì.
史略一刻華堞,野乘又刻朱新鍱,事同而名各異,須再考之。甲申正月二十日,監軍霍達恭報奏中殉難諸臣有朱新達妻妾,則朱為是。
yú yīng guì zǒng dū shǎn xī
余應桂總督陝西
guǐ wèi shí yuè èr shí jiǔ rì gēng yín, shàng shǐ wén tóng guān shī shǒu, yǐ bīng bù shì láng yú yīng guì zǒng dū shǎn xī sān biān, shōu shí biān bīng, xiāng jī jiǎo kòu. yīng guì wén mìng yǐn qì, bì cí yuē: bù yì bīng xiǎng, suī qù hé yì. shàng mò rán. fā tǎng jīn wǔ wàn, gěi jūn. yīng guì qiān yán hé shàng bù jìn. shí cháo yì yǐ yīng guì wèi zǒng dū, ér mìng yù shǐ huò dá jiān qí jūn. dá, qín rén yě, sù fù cái lüè, xí zhī dì lì tǔ zhù, gù yòng zhī. shí yī yuè chū sān rì shàng zhào duì, yù yǐ yǒu zhēn jiǎo, rán hòu yǒu zhēn fǔ, yǒu hǎo jiāng, zì yǒu hǎo bīng, yǒu hǎo yǒu sī, zì yǒu hǎo bǎi xìng, zài ěr shí xīn wèi zhī, mìng dá sù qù liào lǐ. dá tòng kū fū chén, yán xī ān ruò zài, chén bù xī sǐ yǐ bào huáng shàng. cǐ zhì zé wěi guān chōng chì, fù rèn wú dì.
癸未十月二十九日庚寅,上始聞潼關失守,以兵部侍郎余應桂總督陝西三邊,收拾邊兵,相機剿寇。應桂聞命飲泣,陛辭曰:不益兵餉,雖去何益。上默然。發帑金五萬,給軍。應桂遷延河上不進。時朝議以應桂為總督,而命御史霍達監其軍。達,秦人也,夙負才略,習知地利土著,故用之。十一月初三日上召對,諭以有真剿,然後有真撫,有好將,自有好兵,有好有司,自有好百姓,在爾實心為之,命達速去料理。達痛哭敷陳,言西安若在,臣不惜死以報皇上。此至則偽官充斥,赴任無地。
lǐ zì chéng jì mù
李自成祭墓
shí yī yuè, zì chéng huì qún zéi, róng mǎ wàn pǐ, jīng qí shù shí lǐ, yú mǐ zhī jì mù. yǐ bīng bǎi qí àn xíng, fèng xiáng shǒu jiāng yòu ér jiān zhī, zì chéng nù gōng fèng xiáng, xiàn zhī, tú qí chéng.
十一月,自成會群賊,戎馬萬匹,旌旗數十里,於米脂祭墓。以兵百騎按行,鳳翔守將誘而殲之,自成怒攻鳳翔,陷之,屠其城。
yú lín zhū jiāng xùn yì
榆林諸將殉義
shí yī yuè shí èr rì rén yín, lǐ zì chéng fā jīn shù wàn, zhāo yú lín zhū jiāng, yǐ dà kòu jì zhī, bèi bīng fù shǐ dōu rèn yuán rèn zǒng bīng wáng shì xiǎn hóu gǒng jí yóu shì wēi huì xiǎn děng, liǎn gè bǎo jīng ruì, rù zhèn chéng dà jí jiāng shì, wèn zhī yuē: ruò děng shǒu hū? jiàng hū? gè yán xiào sǐ wú èr. tuī shì wēi wèi zhǎng, zhǔ hào lìng, shàn jiǎ bīng, zì chéng qiǎn wěi guān shuō sān rì bù tīng. zì chéng nù, shí wǔ rì yǐ sì, zéi sì miàn huán gōng, chéng shàng qiáng nǔ dié shè, zéi sǐ shī shān jī, gèng fā dà pào jī. zéi shāo què. shí liù rì bǐng wǔ, zéi gōng níng xià, zhèn bīng nì zhàn sān shèng zhī, shā zéi jīng ruì shù shí. zì chéng guī xī ān, yì fā bīng gōng níng xià, xiàn yú lín, shǒu dào dōu rèn hé mén zì yì, yuán rèn zǒng bīng yóu shì wēi, jǔ jiā bǎi kǒu fù zhī liè yàn, zì huī dāo tū zhàn sǐ jiē xīn, yuán rèn zǒng bīng hóu shì lù hóu gǒng jí wáng xué shū wáng shì qīn, wáng shì guó lǐ chāng qī, yuán rèn fù jiāng dí wén cháng huái dé lǐ dēng lóng zhāng fā yáng míng, yuán rèn yóu jī sūn guì lóng yǎng kūn, yuán rèn shǒu bèi bái shèn héng quán jiā xù, xiàn rèn yóu jī fù dé huì xiàn pān guó chén lǐ guó qí yàn wéi xīn chén èr diǎn liú fāng xīn liú tíng jié wén hóu guó, xiàn rèn shǒu bèi yóu miǎn huì jiàn hè tiān léi yáng yǐ wěi zhǎng yìn zhǐ huī lǐ wén kūn, jiē bù qū sǐ. shí zhū jiāng gè lǜ suǒ bù xiàng zhàn, shā zéi qiān jì, zéi dà zhì, shā shāng dài jǐn, wú yī jiàng zhě. hé chéng fù nǚ jù zì jǐn. zhū jiāng sǐ shì zhě shù bǎi rén, ér xiāng shēn sǐ nán, zé yǒu gào fēng fù dōu yù shǐ zhū cháng dé děng. yú lín wèi tiān xià jìn bīng chù, pín nián xiǎng jué, jūn shì jī kùn, ér dān yì xùn chéng, zhì bù shǎo cuò. yú lín jì tú, zéi dǎo níng xià. níng xià guān bīng yíng jiàng. sān biān jù méi, zéi wú hòu gù, suì zhǎng qū ér dōng yǐ. tuō shì shí zhōng shū shāo zhī bīng, dāng zéi kùn yú guān, jí qǐng jì shī, wèi jī jiǎo, kě lìng zéi duó qì, nǎi yī chóu mò zhǎn, shù shǒu dài bì, kě wèi guó yǒu rén hū?
十一月十二日壬寅,李自成發金數萬,招榆林諸將,以大寇繼之,備兵副使都任、原任總兵王世顯、侯拱極、尤世威、惠顯等,斂各堡精銳,入鎮城大集將士,問之曰:若等守乎?降乎?各言效死無二。推世威為長,主號令,繕甲兵,自成遣偽官說三日不聽。自成怒,十五日乙巳,賊四面環攻,城上強弩疊射,賊死屍山積,更發大炮擊。賊稍卻。十六日丙午,賊攻寧夏,鎮兵逆戰三勝之,殺賊精銳數十。自成歸西安,益發兵攻寧夏,陷榆林,守道都任合門自縊,原任總兵尤世威,舉家百口付之烈焰,自揮刀突戰死街心,原任總兵侯世祿、侯拱極、王學書、王世欽,王世國、李昌期,原任副將翟文、常懷德、李登龍、張發、楊明,原任游擊孫貴、龍養昆,原任守備白慎衡、全家敘,現任游擊傅德、惠憲、潘國臣、李國奇、晏維新、陳二典、劉芳馨、劉廷傑、文侯國,現任守備尤勉、惠漸、賀天雷、楊以偉、掌印指揮李文焜,皆不屈死。時諸將各率所部巷戰,殺賊千計,賊大至,殺傷殆盡,無一降者。合城婦女俱自盡。諸將死事者數百人,而鄉紳死難,則有誥封副都御史朱嘗德等。榆林為天下勁兵處,頻年餉絕,軍士飢困,而殫義殉城,志不少挫。榆林既屠,賊搗寧夏。寧夏官兵迎降。三邊俱沒,賊無後顧,遂長驅而東矣。脫是時中樞稍知兵,當賊困榆關,急請濟師,為犄角,可令賊奪氣,乃一籌莫展,束手待斃,可謂國有人乎?
zòu dì chēng shān hé bǎi èr, dú wú yī xiǎo róng zhī shén, yóu xiǎng jiàn kāng kǎi jī liè zhī gài. shēng sī dì yǔ guān sī tǔ zhě, bèi qí fēng qì, dà jié zhe yān. suī wèi yǔ huá fēng bǐ gāo, jīng shuǐ bǐ jié kě yě. wū hū! zhuàng zāi!
奏地稱山河百二,讀無衣小戎之什,猶想見慷慨激烈之概。生斯地與官斯土者,被其風氣,大節着焉。雖謂與華峰比高,涇水比潔可也。嗚呼!壯哉!
wén chén dú shū míng lǐ, ér cháo tíng fù yōu dài zhī, qí xùn jié yí yǐ. zhì yú wǔ jiāng hé zhī, qiě wén chén píng rì shì tóng zǒu gǒu, yí fēi jiàng zé dùn ěr, nǎi bù wèi zéi yòu, kě wèi yì yǐ. zhì wú yī rén jiàng zhě, zé yòu yì shén. yóu kě yì zhě, fù rén nǚ zǐ, yì zhī zéi zhì, bù guò pī lüè yǐ ěr, fēi shén bù huò yǐ, wèi yǒu gān xīn yǐn jué zhě. jìng zhì hé chéng zì jǐn, qí zhēn fēng jìn jié, zhēn gǔ jīn suǒ wèi wén yě.
文臣讀書明理,而朝廷復優待之,其殉節宜矣。至於武將何知,且文臣平日視同走狗,宜非降則遁耳,乃不為賊誘,可為異矣。至無一人降者,則又異甚。尤可異者,婦人女子,亦知賊至,不過披掠已耳,非甚不獲已,未有甘心引決者。竟至闔城自盡,其貞風勁節,真古今所未聞也。
yú lín dì lín hé tào, shuò běi jǐn guān, níng xià biān chuí yào lù, fù shān zǔ hé, èr wèi jì shī, zéi suì yóu qín yuè jìn, shì rú pò zhú yǐ.
榆林地臨河套,朔北緊關,寧夏邊陲要路,負山阻河,二衛既失,賊遂由秦越晉,勢如破竹矣。
lǐ zì chéng tú qìng yáng
李自成屠慶陽
zì chéng jì pò yú lín, suì gōng qìng yáng, fǔ chéng zhōng jiān, shǒu sì rì, lì bù zhī, chéng xiàn. shǒu dào duàn fù xìng zhī fǔ dǒng wǎn tuī guān jìn jū shèng xiāng shēn tài cháng shǎo qīng má xǐ, jiē sǐ zhī. jū shèng zì shū kǒng, zhǎng yuán rén, jìn shì, chéng pò zì wěn. zì chéng tú qìng yáng, zhí hán wáng, dà zhāng wěi bǎng, yí xí hé nán jùn xiàn, é hái bīng xī ān, cǐ shí yuè shì.
自成既破榆林,遂攻慶陽,府城中堅,守四日,力不支,城陷。守道段復興、知府董琬、推官靳居聖、鄉紳太常少卿麻禧,皆死之。居聖字淑孔,長垣人,進士,城破自刎。自成屠慶陽,執韓王,大張偽榜,移檄河南郡縣,俄還兵西安,此十月事。
dèng tài miào fù shī
鄧太妙賦詩
dèng tài miào, gù níng hé wǔ shùn wáng zhī yì, sān shuǐ wén xiáng fèng tài qīng zhī jì shì yě. chóng zhēn chū nián, tài qīng yǐ tài pú shǎo qīng jiā jū, wǔ gōng rén mò, móu xù jù, jiā yuán yǒu bìng tóu lián zhī ruì, zuò jiā lián shī qī yán, jīn tǐ sì bǎi yú shǒu. dèng zhī fù cái qí nǚ ér gào zhī yuē: cǐ zhēn kě yǐ xù rǔ yǐ. tài qīng xǐ, suì wěi qín yān. jì guī yú wén, chūn qiū jiā rì, fèng tài fū rén bǎn yú chū yóu, dēng chē diào gǔ, fū fù chàng chóu, bǐ mò fēi dòng, zhēng guāng dòu jié. tài qīng yǒu èr chū xī jiāo jì, dú zhě shàn zhī. jiǎ xū tài qīng dé fēng jí, zhì rén wǔ chūn bù qǐ, dèng wèi wén yǐ jì, xù zhì xiáng xī, guān zhōng wén tǔ zhēng chuán xiě zhī. guǐ wèi dōng, guān shǎn róu lìn, dèng yǐ cái shén, wèi kòu dào suǒ zhī, lún yú chuǎng, dùn yú qín, liú lí yú yōu jì, yóu qiáng lǚ bì, pō mò liú tí, cháng fù qiū sī yī jué yún: jiān jiā yī wàng bì lián shān, xí xí qīng fēng fú cuì huán, qiū sè yì zhī wáng guó hèn, què jiào luò yè jǐn chéng bān.
鄧太妙,故寧河武順王之裔,三水文翔鳳太青之繼室也。崇禎初年,太青以太僕少卿家居,武恭人歿,謀續聚,家園有並頭蓮之瑞,作嘉蓮詩七言,今體四百餘首。鄧之父才其女而告之曰:此真可以婿汝矣。太青喜,遂委禽焉。既歸於文,春秋佳日,奉太夫人版輿出遊,登車弔古,夫婦唱酬,筆墨飛動,爭光斗捷。太青有二出西郊記,讀者善之。甲戌太青得風疾,至壬午春不起,鄧為文以祭,敘致詳悉,關中文土爭傳寫之。癸未冬,關陝蹂躪,鄧以才甚,為寇盜所知,淪於闖,遁於秦,流離於幽冀,郵牆旅壁,潑墨留題,嘗賦秋思一絕云:蒹葭一望碧連山,襲襲輕風拂翠鬟,秋色亦知亡國恨,卻教落葉盡成斑。
sān qín yī shī, bù dú zhōng chén yì shì, bào tiān zhuì zhī yōu, jí fù rén nǚ zǐ, yì huái wáng guó zhī hèn. gù fù jì dèng tài miào yī shì.
三秦一失,不獨忠臣義士,抱天墜之憂,即婦人女子,亦懷亡國之恨。故附記鄧太妙一事。
lǐ zì chéng xiàn píng yáng
李自成陷平陽
shí èr yuè chū wǔ rì, zì chéng fā bīng rù hàn zhōng, fù fǎn bīng zhì hán chéng, dù hé. èr shí rì gēng chén, xiàn píng yáng, lì mín jiē jiàng. pú zhōu zhèn jiāng gāo jié wén zì chéng dù hé, yú shì tuì bīng zé zhōu, yán tú dà lüè. zì chéng shā xī hé wáng děng sān bǎi rén, shān xī jùn xiàn wén zéi zhì, wàng fēng yíng kuǎn.
十二月初五日,自成發兵入漢中,復反兵至韓城,渡河。二十日庚辰,陷平陽,吏民皆降。蒲州鎮將高傑聞自成渡河,於是退兵澤州,沿途大掠。自成殺西河王等三百人,山西郡縣聞賊至,望風迎款。
lǐ zì chéng xiàn gān zhōu
李自成陷甘州
shí èr yuè, zì chéng qiǎn zéi xiàn gān zhōu. gān sù xún fǔ lǐ rì ruì zǒng bīng guō dà jí tóng zhī lán tái děng bìng sǐ zhī. xī níng wèi shàng jiān shǒu bù xià, zhì míng nián jiǎ shēn èr yuè zhà jiàng, shā wěi guān hè jǐn děng.
十二月,自成遣賊陷甘州。甘肅巡撫李日瑞、總兵郭大吉、同知藍台等並死之。西寧衛尚堅守不下,至明年甲申二月詐降,殺偽官賀錦等。
zhāng xiàn zhōng tú qí zhōu
張獻忠屠蘄州
shí, lǐ zì chéng xiàn chéng tiān, jù xiāng yáng, suǒ zài qì chéng zǒu. xiàn zhōng yīn dé chéng jī gōng qǔ. xiān shì rén wǔ liù yuè, pò huáng ān. shí èr yuè, pò huáng méi. zhì shì guǐ wèi zhēng yuè, zhāng xiàn zhōng xí xiàn qí zhōu. cì rì, lìng jìn shēn xiào lián wén xué xī guān dài zì dōng mén dà, yóu xī mén, jǐn shā zhī, suì tú qí zhōu. liú fù nǚ huǐ chéng, shāo bù lì, jí shā zhī. qí zhōu yǔ huáng ān huáng méi èr xiàn jù shǔ huáng zhōu fǔ.
時,李自成陷承天,據襄陽,所在棄城走。獻忠因得乘機攻取。先是壬午六月,破黃安。十二月,破黃梅。至是癸未正月,張獻忠襲陷蘄州。次日,令縉紳、孝廉、文學悉冠帶自東門大,由西門,盡殺之,遂屠蘄州。留婦女毀城,稍不力,即殺之。蘄州與黃安、黃梅二縣俱屬黃州府。
zhāng xiàn zhōng tú qí shuǐ
張獻忠屠蘄水
guǐ wèi èr yuè, xiāng guān zhōu zhī rèn gōu yǐn zhāng xiàn zhōng. chū sì dīng yǒu, xiàn zhōng suì xiàn qí shuǐ, tú qí chéng. dào chén xǔ wén qí bèi zhí bù qū, shā yú má chéng. yì yǒu ráo huàn, xiàn zhōng wèi zhì shí, qí shuǐ guān fǔ móu jí xiāng bīng shǒu yù, ráo huàn bù cóng. wèi xiāng bīng tú rǎo mín ěr. zéi shì kǒng jí, guān bīng qǐng yú gè huàn, měi huàn yǎng bīng sān míng, ráo huàn yuē: wǒ qióng huàn, bù néng yǎng yě. jì ér chéng pò, xiàn zhōng jí chéng zhōng shāng mín shì huàn yú jiào chǎng, ér jǐn shā zhī. hòu jí yú ráo, ráo fū fù guì qǐng yuē: yuàn chū jīn èr shí wàn miǎn sǐ. xiàn zhōng kuò qí jiā, dé sān shí wàn, zú shā zhī.
癸未二月,鄉官周之任勾引張獻忠。初四丁酉,獻忠遂陷蘄水,屠其城。道臣許文歧被執不屈,殺於麻城。邑有饒宦,獻忠未至時,蘄水官府謀集鄉兵守御,饒宦不從。謂鄉兵徒擾民耳。賊勢孔亟,官兵請於各宦,每宦養兵三名,饒宦曰:我窮宦,不能養也。既而城破,獻忠集城中商民士宦於教場,而盡殺之。後及於饒,饒夫婦跪請曰:願出金二十萬免死。獻忠括其家,得三十萬,卒殺之。
yě chéng yún: dū liáng dào cān zhèng xǔ wén qí wèi zéi suǒ zhí, qiú sǐ bù dé, piē jiàn cóng zéi zhòng duō xì huáng má, mì gào yǐ zhōng yì, běi yuē cóng zhōng jī zéi, yǐ liǔ quān wèi hào, shì wèi nì jīn wáng gù huái xiè qí shì, suì bèi hài. lín xíng tàn yuē: wú suǒ yǐ dàn xī bù sǐ zhě, zhèng wèi cǐ ěr. jīn jì wú chéng, tiān yě, hán xiào ér zú.
野乘云:督糧道參政許文歧為賊所執,求死不得,瞥見從賊眾多系黃麻,密告以忠義,北約從中擊賊,以柳圈為號,適為逆衿王固懷泄其事,遂被害。臨刑嘆曰:吾所以旦夕不死者,正為此耳。今既無成,天也,含笑而卒。
wáng gù huái fù zéi yǐ shā zhōng chén, zhēn jīn zhōng qín shòu yě. zhì ráo huàn yǐ sān shí wàn zī, ér bù kěn yǎng sān bīng, qí yú bǐ kě hèn. xiàn zhōng shā zhī kuài yǐ. dàn bǎi xìng yì hé zuì zāi!
王固懷附賊以殺忠臣,真衿中禽獸也。至饒宦以三十萬貲,而不肯養三兵,其愚鄙可恨。獻忠殺之快矣。但百姓亦何罪哉!