qián zuò zhēng mà zéi fù táng qǐ tài
錢祚征罵賊(附唐啟泰)
qián zuò zhēng zì jūn yuǎn, hào xī wú, yǐ jǔ rén lì guān zhì rǔ zhōu zhī zhōu. rǔ wèi zéi chū rù kǒng dào, yòu yǒu tǔ zéi wàn rén, yī shān wèi cháo, zuò zhēng jiǎn xiāng yǒng yá bīng dé qiān yú rén, yáng wèi zéi jiāng jì, hū yè bàn kāi mén chū, cóng jiān dào yú shān, gè dǐ qí cháo, zéi fāng zòng yǐn bù wèi bèi, jí jī dà pò zhī. cè zéi zhòng nán jǐn zhū, nǎi shì qí fú zhāo zhī. qí tuí lǔ jiā qín děng suì jiàng. rǔ rén shǎo xiū. shí sì nián zhēng yuè, zéi fàn rǔ zhōu, zuò zhēng zhōng liú shǐ, lì jí chéng chéng dū zhàn. èr yuè sì rì dà fēng mái, chéng shàng yǐ pào jī zéi, fēng nì huǒ fǎn lóu dié jǐn fén, zéi chéng zhī rù. zuò zhēng bèi zhí, dà mà bù qū, wèi zéi jī cì wú wán fū nǎi sǐ.
錢祚征字君遠,號錫吾,以舉人歷官至汝州知州。汝為賊出入孔道,又有土賊萬人,依山為巢,祚征簡鄉勇衙兵得千餘人,佯為賊將計,忽夜半開門出,從間道逾山,各抵其巢,賊方縱飲不為備,急擊大破之。策賊眾難盡誅,乃釋其俘招之。其魋魯加勤等遂降。汝人少休。十四年正月,賊犯汝州,祚征中流矢,力疾乘城督戰。二月四日大風霾,城上以炮擊賊,風逆火反樓堞盡焚,賊乘之入。祚征被執,大罵不屈,為賊擊刺無完膚乃死。
shí yǒu táng qǐ zòu, jǔ rén, guān zhì yí yáng zhī xiàn. shí sì nián, zéi xiàn yí yáng, qǐ tài bù qū yù hài, yǔ zuò zhēng jiē yē rén.
時有唐啟奏,舉人,官至宜陽知縣。十四年,賊陷宜陽,啟泰不屈遇害,與祚征皆掖人。
lǐ zì chéng xiàn guī dé
李自成陷歸德
sān yuè shí liù rì wèi kè, zì chéng zhì hé nán guī dé fǔ, yú pào gōng chéng, zhōng yè rú léi. shí qī rì chén shí, xīn chéng pò, jiù chéng suì bù shǒu. zéi rù, jiāng chéng yuán chāi huǐ, xī wèi píng dì. zéi yíng yán gèn liù shí yú lǐ, shàng yǐ bái bù fù mù, wàng zhī rú chá, shǐ bǎi xìng dān bǎi huò rù yíng zhōng, cǐ guī dé nán mín suǒ shù.
三月十六日未刻,自成至河南歸德府,舁炮攻城,終夜如雷。十七日辰時,新城破,舊城遂不守。賊入,將城垣拆毀,悉為平地。賊營延亘六十餘里,上以白布覆幕,望之如茶,使百姓擔百貨入營中,此歸德難民所述。
niú sòng jiàng zì chéng
牛、宋降自成
xīn sì sì yuè, hé nán fǔ lú shì xiàn gòng shēng niú jīn xīng, xiàng yǒu zuì dāng shù biān, lǐ yán jiàn qí yǒu jì lüè, jīn xīng suì guī zì chéng. zì chéng yǐ nǚ qī zhī, shòu yǐ yòu xiāng. huò yún jīn xīng. tiān qǐ dīng mǎo jǔ rén, yǔ yán tóng nián, gù jiàn zhī. jīn xīng yǐn gù zhī liú zōng mǐn wèi jiāng jūn. yòu jiàn shù shì sòng xiàn cè. xiàn cè, hé nán yǒng chéng rén, shàn hé luò shù, chū jiàn zì chéng, xiù chū yī shù jìn yuē: shí bā hái ér, dāng zhǔ shén qì. zì chéng dà xǐ, bài jūn shī, xiàn cè miàn xiá ér zhǎng, shēn bù mǎn sān chǐ, qí xíng rú guǐ, yòu zú bǒ, chū rù yǐ méi zì fú, jūn zhōng hū wèi sòng hái ér. yī yún zhè rén, jīng yú liù rén qí mén dùn fǎ, jí tú chèn zhū shù xué. zì chéng xìn zhī rú shén: yú rú bá gòng gù jūn ēn děng, yì guī zì chéng, zéi zhī yǔ yì yì zhòng yǐ.
辛巳四月,河南府盧氏縣貢生牛金星,向有罪當戍邊,李岩薦其有計略,金星遂歸自成。自成以女妻之,授以右相。或雲金星。天啟丁卯舉人,與岩同年,故薦之。金星引故知劉宗敏為將軍。又薦術士宋獻策。獻策,河南永城人,善河洛數,初見自成,袖出一數進曰:十八孩兒,當主神器。自成大喜,拜軍師,獻策面狹而長,身不滿三尺,其形如鬼,右足跛,出入以枚自扶,軍中呼為宋孩兒。一雲浙人,精於六壬奇門遁法,及圖讖諸數學。自成信之如神:余如拔貢顧君恩等,亦歸自成,賊之羽翼益眾矣。
luó rǔ cái hé zì chéng
羅汝才合自成
qī yuè, luó rǔ cái bù hé yú zhāng xiàn zhōng, zì nèi xiāng zǒu dèng zhōu, yǔ lǐ zì chéng hé, shí zì chéng yǒu zhòng wǔ shí wàn, fù dé rǔ cái, jūn yì chì.
七月,羅汝才不合於張獻忠,自內鄉走鄧州,與李自成合,時自成有眾五十萬,復得汝才,軍益熾。
fù zōng lóng mà zéi
傅宗龍罵賊
wǔ yuè, shè bīng bù shàng shū fù zōng lóng, yǐ yòu shì láng dū shǎn bīng tǎo zéi. jiǔ yuè chū sì rì dīng chǒu, zōng lóng yǔ bǎo dū yáng wén yuè, hé bīng jī lǐ zì chéng, bài jī, bǎo dìng bīng xiāo dùn. wén yuè yè bēn xiàng chéng, zōng lóng bīng shí jǐn, nǎi shā lǘ mǎ xiǎng jūn, mǎ lǘ fù jǐn, shā zéi qí shī fēn dàn zhī. shí bā xīn mǎo yè, qián lè bīng kuì wéi chū, zhū jūn xīng sàn, zéi zhuī huò zhī, zhí zhì xiàng chéng xià, zéi hū yú mén yuē: wǒ qín dū guān jūn yě, qǐng qǐ mén nà qín dū. zōng lóng dà hū, wǒ qín dū yě, bù xìng duò zéi shǒu, zuǒ yòu jiē zéi ěr, wú wèi zéi suǒ dài. zéi chōu rèn jī zōng lóng, zhōng nǎo ér pū, fù lì shēng mà zéi, zhuó qí ěr bí, sǐ chéng xià. zéi huò yì jiǎ qì xiè wú suàn, suì xiàn xiàng chéng. tú zhī. xiàng chéng xiàn shǔ kāi fēng.
五月,赦兵部尚書傅宗龍,以右侍郎督陝兵討賊。九月初四日丁丑,宗龍與保督楊文岳,合兵擊李自成,敗績,保定兵宵遁。文岳夜奔項城,宗龍兵食盡,乃殺驢馬餉軍,馬驢復盡,殺賊其屍分啖之。十八辛卯夜,潛勒兵潰圍出,諸軍星散,賊追獲之,執至項城下,賊呼於門曰:我秦督官軍也,請啟門納秦督。宗龍大呼,我秦督也,不幸墮賊手,左右皆賊耳,毋為賊所紿。賊抽刃擊宗龍,中腦而仆,復厲聲罵賊,斫其耳鼻,死城下。賊獲衣甲器械無算,遂陷項城。屠之。項城縣屬開封。
zōng lóng kě wèi zhì shì rén rén yǐ.
宗龍可謂志士仁人矣。
liú guó néng zì wěn
劉國能自刎
jiǔ yuè, lǐ zì chéng luó rǔ cái, hé bīng xiàn yè xiàn, jiàng jiāng liú guó néng shǒu yè, zì wěn sǐ. qí qī xiān sǐ, qí zi fāng bā suì, chuǎng zéi rù chéng, bào zhì xī shàng, yù shōu yǎng zhī bù cóng. zì jiě suǒ dài xiǎo dāo wěn sǐ, fù xiàn mì yáng.
九月,李自成、羅汝才,合兵陷葉縣,降將劉國能守葉,自刎死。其妻先死,其子方八歲,闖賊入城,抱置膝上,欲收養之不從。自解所帶小刀刎死,復陷泌陽。
liú guó néng yī mén sǐ nán, shí zú qiān gǔ, suǒ zuì qí zhě, bā suì xiǎo ér zì wěn, shǐ shū suǒ wèi zài, yǐ zhī zéi zhōng, jǐn yǒu zhōng chén yì shì. xī guó jiā bù néng zǎo yòng ěr.
劉國能一門死難,實足千古,所最奇者,八歲小兒自刎,史書所未載,以知賊中,盡有忠臣義士。惜國家不能早用耳。
lǐ zì chéng chēng chuǎng wáng
李自成稱闖王
zì chéng jì rù luò, zhuàn jiǔ wèn jiǔ quàn zhū wěi cí, hào zhào qún dào, gōu yǐn luàn mín, suì wèi chuǎng wáng. xīn sì, zì chéng dú xióng yī bù, rǔ cái gǎi chēng cáo cāo yíng.
自成既入洛,撰九問九勸諸偽詞,號召群盜,勾引亂民,遂為闖王。辛巳,自成獨雄一部,汝才改稱曹操營。
yǔ sī gǔ zhī wěi hào duō yǐ, wèi yǒu yǐ chuǎng míng zhě, chēng zhī zì gāo yíng xiáng shǐ. huò yún: chuǎng zhě, mǎ chū tóu mào, mǎ chū tóu, shì zhǔ zì zài mǎ shàng yě. qǔ mǎ shàng dìng tiān xià yì. rán zhǐ kě wèi mǎ shàng zhī zhǔ, bù néng gǒng zuò chēng zhǔ yě. gù sòng xiàn cè yǒu yún: wǒ zhǔ bù guò shì mǎ shàng huáng dì, qí yì yì jiàn jí cǐ yǐ. gài wěi hào chū shè, mò bù yǒu shù cún yān, rán yíng xiáng zuò nì shí zài, shì jì héng qiě jiǔ yǐ, ér shì zhōng wèi wén chēng gāo chuǎng wáng, jǐn zhī yǒu lǐ chuǎng wáng zhě, qián cǐ yóu wèi shén yě. jí zì chéng pò luò yǐ hòu, ér shǐ shén yǐ. rén dì zhī chuǎng wáng wèi zì chéng, ér bù zhī shǐ yú yíng xiáng. yì dì zhī zì chéng wèi chuǎng wáng, ér bù zhī shǐ yú mǎo chén zhī jì yě. gù tè zhe zhī. shǐ shì zhī chuǎng zhī suǒ zì, yǔ hào chuǎng zhī fēi wú shuō yě.
予思古之偽號多矣,未有以闖名者,稱之自高迎祥始。或云:闖者,馬出頭貌,馬出頭,是主字在馬上也。取馬上定天下意。然止可為馬上之主,不能拱坐稱主也。故宋獻策有云:我主不過是馬上皇帝,其意亦見及此矣。蓋偽號初設,莫不有數存焉,然迎祥作逆十載,勢既橫且久矣,而世終未聞稱高闖王,僅知有李闖王者,前此猶未甚也。及自成破洛以後,而始甚矣。人第知闖王為自成,而不知始於迎祥。抑第知自成為闖王,而不知始於卯、辰之際也。故特着之。使世知闖之所自,與號闖之非無說也。
lǐ zì chéng bīng yú bǎi wàn
李自成兵逾百萬
zhāng xiàn zhōng jiū zhū zéi, huì lǐ zì chéng hé nán zhū tǔ kòu, yǐ bīng bì fù, zì chéng zhòng yú bǎi wàn.
張獻忠糾諸賊,會李自成河南諸土寇,以兵畢赴,自成眾逾百萬。
zéi bīng yú bǎi wàn, shì kǒng chì yǐ. zōng shè wēi rú lěi luǎn, dāng shí tíng chén, yóu ruò chù táng yàn què. hé zāi!
賊兵逾百萬,勢孔熾矣。宗社危如累卵,當時廷臣,猶若處堂燕雀。何哉!
xī rén yǒu yán: rén bù kě yǐ wú shì, tiān xià zhī shì, shì ér yǐ yǐ. dāng xiàn zhōng zài fáng zhú, zì chéng fù zhī, jí zì chéng fù zhèn, xiàn zhōng yòu huì zhī, qiáng ruò níng yǒu dìng hū?
昔人有言:人不可以無勢,天下之事,勢而已矣。當獻忠在房竹,自成附之,及自成復振,獻忠又會之,強弱寧有定乎?