zuǒ liáng yù tú lín yǐng
左良玉屠臨潁

shí yuè, zuǒ liáng yù bīng zhì lín yǐng, lín yǐng, wèi zéi shǒu, liáng yù gōng pò, tú zhī. jǐn huò zéi suǒ lüè. zì chéng nù, hé bīng gōng liáng yù. liáng yù tuì bǎo yǎn chéng, zì chéng wéi zhī, liáng yù lǜ bīng jù shǒu, zéi xiàn xiāng chéng.
十月，左良玉兵至臨潁，臨潁，為賊守，良玉攻破，屠之。盡獲賊所掠。自成怒，合兵攻良玉。良玉退保郾城，自成圍之，良玉率兵拒守，賊陷襄城。

lǐ zì chéng xiàn xiāng chéng
李自成陷襄城

shí yī yuè, zì chéng fù xiàn xiāng chéng, xún fǔ wāng qiáo nián shǒu jiāng lǐ wàn qìng, sǐ zhī. qiáo nián hào suì xīng, suì ān rén, tiān qǐ rén xū jìn shì, guān tí dū sān biān qiān dōu yù shǐ. xiān shì, qiáo nián yú shǎn xī fā zì chéng xiān zhǒng, dé xiǎo shé jí zhǎn yǐ xùn, shì shī jìn bīng, jiāng yuán yǎn chéng, dǐ shǎn xiàn, shí xiāng chéng xīn pò, qiáo nián chí yí bù gǎn jìn, xiāng chéng gòng shēng lǐ yǒng qí, lǜ yì rén chū yíng guān jūn, zì chéng wén zhī, jiě yǎn chéng zhī wéi lái yíng zhàn. qiáo nián shēn zhōng shù shǐ, yī jūn jǐn fù, yǐ shù bǎi rén rù chéng, jū shǒu wǔ rì, xiāng chéng fù xiàn. qiáo nián zì wěn wèi sǐ. bèi zhí jiàn shā. sān wàn yú zhòng, jǐn bèi tú lù. zì chéng shēn hèn zhū shēng, suì yì yuè bǎi jiǔ shí rén. yòu gòu yǒng qí, yǒng qí nì miǎn, tú qí zú rén jiǔ jiā, shā shǒu jiāng lǐ wàn qìng. wàn qìng nǎi jiàng jiāng shè tā tiān yě, lèi gōng zhì fù jiāng, zhì shì zì chéng xiàn xiāng chéng shā zhī. zhào zèng dū du tóng zhī róng lù dài fū, zhǔ cí xiāng chéng.
十一月，自成復陷襄城，巡撫汪喬年、守將李萬慶，死之。喬年號歲星，遂安人，天啟壬戌進士，官提督三邊僉都御史。先是，喬年於陝西發自成先冢，得小蛇即斬以徇，誓師進兵，將援郾城，抵陝縣，時襄城新破，喬年遲疑不敢進，襄城貢生李永祺，率邑人出迎官軍，自成聞之，解郾城之圍來迎戰。喬年身中數矢，一軍盡覆，以數百人入城，居守五日，襄城復陷。喬年自刎未死。被執見殺。三萬餘眾，盡被屠戮。自成深恨諸生，遂劓刖百九十人。又購永祺，永祺匿免，屠其族人九家，殺守將李萬慶。萬慶乃降將射塌天也，累功至副將，至是自成陷襄城殺之。詔贈都督同知榮祿大夫，主祠襄城。

qiáo nián fā mù zhǎn shé, dōu rèn cuò gǔ fèn zhū, kě wèi èr kuài.
喬年發墓斬蛇，都任銼骨糞豬，可謂二快。

zì chéng xiàn nán yáng
自成陷南陽

zì chéng zài pò qín shī, huò mǎ èr wàn, jiàng qín bīng shù wàn, chéng shèng wéi nán yáng. shù rì ér xiàn. zǒng bīng měng rú hǔ fèn yǒng chū zhàn, jiān zéi shù qiān, jì chéng pò, yóu chí duǎn dāo xiàng zhàn, zhì táng fǔ mén, wàng běi bài, kǒu chēng fù ēn, bèi zéi shā sǐ. táng wáng yù hài zhī fǔ qiū mào sù mà zéi bù qū, hé shì jiàn shā. cān jiāng liú shì jié yóu jī guō guān shǒu bèi měng xiān jié, jù zhàn sǐ. tài jiān liú yuán bīn, lǜ jūn jiù hé nán, wén nán yáng xiàn, réng yōng fù nǚ běi qù, zòng bīng dà lüè, shā qiáo jí zhě lùn gōng. é shàng mìng yù shǐ qīng jūn yuán bīn cāng huáng, xī shěn fù nǚ yú hé. jí míng nián shí yuè, yuán bīn zhū, yǐ qí zòng jūn fén jié yě.
自成再破秦師，獲馬二萬，降秦兵數萬，乘勝圍南陽。數日而陷。總兵猛如虎奮勇出戰，殲賊數千，既城破，猶持短刀巷戰，至唐府門，望北拜，口稱負恩，被賊殺死。唐王遇害；知府邱懋素罵賊不屈，合室見殺。參將劉士傑、游擊郭關、守備猛先捷，俱戰死。太監劉元斌，率軍救河南，聞南陽陷，仍擁婦女北去，縱兵大掠，殺樵汲者論功。俄上命御史清軍元斌倉皇，悉沈婦女於河。及明年十月，元斌誅，以其縱軍焚劫也。

shì suì èr yuè, zì chéng wéi kāi fēng, dū chén dīng qǐ ruì, lǜ zhū jiāng zuǒ liáng yù hǔ dà wēi děng jí bīng zhū xiān zhèn, yǔ zì chéng zhàn, quán shī jiē kuì. liù yuè, chuǎng cáo fēn bīng dōng nán, yī bài guān jūn yú zǎo yáng, fù huí yù, yǎn chéng yī zhàn, zéi zhòng zhé shāng, shì shí yī yuè wāng qiáo nián bài, shí èr yuè zì chéng fù wéi biàn, guān jūn bài jī yú shuǐ pō, zéi shì zhāng shén.
是歲二月，自成圍開封，督臣丁啟睿，率諸將左良玉、虎大威等集兵朱仙鎮，與自成戰，全師皆潰。六月，闖、曹分兵東南，一敗官軍於棗陽，復回豫，郾城一戰，賊眾折傷，適十一月汪喬年敗，十二月自成復圍汴，官軍敗績於水坡，賊勢張甚。

zì chéng xiàn hé nán zhōu xiàn
自成陷河南州縣

shí èr yuè, lǐ zì chéng lián xiàn wěi zhōu xǔ zhōu zhǎng gé yān líng. yān líng zhī xiàn liú zhèn zhī lì chù, yì guān zài bài zì wěn sǐ. zéi xiàn yǔ zhōu, huī wáng yù hài. zì chéng tún zhū xiān zhèn, shí nèi xiāng zhèn píng táng xiàn xīn yě, jù jiàng yú zéi. dèng zhōu zhī zhōu liú zhèn zhī sǐ yān.
十二月，李自成連陷洧州、許州、長葛、鄢陵。鄢陵知縣劉振之力絀，衣冠再拜自刎死。賊陷禹州，徽王遇害。自成屯朱仙鎮，時內鄉、鎮平、唐縣、新野，俱降於賊。鄧州知州劉振之死焉。

liú zhèn zhī, zì ér qiáng, hào bīng hú, cí xī rén. zēng zǔ fù jí xiōng, jù wèi míng chén. zhèn zhī ruò guàn bǔ zhū shēng, chóng zhēn gēng wǔ jǔ rén, chū huáng dào zhōu mén. sān shàng gōng chē bù shòu, yīn ài dōng yáng shān shuǐ, suì shòu jiào yù, shēng yān líng zhī xiàn. yīn yán dōng yáng shì fēng rì è, bù jiǔ jiāng biàn qǐ, fǔ qù ér nán zuò. rén fú qí xiān jiàn. zhì yān líng yǐ xù mín wèi wù, shí liú kòu chōng chì, jūn shì guò yì suǒ liáng zhě, pò xiàn zǎi wàn zhuàng, zhì fù zhī qù, fù lǎo tí hào bēn jiù, liǎn zī yǐ kào, shǐ shì guī. yì zhōng yǒu tōng zéi zhě, yán chéng xiǎo bù zhī, jiàng zhī biàn, zhèn zhī zhèng sè chì zhī, chéng xiàn, yè xiān shèng, bǐng hù zuò táng shàng, zéi zhì, suǒ yìn bù yǔ. zéi zhì xuě zhōng sān rì, yóu mà bù jué kǒu, zéi zhuó zhī shí yú dāo, nǎi sǐ. shì wén, zèng tài pú shǎo qīng, huáng dào zhōu é qí mén rì zhōng xiào dà rú. zhèn zhī shēng píng liú xīn shèng xué, shì jì mǔ máo, yǒu gǔ xiào xíng. zì jǐ wèi suì, shū piàn chǔ cáng zhī sì zhōng, měi suì jiā zhǐ hù zhī, zhì shì jiā rén qǐ qí fēng, zé bù tān cái, bù hào sè, bù xī sǐ, sān yǔ yě. zú nián wǔ shí liù nián.
劉振之，字而強，號冰壺，慈谿人。曾祖父及兄，俱為名臣。振之弱冠補諸生，崇禎庚午舉人，出黃道周門。三上公車不售，因愛東陽山水，遂受教諭，升鄢陵知縣。因言東陽士風日惡，不久將變起，甫去而難作。人服其先見。治鄢陵以恤民為務，時流寇充斥，軍士過邑索糧者，迫縣宰萬狀，至縛之去，父老啼號奔救，斂貲以犒，始釋歸。邑中有通賊者，言城小不支，降之便，振之正色叱之，城陷，謁先聖，秉笏坐堂上，賊至，索印不與。賊置雪中三日，猶罵不絕口，賊斫之十餘刀，乃死。事聞，贈太僕少卿，黃道周額其門日「忠孝大儒」。振之生平留心聖學，事繼母毛，有古孝行。自己未歲，書片楮藏之笥中，每歲加紙護之，至是家人啟其封，則不貪財，不好色，不惜死，三語也。卒年五十六年。

rén wéi cái, sè èr shì, niè zhàng chán mián, yī dāng shēng sǐ guān tóu, biàn yǒu xǔ duō xì liàn, guān liú gōng cáng sì gé yán, zhēn suǒ wèi kàn de pò, tiào dé guò zhě yǐ. wú yù zé gāng, mén qí rán hū.
人惟財，色二事，孽障纏綿，一當生死關頭，便有許多繫戀，觀劉公藏笥格言，真所謂看得破，跳得過者矣。無欲則剛，亹其然乎。

duàn zēng huī, zì hán sù, shāng qiū rén. yǐ xián liáng pì zhào, bù jiù. xīn sì, zéi zhì, lǜ xiāng rén hàn yù, zéi zài gōng nǎi kè, bèi zhí bù qū sǐ. ér xiāng guān yuán rèn jiǎn tǎo mǎ gāng zhōng, zì jiǔ rú, chóng zhēn jiǎ xū jìn shì, wèi zéi zhī jiě. gōng bù láng zhōng shěn shì, zì jūn míng, guān shēng, yù zéi dà mà, xié jiàng bù cóng, zéi yǐ luàn tǐng jī sǐ.
段增輝，字含素，商邱人。以賢良辟召，不就。辛巳，賊至，率鄉人捍禦，賊再攻乃克，被執不屈死。而鄉官原任簡討馬剛中，字九如，崇禎甲戌進士，為賊支解。工部郎中沈試，字君明，官生，遇賊大罵，脅降不從，賊以亂梃擊死。

zéi zhì suī zhōu, xiāng huàn tōng zhèng shǐ lǐ mèng chén, hào yuán jū, chóng zhēn chén jìn shì, zì jīng sǐ. zéi jiē fù zhái luó bài, xián tàn wèi yǒu dé rén rén.
賊至睢州，鄉宦通政使李夢宸，號元駒，崇禎辰進士，自經死。賊皆赴宅羅拜，咸嘆為有德仁人。

jiān jūn bīng bù zhǔ shì yú jué, zì tiān yǒu, yǐng chuān rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì lǜ bīng yuán pèi, lì zhàn bèi zhí, mà zéi bù qū, yǔ zhí dūn huá tóng sǐ.
監軍兵部主事余爵，字天有，穎川人，崇禎辛未進士、率兵援沛，力戰被執，罵賊不屈，與侄敦華同死。

zhāng xiàn zhōng huǐ yì dào
張獻忠毀驛道

xīn sì zhēng yuè, zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái, dù wéi hé ér dōng wǎng, xīn kāi yì huǐ, yì dào rén yān duàn jué zhě qī bǎi lǐ. chū, zéi nán cuàn, wàn yuán jí yù cóng jiān dào chū zǐ tóng, è guī lù yǐ dài zéi, yáng sì chāng bù tīng, xí zhū jūn niè zéi jí zhuī, zhū jiāng jǐn xiàng lú zhōu, zéi zhé ér dōng fǎn, guī lù jǐn kōng, bù kě fù è. hè rén lóng dùn bīng guǎng yuán bù jìn. shí èr rì yǐ chǒu, měng rú hǔ lǜ zhū jiāng jī zéi yú kāi xiàn, lián shèng zhī, xiàn zhōng píng gāo ér wàng, jiàn hòu jūn wú jì, yīn yǐ jīng ruì rào gǔ zhōng, chū guān jūn hòu, chí ér xià, zuǒ jūn xiān kuì, shì jié děng jiē zhàn sǐ, qián jūn quán fù, rú hǔ tū zhàn kuì wéi ér chū, mǎ zhàng jūn fú jǐn shī. sì chāng zài yún yáng, wén kāi xiàn shī lì, shǐ huǐ bù yòng yuán jí zhī móu yě.
辛巳正月，張獻忠、羅汝才，渡違河而東往，新開驛毀，驛道人煙斷絕者七百里。初，賊南竄，萬元吉欲從間道出梓潼，扼歸路以待賊，楊嗣昌不聽，檄諸軍躡賊急追，諸將盡向瀘州，賊折而東返，歸路盡空，不可復遏。賀人龍頓兵廣元不進。十二日乙丑，猛如虎率諸將擊賊於開縣，連勝之，獻忠憑高而望，見後軍無繼，因以精銳繞谷中，出官軍後，馳而下，左軍先潰，士傑等皆戰死，前軍全覆，如虎突戰潰圍而出，馬仗軍符盡失。嗣昌在雲陽，聞開縣失利，始悔不用元吉之謀也。

nán běi lüè biān nián bù biān yuè, gù měng rú hǔ zhàn sǐ yī shì, yǐ zài yú qián, ér cǐ fù zài zhī zhě, qián yǐ zì chéng jí zhī, cǐ yǐ biān xiàn zhōng shì jí zhī yě. tā juǎn fǎng cǐ, dàn zì chéng xiàn nán yáng, liú shì jié zhàn sǐ, ér cǐ yì zhàn shì jié zhàn sǐ, wèi zhī shì yī shì èr.
南北略編年不編月，故猛如虎戰死一事，已載於前，而此復載之者，前以自成及之，此以編獻忠事及之也。他卷仿此，但自成陷南陽，劉士傑戰死，而此亦戰士傑戰死，未知是一是二。

zhāng xiàn zhōng xiàn xiāng yáng
張獻忠陷襄陽

chū, gēng chén liù yuè, zuǒ liáng yù qín xiàn zhōng qī nú, yǔ xú yǐ xiǎn pān dú áo děng sòng xiāng yáng yù. xiāng yáng zhī fǔ wáng chéng céng, sù zòng jiǔ yú sè, jiàn xiàn zhōng qiè, yuè zhī, gù shū qí fáng, jí xīn sì, xiàn zhōng rǔ cái zǒu dāng yáng, yún fǔ yuán jì xián, xī bīng è zéi yú fáng zhú, zéi zǒu yí chéng, zhēn xiāng yáng wú bèi, mì zhī yáng sì chāng xí zhì, yāo yú lù, qǔ xí jiǎn èr shí qí wěi wèi gōng chāi. èr yuè chū wǔ rì jǐ yǒu, yè lòu sì gǔ, kòu xiāng yáng chéng mén, xún dào zhāng kè jiǎn jiàn fú yàn qǐ guān, zéi rù, jí huī dāo dà hū shā mén zhě, chéng zhōng xiān fú zéi bǎi yú, jù qǐ yīng zhī, pò yù chū, yǐ xiǎn dú áo děng. dú áo zhě, yīng shān zhū shēng, fù ér lìn, xiàn lìng lán qí cái, shǐ rén jié qí bù fǎ, dú áo fèn shén, yuè yù tóu zéi. xiàn zhī wén yí, jiē chū qí shǒu. shí zéi zòng huǒ guāng zhú tiān, dà duì jí chí zhì, chéng zhōng dà luàn, mén dòng kāi. chū liù rì gēng xū mèi shuǎng, zéi jǐn rù chéng, wáng chéng céng tū wéi zǒu, shǔ xiāng yáng shì lǐ tiān jué, chéng pò, běi miàn kòu shǒu, zhì yìn yú àn, zì jīng. tuī guān jiāng yuē guǎng, bèi zhí dà mà bù qū, yǔ bīng bèi fù shǐ zhāng kè jiǎn jù sǐ zhī. zéi fén xiāng wáng fǔ duān lǐ mén, zhí xiāng wáng, xiàn zhōng jù zuò wáng gōng, zuò wáng táng xià, quàn zhī yǐ zhī jiǔ yuē: wú yù duàn yáng sì chāng tóu, ér sì chāng yuǎn zài shǔ, jīn dāng jiè wáng tóu, shǐ sì chāng yǐ xiàn fān fú fǎ. wáng qí nǔ lì jǐn cǐ yī bēi jiǔ. yīn fù wáng shā zhī. tóu shī huǒ zhōng. fú qīng wáng cháng chéng táo miǎn, qián qiǎn rén suǒ wáng shī yǐ jìn, jǐn shí lú gǔ shù cùn yǐ guī, zéi shā gōng juàn bìng guì yáng wáng cháng fǎ, jǐn lüè gōng nǚ, fā yín shí wǔ wàn yǐ zhèn jī mín. xiāng yáng shǒu bīng shù qiān, jūn zī qì xiè shān jī, jǐn wèi zéi yǒu. chū zuǒ liáng yù lǚ pò zéi, lüè qí zī zhòng jǐn xù zhī xǔ zhōu, wèi xiàn zhōng xí qǔ. liáng yù zài yún, cuò jiā kǒu zī chù yú xiāng yáng, zhì shì fù jǐn wèi xiàn zhōng yǒu. liáng yù wén zhī, tóng yún fǔ yuán jì xián fā bīng chí yuán, yǐ bù jí. chū jiǔ guǐ chǒu zéi dù jiāng, pò fán chéng. shí wǔ jǐ wèi, xiàn dāng yáng shǎn xiàn. èr shí yī rì yǐ chǒu, xiàn guāng zhōu xīn yě.
初，庚辰六月，左良玉擒獻忠妻孥，與徐以顯、潘獨鰲等送襄陽獄。襄陽知府王承曾，素縱酒漁色，見獻忠妾，悅之，故疏其防，及辛巳，獻忠、汝才走當陽，鄖撫袁繼咸，悉兵扼賊於房竹，賊走宜城，偵襄陽無備，密知楊嗣昌檄至，邀於路，取檄簡二十騎偽為公差。二月初五日己酉，夜漏四鼓，叩襄陽城門，巡道張克儉見符驗啟關，賊入，即揮刀大呼殺門者，城中先伏賊百餘，俱起應之，破獄出，以顯獨鰲等。獨鰲者，應山諸生，富而吝，縣令婪其財，使人訐其不法，獨鰲憤甚，越獄投賊。獻之文移，皆出其手。時賊縱火光燭天，大隊疾馳至，城中大亂，門洞開。初六日庚戌昧爽，賊盡入城，王承曾突圍走，署襄陽事李天覺，城破，北面叩首，置印於案，自經。推官姜曰廣，被執大罵不屈，與兵備副使張克儉俱死之。賊焚襄王府端禮門，執襄王，獻忠據坐王宮，坐王堂下，勸之以卮酒曰：吾欲斷楊嗣昌頭，而嗣昌遠在蜀，今當借王頭，使嗣昌以陷藩伏法。王其努力盡此一杯酒。因縛王殺之。投屍火中。福清王常澄逃免，潛遣人索王屍已燼，僅拾顱骨數寸以歸，賊殺宮眷並貴陽王常法，盡掠宮女，發銀十五萬以賑饑民。襄陽守兵數千，軍資器械山積，盡為賊有。初左良玉屢破賊，掠其輜重盡蓄之許州，為獻忠襲取。良玉在鄖，厝家口貲畜於襄陽，至是復盡為獻忠有。良玉聞之，同鄖撫袁繼咸發兵馳援，已不及。初九癸丑賊渡江，破樊城。十五己未，陷當陽陝縣。二十一日乙丑，陷光州新野。

qī nú xīn fù, jù zài yù zhōng, xiàn qǐ xū yú wàng zhī yé? kuàng yí chéng wèi xiāng yáng shǔ yì, xiāng jù dāng bù shèn yuǎn, wáng chéng céng yuè qiè shū fáng, zhāng kè jiǎn yè bàn qǐ hù, yì hé yú yě.
妻孥心腹，俱在獄中，獻豈須臾忘之耶？況宜城為襄陽屬邑，相距當不甚遠，王承曾悅妾疏防，張克儉夜半啟戶，抑何愚也。

yáng sì chāng zì jīng
楊嗣昌自經

xīn sì èr yuè chū èr bǐng zǐ, sì chāng zài jīng wén biàn, cán fèn zì yì yú jūn. shí, hé nán yǐ xiàn, fú wáng yù hài, sì chāng dù bù miǎn, suì zì jǐn. tíng chén jiāo zhāng lùn hé, shàng xià qí yì, lǐ bù shì láng jiǎng dé jǐng, wèi qí jiān qī wù guó, qǐng yòng jiā jìng zhōng chóu luán lì, zhuó guān lù shī. rán shàng jìng bù zhī zuì. dāng sì chāng zhī zài shǔ yě, ān zuò shùn qìng gōng shǔ, tí biǎn zì jīng, dà shū yán méi shàng jiāng. dài lú zhōu pò hòu, lián xiàn shù yì, sì chāng yóu zài zuì mèng, mìng duō bèi suǒ zǐ bǎng zéi. shǔ zhōng zhēng chuán xiào zhī. shàng yǐ xiāng yáng shī xiàn, zuǒ liáng yù wéi zhì bì zéi, xuē zhí dài zuì píng zéi. dǎi yún fǔ yuán jì xián rù jīng. jì xián lì cháo fù zhí shēng, dū xué shān xī, bèi bīng huái yáng wǔ chāng, suǒ zhì yǐ qīng huì chēng. lì mín gē sī zhī. zhì shì, hé cí kòu hūn. jì xián yì chū sì chāng shǒu shū, míng jǐ wú zuì, xún chá qí wǎng, shè zhī. jì xián hào lín hóu, jiāng xī yuán zhōu fǔ yí chūn xiàn rén, tiān qǐ wǔ nián yǐ chǒu jìn shì, sì chāng jì yì, sì yuè jiǎ zǐ, jìn shǎn dū dīng qǐ ruì bīng bù shàng shū, dài sì chāng dū shī jiǎo zéi.
辛巳二月初二丙子，嗣昌在荊聞變，慚憤自縊於軍。時，河南已陷，福王遇害，嗣昌度不免，遂自盡。廷臣交章論劾，上下其議，禮部侍郎蔣德璟，謂其奸欺誤國，請用嘉靖中仇鸞例，斫棺戮屍。然上竟不之罪。當嗣昌之在蜀也，安坐順慶公署，題扁自旌，大書鹽梅上將。迨瀘州破後，連陷數邑，嗣昌猶在醉夢，命多備索子綁賊。蜀中爭傳笑之。上以襄陽失陷，左良玉違制避賊，削職戴罪平賊。逮鄖撫袁繼咸入京。繼咸立朝負直聲，督學山西，備兵淮陽、武昌，所至以清惠稱。吏民歌思之。至是，合辭叩閽。繼咸亦出嗣昌手書，明己無罪，尋察其枉，赦之。繼咸號臨侯，江西袁州府宜春縣人，天啟五年乙丑進士，嗣昌既縊，四月甲子，進陝督丁啟睿兵部尚書，代嗣昌督師剿賊。

sì chāng bù néng zhì zéi, chéng wèi yǒu zuì, rán yī sǐ yì yǐ yǐ. lǜ yǐ chóu luán, wú nǎi yǐ shèn, yí shàng zhī bù cóng yě.
嗣昌不能制賊，誠為有罪，然一死亦已矣。律以仇鸞，毋乃已甚，宜上之不從也。

zhāng luó tú suí zhōu
張、羅屠隨州

xīn sì sì yuè èr shí wǔ rì gēng wǔ, zhāng xiàn zhōng luó rǔ cái hé bīng xiàn suí zhōu, zhī zhōu xú shì chún hé mén bèi shā, lì mín tú lù bù yí, xuè liú chéng huì. xú chún, zì zhōng míng, jiā xìng rén, fù yǐ jiàn, bīng bù shì láng. chún, tōng xiàng wěi shù xué, wàn lì wù wǔ, yǐ chūn qiū jiàn yú xiāng, lèi shì nán gōng bù dì, suì fù xuǎn, shǔ yǒng jiā xiàn jiào yù. liú xiāng yú niè, chū méi hǎi shàng, chún duō chū fāng lüè dé ān. yīn chú zhòng qìng tuī guān, dū shī zhēng xiǎng wàn hú, guò wǔ rì, yǐ shàng fāng jiàn cóng shì. chún lì bàn, huì shǔ rén jí qí qiáng zhí, gǎi suí zhōu zhī zhōu. shí xiàn chuǎng èr zéi fāng chì, suí wèi bīng chōng, chún jiāng xíng, yǔ qí zi zhào sēn zhào liáng yuē: zéi huī tū xiāng dèng jí suí. suí sān pò zhī yú, rán yǐng zhī jiān bèi yě, shǒu suí suǒ yǐ wèi líng qǐn. wú bì sǐ yú cǐ yǐ. shí sān nián shí yuè lì suí, yǔ zhōu rén shà xuè guān miào shì yǐ bì sǐ, nǎi shàn nán chéng qiào lóu, qǐn chù qí xià, kǎi rán wèi liáo shǔ yuē: shēn yǔ gōng děng zhěn gē dài dí, yǐ cǐ lóu wèi sǐ suǒ yǐ. míng nián xīn sì sì yuè, zéi xiàn xiāng yáng, lìn dé ān, huò dié zhǎn zhī, zéi zhī yǒu bèi, xī zhòng lì gōng, sān zǒu shǐ zhì yǐng gào jí, xún dào zhào mǒu dǐ zhāng yú dì fú gù, xún fǔ fā yī yóu jī lǜ bīng yuán suí, zhào lēi zhī shǒu yǐng, liú fú qiǎn. chún bù shí bù jiě jiǎ wǔ rì, zài méng yú guān miào gào āi. èr shí wǔ rì, zéi jí gōng nán chéng qián shī rù dào, huī běi chéng yǐ rù, chún qiǎn zhào liáng mái yìn xiè hòu qiáng xià, lēi mǎ xiàng zhàn, shǐ guàn yú jǐng, dāo shǔ yú jiá, yǎn bí héng duàn duò mǎ, zuǒ shǒu chè pèi dāo yòu shǒu wò yìn xiāng, zéi qiāng dāo jiāo xià, xiàn xiōng duàn gǔ ér sǐ, zhào liáng qū zhì, fǔ shī dùn bù, kū qiě mà, zéi qū zhì lǎo yíng shā zhī. qiě sǐ jí hū zhōu rén gào yǐ mái yìn chù, qiè zhào shì wáng shì zāng huò, shí bā rén jiē sǐ. zéi qū zhào chū, bù kě, xiān shā qí suǒ bào yòu nǚ shēn gū, duàn qí bā zhǐ, mà yì lì, zéi rèn zhī. tuī tǔ shí suì lú ér sǐ. chún sǐ zhī sān rì, wú rén shí lín qiú dé qí shī, liǎn zhī, zhào shì shī yǔ shēn gū xiāng bào bù jiě, xiōng zhe bù náng, hán jīn gāng jīng sān cùn xǔ, suì bìng guān yǐ liǎn. ér zhào liáng shī zú bù kě dé. xún dào yǐ zǔ yuán zì huì, yù méi qí sǐ shì zhuàng, jīng xī dào lì chí zhī, chǔ fǔ àn nǎi shàng qí shì, zhào sēn yì yì què chén qǐng, zèng tài pú shǎo qīng, cì cí jì zàng, yīn yī zi rù jiān, zhào liáng fù jì suí jiā èr cí.
辛巳四月二十五日庚午，張獻忠、羅汝才合兵陷隨州，知州徐世淳合門被殺，吏民屠戮不遺，血流成澮。徐淳，字中明，嘉興人，父以建，兵部侍郎。淳，通象緯數學，萬曆戊午，以春秋薦於鄉，累試南宮不第，遂赴選，署永嘉縣教諭。劉香餘孽，出沒海上，淳多出方略得安。因除重慶推官，督師征餉萬斛，過五日，以尚方劍從事。淳立辦，會蜀人疾其強直，改隨州知州。時獻、闖二賊方熾，隨為兵沖，淳將行，語其子肇森、肇梁曰：賊隳突襄鄧及隨。隨三破之餘，然郢之肩背也，守隨所以衛陵寢。吾必死於此矣。十三年十月蒞隨，與州人歃血關廟誓以必死，乃繕南城譙樓，寢處其下，慨然謂僚屬曰：身與公等枕戈待敵，以此樓為死所矣。明年辛巳四月，賊陷襄陽，躪德安，獲諜斬之，賊知有備，悉眾力攻，三走使至郢告急，巡道趙某抵章於地弗顧，巡撫發一游擊率兵援隨，趙勒之守郢，留弗遣。淳不食不解甲五日，再盟於關廟告哀。二十五日，賊急攻南城潛師入道，隳北城以入，淳遣肇梁埋印廨後牆下，勒馬巷戰，矢貫於頸，刀屬於頰，眼鼻橫斷墮馬，左手掣佩刀、右手握印箱，賊槍刀交下，陷胸斷股而死，肇梁趨至，拊屍頓踄，哭且罵，賊驅至老營殺之。且死疾呼州人告以埋印處，妾趙氏、王氏臧獲，十八人皆死。賊驅趙出，不可，先殺其所抱幼女申姑，斷其八指，罵益厲，賊刃之。推土石碎顱而死。淳死之三日，吳人石琳求得其屍，斂之，趙氏屍與申姑相抱不解，胸着布囊，函金剛經三寸許，遂並棺以斂。而肇梁屍卒不可得。巡道以阻援自諱，欲沒其死事狀，荊西道力持之，楚撫按乃上其事，肇森亦詣闕陳請，贈太僕少卿，賜祠祭葬，蔭一子入監，肇梁附祭隨、嘉二祠。

wù yín èr yuè, xiàn zhōng pò suí zhōu, wáng dào zì yì, zhì shì fù xiàn, xú tíng sǐ zhī. wáng xú èr gōng, hòu xiān jì měi, chéng zú bìng chuán qiān gǔ, yì bù xìng zhōng zhī xìng yě. rán xú sǐ yóu liè, ér mín zhī lí huò yì gèng cǎn yǐ. fū zì yín qì sì, bù yuè sì zài, liǎng bèi xiàn dú, qǐ tiān zhī è yùn shǐ rán yé!
戊寅二月，獻忠破隨州，王燾自縊，至是復陷，徐渟死之。王、徐二公，後先濟美，誠足並傳千古，亦不幸中之幸也。然徐死尤烈，而民之罹禍亦更慘矣。夫自寅迄巳，不越四載，兩被獻毒，豈天之阨運使然耶！