sòng xiàn cè jí qún zéi guī zì chéng
宋獻策及群賊歸自成
sòng xiàn cè, miàn rú yuán hóu duō zhì lüè, yún yóu gè shěng, wàng yán huò fú. wèi guó yùn jiāng zhōng, shān huò rén mín. yòu chuán èr yǔ yún: shí bā hái ér duì shàng shēng, zì xiǎo shēng lái hǎo shā rén. wén zì chéng rì qiáng, wǎng guī zhī. zì chéng yì sù wén xiàn cè tōng shù shù, gù yī jiàn rú jiù shí, jí píng zuǒ yòu, wèn gōng qǔ shì. xiàn cè yún: liú rén shùn hé qiān, xiàn zài shí bā tān. ruò yào shàng yún tiān, qǐ zì yàn mén guān. jiāng jūn shǐ wèi mǎ shàng zhī wáng. wáng hào chuǎng zhě, yǐ yàn qí shuō yǐ. ruò tuī qǐ zì yàn mén guān yī yǔ, jiāng jūn qǐ yì, dāng cóng cǐ dì shǐ yě. zì chéng dà xǐ, chēng wèi sòng jūn shī ér bù míng. shí yǒu jiāng èr shí yī rén. lái guī chéng jiē.
宋獻策,面如猿猴多智略,雲遊各省,妄言禍福。謂國運將終,煽惑人民。又傳二語云:十八孩兒兌上生,自小生來好殺人。聞自成日強,往歸之。自成亦素聞獻策通術數,故一見如舊識,即屏左右,問攻取事。獻策云:流人順河千,陷在十八灘。若要上雲天,起自雁門關。將軍始為馬上之王。王號闖者,已驗其說矣。若推起自雁門關一語,將軍起義,當從此地始也。自成大喜,稱為宋軍師而不名。時有將二十一人。來歸呈揭。
niú jīn xīng, hé nán rén. táng qǐ yuán, shān xī rén. liú zōng mǐn, shān xī rén. wáng yī qīng, shān xī rén. féng yuè, hé nán rén. zhāng zé, běi zhí rén. gǔ dà chéng, sì chuān rén. gù yǒng lóng, hé nán rén. lǐ móu, hé nán rén. zhào lǐ, sì chuān rén. miáo rén fèng, shǎn xī rén. wú fēng diǎn, sì chuān rén. zǔ yǒu guāng, hú guǎng rén. guǎn fǔ mín, hú guǎng rén. zhū pǔ, shān dōng rén. lǐ chéng yuán, běi zhí rén. sūn shì kāng, sì chuān rén. miáo zhī xiù, shān xī rén. chén mǐn, hé nán rén. gē bǎo, shǎn xī rén. wáng nián, sì chuān rén.
牛金星,河南人。唐啟原,山西人。劉宗敏,山西人。王漪清,山西人。馮岳,河南人。張澤,北直人。谷大成,四川人。顧永龍,河南人。李牟,河南人。趙禮,四川人。苗人鳳,陝西人。吳風典,四川人。祖有光,湖廣人。管撫民,湖廣人。朱浦,山東人。李承元,北直人。孫世康,四川人。苗之秀,山西人。陳泯,河南人。戈寶,陝西人。王年,四川人。
yòu suǒ liè èr shí yī rén, yǒu shí zhě, yǒu yǐn zhě, fēi jiē zhēn shí xìng míng yě. bó qià jūn zǐ zì zhī zhī.
右所列二十一人,有實者,有隱者,非皆真實姓名也。博洽君子自知之。
zéi jiāng guān xián
賊將官銜
sòng xiàn cè kāi guó dà jūn shī. niú jīn xīng tiān yòu gé dà xué shì. táng qǐ yuán, tí dū sì lù róng mǎ dà yuán shuài. liú zōng mǐn quán jiāng jūn. gē bǎo zhèng jiān jūn. féng yuè yì jiāng jūn. wáng nián zuǒ jiān jūn. gǔ dà chéng ruì jiāng jūn. wáng jiǎ yòu jiān jūn. lǐ yán zhì jiāng jūn. bǎi zhǐ shàn guǒ jiāng jūn. miáo rén fèng zuǒ xiān fēng. wáng yī qīng lóng hù jiāng jūn. zǔ yǒu guāng yòu xiān fēng. zhāng zé bào lüè jiāng jūn. guān fǔ mín qián xiān fēng. gù yǒng lóng biāo jiāng jūn. zhū pǔ yā duì rén jiāng jūn. wú fēng diǎn xùn jiāng jūn. lǐ chéng yuán zhēng xī jiāng jūn. zhào lǐ yòu jī jiāng jūn. lǐ móu tǎo běi jiāng jūn. sūn shì kāng xié niǎn jiāng jūn. chén mǐn zhèn dōng jiāng jūn. miáo zhī xiù hǔ bì jiāng jūn. zhāng lín tú nán jiāng jūn.
宋獻策開國大軍師。牛金星天佑閣大學士。唐啟原,提督四路戎馬大元帥。劉宗敏權將軍。戈寶正監軍。馮岳毅將軍。王年左監軍。谷大成銳將軍。王賈右監軍。李岩制將軍。柏止善果將軍。苗人鳳左先鋒。王漪清龍護將軍。祖有光右先鋒。張澤豹略將軍。官撫民前先鋒。顧永龍飆將軍。朱浦壓隊人將軍。吳風典迅將軍。李承元征西將軍。趙禮右擊將軍。李牟討北將軍。孫世康協輦將軍。陳泯鎮東將軍。苗之秀虎賁將軍。張霖圖南將軍。
yǐ shàng guān xián jù zì chéng chū shí suǒ dìng, hòu rù jīng fù dìng jiǔ děng. zhì xìng shì jù yǒu yǐn wù zhě. yǔ suī gǎi zhèng yī èr, yóu wèi jǐn jiào yě. dāng qí fù zǐ shí xī qǔ zhū shū, yǔ tóng zhì shì hé zhī ěr. rán yě shǐ suǒ jì suǒ shì, pō duō shí zhě xīn hài sì yuè chū shí rì shè tǔ jiàng wáng guǎn shū.
以上官銜俱自成初時所定,後入荊復定九等。至姓氏俱有隱誤者。予雖改正一二,猶未盡較也。當俟付梓時悉取諸書,與同志世核之耳。然野史所紀瑣事,頗多實者(辛亥四月初十日社〈土夅〉王館書)。
lǐ yán shuō zì chéng jiǎ xíng rén yì
李岩說自成假行仁義
zì chéng jì dìng wěi guān, jí mìng gǔ dà chéng zǔ yǒu guāng děng, lǜ zhòng shí wàn, gōng qǔ hé nán. lǐ yán jìn yuē: yù tú dà shì, bì xiān zūn xián lǐ shì, chú bào xù mín. jīn suī cháo tíng shī zhèng, rán xiān shì ēn zé, zài mín yǐ jiǔ, jìn yuán suì jī fù zhòng, guān tān lì huá, shì yǐ bǎi xìng rú xiàn tāng huǒ, suǒ zài sī luàn. wǒ děng yù shōu mín xīn, xū tuō rén yì, yáng yán dà bīng dào chù kāi mén, nà jiàng zhě qiū háo wú fàn. zài rèn hǎo guān réng qián rèn shì. ruò kù chù rén mín zhě jí xíng zhǎn shǒu. yī yīng qián liáng bǐ yuán é zhǐ zhēng yī bàn. zé bǎi xìng zì lè guī yǐ. zì chéng xī cóng zhī. yán mì qiǎn dǎng zuò shāng jiǎ, sì chū chuán yán chuǎng wáng rén yì zhī shī, bù shā bù lüè rén. biān kǒu hào. shǐ xiǎo ér gē yuē: chī tā niáng, chuān tā niáng, kāi le dà kāi yíng chuǎng wáng. chuǎng wáng lái shí bù nà liáng. yòu yún: cháo qiú shēng, mù qiú hé, jìn lái pín hàn nán cún huó. zǎo zǎo kāi mén bài chuǎng wáng, guǎn jiào dà xiǎo dōu huān yuè. shí bǐ nián jī hàn, guān fǔ fù yán xíng hòu liǎn, yī wén tóng yáo, xián wàng lǐ gōng zǐ zhì yǐ. dì yú méng rèn lǐ gōng zǐ jí chuǎng wáng, ér bù zhī chuǎng wáng nǎi zì chéng yě. lǐ yán céng jǔ xiào lián qí fù mǒu shàng shū yě, gù rén hū yán wèi lǐ gōng zǐ.
自成既定偽官,即命谷大成、祖有光等,率眾十萬,攻取河南。李岩進曰:欲圖大事,必先尊賢禮士,除暴恤民。今雖朝廷失政,然先世恩澤,在民已久,近緣歲飢賦重,官貪吏猾,是以百姓如陷湯火,所在思亂。我等欲收民心,須托仁義,揚言大兵到處開門,納降者秋毫無犯。在任好官仍前任事。若酷處人民者即行斬首。一應錢糧比原額止征一半。則百姓自樂歸矣。自成悉從之。岩密遣黨作商賈,四出傳言闖王仁義之師,不殺不掠人。編口號。使小兒歌曰:吃他娘,穿他娘,開了大開迎闖王。闖王來時不納糧。又云:朝求升,暮求合,近來貧漢難存活。早早開門拜闖王,管教大小都歡悅。時比年飢旱,官府復嚴刑厚斂,一聞童謠,咸望李公子至矣。第愚氓認李公子即闖王,而不知闖王乃自成也。李岩曾舉孝廉其父某尚書也,故人呼岩為李公子。
zuǒ liáng yù zhōng zhōu zhī zhàn
左良玉中州之戰
dāng shí hé nán guī zéi shén zhòng, shàng mìng yáng sì chāng dū shī. sì chāng lín xíng zòu yuē: chén dāng shì sǐ bì shā zéi, èr nián zhī nèi, bì yǒu yǐ bào bì xià. bù fán nán gù zhī yōu. qiě qǐng zēng bīng shí wàn, zēng xiǎng yī bǎi bā shí wàn. sì chāng tí bīng èr shí wàn, zhù chǔ. diào chuān bīng zì wèi. shǐ zhāng xiàn zhōng chéng xū rù shǔ mián zhōu jiàn zhōu děng chù, tú lù shén cǎn. sì chāng zhì shǔ, fù diào yù bīng zì suí. zhì lǐ zì chéng yīn jiān rù hé nán, shā fú wáng. sì chāng qǐng jiā zuǒ liáng yù tài zǐ tài bǎo píng kòu dà jiāng jūn, cì mǎng yù, chì xié lì zhēng jiǎo. sì chāng zhù yíng guī dé, qiǎn liáng yù wèi qián duì, zhì wǔ ān xiàn, zéi xiān fēng bǎi zhǐ shàn tū qián, liáng yù huī xià yóu jī jiāng jūn zuǒ míng guó yù zhī, zhàn jiǔ hū zuǒ yíng pào fā, bǎi zhǐ shàn jīng, bèi qiāng ér zǒu. gǔ dà chéng zài zhèn qián, liáng yù yáo wèi zhī yuē: sān bǎi nián lái, cháo tíng dé zé hóng shēn, hé fù yú rǔ ér fǎn yé. dà chéng yuē: tān nìng mǎn cháo, gōng xíng huì lù, mín jiān zhī suǐ sōu kuò dài jǐn, tú tàn nán yán, shàng kuā dé zé hū? suì zhàn. liáng yù yáng běi, dà chéng zhú zhī, liáng yù huí mǎ, dà chéng zhōng dāo nǎi zǒu.
當時河南歸賊甚眾,上命楊嗣昌督師。嗣昌臨行奏曰:臣當誓死必殺賊,二年之內,必有以報陛下。不煩南顧之憂。且請增兵十萬,增餉一百八十萬。嗣昌提兵二十萬,駐楚。調川兵自衛。使張獻忠乘虛入蜀、綿州、劍州等處,屠戮甚慘。嗣昌至蜀,復調豫兵自隨。致李自成因間入河南,殺福王。嗣昌請加左良玉太子太保、平寇大將軍,賜蟒玉,敕協力征剿。嗣昌駐營歸德,遣良玉為前隊,至武安縣,賊先鋒柏止善突前,良玉麾下游擊將軍左明國御之,戰久忽左營炮發,柏止善驚,被槍而走。谷大成在陣前,良玉遙謂之曰:三百年來,朝廷德澤宏深,何負於汝而反耶。大成曰:貪佞滿朝,公行賄賂,民間脂髓搜括殆盡,塗炭難言,尚夸德澤乎?遂戰。良玉佯北,大成逐之,良玉回馬,大成中刀乃走。
liú xī zuò sǐ jié
劉熙祚死節
zhāng xiàn zhōng pò xiāng yáng, shā xiāng wáng. yáng sì chāng zì yì. tái shěng hé liáng yù zòng bīng jié lüè, wán kòu bù yuán, suì jiàng èr jí, zhuī duó chì mìng. liáng yù jiāng shì, yóu shì bù lì zhàn. xiàn zhōng zhī zhī, suì rù hàn yáng jīng huáng děng jùn, zhǎng qū xí juǎn, shì ruò pò zhú. huì guì fān dùn zǒu, xiàn zhōng zhuī zhī. liú xī zuò mìng zhòng jūn wáng yǒng tú lǜ bīng hù xíng, zì yù rù yǒng zhōu, wèi jiān shǒu jì, bèi zéi bǎi jì yòu jiàng, xī zuò bù qū ér lì. xiàn dà nù, suì shā xī zuò yú zhǎng shā fǔ níng xiāng xiàn wén miào zhōng. hòu rén yǒu shī zàn yuē: xī rì zhēn qīng mà lù shān, zhì lìng shēng qì mǎn rén huán. liú gōng xùn jié kān tóng diào, zhōng liè qīng míng zhèn liǎng jiān.
張獻忠破襄陽,殺襄王。楊嗣昌自縊。台省劾良玉縱兵劫掠,玩寇不援,遂降二級,追奪敕命。良玉將士,由是不力戰。獻忠知之,遂入漢陽荊黃等郡,長驅席捲,勢若破竹。惠、桂藩遁走,獻忠追之。劉熙祚命中軍王永圖率兵護行,自欲入永州,為堅守計,被賊百計誘降,熙祚不屈而詈。獻大怒,遂殺熙祚於長沙府寧鄉縣文廟中。後人有詩讚曰:昔日真卿罵祿山,至令生氣滿人寰。劉公殉節堪同調,忠烈清名振兩間。
yòu diào liú shī yún: xiù fǔ xún xiāng jiù yǒu míng, hū tí gū jiàn chū fāng chéng. jīng nán xuè jiàn hén yóu zài, dòu běi hún shēng wàng yǐ shēn. tǎo zéi cháo tú huáng shí lüè, qín wáng yè zhàn chǔ jiāng chéng. kě lián shēn sǐ jiā yóu yuǎn, hàn shuǐ chán chán jǐn kū shēng.
又吊劉詩云:繡斧巡湘舊有名,忽提孤劍出方城。荊南血濺痕猶在,斗北魂升望已深。討賊朝圖黃石略,勤王夜戰楚江程。可憐身死家猶遠,漢水潺潺盡哭聲。
shí quán chǔ xī xiàn.
時全楚悉陷。
zhǎng shā nǚ zǐ
長沙女子
nǚ zǐ bù xiáng xìng shì, nián kě èr shí, jū zhǎng shā chéng zhōng. zéi zhì chéng xià, bīng lì jiē táo, wéi nǚ zhí gē dēng chéng. chéng xiàn zéi rù, nǚ jí chí dāo jī zéi, zéi yuē: zhòng rén bù shǒu, rǔ yī nǚ zǐ hé néng wèi? nǚ yuē: wú yǐ kuì tiān xià zhī wèi nán zǐ zhě. nǚ yǒu sè. zéi yù yāo zhī, nǚ míng mù dà mà, huī dāo lù zéi suì bèi hài.
女子不詳姓氏,年可二十,居長沙城中。賊至城下,兵吏皆逃,唯女執戈登城。城陷賊入,女即持刀擊賊,賊曰:眾人不守,汝一女子何能為?女曰:吾以愧天下之為男子者。女有色。賊欲邀之,女瞑目大罵,揮刀戮賊遂被害。
zhī shēn dēng pí, shì qǐ yǒu jì, nǚ níng bù zhī zhī. gù qí suǒ wèi jí qí. fán bèi zéi zhī dì, jié liè fù nǚ sǐ zhě hé xiàn, ér cǐ dú yǐ qí chuán, lìng xū zhě wén zhī, néng xià cán sǐ zāi!
隻身登陴,事豈有濟,女寧不知之。顧其所為極奇。凡被賊之地,節烈婦女死者何限,而此獨以奇傳,令須者聞之,能下慚死哉!
lǐ zì chéng wéi kāi fēng
李自成圍開封
zì chéng qiǎn quán jiāng jūn lù yīng biāo wèi dà jiāng jūn, dí yīng kuí wèi xiān fēng, zhào lǐ wèi yòu jī jiāng jūn, wáng xiāng wèi zuǒ gōng jiāng jūn, fā bīng sān shí wàn, wéi kāi fēng. huáng hé shuǐ jué, hé chéng jǐn nì. zéi suǒ zhì wàng fēng ér kuì, zhǐ gù shǐ xiàn, zǒng bīng huáng dǐng shè fǎ jiān shǒu, chéng dé quán. dǐng xì lù ān zhōu rén, duō dǎn lüè, wén yīng biāo děng jiāng dǐ chéng xià, xiān qiǎn zhāng yǔn lín zhà jiàng, mì tōng zéi qíng, zhāo hé pō zhòng.
自成遣權將軍路應標為大將軍,狄應魁為先鋒,趙禮為右擊將軍,王襄為左攻將軍,發兵三十萬,圍開封。黃河水決,闔城盡溺。賊所至望風而潰,止固始縣,總兵黃鼎設法堅守,城得全。鼎系六安州人,多膽略,聞應標等將抵城下,先遣張允林詐降,密通賊情,招合頗眾。
sūn chuán tíng bài
孫傳庭敗
guǐ wèi bā yuè, sūn chuán tíng dū bīng shí wàn, kè rì zhēng jiǎo. zòu yún: chén dāng sǎo qīng chǔ yù, dàng jǐn jīng ní, bì bù gǎn qiǎn yī zéi yǐ yí guó jiā zhī huàn, yǐ jǐn jūn fù zhī yōu. zì chéng wén zhī, qiǎn dà jiāng jūn liú zōng mǐn zhēng xī jiāng jūn lǐ chéng yuán děng yù zhī, nì qí jīng ruì, xiān qū liáng mín bàn zuò zéi bīng, chōng zhèn. chuán tíng yǔ zhàn, zhǎn shǒu èr wàn, zhuī bēn bǎi yú lǐ, zì chéng yòu qiǎn lǐ móu lǜ zhòng zhà jiàng. wěi yún zéi zhōng wèi sūn yé rú hǔ, zhǐ bàn bēn táo, bù gǎn jiāo fēng. sūn xìn zhī, zhí rù qí kū, hū zéi yíng dà pào yī shēng, shí miàn fú bīng jǐn fā, wáng shī fù méi, chuán tíng zǒu, zéi rù tóng guān.
癸未八月,孫傳庭督兵十萬,克日征剿。奏云:臣當掃清楚豫,盪盡鯨鯢,必不敢遣一賊以貽國家之患,以僅君父之憂。自成聞之,遣大將軍劉宗敏、征西將軍李承元等御之,匿其精銳,先驅良民扮作賊兵,沖陣。傳庭與戰,斬首二萬,追奔百餘里,自成又遣李牟率眾詐降。偽雲賊中畏孫爺如虎,止辦奔逃,不敢交鋒。孫信之,直入其窟,忽賊營大炮一聲,十面伏兵盡發,王師覆沒,傳庭走,賊入潼關。