juǎn èr shí yī chóng zhēn shí qī nián jiǎ shēn xù
卷二十一 崇禎十七年甲申(續)
xùn nán wén chén
殉難文臣
fàn jǐng wén shí jiǔ tóu jǐng
范景文(十九投井)
chóng zhēn shí qī nián jiǎ shēn sān yuè shí jiǔ rì dīng wèi, lǐ zì chéng xiàn běi jīng, liè huáng dì bēng yú méi shān. wén chén sǐ nán zhě èr shí yǒu yī rén. nèi gé wéi fàn wén zhēn gōng. gōng huì jǐng wén, zì mèng zhāng hào zhì gōng, hé jiān fǔ wú qiáo xiàn rén. fù yǒng nián, nán níng tài shǒu, wèi dé yú xiāng, yǒu fó zǐ chēng. gōng shēng ér duān liàng, xíng chún jǐn, zhū shēng shí, jí yǐ tiān xià wèi jǐ rèn. dēng wàn lì sì shí yī nián guǐ chǒu jìn shì, shòu dōng chāng fǔ tuī guān, shǔ qí mén yuē: bù shòu zhǔ bù shòu kuì. zhòng chēng bù èr gōng. yù duō píng fǎn. shí zhí dà jī, tiáo huāng zhèng, gōng zì zhèn xù, quán huó yǐ yì wàn jì. jǐ wèi zhuó lì bù jī xūn sī zhǔ shì. gēng shēn shǔ xuǎn shì, lì wén xuǎn yuán wài yàn fēng láng. shí guāng zōng dēng jí, xún yuè zhōng, gōng suǒ tuī zhuó, jiē xiān cháo qí jiù, shì suǒ mù wēi fèng xiáng lín zhě. tiān qǐ jiǎ zǐ nì ān qiè bǐng, gōng shàng shū qǐng qīng shì lù yǎng shì jié, wèi tiān dì rén cái, dāng wèi tiān dì xī zhī. cháo tíng míng qì, dāng wèi cháo tíng shǒu zhī. tiān xià wàn shì shì fēi gōng lùn, dāng yǔ tiān xià wàn shì gòng zhī. yán jiē kǎi qiè, wèi shí suǒ jì. nán lè xiāng wèi guǎng wēi, yǐ xiāng qū gù, yù zhāo zhì gōng, zú bù kě dé, jí dāng lì tuī, dāng xiān shòu yì bù táng, shān chú qīng liú zhōu zhōng yì lǐ zhōng yì bèi, gōng zhēng zhí bù shǎo xùn. zhōng xián dà nù. xún yí jí guī, dù mén què sǎo, shì shì róng yī qiè dàn rú, zhì gǎn fèn shí shì, zé liè zì quán jī àn, tòng wǎn jiāo jí. shí zhōu zhōng jiè bèi dǎi, yín dāng jiù běi sì yù, wū zāng shù qiān, gōng xǐ tuó bǎi jì dài cháng, yù tuō zhī yú sǐ. suī huò jī bù cè, jìng wǎng xù. qí hǎo yì jí nán lèi rú cǐ. chóng zhēn chū qǐ tài cháng shǎo qīng, xún xún fǔ zhōng zhōu. jǐ sì zhī nán, gōng bù dài zhào, mìng shuài shī qín wáng, jīng shī wéi jiě, shēng shǎo sī mǎ, yí zhèn chāng píng. gào guī, jiǔ zhī, shēng nán dà sī mǎ, cān zàn jī wù. shí zéi zài yīng lú, liú dū jí jí, nán é bīng bā wàn rén, kān zhàn zhě bù mǎn wàn, gōng dìng yíng zhì, jiǎn jiā dīng zhì lóu chuán, liàn huǒ qì, bù qǔ gǎi guān. yú shì hū, yǒu yuán chí yuán chú yuán lú zhī shī. jiāng pǔ zhī yì, zéi fēng yè zhào jiāng shuǐ, bù néng yǐ piàn yǔ fēi dù, shí shè gōng fāng lüè. gōng zhī jiàn zhì, wèi fēi zhàn wú yǐ wèi shǒu, fēi shǒu jiāng wú yǐ shǒu jīng shǒu líng. fēi shǒu jiāng běi wú yǐ shǒu jiāng nán. shū shù shí shàng, jué jī hū xī, liǎo rán liè mù. shí wǔ líng xiāng yáng sì chāng duó qíng shì shì, cí chén huáng gōng dào zhōu děng zhí yì tíng zhèng, zhàng zhé lěi lěi, gōng kàng shū lì jiù, wèi dào zhōu děng guó jiā yǒu shù rén wù, yòng zhī yóu jù qí wǎn, qì zhī hé dé qí yì, nǎi tuī shuò guǒ, suì jiē bào màn, shū kān wǎn xī. shū shàng, xiān dì zhèn nù, chú míng wèi mín. yǐ ér fù sī zhī, tè qǐ wèi dà sī kōng. jiǎ shēn bài dōng gé dà xué shì. shí zéi shì yǐ jí, gōng hāo mù shí jiān, zhōng yè zhé tì líng. wèi shēn wèi dà chén, bù néng zhàng jiàn wèi tiān zǐ jī zéi, suī sǐ xī yì, gù fēi shì wú yǐ bào shèng míng yú wàn yī. sān yuè shí qī rì zhào duì, gōng yǐ jué lì sān rì yǐ. yǐn qì rù gào. shēng bù néng xù. jí jīng chéng xiàn, qún huā shàng nán qiān, gōng fù jué mìng shī yǒu: cuì huá mí cǎo lù, huái shuǐ zhǎng yān sī zhī jù. suì zì jīng yú qī lù shì líng qián. jiā rù zhào lán fāng jiě zhī, fù fù shī èr shǒu. yǒu yún: shuí yán xìn guó fēi nán zǐ, yán xī yí shí hé suǒ wèi. bài què hào kū. qián fù lóng quán xiàng gǔ jǐng sǐ. shí sǐ jié èr shí yú rén, gōng wèi zuì xiān, jué bù zhī shàng xiōng wèn yún. qí qiè yì zì jīng. nán dōu zèng gōng tài fù, shì yǐ wén zhēn, shǒu sì jīng zhōng cí, gōng zhī shī gǔ zhí háo mài léng léng lù shuǎng. yù guó bù jiān nán, gù duō qī lì zhī cí. yǒu bīng jiān táng cǎo jí liè cháo shī xuǎn běn lù ruò gān shǒu.
崇禎十七年甲申三月十九日丁未,李自成陷北京,烈皇帝崩於煤山。文臣死難者二十有一人。內閣惟範文貞公。公諱景文,字夢章、號質公,河間府吳橋縣人。父永年,南寧太守,為德於鄉,有佛子稱。公生而端亮,行醇謹,諸生時,即以天下為己任。登萬曆四十一年癸丑進士,授東昌府推官,署其門曰:不受囑、不受饋。眾稱不二公。獄多平反。時值大飢,條荒政,躬自賑恤,全活以億萬計。己未擢吏部稽勛司主事。庚申署選事,歷文選員外驗封郎。時光宗登極,旬月中,公所推擢,皆先朝耆舊,世所目威鳳祥麟者。天啟甲子逆庵竊柄,公上疏請清仕路、養仕節,謂天地人材,當為天地惜之。朝廷名器,當為朝廷守之。天下萬世是非公論,當與天下萬世共之。言皆剴切,為時所忌。南樂相魏廣微,以鄉曲故,欲招致公,卒不可得,及當例推,璫先授意部堂,芟除清流周忠毅、李忠毅輩,公爭執不少徇。忠賢大怒。尋移疾歸,杜門卻掃,視世榮一切澹如,至感憤時事,則裂眥拳几案,痛惋交集。時周忠介被逮,銀璫就北寺獄,誣贓數千,公洗橐百計代償,欲脫之於死。雖禍機不測,竟罔恤。其好義急難類如此。崇禎初起太常少卿,尋巡撫中州。己巳之難,公不待詔,命帥師勤王,京師圍解,升少司馬,移鎮昌平。告歸,久之,升南大司馬,參贊機務。時賊在英廬,留都岌岌,南額兵八萬人,堪戰者不滿萬,公定營制,簡家丁治樓船,練火器,部曲改觀。於是乎,有援池、援滁、援廬之師。江浦之役,賊烽夜照江水,不能以片羽飛渡,實懾公方略。公之建置,謂非戰無以為守,非守江無以守京、守陵。非守江北無以守江南。疏數十上,決機呼吸,瞭然列目。時武陵相楊嗣昌奪情視事,詞臣黃公道周等執義廷諍,杖謫累累,公抗疏力救,謂道周等國家有數人物,用之猶懼其晚,棄之何得其益,乃推碩果,遂嗟抱蔓,殊堪惋惜。疏上,先帝震怒,除名為民。已而復思之,特起為大司空。甲申拜東閣大學士。時賊勢已亟,公蒿目時艱,中夜輒涕零。謂身為大臣,不能仗劍為天子擊賊,雖死奚益,顧非是無以報聖明於萬一。三月十七日召對,公已絕粒三日矣。飲泣入告。聲不能續。及京城陷,群嘩上南遷,公賦絕命詩有:「翠華迷草露,淮水漲煙澌」之句。遂自經於妻陸氏靈前。家入趙蘭芳解之,復賦詩二首。有云:誰言信國非男子,延息移時何所為。拜闕號哭。潛赴龍泉巷古井死。時死節二十餘人,公為最先,絕不知上凶問雲。其妾亦自經。南都贈公太傅,諡以文貞,首祀旌忠祠,公之詩古直豪邁稜稜露爽。遇國步艱難,故多悽戾之辭。有冰堅堂草及列朝詩選本錄若干首。
lùn yuē: yān jīng zhī biàn, chù dǐng xuàn yī xí zhě lěi lěi yě, bǐ fū rú jǐng yán zhě fú lùn, shén yǒu duì cè dà tíng, xiān dì shǒu bá dì yī rén, bù sì nián zhòu jī zǎi xiàng, tú guó shì bào yí bǎi bèi yù ràng, yī dàn zéi lín, wàng fēng qū xī, zú sǐ zéi shǒu. qí wèi tiān zǐ zhī rén lèi dà yǐ. wēi gōng yī rén, yì rán bù qū, dǎo yì ér sǐ, bù jǐ lìng wàn shì xiào liè huáng dì shí duān kuí wú rén zāi!
論曰:燕京之變,處鼎鉉一席者累累也,鄙夫如井研者弗論,甚有對策大廷,先帝首拔第一人,不四年驟躋宰相,圖國士報宜百倍豫讓,一旦賊臨,望風屈膝,卒死賊手。其為天子知人累大矣。微公一人,毅然不屈,蹈義而死,不幾令萬世笑烈皇帝時端揆無人哉!
yòu yuē: gōng jì bù wén dǐng hú zhī xìn, gù fù shǔ dào zhī xíng, sī shí tǎng yǐ hù jià wèi míng, shàng kě yǐ wú sǐ, ér gōng jué rán yī sǐ, bù fù hú yí. gài gōng sù zhì dìng yě. bǐ yǐn rěn tōu shēng zhě, wú lùn yì yǒu běn yù sǐ ér yī shí shāo qiān yán, hòu suì bù jí sǐ, zú bù miǎn rǔ shēn bài míng, rán hòu zhī jué rán yī sǐ zhě zhī wú hàn yě. fū chéng rén qǔ yì, gù fēi huái rú rěn zhī zhì méng jì jiào zhī sī zhě, suǒ néng wèi zāi. gōng zhī yī sǐ, kě yǔ sòng shì wén shān, bìng měi qiān gǔ yǐ.
又曰:公既不聞鼎湖之信,顧傅蜀道之行,斯時倘以扈駕為名,尚可以無死,而公決然一死,不復狐疑。蓋公素志定也。彼隱忍偷生者,無論亦有本欲死而一時稍遷延,後遂不及死,卒不免辱身敗名,然後知決然一死者之無憾也。夫成仁取義,固非懷濡忍之志、萌計較之私者,所能為哉。公之一死,可與宋室文山,並美千古矣。
ní yuán lù shí jiǔ rì yì
倪元璐(十九日縊)
ní yuán lù zì rǔ yù hào hóng bǎo, zhè jiāng shào xìng shàng yú rén. fù, wàn lì jiǎ xū jìn shì, guān zhì tài shǒu, yǒu néng míng. gōng shǎo jí yǐng yì jué lún, ruò guàn jǔ yú xiāng, tiān qǐ èr nián rén xū chéng jìn shì, cái míng zào tiān xià, yǔ shǎo zhān huáng gōng dào zhōu, bìng chū hán tài shǐ rì zuǎn mén xià. yī shí tuī wèi shuāng bì. xuǎn rù shù cháng, xún shòu biān xiū. shí wèi dāng yòng shì, gōng xiāng rén duō guì xiǎn zhě, gōng gǔ zhèng yuán zāng běn tiān, wú suǒ fù lì. mèi dāng zhě, fāng qǐng jiàn cí guó xué, yǔ xiān shèng bìng liè, gōng fèng mìng diǎn jiāng yòu shì, dú yǐ hào hào hū bù kě shàng yǐ mìng tí, tóng shì wèi gōng zé shé, jí chè ér dāng yǐ bài. gù gōng dé miǎn huò. hǎi nèi yì yǐ cǐ zhòng gōng. dāng suī zhū, zhū dǎng yóu jù yào dì, yù zhōng gù lín xià zhū xián, nǎi jiè dōng lín wèi míng, yòu lì zhào dǎng sūn dǎng xióng dǎng zōu dǎng zhī mù, yǐ yī wǎng qīng liú. gōng shàng shū lì zhēng, bié bái zhēn xié, pò chú mén hù, suì wèi rén cè mù. huáng gōng dào zhōu yǐ jiàn yán yǔ shí xiāng wǔ, xuǎn jīng yán guān, bù yǔ, gōng shū qǐng yǐ jǐ zhì ràng huáng gōng. yóu cǐ yì wèi dāng shì suǒ ruì záo, shāo qiān nán guó zi sī yè. chóng zhēn xīn wèi, tóng kǎo lǐ wéi diǎn wǔ shì. gōng shàng shū zhì shí bā cè zhì xū bā cè, jī qiè cháo zhèng. zhōng yǒu yún: zhì zhī gēn běn, wéi zài sī lún, wù yǐ dà yóu fù zhī yōu hū, wù yǐ suǒ wù shì qí zhōu xiáng, ēn yuàn bù héng yú xiōng, hǎo è bì xún rén xìng wú tú shāng yuán qì, ér qíng miàn réng cún wú fú mù jīng míng, ér cóng cuǒ shí shén. fán kǎn yán bì yǒu shēn lǜ, wú yī bǐ mǒ shā yǐ è qún móu. fán zhì lǜ bì yǒu dìng guī, wú shuāng piào yóu yí yǐ cháng shàng yì. wú yǐ yì jiàn chóu dú lì zhī shì, wú yǐ shēng yán jù lái gào zhī rén. rú cǐ zé cái shí zì shēng, xūn xiàn zì zhe. jiē shēn zhōng zhèng fǔ gāo huāng, suì jué bù néng róng. gōng shòu yì xūn chén liú kǒng zhāo. kǒng zhāo yǐ sī hàn, jiè fēng diǎn shì hé gōng, quán sī chéng wàng fēng zhǐ, xié lì xià shí, gōng suì bà guī. rén wǔ běi biān gào jǐng, liú kòu lüè yú zhōng yuán, shàng sī gōng cái, nǎi yǐ bīng bù shì láng jiān xué shì zhào. jí bì jiàn, gōng tiáo zéi qíng biān shì shén xī. chēng zhǐ, réng mìng jù běn yǐ wén. gōng shàng shū yán: zhì dōng biān yí fēn dōng xī èr lù, ér bìng lì gōng dōng lù. dōng pò zé xī zì jiě. yán tú chuǎng zéi, yí yǐ jiǔ jiāng wèi zhōng quán, wǔ chāng wèi qián máo, huái yáng wèi hòu jìn. yòu yí jiǎ dū fǔ yǐ lì quán, yī qiè tún zhù cuó què zhī wù, xī tīng pián yí. yòu wèi biān fáng yòng jiān yī shū, shàng jiē jiā nà. xún yǐ guó jì guì fá, zhuó gōng hù bù shàng shū. gōng yǐ zhè rén lì bù wèi hù bù, gù cí bù xǔ. zhào zhì zhōng zuǒ mén. wèi yuē: qīng zhì xìng cái xiàn, fēi zhū chén bǐ, miǎn wèi zhèn rèn láo. gōng nǎi rèn shì. dān jīng wò suàn, xiāo dàn jiāo láo. yán lì zhě jìn kāi cǎi zhī cè, gōng shū yán kāi kuàng yǒu liù hài, yì suì qǐn. guǐ wèi dōng, nì zéi pò qín, gōng zòu zéi jì rù qín, zé tú zéi bù zài qín ér zài jìn. jìn yǒu bèi ér hòu jìn kě gōng tuì kě shǒu, qǐng juān yán hé zū shuì, qǔ qí bàn yǐ zī fáng yù, duō zhú dí tái, tài rǒng bīng, hòu sǐ shì. shàng jiā nà zhī, wèi jí yòng, zéi xún xiàn shān xī. jiǎ shēn èr yuè, zhèng fǔ wèi cí chén bù rèn qián gǔ, quàn shàng jiě gōng bù wù, hái jiǎng yán. sān yuè dīng wèi, jīng shī xiàn, gōng shā zé jiàng yī, běi xiàng bài què yuē: shēn wèi dà chén, bù néng bǎo guó, chén zhī zuì yě. yòu nán xiàng zài bài, yáo cí mǔ tài fū rén, xuán yì biàn fú, zhì shū zhāi suǒ jiǔ, zhāo èr yǒu wèi bié yú hàn shòu tíng hòu xiàng qián. xiàn xiàng sān jué, yì zì fú mǎn, jǐn sān dà bái. suǒ qīn jiē quàn gōng xiào wén chéng xiàng quán rěn chǐ, chū wài jǔ bīng, zài tú kuāng fù. gōng nù zhǐ shòu tíng hòu xiàng yuē: shǐ wú shēng cún, yǒu hé miàn mù duì cǐ jūn? huò yán tài fū rén zài táng, yì bù wèi zhī dì yé? gōng mò rán, yī lèi jí quán ér zhǐ, jì ér yuē: lǎo mǔ bā shí sì yǐ, ér yóu kāng jiàn, fū fù hé hàn. nǎi tí àn yuē: nán dōu shàng kě wèi, sǐ wú fēn yě. shèn wù yī qīn, yǐ zhì wú tòng. yīn wèi jiā rén yuē: jí yù liàn, bì qí dà xíng liàn, fāng shōu wú shī. yú shì bù chū, zhì tīng shì nán miàn zuò, nǎi tóu huán, zhòng pū shàng yù jiě zhī, yī lǎo pú kū zhǐ zhī yuē cǐ wú zhǔ chéng míng zhī rì yě, zhǔ fù yǐ zài sān yǐ. jiǔ nǎi jué, yù zhù shuāng zhuì jǐ chǐ, shé cáng móu liǎn, yán sè rú shēng. shì wǔ yǒu zéi qí tū rù, wèn gōng ān zài, zé chén shī yú táng yǐ, nǎi è rán chí qù. qǐng zhī, yǒu wěi zhí wáng fāng bì zhě bān shì, qiě chuán lìng jiàn zhì yù yuē: zhōng yì zhī mén, wù xíng sāo rǎo. yóu cǐ jiā rén huò ān. gōng zǐ huì tán, bù rěn wéi yí mìng, nǎi qí xiān dì liàn, shǐ hé guān, zéi wú bù tài xī chēng zhōng chén zhě. yī mén xùn jié, gòng shí yǒu sān rén. yī yún qiè wáng shì yòu zǐ wú yàng. gōng wén zhāng jīng huá shēn kè, zhì xìng suǒ jī, zhǐ lì zì fēi, gù huò qí piàn yán, bǐ yú tiān qiú hóng bì, jiǎng jiè hòu jìn, bǎo hù shēng qì, shì wú xián bù xiào, jiē yuàn chū gōng mén qiáng. xùn nán zhū xián zhōng, wéi gōng yóu wèi shì suǒ āi tòng. nán dōu zèng gōng yǐ tài bǎo, shì wén zhèng, sì jīng zhōng cí.
倪元璐、字汝玉、號鴻寶,浙江紹興上虞人。父,萬曆甲戌進士,官至太守,有能名。公少即穎異絕倫,弱冠舉於鄉,天啟二年壬戌成進士,才名噪天下,與少詹黃公道周,並出韓太史日纘門下。一時推為雙璧。選入庶常,尋授編修。時魏璫用事,公鄉人多貴顯者,公骨正元髒本天,無所附麗。媚璫者,方請建祠國學,與先聖並列,公奉命典江右試,獨以「皓皓乎不可尚已」命題,同事為公咋舌,棘撤而璫已敗。故公得免禍。海內亦以此重公。璫雖誅,諸黨猶踞要地,欲終錮林下諸賢,乃借東林為名,又立趙黨、孫黨、熊黨、鄒黨之目,以一網清流。公上疏力爭,別白貞邪,破除門戶,遂為人側目。黃公道周以建言與時相忤,選經筵官,不與,公疏請以己秩讓黃公。由此益為當事所枘鑿,稍遷南國子司業。崇禎辛未,同考禮闈典武試。公上疏制實八策、制虛八策,譏切朝政。中有云:治之根本,惟在絲綸,勿以大猷付之悠忽,勿以瑣務示其周詳,恩怨不橫於胸,好惡必循人性;毋徒傷元氣,而情面仍存;毋浮慕精明,而叢脞實甚。凡侃言必有深慮,毋一筆抹殺以遏群謀。凡至慮必有定歸,毋雙票游移以嘗上意。毋以意見仇獨立之士,毋以聲顏拒來告之人。如此則才識自生,勛獻自着。皆深中政府膏肓,遂決不能容。公授意勛臣劉孔昭。孔昭以私憾,借封典事劾公,銓司承望風旨,協力下石,公遂罷歸。壬午北邊告警,流寇掠於中原,上思公才,乃以兵部侍郎兼學士召。及陛見,公條賊情邊事甚悉。稱旨,仍命具本以聞。公上疏言:制東邊宜分東西二路,而併力攻東路。東破則西自解。言圖闖賊,宜以九江為中權,武昌為前茅,淮揚為後勁。又宜假督撫以利權,一切屯鑄鹺榷之務,悉聽便宜。又為邊防用間一疏,上皆嘉納。尋以國計匱乏,擢公戶部尚書。公以浙人例不為戶部,固辭不許。召至中左門。謂曰:卿志性才獻,非諸臣比,勉為朕任勞。公乃任事。殫精握算,宵旦焦勞。言利者進開採之策,公疏言開礦有六害,議遂寢。癸未冬,逆賊破秦,公奏賊既入秦,則圖賊不在秦而在晉。晉有備而後進可攻、退可守,請蠲沿河租稅,取其半以資防禦,多築敵台,汰冗兵,厚死士。上嘉納之,未及用,賊尋陷山西。甲申二月,政府謂詞臣不任錢穀,勸上解公部務,還講筵。三月丁未,京師陷,公紗幘絳衣,北向拜闕曰:身為大臣,不能保國,臣之罪也。又南向再拜,遙辭母太夫人,旋易便服,至書齋索酒,招二友為別於漢壽亭侯像前。獻像三爵,亦自浮滿,盡三大白。所親皆勸公效文丞相權忍恥,出外舉兵,再圖匡復。公怒指壽亭侯像曰:使吾生存,有何面目對此君?或言太夫人在堂,亦不為之地耶?公默然,一淚及顴而止,既而曰:老母八十四矣,而猶康健,夫復何憾。乃題案曰:南都尚可為,死吾分也。慎勿衣衾,以志吾痛。因謂家人曰:即欲殮,必俟大行殮,方收吾屍。於是步出,至廳事南面坐,乃投繯,眾仆尚欲解之,一老僕哭止之曰;此吾主成名之日也,囑付已再三矣。久乃絕,玉箸雙墜幾尺,舌藏眸斂,顏色如生。是午有賊騎突入,問公安在,則陳屍於堂矣,乃愕然馳去。頃之,有偽職王方弼者頒示,且傳令箭至寓曰:忠義之門,勿行騷擾。由此家人獲安。公子會覃,不忍違遺命,乃俟先帝殮,始合棺,賊無不太息稱忠臣者。一門殉節,共十有三人。一雲妾王氏、幼子無恙。公文章精華深刻,至性所激,紙立字飛,故獲其片言,比於天球宏璧,獎借後進,保護聲氣,士無賢不肖,皆願出公門牆。殉難諸賢中,惟公尤為世所哀痛。南都贈公以太保,諡文正,祀旌忠祠。
lùn yuē: gǔ jīn yì míng zhī diǎn, yǐ wén zhèng wèi nán. míng xìng shù bǎi nián, wéi yú yáo zhǎng shā jiē kuí xí yě. běi dōu sǐ shì, nǎi dé gōng yǔ liú zhōng yǔn. zhǎng shā gāo wén diǎn cè, qiě wèi yī dài fēng yǎ kāi xiān, gù wēi yí nì jǐn, suī kuāng jiù mí fèng, jué gōng bù xiǎo, yì lái wǎng dào zhī jī. yú yáo zhōng yǔn, hún jīn pú yù, chuán xìn qiān qiū, wéi gōng yǐ huái jiāo tǔ fèng zhī cái, jiān huà bì guàn hóng zhī jié, zhǎng shā xùn zhèng, liú xiè ràng wén, zūn míng yī huì, wèi yǒu rú gōng zhī yóu qiè zhě. qiě shǐ měi xīn chóu guó, bù dé zì fù yú yì yuàn shēng huáng, gū fèng míng ér xiū liú xī, gōng zhū zhe zhī wèi yǐ. rán zé gōng bù dú wèi zhèng rén zēng huá, yóu wèi wén rén tǔ qì.
論曰:古今易名之典,以文正為難。明興數百年,惟餘姚、長沙皆揆席也。北都死事,乃得公與劉中允。長沙高文典冊,且為一代風雅開先,顧委蛇逆瑾,雖匡救彌縫,厥功不小,亦來枉道之機。餘姚中允,渾金璞玉,傳信千秋,惟公以懷蛟吐鳳之才,兼化碧貫虹之節,長沙遜正,劉謝讓文,尊名壹惠,未有如公之尤愜者。且使美新仇國,不得自附於藝苑笙簧,孤鳳鳴而鵂鶹息,公諸著之謂矣。然則公不獨為正人增華,尤為文人吐氣。
chén wén zhuāng rén xī, yǔ gōng tóng nián tóng guǎn, cháng yán gōng wèi rén lún shī biǎo, yòu fù jīng jì cái, xún wèi dìng lùn. rán shòu zhī zhǔ shàng, zú bù néng jǐn qí yòng, jǐn yǐ jié yì zhōng. bēi fū! wén jí yǒu zòu shū dài yán jiǎng zhāng yīng běn háng shì, shī zé yǒu yì cǎo zhū zhǒng.
陳文莊仁錫,與公同年同館,嘗言公為人倫師表,又負經濟才,洵為定論。然受知主上,卒不能盡其用,僅以節義終。悲夫!文集有奏疏代言講章應本行世,詩則有憶草諸種。