zào chuán háng hǎi
造船航海
chóng zhēn shí wǔ nián shí yuè èr shí rì, běi bīng rù hé jiān zhēn dìng jiān, yī rì bào xiàn míng chéng èr shí liù chù, bīng kē dōu jǐ shì zhōng lǔ yīng lín, shí zuì zhēng zhēng, shǒu jiàn cè yuē, háng hǎi gōng xīn, wèi zào chuán sān qiān, fā bīng liù wàn, yú dēng lái dōng huì, háng hǎi dù liáo, zài dí zhī zhī, bì sù guī jiù, bù gōng ér zì qù yǐ. shǒu bō piào nǐ, tè jiā jì huà zhī miào, gāi bù kàn yì sù zòu. gōng bù fù yuē: zào chuán gù xì chén yá mén zé rèn, dàn huì diǎn jiù lì, yīn bīng shì xīng gōng zhě, tóng bīng bù fèn lǐ qí yì. chén bù zhǐ rèn zào yī qiān wǔ bǎi. shàng yǔn zhī. zhe tóng bīng gōng èr bù, zuò sù qǐ gōng, ér dān bàn xiè yú bīng bù yǐ. rán qǐ gōng gū jì, réng shì gōng bù zhí zhǎng. zào chuán sān qiān, měi chuán jià zhí, jì yín èr qiān liǎng, gòng yīng zhī xiāo qián liáng liù bǎi wàn. gōng bù yú gū jì shū yuē: chén bù xiàn jīn kù cáng rú xǐ, fēn rèn chuán fèi, yì xū sān bǎi wàn, jì wú suǒ cuò, shì yòu zài bì xíng, rì xī chóu chú, yǒu hé nán kāi fēng děng fǔ, jī qiàn chén bù liào jià yín qī bǎi jǐ shí wàn, hé wú jiāng cǐ yī xiàng, tīng chén cuò nà, jí rì mǎ shàng chāi rén, zài xiàn kè qǐ jiè, yǐ wéi zào chuán zhī fèi kě yě. shí kāi fēng hé dī wèi liú zéi suǒ jué, chéng guō xiàn zài shuǐ dǐ. shàng yòu yǔn zhī, jí yí zī bīng bù, cù sān bǎi wàn, yǐ xū qǐ gōng zhī yòng. bīng bù zé yuē: yòng bīng suǒ xū, chén bù ān gǎn tuī wěi, dàn zào chuán sān bǎi wàn, fēi niǎn zhǐ kě jiù. kuàng dāng cǐ kù cáng rú xǐ, wài jiě zǔ jué, qiǎo fù ān néng wéi wú mǐ zhī chuī. chén chá fèng yáng děng fǔ, qiàn chén bù zào mǎ jià yín bā shí yú wàn, cuī qí lù xù xiān jiě, yǐ yīng gōng bù zào chuán zhī zī, cǐ xiàn zài qián liáng, wú fán shè chù zhě. shàng yòu yǔn zhī. gōng bù chū yì, shí yù xiàng bīng bù cuò yín jǐ wàn, wèi qǐ gōng dā chǎng guī mó, bù wèi bīng bù zhǐ yí kōng wén yī zhǐ, jìng tóng běn bù zhī yóu xì fú cí, nǎi qǐ lián yú hù bù dà sī nóng yuē: xiàn jīn shān dōng lù gěng, kè kè yǒu gēng guǐ zhī yú, zì jiù bù xiá yě, zhuǎn kòu tóng xiāng, yòu yǐ qín wáng sì jí, jiǒng cáng yǔ jiù sì jiē kōng, nǎi gào jiǒng yú dōng xī jiāng mǐ xiàng xì bù èr shāng, lìng zhí piào yú liú dū sū háng guān kù duì yín, yīng zhě jí bǎi ér zhǐ, rén yǒu qiān yú, shǔ bù shàng bàn wàn yě, yì yǐ líng xīng ér zhǐ. shí yǐ wèi rùn shí yī yuè zhōng yě. bīng zé rù shān dōng, lián pò yǎn qīng èr fǔ, zhōu xiàn xiǎo chéng, zài suǒ bù jì. zào chuán zhī jià yín liǎng fèng zhǐ, qí shì zé jiū guī gōng bù, gōng bù kǒng wèi jiàn yì zhě cān qí xiè xiè cóng shì, nǎi wèi tuō qiào zhī móu, yǐ shén qí biàn huà, shàng yī shū yuē: zào chuán zhī fèi, liǎng bù suī jīng bò huà, nài jīn jiǔ mén huà bì èr shāng guǒ zú, yóu dīng bǎn mù, wú cóng zhì mǎi, jiàng zuò duò shǒu, yì wú cóng mì gù, ér xíng bīng zhī shì, yòu kè bù róng huǎn, rú zhī nài hé? wèi jīn zhī jì, chén bù shì chà zào chuán zhǔ shì zhū zhèng sè, qián wǎng huái ān chuán chǎng, hé wú lìng zhī dài wǎng chǎng zhōng, zé wù liào xiàn bèi, jiàng rén jù yōng, shāng gǔ còu jí, kě yǐ jì rì chéng gōng, shěng chén yì jiàn, bù zhì tú tuō kōng yán yě. shàng yòu yǔn zhī. shí wéi shí èr yuè chū yě. cǐ shì yǐ shí zé zài zhū zhèng sè yī shēn. zhèng sè ruò fēi jīn chán, níng bù wèi jūn fǎ cóng shì. shéi zhī zhèng sè zhī jì gèng miào, tán zhī kǎn kǎn, tīng zhī záo záo. qí shū yán zào chuán gōng xīn, shěng chén miào suàn, tóng chóu zhī hèn, rén suǒ tóng xīn, dàn chén suǒ dū zào zhě, yóu zhá yùn liáng fù lǐ zhī chuán, fēi chéng fēng bō làng háng hǎi zhī chuán yě, háng hǎi yǔ fù lǐ, bǎn mù bù tóng, dīng tiě bù tóng, shì yàng bù tóng, háng zhōu wēi bù tóng, suǒ lǎn qì yòng bù tóng, rén fū shī shǒu cāo jià zuò yòng bù tóng. jīn yù wèi cǐ, bì xū zī cái yú mǐn guǎng, yíng zào yú hǎi yá, zhuān zé bǐ chù liǎng fǔ, jì rì wán gōng, jí cóng hǎi shàng jià wǎng ér běi, yǐ cǐ dà shì, yīn cái yīn dì, lǐ shì zhī bì rán, chén fēi gǎn wéi mó wài shì yě. shū shàng, zhǔn yí chì liǎng guǎng dū tái yǔ fú jiàn kāi fǔ yǐ. jiù lì, shěng chén shàng shū, bù yú wǔ rì, luò zhǐ bù fù, shěng chén shū dà yuē shí rì nèi, zhì dōu shǔ zòu zhāng zé hòu zhǐ yī yuè yě. zhū zhèng sè zhī zhǐ, dé zhī yú shí liù nián èr yuè chū xún, dū chá yuàn qǐng chì yí zī, yòu yǐ wèi èr yuè zhōng yǐ. zhì shì nián jiǔ yuè chū. jiàn mǐn yuè liǎng fǔ zòu gǎo, jí zàn kē chén zhī cè zhī miào, hòu yán chén děng jié jū liào lǐ, jí yù qǐ gōng jiàn zào, dàn jīn běi bīng yǐ chū, hǎi yǔ chéng qīng, zào chuán zhī shuō, bù bì yì kě yě. fèng shèng zhǐ shì.
崇祯十五年十月二十日,北兵入河间真定间,一日报陷名城二十六处,兵科都给事中鲁应遴,时最铮铮,首建策曰,航海攻心,谓造船三千,发兵六万,于登莱东汇,航海渡辽,在敌知之,必速归救,不攻而自去矣。首拨票拟,特嘉计划之妙,该部看议速奏。工部覆曰:造船固系臣衙门责任,但会典旧例,因兵事兴工者,同兵部分理其役。臣部止认造一千五百。上允之。着同兵、工二部,作速起工,而担半卸于兵部矣。然起工估计,仍是工部职掌。造船三千,每船价值,计银二千两,共应支销钱粮六百万。工部于估计疏曰:臣部现今库藏如洗,分任船费,亦须三百万,计无所措,事又在必行,日夕筹躇,有河南开封等府,积欠臣部料价银七百几十万,合无将此一项,听臣措那,即日马上差人,再限刻起解,以为造船之费可也。时开封河堤为流贼所决,城郭现在水底。上又允之,急移咨兵部,促三百万,以需起工之用。兵部则曰:用兵所需,臣部安敢推委,但造船三百万,非捻指可就。况当此库藏如洗,外解阻绝,巧妇安能为无米之炊。臣查凤阳等府,欠臣部造马价银八十余万,催其陆续先解,以应工部造船支资,此现在钱粮,无烦设处者。上又允之。工部初意,实欲向兵部措银几万,为起工搭厂规模,不谓兵部止移空文一纸,竟同本部之游戏浮词,乃乞怜于户部大司农曰:现今山东路梗,刻刻有庚癸之虞,自救不暇也,转叩同乡,又以勤王四集,冏藏与厩肆皆空,乃告窘于东西江米巷细布二商,令执票于留都苏杭官库兑银,应者及百而止,人有千余,数不上半万也,亦以零星而止。时已为闰十一月中也。兵则入山东,连破兖、青二府,州县小城,在所不计。造船之价银两奉旨,其事则究归工部,工部恐为建议者参其泄泄从事,乃为脱壳之谋,以神其变化,上一疏曰:造船之费,两部虽经擘画,奈今九门画闭二商裹足,油钉板木,无从置买,匠作舵手,亦无从觅雇,而行兵之事,又刻不容缓,如之奈何?为今之计,臣部适差造船主事朱正色,前往淮安船厂,合无令之带往厂中,则物料现备,匠人聚拥,商贾凑集,可以计日成功,省臣议建,不致徒托空言也。上又允之。时为十二月初也。此事已实责在朱正色一身。正色若非金蝉,宁不畏军法从事。谁知正色之计更妙,谈之侃侃,听之凿凿。其疏言造船攻心,省臣妙算,同仇之恨,人所同心,但臣所督造者,由闸运粮腹里之船,非乘风波浪航海之船也,航海与腹里,板木不同,钉铁不同,式样不同,航舟危不同,索揽器用不同,人夫师手操驾作用不同。今欲为此,必须资材于闽广,营造于海涯,专责彼处两抚,计日完工,即从海上驾往而北,以此大事,因材因地,理势之必然,臣非敢为膜外视也。疏上,准移敕两广督台与福建开府矣。旧例,省臣上疏,不逾五日,落旨部覆,省臣疏大约十日内,至都属奏章则候旨一月也。朱正色之旨,得之于十六年二月初旬,都察院请敕移咨,又已为二月中矣。至是年九月初。见闽、粤两抚奏稿,极赞科臣之策之妙,后言臣等拮据料理,极欲起工建造,但今北兵已出,海宇澄清,造船之说,不必议可也。奉圣旨是。
zhì yì
志异
rén wǔ rùn shí yī yuè èr shí sì rì gēng shēn hài kè, gǒng jí chéng dāo zhàng, yǒu guāng huǒ yī cùn xǔ.
壬午闰十一月二十四日庚申亥刻,拱极城刀仗,有光火一寸许。
xú liàng gōng, zì yú qīn, jiāng yīn rén, chóng zhēn gēng chén, qīn cì jìn shì, shòu shǎn xī yán ān fǔ wú bǎo zhī xiàn. shí qín kòu rì chì, qí dì yǒu guài niǎo, niǎo shēn rén miàn péng shǒu, ruò fēi zhì xiàn, huò míng huò qī, bù jiǔ liú zéi bì zhì, ér chéng bèi tú yǐ. niǎo zhuàng rú xiāo.
徐亮工,字虞钦,江阴人,崇祯庚辰,钦赐进士,授陕西延安府吴堡知县。时秦寇日炽,其地有怪鸟,鸟身人面蓬首,若飞至县,或鸣或栖,不久流贼必至,而城被屠矣。鸟状如枭。
wú xī shí lù yún: xià qiū zhī jiāo, yì lì dà zuò, wàn mín diāo zhài, jiān zhī xiōng huāng xiāng jì, bìn liàn wèi jiān, kū hái bào lù, jǐ biàn jiāo yě.
无锡实录云:夏秋之交,疫疠大作,万民凋瘵,兼之凶荒相继,殡殓为艰,枯骸暴露,几遍郊野。
fù jì: wú xī yì zhū shēng zhú xiàn lìng
附记:无锡邑诸生逐县令
míng jì wú xī zhū shēng, měi suì miǎn liáng yín wǔ qián, wú tián kě miǎn zhě, zé yǔ zhī yín, wèi zhī kòu sàn mǐ. dài shì kě wèi hòu yǐ. shí, zhī xiàn páng chāng yǔn, zì ěr zuò, hào zài wáng, sì chuān shùn qìng fǔ xī chōng xiàn rén, chóng zhēn dīng chǒu jìn shì, mǐ bù shí fā, zhū shēng dù jǐng yào děng, yuē tóng xué páng chāng yǔn chū xī mén, gù shì xiàn lìng chū mén, jí bù dé fù rù. shí zhū shēng yǐ zhǐ dà shū yún: zhú chū wú xī zhī xiàn yī míng páng chāng yǔn bù xǔ fù rù, yòng zhū bǐ bàng shù, zhān yú lú xí wèi pái qíng zhī. jiāng lì yì chī sàn, fú chāng yǔn chū jí bì mén. chāng yǔn sù yú fǔ chén, fǔ chén diào wèi jiā dìng lìng, jiǔ zhī, zhǐ dǎi wǔ liù rén gé qí jīn, jìng bù zhì zhòng diǎn, yì yì yě. cǐ suī páng lìng zhī guò, ér zhū shēng zhī héng, yì tài shèn yǐ. shí yǐ liú kòu róu lìn jiāng běi, ér jiāng nán pín nián jiàn jī, gù dāng shì gū xī rú cǐ. bù sì nián, yì lì wēi rú jīn shì, fēi fù xī rì yōu wén zhī xiàng yǐ. dài shùn zhì shí qī nián gēng zǐ, fǔ chén zhū guó zhì, yǐ qián liáng shì zòu xiāo, sān wú shēn jīn duō chù, shì shì jí ér fǎn, tiān gài yǒu yǐ bào zhī yě.
明季无锡诸生,每岁免粮银五钱,无田可免者,则与之银,谓之叩散米。待士可谓厚矣。时,知县庞昌允,字尔祚,号再王,四川顺庆府西充县人,崇祯丁丑进士,米不时发,诸生杜景燿等,约同学庞昌允出西门,故事县令出门,即不得复入。时诸生以纸大书云:逐出无锡知县一名庞昌允不许复入,用朱笔傍竖,粘于芦席为牌擎之。将吏役笞散,扶昌允出即闭门。昌允诉于抚臣,抚臣调为嘉定令,久之,止逮五六人革其衿,竟不置重典,亦异也。此虽庞令之过,而诸生之横,亦太甚矣。时以流寇蹂躏江北,而江南频年洊饥,故当事姑息如此。不四年,役隶威如衿士,非复昔日优文之象矣。迨顺治十七年庚子,抚臣朱国治,以钱粮事奏销,三吴绅衿多黜,是势极而反,天盖有以报之也。