xiān dì shì hào
先帝諡號
liù yuè chū liù rì rén xū, shì dà xíng huáng dì yuē sī zōng liè huáng dì huáng hòu yuē xiào jié huáng hòu.
六月初六日(壬戌),諡大行皇帝曰「思宗烈皇帝」、皇后曰「孝節皇后」。
dà shì jì yún: liù yuè èr shí sān rì, yù dìng xiān dì miào hào sī zōng. xiān shì, gé chén gāo hóng tú fèng zhǐ nǐ yǐ jīng diǎn yòng, jí kǎo jù diǎn zé, bèi jí huī lóng, bù bì zài gǎi. xià bù jiǔ yǐ: zhe jí bān zhào xíng. zhì qī yuè chū qī rì, qiǎn gè guān bān xíng zhuī zūn shì hào zhào yú tiān xià. ér jiǎ yǐ shǐ liù yuè èr shí yī rì, xīn chéng bó zhào zhī lóng zòu biàn xiān dì bù dāng miào hào yuē sī sī zì fēi měi. gài zhī lóng shí bù shí yī dīng, lǐ zhān sǒu shǐ pái gāo hóng tú yě fù gǎi yì zōng. zuǒ liáng yù yún: sī zōng gǎi shì, míng shì xiān dì bù zú sī wèi mǎ shì yīng dì yī zuì. yǒng lì shì wèi wēi zōng. dà qīng cháo shì wèi huái zōng.
「大事紀」云:六月二十三日,御定先帝廟號「思宗」。先是,閣臣高宏圖奉旨□擬已經點用,及考據典則,備極徽隆,不必再改。下部久矣:『着即頒詔行』。至七月初七日,遣各官頒行「追尊諡號詔」於天下。而「甲乙史」六月二十一日,忻誠伯趙之龍奏辯『先帝不當廟號曰「思」;「思」字非美』。蓋之龍實不識一丁,李沾嗾使排高宏圖也;復改「毅宗」。左良玉云:『思宗改諡,明示先帝不足「思」;為馬士英第一罪』。永曆諡為「威宗」。大清朝諡為「懷宗」。
zhuī zūn dì hòu
追尊帝後
liù yuè chū liù rì, zūn fú gōng wáng wèi gōng huáng dì zhèng fēi yuē xiào chéng huáng hòu shēng mǔ zōu shì yuē rén shòu huáng tài hòu shén miào guì fēi zhèng shì yuē xiào níng tài huáng tài hòu shàng yuán fēi yuē xiào zhé huáng hòu.
六月初六日,尊福恭王為「恭皇帝」、正妃曰「孝誠皇后」、生母鄒氏曰「仁壽皇太后」、神廟貴妃鄭氏曰「孝寧太皇太后」、上元妃曰「孝哲皇后」。
liù yuè shí jiǔ rì jǐ hài, zhuī fù yì wén tài zǐ xìng zōng xiào kāng huáng dì, zhuī chóng jiàn wén wèi huì zōng ràng huáng dì jǐng huáng dì hào dài zōng.
六月十九日(己亥),追復懿文太子「興宗孝康皇帝」,追崇建文為「惠宗讓皇帝」、景皇帝號「代宗」。
fēng cháng yīng jùn
封常應俊
liù yuè èr shí sān rì, fēng fú fǔ qiān hù cháng yīng jùn wèi xiāng wèi bó, bǔ qīng pǔ zhī xiàn chén āo wèi zhōng shū shè rén, yǔ wáng duó dì yōng zi wú dǎng shì xí jǐn yī zhǐ huī shǐ. gài yīng jùn běn gé gōng, zhí hóng guāng chū wáng, yīng jùn fù zhī xíng xuě zhōng shù shí lǐ, tuō yú nán yǔ yōng āo wú dǎng jù hù cóng yǒu gōng zhě yě.
六月二十三日,封福府千戶常應俊為襄衛伯,補青浦知縣陳爊為中書舍人,予王鐸弟鏞、子無黨世襲錦衣指揮使。蓋應俊本革工,值宏光出亡,應俊負之行雪中數十里,脫於難;與鏞、爊、無黨俱扈從有功者也。
jiǎ yǐ shǐ yún: liù yuè chū sì rì gēng shēn, yǐ cháng zì jùn wèi zuǒ dū du. biān nián yí wén jí dà shì jì zhū shū jù zài yīng jùn, zé zhì zì jùn huò wù.
「甲乙史」云:六月初四日(庚申),以常自俊為左都督。「編年」、「遺聞」及「大事記」諸書俱載「應俊」,則志「自俊」或誤。
tài hòu zhì zì hé nán
太后至自河南
qī yuè chū liù rì xīn mǎo yín kè, gé chén gāo hóng tú jiāng yuē guǎng fèng zhǐ chū guō yíng shèng mǔ huáng tài hòu. xiān shì, mǎ shì yīng zòu yuē: luò yáng biàn hòu, shèng mǔ yù hé nán guō jiā zhài yǒu cháng shǒu yì zhě zhī zhī shén què. gōng chén chéng zhù yì xiàng chén yán zhī, dāng jí tú yíng yǎng. dàn shì xū jī mì, ruò xìng dà bīng wǎng yíng, kǒng yǒu zǔ zhì. zhèn chén gāo jié yán yǒu cān jiāng wáng zhī gāng zhě, céng zài hé nán zhāo fǔ lǐ jì yù, dé qí huān xīn yòu yǒu bīng bù wáng zhēn qīng fèng mìng lián luò hé nán gè shān zhài, pō yǒu tóu xù. yí mì yù dū chén shǐ kě fǎ qiǎn wáng zhī gāng wáng zhēn qīng děng yǔ qīn jìn nèi yuán tóng wǎng lǐ jì yù chù, mì yù qí jù zhōu yú hé, bō bīng hù sòng. yán tú ér dōng, dì fāng wén wǔ jù yí wèi yíng yú xú zhōu, shù wèi tuǒ biàn. cóng zhī. zhì shì, shàng mìng èr fǔ chū yíng.
七月初六日(辛卯)寅刻,閣臣高宏圖、姜曰廣奉旨出郭迎聖母皇太后。先是,馬士英奏曰:『雒陽變後,聖母寓河南郭家寨;有常守義者知之甚確。工臣程注亦向臣言之,當急圖迎養。但事須機密,若興大兵往迎,恐有阻滯。鎮臣高傑言有參將王之綱者,曾在河南招撫李際遇,得其歡心;又有兵部王真卿奉命聯絡河南各山寨,頗有頭緒。宜密諭督臣史可法遣王之綱、王真卿等與親近內員同往李際遇處,密諭其具舟於河,撥兵護送。沿途而東,地方文武具儀衛迎於徐州,庶為妥便』。從之。至是,上命二輔出迎。
bā yuè shí sān rì wù chén, tài hòu zhì zì hé nán, cóng yí fèng mén rù chén kè, shàng yíng yú wǔ mén. shí sì rì, yù hù bīng gōng sān bù: tài hòu guāng lín, xiàn sān rì nèi sōu kuò wàn jīn yǐ bèi cì shǎng. shí liù rì, yù yòng jiān zhū jìn cháo qǐng gěi gōng kē qián liáng lóng fèng chuáng zuò jí chuáng dǐng jià yī yīng qì wù bìng gōng diàn chén shè jīn yù děng xiàng yuē shù shí wàn liǎng. gōng bù shàng shū hé yīng ruì shì láng gāo zhuō kǔ diǎn jīn wú shù, kěn qí chóng jiǎn gōng kē lǐ qīng yì shū qǐng jié shěng. bù tīng. shí qī rì, gāo zhuō yán: chén zài shǔ bàn shì, guāng lù sì kāi qì mǐn jì yī wàn wǔ qiān qī bǎi yú jiàn gāi fèi liù qiān bā bǎi liù shí yú liǎng, chú yì yī mào gōng liào yín jiǔ bǎi sì shí yú liǎng. jīn rì kòu shì fāng zhāng, ér shǎng cì yín dòng yǐ qiān wàn jì, jiāng hé zhī? wàng huáng shàng yī shú chóu yě! shí jiǔ rì, yù gōng bù: xíng gōng jiǎo ài, jí xiū xī gōng zhī yuán, kè qī gào chéng, yǐ jū huáng tài hòu.
八月十三日(戊辰),太后至自河南,從儀鳳門入;辰刻,上迎於午門。十四日,諭戶、兵、工三部:『太后光臨,限三日內搜括萬金以備賜賞』。十六日,御用監諸進朝請給工科錢糧龍鳳床座及床頂架一應器物並宮殿陳設金玉等項約數十萬兩。工部尚書何應瑞、侍郎高倬苦點金無術,懇祈崇儉;工科李清亦疏請節省。不聽。十七日,高倬言:『臣在署辦事,光祿寺開器皿計一萬五千七百餘件該費六千八百六十餘兩,廚役衣帽工料銀九百四十餘兩。今日寇勢方張,而賞賜銀動以千萬計,將何支?望皇上一熟籌也』!十九日,諭工部:『行宮湫隘,亟修西宮之園,刻期告成,以居皇太后』。
èr shí rì, shèng mǔ nán lín jiā ēn: shì yīng kě fǎ shǎo fù shǎo bǎo. èr shí sān rì, jiǎng zōu cún yí lì quàn shèng mǔ yǒu láo, fēng dà xìng bó. jiǔ yuè chū jiǔ rì, yù yíng shèng mǔ yǒu láo liú kǒng zhāo děng liù yuán yīn zi jǐn yī qiān hù. shí yuè chū yī, tài hòu cóng rén wáng yōng wáng wú dǎng shòu shì zhǐ huī.
二十日,聖母南臨加恩:士英、可法少傅、少保。二十三日,獎鄒存儀力勸聖母有勞,封大興伯。九月初九日,諭迎聖母有勞劉孔昭等六員蔭子錦衣千戶。十月初一,太后從人王鏞、王無黨授世指揮。
tài zǐ yī àn yǐ yǒu sān yuè jiǎ shēn shuò, huáng tài zǐ zhì zì jīn huá, cóng shí chéng mén rù, sòng zhǐ xìng shàn sì. gài dōng gōng jiù shù lǐ jì zhōu mì fèng yù zhá, lǐ yíng zhī zhì yě. xiān shì, wú sān guì yōng tài zǐ lí yǒng píng, xí zhōng wài chén mín: jiāng fèng rù jīng jí wèi. zhì yú hé, yīn yì zhī mín jiān, shǐ rén dǎo rù huáng gū sì. tài jiān gāo qǐ qián bēn xī shān, tài zǐ zì yì zhī suì tóng zhì tiān jīn, fú hǎi ér nán. bā yuè, dǐ huái shàng wén dìng wáng zhī chén, jù fú gǎn liú, qián zhì yáng zhōu. qǐ qián fǎng de zhōng cháo zhī zhǐ, yù jiā shì hài qí zhí hóng lú xù bān mèng jī yì bù kě, xié zhī dù jiāng, yīn qī yú sū, fù zhuǎn yú háng. tài zǐ bù kān jī lǚ, jiàn lù guì jù zhī sè yú yuán xī guān dēng hào tàn, suì wèi lù rén suǒ qiè zhǐ. mèng jī jù huò jí jǐ, nǎi fù jīng mì zòu, bìng mì qǐ yú shì yīng yú shì qiǎn nèi shù lǐ jì zhōu chí yù zhá zhào zhī. jì zhōu zhì háng, wén yǐ yì jīn huá, jí wǎng mì zhī nǎi guì yuē: nú bì kòu xiǎo yé tóu. tài zǐ yún: wǒ rèn dé rǔ, dàn yí wàng xìng shì. jì zhōu yǐ gào qiě yún: fèng xīn huáng yé zhǐ, yíng jiē xiǎo yé jìn jīng. tài zǐ yún: yíng wǒ jìn jīng, ràng huáng dì yǔ wǒ zuò fǒu? jì zhōu yún: cǐ shì nú bì bù zhī. suì chéng yù zhá. shí jīn huá zhū chén wén zhī, jù cháo jiàn kuì lǐ. yuè èr rì, kāi zhōu zhì háng fǔ chén zhāng bǐng zhēn lái cháo, yǔ wén wǔ bǎi guān dǎo zhī ér guò. jì zhōu jìn jīng, xiān bái shì yīng, suí zòu hóng guāng. shí tài zǐ zhǐ shí chéng mén wài, shàng fù shǐ běi jīng zhāng wáng liǎng nèi shù chān zhī qiě yíng zhī rù chéng, quán jū xìng shàn sì. èr shù yī jiàn tài zǐ, jí bào zú dà tòng jiàn tiān hán yī báo, gè jiě yī yǐ jìn. shàng wén zhī, dà nù yuē: zhēn jiǎ wèi biàn, hé dé biàn ěr! tài zǐ jí zhēn, ràng wèi yǔ fǒu, shàng xū wú yì. zhè sī gǎn rú cǐ! suì lüè èr shù jù sǐ, jì zhōu yì cì zhèn sǐ. dōu rén chū wén qīng gōng zhì, yǒng yuè qū yè wén wǔ guān tóu zhí míng tiě zhě luò yì bù jué. zuì hòu, dū yíng tài jiān lú jiǔ dé zhì zhèng shì, yī shí nán biàn. tài zǐ ā zhī yuē: lú jiǔ dé! rǔ hé bù kòu shǒu? lú bù jué kòu tóu yuē: nú bì wú lǐ. tài zǐ yuē: rǔ gé jǐ shí, féi pàng zhì cǐ kě jiàn zài nán jīng shòu yòng. lú fù kòu tóu yuē: xiǎo yé bǎo zhòng! hú sù cí chū yǔ zhòng yuē: wǒ wèi cháng fú shì dōng gōng, rú hé lǐ cǐ kàn lái yǒu xiē xiāng xiàng, què rèn bù zhēn. suí jiè yíng bīng yuē: wú děng hǎo hǎo shǒu shì! zhēn tài zǐ zì yīng hù wèi jí jiǎ zhě, yì fēi xiǎo xiǎo shén gùn, xū fáng yì qù! xún yǒu zhǐ yù wén wǔ guān, bù xǔ sī yè. zì cǐ, zhòng bù dé jiàn. zhōng yè, yí tài zǐ yú dà nèi.
太子一案乙酉三月甲申朔,皇太子至自金華,從石城門入,送止興善寺。蓋東宮舊豎李繼周密奉御札,禮迎之至也。先是,吳三桂擁太子離永平,檄中外臣民:將奉入京即位。至榆河,陰逸之民間,使人導入皇姑寺。太監高起潛奔西山,太子自詣之;遂同至天津,浮海而南。八月,抵淮上;聞定王之沉,懼弗敢留,前至揚州。起潛訪的中朝之旨,欲加弒害;其侄鴻臚序班〔夢箕〕義不可,挾之渡江,因棲於蘇,復轉於杭。太子不堪羈旅,漸露貴倨之色;於元夕觀燈浩嘆,遂為路人所竊指。夢箕懼禍及己,乃赴京密奏,並密啟於士英;於是遣內豎李繼周持御札召之。繼周至杭,聞已詣金華,即往覓之;乃跪曰:『奴婢叩小爺頭』。太子云:『我認得汝,但遺忘姓氏』。繼周以告;且云:『奉新皇爺旨,迎接小爺進京』。太子云:『迎我進京,讓皇帝與我做否』?繼周云:『此事奴婢不知』。遂呈御札。時金華諸臣聞之,俱朝見饋禮。越二日,開舟至杭;撫臣張秉貞來朝,與文武百官導之而過。繼周進京,先白士英,隨奏宏光。時太子止石城門外,上復使北京張、王兩內豎覘之;且迎之入城,權居興善寺。二豎一見太子,即抱足大慟;見天寒衣薄,各解衣以進。上聞之,大怒曰:『真假未辨,何得便爾!太子即真,讓位與否,尚須吾意。這廝敢如此』!遂掠二豎俱死,繼周亦賜酖死。都人初聞青宮至,踴躍趨謁;文武官投職名帖者絡繹不絕。最後,督營太監盧九德至;正視,一時難辨。太子呵之曰:『盧九德!汝何不叩首』?盧不覺叩頭曰:『奴婢無禮』。太子曰:『汝隔幾時,肥胖至此;可見在南京受用』。盧復叩頭曰:『小爺保重』!觳觫辭出;與眾曰:『我未嘗伏侍東宮,如何里此;看來有些相像,卻認不真』。隨戒營兵曰:『吾等好好守視!真太子自應護衛;即假者,亦非小小神棍,須防逸去』!尋有旨諭文武官,不許私謁。自此,眾不得見。中夜,移太子於大內。
sān yuè chū sān rì bǐng xū, ruǎn dà chéng zì jiāng běi chí mì shū yú shì yīng shì yīng mì zòu, qǐng yǐ tài zǐ jí cóng xíng èr rén jù xià zhōng chéng bīng mǎ sī yù suì bǔ gāo chéng mù hǔ, yè gèng yú jiān yú tài zǐ rù zhōng chéng yù. shí yǐ dà zuì, yù zhōng yǒu dà quān yǐ, zuò qí shàng jí shuì qù. lí míng, tài zǐ fǔ xǐng, jiàn fù bīng mǎ shì cè, wèn hé rén? yǐ guān duì. tài zǐ yuē: rǔ qù, wǒ shuì wèi zú. liáng jiǔ, wèn bīng mǎ yuē: rǔ hé yǐ bù qù? bīng mǎ yuē: yīng zài cǐ cì hou. yòu wèn: cǐ hé dì? yuē: gōng suǒ. yòu wèn: fēn fēn zhě hé? yuē: xíng lù rén. wèn: hé gù jiē lán lǚ? bīng mǎ wèi jí dá, tài zǐ yuē: wǒ zhī zhī yǐ! bīng mǎ yǐ qián yī chuàn zhì jǐ shàng, yuē: kǒng yé yào yòng. tài zǐ mìng chè qù bīng mǎ yuē: kǒng yào mǎi wù. tài zǐ hàn zhī, lìng liāo zhī bì jiān yuē: nǐ zì qù! fāng chū, qǐng zhī, xiào wèi sì rén zhì qián, kòu tóu yuē: xiào wèi fú shì yé de. tài zǐ zhǐ bì jiān qián yuē: chí qù mǎi xiāng zhú lái! yú qián kě sì rén fēn zhī. xiāng zhú zhì, tài zǐ jí rán huǒ jiān nán běi xiàng zài bài, dà hū tài zǔ gāo huáng dì huáng kǎo huáng dì! fù zài kòu shǒu, hào qì shù shēng, shì lèi jiù zuò, yǐn qì bù yǐ mǎn yù wèi zhī qī rán.
三月初三日(丙戌),阮大鋮自江北馳密書於士英;士英密奏,請以太子及從行二人俱下中城兵馬〔司〕獄;遂捕高成、穆虎,夜更余肩輿太子入中城獄。時已大醉,獄中有大圈椅,坐其上即睡去。黎明,太子甫醒,見副兵馬侍側,問何人?以官對。太子曰:『汝去,我睡未足』。良久,問兵馬曰:『汝何以不去』?兵馬曰:『應在此伺候』。又問:『此何地』?曰:『公所』。又問:『紛紛者何』?曰:『行路人』。問:『何故皆藍縷』?兵馬未及答,太子曰:『我知之矣』!兵馬以錢一串置几上,曰:『恐爺要用』。太子命徹去;兵馬曰:『恐要買物』。太子頷之,令撩之壁間;曰:『你自去』!方出,頃之,校尉四人至前,叩頭曰:『校尉伏侍爺的』。太子指壁間錢曰:『持去買香燭來!余錢可四人分之』。香燭至,太子即燃火間南北向再拜,大呼『太祖高皇帝、皇考皇帝』!復再叩首,號泣數聲,拭淚就坐,飲泣不已;滿獄為之悽然。
yáng ruì fǔ, wú xī rén shí wèi xiào wèi, jiān shì tài zǐ yú yù zhōng. tài zǐ yǔ zhī yuē: xī zéi pò běi jīng, yǔ qū chū yù nán zǒu, shí zéi kǒng shàng nán xíng, jù yán bīng dǔ jié, wú xiē zǐ xì chù dōng běi èr miàn yì rán. dú zhèng xī yí lù wèi zéi cháo kū, zéi zhī lái chù bīng zhòng shāo shū, yǔ suì xī zǒu, zhōng rì bù dé shí, wǎn sù yě shě kāi yù táng jiā. jí míng, fù zǒu. zì běi qī rì bù shí, zhuǎn ér nán, suì zhǐ yú gāo mèng jī jiā yì rén kǒu shù.
楊瑞甫,無錫人;時為校尉,監視太子於獄中。太子語之曰:『昔賊破北京,予趨出欲南走,時賊恐上南行,俱嚴兵堵截,無些子隙處;東、北二面亦然。獨正西一路為賊巢窟,賊之來處兵眾稍疏,予遂西走,終日不得食,晚宿野舍開浴堂家。及明,復走。自北七日不食,轉而南,遂止於高夢箕家』(邑人口述)。
chū wǔ rì wù zǐ, bīng kē dài yīng zòu: wáng zhī míng jiǎ mào tài zǐ, qǐng duō guān huì shěn. xiān shì, yáng wéi yuán yáng yán yú zhòng yuē: fù mǎ wáng bǐng zhí sūn wáng zhī míng zhī mào, shén lèi tài zǐ. mò jí xí qí yán rù zòu. chū liù rì jǐ chǒu, huì shěn tài zǐ yú dà míng mén wài. shàng xiān zhào zhōng yǔn liú zhèng zōng lǐ jǐng lián rù wǔ yīng diàn, yù zhī yuē: tài zǐ ruò zhēn, jiāng hé róng zhèn! qīng děng jiù jiǎng guān, yí xì rèn de. zhèng zōng yuē: kǒng tài zǐ wèi néng lái cǐ, chén dāng yǐ shuō qióng zhī, shǐ wú dùn cí. shàng yuè. qún chén xiān hòu zhì shí suǒ, tài zǐ dōng xiàng jù zuò, rén shàng bù gǎn yǐ qiú lǐ dài zhī. yī guān zhì jìn chéng tú yú qián, wèn zhī yuē: cǐ běi jīng gōng diàn yě. zhǐ chéng huá gōng yuē: cǐ wǒ suǒ jū zhǐ kūn níng gōng yuē: cǐ wǒ niáng niáng suǒ jū. yī guān qián wèn yuē: gōng zhǔ jīn hé zài? yuē: bù zhī, xiǎng bì sǐ yǐ! yī guān wèn: gōng zhǔ tóng gōng nǚ kòu zhōu guó jiù mén. tài zǐ yuē: tóng gōng nǚ kòu zhōu guó jiù mén zhě, jí wǒ yě. liú zhèng zōng qián yuē: wǒ shì jiǎng guān, rǔ shí fǒu? tài zǐ yī shì, bù dá wèn yǐ jiǎng suǒ? yuē: wén huá diàn. wèn fǎng hé shū? yuē: shī jù. wèn xiě jǐ xíng? yuē: xiě shí háng. wèn jiǎng dú xiān hòu? yuē: wàng zhī yǐ. zhèng zōng gèng duō qí cí yǐ zhé zhī, tài zǐ xiào ér bù yīng yuē: rǔ yǐ wèi wěi, jí wěi kě ěr. wǒ yuán bù xiǎng yǔ huáng bó duó zuò huáng dì. zhū chén wú rú hé, réng yǐ jiān yú sòng rù yù zhōng. zhèng zōng suì zòu: méi mù quán bù xiāng sì. suǒ yán jiǎng suǒ fǎng shū xī wù. shí zhū nèi shì jiē wèi fēi wàng, tè jié yú shàng wēi, mò gǎn xiāng pōu zhǔ yǐ bǐng chén hé yǐ jiǎng wò rú chū yī kǒu, zhōng wài bēi zhī. bīng kē dài yīng zòu: wáng zhī míng jiǎ mào tài zǐ, zhì yǐ xiān dì céng xié zhī zhōng zuǒ mén ér bù dá, wèn yǐ jiā dìng bó xìng míng bù dá. qí wěi wú yí! rán zhì nián hé néng bàn cǐ, bì yǒu dà jiān rén xié wèi qí huò wù zài gēn jiū, yí chì fǎ sī yán xùn.
初五日(戊子),兵科戴英奏:『王之明假冒太子,請多官會審』。先是,楊維垣颺言於眾曰:『駙馬王昺侄孫王之明之貌,甚類太子』。莫即襲其言入奏。初六日(己丑),會審太子於大明門外。上先召中允劉正宗、李景濂入武英殿,諭之曰:『太子若真,將何容朕!卿等舊講官,宜細認的』。正宗曰:『恐太子未能來此,臣當以說窮之,使無遁辭』。上悅。群臣先後至識所,太子東向踞坐,人尚不敢以囚禮待之。一官置禁城圖於前,問之;曰:『此北京宮殿也』。指承華宮曰:『此我所居』;指坤寧宮曰:『此我娘娘所居』。一官前問曰:『公主今何在』?曰:『不知,想必死矣』!一官問:『公主同宮女叩周國舅門』。太子曰:『同宮女叩周國舅門者,即我也』。劉正宗前曰:『我是講官,汝識否』?太子一視,不答;問以講所?曰:『文華殿』。問仿何書?曰:『詩句』。問寫幾行?曰:『寫十行』。問講讀先後?曰:『忘之矣』。正宗更多其詞以折之,太子笑而不應;曰:『汝以為偽,即偽可耳。我原不想與皇伯奪做皇帝』。諸臣無如何,仍以肩輿送入獄中。正宗遂奏:『眉目全不相似。所言講所、仿書悉誤』。時諸內侍皆謂非妄,特劫於上威,莫敢相剖;主以柄臣、和以講幄如出一口,中外悲之。兵科戴英奏:『王之明假冒太子,質以先帝曾攜之中左門而不答,問以嘉定伯姓名不答。其偽無疑!然稚年何能辦此,必有大奸人挾為奇貨;務在根究,宜敕法司嚴訊』。
yí wén yún: xī xiān dì xié tài zǐ zài zhōng zuǒ mén jū wú chāng shí, gù dài yīng wèn yuē xiān dì qīn jū wú chāng shí yú tíng, dōng gōng lì hé dì? duì yuē: shuí wú chāng shí? yīng nǎi jié zhī yuē: rǔ shì zhà mào. yǐ shí gào, dāng jiù rǔ! jí guì qǐng jiù mìng. shòu yǐ zhǐ bǐ, gōng chēng: gāo yáng rén wáng zhī míng, xì fù mǎ wáng bǐng zhī zhí sūn. jiā pò nán bēn, yù gāo mèng jī jiā rén mù hǔ, jiào yǐ zhà mào dōng gōng. wáng duó děng miàn zòu zhuàng, hóng guāng liú tì yuē: zhèn wèi yǒu zi, dōng gōng ruò zhēn, jí dōng gōng yǐ! zhì chū bā rì, jí wén wǔ bǎi guān jǔ jiān shēng yuán qí lǎo yú wǔ mén wài jū zhī, mèng jī mù hǔ jù fú rú zhī míng yán. xià zhī míng xíng bù yù ér jīng shī shì mín miù yǐ tài zǐ wèi fēi wěi yě. cǐ yǔ tā shū suǒ zài dà yì. jù cǐ, zé tài zǐ de xì jiǎ mào yǐ. zì gòng jì míng, jí dāng rú dà bēi qì shì hé xū lǚ cì zài shěn, yù jiǔ bù jué yě? cǐ fēi xìn shǐ kě zhī.
「遺聞」云:『昔先帝攜太子在中左門鞫吳昌時,故戴英問曰;『先帝親鞫吳昌時於廷,東宮立何地』?對曰:『誰吳昌時』?英乃詰之曰:『汝是詐冒。以實告,當救汝』!即跪請救命。授以紙筆,供稱:『高陽人王之明,系駙馬王昺之侄孫。家破南奔,遇高夢箕家人穆虎,教以詐冒東宮』。王鐸等面奏狀,宏光流涕曰:『朕未有子,東宮若真,即東宮矣』!至初八日,集文武百官、舉監、生員、耆老於午門外鞫之,夢箕、穆虎具服如之明言。下之明刑部獄;而京師士民謬以太子為非偽也』。此與他書所載大異。據此,則太子的系假冒矣。自供既明,即當如大悲棄市;何須屢次再審,獄久不決也?此非信史可知。
chū qī rì gēng yín, yǒu nèi guān yǐ mì shū quàn shàng yuē: dōng gōng zú jiè yì yú cháng xíng, měi jiè zé shuāng mò zhī néng wū. shàng lìng lú jiǔ dé chí zhì mǎ shì yīng yù shāng zhī. shì yīng dá shū yún: chén bìng zài yù, huáng shàng yǐ shù chén mì shū shì chén, chén xì yuè zhī, qí yán suī shì ér yí chù shén duō. jì wèi dōng gōng, xìng tuō hǔ kǒu, bù jí dào guān shuō míng, què zǒu shào xìng: kě yí yī yě. dōng gōng hòu zhì níng zhòng, cǐ rén jī biàn bǎi chū: kě yí èr yě. gōng zhǔ xiàn zài zhōu kuí jiā, ér yún yǐ sǐ: kě yí sān yě. zuǒ mào dì zài běi, běi yì yǒu jiǎ tài zǐ shì mào dì mì shū yí cài yì chēn, jīn yì chēn chāo téng jìn lǎn. shì tài zǐ bù sǐ yú zéi, jí sǐ yú qīng yǐ. yuán rì jiǎng guān fāng gǒng gàn zài xíng bù yù, mì yù lái tíng biàn zhī. rú qí jiǎ mào, dāng fù fǎ sī, yǔ chén mín gòng jiàn ér qì zhī. rú qí dōng gōng, zé qí qǔ rù shēn gōng, liú yǎng bié yuàn bù kě fēn fēng yú wài, yǐ qǐ jiān rén zhī xīn. xíng bù yán xùn mù hǔ gāo chéng, wǔ dú bèi zhì, shì sǐ bù chéng jiǎ mào. mù hǔ yún: wǒ jiā zhǔ shì zhōng chén, zhí yán zòu wén, yī zì fēi miù wǒ děng hé dé wèi sǐ bèi yì! fǎ sī qì duó. mèng jī fù shàng shū zì míng bìng dǎi zhì zhī.
初七日(庚寅),有內官以密疏勸上曰:『東宮足骱異於常形,每骱則雙;莫之能誣』。上令盧九德持至馬士英寓商之。士英答疏云:『臣病在寓,皇上以豎臣密疏示臣,臣細閱之,其言雖是而疑處甚多。既為東宮,幸脫虎口,不即到官說明,卻走紹興:可疑一也。東宮厚質凝重,此人機變百出:可疑二也。公主現在周奎家,而雲已死:可疑三也。左懋第在北,北亦有假太子事;懋第密書貽蔡奕琛,今奕琛抄騰進覽。是太子不死於賊,即死於清矣。原日講官方拱干在刑部獄,密諭來廷辨之。如其假冒,當付法司,與臣民共見而棄之。如其東宮,則祈取入深宮,留養別院;不可分封於外,以啟奸人之心』。刑部嚴訊穆虎、高成,五毒備至,誓死不承假冒。穆虎云:『我家主是忠臣,直言奏聞,一字非謬;我等何得畏死背義』!法司氣奪。夢箕復上書自明;並逮治之。
chū bā rì xīn mǎo, fù huì shěn tài zǐ yú wǔ mén. hū gǒng gàn zài xíng bù yù shì chén zhāng jié zuò xíng bù shàng shū gāo zhuō jiā, yǐ míng tiě zhào zhī zhì. jié yuē: xiān shēng gōng xǐ! cǐ fān bù wéi shì zuì, qiě kě yǐ bù cì chāo zhuó, quán zài xiān shēng yī yán ěr. gǒng gàn wěi wěi. jì yè mén, bǎi guān jí dìng. gè yì hē tài zǐ guì, tài zǐ réng qián miàn xī dūn jù. zhòng yōng gǒng gàn qián, wáng duó zhǐ shì tài zǐ yuē: cǐ hé rén? tài zǐ yī jiàn, jí yún fāng xiān shēng zài. gǒng gàn jù, jí tuì rù rén hòu, bù gǎn fù qián, yì bù gǎn yán zhēn wěi. zhāng sūn zhèn yuē: rǔ shì wáng zhī míng! tài zǐ yuē: wǒ nán lái, cóng bù céng zì jǐ shuō shì tài zǐ. nǐ děng bù rèn bà le, hé bì gǎi yì xìng míng? yòu yuē: lǐ jì zhōu chí huáng bó yù tiē lái zhāo wǒ, fēi wǒ zì lái zhě. yòu yuē: nǐ děng bù cháng lì huáng kǎo zhī cháo hū! hé yī dàn méng miàn zhì cǐ? zhòng guān qiè qiè, yǒu nǎn zhě yǒu hèn zhě, mò zhī gǎn jué. zuì hòu, wáng duó qián yuē: qiān jiǎ wàn jiǎ, zǒng shì yī jiǎ. shì wǒ yī rén chéng rèn, bù bì zài shěn! chì sòng hái yù. yīng tiān fǔ guān cài mǒu zì cháo shěn chū, rén wèn yún hé? cài yún: jí fēi zhēn tài zǐ, yì shì jiǔ shú cháo nèi shì zhě. páng yī guān yún: rǔ cǐ yán, míng rì jí qì guān yǐ! zì hòu cháo chén bù fù yǒu gǎn chēng tài zǐ zhě. jīng zhōng yáo yuē: ruò biàn tài zǐ zhà, shè rén xiān shè mǎ ruò yào tài zǐ qiáng, qín zéi xiān qín wáng yī yún: shěn shí tài zǐ yún: wǒ nán lái, cóng bù céng shuō zì yǐ dōng gōng nǐ bù rèn bà le, hé bì gǎi yì xìng míng? xíng bù shàng shū gāo zhuō gěi shì dài yīng qí shēng jiē yún: jì rèn wáng zhī míng, hé xū zài wèn? yì bù bì dòng xíng. huí zòu biàn liǎo.
初八日(辛卯),復會審太子於午門。呼拱干在刑部獄;是晨張捷坐刑部尚書高倬家,以名帖召之至。捷曰:『先生恭喜!此番不惟釋罪,且可以不次超擢,全在先生一言耳』。拱干唯唯。既謁門,百官集定。各役喝太子跪,太子仍前面西蹲倨。眾擁拱干前,王鐸指示太子曰:『此何人』?太子一見,即雲『方先生在』。拱干懼,即退入人後,不敢復前,亦不敢言真偽。張孫振曰:『汝是王之明』!太子曰:『我南來,從不曾自己說是太子。你等不認罷了,何必改易姓名』?又曰:『李繼周持皇伯諭帖來招我,非我自來者』。又曰:『你等不嘗立皇考之朝乎!何一旦蒙面至此』?眾官竊竊,有赧者、有恨者,莫之敢決。最後,王鐸前曰:『千假萬假,總是一假。是我一人承任,不必再審』!叱送還獄。應天府官蔡某自朝審出,人問云何?蔡云:『即非真太子,亦是久熟朝內事者』。旁一官云:『汝此言,明日即棄官矣』!自後朝臣不復有敢稱太子者。京中謠曰:『若辨太子詐,射人先射馬;若要太子強,擒賊先擒王』(一云:審時太子云:『我南來,從不曾說自已東宮;你不認罷了,何必改易姓名』?刑部尚書高倬、給事戴英齊聲皆云:『既認王之明,何須再問?亦不必動刑。回奏便了』)。
mù hǔ zhēn yì shì, mǎ wáng bèi bù rú pū lì yuǎn yǐ!
穆虎真義士,馬、王輩不如仆隸遠矣!
kàn tài zǐ yǔ, yuán wèi cháng zì rèn wáng zhī míng nǎi gāo dài qí shēng zuò zuò shǎng qù, zhòng ěr zhòng mù hé zài, ér yǒu yǎn dào shǔ gǒu zhī shuō xiǎo rén zhēn kě xiào yě. zhì wáng duó shēn wèi dà chén, gǎn yún chéng rèn zhēn bǐ fū wàng rén yě zāi!
看太子語,原未嘗自認王之明;乃高、戴齊聲做作上去,眾耳眾目何在,而有掩盜鼠狗之說;小人真可笑也。至王鐸身為大臣,敢雲「承任」;真鄙夫、妄人也哉!
chū jiǔ rì rén chén, zhōng yǔn lǐ jǐng lián zòu yún: tài zǐ de xì jiǎ mào, gé chén wáng duó zài jiā zhì wèn, shǐ zhī gōng tǔ xìng míng. dū chá yuàn zhān shì tōng qú: wáng zhī míng jiǎ mào tài zǐ.
初九日(壬辰),中允李景濂奏云:『太子的系假冒,閣臣王鐸再加質問,使之供吐姓名』。都察院粘示通衢:『王之明假冒太子』。
shí sì rì dīng yǒu, yù xíng bù: mù hǔ ruò fēi jiān rén, qǐ gǎn xié wáng zhī míng mào rèn dōng gōng? zhēng yuè èr yuè, suǒ chéng hé jú? wǎng mǐn wǎng chǔ, yù gàn hé shì? qǐ gāo mèng jī yī rén suǒ bàn! zhǔ shǐ fù nì, shí fán yǒu tú. zhāo fǎ sī qióng jiū! gài shì yīng yì zài jiāng yuē guǎng bèi, gù yán zhǐ jiū wèn. huáng dé gōng shàng yán: dōng gōng wèi bì jiǎ mào, gè guān féng yíng, bù zhī de xì hé rén biàn míng hé rén, dìng wèi jiān wěi. xiān dì zhī zǐ, jí bì xià zhī zǐ wèi yǒu bù míng bù bái, fù zhī xíng yù. hùn rán léi tóng, jiāng rén chén zhī yì wèi hé? kǒng zài tíng zhū chén chǎn xùn zhě duō kàng yán zhě shǎo, jí míng bái rèn shí, yì shuí gǎn chū tóu qǔ huò hū! yǒu zhǐ: wáng zhī míng jiǎ mào xì qīn kǒu gòng tǔ, yǒu hé féng yíng? bù bì xuán chuāi guò lǜ!
十四日(丁酉),諭刑部:『穆虎若非奸人,豈敢挾王之明冒認東宮?正月、二月,所成何局?往閩、往楚,欲干何事?豈高夢箕一人所辦!主使附逆,實繁有徒。着法司窮究』!蓋士英意在姜〔曰〕廣輩,故嚴旨究問。黃得功上言:『東宮未必假冒,各官逢迎,不知的系何人、辨明何人,定為奸偽。先帝之子,即陛下之子;未有不明不白,付之刑獄。混然雷同,將人臣之義謂何?恐在廷諸臣諂徇者多、抗顏者少,即明白認識,亦誰敢出頭取禍乎』!有旨:『王之明假冒系親口供吐,有何逢迎?不必懸揣過慮』!
shí wǔ rì wù xū, fù huì shěn tài zǐ yú cháo. zuǒ dōu lǐ zhān xiān lìng xiào wèi sī jiè tài zǐ, bì xū zhí yán mǒu. jí shěn shí, zhān hū wáng zhī míng bù yīng. hē wèn hé bù yīng? tài zǐ yuē: hé bù hū míng zhī wáng! zhān hē shàng zā, tài zǐ hào hū huáng tiān shàng dì, shēng chè yú nèi. shì yīng chuán cuī fàng zā zhān fù hǎo yán wèn zhī. tài zǐ yuē: rǔ lìng xiào wèi zhǔ wǒ, xiào wèi zì néng yán zhī hé bì wǒ yán. qián rì zhuī zhě hé chù, zhuī zhě zì zhī hé bì wèn wǒ! gāo zhuō jiàn qí yán jí qiè, lìng fú chū. jiāng chū cháo, jiù dōng gōng bàn dú qiū zhì zhōng pěng chí dà tòng. shàng wén, jí lìng qín xià, fā zhèn fǔ sī yán xùn. yǒu tí shī yú huáng chéng yuē: bǎi shén hù bì zéi zhōng lái, huì jiàn qián xīng bì hòu kāi hǎi shàng fú sū yuán wèi sǐ, yù zhōng bìng yǐ yòu xī cāi! ān wēi dìng zì guān zōng shè, zhōng yì hé céng dào dǐng tái! liè liè dà xíng hé chù yù, pǔ tiān kōng xiàng jí huán āi! féng kě zōng jí xùn gāo mèng jī, mèng jī liè shù zì běi lái lái lì shén xiáng, jiǎ mào qī yǐn zhì sǐ bù chéng yuán shū gù jiǔ wèi dìng. yù shǐ chén yǐ ruì zòu: yú mín guān tīng yì huò, gù dào lù jí jí, jiē yǐ zhū chén yǒu yì qīng xiān dì zhī xuè yìn. yǒu zhǐ: jiāng wáng zhī míng hǎo shēng hù yǎng, wù zhòu jiā xíng, yǐ zhāo mín bàng. qí zhèng gào tiān xià, yú fū yú fù jiē yǐ míng bái, rán hòu shēn fǎ.
十五日(戊戌),復會審太子於朝。左都李沾先令校尉私戒太子,必須直言某。及審時,沾呼「王之明」;不應。喝問何不應?太子曰:『何不呼明之王』!沾喝上拶,太子號呼皇天上帝,聲徹於內。士英傳催放拶;沾復好言問之。太子曰:『汝令校尉囑我,校尉自能言之;何必我言。前日追者何處,追者自知;何必問我』!高倬見其言急切,令扶出。將出朝,舊東宮伴讀邱致中捧持大慟。上聞,即令擒下,發鎮撫司嚴訊。有題詩於皇城曰:『百神護蹕賊中來,會見前星閉後開;海上扶蘇原未死,獄中病已又奚猜!安危定自關宗社,忠義何曾到鼎台!烈烈大行何處遇,普天空向棘圜哀』!馮可宗即訊高夢箕,夢箕列〔述〕自北來來歷甚詳,假冒欺隱至死不承;爰書故久未定。御史陳以瑞奏:『愚民觀聽易惑,故道路籍籍,皆以諸臣有意傾先帝之血胤』。有旨:『將王之明好生護養,勿驟加刑,以招民謗。俟正告天下,愚夫愚婦皆已明白,然後申法』。
lǐ zhān hē zā, yǔ qín shòu hé yì! mèng jī zhì sǐ bù rèn, liè zhàng fū yě. chén yǐ ruì yī shū, kě yún wǎn ér zhí. sān yuè èr shí sān rì bǐng wǔ, liú liáng zuǒ shū yán: wáng zhī míng tóng shì liǎng àn, wèi xié yú lùn. kěn qiú qū quán liǎng cháo yí lún, wú yí tiān xià hòu shì kǒu shí! yǒu zhǐ: tóng shì yāo fù, mào rèn jié fà. jù gōng, xì mǒu líng wáng gōng rén, shàng wèi xī zhēn wěi. wáng zhī míng xì fù mǎ wáng bǐng zhī zhí sūn, bì nán nán lái, yǔ mèng jī jiā rén mù hǔ yán tú xiá nì, mào rèn dōng gōng, wàng tú bù guǐ, zhèng zài yán jiū. zhèn yǔ xiān dì sù wú xián yuàn, bù dé yǐ cóng qún chén zhī qǐng, miǎn chéng zhòng qí qǐ yǒu lì tiān xià zhī xīn, dú hài qí xuè yìn! jǔ cháo wén wǔ, shuí fēi xiān dì jiù chén shuí bù rú qīng, kěn mèi xīn zhì cǐ! fǎ sī guān jí jiāng liǎng àn kān bù, yǐ xī qún yí.
李沾喝拶,與禽獸何異!夢箕至死不認,烈丈夫也。陳以瑞一疏,可雲婉而直。三月二十三日(丙午),劉良佐疏言:『王之明、童氏兩案,未協輿論。懇求曲全兩朝彝倫,毋貽天下後世口實』!有旨:『童氏妖婦,冒認結髮。據供,系某陵王宮人,尚未悉真偽。王之明系駙馬王昺之侄孫,避難南來,與夢箕家人穆虎沿途狎眤,冒認東宮,妄圖不軌,正在嚴究。朕與先帝素無嫌怨,不得已從群臣之請,勉承重奇;豈有利天下之心,毒害其血胤!舉朝文武,誰非先帝舊臣、誰不如卿,肯昧心至此!法司官即將兩案刊布,以息群疑』。
èr shí bā rì xīn hài, zuǒ liáng yù jù shū, qǐng bǎo quán dōng gōng, yǐ ān chén mín zhī xīn. wèi dōng gōng zhī lái, wú sān guì shí yǒu fú yàn, shǐ kě fǎ míng zhī zhī ér bù gǎn yán cǐ qǐ dà chén zhī dào! mǎn cháo zhū chén, dàn zhī féng jūn, bù xī dà tǐ. qián zhě lǐ zéi nì luàn, shàng xī wáng fēng, bù rěn jù jiā xíng hài hé zhì yī jiā, fǎn shì wèi chóu? míng zhī qióng jiū bìng wú bié qíng, bì yù zhǎn zhuǎn zhū qiú, suì shǐ huáng shàng wàng wū wū zhī dé chén xià jué wěi qiú zhī yì! pǔ tiān tóng yuàn, huáng shàng dú yǔ èr sān jiān chén bǎo shǒu tiān xià, wú shì lǐ yě! qīn qīn ér rén mín, yuàn huáng shàng shěng zhī! yǒu zhǐ: dōng gōng guǒ zhēn, dāng bù shī wáng fēng. dàn wáng zhī míng bèi mù hǔ shǐ mào tài zǐ, zhèng zài gēn jiū jiān dǎng. qí wú sān guì shǐ kě fǎ děng yǔ, bì xì é chuán. fǎ sī jiāng shěn míng jié lüè, xuān yù gāi fān.
二十八日(辛亥),左良玉具疏,請保全東宮,以安臣民之心。謂『東宮之來,吳三桂實有符驗,史可法明知之而不敢言;此豈大臣之道!滿朝諸臣,但知逢君,不惜大體。前者李賊逆亂,尚錫王封,不忍遽加刑害;何至一家,反視為仇?明知窮究並無別情,必欲輾轉誅求,遂使皇上忘屋烏之德、臣下絕委裘之義!普天同怨,皇上獨與二、三奸臣保守天下,無是理也!親親而仁民,願皇上省之』!有旨:『東宮果真,當不失王封。但王之明被穆虎使冒太子,正在根究奸黨。其吳三桂、史可法等語,必系訛傳。法司將審明節略,宣諭該藩』。
sì yuè chū yī rì guǐ chǒu, gōng bù shì láng hé kǎi zòu: zhèn chén shū dōng gōng shén míng. yǒu zhǐ: cǐ shū qǐ kě liú chuán, bì fēi zhèn chén zhī yì, lìng tí táng guān lì xíng zhuī huǐ gǎn yǒu gǔ shān zhě, bīng bù lì qín zhèng fǎ!
四月初一日(癸丑),工部侍郎何楷奏:『鎮臣疏東宮甚明』。有旨:『此疏豈可流傳,必非鎮臣之意,令提塘官立行追毀;敢有鼓煽者,兵部立擒正法』!
chū èr rì jiǎ yín, hú guǎng xún fǔ hé téng jiāo shū yán: tài zǐ dào nán, hé rén zòu wén? hé rén wù sè? jì zhào zhì jīng, mǎ shì yīng hé yǐ dú zhī qí wěi? jì shì wáng bǐng zhī zhí sūn, hé rén jǔ fā? nèi guān gōng hóu duō běi lái zhī rén, hé wú yī rén què rèn, ér fàn yún zì gòng? mèng jī qián hòu èr shū, hé yǐ bù fā chāo chuán? míng zhǐ yù xuān, zé chén xià yù huò. cǐ shì guān tiān xià wàn shì shì fēi, bù kě bù shèn! yǒu zhǐ: wáng zhī míng zì gòng shén míng, bǎi guān shì mín wàn mù zhāo rán, bù rì jí jiāng kǒu cí zhāng shū kān xíng. hé téng jiāo bù bì zī rǎo!
初二日(甲寅),湖廣巡撫何騰蛟疏言:『太子到南,何人奏聞?何人物色?既召至京,馬士英何以獨知其偽?既是王昺之侄孫,何人舉發?內官公侯多北來之人,何無一人確認,而泛雲自供?夢箕前後二疏,何以不發抄傳?明旨愈宣,則臣下愈惑。此事關天下萬世是非,不可不慎』!有旨:『王之明自供甚明,百官士民萬目昭然,不日即將口詞章疏刊行。何騰蛟不必滋擾』!
shí sān rì yǐ chǒu, yù shǐ zhāng zhào xióng zòu: wěi tài zǐ yī àn, bàng yì biàn chù fèi téng. shàng mìng jí jiāng kǒu cí zhāng shū lián yè sù kè, jí fù zhào shǐ zhú jùn xuān bù.
十三日(乙丑),御史張兆熊奏:『偽太子一案,謗議遍處沸騰』。上命即將口詞章疏連夜速刻,即付詔使逐郡宣布。
shí liù rì wù chén, yuán jì xián zòu: liáng yù jǔ bīng dōng xià, qǐng shè tài zǐ yǐ è zhǐ zhī! yǒu zhǐ: wáng zhī míng de xì jiǎ mào, rú guǒ xiān dì yí tǐ, zhèn qǐ wú cí ài? rén chén hé jí chēng bīng fàn què! jì xián shēn wèi dà chén jiān yōng bīng zhòng, rú hé shuō bù néng dǔ zhǐ! yòu biān nián yún: jiāng dū yuán jì xián shū yán: tài zǐ jū yí qì yǎng, bì fēi wài jiān ér tóng suǒ néng jiǎ xí. wáng bǐng yuán xì fù zú, qiě gāo yáng wèi wén tú hài, qǐ wú fù xiōng qún cóng, hé shì zhī shēn liú zhuǎn dào nán? jì zǒu shào xìng, yú cháo tíng yǒu hé guān xì, qiǎn rén zōng jī zhào lái? zhà mào cóng hé ér qǐ? wàng bì xià wù xìn piān cí, shǐ yī rén miǎn xiàng yú zhī bēi, zé yǔ zhòu hēng dàng píng zhī fú yǐ. yǒu zhǐ: wáng zhī míng bù xíng zì rèn, gāo mèng jī mù hǔ hé kǒu shū qíng. zhū chén wú duān guò yí, hé shì zhèn tài báo shì tíng chén tài qiǎn! jì xián shēn wèi dà chén, bù dé guò tīng é yán, bié shēng yì chuāi!
十六日(戊辰),袁繼咸奏:『良玉舉兵東下,請赦太子以遏止之』!有旨:『王之明的系假冒,如果先帝遺體,朕豈無慈愛?人臣何即稱兵犯闕!繼咸身為大臣兼擁兵眾,如何說不能堵止』!又「編年」云:『江督袁繼咸疏言:「太子居移氣養,必非外間兒童所能假襲。王昺原系富族,且高陽未聞屠害,豈無父兄群從,何事隻身流轉到南?既走紹興,於朝廷有何關係,遣人蹤跡召來?詐冒從何而起?望陛下勿信偏詞,使一人免向隅之悲,則宇宙亨蕩平之福矣」。有旨:「王之明不刑自認,高夢箕、穆虎合口輸情。諸臣無端過疑,何視朕太薄、視廷臣太淺!繼咸身為大臣,不得過聽訛言,別生臆揣」』!
shí qī rì jǐ sì, shǐ kě fǎ gōng qǐng zhào jiàn, miàn yán dōng gōng chù fēn, yǐ xī qún. yǒu zhǐ: xī jǐng fāng jí, qīng zhuān xīn liào lǐ dài zòu kǎi hòu jiàn. kě fǎ tàn yuē: zòu kǎi èr zì, tán hé róng yì! chéng rú shàng suǒ yán, miàn jūn bù zhī hé rì yǐ!
十七日(己巳),史可法恭請召見,面言東宮處分,以息群□。有旨:『西警方急,卿專心料理;待奏凱後見』。可法嘆曰:『「奏凱」二字,談何容易!誠如上所言,面君不知何日矣』!
bú yào shǐ gōng huí jīng, qí shì biàn yǒu kě yí. běi tài zǐ yī àn xiān dì gòng sān zi, tài zǐ nián shí liù, dìng yǒng èr wáng jiē shí sān suì. chuǎng rù jīng shí dà suǒ, wéi yǒng wáng bù zhī suǒ zài. zì chéng dōng chū, rén jiàn tài zǐ mǎ xián wěi suí hòu, bù jiàn dìng wáng. huò yuē: yǐ xiān rì suí chuǎng chū jīng, guò tōng zhōu, mǎ shàng shī yī lǚ. yǒu rén shí ér jìn, wáng shēn zú yǔ zhe yīn wèn jūn hū mín hū? rén yǐ mín duì. wáng yuē: jūn zé shí wǒ jiā fàn zhě mín fāng shòu zhēng shuì zhī kǔ, yǒu hé hǎo shì dào rǔ? qí rén qì, wáng yì qì xiè zhī. zì chéng zhàn bài xī hái, bù jiàn tài zǐ suí hòu rén chuán tài zǐ guī wú sān guì jūn zhōng yǐ.
不要史公回京,其事便有可疑。北太子一案先帝共三子,太子年十六,定、永二王皆十三歲。闖入京時大索,惟永王不知所在。自成東出,人見太子馬銜尾隨後,不見定王。或曰:已先日隨闖出京,過通州,馬上失一履。有人拾而進,王伸足與着;因問『軍乎、民乎』?人以民對。王曰:『軍則食我家飯者;民方受徵稅之苦,有何好事到汝』?其人泣,王亦泣謝之。自成戰敗西還,不見太子隨後;人傳太子歸吳三桂軍中矣。
shí yuè, yǒu nán zǐ zì yì zhōu zhōng shū jiā qiú jiàn gōng zhǔ xiāng bào chí dà kū, zhì liú bù qù. zhōu pū zhú zhī, suì wèi jiē dào suǒ zòu. míng rì, diàn zhōng kān zhī, yán gōng zhōng shì pō hé yǐ xùn nèi guān, mò gǎn rèn zhě yī shuō jiā dìng bó zhōu kuí jiā.
十月,有男子自詣周中書家求見公主;相抱持大哭,滯留不去。周仆逐之,遂為街道所奏。明日,殿中勘之,言宮中事頗合;以訊內官,莫敢認者(一說嘉定伯周奎家)。
yǒu yī yáng xìng nèi jiān zài páng tài zǐ yuē: cǐ yáng mǒu, céng shì wǒ. yáng jí zhà yuē: nú bì xìng zhāng, xiān fú shì zhě fēi wǒ yě! yòu hū jiù shì wèi jǐn yī zú shí rén xùn zhī, xián yuē: shì yǒng wáng. yǒu jìn wáng zhě, shān xī cóng chuǎng lái, yīn liú jīng shī dú yán qí wěi. yú shì yán zhēn zhě, jiē xià yù. xíng cáo láng qián fèng lǎn xiáng xùn, suì yǐ zhēn huáng zǐ bào mìng. jìn wáng dǐ lǎn, lǎn bó rán yǔ qīn jìn wáng. fù tíng xùn zhī, nèi gé xiè shēng zhí yǐ wèi wěi tài zǐ yuē: mǒu shì, xiān shēng yì zhī fǒu? shēng mò rán, yī yī tuì. fèng lǎn miàn chì shēng bù chén. zhèng yáng mén shāng mín shù rén jù shū jiù huáng zǐ, lì xiè shēng qín shòu wú dào jù shū rén yì xià yù. yǐ yǒu zhēng yuè chū shí rì, shè zhèng wáng wèi tíng chén yuē: tài zǐ zhēn wěi wú shāng, dàn jìn wáng míng cháo zōng shì xiè shēng míng cháo dà chén, fèng lǎn ā jìn wáng bǎi xìng mà xiè shēng, jiē luàn mín yě. mìng xì yù zhě jǐn shā. xiè shēng zǎo cháo, jiàn fèng lǎn yǔ gǒng shǒu, jǐng hū jiàn chuí shí shí zì yǔ yuē: qián xiān shēng ráo wǒ! zhǒng kuì jí sǐ. sì yuè chū liù rì, fèng yáng mín zhāng sān jù zhòng shì jiù huáng zǐ, yǐ yáng shēng yuán wèi móu zhǔ, shēng yuán sūn sān yīng zhī jù qín shā. chū shí rì, tài zǐ suì sǐ.
有一楊姓內監在旁;太子曰:『此楊某,曾侍我』。楊即詐曰:『奴婢姓張,先服侍者非我也』!又呼舊侍衛錦衣卒十人訊之,咸曰:『是永王』。有晉王者,山西從闖來,因留京師;獨言其偽。於是言真者,皆下獄。刑曹郎錢鳳覽詳訊,遂以真皇子報命。晉王抵覽,覽勃然語侵晉王。復廷訊之,內閣謝升執以為偽;太子曰:『某事,先生憶之否』?升默然,一揖退。鳳覽面叱升不臣。正陽門商民數人具疏救皇子,詈謝升禽獸無道;具疏人亦下獄。乙酉正月初十日,攝政王謂廷臣曰:『太子真偽無傷,但晉王明朝宗室、謝升明朝大臣,鳳覽呵晉王、百姓罵謝升,皆亂民也』。命系獄者盡殺。謝升早朝,見鳳覽與拱手,頸忽漸垂;時時自語曰:『錢先生饒我』!腫潰即死。四月初六日,鳳陽民張三聚眾誓救皇子,以楊生員為謀主,生員孫三應之;俱擒殺。初十日,太子遂死。
qián fèng lǎn, zì zi duān, hào lán tái huì jī rén, xiāng guó lín wǔ gōng zhī sūn. yǐ zǔ yīn, rù zhōng shū liè huáng dì shòu xíng bù zhǔ shì. hóng guāng shí, yǐ dōng gōng shì, běi jīng tíng chén jù chì wèi jiǎ. fèng lǎn dú shū zhēng zhī, qí lüè yuē: tài zǐ wēi dì, sǐ shēng zhī quán, yī zài cháo tíng. jù qí gōng cí, bǎo zhě yàn zhě què yǒu píng zhèng. zài bù wǔ rì, bēi jù yán dòng, jué wú zhuāng shì. jīn zé qí shēn dà yīn hóng wèi fēi zhēn yé rén yòu ér miǎo xiǎo, zhì shí liù ér dùn zhǎng qiě dà, bǐ bǐ yě. zé yǐ bù néng shū xiě wèi fēi zhēn yé dōng gōng sù wú néng shū zhī míng. ruò zé yǐ bù néng jǐn xī gōng zhōng shì yé bō qiān liú cuàn, hún pò wèi ān, rén yú fù guì shí duō bù jīng yì, shì wèn gè guān cháo hè guì bài wéi tīng hóng lú chuán hū ér yǐ, néng yú cāng cù zhōng xī qí lǐ shù fǒu? tài zǐ zài gōng zhōng, wèi hán ér yī wèi jī ér shí, suí shì zhě zhòng, ān néng hū xìng míng? shì wèn gè guān shū lì zào yì děng, jǐ hé rén néng yī yī xī qí xìng míng miàn mào fǒu? dāng shí èr wáng zài liú zōng mǐn jiā, rén xīn zhǐ yǒu èr wáng, bù zhī yǒu tài zǐ jīn jié wèn shí, bù néng míng duì zhě. guì chù dōng gōng, hé kān cuò rǔ zì bù kě yǐ mín fàn tóng guān yě. zǒng zhī, dà chén bù rèn, zé xiǎo chén zhān gù nèi yuán bù rèn, zé wài yuán yì qián kǒu. rán tiān dì zǔ zōng, bù kě qī miè gǎn yǐ sǐ zhēng zhī! shū shàng, xià yù. fǎ lì fěng zhī yuē: gǒu yì rǔ yán, zé shēng. fèng lǎn yì rán yuē: wǒ shēn zǎo bàn yī sǐ ěr, yán bù kě yì. jìng zuò zhū sǐ. shì wén yú nán, zèng yǐ tài pú sì qīng, shì zhōng yì.
錢鳳覽,字子端,號蘭台;會稽人,相國麟武公之孫。以祖蔭,入中書;烈皇帝授刑部主事。宏光時,以東宮事,北京廷臣俱斥為假。鳳覽獨疏爭之,其略曰:『太子危地,死生之權,一在朝廷。據其供詞,保者、驗者確有憑證。在部五日,悲懼言動,絕無裝飾。今責其身大音宏為非真耶;人幼而渺小,至十六而頓長且大,比比也。責以不能書寫為非真耶;東宮素無能書之名。若責以不能盡悉宮中事耶;播遷流竄,魂魄未安,人於富貴時多不經意,試問各官朝賀跪拜惟聽鴻臚傳呼而已,能於倉猝中悉其禮數否?太子在宮中,未寒而衣、未飢而食,隨侍者眾,安能呼姓名?試問各官書吏、皂役等,幾何人能一一悉其姓名、面貌否?當時二王在劉宗敏家,人心止有二王,不知有太子;今詰問時,不能明對者。貴處東宮,何堪挫辱;自不可以民犯同觀也。總之,大臣不認,則小臣瞻顧;內員不認,則外員亦箝口。然天地祖宗,不可欺滅;敢以死爭之』!疏上,下獄。法吏諷之曰:『苟易汝言,則生』。鳳覽毅然曰:『我身早辦一死耳,言不可易』。竟坐誅死。事聞於南,贈以太僕寺卿,諡「忠毅」。
sān huáng zǐ yī àn
三皇子一案
dà qīng shùn zhì bā nián dōng yuè, yǒu rén shǒu sān huáng zǐ zài mín jiān, qín zhuō zhì mǎ tí dū fǔ shěn wèn. huáng zǐ zì shū gōng yún: yún ān, xì chóng zhēn dì sān zi, míng cí huàn nián èr shí suì. xiōng cí lǎng, jí dōng gōng tóng wèi zhōu hòu suǒ shēng. dì míng cí càn, tián fēi shēng. huàn jū jǐng rén gōng, rǔ mǔ dèng jiǎng bā suì jiù wài fù, jiǎng dú guān fù zhāng. zéi fàn dōu shí, xiān dì tuō yǔ zhāng jìn shì jí zhǐ huī huáng guì sòng zhōu huáng qīn jiā, bù nà qián zàng mín jiān, wèi zéi sōu chū. suí yíng dào shān hǎi guān chuǎng bài, xié zhì tóng guān, suí yíng zhì jīng xiāng, yù zuǒ liáng yù zhàn, zéi bài sàn, jí suí zuǒ yíng, gǎi xìng huáng, chēng wèi huáng guì shū. zuǒ bīng wèi huáng dé gōng suǒ bài, huáng fēi lǔ zuǒ bīng chuán, shā guì zhāng jìn shì yǐ shí gào, fēi mì qí shì. míng nián wǔ yuè, dé gōng wáng, fēi xié zǒu tài hú yù jiāng xī lè ān wáng, fēi tuō zhī. wáng xié wǎng xiào fēng, yù ruì chāng wáng lè ān wǎng mǐn, yǐ yǔ tuō ruì chāng zhuǎn cáng. jiǔ yuè, yì yú qián xiāng guān yú wén yuān jiā, jiǎ chēng sòng zuò shī gōng zǐ. yǒu hú guǎng rén chén dǐ liú, shí xiāng qīn mì dǐ liú gǎi míng lǐ wáng tái, suàn mìng làng jī, dé tài píng fǔ xiāng yǒu xià míng qīng zhòng yì, jí yǔ míng qīng tóng zhì yú qián lái jiē. yǔ zài chén jiān shēng jiā, jiān shēng yǔ wén yuān shuō zhī ér bié yǔ gǎi xìng sūn, míng qīng yǐ nǚ zì zhī. sì nián shí èr yuè, yú wén yuān yǔ zhī xiàn bù hé, qián shì suì lù xíng wén tài píng, chá bù huò. wǔ nián wǔ yuè shuò, yǔ xuē fà wèi sēng, hào yún ān huò chēng yī jiàn huò chēng qǐ yún. dǐ liú wú dìng míng, suí kǒu yīng rén làng jī jiāng běi gè ān. dǐ liú fǎng zhī níng guó fǔ xiù cái shěn chén bó hǎo yì, liù nián qī yuè tóng yǔ wǎng fǎng, yù yú chuán zhōng yī lǎo xiù cái lǚ fēi liù shàn shī wén, chén bó jí tuō fēi liù liú jiā dú shū. bā nián rùn èr yuè, cí bié shěn lǚ èr rén, yǔ dǐ liú fù dào xià jiā. sān yuè wán yīn yīn xià pín kǔ, zì zū xiāng cūn kōng wū yī jiān jū zhù, dù rì wéi jiān. sì yuè, yǔ dǐ liú yì wǎng wú hú jiè yín èr shí liǎng, mǎi xì chá tóng huī shāng wāng lǐ xiān wǎng sū zhōu mài. lǐ xiān yǔ cháng zhōu yáng xiù fǔ wú zhōng hǔ qiū xiāng shí, chá mài bì, tóng dào cháng zhōu. xiù fǔ yán zōu jiè zhī shì hǎo rén, dào qí jiā zhù jǐ rì jiè zhī yòu yán lù mài shì hǎo rén, jí wǎng yè lù mài. lín xíng shí, sòng wú zhōng shī shàn yī jù yín wǔ qián. zài lù mài jiā zhù jǐ rì, jiāng yīn xià jiā, bù yì wú zhōng sī zuò jiǎ zhá jiǎ lì bù suí, yīn chū shǒu yú fǔ yuàn. fǔ yuàn chà guān xiān wǎng níng guó shěn lǚ èr jiā gēn xún, zhì wú hú jí huò dǐ liú yǔ tǐng shēn chū, suí fǔ yuàn chà guān qǐ xíng. yú tú yù jiāng níng zhào tóng zhī dāng tú mǒu zhī xiàn dài dào tài píng, suí dào jiāng níng yě.
大清順治八年冬月,有人首三皇子在民間,擒捉至馬提督府審問。皇子自書供云:『雲庵,系崇禎第三子,名慈煥;年二十歲。兄慈烺,即東宮;同為周后所生。弟名慈燦,田妃生。煥居景仁宮,乳母鄧、蔣;八歲就外傅,講讀官傅、張。賊犯都時,先帝托予張近侍及指揮黃貴送周皇親家,不納;潛藏民間,為賊搜出。隨營到山海關;闖敗,攜至潼關,隨營至荊、襄,遇左良玉戰,賊敗散,即隨左營,改姓黃,稱為黃貴叔。左兵為黃得功所敗,黃蜚擄左兵船,殺貴;張近侍以實告,蜚秘其事。明年五月,得功亡,蜚攜走太湖;遇江西樂安王,蜚托之。王攜往孝豐,遇瑞昌王;樂安往閩,以予托瑞昌轉藏。九月,詣於潛鄉官余文淵家,假稱宋座師公子。有湖廣人陳砥流,時相親密;砥流改名李王台,算命浪跡,得太平府鄉友夏名卿重義,即與名卿同至於潛來接。予在陳監生家,監生與文淵說知而別;予改姓孫,名卿以女字之。四年十二月,余文淵與知縣不和,前事遂露;行文太平,查不獲。五年五月朔,予削髮為僧,號雲庵;或稱一鑒、或稱起雲。砥流無定名,隨口應人;浪跡江北各庵。砥流訪知寧國府秀才沈辰伯好義,六年七月同予往訪,遇於船中;一老秀才呂飛六善詩文,辰伯即托飛六留家讀書。八年閏二月,辭別沈、呂二人,與砥流復到夏家。三月完姻;因夏貧苦,自租鄉村空屋一間居住,渡日維艱。四月,與砥流議往蕪湖借銀二十兩,買細茶同徽商汪禮仙往蘇州賣。禮仙與常州楊秀甫、吳中虎邱相識,茶賣畢,同到常州。秀甫言鄒介之是好人,到其家住幾日;介之又言路邁是好人,即往謁路邁。臨行時,送吳中詩扇一具、銀五錢。在路邁家住幾日,將因夏家,不意吳中私作假札賈利不遂,因出首於撫院。撫院差官先往寧國沈、呂二家跟尋,至蕪湖即獲砥流;予挺身出,隨撫院差官起行。於途遇江寧趙同知、當塗某知縣帶到太平,隨到江寧也』。
tài zǐ zá zhì
太子雜誌
jiǎ shēn liù yuè shí bā rì, liú zé qīng zòu: yǒu diǎn shǐ gù yuán líng, xì zhè jiāng qián táng rén wǔ yuè chū èr rì chū běi jīng, chuán yán huáng tài zǐ zú yú luàn jūn, qí dìng wáng yǒng wáng jù yú zéi zǒu zhī rì yù hài yú wáng fǔ èr tiáo xiàng wú zǒng bīng zhái nèi.
甲申六月十八日,劉澤清奏:『有典史顧元齡,系浙江錢塘人;五月初二日出北京,傳言皇太子卒於亂軍,其定王、永王俱於賊走之日遇害於王府二條巷吳總兵宅內』。
qī yuè shí qī rì, dà shì jì zài wáng xiè táng bào.
七月十七日,「大事記」載王燮塘報。
bā yuè èr shí jiǔ rì, zhào běi lái tài jiān gāo qǐ qián bì jiàn. qǐ qián shí fèng tài zǐ fú hǎi zhì nán, cháo lùn huì zhī.
八月二十九日,召北來太監高起潛陛見。起潛實奉太子浮海至南,朝論諱之。
jiǔ yuè bǐng xū shuò, zhū guó bì zhào zhī lóng shàng tài zǐ jí dìng yǒng èr wáng shì shí tài zǐ nán lái, yù duàn zhī yě.
九月丙戌朔,朱國弼、趙之龍上太子及定、永二王諡;時太子南來,欲斷之也。
èr shí wǔ rì gēng xū, chū, yuán fēi gōng zhǔ shòu shàng rèn bù sǐ, dài shāng chū gōng, yī lǎo zhōng shū zhōu yuán zhèn jiā. yǒng wáng jiǔ qián mín jiān, zhì shì zì chū, qiú jiàn fēi zhǔ, bào chí dà tòng. yuán zhèn jù, zòu wén. dà qīng cháo shǐ nèi yuàn xiè shēng yàn shì, zhí yán qí wěi xià zhī yù.
二十五日(庚戌),初,袁妃公主受上刃不死,帶傷出宮,依老中書周元振家。永王久潛民間,至是自出,求見妃主,抱持大慟。元振懼,奏聞。大清朝使內院謝升驗視,執言其偽;下之獄。
shí yuè èr shí qī rì xīn yǐ, hóng lú sì shǎo qīng gāo mèng jī běi lái fù rèn, xiè ēn.
十月二十七日(辛已),鴻臚寺少卿高夢箕北來復任,謝恩。
shí yī yuè yǐ yǒu shuò, tài zǐ qián jū xìng jiào sì, gāo qǐ qián sī wén yú mǎ shì yīng, qiǎn rén shā zhī. jí zhì, ér tài zǐ yǐ xiān yī rì dù jiāng nán dùn yǐ.
十一月乙酉朔,太子潛居興教寺,高起潛私聞於馬士英,遣人殺之。及至,而太子已先一日渡江南遁矣。
shí èr yuè èr shí sì rì wù yín, guǎn shào níng yán dōng gōng què yù hài mìng yú míng nián èr yuè wèi dōng gōng zhì fú. zhì yǐ yǒu èr yuè shí yī rì jiǎ zǐ, shào níng qǐng shì huáng tài zǐ yuē xiàn mǐn yǒng wáng yuē dào dìng wáng yuē āi. shí dìng wáng yǐ shěn yú hǎi, huáng tài zǐ fāng dùn shào xìng, shàng mì lìng nèi shǐ zhào zhī guǎn shào níng xiān dìng shì yǐ jué zhī yě.
十二月二十四日(戊寅),管紹寧言東宮確遇害;命於明年二月為東宮制服。至乙酉二月十一日(甲子),紹寧請諡皇太子曰「獻愍」、永王曰「悼」、定王曰「哀」。時定王已沈於海,皇太子方遁紹興,上密令內使召之;管紹寧先定諡以絕之也。
dōng cūn lǎo rén yuē: guó biàn hòu, huáng zǐ fán sān jiàn: běi jīng zé zì yì zhōu zhōng shū jiā nán jīng zé zì nèi shǐ zhào lái tài píng zé yǒu rén chū shǒu zhě, rén jiē yǐ wèi wěi. yú wèi bù rán. zài běi jīng, yī yǐ wèi yǒng wáng yī yǐ wèi tài zǐ ruò shì tài zǐ, zé nán jīng xìn wěi yǐ, mǎ shì yīng yǐ yán zhī. rán jù shì yīng shū yún: jì wèi dōng gōng, xìng tuō hǔ kǒu, bù jí dào guān, què zǒu shào xìng. jí qí yán hé zhī, jì fēi dōng gōng, bǐ zì zǒu shào xìng, yú cháo tíng hé guān lì hài ér qiǎn rén zhuī zhī lái? bù kě jiě yě. chū dào shí ān zhì sēng sì, bǎi guān dì tiē xuán yù jìn zhǐ. duō bīng zá dá yú jiē, shì hù shì fáng suì qǔ rù guān, yuè rì fù zhī yù: hé duō zhōu xuán yě! duō guān huì shěn bù jué, wáng duó yī rén dìng jiǎ, lǐ zhān shǐ hē yòng xíng, què rán wěi yǐ yòu bù jiā zhī léi xiè, réng yǐ jiān yú fù yù, yī duì bǎn qián dǎo: bù kě jiě yě! wǒ bù néng suí rén léi tóng, qiě cún dāng rì zhī shí àn ěr.
東村老人曰:國變後,皇子凡三見:北京則自詣周中書家、南京則自內使召來、太平則有人出首者,人皆以為偽。愚謂不然。在北京,一以為永王、一以為太子;若是太子,則南京信偽矣,馬士英已言之。然據士英疏云:『既為東宮,幸脫虎口,不即到官,卻走紹興』。即其言覈之,既非東宮,彼自走紹興,於朝廷何關利害而遣人追之來?不可解也。初到時安置僧寺,百官遞帖;旋諭禁止。多兵雜沓於街,似護似防;遂取入官,越日付之獄:何多周旋也!多官會審不決,王鐸一人定假,李沾始喝用刑,確然偽矣;又不加之縲紲,仍以肩輿付獄,一對板前導:不可解也!我不能隨人雷同,且存當日之實案耳。
yòu yuē: sān huáng zǐ, dìng wáng yě yǒu kě yí zhě. jì yī liáng yù, dāng zuǒ bīng dōng xià, bì xǐ de wáng, hé gù yǐn míng? dài huáng fēi yī fān dào hǎi, xún yī lǐ jiān fèng yì yáng wáng hé gù shě huáng zǐ ér dài zōng shì? shì gù yǒu bù kě dù zhě, cún yí kě ěr.
又曰:三皇子,定王也;有可疑者。既依良玉,當左兵東下,必喜得王,何故隱名?迨黃蜚一帆到海,尋依李監奉義陽王;何故舍皇子而戴宗室?事固有不可度者,存疑可耳。
tóng fēi yī àn
童妃一案
yǐ yǒu sān yuè shí sān rì bǐng shēn, yǒu tóng shì zì chēng jiù fēi, zì yuè qí jié suǒ jiě zhì shàng mìng fù jǐn yī wèi jiān hòu. chū, shàng wèi jùn wáng, qǔ fēi huáng shì, zǎo shì. jì wèi shì zǐ, yòu qǔ lǐ shì luò yáng zāo biàn, yòu wáng. sì wáng zhī suì, chū fēng tóng shì wèi fēi, céng shēng yī zi, bù yù yǐ ér zāo luàn bō qiān, gè bù xiāng gù. yòu qì fān nán bēn, tài fēi yǔ fēi gè yī rén zì huó. tài fēi zhì nán, chén qián fū zòu fēi gù zài, shàng fú zhào zhì shì zì yì qí jié suǒ. qí jié bù tīng yǐn, jiě zhì nán shàng fú shàn yě, xì zhī yù. fēi zài yù, xì shū rù gōng rì yuè xiàng lí qíng shì shén xī qiú féng kě zōng shàng dá, shàng qì qù fú shì. zhì sì yuè chū liù rì, yù xiāng wèi bó cháng yīng jùn: zhèn fān dǐ shì, yí qīng suǒ xiáng tóng shì shēng yù huáng sì, jué wú yǐng xiǎng. féng kě zōng cí shěn tóng shì, zhe tài jiān qū shàng zhōng huì tóng yán shěn. chū qī rì yǐ wèi, yǐ tóng shì yù cí suǒ lián yú shǐ kě fǎ yíng zhōng dǎi shù jí shì wú ěr xūn jí zhōng jūn sūn xiù.
乙酉三月十三日(丙申),有童氏自稱舊妃,自越其傑所解至;上命付錦衣衛監候。初,上為郡王,娶妃黃氏,早逝。既為世子,又娶李氏;洛陽遭變,又亡。嗣王之歲,初封童氏為妃,曾生一子,不育;已而遭亂播遷,各不相顧。又棄藩南奔,太妃與妃各依人自活。太妃至南,陳潛夫奏妃故在,上弗召;至是自詣其傑所。其傑不聽隱,解至南;上弗善也,系之獄。妃在獄,細書入宮日月、相離情事甚悉;求馮可宗上達,上棄去弗視。至四月初六日,諭襄衛伯常應俊:『朕藩邸事,宜卿所詳;童氏生育皇嗣,絕無影響。馮可宗辭審童氏,着太監屈尚忠會同嚴審』。初七日(已未),以童氏獄詞所連於史可法營中逮庶吉士吳爾塤及中軍孫秀。
yí wén yún: tóng shì běn zhōu fǔ gōng rén, táo luàn zhì wèi shì xiàn, yù shàng yú lǚ dǐ, xiāng yī shēng yī zi, yǐ liù suì. yǐ ér zéi pò jīng shī, bō qiān liú lí, suì xiāng shī yún. liú liáng zuǒ yán tóng shì fēi jiǎ mào mǎ shì yīng yì yán gǒu fēi zhì qíng suǒ guān, shuí gǎn yǔ bì xià chēng dí tǐ? yí yíng guī nèi. mì yù hé nán xún fǔ yíng zhì huáng zǐ, yǐ wèi chén mín zhī wàng yǐ xiāo jiān guǐ zhī xīn. shàng mìng qū shàng zhōng yán xíng kù kǎo, tóng shì hào hū zǔ mà xún sǐ yù zhōng.
「遺聞」云:童氏本周府宮人,逃亂至尉氏縣,遇上於旅邸,相依生一子,已六歲。已而賊破京師,播遷流離,遂相失雲。劉良左言童氏非假冒;馬士英亦言『苟非至情所關,誰敢與陛下稱敵體?宜迎歸內。密諭河南巡撫迎致皇子,以尉臣民之望、以消奸宄之心』。上命屈尚忠嚴刑酷拷,童氏號呼詛罵;尋死獄中。
yě shǐ yún: mǎ shì yīng yǔ ruǎn dà chéng yuē: tóng shì xì jiù fēi, shàng bù kěn rèn rú hé? dà chéng yuē: wú bèi zhǐ guān shàng yì shàng jì bù rèn, yīng zhì zhī sǐ. zhāng jié yuē: tài zhòng! dà chéng yuē: zhēn zé zhēn jiǎ zé jiǎ, cè yǐn zhī xīn, qǐ jīn rì zuò yòng hū! shì yīng yuē: zhēn jiǎ wèi biàn, cóng róng zài chù.
「野史」云:『馬士英語阮大鋮曰:『童氏系舊妃,上不肯認;如何』?大鋮曰:『吾輩只觀上意;上既不認,應置之死』。張捷曰:『太重』!大鋮曰:『真則真、假則假,惻隱之心,豈今日作用乎』!士英曰:『真假未辨,從容再處』。
tóng shì xì hé nán rén, zhī shū yǔ féng kě zōng yún: wú zài wèi shì xiàn yù shàng, jí zhì diàn zhōng kòu shǒu shàng shǒu fú qǐ, xié zhì huái zhōng. qiě yún: wǒ bàn wú rén, lǐ fēi bù zhī suǒ zài rǔ mào hǎo, zài cǐ shì wǒ! cóng zhī jū sì shí rì, wén liú kòu jìn jìn, shàng qiè wǒ nán zǒu. zhì xǔ zhōu, yù tài fēi, bēi xǐ jiāo jí. zhōu guān wén zhī, gěi gōng guǎn jí lǐn xì. jū bā yuè, yǎng yī zi, mí yuè jí sǐ shí yǐ yǒu nèi xiāng suí shì yǐ. jí lǐ zéi pò jīng, dì fāng nán róng, shàng yòu zǒu zhōng tú yù tǔ zéi zhé sàn. tóng shì shù zhì cǐ, hū tiān dà kū yòu yún: shí tóng tài fēi liú sàn shén kǔ. hòu wén shàng wèi dì, dà xǐ. shuí zhī tā fù xīn, zhǐ jiē tài fēi jìn gōng, bù lái jiē wǒ! zhì cǐ yòu bù kěn rèn, tiān hū! zhè duǎn mìng rén, shǎo bu dé sǐ wǒ yǎn qián. rǔ wèi jǐn yī guān, qiú rǔ dài yán jiāng zì yǔ tā, shì rú hé dá wǒ! kě zōng jiàn suǒ chén běn mò shén xiáng, rù zòu. shàng jiàn tóng shì shū, miàn chì, zhì dì yuē: wú bù rèn dé yāo fù, sù sù yán xùn! kě zōng bù gǎn zài zòu. cì rì, hū máo láo zǐ, chuán yù tóng shì yún yún. tóng shì dà kū, qiě zhòu qiě lì yǐn shí bù jìn, suì rǎn zhòng jí. kě zōng mì zòu, jìng bù pī fā. shí rén zhān zì zhí chuǎng rù wǔ yīng mén zuò yù wò, wàng yǔ yòu yǒu fēng diān bái yīng yuán chuǎng rù yù diàn, sì mà: jù fèng zhǐ zhàng sǐ. láo zǐ děng jù, suì bù yǐn shí tóng shì, è sǐ yù zhōng.
童氏系河南人,知書;與馮可宗云:『吾在尉氏縣遇上,即至店中叩首;上手扶起,攜置懷中。且云:「我伴無人,李妃不知所在;汝貌好,在此事我」!從之居四十日,聞流寇寖近,上挈我南走。至許州,遇太妃,悲喜交集。州官聞之,給公館及廩餼。居八月,養一子,彌月即死;時已有內相隨侍矣。及李賊破京,地方難容,上又走;中途遇土賊折散』。童氏述至此,呼天大哭;又云:『時同太妃流散甚苦。後聞上為帝,大喜。誰知他負心,止接太妃進宮,不來接我!至此又不肯認,天乎!這短命人,少不得死我眼前。汝為錦衣官,求汝代言;將字與他,視如何答我』!可宗見所陳本末甚詳,入奏。上見童氏書,面赤,擲地曰:『吾不認得妖婦,速速嚴訊』!可宗不敢再奏。次日,呼毛牢子,傳諭童氏云云。童氏大哭,且咒且詈;飲食不進,遂染重疾。可宗密奏,竟不批發。時□人詹自植闖入武英門坐御幄,妄語;又有瘋癲白應元闖入御殿,肆罵:俱奉旨杖死。牢子等懼,遂不飲食童氏,餓死獄中。
yí wén zài: shēng zǐ liù suì, shì yīng shū yíng zhì huáng zǐ ér biān nián jiǎ yǐ shǐ tóng fēi kǒu cí, zé yún shēng ér bù yù, mí yuè jí sǐ, shì wèi jìn zhī. wū hū! hóng guāng báo xíng shén yǐ.
「遺聞」載:『生子六歲,士英疏迎致皇子』;而「編年」、「甲乙史」童妃口詞,則雲『生而不育,彌月即死』,似為近之。嗚呼!宏光薄行甚矣。
jiǎ yǐ shǐ: sì yuè chū yī rì, zhān yǒu héng hùn rù gōng mén, huì yán rǔ mà: zhe dǎ yī bǎi. zé shì yǒu héng, fēi zì zhí yě èr zì huò xiāng sì ér wù.
「甲乙史」:『四月初一日,詹有恆混入宮門,穢言辱罵:着打一百』。則是有恆,非自植也;二字或相似而誤。
fù lù tóng fēi xù jì: chóng zhēn shí sì nián, zhāng xiàn zhōng pò fú fān, wáng yù hài shì zǐ zhī shēn táo chū, qián nèi chéng jiǎo zhī cè shì. yǒu fǔ zào liú zhèng xué zhě fù yī wēi bìng zhī mǔ yì nǐ tiào chéng shì zǐ měi zhī. liú jiàn shì zǐ suī qīng nián, tǐ shí féi zhòng yuè chū, ān néng táo mìng. shì zǐ yuē: ěr mǔ lǎo tuí, zéi jiàn zhī bì bù hài ěr néng jiù wǒ chū chéng, hòu zì hái ěr fù guì. wú nǎi fú wáng dí zǐ yě! liú wèi chóu zhī yú lín jìn rǎn fáng zhōng. jiàn yǒu jiù huáng juàn sǎn bìng yī fú děng, shì jiē wú? yòu qǔ wèi shì zǐ bāo chèn tóu miàn yǔ shàng shēn, wài yǐ sǎn lǐ zhī yòu yòng shéng jǐn fù, zé chéng xié yuán chù gǔn xià. liú zài ān zhì qí mǔ, fù yuè chū jiě zhī, xìng bù shāng cùn fū nǎi yǔ jiān dào qū yě wài. yuē xíng wǔ shí yú lǐ, shì zǐ kùn bù néng qián liú jiě suǒ yī shā qún yī xí yì jiù pò yǐ, liǎng rén yú zhī. yòu qián wǎng èr shí lǐ, jiè sù huāng cūn, liú zéi zhī fēn yuǎn yǐ liú jiè wù lù wáng fǔ zì, dàn yún shì jiào shū xiān shēng. liú guī mì mǔ, guǒ wú yàng yí mǔ jū yú xiāng, zài lái fǎng shì zǐ. zhòng jiē wèi dōng dù dōng hé shǐ ān xiāng yǔ bù xíng èr bǎi lǐ, dù hé zhì cáo zhōu jiè zhī xīn diàn, jiàn yǒu jiǔ biāo. jū qí diàn zhī kōng shì diàn wú nán zhǔ, shuāng yù dāng lú, yǒu yī ruò zi yǔ zhǎng nǚ tóng shì, jiā pō yù. liú měi zhī, shǐ shì zǐ ān qí shēn, yīn jiào qí zi dú xiǎo shū. liú fù guī guò dōng zài fǎng, shì zǐ yǐ qiān rù nèi shì, zé jǐn qí lín zhī méng tóng ér jiù xué yǐ. liú jiàn qí gé nèi wài zhī mù bǎn yǒu xì èr sān cùn, ruò nèi wài xiāng shì rán yǐ yí jí qí jiā zhī zhǎng nǚ. rán shì zǐ zhī shēn yǐ dé suǒ, liú suì guī. zài yuè yuè, lǐ chuǎng yòu pò huái qìng fǔ. shí qīn wáng zhī zàn qī cǐ chéng zhě, wèi zhōu lù chóng sān wáng táo chū liú lí, fù gè huì jí, cóng shuǐ dào yóu cáo zhōu nán xià. shí wèi chóng zhēn shí qī nián èr yuè, yòu féng jīng biàn, wǎn pō shì zǐ suǒ yù jìn chù. shì zǐ yòu huì qí nǚ zhī fū jiā yǒu gòu xìn qíng, nǎi qū rù zhōu biān, sù lǚ lì yú sān wáng. yòu yǒu fú fān jiù nèi shì tián chéng yīng jìn èr rén zài nèi, shí gù zhǔ, suì tóng zhōu xià huái ān.
附錄「童妃續記」:崇禎十四年,張獻忠破福藩,王遇害;世子隻身逃出,潛內城腳之廁室。有府皂劉正學者負一危病之母意擬跳城;世子浼之。劉見世子雖青年,體實肥重;躍出,安能逃命。世子曰:『爾母老頹,賊見之必不害;爾能救我出城,後自還爾富貴。吾乃福王嫡子也』!劉為籌之於鄰近染坊中。見有舊黃絹傘並衣服等,室皆無(?);又取為世子包襯頭面與上身,外以傘里之又用繩緊縛,擇城斜垣處滾下。劉再安置其母,復躍出解之,幸不傷寸膚;乃與間道趨野外。約行五十餘里,世子困不能前;劉解所衣紗裙一襲易舊破椅,兩人舁之。又前往二十里,借宿荒村,流賊之氛遠矣;劉誡勿露王府字,但云是教書先生。劉歸覓母,果無恙;移母居於鄉,再來訪世子。眾皆謂東渡東河始安;相與步行二百里,渡河至曹州界之新店,見有酒標。居其店之空室;店無男主,孀嫗當爐,有一弱子與長女童氏,家頗裕。劉浼之,使世子安其身,因教其子讀小書。劉復歸;過冬再訪,世子已遷入內室,則盡其鄰之蒙童而就學矣。劉見其隔內外之木板有隙二、三寸,若內外相視然;已疑及其家之長女。然世子之身已得所,劉遂歸。再閱月,李闖又破懷慶府。時親王之暫棲此城者,為周、璐、崇三王;逃出流離,復各匯集,從水道由曹州南下。時為崇禎十七年二月,又逢京變,挽泊世子所寓近處。世子又會其女之夫家有構釁情,乃趨入舟邊,訴履歷於三王。又有福藩舊內侍田成、應進二人在內,識故主,遂同舟下淮安。
shí sān wáng jù yǒu gōng juàn, wéi fú shì zǐ gé jīn bù páo ér yǐ. sì yuè chū yī rì, rù yí zhēn. běi dōu sān yuè shí jiǔ rì zhī xìn yǐ què, liú jīng zhū gōng huì yì yōng lì, shǐ kě fǎ gāo hóng tú chéng zhù zhāng shèn yán jiāng yuē guǎng lǐ zhān guō wéi jīng hé yīng ruì děng jiē shǔ yì yú lù wáng. mǎ shì yīng shí zài fèng yáng, bù yù xùn liú jīng zhū gōng yì nèi huì xūn chén liú kǒng zhāo wài huì zhèn chén liú zé qīng, xiān yīn shǐ rén dǎo fú shì zǐ jiè cáo fǔ lù zhèn fēi chuán zài yí zhēn zài zhī guò jiāng, jí xié zhū dà liáo jiàn zhī zhōu cì. shì yīng shǒu jiàn fáng shī ruǎn dà chéng, wèi jí yòng cǐ rén, fāng kě yì zhōng xìng zhī shì. shí yǒu yīng tiān fǔ shēng yuán hé guāng xiǎn yì yú zhōu cì shàng jiē, yǒu zhèng guó tǐ, yǐ zhèng rén xīn yì yǐn zhì dà chéng yī dǎng yīng qǐ yòng yě. mǎ ruǎn shén hèn zhī. fú shì zǐ wǔ yuè shí liù rì zhèng wèi, dà shè gǎi míng nián wèi hóng guāng. tài hòu yì zì wèi huī lái nián tóng shì zǐ táo chū ér shī sàn zhě yī pí jiàng hù cáng zhī, zhì shì fēng bó. hé guāng xiǎn zhī hóng guāng zài cáo zhōu yǒu tóng xìng nǚ shì, mì zòu qián yíng jí qiǎn yí zhēn suǒ lái zhōu zhōu, cǎi huà lóng fèng, chà nèi guān tián chéng děng yíng jiē lái jīng. qī yuè èr shí rì dào shuǐ xī mén, èr shí yī rì nǐ jìn dà nèi hé chéng xiǎo mín jié cǎi gōng xiāng, jiē wèi shèng hòu jìn cháo. ér mǎ shì yīng bǐng zhèng, yī píng dà chéng zhǔ cái, yǐ wèi hòu zhī lái yě, zì hé guāng xiǎn, hòu lì ér guāng xiǎn nèi zhù zhī lì jù yǐ jí ní zhī yǐ bài nǎi shì. luán yú yǐ jìn cháo mén, hū chuán tài hòu yì zhǐ: zài fān yuán pèi yǐ jīng sǐ nán, bìng wèi zài hūn jīn tū wén yǒu tóng shì shàn zì rù jīng, bì xì jiǎ wěi jiān gùn yǐn yòu. zhe sān fǎ kān wèn! shí ruǎn dà chéng zhí zǒng xiàn shì, jǔ cháo chéng fēng zhǐ, jìng jiā xíng xùn wèn gè xíng cáo jīn guān rì shàng zā míng rì shàng jiā. tóng shì yǒu suí lái zú xiōng, yì qián táo quán mìng. huāng cūn yě jū zhī gū nǚ, quán guì yǐ mào rèn èr zì jiā zhī, dà nèi yòu bù chū yī zhǐ, hé cóng fēn biàn! jiǔ yuè chū yī rì, hé nán liú zhèng xué liáng qiāng ér lái xiān zhī hù tài hòu zhě yǐ fēng bó, wèi jǐ zhī gōng bù zài pí jiàng xià. nǎi yī rù chéng, biàn zhī xùn zhì tóng nǚ shì chàng yán qí shì zhī zhēn, wèi cháo guān bù yí rú cǐ wū guó, yǐ dà chù shí jì. mǎ ruǎn wén zhī, shēn jí qí rén. shū rù, liú zhōng jiàn cháo, bù xǔ. hòu jìng zhí chuǎng cháo táng, rǎng bì qǐ chén. hóng guāng dàn yún hòu zhǐ tóng nǚ yì zhì yú yù. míng nián wǔ yuè chéng pò, tóng nǚ bù zhī suí hé rén ér qù, liú zhèng xué yì táo chū chéng. ruǎn dà chéng wèi luàn bīng suǒ jīn yín, huó dīng rù guān mái zhī dì xià. mǎ shì yīng táo zhì zhè jiāng shào xìng fǔ, yì wèi luàn bīng suǒ shā àn cǐ jì yǔ gè shū suǒ zài bù hé, bù zhī hé suǒ yuán yǐn? gū cún zhī. dà bēi sēng jiǎ chēng chǔ wáng
時三王俱有宮眷,惟福世子葛巾布袍而已。四月初一日,入儀真。北都三月十九日之信已確,留京諸公會議擁立,史可法、高宏圖、程注、張慎言、姜曰廣、李沾、郭維經、何應瑞等皆屬意於潞王。馬士英時在鳳陽,不欲徇留京諸公意;內賄勛臣劉孔昭、外賄鎮臣劉澤清,先陰使人導福世子借漕撫路振飛船在儀真載之過江,即挾諸大僚見之舟次。士英首薦房師阮大鋮,謂『亟用此人,方可議中興之事』。時有應天府生員何光顯亦於舟次上揭,有「正國體,以正人心」議;隱制大鋮一黨應起用也。馬、阮甚恨之。福世子五月十六日正位,大赦;改明年為宏光。太后亦自衛輝來;年同世子逃出而失散者一皮匠護藏之,至是封伯。何光顯知宏光在曹州有童姓女事,密奏前迎;即遣儀真所來{舟周},彩畫龍鳳,差內官田成等迎接來京。七月二十日到水西門,二十一日擬進大內;合城小民結彩供香,皆謂聖后進朝。而馬士英秉政,一憑大鋮主裁,以為後之來也,自何光顯,後立而光顯內助之力巨矣;亟尼之以敗乃事。鸞輿已進朝門,忽傳太后懿旨:『在藩原配已經死難,並未再婚;今突聞有童氏擅自入京,必系假偽奸棍引誘。着三法勘問』!時阮大鋮職總憲事,舉朝承風旨,竟加刑訊問;各刑曹今官日上拶、明日上夾。童氏有隨來族兄,亦潛逃全命。荒村野居之孤女,權貴以「冒認」二字加之,大內又不出一旨,何從分辨!九月初一日,河南劉正學踉蹌而來;先知護太后者已封伯,謂己之功不在皮匠下。乃一入城,便知訊質童女事;倡言其事之真,謂朝官不宜如此誣國,已大觸時忌。馬、阮聞之,深嫉其人。疏入,留中;見朝,不許。後竟直闖朝堂,攘臂乞陳。宏光但云『候旨』;童女亦置於獄。明年五月城破,童女不知隨何人而去,劉正學亦逃出城。阮大鋮為亂兵索金銀,活釘入棺埋之地下。馬士英逃至浙江紹興府,亦為亂兵所殺(按此紀與各書所載不合,不知何所援引?姑存之)。大悲僧假稱楚王
jiǎ shēn shí èr yuè, nán jīng shuǐ xī mén wài xiǎo mín wáng èr zhì xī chéng bīng mǎ sī, bào yī hé shàng zì yán dāng jīn zhī qīn wáng, sù wǎng bào, shǐ bǐ qián yíng. bīng mǎ sī shēn wén xún chéng yù shǐ rù zòu, hóng guāng pī: zhe zhōng jūn dū du cài zhōng qù ná. zhōng lǜ yíng bīng sì shí jiā dīng èr rén chí wǎng, jiàn hé shàng zuò cǎo tīng zhōng rù, wèn yuē: rǔ hé rén, gǎn chēng qīn wáng? kǒng dé zuì! hé shàng yuē: rǔ hé rén? gǎn wèn wǒ! zuǒ yòu yuē: dū du cài yé. hé shàng yuē: jì shì guān ér, yì yí xíng lǐ wǒ yì bù jiào. qiě wèn rǔ lái hé gù? dé wú ná wǒ fǒu? zhōng yuē: fèng shèng zhǐ, qǐng rǔ jìn qù. hé shàng jí xíng. zhōng shòu mǎ chéng zhī, rù chéng. yǒu zhǐ: wěi róng zhèng zhào zhī lóng jǐn yī zhǎng táng féng kě zōng zài dū du fǔ huì cài zhōng kān wèn. shì shí èr yuè shí qī rì shì. hé shàng gōng: wǒ shì dìng wáng, wèi guó biàn chū jiā, fǎ míng dà bēi. jīn lù wáng xián míng, yīng wèi tiān zǐ yù hóng guāng ràng wèi. yòu qiān chū qián shēn èr dà chén, yán yǔ zhī wú. zhào zhī lóng hé yán shòu yǐ zhǐ bǐ, mìng bǐ zì gòng. zòu wén, hóng guāng mìng xíng bù jū xùn, xì shì qí shù zōng zhà mào dìng wáng fù pī jiǔ qīng kē dào jù zài chéng huáng miào huì shěn, duān shì zhà wěi. hé cí shàng zòu, jí zhǎn shǒu xī shì.
甲申十二月,南京水西門外小民王二至西城兵馬司,報一和尚自言當今之親王,速往報,使彼前迎。兵馬司申文巡城御史入奏,宏光批:『着中軍都督蔡忠去拿』。忠率營兵四十、家丁二人馳往,見和尚坐草廳;忠入,問曰:『汝何人,敢稱親王?恐得罪』!和尚曰:『汝何人?敢問我』!左右曰:『都督蔡爺』。和尚曰:『既是官兒,亦宜行禮;我亦不較。且問汝來何故?得毋拏我否』?忠曰:『奉聖旨,請汝進去』。和尚即行。忠授馬乘之,入城。有旨:『委戎政趙之龍、錦衣掌堂馮可宗在都督府會蔡忠勘問』。是十二月十七日事。和尚供:『我是定王,為國變出家,法名大悲。今潞王賢明,應為天子;欲宏光讓位』。又牽出錢、申二大臣,言語支吾。趙之龍和顏授以紙筆,命彼自供。奏聞,宏光命刑部鞫訊,系是齊庶宗詐冒定王;復批九卿科道俱在城隍廟會審,端是詐偽。合詞上奏,即斬首西市。
cǐ yě shǐ yě, tā shū zài yǐ yǒu zhēng yuè shì. zhào xuǎn shū nǚ
此野史也,他書載乙酉正月事。詔選淑女
bā yuè chū èr rì dīng jǐ, kē chén chén zi lóng zòu: yǒu zhōng shǐ sì chū sōu cǎi, fán yǒu nǚ zǐ zhī jiā, huáng zhǐ tiē é, chí zhī ér qù lǘ jǐng sāo rán. míng zhǐ wèi jīng yǒu sī, zhōng shǐ sī zì sōu qiú, shū fēi fǎ jì. yòu qián jiàn shōu xuǎn nèi yuán, lǜ shì jǐng wú jí zì gōng xī jìn zuó wén guǒ yǒu fù zǐ tóng yǎn zhě. xiān cháo ruò jǐn ruò xián, jiē zhuàng ér zì gōng zhě yě. yòu yù shǐ zhū guó chāng yán: yǒu běi chéng shì mín chéng chēng lì xuǎn gōng pín, bì xún sī zhōu xiàn dìng dì kāi bào. jīn wèi jiàn guān shì, hū yǒu gùn tú shào xiōng shàn rù rén jiā, bù jū zhǎng yòu, gài yún tái qù dàn yún dà zhě xuǎn shì gōng wéi, xiǎo zhě jiào xí xì qū. jiē fāng jiān kǒu, bù gǎn yī yán. èr shí èr rì, qún yǎn sì rǎo shōu nǚ chén zi lóng yán zhī, mìng jìn é chuán, gùn tú bù xǔ jiè duān zhà piàn.
八月初二日(丁己),科臣陳子龍奏:『有中使四出搜采,凡有女子之家,黃紙貼額,持之而去;閭井騷然。明旨未經有司,中使私自搜求,殊非法紀。又前見收選內員,慮市井無籍自宮希進;昨聞果有父子同奄者。先朝若瑾、若賢,皆壯而自宮者也』。又御史朱國昌言:『有北城士民呈稱歷選宮嬪,必巡司、州縣定地開報。今未見官示,忽有棍徒、哨凶擅入人家,不拘長幼,概雲「抬去」;但云「大者選侍宮幃,小者教習戲曲」。街坊緘口,不敢一言』。二十二日,群奄肆擾收女;陳子龍言之,命禁訛傳,棍徒不許借端詐騙。
èr shí liù rì, chuán huáng tài hòu lín xuǎn zhōng gōng.
二十六日,傳皇太后遴選中宮。
jiǔ yuè chū jiǔ rì, xuǎn shū nǚ huáng shì guō shì dài shì sòng nèi mìng zài xuǎn.
九月初九日,選淑女黃氏、郭氏、戴氏送內;命再選。
shí bā rì, hán zàn zhōu qǐng dà hūn lǐ wù zhe guāng lù sì bàn. èr shí yī rì, yù gōng bù: dà hūn yīng yòng zhū guān děng rú shù jiě jìn. èr shí sì rì, gōng kē lǐ wéi yuè yán: rì lái dào tú dǐng fèi, bù zé pèi ér guò mén jiē yún wáng tián liǎng zhōng guì qiáng qǔ mín nǚ, yǐ bèi gōng wèi. yǒu fāng shì yíng yáng guǎ fù shào nǚ zì wěn, mǔ yì tóu jǐng yì dà bù chéng jǔ dòng yǐ.
十八日,韓贊周請大婚禮物;着光祿寺辦。二十一日,諭工部:『大婚應用珠冠等如數解進』。二十四日,工科李維樾言:『日來道途鼎沸,不擇配而過門;皆雲王、田兩中貴強取民女,以備宮衛。有方士營楊寡婦少女自刎,母亦投井;亦大不成舉動矣』。
shí yuè chū bā yuè, hán zàn zhōu zòu shū nǚ qí jí. shí èr rì, zàn zhōu qǐng xuǎn shū nǚ yú háng zhōu. shí sì rì, yù guǎn shào níng: jīng chéng shū nǚ, zhe bó fǎng xì xuǎn. yòu yù nèi guān tián chéng lǐ guó fǔ fēn lù sù xuǎn shū nǚ. shí qī rì, yù zàn zhōu āi mén yán fǎng shū nǚ fù shì guān jiā yǐn nì zhě, lín rén lián zuò.
十月初八月,韓贊周奏淑女齊集。十二日,贊周請選淑女於杭州。十四日,諭管紹寧:『京城淑女,着博訪細選』。又諭內官田成、李國輔分路速選淑女。十七日,諭贊周挨門嚴訪淑女;富室官家隱匿者,鄰人連坐。
shí yī yuè shí èr rì, xiàn zhōng gōng lǐ guān sān wàn jīn cháng guān yī wàn jīn, xià hù bù cuò bàn.
十一月十二日,限中宮禮冠三萬金、常冠一萬金,下戶部措辦。
èr yuè shí wǔ yuè, hán zàn zhōu zài jìn shū nǚ liù míng. èr shí sān rì, mìng lǐ bù guǎng xuǎn shū nǚ. yī rì, shì yīng yún xuǎn fēi nèi chén tián chéng yǒu běn lái bào, háng zhōu xuǎn shū nǚ chéng shì. shàng jiàn yī rén, dà bù lè. yǐ ér pī zhǐ yún: xuǎn hūn dà diǎn, dì fāng guān màn bù jīng xīn, qiě yǐ chǒu è chōng shù, shū wèi yǒu zuì. zé chéng fǔ àn dào guān yú jiā xìng fǔ jiā yì lín xuǎn, wù yào duān shū. rú réng qián wán hū, yī bìng zhì zuì. ruǎn dà chéng yuē: dìng é sān míng bù kě shǎo. zhè jiāng xún fǔ zhāng bǐng zhēn nèi guān tián chéng dé zhǐ, chū shì jiā xìng, hé chéng dà jù zhòu yè jià qǔ, pín fù liáng jiàn yán chǒu lǎo shào jù cuò. hé chéng ruò kuáng, xíng lù jǐ sāi. sū zhōu wén zhī yì rán cuò pèi bù kě shèng jì, mín jiān biān wèi xiào gē. suǒ xuǎn chéng shì, jì yǎng mǔ jiā, měi rì lǐn gěi sān liǎng, yǎng rén hé qián táng liǎng xiàn gè wèi hù wèi zào kuài wǔ míng, zài chéng mén cì hou. tián chéng fù zhì jiā xìng, cóng zhě bǎi rén, zuò chá yuàn zì shén. fán xuǎn èr shí yú rì, xuǎn zhōng liǎng míng: yī wáng shì yī lǐ shì, jù xiǎo xìng nǚ, gòng chéng shì shū nǚ sān rén nǎi hái nán jīng.
二月十五月,韓贊周再進淑女六名。二十三日,命禮部廣選淑女。一日,士英雲『選妃內臣田成有本來報,杭州選淑女程氏』。上見一人,大不樂。已而批旨云:『選婚大典,地方官漫不經心,且以醜惡充數,殊為有罪。責成撫按、道官於嘉興府加意遴選,務要端淑。如仍前玩忽,一併治罪』。阮大鋮曰:『定額三名不可少』。浙江巡撫張秉貞、內官田成得旨,出示嘉興,合城大懼;晝夜嫁娶,貧富良賤、妍丑老少俱錯。合城若狂,行路擠塞。蘇州聞之亦然;錯配不可勝紀,民間編為笑歌。所選程氏,寄養母家,每日廩給三兩,仰仁和、錢塘兩縣各為護衛;皂快五名,在程門伺候。田成復至嘉興,從者百人,坐察院恣甚。凡選二十餘日,選中兩名:一王氏、一李氏,俱小姓女,共程氏淑女三人;乃還南京。
sì yuè chū jiǔ rì, qián qiān yì zòu xuǎn dào shū nǚ zhe yú shí wǔ rì jìn yuán huī diàn. jīng xuǎn qī shí rén zhōng xuǎn ruǎn xìng yī rén tián chéng zhè xuǎn wǔ shí rén zhōng xuǎn wáng xìng yī rén zhōu shū bàn zì xiàn nǚ èr rén, jù jìn huáng chéng nèi.
四月初九日,錢謙益奏選到淑女;着於十五日進元輝殿。京選七十人中選阮姓一人、田成浙選五十人中選王姓一人、周書辦自獻女二人,俱進皇城內。
zhì wǔ yuè chū shí rì xīn mǎo chén, chuán zhǐ: sān shū nǚ zài jīng chǎng zhě fàng hái mǔ jiā. shí yǐ dà qīng bīng zhì, shì xī jiāng chū shòu yě.
至五月初十日(辛卯)晨,傳旨:『三淑女在經廠者放還母家』。時以大清兵至,是夕將出狩也。
yě shǐ zài: shì yīng yǔ qiǎn xuǎn fēi nèi chén wǎng zhè, jù yún tián zhuàng guó ér biān nián jiǎ yǐ shǐ zhū shū zé zài tián chéng.
「野史」載:士英語遣選妃內臣往浙,俱雲田壯國;而「編年」、「甲乙史」諸書則載田成。
sān àn yào diǎn nì àn zhòng fān
三案、要典、逆案重翻
xiān shì, jiǎ shēn shí èr yuè èr shí èr rì bǐng zǐ, zhāng jié chāo chū yáng wéi yuán suǒ tí, yán: hán kuàng zhī zài xiāng yě, jǔ guó jiē tuī zhī, dú chén bù kěn fù hè. jǐ sì dōng biàn, yǒu yī fēi kuàng suǒ zhào zhě hū! zhǐ zào yī běn bù gōng zhī nì àn, ruǎn dà chéng jí chén jiē bù fù yáng zuǒ ér rù qǐ huáng shàng zhòng fù shěn dìng! yǒu liú tíng yuán xú shào yán huò wéi huá lǚ chún rú xú dà huà jiǎ jì chūn xú yáng xiān yuè jùn shēng xuě zhī ér xù zhī, zhōu chāng jìn xú fù yáng yú tíng bì guō rú àn lǐ yù yōng chén yǐ ruì cáo gǔ xuě zhī ér yòng zhī wáng yǒng guāng táng shì jì zhāng guāng yuè xǔ dǐng chén yáng zhào shēng yuán hóng xūn xú qīng bó shuǐ jiā yìn fā fèn cǐ àn zhě, yì yí xù zhī!
先是,甲申十二月二十二日(丙子),張捷抄出楊維垣所題,言:『韓爌之再相也,舉國皆推之,獨臣不肯附和。己巳東變,有一非爌所召者乎!只造一本不公之「逆案」,阮大鋮及臣皆不附楊、左而入;乞皇上重複審定!有劉廷元、徐紹言、霍維華、呂純如、徐大化、賈繼春、徐揚先、岳駿聲雪之而恤之,周昌晉、徐復陽、虞廷陛、郭如闇、李寓庸、陳以瑞、曹谷雪之而用之;王永光、唐世濟、章光岳、許鼎臣、楊兆升、袁宏勛、徐卿伯、水佳胤發憤此案者,亦宜恤之』!
yǐ yǒu zhēng yuè èr shí rì jiǎ chén, biān xiū wú kǒng jiā yán: sān cháo yào diǎn xū bèi liè dāng rì zòu yì, yǐ cún qí shí shān qù cuī chéng xiù fù hè. mìng xià suǒ sī.
乙酉正月二十日(甲辰),編修吳孔嘉言:『「三朝要典」須備列當日奏議,以存其實;刪去崔呈秀附和』。命下所司。
èr shí yī rì yǐ sì, zǒng dū yuán jì xián yán yào diǎn bù bì zhòng fān yǒu zhǐ: huáng zǔ bǐ huáng kǎo wú wàng zhī wū, qǐ kě bù xuě! shì guān qīng shǐ, fēi cún sù hàn. qún chén dāng tǐ zhèn yì.
二十一日(乙巳),總督袁繼咸言「要典」不必重翻;有旨:『皇祖妣、皇考無妄之誣,豈可不雪!事關青史,非存宿憾。群臣當體朕意』。
èr shí sān rì dīng wèi, yáng wéi yuán yòu qǐng zhòng bān sān cháo yào diǎn yán zhāng chà fēng diān, qiáng zuò wèi lá kè zhě, wáng zhī cǎi yě lǐ kě zhuó hóng wán, wèi zhī xíng zhèn zhě, sūn shèn xíng yě lǐ xuǎn shì yí gōng, zào yǐ chuí lián zhī bàng zhě, yáng lián yě. liú hóng xùn wén zhèn mèng zhǐ kuài qū chú yì jǐ, bù gù wū bàng jūn fù cǐ yào diǎn yī shì zhòng bān tiān xià, bì bù róng huǎn yě.
二十三日(丁未),楊維垣又請重頒「三朝要典」;言張差瘋顛,強坐為剌客者,王之采也;李可灼紅丸,謂之行鴆者,孫慎行也;李選侍移宮,造以垂簾之謗者,楊漣也。劉鴻訓、文震孟只快驅除異己,不顧誣謗君父;此「要典」一事重頒天下,必不容緩也』。
èr yuè chū sì rì, yáng wéi yuán qǐng xù sān àn bèi zuì zhū chén. chū wǔ rì, zhāo xuě dāng àn biān xiū wú kǒng jiā. shí qī rì, yǔ nì àn xú jǐng lián xù diǎn. èr shí èr rì, yù shǐ yuán hóng xūn zhuī lùn tǐng jī hóng wán yí gōng sān àn jí fén yào diǎn zhū chén zuì yīn zhāi wú shēn zhèng sān jùn. bìng yán guǎn shào níng bù jí sōu yào diǎn yuán jì xián gōng rán wǔ nì, yí jí xíng jiū zhì. zhào wù wèn. shí wǔ rì, yǔ nì àn xú dà huà xù diǎn. èr shí bā rì xīn sì, liú kǒng zhāo yán nì àn jǐn fān shì làn. zuǒ liáng yù yán: yào diǎn zhì luàn suǒ guān, wù tīng xié yán, zhì xìng dà yù. yǒu zhǐ: cǐ zhèn jiā shì, bù bì yí chuāi! sān yuè chū yī rì, nì àn yáng suǒ xiū zi wèi fù xuě zuì yǔn zhī.
二月初四日,楊維垣請恤三案被罪諸臣。初五日,昭雪璫案編修吳孔嘉。十七日,予逆案徐景濂恤典。二十二日,御史袁洪勛追論梃擊、紅丸、移宮三案及焚「要典」諸臣罪;因摘吳甡、鄭三俊。並言『管紹寧不亟搜「要典」、袁繼咸公然忤逆,宜急行究治』。詔勿問。十五日,予逆案徐大化恤典。二十八日(辛巳),劉孔昭言「逆案」盡翻似濫。左良玉言:『「要典」治亂所關,勿聽邪言,致興大獄』。有旨:『此朕家事,不必疑揣』!三月初一日,「逆案」楊所修子為父雪罪;允之。
chū sān rì, shēng yáng wéi yuán dū chá yuàn fù dōu yù shǐ shēng ruǎn dà chéng bīng bù shàng shū, cì mǎng fú. shí jiǔ rì, shè tán tài píng mén wài, bǎi guān sù fú wàng jì xiān dì dú ruǎn dà chéng hòu zhì, kū hū xiān dì ér lái yuē: zhì xiān dì xùn shè jì zhě, dōng lín zhū chén yě. bù shā jǐn dōng lín, bù zú yǐ xiè xiān dì. jīn chén míng xià xú qiān děng jù běi zǒu yǐ! shì yīng jí zhǐ zhī yuē: xú jiǔ yī xiàn yǒu rén zài. dà chéng rì yǔ yáng wéi yuán móu, bì yù jǐn shā dōng lín fù shè zhī rén. dà yù jiāng xìng, xún yǐ shàng yóu gào jǐng shǐ huǎn.
初三日,升楊維垣都察院副都御史;升阮大鋮兵部尚書,賜蟒服。十九日,設壇太平門外,百官素服望祭先帝;獨阮大鋮後至,哭呼先帝而來曰:『致先帝殉社稷者,東林諸臣也。不殺盡東林,不足以謝先帝。今陳名夏、徐汧等俱北走矣』!士英急止之曰:『徐九一現有人在』。大鋮日與楊維垣謀,必欲盡殺東林、復社之人。大獄將興,尋以上游告警始緩。
sì yuè chū wǔ rì, lì bù shàng shū zhāng jié zòu qǐng biǎo zhāng fù zhèng qī zhū chén yǔn zhī. yú shì liú tíng yuán lǚ chún rú wáng dé wán huáng kè zuǎn wáng yǒng guāng yáng suǒ xiū zhāng guāng yuè xú dà huà fàn jì shì gè yǔ shì yīn jì zàng, xú yáng xiān liú tíng xuān xǔ dǐng chén yuè jùn shēng xú qīng bó jiāng lín gè zèng guān yǔ jì zàng, wáng shào huī xú zhào kuí qiáo yīng jiǎ lù chéng yuán gè fù yuán guān ér táng shì jì shuǐ jiā yìn yáng zhào shēng wú kǒng jiā guō rú àn zhōu chāng jìn yuán hóng xūn xú yáng chén yǐ ruì děng xiān hòu qǐ yòng.
四月初五日,吏部尚書張捷奏請表章附鄭戚諸臣;允之。於是劉廷元、呂純如、王德完、黃克纘、王永光、楊所修、章光岳、徐大化、范濟世各予諡蔭、祭葬,徐揚先、劉廷宣、許鼎臣、岳駿聲、徐卿伯、姜麟各贈官、予祭葬,王紹徽、徐兆魁、喬應甲、陸澄原各復原官;而唐世濟、水佳胤、楊兆升、吳孔嘉、郭如闇、周昌晉、袁宏勛、徐揚、陳以瑞等先後起用。
chū qī rì, yù shǐ yuán hóng xūn qǐng jiū zhuī sān cháo yào diǎn zhū chén dé zuì xiào níng tài hòu xiān zhuāng fēi zhě. jiān shēng lù jùn yuán yòu jiè tí sān àn, shū dǐ guāng lù shǎo qīng xǔ yù qīng. yù qīng shū yán: dāng rì zhū chén yǐ yì dài guāng miào wèi zhèng jīn rì zhū chén yǐ yì dài bì xià wèi zhèng, jù cóng lún xù qǐ jiàn ěr. guāng zōng mǔ zǐ wú jiān, xiān dì shēn xùn shè jì, hé xián hé yí ér xiǎo rén wú duān bō nòng, jiǎ shǒu jùn yuán. xiān dì jiǔ rèn tǐ rén, yǎng kòu niàng huò shǐ de shēng róng sǐ chǒng, qiè shì wén zhōng. bì xià zhuī xuē, wàn kǒu chēng kuài. jùn yuán mǎn kǒu sòng qí píng zhāng zhī gōng, hé ruò bèi zhī gǎn yú dǎng jiān qī shàng yě!
初七日,御史袁宏勛請究追「三朝要典」諸臣得罪孝寧太后先莊妃者。監生陸浚源又借題三案,疏詆光祿少卿許譽卿。譽卿疏言:『當日諸臣以翊戴光廟為正、今日諸臣以翊戴陛下為正,俱從倫序起見耳。光宗母子無間,先帝身殉社稷,何嫌何疑;而小人無端播弄,假手浚源。先帝久任體仁,養寇釀禍;使得生榮死寵,竊諡「文忠」。陛下追削,萬口稱快。浚源滿口頌其平章之功,何若輩之敢於黨奸欺上也』!
shǐ zài yù qīng shū zài jiǎ shēn bā yuè shí qī rì, ér yí wén zé liè yú yǐ yǒu nián.
史載譽卿疏在甲申八月十七日,而「遺聞」則列於乙酉年。
chóng tí sān àn, yù shāng gōng wéi gǔ ròu zhī lún gòu qīng liú wēi wáng zhī huò, cǐ qián kūn hé děng shí, ér móu shā zhèng rén? ruò fēi gào jǐng, huò zhèng yǒu bù kě cè zhě.
重提三案,欲傷宮幃骨肉之倫、構清流危亡之禍,此乾坤何等時,而謀殺正人?若非告警,禍正有不可測者。
xiān shì, yáng wéi yuán yán yào diǎn wèi dǎng rén suǒ huǐ. fū xiǎo rén zì wèi dǎng, ér fǎn mù jūn zǐ wèi dǎng cǐ cóng lái yī wǎng dǎ jǐn zhī jì. dāng shí bèi qí huò zhě sān shí yú nián, ér guó yì yǔ zhī zhōng shǐ yǐ!
先是,楊維垣言「要典」為黨人所毀。夫小人自為黨,而反目君子為黨;此從來一網打盡之計。當時被其禍者三十餘年,而國亦與之終始矣!
zāi yì shí yuè shí yī rì yǐ chǒu, huái dū tián yǎng zòu fèng yáng dì zhèn. shí wǔ rì jǐ yǐ, fèng yáng zǔ líng yī rì sān zhèn, yǒu shēng rú hǒu tài jiān gǔ guó zhēn yǐ wén.
災異十月十一日(乙丑),淮督田仰奏鳳陽地震。十五日(己已),鳳陽祖陵一日三震,有聲如吼;太監谷國珍以聞。
èr shí jiǔ rì guǐ wèi, zhǎng gēng xīng jiàn dōng fāng, jiào xī dà yì guāng máng shǎn shuò, yǒu sì jiǎo huò wǔ jiǎo, zhōng yǒu dāo jiàn qí zhì mǎ yǐng shì hōng dòu xiàng, qiě shū dà shū xiǎo hū zhǎng hū suō.
二十九日(癸未),長庚星見東方,較昔大異;光芒閃鑠,有四角或五角,中有刀劍、旗幟、馬影似哄斗象,且倏大倏小、忽長忽縮。
shí yī yuè chū wǔ rì jǐ chǒu, tài jiān gǔ guó zhēn zòu fèng yáng zāi.
十一月初五日(己丑),太監谷國珍奏鳳陽災。
shí yī rì yǐ wèi, duān mén xī páng shě huǒ.
十一日(乙未),端門西旁舍火。
zì qiū zhì dōng, liè rì rú xià, zài zài chì dì. yí wén yún: miào mén gào zāi, fèng yáng zǔ líng dié huǒ.
自秋至冬,烈日如夏,在在赤地。「遺聞」云:『廟門告災,鳳陽祖陵疊火』。
yǐ yǒu yuán dàn wèi yǐ yǒu rì, tiān wén jiā yún: tài suì zhí shì, bù lì. shì rì, rì yǒu shí zhī.
乙酉元旦為乙酉日,天文家云:『太歲值事,不利』。是日,日有蝕之。
zhōng shū shè rén lín qiào shū chēng: zhēng yuè chū liù rì léi shēng zì běi zhì xī, zhàn zài zhào jìn zhī yě yǒu bīng. rì zài gēng yín, zhǔ kǒu jué yāo yán. qiào, jiāng pǔ rén shàn xīng shù. mǎ shì yīng zài shù rì, bo qí dà yòng zhì shì, shì yīng shén qí shù, yīn jiàn shòu zhōng shū. xún liè yī pǐn wǔ xián, mǎng yù qū shì. wèi jǐ, huò yāo sēng dà bēi, sēng xì qí shù zōng zhà mào dìng wáng, xià fǎ sī huì shěn, qì shì.
中書舍人林翹疏稱:『正月初六日雷聲自北至西,占在趙、晉之野有兵。日在庚寅,主口角妖言』。翹,江浦人;善星術。馬士英在戍日,卜其大用;至是,士英神其術,因薦授中書。尋躐一品武銜,蟒玉趨事。未幾,獲妖僧大悲,僧系齊庶宗詐冒定王,下法司會審,棄市。
chū bā rì rén chén lì chūn, liú xīng rù zǐ wēi gōng.
初八日(壬辰)立春,流星入紫薇宮。
chū jiǔ rì, dà léi diàn, yǔ báo.
初九日,大雷電,雨雹。
zhāng jìn yàn zòu: shí yī rì yǐ wèi wǔ kè, hé nán kāi fēng fǔ róng zé xiàn cūn guō hū xiàn dài chéng, dié mén bì jù èr shí fāng yǐn. tiān guān jiā yún: guǎng mò zhī qì chéng chéng guō jīn hé nán máng wú rén yān gù yě.
張縉彥奏:『十一日(乙未)午刻,河南開封府榮澤縣村郭忽現大城,堞門畢具;二時方隱』。天官家云:『「廣莫之氣成城郭」;今河南茫無人煙故也』。
èr yuè èr shí rì guǐ yǒu, qīn tiān jiān zhèng yáng bāng qìng zòu: jìn lái rì yuè sè shén chì. shàng yún: shì hé fēn yě? hé wú zhàn hòu? qí fǎng shù zhě jǔ yòng.
二月二十日(癸酉),欽天監正楊邦慶奏:『近來日月色甚赤』。上云:『是何分野?何無占候?其訪術者舉用』。
sān yuè chū èr rì yǐ yǒu, yáng wéi yuán shēng zuǒ fù dōu yù shǐ. shí yǔ yuē: mǎ liú zhāng yáng, guó shì sù wáng.
三月初二日(乙酉),楊維垣升左副都御史。時語曰:『馬、劉、張、楊,國勢速亡』。
qī yuè shí sān rì yǐ yǒu, tài bái jīng tiān. shì rì, yǔ wǎng sì hé kǒu hòu nèi fù, yù qín xiān shēng shì yáo shēng zhì, yún fǔ jiàn rì páng yī xīng shén lǎng. fū jīn xīng zhòu jiàn, biàn zhī dà zhě ér zhū shū bù zài, hé yú? qín zhī shén, wú xī huá zàng rén, xìng zhì xiào céng yú yuán dàn yè mèng xī chéng xiàn yī pái, dà shū yún: tiān xià yǐ shǔ zhī qīng. shí jiāng nán yóu wú shì, yǔ zhòng yán zhī wèi xìn rán qín sù chéng dǔ, guǎn yú jiù shì, yǔ wén ér yì yān. shì chūn, nán jīng yǒu lǘ hū zuò rén yán yún: zào shén me qiáo xiū shén me lù! wǔ yuè gān gē luàn, rén rén lù shàng pǎo. jì ér bù yǔ. yòu shì chūn jiāng nán dū xué zhū guó chāng zhù jiāng yīn suì shì, yǒu bēn niú. wáng shēng fù shì, yù zhōng yè guān tiān xiàng cì rì guī, bù yǔ shì. zhòng guài wèn zhī, wáng shēng yuē: zuó wǎn jīng tóu xīng yǐ xiàn, dà qīng rén bù rì zhì yǐ! zhòng wèi zhī xìn wèi jǐ ér nán jīng xiàn. jiāng yīn liú huáng xiāng yì duō yì niǎo, yǒu yī niǎo shēn rú bó gū, kǒu zhōng tǔ shé zhǎng cùn xǔ. yòu yī niǎo huā sè kě guān, tóu yǒu liǎng jiǎo, pō shì lù jiǎo xíng yú dì shàng, jiàn rén zhé fēi. zhāng sēn zhī jiàn ér wèn yǔ, yǔ yì gǔ shū yǒu yì niǎo, dà rú guān yù tóu shì zhì, yǒu shí tǔ wù zhǎng shù cùn yǒu tù niǎo, yǒu máo jiǎo cǐ fēi cháng niǎo, tiān xià jiāng luàn. niǎo néng dé qì zhī xiān, cǐ zhī wèi yǐ yì yīn nì, tù yīn tú.
七月十三日(乙酉),太白經天。是日,予往四河口候內父,遇秦先生;適姚生至,雲甫見日旁一星甚朗。夫金星晝見,變之大者;而諸書不載,何歟?秦之神,無錫華藏人,性至孝;曾於元旦夜夢西城縣一牌,大書云:『天下已屬之清』。時江南猶無事,與眾言之未信;然秦素誠篤,館於舅氏,予聞而異焉。是春,南京有驢忽作人言云:『造什麼橋、修什麼路!五月干戈亂,人人路上跑』。既而不語。又是春江南督學朱國昌駐江陰歲試,有奔牛。王生赴試,寓中夜觀天象;次日歸,不與試。眾怪問之,王生曰:『昨晚旌頭星已現,大清人不日至矣』!眾未之信;未幾而南京陷。江陰琉璜鄉亦多異鳥,有一鳥身如鵓鴣,口中吐舌長寸許。又一鳥花色可觀,頭有兩角,頗似鹿角;行於地上,見人輒飛。張森之見而問予,予憶古書有『鷊鳥,大如觀鵒、頭似雉,有時吐物長數寸』;有『鵵鳥,有毛角』;此非常鳥,天下將亂。鳥能得氣之先,此之謂矣(鷊音逆,鵵音屠)。
chū, chóng zhēn shí sān nián, yī wǔ tái sēng yì sū zhōu yuán mù shān fǎng dào yǒu, yǔ rén yún: tiān mǎ xīng xià jiè, xīn tiān zǐ yǐ jiàng shēng yǐ. bù jiǔ, dāng yǒu yì dài shì. shí gòng wàng zhī. bù wǔ zài, dà qīng guǒ rù.
初,崇禎十三年,一五台僧詣蘇州元墓山訪道友,語人云:『天馬星下界,新天子已降生矣。不久,當有易代事』。時共妄之。不五載,大清果入。
yǐ yǒu yuán dàn, wēi yǔ yè fēng. chū èr rì xià wǔ, yǔ. chū sān rì, xuě. chū sì rì, yǔ. chū liù rì, zhōng rì xuě. chū jiǔ yè, dà xuě. rán wú xiāng yuán dàn yīn yǔ ér nán jīng zé rì shí, chū liù rì zhōng rì xuě ér nán jīng yǒu léi shēng chū jiǔ rì dà xuě ér tā chù dà léi zhèn, báo: yīn yáng zāi yì, suǒ zài bù tóng rú cǐ.
乙酉元旦,微雨、夜風。初二日下午,雨。初三日,雪。初四日,雨。初六日,終日雪。初九夜,大雪。然吾鄉元旦陰雨而南京則日蝕,初六日終日雪而南京有雷聲;初九日大雪而他處大雷震,雹:陰陽災異,所在不同如此。
wú shì xià yù
吳適下獄
sì yuè èr shí yī rì guǐ yǒu, gěi shì zhōng wú shì shū cān fāng guó ān móu wén shòu shū yán: wén shòu běn wú cùn gōng, zhòu liè dà shuài nǎi fù zòng bīng huā lüè, zhì cuī xiàn jiàn dé dōng liú, dà shǔ fēi fǎ. guó ān shòu guó hòu ēn, nǎi tóng líng xī guān jí nán líng chéng wài jù bīng gōng jī chì zǐ hé gū, zāo zī tú tàn, yì zhī yǐ shēn rè, qí yǔ pàn nì hé yì? bì xià yí jiā jìn jí! cài yì chēn děng piào zhǐ, qiè zé zhī yún: zuǒ liáng yù chēng bīng fàn shùn, lián pò jiǔ jiāng ān qìng, wén shòu shí jiǔ zài nán kāng guó ān xiàn zài jiǎo nì wú shì é yán luàn zhèng, qiǎo wèi nì chén chū tuō, shì hé fèi cháng? míng rì, yì chēn jù shū tè jiū, wú shì xià yù. gài xiān shì, zuǒ guāng xiān àn zhè huì jū yì chēn yī àn, shì shí wèi qú zhōu sī lǐ guān, yǔ shào xìng sī lǐ chén zi lóng gòng chéng shì yù. jí yì chēn rù xiàng, nǎi yǔ ruǎn dà chéng tóng xīn pái jǐ guāng xiān yǐ zhì chǐ dǎi, bìng jí yú shì. shí jiè tí yǐ kuài qí sù hàn, ér guó shì fēng jiāng jù zhì bù wèn. yù shǐ zhāng sūn zhèn yòu yǒu shū jiū cān shì wèi dōng lín dí pài fù shè qú kuí, yí sù zhèng liǎng guān zhī zhū.
四月二十一日(癸酉),給事中吳適疏參方國安、牟文綬;疏言:『文綬本無寸功,驟列大帥;乃復縱兵嘩掠,致摧陷建德、東流,大屬非法。國安受國厚恩,乃銅陵西關及南陵城外聚兵攻擊;赤子何辜,遭茲塗炭,益之以深熱,其與叛逆何異?陛下宜加禁戢』!蔡奕琛等票旨,切責之云:『左良玉稱兵犯順,連破九江、安慶,文綬實久在南康、國安現在剿逆;吳適訛言亂政,巧為逆臣出脫,是何肺腸』?明日,奕琛具疏特糾,吳適下獄。蓋先是,左光先按浙會鞫奕琛一案,適時為衢州司理官,與紹興司理陳子龍共成是獄。及奕琛入相,乃與阮大鋮同心排擠光先以至褫逮,並及於適。實借題以快其夙憾,而國事、封疆俱置不問。御史張孫振又有疏糾參『適為東林嫡派、復社渠魁,宜速正兩觀之誅』。
dōng lín zhèng rén zhī sǒu fù shè míng shì zhī lín, yǐ cǐ lùn zuì, róng yú huá gǔn yǐ!
東林正人之藪、復社名士之林,以此論罪,榮於華袞矣!
qiān dōu zhào duì
遷都召對
sì yuè èr shí liù rì wù yín, shàng shì cháo bì, wèn qún chén qiān dōu jì. shí lǐ bù qián qiān yì lì yán bù kě, nǎi tuì. zì zuǒ bīng xí zhì dà qīng bīng xìn jí xiōng xiōng, shàng rì yuàn shì yīng qiáng zhī chēng dì, yīn móu suǒ yǐ zì quán shì yīng qǐng zhào qián bīng rù wèi, bàn zǒu guì yáng. gōng kē wú xī zhé děng lì chén, nǎi zhǐ. shì rì, zhào qián bīng yī qiān èr bǎi rén rù chéng, zhù jī míng shān, jiàn tà sēng fáng dài biàn měi yè bō èr bǎi míng shǒu sī zhái. èr shí bā rì gēng chén, shàng xià jì wú yī yán. liáng jiǔ, shàng yún: wài rén jiē yán zhèn yù chū qù. wáng duó yún: cǐ yǔ cóng hé dé lái? shàng zhǐ yī xiǎo yǎn, zhèng sè yǔ duó yuē: wài jiān huà, bù kě chuán de! duó yīn qǐng jiǎng qī shàng yuē: qiě guò duān wǔ. mǎ shì yīng fā qián bīng liù bǎi fù yáng wén cōng jūn. shì shí dà qīng bīng dù jiāng shén jí, wáng duó shēn wèi dà chén, ér wú yī yán sǐ shǒu jīng chéng, yǐ dài huǎn bīng zhì jì jí dì qǐng jiǎng qī, qǐ yù fù shī tuì dí yé? yì yù róng fú jiǎng lǎo zi yé? zhè dōu shì bù zhī sǐ huó rén, guó jiā yòng ruò bèi wèi fǔ chén, bù wáng hé dài! rán duó yì yǐ bàn guī dà qīng yī zhāo wèi shàn hòu cè, gù fā rú cǐ dàn huà ěr. hóng guāng yún qiě guò duān wǔ, cǐ yǔ pō lěng, shǐ duó duō shǎo méi qū. jūn suī yōng kuì, yì mì zhī dà qīng bīng jiāng zhì yǐ?
四月二十六日(戊寅),上視朝畢,問群臣遷都計。時禮部錢謙益力言不可,乃退。自左兵檄至、大清兵信急洶洶,上日怨士英強之稱帝,因謀所以自全;士英請召黔兵入衛,辦走貴陽。工科吳希哲等力陳,乃止。是日,召黔兵一千二百人入城,駐雞鳴山,踐踏僧房殆遍;每夜撥二百名守私宅。二十八日(庚辰),上下寂無一言。良久,上云:『外人皆言朕欲出去』。王鐸云:『此語從何得來』?上指一小奄,正色語;鐸曰:『外間話,不可傳的』!鐸因請講期;上曰:『且過端午』。馬士英發黔兵六百赴楊文驄軍。是時大清兵渡江甚急,王鐸身為大臣,而無一言死守京城,以待緩兵至計;及第請講期,豈欲賦詩退敵耶?抑欲戎服講「老子」耶?這都是不知死活人,國家用若輩為輔臣,不亡何待!然鐸意已辦歸大清一着為善後策,故發如此淡話耳。宏光雲『且過端午』,此語頗冷,使鐸多少沒趨。君雖庸憒,亦密知大清兵將至矣?
mǎ shì yīng chī yì bào
馬士英笞驛報
sì yuè èr shí qī rì jǐ mǎo, lóng tán yì tàn mǎ zhì, bào qīng bīng biān mù wèi fá, chéng fēng ér xià. yòu yī bào yún: jiāng zhōng yī pào, jīng kǒu chéng qù sì duǒ. zuì hòu yáng wén cōng lìng jiàn zhì, yún jiāng zhōng yǒu sì fá, yí qīng bīng. yīn jià pào yú chéng xià, huǒ cóng hòu fā, zhèn dào tuí chéng dà bàn duǒ lián fā sān pào, jiāng fá jù fěn suì yǐ. shì yīng jiāng qián bào èr rén kǔn dǎ, ér zhòng shǎng yáng shǐ. zì shì, jǐng bào jì rán.
四月二十七日(己卯),龍潭驛探馬至,報清兵編木為筏,乘風而下。又一報云:『江中一炮,京口城去四垛』。最後楊文驄令箭至,雲『江中有四筏,疑清兵。因架炮於城下,火從後發,震倒頹城大半垛;連發三炮,江筏俱粉碎矣』。士英將前報二人捆打,而重賞楊使。自是,警報寂然。
mǎ shì yīng bēn zhè
馬士英奔浙
wǔ yuè shí liù rì lí míng, qián qiān yì jiān yú guò mǎ shì yīng jiā, mén tíng fēn rán. liáng jiǔ, shì yīng chū, xiǎo mào kuài xié shàng mǎ yī, xiàng qián yī gǒng shǒu yún: chà yì chà yì! wǒ yǒu lǎo mǔ, bù dé suí jūn xùn guó yǐ! jí shàng mǎ qù. hòu suí fù nǚ duō rén, jiē shàng mǎ zhuāng shù jiā dīng bǎi yú rén. chū chéng zhì xiào líng, guǐ zhuāng qí mǔ wèi tài hòu, zhào shǒu líng qián bīng zì wèi qián bīng yì bàn táo. píng dàn, bǎi xìng jiàn gōng mén bù shǒu gōng nǚ luàn bēn, shǐ zhī jūn xiāng jù táo qù, jīng huáng wú cuò suì luàn yōng rù nèi gōng qiǎng lüè, yù yòng wù jiàn yí luò mǎn jiē. yī shí wén wǔ táo dùn yǐn cuàn, gè bù xiāng gù, xǐ qù mén shàng fēng shì, nán nǚ quán yǒng chū chéng yǒu chū ér fù fǎn. shǎo qǐng, xīn chéng bó zhào zhī lóng chū shì ān mín, yǒu cǐ tǔ yǐ zhì dà qīng guó dà shuài zhī yǔ, bì gè chéng mén yǐ dài dà bīng. qián bīng zài chéng zhě, bǎi xìng jǐn sōu shā zhī yǐ xiān shòu qí hài yě.
五月十六日黎明,錢謙益肩輿過馬士英家,門庭紛然。良久,士英出,小帽、快鞋、上馬衣,向錢一拱手云:『詫異、詫異!我有老母,不得隨君殉國矣』!即上馬去。後隨婦女多人,皆上馬妝束;家丁百餘人。出城至孝陵,詭裝其母為太后,召守陵黔兵自衛;黔兵亦半逃。平旦,百姓見宮門不守、宮女亂奔,始知君相俱逃去,驚惶無措;遂亂擁入內宮搶掠,御用物件遺落滿街。一時文武逃遁隱竄,各不相顧,洗去門上封示,男女泉湧出城;有出而復返。少頃,忻城伯趙之龍出示安民,有『此土已致大清國大帥』之語,閉各城門以待大兵。黔兵在城者,百姓盡搜殺之;以先受其害也。
fù jì: shì yīng wèi zú sān bǎi rén cóng tōng jì mén chū, mén zhě bù fàng yù bīng zhī, nǎi chū. sī yá yuán bǎo sān tīng, lì kè qiǎng jǐn. yǒu yī wéi píng, mǎ nǎo jí zhū bǎo suǒ chéng, qí jià wú suàn, nǎi xī yáng gòng rù zhě bǎi xìng jī suì zhī, gè qǔ yī xiǎo kuài jí zhí bǎi yú jīn. duō cáng hòu wáng, xìn zāi!
附記:士英衛卒三百人從通濟門出,門者不放;欲兵之,乃出。私衙元寶三廳,立刻搶盡。有一圍屏,瑪瑙及諸寶所成,其價無算,乃西洋貢入者;百姓擊碎之,各取一小塊即值百餘金。多藏厚亡,信哉!
qián bīng zì jiāng shàng suí yǐn shuài hái jī míng shān zhě, xiān zhì èr bǎi jiǔ shí rén, suí shì yīng chū hòu zhì liù shí rén, wú guī, jié xíng chéng zhōng. sī chéng fāng yǒng xún jǐng jìng yè, nǎi bù gǎn sì. yǒu qián cáng zhě yǒu táo chū chéng zhě, mín jǐn shā zhī, wú yī rén cún. chéng nèi shān mén pán jié, hù mǎ shì yīng zhōng jūn bā rén sòng róng zhèng zhào zhī lóng zhǎn zhī.
黔兵自江上隨尹帥還雞鳴山者,先至二百九十人,隨士英出;後至六十人,無歸,劫行城中。司城方勇巡警竟夜,乃不敢肆。有潛藏者、有逃出城者,民盡殺之,無一人存。城內柵門盤詰,護馬士英中軍八人送戎政趙之龍斬之。
mǎ shì yīng yù zài xī huá mén qí zi mǎ xī yù běi mén qiáo dū du gōng shǔ, zài jī é xiàng: bǎi xìng fén huǐ yī kōng. cì lüè jí ruǎn dà chéng yáng wéi yuán chén méng jiā, wéi dà chéng jiā zuì fù, gē jī shén shèng yī shí xīng sàn. zhào jiān shēng lì tài zǐ
馬士英寓在西華門;其子馬錫寓北門橋都督公署,在雞鵝巷:百姓焚毀一空。次掠及阮大鋮、楊維垣、陳盟家,惟大鋮家最富,歌姬甚盛;一時星散。趙監生立太子
wǔ yuè shí yī rì wǔ kè, yǒu zhào jiān shēng lǜ bǎi xìng qiān yú rén qín wáng duó dào zhōng chéng yù, qún ōu zhī shǐ rèn tài zǐ. duó hū yuē: fēi gàn wǒ shì, jiē mǎ shì yīng suǒ shǐ. zhòng chī duó, xū fà jù jǐn tài zǐ jí zhǐ zhī, mìng jìn zhōng chéng yù. bǎi xìng yōng tài zǐ shàng mǎ rù xī huá mén, zhì wǔ yīng diàn yòu yōng zhì xī gōng, shàng wèi zhì mù. shí cāng zú wú bèi, qǔ xì xiāng zhōng yì shàn guān dài shǒu, yú wǔ yīng diàn dēng zuò, qún hū wàn suì. liǎng rì tiān qì yīn mái chuàng cǎn, yuè sè hǎn jiàn shì rì tiān qíng rì lǎng, zhòng xīn kāi yuè. gè bù sì shǔ guān jiàn zhě jù xíng sì bài lǐ, dà liáo yì jiān yǒu zhì zhě. tài zǐ zhān shì huáng chéng, lüè yún: xiān huáng dì pī chéng dà dǐng, wéi zī chén shù tóng qí gān kǔ. hú tiān bù yòu, cǎn lí qí huò. fán yǒu xuè qì, liè zì tòng chǐ! qì yǔ xiǎo zi, fēn yí xùn guó yǐ jūn fù dà chóu bù gòng dài tiān huáng zǔ jī yè hàn xuè fēi yì, rěn gòu nì bì, tú xuě guó chǐ. xìng wén wǔ xiān shēng yíng lì fú fān, yǔ wéi xiān dì zhī āi, bēn tóu nán dōu, shí yù kū chén dà yì. bù yì jù jiān zhàng bì, zhì yīng zhì gù yǔ suī yōu yù, wú rì bù tòng jué yě. jīn fú wáng wén bīng yuǎn dùn, xiān wèi mín wàng qí rú gāo huáng dì zhī líng qǐn hé! qì yǔ xiǎo zi, fù lǎo rén mín wéi bào chū yù, yōng rù huáng gōng yǔ zì fù zhòng yuān, qǐ chēng zūn nán miàn zhī rì hū! jǐn cǐ bù gào zài jīng xūn jiù wén wǔ xiān shēng shì shù rén děng, niàn cǐ tòng huái, wù xī huì yì, gòng shū huáng yóu! wù yǐ qián rì yǒu bù shí yǔ zhī xián, xī ěr jīng lún zhī jiào yě. zuǒ dōu lǐ zhān jiān yú wēi fú yì zhào zhī lóng jiā qiú bì, zhī lóng yǐ lìng jiàn hù sòng chū chéng. lì bù shàng shū zhāng jié wēi xíng zhì jī míng sì, yǐ fú fān dài zì yì. zuǒ fù dōu yù shǐ yáng wéi yuán zì cù èr qiè zhū shì kǒng shì sǐ mǎi sān guān, páng zhì èr qiè, zhōng tí yáng mǒu zhī jiù, bìng mái zhōng táng shēn qiè yī pū yè dùn. zhì mò líng, wèi yuàn jiā suǒ jī shā. shù rì, pū fù jī zhī, shī wèi quǎn shí bàn.
五月十一日午刻,有趙監生率百姓千餘人擒王鐸到中城獄,群毆之;使認太子。鐸呼曰:『非干我事,皆馬士英所使』。眾笞鐸,鬚髮俱盡;太子亟止之,命禁中城獄。百姓擁太子上馬入西華門,至武英殿;又擁至西宮,尚未櫛沐。時倉卒無備,取戲箱中翊善冠戴首,於武英殿登座,群呼萬歲。兩日天氣陰霾愴慘,月色罕見;是日天晴日朗,眾心開悅。各部寺署官見者俱行四拜禮,大僚亦間有至者。太子粘示皇城,略云:『先皇帝丕承大鼎,惟茲臣庶同其甘苦。胡天不佑,慘罹奇禍。凡有血氣,裂眥痛恥!泣予小子,分宜殉國;以君父大仇不共戴天、皇祖基業汗血非易,忍垢匿避,圖雪國恥。幸文武先生迎立福藩,予惟先帝之哀,奔投南都,實欲哭陳大義。不意巨奸障蔽,至攖桎梏;予雖幽獄,無日不痛絕也。今福王聞兵遠遁,先為民望;其如高皇帝之陵寢何!泣予小子,父老人民圍抱出獄,擁入皇宮;予自負重冤,豈稱尊南面之日乎!謹此布告在京勛舊文武先生士庶人等,念此痛懷,勿惜會議,共抒皇猷!勿以前日有不識予之嫌,惜爾經綸之教也』。左都李沾肩輿微服詣趙之龍家求庇,之龍以令箭護送出城。吏部尚書張捷微行至雞鳴寺,以佛幡帶自縊。左副都御史楊維垣自蹙二妾朱氏、孔氏死;買三棺,旁置二妾,中題「楊某之柩」,並埋中堂;身挈一仆夜遁。至秣陵,為怨家所擊殺。數日,仆復跡之,屍為犬食半。
shí sān rì, tài zǐ lìng shì wáng duó, réng wèi dà xué shì. yòu zhào fāng gǒng gàn gāo mèng jī yú yù, bìng wèi lǐ bù shì láng dōng gé dà xué shì èr rén chū yù jí táo. zhào zhī lóng zhào yǒng wèi yíng bīng rù chéng, chéng zhōng chéng jiān chū zhě shén zhòng. shān jìn shāo kuān, diàn sì pō yǒu kāi zhāng zhě. wén wǔ zhū liáo jí zhōng fǔ huì yì, chǐ jí tài zǐ, jiē yǒu nán sè yuē: qián rì jǐ fān yún yún, kǒng yǒu dǎo lǚ zhāng zhī huò zhě bù rán, hóng guāng dì fù lái, jiāng nài hé? zhào zhī lóng yuē: cǐ zhōng fù lì xīn wáng, kuǎn shǐ běi guī, qí hé cí yǐ shàn hòu! zhòng jiē rán zhī, hōng rán ér sàn. gè yá mén chū shì ān mín chéng shǒu, bìng bù jí lì xīn wáng zhī shì. tài zǐ chì fēng zhōng chéng yù shén wèi wáng, chà guān pěng chì. èr rén xíng zhì yù zhōng kāi dú, chì wén chēng chóng zhēn shí bā nián bīng mǎ sī sù fú yíng zhī. jiān shēng xú yú xiāo mǒu yè zhào zhī lóng, quàn qí zǎo fèng tài zǐ jí wèi zhī lóng lì chì zhǎn zhī. chà guān zì běi jūn zhōng huí, zhī lóng jí rù xī gōng, quàn tài zǐ bì wèi. féng kě zōng chén jiān wáng xīn yī jiē qì guān táo gāo zhuō zhāng yǒu yù chū chuán sǐ, hòu yì táo. lǐ zhān jì qù, lǐ qiáo zì wèi zǒng xiàn.
十三日,太子令釋王鐸,仍為大學士。又召方拱干、高夢箕於獄,並為禮部侍郎、東閣大學士;二人出獄即逃。趙之龍召勇衛營兵入城,城中乘間出者甚眾。柵禁稍寬,店肆頗有開張者。文武諸僚集中府會議,齒及太子,皆有難色曰:『前日幾番云云,恐有蹈呂、張之禍者;不然,宏光帝復來,將奈何』?趙之龍曰:『此中復立新王,款使北歸,其何辭以善後』!眾皆然之,哄然而散。各衙門出示安民城守,並不及立新王之事。太子敕封中城獄神為王,差官捧敕。二人行至獄中開讀,敕文稱「崇禎十八年」;兵馬司素服迎之。監生徐瑜、蕭某謁趙之龍,勸其早奉太子即位;之龍立叱斬之。差官自北軍中回,之龍即入西宮,勸太子避位。馮可宗、陳監、王心一皆棄官逃;高倬、張有譽初傳死,後亦逃。李沾既去,李喬自為總憲。
wáng duó bù rèn tài zǐ, zuì kě zhǎn yǐ. ér tài zǐ zhǐ qí ōu shì qí yù, réng yǐ wèi xiāng, qí dù bì yǒu tài guò rén zhě. xī hū! quán qū bǎo qī zǐ zhī chén zhī zhòng yě. shǐ duó qīng yè zì sī, qí zhī kuì fǒu?
王鐸不認太子,罪可斬矣。而太子止其毆、釋其獄,仍以為相,其度必有太過人者。惜乎!全軀保妻子之臣之眾也。使鐸清夜自思,其知愧否?
sòng huì xiāng tí bì
宋蕙湘題壁
sòng huì xiāng, jīn líng rén hóng guāng gōng nǚ, nián shí sì suì. wèi bīng lüè qù, tí shī jí xiàn bì yún: fēng dòng jiāng kōng jié gǔ cuī, jiàng qí piāo zhǎn fèng chéng kāi jiāng jūn zhàn sǐ jūn wáng xì, bó mìng hóng yán mǎ shàng lái. guǎng mò huáng chén àn bìn yǎ, běi fēng chuī miàn luò qiān huá kě lián yè yuè kōng hóu yǐn, jǐ dù qióng lú bàn mù jiā!
宋蕙湘,金陵人;宏光宮女,年十四歲。為兵掠去,題詩汲縣壁云:『風動江空羯鼓催,降旗飄颭鳳城開;將軍戰死君王系,薄命紅顏馬上來』。『廣陌黃塵暗鬢雅,北風吹面落鉛華;可憐夜月箜篌引,幾度穹廬伴暮笳』!