nán dōu gōng xí
南都公檄
sì yuè wù wǔ shuò, nán jīng bīng bù shàng shū shǐ kě fǎ hù bù shàng shū gāo hóng tú gōng bù shàng shū chéng zhù dū chá yuàn yù shǐ zhāng shèn yán bīng bù shì láng lǚ dà qì hàn lín yuàn zhān shì jiān shì dú xué shì jiāng yuē guǎng tài cháng sì qīng hé yīng ruì yīng tiān fǔ fǔ yǐn liú shì zhēn hóng lú sì qīng zhū zhī chén tài cháng sì sì chéng yáo sī xiào lì kē gěi shì zhōng lǐ zhān hù kē gěi shì zhōng luó wàn xiàng hé nán dào yù shǐ guō wéi jīng shān dōng dào yù shǐ chén liáng bì guǎng dōng dào yù shǐ zhōu yuán tài shān xī dào yù shǐ mǐ shòu tú shǎn xī dào yù shǐ jiā shēng yī jí wáng sūn fān sì chuān dào yù shǐ zhū guó chāng shì gào tiān dì, hào zhào tiān xià chén mín qǐ yì qín wáng juān zī jí shì.
四月戊午朔,南京兵部尚書史可法、戶部尚書高宏圖、工部尚書程注、都察院御史張慎言、兵部侍郎呂大器、翰林院詹事兼侍讀學士姜曰廣、太常寺卿何應瑞、應天府府尹劉士禎、鴻臚寺卿朱之臣、太常寺寺丞姚思孝、吏科給事中李沾、戶科給事中羅萬象、河南道御史郭維經、山東道御史陳良弼、廣東道御史周元泰、山西道御史米壽圖、陝西道御史加升一級王孫蕃、四川道御史朱國昌誓告天地,號召天下臣民起義、勤王、捐貲急事。
wéi chóng zhēn shí qī nián sì yuè sù, nán jīng cān zàn jī wù bīng bù shàng shū shǐ kě fǎ děng jǐn yǐ zōng miào wēi qíng shēng mín zhì jì, bù gào pǔ tiān chén zǐ cháng bèi jīn tiān zǐ shí qī nián zhī hóng xiū tuō gāo huáng dì sān bǎi sì zhī yīn zhì. qí yán yuē: qiè wén zāo shí yǒu dào, lèi duō yǐ wén shì zhī shèng ér chù wǔ gōng gòu huì fēi cháng, zhèng kě yǐ guó ēn zhī hóng ér zhēng chén jié. gù tiān bǎo luàn ér cháng shān suī yáng zhī shì zhe, jìng kāng mí ér zōng zé lǐ gāng zhī qì liè. bǐ jiē tè cóng shàng zuò, xìn kě yù zhī. rán qiě xiá gǔ zhēng zhēng, yǔ zhǎng yuè zhī fēng ér bìng lì yì fēng liè liè, bō ní cháng zhī zòu yǐ zhēng míng. kuàng xiū mìng dǔ yú shàng tiān míng dé guāng yú liáng shǐ, yǒu ruò běn cháo zhě hū! lì sǎo xiōng fēn, èr zǔ zhī kuò qīng hào tóng pán gǔ zhì cóng kuān jiǎn, lèi cháo zhī xī qià xiàng nǐ huá xū. nǎi zhì jīn tǔ tè xìng, hóng mó yì bèi: xiào miào zhī wēn gōng yǎn zài, shì zǔ zhī zǔ wǔ chóng guāng. cháng chōng líng ér sǎo gōng xiǎn zhī fēn, lì qīng gōng fǔ yú zhào duì ér fā gōng huáng zhī tàn, zǒng wèi biān máng. yǐ kòu qǐ ér yòng bīng, shì nüè mín zhě kòu yě, ér bīng fēi děi yǐ yǐ bīng xìng ér pài xiǎng, shì mí xiǎng zhě bīng yě, ér xiǎng fēi zì sī. gù yóu zhào zhǐ qín bān, yǒu zài lèi wú mín zhī yǔ měi yù tiān zāi xiū shěng, wú yī shí zì yì zhī xīn. shū shàn bù páo, zhēn néng yǐ tiān xià zhī féi ér wàng jǐ zhī shòu juān bū yòu zuì, bù nán yǐ yī rén zhī guò yǐ jiù chén zhī míng. shì yí dà yè zhī hóng chāng, hé yì zhū jiān zhī pián jí! lǐ chéng mò jiě, shì yǒu kě chén. sī wèi cāng shēng ér dé rén, shàng zhī zhāng luó zhě chéng guǎng zé yǐ chì xīn ér bào zhǔ, xià zhī zì shǐ zhě nán yán. jiā jiā yǒu bàn xián zhī táng, shì shì tóng xiǎo ér zhī xì. guǒ néng gōng míng bǐ cáo wǔ huì, jù fáng hǎo guān zhī dé qián jìng wú gān dǎn shì hàn huái yīn, céng niàn yī rén zhī tuī shí! chéng sú dà dū ěr ěr, xián zhě yì bìng yōu yōu. yōng bì shí fán, dān dāng hé zhuàng? tú zhī bù zǎo, bìng yǐ chéng yú yǎng yōng jú shàng kě wèi, shè bì qióng yú miè dǐng. bēi fū! bēi fū! biān chén wèi tiǎn, kòu yàn xuán téng xuè jiàn tiān huáng, fēng chuán líng qǐn. qín chēng tiān fǔ, shuí néng fēng yǐ yī wán jìn yǒu bà tú, wú fù zhuī qí sān jià. nǎi zhě jiè mǎ héng chí fū jī fǔ, yǔ shū bù jué yú diàn tíng nán běi zhī hào mò tōng, hé shān zhī xiǎn jǐn shī. tiān wēi bù cè, jí zhī hàn tiān zǐ zì yǒu shén líng bīng shì wú cháng, qǐ dé xiè tài fù dàn píng gē xiào! liú dū xì sì fāng zhī lǜ, sī mǎ yǒu jiǔ fá zhī jīng yì bù gòng tiān, xíng jiāng zhǐ rì. kè xiāng dà jǔ, shí lài tóng chóu. qǐng wú fēn huàn yóu wú fēn jiā shí, huò shì guì rú wáng xiè huò zuì shèng ruò jīn zhāng, huò zi xū zhī yǐ zī qǐ huò wǎn hé zhī yǐ tán xìng nǎi zhì shè cè xiào lián míng jīng wén xué, yì wǎng wǎng míng bān guó shì tuó wèi lǐ xióng. hé wú gè shū zhuàng móu gè tuán yì lǚ, zhàng bù xū yú wǔ kù, qiǔ wú yōng yú huán chú fēi fù dà jūn, lì zhēng yī jué. dàn qún cè zhí chéng huáng yuè, qǐ zéi yùn dé yǒu bái tóu! chǒu lèi lì jiān, pǔ tiān dà pú. cǐ zé wàn dài zhī suǒ zhān yǎng, suī jiǔ miào yì wèi zhī jiàn lín zhě yě. tǎng cè wèi xiá yú jí róng, bì yì qiě xiān yú zhù xiǎng duō huò dǐ xiǎo guó zhī fù, shǎo zé gē zhōng rén zhī jiā. xìng jì wēi jī, hé xián gāo zhī niú zú xī jí fēi zhǎng wù, yì cáo hóng zhī mǎ shì qiú. gè fù yǒu sī, zhuǎn shū liú tǎo. cǐ zé shì mí cóng biàn, qì yì wèi háo. zhì dēng lǒng jù shāng lián tián fù shì, ruò yǔ jìn shēn bìng jǔ, yì zì fēn yì yōu shū. rán shǐ píng zhǔn fǎ xíng, jí yáng dí zhī xióng qǐ dé jǔ qí qí huò yòu rú shǒu shí lìng zài, jiāng chù shì zhī hào wèi kě bǎo qí sù fēng. fán chēng duō suàn zhī yǒu yú, zǒng lài shèng ēn zhī wú wài. yù yǔ qí wèi yì shì, duō fāng yì lài tóng méng. ǒu zhí jiā yuán, wú wàng shàn yòu! pì yǐ tóng zhōu zhī yì, dàn fán zài qiān bā bǎi guó, chóu fēi wáng chén? kuí zhū xù wěi zhī xīn, jué bù zhì èr shí sì chéng, suì wú nán zǐ! wū hū! qīn jiāo nǎi yōng róng zhī shì, táng zhuāng shàng yǒu chóng tāo chū sài běn jiǎo xìng zhī tú, hàn wǔ nǎi féng bo shì. shěn zī hé rì, gǎn yuē wú tú! bù wéi shè jì zhī yōu, jí shì shēn jiā zhī suàn. shǐ zéi zhī qiǎo yú wèi ěr, shí yì yǒu yōu mèng zhī rén dài wǒ zhī jì rù qí fán, mò bù yīng dì yù zhī fá. qí jiāng sòng zǐ, xiāng shuài ér rù píng kāng zhū hù qǐ chuāng, suǒ guò biàn chéng ōu tuō. lái jùn chén zhī xíng jù, zé gōng qīng zhī bèi kǎo zhě tòng cháng zhèng jiān mén zhī huà tú, yǔ lǎo ruò zhī shòu hài zhě kù xiāo. shì jiē nán mín suǒ shuō, zú lìng tīng zhě hán xīn! fū lián suì bào xiàn, rú xī ān tài yuán wǔ chāng děng chù, jiē xíng shěng yě qí zhōng jīn xué hé zhǐ yī jiā. ruò yī shí zhī niú jiǔ bù fá, suī bā gōng zhī cǎo mù kě qū zhǐ zuò yī qiān, suì chéng xū nì, qǐ bù yuān zāi? yù tú wěn zhe, xū wèn qián chē. chéng qīng yè ér niàn shàng ēn, suī hé céng zhī wàn qián yǒu nán xià yàn gèng yuán gǔ yǐ chóu dé cè, qǐ wáng yǎn zhī sān kū biàn kě cáng shēn? tóng zhōu jí shì yī jiā, pò cháo bì wú wán luǎn kě bù sī zhī sī zhī yòu zhòng sī zhī zāi! fǎ děng zhì bù zú yǐ xiào móu, fèn hé cí yú jí sǐ shí qiè bào shū zhī gù, zhé tōng tuō bō zhī hū. rén lǐ shàng cún, wǒ qiú bì yīng. rú chán qíng ē dǔ jué niàn fēng jiāng, suī yáng zhī yuán jìng tíng, zé jì yún chōu shì yán zhī shǐ jīng zhōu zhī sù dú yōng, zé wēn jiào yǒu huí zhǐ zhī qí. fēng zhāng shàng dá yú běi chén, duó bǐ gǎn jià yú nán shǐ! shì wèi guò jì, yì shǔ chī zhōng jiàn qǐ jūn qīn, yuē zhāo tiān rì. fǎ děng wú rèn zhuó dì hū tiān chuí xīn lì xuè zhī zhì!
維崇禎十七年四月溯,南京參贊機務兵部尚書史可法等謹以宗廟危情、生民至計,布告普天臣子嘗被今天子十七年之鴻庥、托高皇帝三百祀之陰騭。其言曰:竊聞遭時有道,類多以文事之盛而絀武功;遘會非常,正可以國恩之洪而征臣節。故天寶亂而常山、睢陽之事着,靖康靡而宗澤、李綱之氣烈。彼皆慝從上作,釁可預知。然且俠骨錚錚,與長岳之峰而並厲;義風烈烈,撥霓裳之奏以爭鳴。況休命篤於上天、明德光於良史,有若本朝者乎!力掃凶氛,二祖之廓清號同盤古;治從寬簡,累朝之熙洽象擬華胥。迺至今土特興,宏謨益備:孝廟之溫恭儼在,世祖之祖武重光。常沖齡而掃恭、顯之氛,立清宮府;於召對而發龔、黃之嘆,總為編氓。以寇起而用兵,是虐民者寇也,而兵非得已;以兵興而派餉,是糜餉者兵也,而餉非自私。顧猶詔旨勤頒,有「再累吾民」之語;每遇天災修省,無「一時自逸」之心。蔬膳布袍,真能以天下之肥而忘己之瘦;蠲逋宥罪,不難以一人之過以就臣之名。是宜大業之宏昌,何意諸艱之駢集!理誠莫解,事有可陳。思為蒼生而得人,上之張羅者誠廣;責以赤心而報主,下之自矢者難言。家家有半閒之堂,事事同小兒之戲。果能功名比曹武惠,詎妨好官之得錢;竟無肝膽似漢淮陰,曾念一人之推食!成俗大都爾爾,賢者亦並悠悠。壅蔽實繁,擔當何狀?圖之不早,病已成於養癰;局尚可為,涉必窮於滅頂。悲夫!悲夫!邊塵未殄,寇焰旋騰;血濺天潢,烽傳陵寢。秦稱天府,誰能封以一丸;晉有霸圖,無復追其三駕。迺者介馬橫馳夫畿輔,羽書不絕於殿廷;南北之耗莫通,河山之險盡失。天威不測,極知漢天子自有神靈;兵勢無常,豈得謝太傅但憑歌嘯!留都系四方之率,司馬有九伐之經;義不共天,行將指日。克襄大舉,實賴同仇。請無分宦遊、無分家食,或世貴如王謝、或最勝若金張,或子虛之以貲起、或挽輅之以談興;乃至射策孝廉、明經文學,亦往往名斑國士、橐為里雄。合無各抒狀謀、各團義旅,仗不需於武庫,糗無壅於郇廚;飛附大軍,力爭一決。但群策直承黃鉞,豈賊運得有白頭!醜類立殲,普天大脯。此則萬代之所瞻仰,雖九廟亦為之鑑臨者也。倘策未暇於即戎,必義且先於助餉;多或抵小國之賦,少則割中人之家。幸濟危機,何弦高之牛足惜;即非長物,亦曹洪之馬是求。各付有司,轉輸留討。此則事彌從便,氣易為豪。至登壟巨商、聯田富室,若與縉紳並舉,亦自分誼攸殊。然使平準法行,即楊翟之雄豈得舉其奇貨;又如手實令在,將處士之號未可保其素封。凡稱多筭之有餘,總賴聖恩之無外。欲與其為義士,多方亦賴同盟。偶值佳緣,毋忘善誘!譬以同舟之誼,但凡在千八百國,疇非王臣?揆諸恤緯之心,決不至二十四城,遂無男子!嗚呼!親郊乃雍容之事,唐莊尚有崇韜;出塞本徼幸之圖,漢武乃逢卜式。矧茲何日,敢曰無徒!不惟社稷之憂,即是身家之筭。始賊之巧於為餌,時亦有優孟之仁;迨我之既入其樊,莫不嬰地獄之罰。齊姜、宋子,相率而入平康;珠戶、綺窗,所過便成甌脫。來俊臣之刑具,則公卿之被拷者痛嘗;鄭監門之畫圖,與老弱之受害者酷肖。是皆難民所說,足令聽者寒心!夫連歲報陷,如西安、太原、武昌等處,皆行省也;其中金穴何止一家。若一時之牛酒不乏,雖八公之草木可驅;只坐一慳,遂成胥溺,豈不冤哉?欲圖穩着,須問前車。誠清夜而念上恩,雖何曾之萬錢有難下咽;更援古以籌得策,豈王衍之三窟便可藏身?同舟即是一家,破巢必無完卵;可不思之思之又重思之哉!法等智不足以效謀,憤何辭於即死;實切報殳之顧,輒通托缽之呼。人理尚存,我求必應。如纏情阿堵、絕念封疆,睢陽之援竟停,則霽雲抽誓言之矢;荊州之粟獨擁,則溫嶠有回指之旗。封章尚達於北辰,奪筆敢駕於南史!是為過計,亦屬痴衷;見起君親,約昭天日。法等無任斫地呼天、捶心瀝血之至!
zài jí bīng bù shì láng xú rén lóng zhǔ shì léi yǎn zuò yí xí yuǎn jìn, zhè jiāng tái shào dào fù yún lóng yǔ tái zhōu zhī zhōu guān jì jìn tōng pàn yáng tǐ yuán bìng tuī guān zhāng míng bì zhī xiàn sòng téng xióng zài jí chén hán huī děng yì shì shī, lín chuān céng yì wú qún zhū shēng wáng shèng fēng xú háng děng gè yǒu xí wén.
在籍兵部侍郎徐人龍、主事雷演祚移檄遠近,浙江台紹道傅雲龍與台州知州關繼縉、通判楊體元並推官張明弼、知縣宋騰熊、在籍陳函輝等亦誓師,臨川曾益、吳群諸生王聖風、徐珩等各有檄文。
lín hǎi chén hán huī tǎo zéi xí
臨海陳函輝討賊檄
wū hū! gù lǎo yǒu wèi jīng zhī biàn, hé shǔ shāng xīn pǔ tiān tóng bù gòng zhī chóu, gē máo zhǐ fā. zhuàng shì bái yì guān, yì shuǐ jīng tōng hóng rì xiāng jūn sù chē mǎ, qián táng nù jī jiāng tāo. wū hū! sān yuè wàng hòu zhī bào, cǐ hòu pán gǔ ér shí rì yuè zhě yě. xī wǒ tài zǔ gāo huáng dì shǒu wǎn sān chén zhī zhóu, yī sǎo xīng shān shēn zhōng èr yào zhī yīng, shuāng qū chéng liàng. lì nián èr bǎi bā jì, hé rén bù mù huáng ēn? chuán shì yī shí wǔ cháo, huán hǎi jǐn xíng tǒng lì. dài wǒ huáng shàng chóng zhēn yù yǔ, shí yǒu qī nián yú zī yǐ. shǐ zhèng zhū dāng, dú lì zhèn tíng zuò gǔ pín nián yù dí, xián chí xiāo gàn wèi yī. jiǔ biān hán shǔ, jǐ jǐng hū gēng hū guǐ zhī jiē wàn xìng tí hào, shí qiè jǐ nì jǐ jī zhī tòng. suī jǔ cháo ròu shí zhī duō bǐ, ér yī rén chén jí zhī wèi qiān jù zhì fù ōu, yǒu hé shī xù! wū hū! jí ěr fēn rán zào nì zhī bèi, chóu wú lěi shì mù yǎng zhī ēn? nǎi zhě yàn bī shén jīng, jiǔ miào bù huò ān qí zhǔ xīng liú gōng qǐn, xiān dì bù dé zhèng qí zhōng. zuì jí hǎi shān, guàn zhī yǐ mǎn cǎn shēn tiān dì, shì qǐ gòng shēng! wū hū! shuí bǐng guó chéng? jù wú fēng shì! mén hù gāo huāng, hé běi zéi zhì zhī bù wèn fān lí pò huài, dà jiāng jūn jìng kǔ wǎng wén! kāi mén nà pàn, jiē guān jūn róng shǐ zhě zhī liú mài zhǔ tóu xiáng, jǐn hóng wén guǎn xué shì zhī bèi. qǐ guī biàn yún yǒu chǐ, tú sǐ jí xì zhōng chén. cǐ zé jié yùn zhēn zāo yáng jiǔ bǎi liù zhī yáo, ér fán mín bìng zhí zhù zhé wéi liè zhī huì yǐ. ān lù shān yǐ fān jiāng dài hàn jiāng, zhàng zhōng zhū zǎo chōu dāo lǐ xī liè zì biàn zhōu bēn cài zhōu, wán nèi zhèn xiān jìn dú. fèng jì zhǎn yú jīng kǒu, pōu shī zhī lù ān táo jǐng yì bì yú zhōu zhōng, bǒ zú zhī xiōng zhōng jǐn! wú qiáng bù zhé, yǒu nì bì zhū. yòu kuàng hàn dé yóu cún, zhōu lì wèi guò. chì méi tóng mǎ, shì kāi xiān wǔ zhī zhōng xìng yí yì páng méng, nán miǎn shào kāng zhī bìng lù. chén zǐ xīn cún bào zhǔ, chūn qiū yì dà fù chóu. yè lài shè jì zhī líng, jiǔ rén yǐ tuī zhòng ěr chéng fèn hàn zéi zhī bìng, liù jūn bì chū qí shān. wū hū! qiān jīn rén, yì xià tóng pán zhī lèi suí bān wǔ mǎ, yóu sī yù bì zhī hún. shěn jù xū méi, qiū dāo zān fú. shēn jiā fēi wú yǒu, zǒng shǔ jūn ēn qǐn shí qǐ néng ān, wù shēn guó chǐ. wò quán tòu zhǎo, qì tūn yí lù gǔ pí niè chǐ chuān yín, shēng duàn wǔ gēng gǔ jiǎo. gòng sǎ shēn bāo xū zhī lèi, shì fén bǎi lǐ shì zhī zhōu. suǒ xìng zé gāng zhāng yì sòng zhī qí, xié gōng zài wèi yuàn rú xún yǔ xié xìng hàn zhī yuè, mó lì yǐ xū. èr sān zi hé huàn wú jūn, jīn líng xián zūn zhēng shuò qiān bā guó bù qī dà huì, jiāng zuǒ lài yǒu yí wú. mò fēi wáng tǔ mò fēi wáng chén, gè qǐng dí wáng suǒ kài qǐ yuē tóng páo qǐ yuē tóng zé, xián gē yǔ zi tóng chóu. jù shén zhōu chì xiàn zhī xīn, zhí qióng cháo xué shū xiào zǐ zhōng chén zhī fèn, jiān jué qú kuí! bān mǎ yè hū běi fēng, qí cháng jì yú nán jí. yǐ chì shǒu ér xié shén dǐng, shì zài rén wèi jí bái yī ér xiào qián chóu, jūn bù wǒ fù! yī xǐ chán qiāng huì shí, rì yuè chóng guāng zài kāi dài lì shān hé, cháo tíng bù xiǎo. hǎi nèi gòng fú zhèng qì, shén míng jiàn cǐ xuè chéng! jǐn xí.
嗚呼!故老有未經之變,禾黍傷心;普天同不共之仇,戈矛指發。壯士白衣冠,易水精通虹日;相君素車馬,錢塘怒擊江濤。嗚呼!三月望後之報,此後盤古而蝕日月者也。昔我太祖高皇帝手挽三辰之軸,一掃腥膻;身鍾二曜之英,雙驅誠、諒。歷年二百八紀,何人不沐皇恩?傳世一十五朝,寰海盡行統歷。迨我皇上崇禎御宇,十有七年於茲矣。始政誅璫,獨勵震霆作鼓;頻年禦敵,咸持宵旰為衣。九邊寒暑,幾警呼庚呼癸之嗟;萬姓啼號,時切己溺己飢之痛。雖舉朝肉食之多鄙,而一人辰極之未遷;遽至覆甌,有何失序!嗚呼!即爾紛然造逆之輩,疇無累世沐養之恩?乃者焰逼神京,九廟不獲安其主;腥流宮寢,先帝不得正其終。罪極海山,貫知已滿;慘深天地,誓豈共生!嗚呼!誰秉國成?詎無封事!門戶膏肓,河北賊置之不問;藩籬破壞,大將軍竟苦罔聞!開門納叛,皆觀軍容使者之流;賣主投降,盡宏文館學士之輩。乞歸便雲有恥,徒死即系忠臣。此則劫運真遭陽九、百六之爻,而凡民並值柱折維裂之會矣。安祿山以番將代漢將,帳中豬早抽刀;李希烈自汴州奔蔡州,丸內鴆先進毒。鳳既斬於京口,剖屍之僇安逃;景亦斃於舟中,跛足之凶終盡!無強不折,有逆必誅。又況漢德猶存,周曆未過。赤眉、銅馬,適開先武之中興;夷羿、逄蒙,難免少康之並僇。臣子心存報主,「春秋」義大復仇。業賴社稷之靈,九人已推重耳;誠憤漢賊之並,六軍必出祁山。嗚呼!遷□金人,亦下銅盤之淚;隨斑舞馬,猶嘶玉陛之魂。矧具鬚眉,丘叨簪紱。身家非吾有,總屬君恩;寢食豈能安,務伸國恥。握拳透爪,氣吞一路鼓鼙;齧齒穿齗,聲斷五更鼓角。共灑申包胥之淚,誓焚百里視之舟。所幸澤、綱張翼宋之旗,協恭在位;願如恂、禹挾興漢之鉞,磨厲以須。二三子何患無君,金陵咸尊正朔;千八國不期大會,江左賴有夷吾。莫非王土、莫非王臣,各請敵王所愾;豈曰同袍、豈曰同澤,咸歌「與子同仇」。聚神州、赤縣之心,直窮巢穴;抒孝子、忠臣之憤,殲厥渠魁!斑馬葉乎北風,旗常紀於南極。以赤手而挾神鼎,事在人為;即白衣而效前籌,君不我負!一洗欃槍晦蝕,日月重光;再開帶礪山河,朝廷不小。海內共扶正氣,神明鑑此血誠!謹檄。
chén bì lùn zéi bì miè yǒu bā
陳璧論賊必滅有八
hù bù sī wù chén bì zòu yuē: chuǎng nì jù qín yuè jìn, pò dōu bī dì wàng fēng é chuán zhě, fēi wèi qí zhì shēn yǒng shěn jiāng zú chāo yuè, bì wèi qí jiǎ rén zhàng yì, bǎi xìng lè guī. yǐ chén suǒ dǔ chuǎng zéi suǒ wèi bìng zéi jiāng zéi bīng zhī qíng xíng jué zhī, zéi zhī bì miè, duàn duàn wú yí yě! zéi zhī lái yě, suǒ guò jùn xiàn, jué wú zhàn gōng wéi yòng jiān xì guǎng bù liú yán, zhé yún dà bīng bǎi wàn zhàn jiāng qiān yuán, shùn zhě qiū háo wú fàn nì zhě tú lù quán chéng. zhì huāng cán yú mín bèi qí shān huò, huò wàng fēng táo cuàn huò fǔ shǒu yíng jiàng zéi wèi zhì jìng, chéng shì yī kōng. jí zéi yā jìng, jiān yín lǔ lüè, dài wú jiào lèi. mín hèn qí zhà, gèng shòu qí kù, xīn qiè tóng chóu: zhī qí bì miè zhě yī yě. nì zéi jìn jīng, háo wú dà zhì. zhǐ zhāng wěi shì, gōu tōng zhǎng bān chāo méi xūn qī, suǒ yā bǎi guān zhuī yín liǎng, huò qiān jīn huò wàn jīn, zhòu yè jiā dǎ, cǎn kù wàn zhuàng. wén guān yǒu qián zhě, bù wèn cái pǐn zhǐ kàn féi zhǎng, réng jiù shōu yòng. liú dú rú cǐ yòng rén rú cǐ: zhī qí bì miè zhě èr yě. zéi bīng yán mén lǔ lüè, qiǎng cái wù yín fù nǚ, fǎn fù dài jǐn réng gè yí jù yī jiā, zé gōng láng cān. dào lù xíng rén, duǎn hè gǒu wán, jí fù kǎo jiā. mǎn chéng bǎi xìng, rú zài tāng huǒ, piàn kè nán cún zhī qí bì miè zhě sān yě. zéi jiāng suǒ hào tóu mù shù rén, gè xiāng xióng zhǎng, mù wú zéi zhǔ. chuǎng nì lǚ yù jiàn wèi, qí xià měi xiāng duì ǒu yǔ yún: yǐ xiǎng mǎ bài xiǎng mǎ, shuí gān qū xī? yòu yán: wǒ bèi hàn xuè shā lái tiān xià, bú shì tā de běn shì. shí jù zú diàn shàng, xuè làng xiào ào, huì xiè bù kān: zhī qí bì miè zhě sì yě. nì zéi suǒ zhuī guān mín cái wù, xià jiāng shí qǔ èr sān yǐ jiě shàng jiāng, shàng jiāng yòu shí qǔ èr sān yǐ jiě chuǎng nì. yòu yǒu cǐ jiāng yā zhuī, bǐ jiāng rǎng duó. lì zhèng xuǎn yòng jiāng fǔ jū qiú, shàng xià zhēng lì, wén wǔ zhēng quán: zhī qí bì miè zhě wǔ yě. zéi bīng lǔ kuò, yāo chán duō zhě qiān yú jīn, shǎo zhě yì bù xià sān bǎi sì bǎi jīn rén rén yǒu fù zú hé qīng zhī xīn wú yǒng wǎng fù zhàn zhī qì. lín dí bì zhì qiè wáng, píng rì jiàn jiāng kuì sàn: zhī qí bì miè zhě liù yě. yān jīng suǒ jī mǐ mài yǒu xiàn, jīn zéi bīng rén mǎ zuò jiàn, zhǐ rì bì jǐn dōng nán jué yùn, xī běi qí huāng. pò chéng bù mǎn èr shí rì, mǐ jià yǐ téng guì sān bèi, áo áo yuàn hèn. bàn nián zhī nèi, yān jīng nèi wài bì zhì jué lì: zhī qí bì miè zhě qī yě. zéi lái dào jīng xī lǔ, yǔ zhī shì mǎ, réng duó qí jīn. xī rén tòng hèn, gōu lián qīng bīng tóng zǒng bīng wú sān guì lián bīng rù tǎo, zéi chū bīng yī wàn, yī zhèn jǐn méi, jǐn cún qī rén zéi yòu luò xù fā bīng, bīng zhòng yuàn tàn. chuǎng nì bù jí cuàn wèi, sì yuè shí èr rì qīn tǒng zéi bīng yīng dí ruò sì fāng yì bīng yǔ qīng bīng shǒu wěi jiā jī, zhī qí bì miè zhě bā yě. gèng yǐ nì zéi suǒ jù zhī shì yán zhī, qí suǒ jù běi zhí shǎn xī shān xī hé nán zhū chù, tǔ dì suī guǎng, huāng wú bù zhì rén mín xiān shǎo, jī kùn nán shēng: cái huì wú suǒ chū shuì fù wú suǒ shōu, cǐ zéi shì zhī bì qióng yú nèi zhě yǐ. qiě nì zéi sān miàn jù lǔ, lǔ zhī nì zéi jié jù shén duō, wú yī rì wàng zéi zhī xīn. zéi ruò nán xià, lǔ bì chū dà zhòng yǐ dǎo qí cháo zéi ruò shǒu biān, wǒ yòu kě chū ruì shī jī qí hòu. zéi ruò fēn tóu yīng dí, zé bīng xiǎng dān guì, běi zhì nán qiān, yòu zéi shì zhī bì qióng yú wài zhě yǐ. cǐ jiē chén shēn qīn mù jī, duàn duàn shí jìng shí qíng. fū zéi qíng rú cǐ zéi shì rú bǐ, tiǎn miè kě qī huī fù kě yě.
戶部司務陳璧奏曰:『闖逆據秦越晉,破都逼帝;望風訛傳者,非謂其智深勇沈、將卒超越,必謂其假仁仗義,百姓樂歸。以臣所睹闖賊所為並賊將賊兵之情形決之,賊之必滅,斷斷無疑也!賊之來也,所過郡縣,絕無戰功;惟用奸細廣布流言,輒雲大兵百萬、戰將千員,順者秋毫無犯、逆者屠戮全城。致荒殘愚民被其煽惑,或望風逃竄、或俛首迎降;賊未至境,城市一空。及賊壓境,奸淫擄掠,殆無噍類。民恨其詐,更受其酷,心切同仇:知其必滅者一也。逆賊進京,毫無大志。止張偽示,鈎通長班;抄沒勛戚,鎖押百官追銀兩,或千金、或萬金,晝夜夾打,慘酷萬狀。文官有錢者,不問才品、止看肥長,仍舊收用。流毒如此、用人如此:知其必滅者二也。賊兵沿門擄掠,搶財物、淫婦女,反覆殆盡;仍各移據一家,責供狼餐。道路行人,短褐苟完,即縛拷夾。滿城百姓,如在湯火,片刻難存;知其必滅者三也。賊將所號頭目數人,各相雄長,目無賊主。闖逆屢欲僭位,其下每相對偶語云:「以響馬拜響馬,誰甘屈膝」?又言:「我輩汗血殺來天下,不是他的本事」。時聚族殿上,謔浪笑傲,穢褻不堪:知其必滅者四也。逆賊所追官民財物,下將十取二、三以解上將,上將又十取二、三以解闖逆。又有此將押追,彼將攘奪。吏政選用、將府拘囚,上下爭利,文武爭權:知其必滅者五也。賊兵擄括,腰纏多者千餘金,少者亦不下三百、四百金;人人有富足何卿之心、無勇往赴戰之氣。臨敵必至怯亡,平日漸將潰散:知其必滅者六也。燕京所積米麥有限,今賊兵人馬作踐,指日必盡;東南絕運,西北奇荒。破城不滿二十日,米價已騰貴三倍,嗷嗷怨恨。半年之內,燕京內外必至絕粒:知其必滅者七也。賊來道經西魯,與之市馬,仍奪其金。西人痛恨,鈎連清兵同總兵吳三桂連兵入討,賊出兵一萬,一陣盡沒,僅存七人;賊又絡續發兵,兵眾怨嘆。闖逆不及篡位,四月十二日親統賊兵應敵;若四方義兵與清兵首尾夾擊,知其必滅者八也。更以逆賊所據之勢言之,其所據北直、陝西、山西、河南諸處,土地雖廣,荒蕪不治;人民鮮少,飢困難生:財賄無所出、稅賦無所收,此賊勢之必窮於內者矣。且逆賊三面距魯,魯知逆賊劫聚甚多,無一日忘賊之心。賊若南下,魯必出大眾以搗其巢;賊若守邊,我又可出銳師擊其後。賊若分頭應敵,則兵餉單匱,北制南牽,又賊勢之必窮於外者矣。此皆臣身親目擊,段段實境實情。夫賊情如此、賊勢如彼,殄滅可期、恢復可□也』。
lùn liè zéi zhī qíng shì, wú yī yǔ bù què. suī tuō kōng yán, yào jiē shí shì. gù lù ér cún zhī.
論列賊之情勢,無一語不確。雖托空言,要皆實事。故錄而存之。
zhāng xiàn zhōng zá zhì
張獻忠雜誌
jiǎ shēn liù yuè chū yī rì, zuǒ liáng yù chén huī fù duō chéng shū yuē: chén yú qù nián bā yuè chū fù wǔ chāng, xuán yǐ jiāng shěng wèi yōu, yuē bǐ fǔ àn bèi liáng, nǐ jí fā bīng wǎng hù ér fǔ àn èr chén yán wén lì jù chén bīng, bù shǐ de qián. zéi yīn rù yuán zhōu, huò zhōng jiāng xī, fēi chén zhī guò yě. chén suí xuǎn fù jiāng wú xué lǐ yú shí yuè shí sān rì huī fù, yīn liáng jué bīng huí dài zéi fù fǎn, chén nǎi qiǎn mǎ jìn zhōng tǒng qí bīng lù zǒu jiāng xī. shí yī yuè èr shí qī rì, zài fù yuán zhōu ér jiāng xī shěng céng wú kē lì cùn cǎo yǐ láo jūn yě. yòu yú běn yuè shí sān rì huī fù píng xiāng, shí èr yuè chū èr rì huī fù wàn zài, chū wǔ rì huī fù hú guǎng lǐ líng, èr shí rì huī fù zhǎng shā xiāng tán xiāng yīn hú nán yī dài chéng chí, huò gè chéng wěi shǒu děng guān sū mín děng, xiàn zài jiǔ jiāng yíng jiān jìn. qiǎn fù jiāng mǎ shì xiù děng tǒng bù bīng yóu shuǐ qū hú guǎng, yīn yú shí èr yuè èr shí sì rì huī fù lín xiāng, jí yú yuè yǒu huī fù yuè zhōu zhī dà jié. yòu yú shí qī nián zhēng yuè shí liù rì huī fù jiān lì, èr shí èr rì huī fù shí shǒu, èr yuè shí yī rì huī fù gōng ān. xiān shì, chén yòu diào fù jiāng huì dēng xiāng shuài bīng yóu jūn dōng xià huì shī, yú shí qī nián zhēng yuè èr shí sì rì tóng fù jiāng máo xiǎn wén huī fù huì ān, yòu yú èr shí liù rì chéng shèng zhí dǎo suí zhōu. wèi mǎn sān yuè, huī fù fǔ zhōu xiàn yī shí sì chù. lǚ cì jié gōng, jù jīng chén yǔ jiān jūn zhí fāng sī zhǔ shì lǐ yóu lóng xiān hòu chí bào. jìn xí yuán yuè shuǐ lù bīng mǎ hé jìn jiāng zhuī zéi, ér nì xiàn shǐ liáng qiāng cuàn shǔ, jiāng yòu hú nán jǐn wèi níng yǔ. jīn tú chéng xì jìn fù líng qǐn, fāng qiè chén zhī běn yuàn. dū lǚ dà qì zhù bīng jiāng xī shěng chéng, cóng bù chū yī bù, nǎi yǒu huī fù jí ān zhī bào gù bù sī xiàn zéi wèi dào jí ān, hé shì huī fù? fǎn shū zuǒ bīng wú xīn jiǎo zéi, jiē zú wèi dì fāng zhī huàn děng yǔ.
甲申六月初一日,左良玉陳「恢復多城疏」曰:『臣於去年八月初復武昌,旋以江省為憂,約彼撫按備糧,擬即發兵往護;而撫、按二臣嚴文力拒臣兵,不使得前。賊因入袁州,禍中江西,非臣之過也。臣隨選副將吳學禮於十月十三日恢復□□,因糧絕兵回;迨賊復返,臣乃遣馬進忠統騎兵陸走江西。十一月二十七日,再復袁州;而江西省曾無顆粒寸草以勞軍也。又於本月十三日恢復平鄉,十二月初二日恢復萬載,初五日恢復湖廣澧陵,二十□日恢復長沙、湘潭、湘陰湖南一帶城池,獲各城偽守等官□蘇民等,現在九江營監禁。遣副將馬士秀等統步兵由水趨湖廣,因於十二月二十四日恢復臨湘,即於月有恢復岳州之大捷。又於十七年正月十六日恢復監利,二十二日恢復石首,二月十一日恢復公安。先是,臣又調副將惠登相率兵由均東下會師,於十七年正月二十四日同副將毛顯文恢復惠安,又於二十六日乘勝直搗隨州。未滿三月,恢復府州縣一十四處。屢次捷功,俱經臣與監軍職方司主事李猶龍先後馳報。近檄袁、岳水陸兵馬合進江追賊,而逆獻始踉蹌竄蜀,江右、湖南盡為寧宇。今圖乘隙進復陵寢,方愜臣之本願。督呂大器駐兵江西省城,從不出一步,乃有恢復吉安之報;顧不思獻賊未到吉安,何事恢復?反疏「左兵無心剿賊,皆足為地方之患」等語。
hú àn huáng shù shū yuē: zhēng yuè chū sān rì, jù yún biāo yòu yíng fù jiāng jiǎ yī xuǎn táng bào: xiàn nì yú shí èr yuè shí wǔ rì zì jīng hé kǒu dā fú qiáo dù hé, shí èr yuè èr shí sì rì rù jīng chéng, jí lǎo quǎn huí quǎn huí hé yíng. xiān shì, jīng wèi chuǎng nì bù zéi rèn mèng èr zéi suǒ jù, lǎo quǎn huí quǎn huí céng yǔ zhī zhēng. zì xiàn nì dù hé, ér rèn mèng yǎo dùn, wèi fēn wèi hé, shì wèi kě zhī. xiàn quǎn huí zài jīng xiāng, chuǎng nì jù chéng dé chǔ zhōng rù chuān rù yù yào lù, wǒ wǎng zé cùn cùn jiē bǐ lái zé chù chù jiē tōng. jīn wǒ qǔ de qián zhě, wéi qīng xú yī xiàn, bó guī shù wǔ ér yǐ.
湖按黃澍疏曰:『正月初三日,據鄖標右營副將賈一選塘報:獻逆於十二月十五日自荊河口搭浮橋渡河,十二月二十四日入荊□城,及老{犭回}{犭回}合營。先是,荊為闖逆部賊任、孟二賊所據,老{犭回}{犭回}曾與之爭。自獻逆渡河,而任、孟杳遁,為分、為合,似未可知』。獻、{犭回}在荊、襄,闖逆據承德;楚中入川、入豫要路,我往則寸寸皆□、彼來則處處皆通。今我取得前者,惟青、徐一線,亳、歸數武而已。
liù yuè shí sān rì, zhāng xiàn zhōng xiàn fú zhōu, zài xiàn lú zhōu. èr shí èr rì, xiàn zhōng chōng fú tú guān, suì wéi zhòng qìng sì rì. chéng zhōng lì bù zhī, nǎi pò xiàn zhōng tú zhī yī chéng lǎo yòu wú jié yí zhě. qǔ zhuàng dīng qù ěr bí liǎng bì, qū zhì gè zhōu xiàn yán bīng zhì ér bù xià zhě shì cǐ. dàn shā wáng fǔ guān fǔ shēn fēng jí yǐ dài, zé qiū háo wú fàn yǐ. yóu shì suǒ zhì, guān mín zì luàn, wú bù pò zhú xià zhě. xún fǔ chén shì qí shí jiāo dài wèi zhì, yǔ zhòng qìng tuī guān wáng xíng jiǎn jù sǐ. ruì wáng bì nán zài yú, hé mén yù hài. zǒng bīng zhào guāng yuǎn jiàng zéi shì yīng yóu qǐng jiàng chì jiǎng zhī. bā yuè chū wǔ rì, xiàn zhōng wéi chéng dū. chū jiǔ rì, xiàn zhōng xiàn chéng dū shǔ wáng hé gōng yù hài, fǔ chén lóng wén guāng jì dào fǔ jiē sǐ. sān shí rì, guì fǔ fàn kuàng zòu shǔ chāng jué.
六月十三日,張獻忠陷涪州,再陷瀘州。二十二日,獻忠沖佛圖關,遂圍重慶四日。城中力不支,乃破;獻忠屠之一城老幼無孑遺者。取壯丁去耳鼻、兩臂,驅至各州縣;言『兵至而不下者視此。但殺王府官府□紳封籍以待,則秋毫無犯矣』。由是所至,官民自亂,無不破竹下者。巡撫陳士奇時交代未至,與重慶推官王行儉俱死。瑞王避難在渝,闔門遇害。總兵趙光遠降賊;士英猶請降敕獎之。八月初五日,獻忠圍成都。初九日,獻忠陷成都;蜀王闔宮遇害,撫臣龍文光暨道、府皆死。三十日,貴撫范礦奏蜀□猖獗。
jiǔ yuè shí sì rì, yù shǐ xú yǎng xīn yán: chuǎng zéi shǐ mèng zhǎng gēng zhú jiāng líng chéng, nì xiàn fù yǒu jīng zhōu zhī xí. wàn yī shùn liú ér dōng, xún yáng wú hú dān ruò, shū fǔ shàng shǔ zhú shě, bù jǐ yǐ jīn líng wèi gū zhù yé? zǒng dū sǐ zhě zhǐ xióng wén càn ěr, qí dì yī wèi qī shì, shī lǜ zhī zuì wèi hé? shí èr yuè shí jiǔ rì, sì chuān qiān shì zhāng yī jiǎ yán: chuān shì liè zhī shén, dōng zé zhāng zéi zhí chōng kuí mén, yóu zhōng wàn ér shàng, shì rú pò zhú běi zé lǐ zéi jiàn bī làng zhōng, guǎng yuán zhāo huà yǐ nán jiǔ yǐ jiàng zéi, tōng bā yī dài rì wèi yáo huáng tǔ zéi xī lüè. liù yuè èr shí yī rì, zhāng zéi xiàn zhòng qìng, ruì wáng yù hài, jiù fǔ chén shì qí kǎo sǐ, jiāng biàn shāng jiān bīng mín zhuó qù yī shǒu zhě wàn jì. bā yuè chū wǔ rì, zhāng zéi wéi shěng chéng. chū jiǔ rì, dà pào bēng chéng, guān bīng jǐn kuì shì mín cǎn sǐ, yōng shī sāi liú. shǔ wáng fǔ àn zǒng zhèn sān, jù wú xià luò. ér lǐ zéi yòu yú qī rì zhāo ān bǎo níng, shì mín tóu shùn chuān běi wú bīng, dǎn qì yǐ wèi yáo huáng zhé jǐn. zì fú yú jì xiàn, gè bīng sǐ shǒu fàng guī, jiàn zhě hán xīn. èr shí rì, chuān dū wáng yīng xióng shàng yán: zhòng qìng chéng dū èr fǔ, fán chuān mín qiāo gǔ xī suǐ, suǒ gōng dài qī bā shí wàn, xī wèi zéi yǒu.
九月十四日,御史徐養心言:『闖賊使孟長庚築江陵城,逆獻復有□荊州之檄。萬一順流而東,潯陽、蕪湖單弱,樞輔尚屬築舍,不幾以金陵為孤注耶?總督死者止熊文燦耳,其地一味欺飾,失律之罪為何』?十二月十九日,四川僉事張一甲言:『川事□裂之甚,東則張賊直衝夔門,由忠、萬而上,勢如破竹;北則李賊漸逼閬中,廣元、昭化以南久已降賊,通、巴一帶日為搖黃土賊西掠。六月二十一日,張賊陷重慶,瑞王遇害,舊撫陳士奇拷死,將弁傷殲、兵民斫去一手者萬計。八月初五日,張賊圍省城。初九日,大炮崩城,官兵盡潰;士民慘死,擁屍塞流。蜀王、撫按、總鎮三□,俱無下落。而李賊又於七日招安保寧,士民投順;川北無兵,膽氣已為搖黃折盡。自涪、渝繼陷,各兵死手放歸,見者寒心』。二十日,川督王應熊上言:『重慶、成都二府,凡川民敲骨吸髓,所供殆七、八十萬,悉為賊有』。
lǐ zì chéng zá zhì
李自成雜誌
jiǎ shēn qī yuè shí sān rì, lǐ zéi chū guān dào luò yáng, gōng mì xiàn lǐ jì yù xiǎo zhài. shí bā rì, wěi shùn xíng pái zhì dōng chāng yún: fā bīng sān shí wàn, yóu cáo xiàn zhì jīn xiāng jiǎo. shí jiǔ rì, cān jiāng xià yǒu guāng bào tàn zhì tái ér zhuāng, zhī chuǎng zéi jiàn zài píng yáng zhěng bīng, tài yuán lù ān xiāng shēn fù hù jǐn xǐ xī ān. èr shí rì, lǐ zéi wěi jiāng sòng cháo chén bīng zhì dù shèng jí, jiù bīng bù zhí fāng zhǔ shì guō xiàn kē wēi fú cūn jū, zhào biāo jiāng zhāng chéng chū yǔ zhàn yú táo yuán, zéi bīng kuì, zhuī huò cháo chén zhǎn zhī yí wén zuò gào xiàn kē. bā yuè èr shí bā rì, wú hú zhǔ shì chén dào huī zòu què guān yín bèi zéi rù, jiē lüè jǐn. shí yuè èr shí yī rì, lǐ zéi chū tóng guān, sān yíng xiàng guī dé sān yíng shàng yù zhōu èr yíng jù jiá xiàn. shí èr yuè chū liù rì, chén qián fū bào lǐ zéi xià hé nán.
甲申七月十三日,李賊出關道雒陽,攻密縣李際遇小寨。十八日,偽「順」行牌至東昌云:『發兵三十萬,由曹縣至金鄉繳』。十九日,參將夏有光報探至台兒莊,知闖賊見在平陽整兵,太原、潞安鄉紳富戶盡徙西安。二十日,李賊偽將宋朝臣兵至杜勝集,舊兵部職方主事郭獻珂微服村居,召標將張成初與戰於桃園,賊兵潰,追獲朝臣斬之(「遺聞」作「郜獻珂」)。八月二十八日,蕪湖主事陳道暉奏榷關銀被賊入,皆掠盡。十月二十一日,李賊出潼關,三營向歸德、三營上裕州、二營踞郟縣。十二月初六日,陳潛夫報李賊下河南。
wěi guān
偽官
jiǎ shēn liù yuè chū qī rì, yuán rèn hé nán quàn nóng bīng bù shàng shū dīng qǐ ruì zòu: dì qǐ guāng fēn shǒu suī yáng, mìng fù jiāng shèng shí lóng shēn jí bái wéi píng yóu jī huáng chéng guó dū sī lǐ dìng guó mǎ guó zhēn děng mì huì guī dé zhī fǔ sāng kāi dì, jǔ rén dīng kuí nán guō kuàng yú zhèng shēn děng jì qín gè xiàn wěi guān, jù yú wǔ yuè shí liù rì yī qí qín ná, huò dé guī dé fǔ wěi dēng hé tóng zhī chén qí shāng qiū wěi zhī xiàn jiǎ shì jùn fù zǐ pū sān rén zhè chéng wěi zhī xiàn guō jīng bāng lù yì wěi zhī xiàn sūn chéng níng líng wěi zhī xiàn xǔ chéng yīn kǎo chéng wěi zhī xiàn fàn qiàn xià yì wěi zhī xiàn shàng guó juàn bìng gè wěi qì yī kē. jīn jiāng suǒ huò gè zéi jiě jīng guō jīng bāng yǐ tiān shǔ bìng sǐ, yú shī pǔ kǒu qí yàn. shí jì níng dū sī lǐ yǔn hé shā wěi guān liú jùn yǐn zōng héng zhāng wèn xíng fù lóng děng jiǔ rén, qiú yuán rèn yǎn xī dào fù shǐ pàn guān wáng shì yīng jiě jīng xiàn fú. yòu kāi fēng fǔ tuī guān chén qián fū zhài yǒng lǐ jiàn zhī liú hóng qǐ děng gè shā wěi guān nán wǎng, qīng zhōu fǔ héng fān lǜ zhū shēng qū shā wěi guān qǐng tú nèi dì. sì chuān xún àn yù shǐ liú zhī bó zòu bào: hé jiāng rén huái qín shā zéi yáng téng fèng zhāng jiàn zhì děng. gǎi qián fū jiāng xī dào yù shǐ, xún àn hé nán qǐ ruì yǐ yuán guān wèi hé nán ān fǔ. cì yù zhī hóng qǐ zǒng bīng guān, chì zhī bó xià bù jì lù.
甲申六月初七日,原任河南勸農兵部尚書丁啟睿奏:『弟啟光分守睢陽,命副將盛時隆、申吉、白維屏、游擊黃承國、都司李定國、馬國貞等密會歸德知府桑開第,舉人丁魁南、郭爌、余正紳等計擒各縣偽官,俱於五月十六日一齊擒拿,獲得歸德府偽登河同知陳奇、商邱偽知縣賈士俊父子仆三人、柘城偽知縣郭經邦、鹿邑偽知縣孫澄、寧陵偽知縣許承蔭、考城偽知縣范倩、夏邑偽知縣尚國雋並各偽契一顆。今將所獲各賊解京;郭經邦以天暑病死,舁屍浦口俟驗』。時濟寧都司李允和殺偽官劉浚、尹宗衡、張問行、傅龍等九人,囚原任兗西道副使叛官王世英解京獻俘。又開封府推官陳潛夫、寨勇李建知、劉洪起等各殺偽官南往,青州府衡藩率諸生驅殺偽官請徒內地。四川巡按御史劉之渤奏報:合江、仁懷擒殺賊楊騰鳳、張見騭等。改潛夫江西道御史,巡按河南;啟睿以原官為河南安撫。賜遇知、洪起總兵官,敕之渤下部紀錄。
chū shí rì, mǎ shì yīng shū yuē: wèi qǐng shēn dà nì zhī zhū, yǐ xiè shén rén zhī fèn shì. jìn shēn zhī tān héng wú chǐ, zhì xiān dì mò nián ér yǐ jí jié dǎng yíng sī zhāo quán nà huì yǐ zhì guó shì bài huài, huò jí zōng shè. chuǎng zéi rù dōu zhī rì, sǐ zhōng zhě liáo liáo. jiàng zéi zhě qiáng bàn shì cóng zhī bān qīng huá zhī xuǎn sù hào zhèng rén jūn zǐ zhī liú, jiē qǐ shǒu zéi tíng. rú kē chén guāng shí hēng lì zǔ nán qiān zhī yì, ér shēn xiān yíng zéi gōng dǐng zī jiàng zéi hòu, měi jiàn rén zé yuē: wǒ běn yào sǐ, xiǎo qiè bù kěn. qí tā nì chén, bù kě méi jǔ. tái shěng bù jiū dàn sī kòu bù xíng fǎ, jù qiè yí yān. gèng yǒu dà nì zhī yóu zhě, rú shù jí shì zhōu zhōng quàn jìn wèi yǐ, fù shàng shū quàn zéi zǎo dìng jiāng nán yòu chāi rén jì qí zi, chēng zéi wèi xīn zhǔ, shèng kuā qí yīng wǔ rén míng jí ēn yù zhī lóng, yǐ yáo huò dōng nán. qīn yǒu jiàn zhě, wú bù fèn hèn hèn bù lì huǐ qí jiā. zuó chén bìng zhōng, dōng zhèn liú zé qīng lái jiàn, sòng qí quàn jìn biǎo lián yún: bǐ yáo shùn ér duō wǔ gōng, mài tāng wǔ ér wú cán dé. yòu wén qí guò xiān dì zǐ gōng zhī qián, yáng yáng dé yì, jìng bù xià mǎ. chén wén zhī, bù shèng fā zhǐ. qí bó fù zhōu yīng qiū zhōu wéi chí, jiē wèi zhōng xián mén xià zǒu gǒu běn fàn yòu wèi chuǎng zéi zhī chén: xiāo jìng cuì yú yī mén, nì è zhǒng yú qián shì. chén àn lǜ: móu wēi shè jì, wèi zhī móu fǎn. dà nì bù dào, yí jiā chì zú zhī zhū, yǐ wèi chén mín zhī jiè. jīn qí bāo xiōng zhōu quán shàng cè yì guān zhī liè, qí qīn táng dì zhōu biāo yǎn yú yín qīng zhī shǔ jūn dāng lián zuò, yǐ qīng nì dǎng. fú qǐ huáng shàng dà fèn gàn duàn, chì xià fǎ sī: xiān jiāng běn fàn jiā shǔ bìng zhōu biāo zhōu quán děng yán xíng tí wèn, yī lǜ zhèng fǎ. qí yú cóng zéi gǒu miǎn zhū chén, fēn bié dìng zuì. shù guó fǎ shēn ér rén xīn ào, yú zhèng bù wú xiǎo bǔ yǐ.
初十日,馬士英疏曰:『為請申大逆之誅,以泄神人之憤事。縉紳之貪橫無恥,至先帝末年而已極;結黨營私、招權納賄以致國事敗壞,禍及宗社。闖賊入都之日,死忠者寥寥。降賊者強半侍從之班、清華之選;素號正人君子之流,皆稽首賊廷。如科臣光時亨力阻南遷之議,而身先迎賊;龔鼎孳降賊後,每見人則曰:「我本要死,小妾不肯」。其他逆臣,不可枚舉。台省不糾彈、司寇不行法,巨竊疑焉。更有大逆之尤者,如庶吉士周鍾勸進未已,復上書勸賊早定江南;又差人寄其子,稱賊為新主,盛夸其英武仁明及恩遇之隆,以搖惑東南。親友見者,無不憤恨;恨不立毀其家。昨臣病中,東鎮劉澤清來見,誦其勸進表聯云:「比堯、舜而多武功,邁湯、武而無慚德」。又聞其過先帝梓宮之前,揚揚得意,竟不下馬。臣聞之,不勝發指。其伯父周應秋、周維持,皆魏忠賢門下走狗;本犯又為闖賊之臣:梟獍萃於一門,逆惡種於前世。臣按律:謀危社稷,謂之謀反。大逆不道,宜加赤族之誅,以為臣民之戒。今其胞兄周銓尚廁衣冠之列,其親堂弟周鑣儼余寅清之署;均當連坐,以清逆黨。伏乞皇上大奮干斷,敕下法司:先將本犯家屬並周鑣、周銓等嚴行提問,依律正法。其餘從賊苟免諸臣,分別定罪。庶國法伸而人心傲,於□政不無小補矣』。
shí èr rì, tōng zhèng shǐ liú shì zhēn qǐng lìng běi miàn dà xiǎo wén wǔ zhí guān, jù zhe guī yuán jí, jìng tīng cháo tíng chù fēn, bù dé fēn rán zòu biàn shàng cóng zhī.
十二日,通政使劉士楨請令北面大小文武職官,俱着歸原籍,靜聽朝廷處分,不得紛然奏辨;上從之。
shí wǔ rì, xù dōng shěng qín shā wěi guān gōng, yǐ lǐ yuán hé wèi shǒu.
十五日,敘東省擒殺偽官功,以李元和為首。
qī yuè chū èr rì, lìng xù shān dōng qín wěi gōng.
七月初二日,令敘山東擒偽功。
chū bā rì, yù běi jīng cóng nì zhū chén xiào liù děng dìng zuì.
初八日,諭北京從逆諸臣效六等定罪。
èr shí wǔ rì, liú kǒng zhāo jiàn qián wèi kūn. yán wèi kūn céng jīng wú sān guì shōu yòng, zhōng shí kě xìn zhǎng ān suǒ kè guó biàn lù, wèi jiān tú jiè tí hài rén, bù zhǐ gōng yí shòu qū. qǐng jí shōu yòng wèi kūn.
二十五日,劉孔昭薦錢位坤。言『位坤曾經吳三桂收用,忠實可信;長安所刻「國變錄」,為奸徒借題害人,不止龔彝受屈。請亟收用位坤』。
bā yuè chū sān rì, yuán rèn fǔ hé qiān zì běi táo guī.
八月初三日,原任□□撫何謙自北逃歸。
chū sì rì, zhū guó chāng yán: wǎng zhě zéi rù dū chéng, zì gé bù yǐ zhì shù liáo, wú yī bù qīng yī xiǎo mào kòu shǒu zéi tíng zhě hū? zhì zéi zhòng yǐ qù, yòu sī cáng tóu huàn miàn, jià yán bù qū qián zōng mì xiàn, jì rán sǐ huī. zhī liáng zhào yáng hé ruì zhēng děng, wàn kǒu tuò mà. zhì ruò liú dà gǒng děng, chǐ xīn dàng rán dāng yǔ zhōu zhōng bèi bìng xíng zhèng fǎ zhě yě.
初四日,朱國昌言:『往者賊入都城,自閣部以至庶僚,無一不青衣小帽叩首賊廷者乎?至賊眾已去,又思藏頭換面,駕言不屈;潛蹤覓線,冀燃死灰。知梁兆暘、何瑞徵等,萬口唾罵。至若劉大鞏等,恥心蕩然;當與周鍾輩並行正法者也』。
chū bā rì, yù xíng bù: suǒ nǐ cóng nì zhī chén, rú lǐng bīng xiàn cè, jí zài shù liáo qǐ kě mò jiǎn? dū fǔ zǒng bīng jiàng zéi, qíng zuì jí zhòng, qǐ kě liè èr děng? jīng táng kē dào hàn lín shòu zéi wěi lìng, qǐ kě zhǐ yú jiǎo? fēng jiāng dà lì wén biàn chàng táo, qǐ zhǐ yú liú? xiàn nǚ xiàn bì, qǐ zhǐ yú tú? zhū chén fù ēn rǔ guó zhì cǐ, xū yǒu dìng àn zhāo shì tiān xià.
初八日,諭刑部:『所擬從逆之臣,如領兵獻策,即在庶僚豈可末減?督撫、總兵降賊,情罪極重,豈可列二等?京堂、科道、翰林受賊偽令,豈可止於絞?封疆大吏聞變倡逃,豈止於流?獻女獻婢,豈止於徒?諸臣負恩辱國至此,須有定案昭示天下』。
chū jiǔ rì, dǎi gù dà tóng zhī fǔ zhāng lín rán hù shì láng dǎng chóng yǎ jì jiǔ xuē suǒ yùn.
初九日,逮故大同知府張璘然、戶侍郎黨崇雅、祭酒薛所蘊。
èr shí rì, wěi tài cháng chéng xiàng yù dǎi dào.
二十日,偽太常丞項煜逮到。
èr shí qī rì, yù shǐ wáng sūn fān fāng yǐ zhì zì kuī chén jié, fù zhuàn wěi shū yǐ luàn shì fēi mìng dǎi yǐ zhì.
二十七日,御史王孫蕃、方以智自虧臣節,復撰偽書以亂是非;命逮以智。
jiǔ yuè chū yī rì, xià bù yì wáng xiān tōng xù bāo. xiān tōng, fēi wáng shǒu rén hòu rén, mào xí jiàng zéi quàn jìn, wèi zéi shēng zuì suǒ zhū.
九月初一日,下部議王先通恤褒。先通,非王守仁後人,冒襲;降賊勸進,為賊聲罪所誅。
shí liù rì, zhè fǔ rèn tiān chéng hé zhè shǔ xiāng huàn jīn rǔ lì móu yuán shēn wū wěi mìng, zhāng lín rán fāng yǔn chāng wèi zéi qīn, yī guī yī wèi guī. lǐ gāng xú jiā lín jù shòu wěi zhí, shù jí shì lǔ wáng zì chāo wú ěr xūn wèi xué lián wèi zéi suǒ liú, zhǐ xué lián tòng fèn zì yì zhū rén yóu liàn shēn jiā, chén yì ān róng.
十六日,浙撫任天成劾『浙屬鄉宦金汝礪、繆沅身污偽命,張璘然、方允昌為賊親,一歸一未歸。李綱、徐家林俱受偽職,庶吉士魯□、王自超、吳爾塤、魏學濂為賊所留,止學濂痛憤自縊;諸人猶戀身家,臣誼安容』。
shí bā rì, tián yǎng ná jiě guāng shí hēng zhì.
十八日,田仰拿解光時亨至。
èr shí yī rì, gāo jié wèi pú fú nán guī zhī chén, qǐng cóng mò jiǎn.
二十一日,高傑為匍匐南歸之臣,請從末減。
shí yuè chū wǔ rì, jiàng zéi gù shàng shū zhāng jìn yàn zì yán zài hé běi shōu yì yǒng zhū wěi guān dà xué shì wáng duó bǎo zhī. mìng yǐ yuán guān, zǒng dū běi zhí shān xī hé nán jūn wù wén wǔ wěi yòng, gěi kōng míng zhá èr bǎi.
十月初五日,降賊故尚書張縉彥自言在河北收義勇、誅偽官;大學士王鐸保之。命以原官,總督北直、山西、河南軍務;文武委用,給空名札二百。
shí èr rì, yù shǐ hú shí hēng yán: jìn lái zhāng zòu wén wǔ shēng shòu, jiē chū xūn chén zhī kǒu zhì cóng nì wěi guān, jiè kǒu jūn qián, méng miàn qiú jìn. wǔ chén bù xiào mìng, wèi wén chén chè qí zhǒu jīn bù yòu wǔ chén chè wén chén zhī zhǒu hū? yòu yán: huáng guó qí shī fèng yí bǔ yòng, chén shí hài rán. huáng zé wěi lì bù zhǎng zhū fēng zhě shī zé guǎn yí zhàng shí, yǔ zéi bù kě yòng wáng guó zhī qì, yuàn zì péi shí jīn zào zhě. cǐ hé rén? ér rǔ bān xíng hū!
十二日,御史胡時亨言:『近來章奏、文武升授,皆出勛臣之口;至從逆偽官,藉口軍前,蒙面求進。武臣不效命,謂文臣掣其肘;今不又武臣掣文臣之肘乎』?又言:『黃國琦、施鳳儀補用,臣實駭然。黃則偽吏部掌朱封者;施則管儀仗時,語賊不可用亡國之器,願自賠十金造者。此何人?而辱班行乎』!
shí wǔ rì, bīng kē wáng zòu lǐ zǔ shù zhū yuán chén tōu shēng fù zhǔ, yǒu kuì zhū xūn xià bù yì.
十五日,兵科王□奏李祖述、朱元臣偷生負主,有愧諸勛;下部議。
shí jiǔ rì, yù bīng bù: lín huái hóu lǐ zǔ shù fèng mìng shǒu mén, chéng xiàn jūn wáng, tōu shēng nán cuàn gāi bù yán yì. mìng běi guī shù jí shì shǐ kě chéng dū fǔ sī yù hòu yì. liú zé qīng zhāo jìn shāng chuán wèi shuǐ yíng, jiàn huáng guó qí wèi jiān jūn.
十九日,諭兵部:『臨淮侯李祖述奉命守門,城陷君亡,偷生南竄;該部嚴議』。命北歸庶吉士史可程督輔私寓候議。劉澤清招禁商船為水營,薦黃國琦為監軍。
èr shí rì shǐ kě fǎ jiàn běi guī yù dé wèi yǔn wén jiān bīng kē, mìng jiān gāo jié jūn.
二十日史可法薦北歸諭德衛允文兼兵科,命監高傑軍。
shí yī yuè chū wǔ rì, dīng qǐ ruì dīng kuí chǔ hé zòu: yǒu wěi shì láng jīn zhī jùn bǎo jǔ èr rén wěi fǔ, qiǎn rén chí xí wén zhì, wèi liú liáng zuǒ suǒ huò. èr dīng hé cí dài zuì.
十一月初五日,丁啟睿、丁魁楚合奏:有偽侍郎金之俊保舉二人偽撫,遣人持檄文至,為劉良佐所獲。二丁合辭待罪。
èr shí wǔ rì, yù shǐ shěn chén quán hé zhāng jìn yàn wáng yǒng jí hé qiān qiū zǔ dé huáng xī xiàn lǔ huà lóng mìng jìn yàn yǒng jí wù wèn, hé qiān děng fǎ sī tí jiū.
二十五日,御史沈宸銓劾張縉彥、王永吉、何謙、邱祖德、黃希憲、魯化龍;命縉彥、永吉勿問,何謙等法司提究。
èr shí qī rì, liú zé qīng jiàn shí mǐn hǎi wài xìng tún. lìng sū jīng zhù miào wān fáng hǎi.
二十七日,劉澤清薦時敏海外興屯。令蘇京駐廟灣防海。
shí èr yuè chū wǔ rì, chūn fāng hán sì wéi zì yán wèi jīng zéi rǔ, qì jiā nán bēn lìng fù guān. sì wéi shí yuàn shī yín yī wàn qiú zéi sī yè, ér zéi jiàng wèi xiū zhuàn zhě.
十二月初五日,春坊韓四維自言未經賊辱,棄家南奔;令復官。四維實願施銀一萬求賊司業,而賊降為修撰者。
shí yī rì, guāng shí hēng biàn zuì bù yǔn.
十一日,光時亨辨罪;不允。
èr shí rì, shòu wěi mìng lǐ féng jiǎ zèng tài pú shǎo qīng. èr shí yī rì, liú zé qīng jiàn shòu wěi mìng shí mǐn réng yǐ bīng kē kāi tún dà qú shān. xíng bù shàng shū jiě xué lóng qǐng kuān biǎn jié tōu shēng zhū chén rú hé ruì zhēng zhāng ruò qí yáng guān guāng dǎng chóng yǎ xióng wén jǔ èr shí èr rén, yīng hòu sān nián dìng duó.
二十日,受偽命李逢甲贈太僕少卿。二十一日,劉澤清薦受偽命時敏仍以兵科開屯大瞿山。刑部尚書解學龍請寬貶節偷生諸臣如何瑞徵、張若麒、楊觀光、黨崇雅、熊文舉二十二人,應候三年定奪。
èr shí sān rì, jiě xué lóng shàng cóng nì zhū chén liù děng zuì: yī děng yīng zhé, sòng qǐ jiāo děng shí yī rén èr děng yīng zhǎn nǐ zhǎng xì qiū jué, guāng shí hēng děng sì rén sān děng yīng jiǎo nǐ shú, chén míng xià děng qī rén sì děng yīng shù nǐ shú, wáng sūn huì děng shí wǔ rén wǔ děng yīng tú nǐ shú, sòng xué xiǎn shěn wén rán děng shí rén liù děng yīng zhàng nǐ shú, pān tóng chūn děng bā rén yǒu yí lìng nǐ, wēng yuán yì děng èr shí bā rén. bǎo guó gōng zhū guó bì děng hé shū jiū xíng guān liù shī yù shǐ zhāng sūn zhèn yì yán cóng nì yī àn, míng yù fǎ yí cóng zhòng dà sī kòu cāo cǐ sān chǐ, tuī wěi bàn nián, bā rén chū tuō. běi rén zhū rén nǎi zéi qì zhī ér lái, fēi qì zéi ér lái! jiě xué lóng mài fǎ wǔ wén, qǐ chì gōng jū! gé xué lóng zhí yǐ gāo zhuō wèi xíng bù shàng shū.
二十三日,解學龍上從逆諸臣六等罪:一等應磔,宋企郊等十一人;二等應斬擬長系秋決,光時亨等四人;三等應絞擬贖,陳名夏等七人;四等應戍擬贖,王孫蕙等十五人;五等應徒擬贖,宋學顯、沈文然等十人;六等應杖擬贖,潘同春等八人;有疑另擬,翁元益等二十八人。保國公朱國弼等合疏糾刑官六失;御史張孫振亦言『從逆一案,明諭法宜從重;大司寇操此三尺,推諉半年,八人出脫。北人諸人乃賊棄之而來,非棄賊而來!解學龍賣法舞文,乞敕公鞫』!革學龍職;以高倬為刑部尚書。
yǐ yǒu zhēng yuè chū shí rì, hán sì wéi táo guī, tuō yán qián shǐ mín fǔ, bù wū zéi chén shàng wèi qiǎn fēng zài sì yuè zhōng, kě wèi jí shòu shì, hé dé qī shì? gū zhe diào yòng! gōng kē qián zòu: kē chǎng dà kāi huì lù, hé ruì zhēng xiàng yù gōng rán shì mǎi.
乙酉正月初十日,韓四維逃歸,託言前使岷府,不污賊塵;上謂『遣封在四月中,可未及受事,何得欺飾?姑着調用』!工科錢□奏:『科場大開賄賂,何瑞徵、項煜公然市買』。
èr shí sān rì, sū sōng àn zhōu yuán zòu yáng zhī qǐ sòng xué xiǎn yáng rǔ chéng sòng zhī shéng cáo gǔ zhū jī wēng yuán yì jì shòu wěi guān, qǐ róng xìng lòu lìng fǎ sī tí wèn.
二十三日,蘇松按周元奏楊枝起、宋學顯、楊汝成、宋之繩、曹谷、朱積、翁元益既受偽官,豈容幸漏;令法司提問。
zhū zhōu zhōng děng
誅周鍾等
sì yuè chū jiǔ xīn yǒu, shā cóng nì guāng shí hēng zhōu zhōng wǔ sù, yòu shā yuán rèn wǔ dé dào qiān shì léi yǎn zuò lǐ bù zhǔ shì zhōu biāo. biāo yǔ zhōng, cóng xiōng dì yě, fù shí yù, yǔ ruǎn dà chéng yǒu xì. shì yīng cān zhōng cóng nì, wèi biāo dāng zuò zhào mó zhāng míng bì zòu biāo xiǎn è, zhū tǒng jīn lèi zhí biāo tā shì: lùn hé tí wèn. yǎn zuò yǔ dà chéng yǒu yuàn, liú zé qīng shū gōng lǚ dà qì jí yǎn zuò, dà chéng fù zòu yǎn zuò bù zhōng bù xiào lì kē lín yǒu běn jì zhī. yǒu zhǐ: cóng nì gè fàn jí yǎn zuò èr àn, zhāo fǎ sī sù xíng xùn jié. guāng shí hēng zhě, yǔ lǐ míng ruì bù tóng shēng qì, zǔ jià nán qiān zhě gù yǔ sì rén tóng sǐ.
四月初九(辛酉),殺從逆光時亨、周鍾、武愫,又殺原任武德道僉事雷演祚、禮部主事周鑣。鑣與鍾,從兄弟也,負時譽,與阮大鋮有隙。士英參鍾從逆,謂鑣當坐;照磨張明弼奏鑣險惡,朱統{金類}摭鑣他事:論劾提問。演祚與大鋮有怨,劉澤清疏攻呂大器及演祚,大鋮復奏演祚不忠、不孝;吏科林有本繼之。有旨:『從逆各犯及演祚二案,着法司速行訊結』。光時亨者,與李明睿不同聲氣,阻駕南遷者;故與四人同死。
zhōu zhōng dùn jū jiā xìng xiàng zhòng zhǎn jiā, shí qiǎn wú xī wǔ jǔ zōu hào zhī wǎng dǎi zhōng jiàn zōu, wèi zhī yuē: rǔ fēi yǒu nián yì hū? zōu yuē: rán. yīn wěi yún: lǎo nián wēng cǐ qù, yì bù rú bù qù wǎn shēng qī zǐ yǐ xià yù yǐ. zhōng yǔ qiān jīn, zōu bù shòu. zhōng yuē: qù zhōng shì sǐ, yì bì bù dé yǐ! suì xíng. zhì nán jīng, shā yú dà zhōng qiáo. lín xíng, wèi zhòng yuē: jīn shā wǒ, tiān xià suì tài píng hū? shí nián sì shí sì, wàn lì rén yín shēng yě.
周鍾遁居嘉興項仲展家,時遣無錫武舉鄒浩之往逮;鍾見鄒,謂之曰:『汝非有年誼乎』?鄒曰:『然』。因偽云:『老年翁此去,亦不如不去;晚生妻子已下獄矣』。鍾與千金,鄒不受。鍾曰:『去終是死,亦避不得矣』!遂行。至南京,殺於大中橋。臨刑,謂眾曰:『今殺我,天下遂太平乎』?時年四十四,萬曆壬寅生也。
biān zhèn zhū jiāng
邊鎮諸將
jiǎ shēn liù yuè shí sān rì jǐ sì, yǐ zǒng bīng wú zhì kuí zhèn shǒu wú sōng. xiān shì, jiāng běi zhū zhèn bīng bù jí, dān dān sī dù. zhì kuí shí wèi yóu jī, suí fǔ chén zhèng xuān zhèn jīng kǒu. zhì kuí xī xīn shǒu yù zhī, zhòu yè mí xiè, jiāng shàng yǐ ān gù yǒu shì zhuó.
甲申六月十三日(己巳),以總兵吳志葵鎮守吳淞。先是,江北諸鎮兵不戢,眈眈思渡。志葵時為游擊,隨撫臣鄭瑄鎮京口。志葵悉心守御之,晝夜靡懈,江上以安;故有是擢。
shí bā rì jiǎ xū, liú zé qīng qǐng zhū lǚ dà qì, zhǐ qí qǐ yòng wáng zhòng zhǎng xuǎn yòu zhǐ qí bǐ léi yǎn zuò, wèi yǎn zuò wèi wú shēn zǒu gǒu, shā zhōu yán rú yǐ mèi dōng lín. zé qīng yòu jiàn zhāng jié zōu zhī lín zhāng sūn zhèn liú guāng dòu jí táo fǔ guō jǐng chāng wáng yǒng jí.
十八日(甲戌),劉澤清請誅呂大器,指其起用王重掌選;又指其比雷演祚,謂『演祚為吳甡走狗,殺周延儒以媚東林』。澤清又薦張捷、鄒之麟、張孫振、劉光斗及逃撫郭景昌、王永吉。
shí yī rì dīng chǒu, táng bào shǎn xī quán xiàn. mǎ shì yīng qǐng jí jiǎng zhào guāng yuǎn, gěi yǐ kōng zhá yī bǎi shí guāng yuǎn yǐ jiàng zéi yǐ.
十一日(丁丑),塘報陝西全陷。馬士英請亟獎趙光遠,給以空札一百;時光遠已降賊矣。
shí sān rì jǐ mǎo, jì níng huí zi bīng zhū jì zōng shāng shā suǒ shǔ fù jiāng yáng pǔ yī jiā, ér zì wèi zǒng bīng yǔ lǐ yuán hé gòng shì.
十三日(己卯),濟寧回子兵朱繼宗傷殺所署副將楊朴一家,而自為總兵;與李元和共事。
shí bā rì jiǎ shēn, běi jiāng yú yǒng shòu děng lǐng mǎ bīng qiān rén, zhù zhá zhèn jiāng. zhè jiāng dū sī jiǎ zhī kuí lǐng bù bīng zhì, zhǐ qí dì jí jīng kǒu yíng bīng yǔ gè lù líng zú fēn zhá xī mén wài yǔ jiào chǎng děng chù. lèi jù fán zá, píng rì yǔ shì pù jiāo yì, wèi miǎn zhēng jiào zī zhū, suì gè huái xián fèn. fù yīn mǎ bīng yǐ jiàn zhí jué xiǎo ér guā, xiāng chí bù ràng, bīng shāng ér é dào lù bù píng, zǎn ōu zhī, fù ér zhì zhī jiāng. mǎ bīng rǎng bì, yù de shǒu shì zhě gān xīn yān. wèn zhī, zé zhè bīng jū duō, shēn yǐ wèi hèn hū dǎng gōng dòu, fèn rán chí mǎ lái. lù yù zhè yíng shǒu bèi lǐ dà kāi, ā zhī bù xià dà kāi nù, chōu shǐ shè zhī, zhōng shù rén. mǎ bīng wèi zhè yíng bīng jiāng jiē qī wǒ, qún qǐ gōng shā dà kāi zhōng shǐ, shāng zhòng jí bì. shí zhè bīng yú dào shàng yǒu cuàn yǐn mín jiā zhě, mǎ bīng jiè duān xié suǒ, zì qí yín lüè fén dōng mén wài jū mín shù shí lǐ. mǎ bīng yǒu yún: sì zhèn yǐ shā qiǎng fēng bó, wú bèi hé dàn bù wèi! chóu shā bù jiě, jǐ chéng dà luàn. qí fǔ jūn huàn jiǎ chí wǎng yā dàn, dì fāng yǐ ān. ér mǎ bīng xuán wèi shǐ gé bù diào qù yí zhēn ān chā, qí shì dé jiě. shì wén, shàng yǐ yú yǒng shòu děng sì jiāng chí qiān yú bīng jì lǜ bù zhāng, chóu shā hài tīng, yí sù chù qí shǒu xìn zhě lìng fù shǐ kě fǎ jūn qián hé zhì. kě fǎ xià lìng zǒng zhèn guān, chù fēn qǐ shì bīng dīng yī èr míng ér yǐ qí hòu bīng jiāng diào jí, xī tīng běn chù fǔ chén jié zhì, zhe wèi lìng. mìng zǒng bīng huáng bīn qīng fáng yù jīng kǒu qiū lěi zhèn shǒu shān dōng.
十八日(甲申),北將於永綬等領馬兵千人,駐札鎮江。浙江都司賈之奎領步兵至,止其地;及京口營兵與各路零卒分札西門外與教場等處。類聚繁雜,平日與市鋪交易,未免爭較錙銖,遂各懷嫌忿。復因馬兵以賤值攫小兒瓜,相持不讓,兵傷兒額;道路不平,攢毆之,縛而擲之江。馬兵攘臂,欲得首事者甘心焉。問之,則浙兵居多,深以為恨;呼黨攻斗,忿然馳馬來。路遇浙營守備李大開,呵之不下;大開怒,抽矢射之,中數人。馬兵謂浙營兵將皆欺我,群起攻殺;大開中矢,傷重即斃。時浙兵於道上有竄隱民家者,馬兵借端挾索,恣其淫掠;焚東門外居民數十里。馬兵有云:『四鎮以殺搶封伯,吾輩何憚不為』!仇殺不解,幾成大亂。祁撫軍擐甲馳往壓彈,地方以安。而馬兵旋為史閣部調去儀真安插,其事得解。事聞,上以於永綬等四將馳千餘兵紀律不彰,仇殺駭聽,宜速處其首釁者;令赴史可法軍前核治。可法下令總鎮官,處分起事兵丁一、二名而已;其後兵將調集,悉聽本處撫臣節制,着為令。命總兵黃斌卿防禦京口、邱磊鎮守山東。
qī yuè chū sān rì wù zǐ, mìng sì zhèn gè lǜ bīng yóu liù hé chí fù dū fǔ diào yòng jiē bù fèng zhào.
七月初三日(戊子),命四鎮各率兵由六合馳赴督輔調用;皆不奉詔。
chū wǔ rì gēng yín, qí biāo jiā huáng bīn qīng zǒng bīng zhèn jiāng, mìng jīn shēng huán zhù fáng huái yáng.
初五日(庚寅),祁彪佳、黃斌卿總兵鎮江,命金聲桓駐防淮、揚。
chū liù rì xīn mǎo, zhāng fèng xiáng shǒu shū yí qiū lěi, yán běi bīng shén pò, yì bù kě wǎng yǐ lǜ yì yǒng xiāng shēn lí dōng chāng ér lái.
初六日(辛卯),張鳳翔手書移邱磊,言北兵甚迫,義不可往;已率義勇鄉紳離東昌而來。
chū jiǔ rì, jiā lǐ jì yù liú hóng qǐ zǒng bīng, fáng yù hé nán.
初九日,加李際遇、劉洪起總兵,防禦河南。
chū shí rì, dìng jīng yíng zhī zhì xī zhào běi jīng. yǐ dù hóng yù yáng yù fān móu wén shòu bǔ sān dà yíng gè zǒng bīng, gè tǒng yī yíng zhì wǔ yíng biàn qǐ guāng dòu guó níng hú wén ruò bǔ sān dà yíng gè zǒng bīng, gè tǒng liù yíng zhì shí yíng zhān shì xūn děng gè bǔ zhèng fù hào shùn. xiān shì, móu wén shòu xié fáng fèng líng, jiàn zéi shì zòng héng, juān zī mù liàn yì yǒng shù qiān, yǐ zī zhàn shǒu zhì shì, yǒu jīng yíng zhī mìng. jí yǔ liú liáng zuǒ yì: yuán bīng yuàn liú fèng zhě bù yuàn liú zhě, gè tīng zì biàn. yú shì bù yuàn liú zhě, jí lìng yuán lǐng bīng guān wáng xiān shēng yuán dà rén děng tǒng lǜ, bìng qí jiǎ qì pào jù fù liú zhèn jiāo shén wài, qí yú qiè qī zǐ xiān nán zǒu, qī yǐ suí shòu zàn zhù jiāng pǔ sì qiān yú rén. bīng jiāng bù rěn xiāng lí, shòu zòu gāi dū shén jī xún luó èr yíng míng suī yī wàn liù qiān, shí bù jí yī bàn tǎng lì cǐ sì qiān rén yú èr yíng, kě zhuàng jīng yíng shǒu yù. shàng xià qí zhāng yú suǒ sī. zhào gè zhèn jǔ yòng dà shuài liú zé qīng jiàn shuǐ lù dà jiāng mǎ huà bào bǎi yǒng fù, jù tīng shǐ kě fǎ tí yòng. shū rù, shàng jiā qí dé tǐ, gù yǒu shì mìng. yù shǐ chén jìn mù bīng yún nán, xiān xié sān wàn jīn bèi xiǎng.
初十日,定京營之制悉照北京。以杜宏域、楊御蕃、牟文綬補三大營各總兵,各統一營至五營;卞啟光、竇國寧、胡文若補三大營各總兵,各統六營至十營;詹世勛等各補正副號順。先是,牟文綬協防鳳陵,見賊勢縱橫,捐貲募練義勇數千,以資戰守;至是,有京營之命。即與劉良佐議:原兵願留鳳者、不願留者,各聽自便。於是不願留者,即令原領兵官王先聲、袁大仁等統率,並騎甲、器炮俱赴劉鎮交什外,其餘挈妻子先南走,期以隨綬暫駐江浦四千餘人。兵將不忍相離,綬奏『該督神機、巡邏二營名雖一萬六千,實不及一半;倘隸此四千人於二營,可壯京營守御』。上下其章於所司。詔各鎮舉用大帥;劉澤清薦水陸大將馬化豹、柏永馥,俱聽史可法題用。疏入,上嘉其得體,故有是命。御史陳藎募兵雲南,先攜三萬金備餉。
èr shí liù rì, dù wén huàn tí dū xún bǔ yíng.
二十六日,杜文煥提督巡捕營。
bā yuè chū èr rì dīng sì, sū fǔ qí biāo jiā yán: zhèn chén huáng bīn qīng gōng tí yī lǚ zhì jīng kǒu, zhèng zhí luàn bīng sì jié, cái dé bù zhì zhèng hóng kuí yù yǐ shàng jiāng diào huàn tā chù, nà jiè zhī qián liáng rú hé xiāo suàn?
八月初二日(丁巳),蘇撫祁彪佳言:『鎮臣黃斌卿躬提一旅至京口,正值亂兵肆劫,才得布置;鄭鴻逵欲以上江調換他處,那借之錢糧如何銷算』?
chū qī rì, mìng zuǒ liáng yù kāi fān wǔ chāng zuǒ mèng gēng huì dēng xiāng bìng dū du qiān shì.
初七日,命左良玉開藩武昌;左夢庚、惠登相併都督僉事。
chū jiǔ rì jiǎ zǐ, wáng yīng xióng kāi fān zūn yì.
初九日(甲子),王應熊開藩遵義。
shí wǔ rì, liú liáng yù yí zhèn shòu chūn. mǎ shì yīng jiàn wāng shuò dé xiōng dì zhāo mù shuǐ shī zào chuán.
十五日,劉良玉移鎮壽春。馬士英薦汪碩德兄弟招募水師造船。
èr shí bā rì, liú zé qīng shàng yán jìn qǔ zhī jì: mù shù shí wàn zhī bīng, chǔ shù shí wàn zhī xiǎng, bèi shí yú wàn zhī mǎ pǐ qì xiè, xū zhěng dùn yī èr nián, nǎi kě dù hé. jīn wéi kǒng jiāng yuē guǎng liú zōng zhōu bù dé dǎng shèng wèi yàng yàng, chén bù néng suí fǔ chén jí yú yī dù yě. jīn yǐ rù lín qīng, huì bīng nán xià zéi yǐ dào luò yáng, gōng mì xiàn. rú cǐ guāng jǐng, kòu bù zhì jiāng qīng bù zhì hé bù zhǐ yě.
二十八日,劉澤清上言「進取之計」:『募數十萬之兵,儲數十萬之餉,備十餘萬之馬匹、器械,須整頓一、二年,乃可渡河。今惟恐姜曰廣、劉宗周不得黨勝為怏怏,臣不能隨輔臣急於一渡也。今□已入臨清,會兵南下;賊已道雒陽,攻密縣。如此光景,寇不至江、清不至河不止也』。
èr shí jiǔ rì jiǎ shēn, fēng fú jiàn zǒng bīng zhèng zhī lóng nán ān bó. dū sī tóng zhī chén qiān fèng mìng wǎng mǐn, qǐng qǐ zhào duì, miàn chén jūn zhèng jī yí. bìng qí chén gōng jǐn dí jī xí, wàng ěr wǒ mén hù zhī sī wén wǔ xié hé zhōng wài jiāo yīng, yǐ zàn zhōng xìng zhī yè. qiān zhèn yuè shí, céng yǔ zhèng zhī lóng méng yú yáng chéng, shǐ xīn bào guó jìn yīn kòu huàn, chén zhuī jiǎo sān cè. bù yì wèi qí qiè yú shí wù, kě zuǒ qián chóu qiě yǔ mǐn shuài jiāo shàn, lìng jī chì yù jīn bó wǎng mǐn jiǎng lài zhī lóng, jiān diào qí bīng liù qiān rù fáng, jí yǔ zhèng hóng kuí tǒng lǐng gòng xiōng yī wàn zhī shù. qí qiān chà xuán huái pǔ, yǐ jīng xián láo.
二十九日(甲申),封福建總兵鄭芝龍南安伯。都司同知陳謙奉命往閩,請乞召對,面陳軍政機宜。並祈臣工盡滌積習,忘爾我門戶之私;文武協和、中外交應,以贊中興之業。謙鎮粵時,曾與鄭芝龍盟於羊城,矢心報國;近因寇患,陳追剿三策。部議謂其切於時務,可佐前籌;且與閩帥交善,令齎敕諭、金帛往閩獎賚芝龍,兼調其兵六千入防,即與鄭鴻逵統領共兄一萬之數。俟謙差旋淮浦,以旌賢勞。
gù xī chóu qǐng shì
顧錫疇請諡
jiǎ shēn qī yuè chū bā rì, lǐ bù shàng shū gù xī chóu shū chēng: wén zhèn mèng zhèng xìng zhí jié, wàng zhòng cháo yě. dāng xī miào chū, qín zhèng jiǎng xué yī shū, zhí chǐ nì dāng zhī pò yǐ zhì xuē duó, jǐ xiàn wēi huò. fù méng xiān dì cì huán, láo shēn jiǎng wò, tè hé bá zhì zhèng fǔ jìng wèi tóng liè wēn tǐ rén suǒ yì sù qù, wèi zhì dà yòng, jī zhì yǐ mò. fèng xiān dì zèng xù zhī zhǐ, ér měi shì wèi yīng, gōng lùn wǎn xī. luó yù yì zhèng qì gū biāo, zhù shù duō xiān rú suǒ wèi fā zhī zhǐ. wèi nán dà sī chéng, qín chàng jiàn nì dāng zhī cí zhě zhì zhī fǎ fēng yì sù rán. hòu yǐ rì jiǎng bù fù huì wēn tǐ rén jìn chéng jiǎng zhāng, suì zhì gào cháo yě zhòng zhī. yáo xī mèng xué wèn zhì xíng, yuān chún gāng guǒ. shǎo yǐ fēng jié zì lì yī rù shì tú, suì wèi xiǎo rén cè mù, dāng huò xìng liú shuò guǒ. hòu zhí xiān dì jiǎng wò zuì jiǔ, qǐ wò gōng shēn yòu wèi wēn tǐ rén suǒ bù róng, yì yù yǐ sǐ. xiān dì xù zhī, yǐ yǒu zèng yīn, ér shì diǎn wèi jǔ. lǚ wéi qí shēng píng zhōng xiào, juān zhù jí gōng. luò yáng xiàn rì, liè liè yǐ sǐ, quán dà chén bù rǔ zhī jié. yǐ jīng zèng xù, wèi yǔ yì míng zhī diǎn. sì chén lì cháo xùn nán běn mò, jìn zài shù nián nèi rén rén néng dào zhī zhě yě. nǎi yīng dé shì xù ér jiǔ xuán bù bǔ, zé wèi miǎn wèi shèng cháo zhī quē shì yǐ. bìng qǐng xuē tǐ rén làn yāo fēi fèn zhī shì, yǐ zhèng bāo zhū dà yì. shàng yǐ shì guān jī quàn, cóng zhī.
甲申七月初八日,禮部尚書顧錫疇疏稱:『文震孟正性直節,望重朝野。當熹廟初,「勤政講學」一疏,直褫逆璫之魄;以致削奪,幾陷危禍。復蒙先帝賜環,勞深講幄,特荷拔置政府;竟為同列溫體仁所抑速去,未至大用,齎志以歿。奉先帝贈恤之旨,而美諡未膺,公論惋惜。羅喻義正氣孤標,著述多先儒所未發之旨。為南大司成,擒倡建逆璫之祠者置之法;風毅肅然。後以日講不附會溫體仁進呈講章,遂致告;朝野重之。姚希孟學問志行,淵純剛果。少以風節自勵;一入仕途,遂為小人側目,璫禍幸留碩果。後直先帝講幄最久,啟沃功深;又為溫體仁所不容,抑鬱以死。先帝恤之,已有贈蔭,而諡典未舉。呂維祺生平忠孝,捐助急公。雒陽陷日,烈烈以死,全大臣不辱之節。已經贈恤,未與易名之典。四臣立朝、殉難本末,近在數年內人人能道之者也。乃應得諡恤而久懸不補,則未免為盛朝之缺事矣。並請削體仁濫邀非分之諡,以正褒誅大義』。上以事關激勸,從之。
yí wén yún: yǔn gù xī chóu yì, xuē wēn tǐ rén wén zhōng shì xún fù zhī. yǔ dà xué shì wén zhèn mèng shì wén sù liú yī jǐng shì wén duān hè féng shèng shì wén zhōng lǐ bù shì láng luó yù yì shì wén jiè zhān shì yáo xī mèng shì wén sù bīng bù shàng shū lǚ wéi qí shì zhōng jié shān xī xún fǔ cài mào dé shì zhōng xiāng suí zhōu zhī zhōu wáng shòu yī shì zhōng mǐn mào dé shì xún duó zhī.
「遺聞」云:允顧錫疇議,削溫體仁「文忠」諡;尋復之。予大學士文震孟諡「文肅」、劉一璟諡「文端」、賀逢聖諡「文忠」、禮部侍郎羅喻義諡「文介」、詹事姚希孟諡「文肅」、兵部尚書呂維祺諡「忠節」、山西巡撫蔡懋德諡「忠襄」、隨州知州王壽一諡「忠愍」;懋德諡尋奪之。
jiǎ yǐ shǐ zài: xī chóu qǐng shì zài liù yuè chū shí rì, shí yī rì yǔ yī jǐng féng shèng shì jí liù yuè èr shí qī rì, yù lǐ bù wēn tǐ rén yí dú shēn yuǎn, zhe xuē qù shì, yǐ míng gōng dào.
「甲乙史」載:錫疇請諡在六月初十日,十一日予一璟、逢聖諡;及六月二十七日,諭禮部『溫體仁貽毒深遠,着削去諡,以明公道』。
běi jīng xùn nán zhū chén shì
北京殉難諸臣諡
jiǔ yuè chū sān rì wù zǐ, cì běi jīng xùn nán wén chén èr shí yī rén xūn chén èr rén qī chén yī rén jì zàng zèng yīn cí shì yǒu chà: gé chén fàn jǐng wén shì wén zhēn, hù bù shàng shū ní yuán lù shì wén zhèng zuǒ dōu yù shǐ lǐ bāng huá shì zhōng wén, bīng bù shì láng wáng jiā yàn shì zhōng duān, xíng bù shì láng mèng zhào xiáng shì zhōng zhēn, yòu dōu yù shǐ shī bāng yào shì zhōng jiè, dà lǐ sì qīng líng yì qú shì zhōng qīng, tài cháng shǎo qīng wú lín zhēng shì zhōng jié, zuǒ chūn fāng shù zǐ zhōu fèng xiáng shì wén jié, zuǒ yù dé mǎ shì qí shì wén zhōng, zuǒ zhōng yǔn liú lǐ shùn shì wén zhèng, jiǎn tǎo wāng wěi shì wén liè, tài pú sì chéng shēn jiā yìn shì jié mǐn, hù kē gěi shì zhōng wú gān lái shì zhōng jié, yù shǐ chén liáng mó shì gōng mǐn, yù shǐ chén chún dé shì gōng jié, yù shǐ wáng zhāng shì zhōng liè, lì bù yuán wài xǔ zhí mì zhōng jié, bīng bù láng zhōng chéng dé shì zhōng yì, bīng bù zhǔ shì jīn xuàn shì zhōng jié, guān zhèng jìn shì mèng zhāng míng shì jié mǐn, huì ān bó zhāng qìng zhēn shì zhōng wǔ, xiāng chéng bó lǐ guó zhēn shì zhēn wǔ, fù mǎ dū wèi gǒng yǒng gù shì zhēn mǐn, lì cí nán jīng, cì míng jīng zhōng. yòu zèng sǐ jié zhū shēng xǔ yǎn guān hàn lín yuàn wǔ jīng bó shì, cóng sì zhōng chén miào zhōng.
九月初三日(戊子),賜北京殉難文臣二十一人、勛臣二人、戚臣一人祭葬、贈蔭、祠諡有差:閣臣范景文諡「文貞」,戶部尚書倪元璐諡「文正」、左都御史李邦華諡「忠文」,兵部侍郎王家彥諡「忠端」,刑部侍郎孟兆祥諡「忠貞」,右都御史施邦曜諡「忠介」,大理寺卿凌義渠諡「忠清」,太常少卿吳麟征諡「忠節」,左春坊庶子周鳳翔諡「文節」,左諭德馬世奇諡「文忠」,左中允劉理順諡「文正」,檢討汪偉諡「文烈」,太僕寺丞申佳胤諡「節愍」,戶科給事中吳甘來諡「忠節」,御史陳良謨諡「恭愍」,御史陳純德諡「恭節」,御史王章諡「忠烈」,吏部員外許直謐「忠節」,兵部郎中成德諡「忠毅」,兵部主事金鉉諡「忠節」,觀政進士孟章明諡「節愍」,惠安伯張慶臻諡「忠武」,襄城伯李國楨諡「貞武」,駙馬都尉鞏永固諡「貞愍」,立祠南京,賜名「旌忠」。又贈死節諸生許琰官翰林院五經博士,從祀忠臣廟中。
yí wén yún: zèng liú lǐ shùn qī wàn shì qiè lǐ shì chéng dé mǔ zhāng shì shū rén, jīn xuàn mǔ zhāng shì qiè wáng shì wāng wěi qī gěng shì gōng rén, mǎ shì qí qiè zhū shì jì shì chén liáng mó qiè shí shì rú rén jiàn fāng jīng biǎo.
「遺聞」云:贈劉理順妻萬氏、妾李氏、成德母張氏淑人,金鉉母章氏、妾王氏、汪偉妻耿氏恭人,馬世奇妾朱氏、季氏、陳良謨妾時氏孺人;建坊旌表。
yǔ xūn qī xīn lè hóu liú wén bǐng shì zhōng zhuàng zuǒ dū du liú wén yào shì zhōng guǒ tài jiān wáng chéng ēn wáng zhī xīn shì zhōng mǐn lǐ fèng xiáng shì gōng zhuàng fèng xiáng yǐ jiàng zéi bèi shā zhě dà tóng xún fǔ wèi jǐng yuàn shì zhōng yì xuān fǔ xún fǔ zhū zhī féng shì zhōng zhuàng zǒng bīng guān wú xiāng shì zhōng zhuàng, tè zèng liáo guó gōng zhōu yù jí shì zhōng wǔ. gōng bù zhǔ shì wáng zhōng yàn jīng lì shī pǔ zhōng shū shè rén sòng tiān xiǎn gè yǔ jì zàng, zèng xíng bù láng zhōng lǐ féng jiǎ tài sì shǎo qīng bù yī tāng qióng zhōng shū shè rén.
予勛戚新樂侯劉文炳諡「忠壯」、左都督劉文耀諡「忠果」、太監王承恩、王之心諡「忠愍」、李鳳翔諡「恭壯」(鳳翔以降賊被殺者)、大同巡撫衛景瑗諡「忠毅」、宣府巡撫朱之馮諡「忠壯」;總兵官吳襄諡「忠壯」,特贈遼國公;周遇吉諡「忠武」。工部主事王鍾彥、經歷施溥、中書舍人宋天顯各予祭葬,贈刑部郎中李逢甲太寺少卿、布衣湯瓊中書舍人。
jiǎ yǐ shǐ zài: wáng zhāng wāng wěi shì zài qī yuè chū yī rì, zhāng qìng zhēn lǐ guó zhēn gǒng yǒng gù shì zài jiǔ yuè shí liù rì. yòu shí yuè chū shí rì, cì wáng chéng ēn shì, lì cí yǐ jiàng zéi jiā sǐ wáng zhī xīn qián qī rén fù sì, gè yīn jǐn yī guān.
「甲乙史」載:王章、汪偉諡在七月初一日,張慶臻、李國楨、鞏永固諡在九月十六日。又十月初十日,賜王承恩諡,立祠;以降賊夾死王之心蕁七人附祀,各蔭錦衣官。
kāi guó zhū chén shì
開國諸臣諡
xiān hòu bǔ yǔ kāi guó zhū chén shì: yǐng guó gōng féng guó yòng shì wǔ yì, jì guó gōng dīng dé xìng shì wǔ xiāng, dé qìng hóu liào yǒng zhōng shì wǔ yǒng, dìng yuǎn hóu wáng bì shì wǔ wēi, zhǎng xìng hóu gěng bǐng wén shì wǔ zhuàng, yǒng yì hóu sāng shì jié shì zhōng liè, hé jiān wáng yú tíng yù shì wǔ liè, dōng shèng hóu wāng xìng zǔ shì wǔ mǐn, hóu máo chéng shì wǔ liè, jì yáng hóu dīng pǔ láng shì wǔ jiǎn, gāo yáng jùn hóu hán chéng shì zhōng zhuàng, dōng qiū jùn hóu huā yún shì zhōng yì, dān yáng xiàn nán sūn yán shì zhōng mǐn, dāng tú xiàn zi wáng kǎi shì zhuàng mǐn, gāo yáng jùn hóu xǔ yuàn shì zhōng jié, jìn yún bó hú shēn shì xiāng jié, yù shǐ zhōng chéng zhāng yì shì zhuāng mǐn, jìn fǔ zhǎng shǐ guì yàn liáng shì jìng yù, zhān shì táng duó shì jìng ān jì jiǔ liú sōng shì gōng jiè dōng guǎn bó hé zhēn shì gōng qīng píng yáo xùn dǎo yè jū shēng shì zhōng mǐn gū shú jùn gōng táo ān xué shì zhān jù shì wén xiàn.
先後補予開國諸臣諡:郢國公馮國用諡「武翼」,濟國公丁德興諡「武襄」,德慶侯廖永忠諡「武勇」,定遠侯王弼諡「武威」,長興侯耿炳文諡「武壯」,永義侯桑世傑諡「忠烈」,河間王俞廷玉諡「武烈」,東勝侯汪興祖諡「武愍」,□□侯茅成諡「武烈」,濟陽侯丁普郎諡「武簡」,高陽郡侯韓成諡「忠壯」,東邱郡侯花雲諡「忠毅」,丹陽縣男孫炎諡「忠愍」,當塗縣子王愷諡「壯愍」,高陽郡侯許瑗諡「忠節」,縉雲伯胡深諡「襄節」,御史中丞章溢諡「莊敏」,晉府長史桂彥良諡「敬裕」,詹事唐鐸諡「敬安」、祭酒劉崧諡「恭介」、東莞伯何真諡「恭清」、平遙訓導葉居升諡「忠愍」;姑孰郡公陶安、學士詹俱諡「文獻」。
jiǎ yǐ shǐ zài: dīng dé xìng féng guó yòng liào yǒng zhōng wáng bì gěng wén bǐng shì zài qī yuè shí wǔ rì, fù yǒu dé féng shèng zhāng yì guì yàn liáng shì zài qī yuè shí jiǔ rì, táng duó liú sōng hé zhēn yè jū shēng shì zài qī yuè èr shí yī rì, sāng shì jié yú tíng yù wāng xìng zǔ máo chéng dīng pǔ láng hán chéng huā yún shì zài bā yuè èr shí èr rì, táo ān zhān tóng sūn yán wáng kǎi xǔ yuàn hú shēn shì zài jiǔ yuè shí bā rì.
「甲乙史」載:丁德興、馮國用、廖永忠、王弼、耿文炳諡在七月十五日,傅友德、馮勝、章溢、桂彥良諡在七月十九日,唐鐸、劉崧、何真、葉居升諡在七月二十一日,桑世傑、俞廷玉、汪興祖、茅成、丁普郎、韓成、花雲諡在八月二十二日,陶安、詹同、孫炎、王愷、許瑗、胡深諡在九月十八日。
jiàn wén cháo sǐ nán zhū chén shì
建文朝死難諸臣諡
bǔ yǔ jiàn wén cháo sǐ nán zhū chén shì: wén xué bó shì fāng xiào rú shì wén zhèng bīng bù shàng shū qí tài tài cháng sì qīng huáng zi chéng xíng bù shì láng zhāng bǐng tài cháng sì shǎo qīng lú yuán zhì gěi shì zhōng yè fú jù shì jié mǐn, lǐ bù shàng shū chén dí yù shǐ dài fū jǐng qīng dà lǐ shǎo qīng hú rùn jù shì zhōng liè bīng bù shàng shū tiě xuàn shì zhōng xiāng, xiū zhuàn wáng shū yīng shì wén zhōng, lǐ bù shì láng huáng guān shì wén zhēn, hù bù shì láng zhuō jìng yù shǐ dài fū liàn zi níng jù shì zhōng zhēn, héng fǔ jì shàn zhōu shì xiū àn chá shǐ wáng liáng jù shì zhēn yì, biān xiū wáng gěn tài cháng shǎo qīng liào shēng jù shì wén jié xíng bù shàng shū bì zhāo zuǒ zàn shàn lián shū jù shì gāng liè, dōu yù shǐ máo dà fāng yù shǐ gāo xiáng jiào shòu chén sī xián yàn fǔ bàn dú yú féng chén jù shì zhōng mǐn, gěi shì huáng yuè shì zhōng xiàn, yù shǐ céng fèng zhào cān jūn duàn shì gāo wēi jù shì zhōng yì zuǒ shí yí dài dé yí yù shǐ wèi miǎn jù shì yì zhí zhī fǔ yáo shàn zhī xiàn yán bó cháng jù shì zhōng huì dà lǐ sì chéng zōu jǐn bīng bù shì láng tán yì jù shì zhōng mǐn, dōu yù shǐ chén xìng shàn shì zhōng jié, yàn fǔ zhǎng shǐ gé chéng shì guǒ mǐn, xíng bù shì láng hú zi zhāo shì jiè mǐn, gǔ fǔ zhǎng shǐ liú jǐng shì gāng jié, yù shǐ lín yīng shì yì jié, wèi guó gōng xú huī zǔ shì zhōng zhēn, yuè juàn hóu yú tōng yuān dōu zhǐ huī qú néng jù shì xiāng liè wèi zú chǔ fú shì zhēn yì, dōu zhǐ huī xiè guì zhuāng dé jù shì yǒng mǐn, mǎ xuān shì zhēn zhuāng zhū jiàn shì zhuàng liè jiē yǔn gěi shì zhōng lǐ qīng qǐng yě.
補予建文朝死難諸臣諡:文學博士方孝孺諡「文正」、兵部尚書齊泰、太常寺卿黃子澄、刑部侍郎張昺、太常寺少卿盧原質、給事中葉福俱諡「節愍」,禮部尚書陳迪、御史大夫景清、大理少卿胡閏俱諡「忠烈」、兵部尚書鐵鉉諡「忠襄」,修撰王叔英諡「文忠」,禮部侍郎黃觀諡「文貞」,戶部侍郎卓敬、御史大夫練子寧俱諡「忠貞」,衡府紀善周是修、按察使王良俱諡「貞毅」,編修王艮、太常少卿廖升俱諡「文節」、刑部尚書畢昭、左贊善連樞俱諡「剛烈」,都御史茅大方、御史高翔、教授陳思賢、燕府伴讀俞逢辰俱諡「忠愍」,給事黃鉞諡「忠獻」,御史曾鳳詔、參軍斷事高巍俱諡「忠毅」、左拾遺戴德彝、御史魏冕俱諡「毅直」、知府姚善、知縣顏伯瑺俱諡「忠惠」、大理寺丞鄒瑾、兵部侍郎譚翌俱諡「忠愍」,都御史陳性善諡「忠節」,燕府長史葛誠諡「果愍」,刑部侍郎鬍子昭諡「介愍」,谷府長史劉璟諡「剛節」,御史林英諡「毅節」,魏國公徐輝祖諡「忠貞」,越雋侯俞通淵、都指揮瞿能俱諡「襄烈」、衛卒儲福諡「貞義」,都指揮謝貴、莊得俱諡「勇愍」,馬宣諡「貞莊」、朱鑒諡「壯烈」;皆允給事中李清請也。
jiǎ yǐ shǐ zài yún: shí èr yuè èr shí bā rì, yǔn jiàn wén zhū chén shì: fāng xiào rú děng qī shí yī rén yú tōng hǎi děng shí qī rén qú néng píng yáng bó xiè guì yīng shān bó wáng dé fēn shuǐ bó mǎ yí quán jiāo bó zhū jiàn hán shān bó.
「甲乙史」載云:十二月二十八日,允建文諸臣諡:方孝孺等七十一人、俞通海等十七人;瞿能平陽伯、謝貴英山伯、王得分水伯、馬宜全椒伯、朱鑒含山伯。
zhèng dé cháo sǐ jiàn zhū chén shì
正德朝死諫諸臣諡
bǔ yǔ zhèng dé cháo sǐ jiàn zhū chén shì: yù shǐ jiǎng qīn shì zhōng liè, xíng bù yuán wài lù zhèn shì zhōng dìng, gōng bù zhǔ shì hé zūn shì zhōng jié, xíng bù zhǔ shì liú jiào shì xiào yì, dà lǐ píng shì lín gōng fǔ shì zhōng kè, xíng rén mèng yáng shì zhōng jiè, lǐ shào xián shì zhōng duān, yú tíng zuǎn shì zhōng mǐn, lǐ hàn chén shì zhōng yì zhān shì shì zhōng jié liú píng fǔ shì zhōng zhì, gěi shì zhōng zhōu xǐ shì zhōng mǐn zhǐ huī zhāng yīng shì zhōng zhuàng.
補予正德朝死諫諸臣諡:御史蔣欽諡「忠烈」,刑部員外陸震諡「忠定」,工部主事何遵諡「忠節」,刑部主事劉較諡「孝毅」,大理評事林公黼諡「忠恪」,行人孟陽諡「忠介」,李紹賢諡「忠端」,俞廷纘諡「忠愍」,李翰臣諡「忠毅」、詹軾諡「忠潔」、劉平甫諡「忠質」,給事中周璽諡「忠愍」、指揮張英諡「忠壯」。
jiǎ yǐ shǐ zài: zhū chén shì zài jiǔ yuè èr shí rì nèi gèng yǒu zhān yín yī rén shì zhōng xiàn.
「甲乙史」載:諸臣諡在九月二十日;內更有詹寅一人諡「忠憲」。
tiān qǐ cháo sǐ jiàn nán zhū chén shì
天啟朝死諫難諸臣諡
bǔ yǔ tiān qǐ cháo sǐ dāng nán zhū chén shì: fù dōu yù shǐ zuǒ guāng dòu gěi shì zhōng zhōu cháo ruì yù shǐ zhōu zōng jiàn yuán huà zhōng lǐ yīng shēng jù shì zhōng yì, huáng zūn sù shì zhōng duān, gōng bù zhǔ shì wàn jing shì zhōng zhēn, fù shǐ gù dà zhāng shì zhōng mǐn sū sōng xún fǔ zhōu qǐ yuán shì zhōng xiāng.
補予天啟朝死璫難諸臣諡:副都御史左光斗、給事中周朝瑞、御史周宗建、袁化中、李應升俱諡「忠毅」,黃尊素諡「忠端」,工部主事萬燝諡「忠貞」,副使顧大章諡「忠愍」、蘇松巡撫周起元諡「忠襄」。
jiǎ yǐ shǐ zài: zhū chén shì zài jiǔ yuè èr shí rì, nèi gèng yǒu móu chāng qī yī rén jù cóng bù qǐng yě.
「甲乙史」載:諸臣諡在九月二十日,內更有繆昌期一人;俱從部請也。
xiān hòu bǔ shì
先後補諡
xiān hòu bǔ yǔ yòu dōu yù shǐ shěn zi mù shì gōng jìng gōng bù shàng shū shěn jǐng kài shì bāo mǐn, fù dōu yù shǐ zhāng wěi shì qīng huì lǐ bù shàng shū dǒng qí chāng shì wén mǐn dà xué shì hé rú chǒng shì wén duān, sūn chéng zōng shì wén zhōng, tài cháng shǎo qīng lù shàn jì shì zhōng jié, dà xué shì kǒng zhēn yùn shì wén zhōng, jì liáo zǒng dū wú ā héng shì zhōng yì, jiǎn tǎo hú shǒu héng shì wén jié. zhēn yùn yǐ guó biàn tòng kū bù shí sǐ, shǒu héng ā héng jiē sǐ nán zhě. yòu yǔ xiū zhuàn shěn mào xué shì wén jié. yù dé jiāo hóng shì wén duān jì jiǔ chén rén xī shì wén zhuāng, lǐ bù shì láng zhāng bāng jì shì wén yì. rén xī chū yǐ wǔ dāng xuē duó, xún dé cì huán. diǎn jiào lūn cái, héng jīng zào shì, shēng píng jiū xīn qián gǔ biān tún hé cáo lǜ lì děng shū, zhù shù jǐ qiān juǎn, jiē qiān qiū jīn jìng. zi jì shēng, guān tài pú zhǔ bù mìng zhǔ jì. gù bīng bù shàng shū yú qiān wèi lín ān bó. qiān diàn ān zōng shè, yǒu dà gōng wèi jiān xié gòu huò. lì lǐ bù yǐ xù bù chóu yuān, wèi zhī qǐng xù. fù zuǒ dōu yù shǐ chén yú tíng yuán guān, zèng shǎo bǎo.
先後補予右都御史沈子木諡「恭靖」、工部尚書沈儆炌諡「褒敏」,副都御史張瑋諡「清惠」、禮部尚書董其昌諡「文敏」、大學士何如寵諡「文端」,孫承宗諡「文忠」,太常少卿鹿善繼諡「忠節」,大學士孔貞運諡「文忠」,薊遼總督吳阿衡諡「忠毅」,簡討胡守恆諡「文節」。貞運以國變痛哭不食死,守恆、阿衡皆死難者。又予修撰沈懋學諡「文節」。諭德焦竑諡「文端」、祭酒陳仁錫諡「文莊」,禮部侍郎張邦紀諡「文懿」。仁錫初以忤璫削奪,尋得賜環。典較掄才,橫經造士,生平究心錢穀、邊屯、河漕、律歷等書,著述幾千卷,皆千秋金鏡。子濟生,官太僕主簿;命主祭。故兵部尚書于謙為臨安伯。謙奠安宗社,有大功;為奸邪構禍。吏、禮部以恤不酬冤,為之請恤。復左都御史陳於庭原官,贈少保。
jiǎ yǐ shǐ zài yún: hé rú chǒng shì zài jiǔ yuè shí èr rì, zhāng wěi dǒng qí chāng shì zài jiǔ yuè shí sān rì, shěn zi mù shěn jǐng kài shì zài jiǔ yuè shí liù rì, chén rén xī zhāng bāng jì shì zài shí yuè chū bā rì, shěn mào xué jiāo hóng shì zài shí yī yuè chū sān rì, wú ā héng shì zài shí yī yuè shí èr rì, hú shǒu héng shì zài shí yī yuè èr shí bā rì. shǒu héng, chóng zhēn wù chén jìn shì, wèi hú zhōu tuī guān, rù hàn lín yǔ wú xī shēn hú zhī hóng tōng pǔ. guǐ wèi liú kòu pò chéng, hé mén bèi nán.
「甲乙史」載云:何如寵諡在九月十二日,張瑋、董其昌諡在九月十三日,沈子木、沈儆炌諡在九月十六日,陳仁錫、張邦紀諡在十月初八日,沈懋學、焦竑諡在十一月初三日,吳阿衡諡在十一月十二日,胡守恆諡在十一月二十八日。守恆,崇禎戊辰進士,為湖州推官,入翰林;與無錫紳胡之竑通譜。癸未流寇破城,闔門被難。
qī yuè chū èr rì, yǔ gù zǒng dū lú xiàng shēng shì zhōng liè. èr shí wǔ rì, yǔ gù xún àn hú guǎng liú xī zuò shì zhōng yì. yí wén yún: yǐ yǒu chūn, yǔ lì bù shì láng gù qǐ yuán shì wén zhuāng dū du liú yuán qīng shì wǔ jié.
七月初二日,予故總督盧象升諡「忠烈」。二十五日,予故巡按湖廣劉熙祚諡「忠毅」。「遺聞」云:乙酉春,予吏部侍郎顧起元諡「文莊」、都督劉源清諡「武節」。
yù shǐ zhāng sūn zhèn hé zài gào lǐ bù shàng shū gù xī chóu xiǎn xié, yǒu diàn zhì zōng yǐ qí qǐng xuē tǐ rén shì ér shì wén zhèn mèng yě. mìng xī chóu zhì shì qù, zhèn mèng tǐ rén què yì.
御史張孫振劾在告禮部尚書顧錫疇險邪,有玷秩宗;以其請削體仁諡而諡文震孟也。命錫疇致仕去,震孟、體仁確議。
bǔ: jiǎ shēn jiǔ yuè èr shí yī rì, cì jiàng zéi bèi shā nèi chén lǐ fèng xiáng shì gōng zhuàng. shì fǎ zhī làn rú cǐ.
補:甲申九月二十一日,賜降賊被殺內臣李鳳翔諡「恭壯」。諡法之濫如此。
wú shì cān bó
吳適參駁
shí èr yuè shí sān rì dīng mǎo, hù kē wú shì jiū luàn zhèng jiān sī: yī wèi chén zhī shēn yǐ gǔn dōng shǎo cān wén jǐng qián táo, gé zhí dǎi wèn niē chēng bù fù, méng bǔ qiān xiàn. yī wèi xià wàn hēng zhōng shū bèi chá, tí bǔ quàn nóng zhī xiàn, jiā fù shǐ xián qì dì nán bēn, suì yíng jī zhào zhī yì, chēng fù shǐ yòu jiè tí yíng hù, shēng jiāng xī bù zhèng: yǐ yì lìng bàn zài ér dēng bīng mù. yī wèi guō zhèng zhōng yǐ jǔ rén zuì jiā zé shù, méng xuǎn zhī zhōu, bì bīng bù fù, jiè míng xiū lì rù jīng, fèng zhǐ qū zhú jīn yòu jiè wēi jiāng liè dé qiān xiàn. nèi cǐ ér juān, zé cóng zéi bá yòng zhī huáng guó qí yīng dé zhòu jǐn yǐ.
十二月十三日(丁卯),戶科吳適糾亂政監司:『一為陳之伸以袞東少參聞警潛逃,革職逮問;捏稱部覆,朦補僉憲。一為夏萬亨中書被察,題補勸農知縣,加副使銜;棄地南奔,遂營齎詔之役,稱副使;又借題迎護,升江西布政:以邑令半載而登兵牧。一為郭正中以舉人罪加責戍,蒙選知州,避兵不赴,借名修歷入京,奉旨驅逐;今又借危疆躐得僉憲。內此而捐,則從賊拔用之黃國琦應得晝錦矣』。
biān zhāng yún: wú shì chāo cān biàn chéng bó zhào zhī lóng jiàn yòng rén cái shū wèi: chén ěr yì sòng nì yǒu jù, qiě jiàn cuī chéng xiù wèi běn bīng bù kě fù yòng. zhī lóng zài shū zhēng zhī shì tè shū yán: zǔ zhì: wéi kē chén zhuān fēng bó zhī quán, wèi wén xūn jué ér cān bó zhèng zhī sī. xūn chén dǎng xié qiú shèng, jiāng bù kē jù kě bù shè bù jǐ bèi míng zhǐ ér miè zǔ zhì hū? shì shí, zhāng jié bǐng quán, bù wù jiē ruǎn dà chéng yī shǒu wò dìng, ér xuǎn láng yǐ tān dú jì zhī, lì dào páng zá. wéi shì bàn shì yuán zhōng, chāo bó kǎn kǎn, bù dàn quán guì. ruò ān yuǎn hóu liǔ zuò chāng jiàn shòu chéng shì dá dū lǐ jīng yíng shì chāo cān shì dá fēi kē gòng zhèng tú, xūn chén nǎi tí dū dà hàn, fēi yǒu biāo yíng zhī zé, hé dé qīn shū róng zhí zhǎng yǐ duó quán bù quán shì? huái qìng zhī fǔ guō yí fèng shū yán guà guān qín wáng, qiě wū xún fǔ fāng zhèn rú tān zhuàng shì bó cān jùn shǒu wú qín wáng zhī lì, guà guān fēi rù yuán zhī míng. yí fèng bù hóu xiàn xí fēi fèng míng lún, shàn lí zhí shǒu, shì cí wàng dú. chá fǔ chén qīng zhí yǒu sù, yí fèng huì jī zhe wén, bì jù tí cān, xiān xíng fǎn shì zì yīng yán jiū, yǐ dù diāo fēng. guāng lù shǔ chéng zhāng xīng shū qiú kǎo xuǎn shì bó cān zhāng xīng yǐ xiàn lìng zào jìn jiàng chù, yòu guà chá diǎn bù wéi wàng duàn qīng huá zhī mèng, yì yǐ shēn jué shì jìn zhī jiē. nǎi wú duān huàn xiǎng, jiǎo xìng shàng shǎng, qī jūn shú shén! ruò yī wèi diǎn pò, zé hé mén dà diǎn, bù jǐ wèi rán huī zhī dì xiàng yuè zhī mén yé? bǎo dìng hóu xūn wèi liáng shì liè qǐng xí zǔ jué shì cān guó nán yǐ lái, suī wáng hóu qī lǐ xián wèi hǔ láng, huá zhòu zhòng chén xī luó fēng rèn ér qí jiān tuō shēn tú cún mái míng hùn sú zhě gù yì bù fá. gāi xūn hé yǐ nì liào qí jiā zhī bì jiān, ér yǐ zǐ sì hū? wàn yī běn zōng pǐ mǎ lái guī, jiāng duó zhū gāi xūn yǐ shòu hū? yì gū réng zhī ér fēng hū? kǒng wú cǐ fǎ jì yě. gāi xūn shì shòu guó ēn, chéng huī fù yǒu zhì, hé nán chàng zhū xūn jiù pò jiā cóng jūn, zì dāng zhí dǎo yàn yún, shàng wèi xiān dì fù chóu cì wèi zhū xūn xuě chǐ. ěr shí fǎng wèn běn zhī yǒu wú cún fǒu, rán hòu qǐng zhū cháo lìng, guāng fù zǔ jué, bù yì xiū hū! xī lǐ chéng shōu fù zhǎng ān, xià lìng jūn zhōng yuē: wǔ rì nèi wú dé zhé tōng jiā xìn. jīn zhǎng ān wèi fù, shū fēi zhū chén wèn jiā zhī rì yě. suì ān bó xūn wèi chén jùn qǐng xí shì cān zì dū yì biàn qiān, shān hé zǔ jué shì cì wú píng, dān cí mò xìn, yè fèng míng zhǐ yán hé. gāi xūn yī qǐng zài qǐng, ruò bù néng dài zhí shì wǔ děng zhī fēng, zhī tóng tǔ kuài zhī qǐ. yì yǔ cài yōng dū du yī zuì gào shēn wèi kě yǐ qì shí shí jiè ér rǎng qǔ hū? kuàng suì ān xūn wèi jīn huò dùn jī lǘ yán huò cóng róng guī guó, ān kě xuán zuò guǐ lù? shǐ hòu lái ān mǎ yí yì, zhí tú rén ér kě chēng pān rán gū zhōng, liè běn zhī ér tā xù yě! zhōng shū shè rén zhāng zhōng líng qǐng gěi bù xián shì cān zhí fāng hé guān jiān jūn hé shì? wàng xíng chén qǐng. ruò guǒ bào guó yǒu xīn, hé guān bù kě zì xiào! ér jiè kǒu zàn huà, zhé qǐng gāo xián zào jìn yóu shén! tā ruò gé zhí sī wù zhū jì zhī jì chù lì bù niè shèn xíng fù shǐ céng yīng ruì děng liè jī yíng shēng, huò shū hé huò chāo cān, bù shǎo jiǎ jiè. wú nài rén xīn rì jìng qǐ shì rì zá, suī jīng fēng bó, quán bù jìng zhì gāo gé xuán bó xuán yòng, shǐ zhí zhǎng sǎo dì ér xiāo xiǎo yíng tíng yǐ.
「編章」云:吳適抄參忭城伯趙之龍「薦用人才疏」謂:『陳爾翼頌逆有據,且薦崔呈秀為本兵;不可復用』。之龍再疏爭之;適特疏言:『祖制:惟科臣專封駁之權,未聞勳爵而參駁正之司。勛臣黨邪求勝,將部、科俱可不設;不幾背明旨而蔑祖制乎』?是時,張捷秉銓,部務皆阮大鋮一手握定,而選郎以貪黷濟之,吏道龐雜。惟適辦事垣中,抄駁侃侃,不憚權貴。若安遠侯柳祚昌薦授程士達督理京營;適抄參『士達非科貢正途,勛臣乃提督大漢,非有標營之責,何得侵樞戎職掌以奪銓部權勢』?懷慶知府郭儀鳳疏言掛冠勤王,且誣巡撫方震孺貪狀;適駁參『郡守無勤王之例,掛冠非入援之名。儀鳳不侯憲檄、非奉明綸,擅離職守,飾詞妄瀆。察撫臣清執有素,儀鳳穢跡着聞,必懼題參,先行反噬;自應嚴究,以杜刁風』。光祿署丞張星疏求考選;適駁參『張星以縣令躁進降處,又掛察典;不惟望斷清華之夢,亦已身絕仕進之階。乃無端幻想,僥倖上賞,欺君孰甚!若一為點破,則闔門大典,不幾為燃灰之地、向躍之門耶』?保定侯勛衛梁世烈請襲祖爵;適參『國難以來,雖王侯戚里咸餵虎狼,華胄重臣悉羅鋒刃;而其間脫身圖存、埋名溷俗者固亦不乏。該勛何以逆料其家之必殲,而以子嗣乎?萬一本宗匹馬來歸,將奪諸該勛以授乎?抑姑仍之□而封乎?恐無此法紀也。該勛世受國恩,誠恢復有志,何難倡諸勛舊破家從軍,自當直搗燕雲,上為先帝復仇、次為諸勛雪恥。爾時訪問本支有無存否,然後請諸朝令,光復祖爵,不亦休乎!昔李晟收復長安,下令軍中曰:「五日內無得輒通家信」。今長安未復,殊非諸臣問家之日也』。遂安伯勛衛陳浚請襲;適參『自都邑變遷,山河阻絕;世次無憑,單詞莫信,業奉明旨嚴覈。該勛一請、再請,若不能待;直視五等之封,祗同土塊之乞。亦與菜傭都督一醉告身為可以棄時拾芥而攘取乎?況遂安勛衛今或遯跡閭閻、或從容歸國,安可懸坐鬼錄?使後來鞍馬遺裔,執途人而可稱;攀髯孤忠,裂本支而他續也』!中書舍人張鍾齡請給部銜;適參『職方何官、監軍何事?妄行陳請。若果報國有心,何官不可自效!而藉口贊畫,輒請高銜;躁進尤甚』!他若革職司務朱濟之、計處、吏部聶慎行、副使曾應瑞等躐躋營升,或疏劾、或抄參,不少假借。無奈人心日競、啟事日雜,雖經封駁,銓部竟置高閣;旋駁、旋用,使職掌掃地而宵小盈廷矣。
wú shì, zì yòu hóng, hào jìng zhāi sū zhī zhǎng zhōu rén. chóng zhēn bǐng zǐ jǔ rén, dīng chǒu jìn shì. zǔ huì zhī jiā, gēng chén jìn shì yǐ kàng yán guó běn wèi mín, zèng tài pú shǎo qīng. rán zé wú huáng mén dài zhōng jiàn shì chuán hū! yǔ yún: zhì niǎo lèi bǎi, bù rú yī è. xìn rán!
吳適,字幼洪,號靜齋;蘇之長洲人。崇禎丙子舉人,丁丑進士。祖諱之佳,庚辰進士;以抗言國本為民,贈太僕少卿。然則吳黃門殆忠諫世傳乎!語云:『鷙鳥累百,不如一鶚』。信然!
gōng yǔ jiù shì yǒu nián yì, dāng xíng qǔ shí, lái yè nán chāng. shí xiān jūn zǐ zài shǔ zhōng, jiàn qí nián shén shǎo, měi fēng yí, zhū chún, qí yán míng lǎng ruò jīn shí shēng měi yǔ bù xiào, jí shǎng zhī. jīn dú qí zhū cān, yì tàn xiān jūn zǐ zhī zǎo jiàn yě. fù yì xī shì nèi fù háng jì zhī xiān shēng, xiān shēng zuì xǐ qí zhuān gǎo. shì gōng zhī wén zhāng zhèng shì rén wù jiā fēng, jù yǒu dà shèng yú rén zhě.
公與舅氏有年誼,當行取時,來謁南昌。時先君子在署中,見其年甚少,美丰儀,朱唇,其言明朗若金石聲;每語不肖,極賞之。今讀其諸參,益嘆先君子之藻鑒也。復憶昔侍內父杭濟之先生,先生最喜其專稿。是公之文章、政事、人物、家風,俱有大勝於人者。
xióng rǔ lín zòu xiàn chuǎng èr zéi
熊汝霖奏獻、闖二賊
lì kē xióng rǔ lín yán: xiàn zéi yǐ zhì zhòng qìng chuǎng zéi zhí zhì chéng dū, pò yú bù shǒu, yì zài shùn liú dōng xià. běi shǐ chén suǒ shì yǐ wèi huǎn bīng zhī yào zhe yě, zuǒ mào dì qǐng bīng qǐng xiǎng, wàng yǎn shàng xuán wáng xiè chì shēn wèi bān mǎ jià wèi gěi wèi xū. cǐ hé shí, ér shàng róng gū dài hū? huáng shàng jì yǐ ruǎn dà chéng wèi zhī bīng, jí dāng zhì zhī yǒu yòng zhī dì ruò dàn yōu yóu sī mǎ, shū fǔ yǐ ráo wèi zhī, hé xū tiǎn cǐ!
吏科熊汝霖言:『獻賊已至重慶、闖賊直至成都,破渝不守,意在順流東下。北使臣所恃以為緩兵之要着也,左懋第請兵、請餉,望眼尚懸;王燮敕申未頒、馬價未給為吁。此何時,而尚容姑待乎?皇上既以阮大鋮為知兵,即當置之有用之地;若但優遊司馬,樞輔已饒為之,何須忝此』!
qǐ liú tóng shēng děng
起劉同升等
bǔ yí yún: yǐ yì yīng chāng wèi dū chá yuàn fù dōu yù shǐ guō wéi jīng wèi qiān dōu yù shǐ. qǐ gé yín liàng tài cháng sì qīng chéng yǒng fú jiàn dào yù shǐ wén ān zhī zhān shì fǔ zhān shì liú tóng shēng hàn lín yuàn shì jiǎng zhào shàng chūn hàn lín yuàn biān xiū. yín liàng ān zhī qīng wàng sù zhe yǒng yǐ jiàn yán hù zuì, zhí shēng zhèn tiān xià tóng shēng shàng chūn zhōng xiào shì chuán: jiē yǐ hé yáng sì chāng duó qíng, yǔ huáng dào zhōu chāng yán qù guó zhě yě. shēng hè shì shòu hù bù dū cāng shàng shū, qǐ wáng zhì dào lì bù shì láng shēn shào fāng dū xiǎng shì láng. zhì dào zuǒ xiàn, yǐ jiān shì nèi chén yuè zǔ cān guān, tíng zhèng, gé zhí shào fāng jū guān qīng shèn, yīn wēn tǐ rén yù qīng wén zhèn mèng xǔ yù qīng wén zhì qiǎn shù. zhì shì xuě zhī.
「補遺」云:以易應昌為都察院副都御史、郭維經為僉都御史。起葛寅亮太常寺卿、成勇福建道御史、文安之詹事府詹事、劉同升翰林院侍講、趙上春翰林院編修。寅亮、安之清望素着;勇以諫言護罪,直聲振天下;同升、上春忠孝世傳:皆以劾楊嗣昌奪情,與黃道周昌言去國者也。升賀世壽戶部督倉尚書,起王志道吏部侍郎、申紹芳督餉侍郎。志道佐憲,以監視內臣越俎參官,廷諍,革職;紹芳居官清慎,因溫體仁欲傾文震孟、許譽卿文致遣戍。至是雪之。
kǎo xuǎn kē dào
考選科道
kǎo xuǎn yóu yǒu lún zhū tǒng quán zhào jìn měi shěn chén quán shěn yīng dàn wú chūn zhī wú zhù wú shì lín chōng xiāo liú tiān dòu zuǒ guāng míng jiǎng míng yù tāng lái hè lǐ rì chí hú shí hēng wèi kē dào bù shǔ guān, qǐ bǔ zhāng cǎi lǐ bù yí zhì sī zhǔ shì xióng rǔ lín hù kē gěi shì zhōng zhāng zhèng chén lì kē gěi shì zhōng bǔ yí.
考選游有倫、朱統銓、趙進美、沈宸荃、沈應旦、吳春枝、吳鑄、吳適、林沖霄、劉天斗、左光明、蔣明玉、湯來賀、李日池、胡時亨為科道部屬官,起補張采禮部儀制司主事、熊汝霖戶科給事中、章正宸吏科給事中(「補遺」)。
gāo hóng tú qǐ guī
高宏圖乞歸
shí yuè chū liù rì gēng shēn, dà xué shì gāo hóng tú sì shū qǐ guī, yǔn zhī. xiān shì, zhāng zhèng chén zhēng zhōng zhǐ shēng zhāng yǒu yù, zhū tǒng jīn lèi jiū jiāng yuē guǎng. jí zhēng qǐ yòng ruǎn dà chéng, zhū piào nǐ jù bù chēng zhǐ, fā gǎi piào, zài nǐ zài gǎi hóng tú lì zhēng, bù tīng. zhì shì, jù shū qǐng qǐ, suì yǔ qǐng gào qù. chū, hóng tú jiā shén fù shān dōng zāo luàn hòu, xiān xiè wú cún. wéi yī yòu zǐ zì suí, yù qiáo jū cháng shú, bù guǒ. jì qī wú mén sēng sì, yòu zǐ fù dú cūn guǎn yǐ qiān zhī huì jī.
十月初六日(庚申),大學士高宏圖四疏乞歸,允之。先是,章正宸爭中旨升張有譽,朱統{金類}糾姜曰廣。及爭起用阮大鋮,諸票擬俱不稱旨,發改票,再擬再改;宏圖力爭,不聽。至是,具疏請乞,遂予請告去。初,宏圖家甚富;山東遭亂後,纖屑無存。惟一幼子自隨,欲僑居常熟,不果。寄棲吳門僧寺,幼子附讀村館;已遷之會稽。
jiū chà
鬮差
shí yī yuè chū sān rì dīng hài, yù shǐ wáng huà chéng àn guǎng dōng, hú shí zhōng shì nán jīng tún tián. tái guī: tiě bǎn xù chà. shí yǒu guǎng mǐn jiāng tún sì chà, shí zhōng shǒu yīng chà. huà chéng míng cì dì liù, shàng wèi yīng chà qiǎo bài shì yīng wèi mén shēng, chuàn móu zǒng xiàn lǐ zhān zhǎng dào zhāng sūn zhèn shū chuàng jiū chà, shàng xià qí shǒu. shí yǒu jiù hé nán dào qiáo kě pìn mèng yǔ shí zhōng kōng yuàn yì qí yún: sài wēng shī mǎ, wèi bì fēi fú. hòu dé yīn chà guī lǐ yǎng qīn, mò fēi shù yě.
十一月初三日(丁亥),御史王化澄按廣東,胡時忠視南京屯田。台規:鐵板序差。時有廣、閩、江、屯四差,時忠首應差。化澄名次第六,尚未應差;巧拜士英為門生,串謀總憲李沾、掌道張孫振疏創鬮差,上下其手。時有舊河南道喬可聘夢與時忠空院奕碁云:『塞翁失馬,未必非福』。後得因差歸里養親,莫非數也。
shí zhōng, yǔ jiù shì yě. chū míng shí hēng, chǐ yǔ guāng nì tóng míng, suì shū gǎi jīn míng. wèi yù shǐ shí, lǚ yán shí zhèng dé shī, jīng shī hào yuē chōng fēng. shí tài jìng liǎng yì tū zhāng shā, zhēng shā bù yǐ chū xún, lì pái fēn jiè nǎi dìng. mín gē sī zhī, bù jǐn yí ài jiāng yòu yě. hòu dāng àn mǐn, bù guǒ yǐn jū yǎng mǔ, kāng xī gēng xū chūn zú.
時忠,予舅氏也。初名時亨,恥與光逆同名,遂疏改今名。為御史時,屢言時政得失,京師號曰「衝鋒」。時泰、靖兩邑突張沙,爭殺不已;出巡,立牌分界乃定。民歌思之,不僅遺愛江右也。後當按閩,不果;隱居養母,康熙庚戌春卒。
xǔ dōu yú dǎng fù luàn
許都餘黨復亂
jiǎ shēn bā yuè shí jiǔ rì, zhè fǔ zuǒ guāng xiān bào shì zéi gōu lián táo bīng, yì wū dōng yáng xǔ dōu yú dǎng fù luàn. èr shí rì, pī zhè fǔ huáng míng jùn zòu: zuǒ guāng xiān yòu shā xǔ dōu, bù xíng shàn zhèng, yǐ zhì shān dòng zhe míng jùn jí xiāng jī jiǎo fǔ. èr shí sān rì, yù bīng kē: xǔ dōu chū jiàng zhōng shā jī biàn yí yāng shì qíng, zhe zài cháo zhè chén zhí zòu. èr shí liù rì, bīng kē chén zi lóng yán: dōng yáng zài luàn, quán yīn xiàn guān zhū qiú jī biàn. jiǔ yuè chū sān rì, lì bù zòu: yáo sūn jǔ tān kù, jī biàn dōng yáng. mìng dǎi xùn zhī. èr shí wǔ rì, shàng yù: yáo sūn jǔ tān héng jī biàn xǔ dōu, shàng gǎn sōu mài zéi chǎn, rì shì zhū qiú, jī chéng dà huò, zuì bù róng zhū. zuǒ guāng xiān lì bì tān lìng, dú liú dōng yuè: zhe gé zhí ná wèn.
甲申八月十九日,浙撫左光先報士賊勾連逃兵,義烏、東陽許都餘黨復亂。二十日,批浙撫黃鳴俊奏:『左光先誘殺許都,不行善政,以致煽動;着鳴俊即相機剿撫』。二十三日,諭兵科:『許都初降、終殺、激變遺殃事情,着在朝浙臣直奏』。二十六日,兵科陳子龍言:『東陽再亂,全因縣官誅求激變』。九月初三日,吏部奏:『姚孫矩貪酷,激變東陽』。命逮訊之。二十五日,上諭:『姚孫矩貪橫激變許都,尚敢搜賣賊產,日事誅求,激成大禍,罪不容誅。左光先力庇貪令,毒流東越:着革職拿問』。
biān nián yún: bà zhè jiāng xún fǔ huáng míng jùn, jiàng xún àn rèn tiān chéng yǐ xǔ dōu yú dǎng fù pàn chù fēn wèi dìng yě. xiān shì, xǔ dōu biàn qǐ dōng yáng, liǎng zhè xiōng xiōng qián rèn xún àn zuǒ guāng xiān shòu jì shào xìng tuī guān chén zi lóng yòu qín zhǎn zhī. guāng xiān wèi guāng dòu dì, gù yǔ ruǎn dà chéng yǒu chóu xì yòu shǒu hé dà chéng mǎ shì yīng, gù jiè yòu jiàng jī biàn bìng yì guāng xiān zhī zuì ér xiàn zhī, cháo yòu wú gǎn zhí yán zhě. sū sōng xún fǔ qí biāo jiā dú yán xǔ dōu zhī biàn tū fā, dōng yáng yì wū pǔ jiāng jiē wú jiān chéng, guāng xiān shì jùn chū jìng, wén biàn chuán fǎn, yī qiè diào bīng cuò xiǎng, jiē qí jié jū bù yī yuè ér yuán xiōng shòu shǒu, liǎng fù ān. nǎi jīn fèng zhǐ tuī qiú! fū nòng bīng jiē gān, zhì yú pò chéng jù yì qí zuì qǐ bù dāng sǐ? dāng rì bīng wēi suǒ pò, zéi yǐ qióng cù ér hòu qǐ mìng, yǔ zhèn qín wú yì, fēi yòu jiàng yě. shè zhū chú bù lì, yǎng hǔ yí huàn, hòu lái guó nán fāng zhāng, yòu bù zhī zuò hé jǔ dòng yǐ! qǐ kě fǎn yǐ jī biàn zuì zhī hū? yú shì dà chéng děng bìng qiè chǐ biāo jiā. ér yù shǐ zhāng sūn zhèn lùn hé biāo jiā tān jiān, qiě suǒ dìng cè yǒu yì yì cí lián wú shēn zhèng sān jùn liú zōng zhōu děng. biāo jiā yīn bà qù. shǐ zài: sūn zhèn zhuī hé biāo jiā zài shí yuè sān rì, ér biāo jiā zhī bà zé shí yī yuè shí sān rì yě.
「編年」云:罷浙江巡撫黃鳴俊,降巡按任天成;以許都餘黨復叛處分未定也。先是,許都變起東陽,兩浙洶洶;前任巡按左光先授計紹興推官陳子龍誘擒斬之。光先為光斗弟,故與阮大鋮有讎隙;又首劾大鋮、馬士英,故借誘降激變並議光先之罪而陷之,朝右無敢直言者。蘇松巡撫祁彪佳獨言『許都之變突發,東陽、義烏、浦江皆無堅城,光先事竣出境,聞變遄返,一切調兵措餉,皆其拮据;不一月而元兇授首,兩□復安。乃今奉旨推求!夫弄兵揭竿,至於破城據邑;其罪豈不當死?當日兵威所迫,賊已窮蹙而後乞命,與陣擒無異,非誘降也。設誅鋤不力,養虎遺患,後來國難方張,又不知作何舉動矣!豈可反以激變罪之乎』?於是大鋮等並切齒彪佳。而御史張孫振論劾彪佳貪奸,且所定策有異議;詞連吳甡、鄭三俊、劉宗周等。彪佳因罷去。史載:孫振追劾彪佳在十月三日,而彪佳之罷則十一月十三日也。
shén yǐ! shǐ zhī nán xìn yě. yóu qián shuō guān zhī, zé guāng xiān yǐn sūn jǔ jī biàn zhī zuì, bù wèi wú guò yóu hòu shuō guān zhī, zé guāng xiān shòu jì zi lóng yòu qín zhī shì, bù wèi wú gōng. fū yǐ wú yuè lián rǎng, fù gōng dāng qí shí, yóu yán rén rén shū rú cǐ kuàng jīn gǔ yì shí sì fāng yì dì, ér yù píng yì yǐ duàn zhì zhī, qí wèi wū kě shèng dào yě.
甚矣!史之難信也。由前說觀之,則光先隱孫矩激變之罪,不為無過;由後說觀之,則光先授計子龍誘擒之事,不為無功。夫以吳、越聯壤,復躬當其時,猶言人人殊如此;況今古異時、四方異地,而欲憑臆以斷志之,其為誣可勝道也。
mǎ shì yīng qǐng nà yín
馬士英請納銀
bā yuè shí bā rì guǐ mǎo, mǎ shì yīng qǐng miǎn gè fǔ zhōu xiàn tóng shēng yīng shì, shàng hù nà yín liù liǎng zhōng hù sì liǎng xià hù sān liǎng, jìng sòng xué yuàn shōu kǎo. shí lì yáng zhī xiàn lǐ sī mó bù lìng tóng shēng nà yín, dài jiàng wǔ jí lǐ jiàng, yǐ yǒu zhēng yuè èr shí yī rì shì. yòu zhào xíng nà gòng lì: lǐn shēng nà yín sān bǎi liǎng zēng liù bǎi liǎng fù qī bǎi liǎng. zhì míng nián zhēng yuè shí yī rì, lǐn shēng jiā nà tōng pàn. yòu lì kāi nà zhù gōng lì: wǔ yīng diàn zhōng shū nà yín jiǔ bǎi liǎng wén huá zhōng shū yī qiān wǔ bǎi liǎng nèi gé zhōng shū èr qiān liǎng dài zhào sān qiān liǎng bá gòng yī qiān liǎng tuī zhī xián èr qiān liǎng jiān jì zhí fāng, wàn qiān bù děng: jiē yǐ zhù jūn xìng yě. shí wèi zhī yǔ yuē: zhōng shū suí dì yǒu, dū du mǎn jiē zǒu jiān jì duō rú yáng, zhí fāng jiàn rú gǒu. yīn qǐ qiān nián chén, bá gòng yī chéng shǒu sǎo jǐn jiāng nán qián, tián sāi mǎ jiā kǒu. zhì yǐ yǒu èr yuè, shū nà fù rén shòu hàn lín dài zhào děng guān gù gèng yún hàn lín mǎn jiē zǒu yě.
八月十八日(癸卯),馬士英請免各府州縣童生應試,上戶納銀六兩、中戶四兩、下戶三兩,竟送學院收考。時溧陽知縣李思謨不令童生納銀,待降五級(李降,乙酉正月二十一日事)。又詔行納貢例:廩生納銀三百兩、增六百兩、附七百兩。至明年正月十一日,□廩生加納通判。又立開納助工例:武英殿中書納銀九百兩、文華中書一千五百兩、內閣中書二千兩、待詔三千兩、拔貢一千兩、推知銜二千兩;監紀、職方,萬千不等:皆以助軍興也。時為之語曰:『中書隨地有,都督滿街走;監紀多如羊,職方賤如狗。蔭起千年塵,拔貢一呈首;掃盡江南錢,填塞馬家口』。至乙酉二月,輸納富人授翰林、待詔等官;故更雲『翰林滿街走』也。
shì shí, shì yīng mài guān yù jué, xiāng yì hōng chuán. yǔ zài shū zhāi, jīn rì wén mǒu xié zī fù jīng zuò guān yǐ, míng rì yòu wén mǒu yù chǎn mǎi guān yǐ. yī shí mài cài ér, mò bù yāo chán zǒu bái xià huò yún bǎ zǒng xián yǐ huò yóu jī xián yǐ, qiě jiāng fù mǒu dì yǐ. wū hū! cǐ hé shí yě, ér xiǎo rén yóu ěr mèng mèng yù bù wáng dé hū!
是時,士英賣官鬻爵,鄉邑哄傳。予在書齋,今日聞某挾貲赴京做官矣,明日又聞某鬻產買官矣。一時賣菜兒,莫不腰纏走白下;或雲把總銜矣、或游擊銜矣,且將赴某地矣。嗚乎!此何時也,而小人猶爾夢夢;欲不亡得乎!
wǔ líng zhù lüè
五陵注略
shí èr yuè èr shí èr rì bǐng zǐ, jìn shū fāng bù xǔ xíng wǔ líng zhù lüè. yáng shì cōng yuē: wǔ líng zhù lüè zhě, xǔ shēng zhòng xī zhī suǒ zhuàn yě, chí lùn pō yì. rú yè fú qīng zhī shì zhōng shì miù fāng dé qīng zhī shì zhèng shì guān?, cháo lùn wěi zhī. zhì shū liú bó wēn dù jiāng xūn jiù xí fēng chū xiāng, rén rén tuī dài, qián rén yǐ yǒu yán zhī kǒng zhāo yī jiàn, dà nù. shì wēn xiāng jì ní yuán, kǒng qí rù gé kǒng zhāo suì yǐ ní gù qī shì, yǔ xǔ zuò shū, yì zhòng zài xǔ, yù kāi dà yù. shàng bù yǔn, qīn piào zhǐ fàng guī. xǔ zhī shū suì bō xíng.
十二月二十二日(丙子),禁書坊不許行「五陵注略」。楊士聰曰:『「五陵注略」者,許生重熙之所撰也,持論頗異。如葉福清之諡「忠」似謬、方德清之諡「正」似觀?,朝論韙之。至書劉伯溫□渡江、勛舊襲封出鄉,人人推戴,前人已有言之;孔昭一見,大怒。適溫相忌倪元□,恐其入閣;孔昭遂以倪錮妻事,與許□□作疏,意重在許,欲開大獄。上不允,親票旨放歸。許之書遂播行』。
xīn diàn tuī ēn
新殿推恩
yǐ yǒu zhēng yuè shí jiǔ rì, diàn yǔ dǐng xīn tuī ēn: fǔ chén mǎ shì yīng wáng duó wáng yīng xióng shǐ kě fǎ shàng shū hé yīng ruì shì láng gāo zhuō liú shì zhēn kē dào lǐ wéi yuè yóu yǒu lún zhōu yuán tài zhǔ shì zhū rì róng qín zǔ xiāng gè cì jīn bì nèi guān hán zàn zhōu lú jiǔ dé liú wén zhōng qū shàng zhōng zhāng zhí zhōng tián chéng wáng zhào jī gāo qǐ qián sūn xiàng xián chē tiān xiáng qiáo shàng gǔ guó zhēn hé zhì kǒng zhào xìng bāng lǐ càn sū yǎng xìng sūn zhēn zhū jìn cháo yín bì wài, gè yīn zi jǐn yī zhǐ huī lǐ guó fǔ jǐn yī qiān hù.
乙酉正月十九日,殿宇鼎新推恩:輔臣馬士英、王鐸、王應熊、史可法、尚書何應瑞、侍郎高倬、劉士禎、科道李維樾、游有倫、周元泰、主事朱日爃、秦祖襄各賜金幣;內官韓贊周、廬九德、劉文忠、屈尚忠、張執中、田成、王肇基、高起潛、孫象賢、車天祥、喬尚、谷國珍、何志孔、趙興邦、李燦、蘇養性、孫珍、諸進朝銀幣外,各蔭子錦衣指揮;李國輔錦衣千戶。
sān yuè èr shí èr rì yǐ sì, diàn gōng luò chéng jiā ēn: shǐ kě fǎ mǎ shì yīng wáng duó gāo hóng tú jiāng yuē guǎng guǎn shào níng zhū zhī chén gāo zhuō liú shì zhēn hé yīng ruì chén méng cáo xūn gé yín liàng gè jiā guān, wéi gù xī chóu bù xǔ xù. èr shí sān rì, xù nèi chén diàn gōng gōng: jiā hán zàn zhōu lú jiǔ dé děng sān shí wǔ rén shǎng lài yǒu chà.
三月二十二日(乙巳),殿工落成加恩:史可法、馬士英、王鐸、高宏圖、姜曰廣、管紹寧、朱之臣、高倬、劉士楨、何應瑞、陳盟、曹勛、葛寅亮各加官,惟顧錫疇不許敘。二十三日,敘內臣殿工功:加韓贊周、盧九德等三十五人賞賚有差。
cháo zhèng zhuó luàn hūn yín
朝政濁亂昏淫
shí shàng shēn jū jìn zhōng, wéi yú yòu nǚ yǐn huǒ jiǔ líng guān yǎn xì wèi lè. xiū xìng níng gōng jiàn cí xǐ diàn, dà gōng fán fèi, yàn shǎng jiē bù yǐ jié, guó yòng guì fá. diàn liàn hú, fàng yáng chuán guā yí, chè yán lú zhōu shēng kè, shèn zhì gū jiǔ zhī jiā měi jīn dìng shuì qián yī wén lì zhī suǒ zài, sōu kuò dài jǐn. gài mǎ shì yīng dāng guó, yǔ liú kǒng zhāo bǐ, zhuó luàn guó shì nèi zé hán lú zhāng tián, wài zé zhāng lǐ yáng ruǎn, yí chàng qún hé. jiān yǒu dōng píng xìng píng yáo zhì nèi zhàng, xīn chéng fǔ níng qīn náo lì shì. biān jǐng rì bī ér zhǔ bù zhī, xiǎo rén qì shí shè lì, shí zhě yǐ zhī bù kān dàn xī yǐ.
時上深居禁中,惟漁幼女、飲火酒、伶官演戲為樂。修興寧宮、建慈禧殿,大工繁費,宴賞皆不以節,國用匱乏。佃練湖,放洋船瓜、儀,掣鹽蘆州升課,甚至沽酒之家每筋定稅錢一文;利之所在,搜括殆盡。蓋馬士英當國,與劉孔昭比,濁亂國是;內則韓、盧、張、田,外則張、李、楊、阮,一唱群和。兼有東平、興平遙制內帳,忻城、撫寧侵撓吏事。邊警日逼而主不知,小人棄時射利,識者已知不堪旦夕矣。
hán zàn zhōu lú jiǔ dé zhāng zhí zhōng tián chéng zhāng jié lǐ zhān yáng wéi yuán ruǎn dà chéng liú zé qīng gāo jié zhào zhī lóng zhū guó bì.
韓贊周、盧九德、張執中、田成、張捷、李沾、楊維垣、阮大鋮、劉澤清、高傑、趙之龍、朱國弼。
yī yuè èr shí jiǔ rì, shàng bù yù, jǐ dài. fǔ chén rù hòu, qún yān qiè qiè, yǒu suǒ zhǐ huà liáng jiǔ nǎi tuì. shí shàng chóng yǐn hǎo nèi, quán zài qún yān, tián chéng wèi zuì dà chén jiē yīn zhī gù chǒng, zhì yǐ huì chéng. shí yǔ yún: jīn dāo mò shì gē, zhǎng gōng zǎo shàng xián qiú tián fāng dé lù, mǎi mǎ jí?.
□一月二十九日,上不豫,幾殆。輔臣入候,群閹竊竊,有所指畫;良久乃退。時上崇飲好內,權在群閹,田成為最;大臣皆因之固寵,致以賄成。時語云:『金刀莫試割,長弓早上弦;求田方得錄,買馬即□□(?)。
shí yǒu zì jīng zhōng lái yún: yān rén zhāng zhí zhōng nián jǐn shí jiǔ, shàng zuì bì zhī shén zì. zhū chén yù jiàn bù dé, jí ǒu jiàn, yì shén jiāo jù. wéi mǎ shì yīng dēng mén nǎi jiàn, huò liú yī qīng chá shì yīng yǐ jué róng shén.
時有自京中來云:『閹人張執中年僅十九,上最嬖之;甚恣。諸臣欲見不得,即偶見,亦甚驕倨。惟馬士英登門乃見,或留一清茶;士英已覺榮甚』。
chú xī, shàng zài xìng níng gōng, sè hū bù yí. hán zàn zhōu yán: xīn gōng yí huān. shàng yuē: lí yuán shū shǎo jiā zhě! zàn zhōu qì yuē: chén yǐ bì xià lìng jié huò sī huáng kǎo huò niàn xiān dì nǎi zuò cǐ xiǎng yé!
除夕,上在興寧宮,色忽不怡。韓贊周言:『新宮宜歡』。上曰:『梨園殊少佳者』!贊周泣曰:『臣以陛下令節或思皇考、或念先帝;乃作此想耶』!
zàn zhōu qì duì, yǒu jí àn wèi zhēng zhī fēng. hóng guāng cǐ xiāng, kù sì dōng hūn hòu zhǔ yī bèi. jiǎ yǐ shǐ zài: cǐ wèi èr shí sì wù yín shì. yǔ àn lìng jié, shì chú xī wèi zhēn gù cóng zhī.
贊周泣對,有汲黯、魏徵之風。宏光此相,酷似東昏、後主一輩。「甲乙史」載:此為二十四(戊寅)事。予按令節,似除夕為真;故從之。
zhēng yuè shí èr rì bǐng shēn, chuán zhǐ tiān cái kù, zhào nèi shù wǔ shí sān rén jìn gōng yǎn xì yǐn jiǔ. shàng zuì hòu, yín sǐ tóng nǚ èr rén nǎi jiù yuàn chú jì, mǎ ruǎn xuǎn jìn zhě. tái chū běi ān mén, fù bǎo ér zàng zhī. sì hòu lǚ yǒu cǐ shì. yóu shì qǔ zhōng shào nǚ jǐ jǐn, jiǔ yì bù fù tái chū ér mǎ ruǎn sōu mì liù yuàn, yì wú yí yǐ. èr shí sì rì jiǎ chén, fù zhào nèi shù jìn gōng yǎn xì.
正月十二日(丙申),傳旨天財庫,召內豎五十三人進宮演戲、飲酒。上醉後,淫死童女二人;乃舊院雛妓,馬、阮選進者。抬出北安門,付鴇兒葬之。嗣後屢有此事。由是曲中少女幾盡,久亦不復抬出;而馬、阮搜覓六院,亦無遺矣。二十四日(甲辰),復召內豎進宮演戲。
gù shì: gōng zhōng yǒu dà biàn, mén yè bàn míng zhōng. yī xī, dà nèi zhōng míng, wài tíng wén zhī dà hài, wèi yǒu fēi cháng. xū yú, nèi shù qǐ mén ér chū, sù guǐ miàn tóu zi shù shí yù yǎn xì ěr. kě xiào rú cǐ, ān dé bù wáng. shí biǎo dì hú hóng yí zài tún tián shǔ zhōng, qīn suǒ wén jiàn zhě.
故事:宮中有大變,門夜半鳴鐘。一夕,大內鐘鳴,外廷聞之大駭,謂有非常。須臾,內豎啟門而出,素鬼面頭子數十欲演戲耳。可笑如此,安得不亡。時表弟胡鴻儀在屯田署中,親所聞見者。
sū zhōu yǒu yī zhě zhèng sān shān, rì yǐ chūn fāng jìn shàng, duō bǐ xiè shàng chǒng zhī.
蘇州有醫者鄭三山,日以春方進上,多鄙褻;上寵之。