yì lì fú fān
議立福藩
sì yuè chū sān rì gēng shēn, shí lù zhōu fān pō huái shàng zhě, gè yǐ gōng juàn suí dú fú wáng jié rán, yǔ cháng yīng jùn děng shù rén liú lí piāo pō. fèng yáng zǒng dū mǎ shì yīng yīn shǐ rén dǎo zhī, jiè huái fǔ lù zhèn fēi zhōu nán xíng.
四月初三日(庚申),時潞、周藩泊淮上者,各以宮眷隨;獨福王孑然,與常應俊等數人流離飄泊。鳳陽總督馬士英陰使人導之,借淮撫路振飛舟南行。
shí sì rì xīn wèi, yǒu nèi guān zhì nán jīng, fǔ bù kē dào děng guān shǐ zhī běi jīng bèi xiàn què xìn, shàng xùn shè jì dà xiǎo jīng huáng. shǐ kě fǎ zhāng shèn yán děng jí gāo hóng tú yù, yì suǒ zūn fèng. shí lù wáng fú wáng bìng zài huái shàng, jiāng yuē guǎng shǔ yì zài fú wáng shǐ kě fǎ yuē: zài fān bù zhōng bù xiào, kǒng nán yǐ zhǔ tiān xià. qūn xún ér sàn. èr shí yī rì wù yín, shí xīn zhǔ wèi dìng, rén wàng jiē zài lù wáng. gāo jié liú zé qīng yí shū lù zhèn fēi, wèn suǒ fèng zhèn fēi yún: yì xián zé luàn yì qīn zé yī, xiàn zài wéi yǒu fú wáng. yǒu quàn mǒu suí qù nán jīng fú lì zhě, cǐ shí mǒu yī dòng, zé huái yáng bù shǒu, tiān xià shì qù yǐ. cǐ gōng zì ràng yǔ kāi guó yuán xūn jū zhī, bì dài nán bù yì dìng bù rán, wǒ fèng wáng rù ér bǐ bù nà, bì qiě hù zhēng, zì bù dài chuǎng zéi zhì ér zì xiāng cán bài shì yǐ! nán jīng wén wǔ dà chén qí jí zhōng jūn dū du wèi guó gōng xú hóng jī dì, yì tuī dài tǎo zéi. shí huì wáng guì wáng dào yuǎn nán zhì, lù wáng fú wáng zhōu shì sūn gè bì zéi zhōu cì huái ān. mǎ shì yīng dú niàn fú wáng hūn yōng, kě lì wèi zhī nèi huì liú kǒng zhāo wài huì liú zé qīng, tóng xīn tuī dài, bì yù lì zhī. yí shū shǐ kě fǎ jí lǐ bù shì láng lǚ dà qì, wèi: yǐ xù yǐ xián, wú rú fú wáng. yǐ chuán yù jiāng shì fèng wèi sān jūn zhǔ, qǐng fèng wèi dì qiě zé shǐ kě fǎ dāng zhǔ qí yì. kě fǎ dà qì chí bù kě. èr shí èr rì jǐ mǎo, kě fǎ zhì bīng yú pǔ kǒu. èr shí liù rì guǐ wèi, gāo hóng tú jiāng yuē guǎng lǐ zhān guō wéi jīng chéng yì bó liú kǒng zhāo sī lǐ tài jiān hán zàn zhōu děng fù ái cì jìn jiàn, duì xūn chén tòng kū sù yī jiǎo dài, qún chén xíng lǐ, jiē yǐ shǒu fú, dài chá kuǎn huà, jí qí wēn hé. yán jí yíng lì, jí lì cí yán fēng jiāng dà jì, wéi zhàng zhòng xiān shēng zhǔ chí. wǔ yuè wù zǐ shuò chén kè, fú wáng zì sān shān mén dēng lù. yóu chéng wài zhì xiào líng, chéng mǎ rù xī mén xiǎng diàn jì gào, yǐ dōng mén nèi yù lù yě. bài yè bà, wèn yì wén tài zǐ qǐn yuán? suì yì zhān bài. jì bì, cóng chén jí cháo nèi huì yì dú dà qì hòu zhì. shí yǐ lù wáng lún cì shāo shū, fú wáng yǒu zài dǐ bù lèi shì, mò zhī gǎn jué lǐ zhān fèn mèi lì shēng yuē: jīn rì yǒu yì yì zhě, yǐ sǐ xùn zhī! liú kǒng zhāo hán zàn zhōu lì chí zhī kǒng zhāo yòu miàn mà dà qì bù dé chū yán yáo huò. yì suì dìng, nǎi yǐ fú wáng gào miào. yīn xiān xiū wǔ yīng diàn, shì rì jí jù gōng qǐ yíng wáng ér kě fǎ dū shī jiāng shàng yóu wèi huí.
十四日(辛未),有內官至南京,府部科道等官始知北京被陷確信,上殉社稷;大小驚惶。史可法、張慎言等集高宏圖寓,議所尊奉。時潞王、福王並在淮上,姜曰廣屬意在福王;史可法曰:『在藩不忠、不孝,恐難以主天下』。逡巡而散。二十一日(戊寅),時新主未定,人望皆在潞王。高傑、劉澤清移書路振飛,問所奉;振飛云:『議賢則亂、議親則一,現在惟有福王。有勸某隨去南京扶立者,此時某一動,則淮、揚不守,天下事去矣。此功自讓與開國元勛居之,必待南部議定;不然,我奉王入而彼不納,必且互爭,自不待闖賊至而自相殘敗事矣』!南京文武大臣齊集中軍都督魏國公徐宏基第,議推戴討賊。時惠王、桂王道遠難至,潞王、福王、周世孫各避賊舟次淮安。馬士英獨念福王昏庸,可利為之;內賄劉孔昭、外賄劉澤清,同心推戴,必欲立之。移書史可法及禮部侍郎呂大器,謂:『以序、以賢,無如福王。已傳諭將士奉為三軍主,請奉為帝』;且責史可法當主其議。可法、大器持不可。二十二日(己卯),可法治兵於浦口。二十六日(癸未),高宏圖、姜曰廣、李沾、郭維經、誠意伯劉孔昭、司禮太監韓贊周等復捱次進見,對勛臣慟哭;素衣角帶,群臣行禮,皆以手扶,待茶款話,極其溫和。言及迎立,即力辭;言『封疆大計,惟仗眾先生主持』。五月戊子朔辰刻,福王自三山門登陸。由城外至孝陵,乘馬;入西門享殿祭告,以東門內御路也。拜謁罷,問懿文太子寢園?遂詣瞻拜。既畢,從臣集朝內會議;獨大器後至。時以潞王倫次稍疏,福王有在邸不類事,莫之敢決;李沾奮袂厲聲曰:『今日有異議者,以死殉之』!劉孔昭、韓贊周力持之;孔昭又面罵大器不得出言搖惑。議遂定,乃以福王告廟。因先修武英殿,是日即具公啟迎王;而可法督師江上猶未回。
sì yuè èr shí qī rì jiǎ shēn, nán jīng lǐ bù sī wù jī bǎi sī gōng qǐ yíng fú wáng yú yí zhēn, wáng dé qǐ jí xíng. èr shí bā rì yǐ yǒu, xú hóng jī děng yíng wáng yú pǔ kǒu. èr shí jiǔ rì bǐng xū, wǔ kè, wáng zhōu pō yàn zi jī. sān shí rì dīng hài, nán jīng zhū chén jiàn wáng yú zhōu cì. wáng jiǎo jīn gé yī, zuò qǐn tà shàng jiù zhěn bì qīn, jié yǐng kōng náng. cóng xíng tián chéng zhū rén, bù páo gé lǚ, bù shèng qí kùn. wáng dá bīng bù shū wèi: guó mǔ shàng wú xiāo xī, gōng juàn wèi xié yī rén chū yì yù bì nán zhè dōng pì dì, yíng lì jué bù gǎn dāng děng yǔ. cóng zhèng yáng mén jìn chéng zhì dōng huá mén, bù xíng guò huáng jí diàn, yè fèng xiān diàn, chū xī huá mén yǐ nèi shǒu bèi fǔ wèi xíng gōng, zhù bì yān. wén wǔ jìn jiàn, wáng huáng nǎn yù bì. shǐ kě fǎ yán diàn xià yí zhèng shòu suì xíng sì bài lǐ. wáng chuán shàng diàn, shāng zhàn shǒu zhī cè liú kǒng zhāo jì zhū xūn hóu shén yǒu dé sè. kě fǎ zòu duì liáng jiǔ, wèi guó gōng xú hóng jī nèi shǒu bèi gè yǒu zòu qún chén nǎi tuì. shì rì, wáng niǎn suǒ zhì, dōu mín jù guān shēng yuán jí zài jí guān, yán tú jiē yǒu gǒng yíng zhě. yǒu yún: xiān yī rì, liǎng dà xīng jiā rì běn rì wǔ sè yún jiàn.
四月二十七日(甲申),南京禮部司務齎百司公啟迎福王於儀真,王得啟即行。二十八日(乙酉),徐宏基等迎王於浦口。二十九日(丙戌),午刻,王舟泊燕子磯。三十日(丁亥),南京諸臣見王於舟次。王角巾葛衣,坐寢榻上;舊枕敝衾,孑影空囊。從行田成諸人,布袍葛履,不勝其困。王答兵部書謂:『國母尚無消息,宮眷未攜一人;初意欲避難浙東僻地,迎立決不敢當』等語。從正陽門進城至東華門,步行過皇極殿,謁奉先殿,出西華門;以內守備府為行宮,駐蹕焉。文武進見,王惶赧欲避。史可法『言殿下宜正受』;遂行四拜禮。王傳上殿,商戰守之策;劉孔昭暨諸勛侯甚有德色。可法奏對良久,魏國公徐宏基、內守備各有奏;群臣乃退。是日,王輦所至,都民聚觀;生員及在籍官,沿途皆有拱迎者。有云:先一日,兩大星夾日;本日五色雲見。
dà xīng jiā rì wǔ sè yún jiàn, shì wèi nán dōu zhī xiáng ér hòu shì rú cǐ, shì shí shè zhèng wáng chū rù yàn, xīng yún dài dà qīng cháo zhī ruì hū?
大星夾日、五色雲見,似為南都之祥;而後事如此,是時攝政王初入燕,星雲殆大清朝之瑞乎?
fú wáng dēng jí
福王登極
wǔ yuè chū èr rì jǐ chǒu, nán jīng zhū chén yè fú wáng yú xíng gōng. líng bì hóu tāng guó zuò yǐ hù bù cuò xiǎng bù fā wèi yán, qí cí fèn nù tài jiān hán zàn zhōu chì zhī qǐ. lǚ dà qì ā yán: cǐ fēi duì jūn lǐ! yù shǐ qí biāo jiā yán: gāng jì fǎ dù, wèi lì guó zhī běn. lì kē lǐ zhān yán: cháo bān yí sù! biāo jiā yòu yán yí zǎo bān dà hào jìng tiān fǎ zǔ zhū shì. wáng jiē yǔn zhī. qún chén tuì, jù huì yì yú nèi shǒu bèi jiā yì jiān guó dēng jí, xián yǐ xiān xíng jiān guó wèi biàn. zhāng shèn yán yuē: guó xū wú rén, kě suì jí wèi. kě fǎ mì yuē: tài zǐ cún wáng wèi bǔ, tǎng běi jiāng xié yǐ lái, nài hé? liú kǒng zhāo yuē: jīn rì jì dìng, shuí gǎn gēng yí? qǐng zhèng wèi! kě fǎ yuē: huǎn jǐ rì wú fáng. biāo jiā yuē: jiān guó míng zhèng gài yù tuī ràng, yì zhāng wáng zhī xián dé. qiě zǒng shī tǎo zéi, shēn fù guó chǐ, shì hǎi nèi wú yīn yǐ zì lì zhī xīn. ér jiāng běi zhū dà jiāng shǐ gòng yù tuī dài, zé jiāng shì yì huān xīn rán hòu zé jí dēng dà bǎo, bù gào tiān xià. lǚ dà qì xú hóng jī jiē rán zhī. suì dìng jiān guó, yǐ jīn zhù jiān guó zhī bǎo.
五月初二日(己丑),南京諸臣謁福王於行宮。靈璧侯湯國祚以戶部措餉不發為言,其詞憤怒;太監韓贊周叱之起。呂大器呵言:『此非對君禮』!御史祁彪佳言:『綱紀法度,為立國之本』。吏科李沾言:『朝班宜肅』!彪佳又言宜早頒大號、敬天法祖諸事。王皆允之。群臣退,俱會議於內守備家;議監國、登極,咸以先行監國為便。張慎言曰:『國虛無人,可遂即位』。可法密曰:『太子存亡未卜,倘北將挾以來,奈何』?劉孔昭曰:『今日既定,誰敢更移?請正位』!可法曰:『緩幾日無妨』。彪佳曰:『監國名正;蓋愈推讓,益彰王之賢德。且總師討賊,申復國恥,示海內無因以自利之心。而江北諸大將使共預推戴,則將士亦歡欣;然後擇吉登大寶,布告天下』。呂大器、徐宏基皆然之。遂定監國,以金鑄「監國之寶」。
shì rì, zhū dà chén miàn zòu quàn jìn, wáng gōng bǎi guān shēng diàn yì. wáng cí ràng yù jiān, wèi rén shēng yǐ zhōng xiào wèi běn. jīn dà chóu wèi bào, shì bù néng shì jūn fù zāo cǎn sǐ, mǔ wú xiāo xī, shì bù néng shì qīn: duàn wú dēng wèi zhī lǐ. yán qì tì qì. yòu yán: dōng gōng jí yǒng dìng èr wáng jiàn zài zéi zhōng, huò kě zhì zhī qiě guì huì ruì sān wáng jiē běn wáng zhī shū, tīng zhū xiān shēng zé xián yíng lì. kē dào guān zòu yíng lì zhī yì, biāo jiā yǐ rén xīn tiān yì wèi yán. wáng xùn xiè rú qián, lìng bǎi guān tuì zhǐ liú bīng bù jí nèi shǒu bèi jìn nèi yì shì. shǎo qǐng, zài rù bān, shàng quàn jìn dì yī jiān, lǚ dà qì guì zòu. wáng chuán zhǐ: zàn lǐng jiān guó. bǎi guān tuì. shǎo qǐng, yòu jìn dì èr jiān wáng mìng chuán jìn, nǎi shǒu shū pī dá: réng lǐng jiān guó, yú suǒ qǐng bù gǎn dāng.
是日,諸大臣面奏勸進,王公百官升殿議。王辭讓愈堅,謂『人生以忠孝為本。今大仇未報,是不能事君;父遭慘死,母無消息,是不能事親:斷無登位之理』。言訖涕泣。又言:『東宮及永、定二王見在賊中,或可致之;且桂、惠、瑞三王皆本王之叔,聽諸先生擇賢迎立』。科道官奏迎立之意,彪佳以人心天意為言。王遜謝如前,令百官退;止留兵部及內守備進內議事。少頃,再入班,上勸進第一箋,呂大器跪奏。王傳旨:『暫領監國』。百官退。少頃,又進第二箋;王命傳進,乃手書批答:『仍領監國,余所請不敢當』。
chū sān rì gēng yín, bǎi guān cháo fú, wáng xíng gào tiān lǐ. qí zhù wén fén shí, piāo rù yún xiāo zhòng yǐ wèi yì. wáng shēng diàn, bǎi guān xíng sì bài lǐ, wèi guó gōng xú hóng jī guì jìn jiān guó zhī bǎo wáng jì shòu qì, zài xíng sì bài lǐ, nǎi tuì. zǎo jiān, yǒu chuán dé hòu rì jí dēng jí zhě shǐ kě fǎ yǐ rén yán yáo yáo, yì yù zài quàn jìn. qí biāo jiā lì zhēng, wèi jiān guó bù liǎng rì jí dēng jí, hé yǐ fú rén xīn! nǎi zhǐ biān nián yí wén jù zài chū sì rì jiān guó ér jiǎ yǐ shǐ jí rì jì yòu zài chū sān rì jìn jiān guó bǎo, gū cóng zhī.
初三日(庚寅),百官朝服,王行告天禮。其祝文焚時,飄入雲霄;眾以為異。王升殿,百官行四拜禮,魏國公徐宏基跪進「監國之寶」;王既受訖,再行四拜禮,乃退。早間,有傳得後日即登極者;史可法以人言搖搖,亦欲再勸進。祁彪佳力爭,謂『監國不兩日即登極,何以服人心』!乃止(「編年」、「遺聞」俱載初四日監國;而「甲乙史」及「日記」又載初三日進「監國寶」,姑從之)。
shí yī rì wù xū, qún chén dì sān cì quàn jìn wáng lìng zhǐ: zhè suǒ qǐ, yǔ lǚ yù shén míng, hé yòu lián zhāng quàn jìn! xiān shēng děng quán quán zhōng ài, wú fēi cóng zōng shè qǐ jiàn yǔ bù rěn gù wéi, miǎn cóng suǒ qǐng. hòu zé jí jǔ xíng. gāi bù zhī dào. shí wǔ rì rén yín chén shí, fú wáng jí dì wèi yú wǔ yīng diàn zhào yǐ míng nián wèi hóng guāng yuán nián.
十一日(戊戌),群臣第三次勸進;王令旨:『這所啟,予屢諭甚明,何又連章勸進!先生等惓惓忠愛,無非從宗社起見;予不忍固違,勉從所請。候擇吉舉行。該部知道』。十五日(壬寅)辰時,福王即帝位於武英殿;詔以明年為「宏光元年」。
fù jì: shí yǔ rù chéng, huò wèn yuē: wén xīn huáng dì zhǐ yǒu bā gè yuè tiān xià, xìn hū? yǔ yuē: wèi zhī yě. jí míng nián wǔ yuè dì dùn, fǔ yī zài. ér yù wáng lǜ shī nán xià, zé chūn yuè yě tiān mìng suǒ guī, shí zhǐ bā yuè ěr. chuán wèi wú xī fèi guó xuān yǔ xuān pō tōng tiān wén, shùn zhì yǐ chǒu jìn shì, jīn xuǎn yú háng lìng.
附記:『時予入城,或問曰:『聞新皇帝止有八個月天下,信乎』?予曰:『未知也』。及明年五月帝遁,甫一載。而豫王率師南下,則春月也;天命所歸,實止八月耳』。傳為無錫費國瑄語;瑄頗通天文,順治乙丑進士,今選餘杭令。
hóng guāng zhào shū
宏光詔書
fèng tiān chéng yùn huáng dì zhào yuē: wǒ guó jiā shòu tiān hóng zuò, yì shì zī chāng bǎo dà dìng gōng, chóng xī lěi qià. zì gāo huáng dì lóng fēi diàn dǐng, ér yǐ bo wú jiāng zhī lì yǐ. zhèn sì shǒu fān fú, bō qiān jiāng huái qún chén bǎi xìng gòng tuī jì xù, bá shè lái yíng, qǐng zhèng wèi hào. yǔ zàn yǔn jiān guó, shè lǐ wàn jǐ. nǎi lèi jiān quàn jìn, jù cí fú huò jǐn yú wǔ yuè shí wǔ rì zhī gào tiān dì zōng miào shè jì, jí huáng wèi yú nán dōu. wěi yǐ miǎo gōng, hé zī shén qì. wéi wǒ dà xíng huáng dì yīng míng zhèn gǔ, qín jiǎn zào bāng dān xiāo gàn yǐ jīng yíng, xī dàng píng zhī jī xiào. nǎi huáng chí dào nòng, zhōng jù zhèn jīng yàn jī sǎo dì yǐ méng chén, lóng yù bīn tiān ér shàng shè. sān líng gòng fèn, wàn xìng tóng chóu. zhèn liáng dé fú shèng, yí gōng bào tòng gǎn cí xīn dǎn zhī cuì, shì tú fú guó zhī gōng! shàng lài qīn xián lù lì kuāng ráng, zhù yǔ dí kài. qí yǐ míng nián wèi hóng guāng yuán nián, yǔ mín gēng shǐ, dà shè tiān xià. suǒ yǒu hé xíng shì yí, kāi shì yú hòu:
奉天承運皇帝詔曰:『我國家受天鴻祚,弈世滋昌;保大定功,重熙累洽。自高皇帝龍飛奠鼎,而已卜無疆之歷矣。朕嗣守藩服,播遷江、淮;群臣百姓共推繼序,跋涉來迎,請正位號。予暫允監國,攝理萬幾。乃累箋勸進,拒辭弗獲;謹於五月十五日祗告天地、宗廟、社稷,即皇位於南都。猥以藐躬,荷茲神器。惟我大行皇帝英明振古,勤儉造邦;殫宵旰以經營,希蕩平之績效。乃潢池盜弄,鍾虡震驚;燕畿掃地以蒙塵,龍馭賓天而上涉。三靈共憤,萬姓同仇。朕涼德弗勝,遺弓抱痛;敢辭薪膽之瘁,誓圖俘馘之功!尚賴親賢僇力劻勷,助予敵愾。其以明年為宏光元年,與民更始,大赦天下。所有合行事宜,開示於後:
guó zhèng èr shí wǔ kuǎn
國政二十五款
yī zài jīng wén wǔ gè guān, jù zhào yuán guān jiā yī jí wú jí kě jiā zhě, jìn xūn jiē yī jí, gěi yǔ xīn xián gào mìng. zài wài dū fǔ jiān sī shǒu lìng, jù zhào xīn xián gěi yǔ. yīng dé gào mìng, yǒu ài yú diǎn zhì fēng diǎn bù dé zì suì zhě, zhǔn qǐng míng yí fēng.
一、在京文武各官,俱照原官加一級;無級可加者,晉勛階一級,給與新銜誥命。在外督撫、監司、守令,俱照新銜給與。應得誥命,有礙於典制、封典不得自遂者,准請明移封。
yī qián cháo wén wǔ dà chén, yǒu láo jī kě jì pǐn xíng kě shī ér yōu guāng wèi chǎn shì yīn wèi quán zhě, gāi bù jí lèi tí bǔ.
一、前朝文武大臣,有勞績可紀、品行可師而幽光未闡、諡蔭未全者,該部即類題補。
yī zài jí gé chén jì liù qīng zhī zhǎng, nián liù shí yǐ shàng zhě cún wèn qí yǒu qiǎn pèi jí xián zhù zhě, jù fù yuán zhí. gāi fǔ àn zòu míng cún wáng, sān pǐn yǐ xià xiān xíng huō zuì qí zhōng chuàng ài rì jiǔ qíng kě jīn yuán zhě, zhe lì bù xíng wén fǔ àn cóng gōng cǎi fǎng, liè míng bào wén, fēn bié zhuó yòng. gāi bù yì fā fǎng dān, què xíng chá hé gōng lùn qiān tóng, jù shí zòu wén bào yòng bù dé jí duān rán huī, zhì zī xìng làn.
一、在籍閣臣暨六卿之長,年六十以上者存問;其有遣配及閒住者,俱復原職。該撫按奏明存亡,三品以下先行豁罪;其中創艾日久、情可矜原者,着吏部行文撫按從公採訪,列名報聞,分別酌用。該部亦發訪單,確行察覈公論僉同,據實奏聞報用;不得藉端燃灰,致滋幸濫。
yī zhū fān yǒu liú yù shī suǒ zhě, xíng gè fǔ àn shàn wèi ān zhì chú nán zhí bù liè fān fēng wài, rú zhè zhī tái zhōu chù zhōu mǐn zhī shào wǔ tīng zhōu guǎng zhī nán xióng sháo zhōu děng jùn, zhuó yì lái shuō. yī zōng shì zài nán jīng zhě, míng liáng yí àn shí gěi fā. qí guǎn lǐ yuē shù yǒu nián, zhǔn jiā chì yōu jiǎng.
一、諸藩有流寓失所者,行各撫按善為安置;除南直不列藩封外,如浙之台州、處州、閩之邵武、汀州、廣之南雄、韶州等郡,酌議來說。一、宗室在南京者,名糧宜按時給發。其管理約束有年,准加敕優獎。
yī gōng hóu bó gòng wǔ shí yú rén, běi dōu lún xiàn, wáng zhě shén duō jīn xiàn zài bù guò shí yú rén. suǒ yǒu yīng dé cháng lù, wǎng rì běn zhé sān qī guān zhī huò běn zhé zhōng bàn jiān zhī zhě, jù yú zhé sè zhōng gè gěi běn shǎi yī bàn, měi shí zhé yín qī qián, yǐ shì hòu yì.
一、公侯伯共五十餘人,北都淪陷,亡者甚多;今現在不過十餘人。所有應得常祿,往日本、折三七關支或本、折中半兼支者,俱於折色中各給本色一半,每石折銀七錢,以示厚意。
yī lèi cháo jí xiàn zài gōng wáng suǒ chū zi sūn, gè yīn yī zi rù jiān dú shū rú wú dāng yīn zhě, zhǔn yú yuán yīn wǔ zhí shàng liàng jiā yī jí, bīng bù jí yǔ tí fù.
一、累朝及現在公王所出子孫,各蔭一子入監讀書;如無當蔭者,准於原蔭武職上量加一級,兵部即與題復。
yī qī shí yǐ shàng nián gāo yǒu dé zhě, fǔ xiàn shēn bào fǔ àn. yǐ guān dài zhě, réng zuò jīng yì wèi guān dài zhě, gěi yǔ guān dài. qí xì mín, yú yuán nián liàng gěi shàn mǐ, yǐ chēng zhèn yǎng lǎo zhì yì. dàn bù dé yīn ér xùn làn, yīn ér zhà rǎo. yī zhōng yì xùn nán zhě, gāi fǔ àn què chá tí míng, zhǔn yǔ zèng xù yīn shì hái yǔ jiàn cí yǒu nián yuǎn wèi zhān ēn zhě, zhào lì yī tǐ xíng bù dé xū suǒ liú nán. yī jǔ rén yǐ zì jù méng bìn jí tíng kē zhě, jù zhǔn yú hóng guāng yuán nián gěi píng fù bù huì shì qí xíng zhǐ yǒu ài wú guān lún lǐ zhě, gāi fǔ àn zòu míng, yī tǐ huì shì.
一、七十以上年高有德者,府縣申報撫按。已冠帶者,仍作旌異;未冠帶者,給與冠帶。其細民,於元年量給膳米,以稱朕養老至意。但不得因而徇濫,因而詐擾。一、忠義殉難者,該撫按確察題明,准與贈恤、蔭諡;還與建祠有年遠未沾恩者,照例一體行;不得需索留難。一、舉人以字句蒙擯及停科者,俱准於宏光元年給憑赴部會試;其行止有礙、無關倫理者,該撫按奏明,一體會試。
yī gè fǔ zhōu xiàn lǐn shēng lì dé ēn gòng, wù shōu zhēn cái, yǐ xū hòu yòng bù jū nián lì.
一、各府州縣廩生例得恩貢,務收真才,以需後用;不拘年例。
yī fù jīng jǔ gòng shēng jiān děng dào tú kòu zǔ zī fǔ wéi jiān zhě, hé xíng kǎo lù, yǐ shū yān zhì. wǔ nián zé jiǎn yī nián, jǔ gòng jiān shēng réng zhào jiù lì xíng.
一、赴京舉貢、生監等道途寇阻、資斧維艱者,合行考錄,以疏淹滯。五年則減一年,舉貢、監生仍照舊例行。
yī huàn shòu bǎo jǔ fù bǎng tè yòng děng xiàng, yǐ hòu jǐn xíng tíng zhǐ. xì fù bǎng lǐn shēng jiān shēng chū shēn huò jīng jiàn guò zhě, zhào jiù liàng yòng bù dé guò yì, yǐ sāi xián lù.
一、換授、保舉、副榜特用等項,以後盡行停止。系副榜、廩生、監生出身或經薦過者,照舊量用;不得過抑,以塞賢路。
yī shān lín cǎo zé xià liáo jiàn lì, yǒu zhēn zhèng qí cái yì néng kān yǐ kuāng shí yù luàn zhě, chú qián yù yǐ bān fǔ àn xíng gè shǔ cóng gōng chá bào wài, jīn réng zhe zài jīng kē dào gé bù děng yá mén yī tǐ cóng gōng bǎo jǔ, què dìng rén shù, yǐ píng bá yòng. rú xùn qíng huì zhǔ, shì hòu fā jué jí shì yàn wǎng xiào zhě, jǔ zhǔ lián zuò.
一、山林草澤下僚賤吏,有真正奇才異能、堪以匡時御亂者,除前諭已頒撫按行各屬從公察報外,今仍着在京科道、閣部等衙門一體從公保舉,確定人數,以憑拔用。如徇情賄囑,事後發覺及試驗罔效者,舉主連坐。
yī běi zhí shān dōng hé nán shān xī shǎn xī liáo dōng děng chù wén wǔ guān shēng, yì bù cóng zéi zài nán zhě, chú wén guān xiàn rèn fèi jí tīng lì bù chá míng tuī shēng fù yòng wài, qí shēng yuán liú yù wú guī jìn qǔ wú lù zhě, jù fù lǐ bù bào míng réng qǔ xiāng guān yìn jié jí gè shēng hù xiāng bǎo jié, zhào gè shěng zhí dì fāng lǐn zēng fù míng sè fēn jì yīng tiān fǔ xué, xué chén yī tǐ kǎo shì zuò yǎng, yǐ shì yōu xù shì zǐ zhī yì. qí wǔ biàn zhǐ huī qiān bǎi hù děng, rú yǒu zhēn zhèng xí tì hào zhǐ jiǎo sè, xǔ fù běn bù chá yàn míng què, zhǔn fù zài jīng gè wèi jì fèng, wù lìng shī suǒ.
一、北直、山東、河南、山西、陝西、遼東等處文武官生,義不從賊在南者,除文官現任廢籍聽吏部察明推升赴用外,其生員流寓無歸、進取無路者,俱赴禮部報名;仍取鄉官印結及各生互相保結,照各省直地方廩、增、附名色分寄應天府學,學臣一體考試作養,以示優恤士子之意。其武弁指揮、千百戶等,如有真正襲替號紙腳色,許赴本部察驗明確,准附在京各衛寄俸,勿令失所。
yī xiàn zéi gè guān, běn dāng lù cuàn kǒng jué qí zì xīn, zàn kāi yī miàn: yǒu néng fǎn xié guī zhèng zhě, kuān qí qián zuì yǒu néng shā zéi zì xiào zhě, zhǔn yǐ jūn gōng lùn.
一、陷賊各官,本當戮竄;恐絕其自新,暫開一面:有能返邪歸正者,寬其前罪;有能殺賊自效者,准以軍功論。
yī qián liáng lǚ shè yòu, mín wèi zhān ēn zài mín zhě wéi lì wán hù, zài guān zhě wéi bǎo jiān xū: zhèn shén mǐn yān! jīn yú hóng guāng yuán nián, bù lùn běn shǎi zhé sè, liàng juān yī fēn qí běn shǎi, réng gǎi zhé èr fēn. chú běi zhí shān xī shǎn xī quán miǎn wǔ nián, shān dōng hé nán quán miǎn sān nián wài, qí jiāng běi hú guǎng juān shí fēn zhī wǔ qí jiāng xī céng róu lìn dì fāng, fǔ àn chá míng, zhào sì chuān juān shí fēn zhī sān qí liáo xiǎng míng sè jǐn xíng juān miǎn. nán liáng zuò hé guī bìng? gāi dì fāng guān cóng zhǎng jì yì, wù sū mín yòng. qí dà chóu jì fù, cháo tíng shàng yǒu hào dàng zhī ēn.
一、錢糧屢赦宥,民未沾恩;在民者惟利頑戶,在官者惟飽奸胥:朕甚憫焉!今於宏光元年,不論本色、折色,量蠲一分;其本色,仍改折二分。除北直、山西、陝西全免五年,山東、河南全免三年外,其江北、湖廣蠲十分之五;其江西曾蹂躪地方,撫按察明,照四川蠲十分之三;其遼餉名色盡行蠲免。南糧作何歸併?該地方官從長計議,務蘇民用。俟大仇既復,朝廷尚有浩蕩之恩。
yī cáo liáng yuán xì yǒng zhé dì fāng, fēi bǐ zàn zhé zāi zhé nèi yǒu xū liáng shā jí tān jiāng děng qíng. dāng shí yì zhé zhī gù, yǐ jīng zhuó chù sān sì jīn hòu dāng hái gǎi zhé. qí yǒu fá duì fù mǐ děng bì, jǐn xíng lí gé.
一、漕糧原系永折地方,非比暫折、災折內有虛糧、沙瘠、灘江等情。當時議折之故,已經酌處三、四;今後當還改折。其有罰兌副米等弊,盡行釐革。
yī xīn zhào kuān mín jiān jiāo yì, rú mǎi zhì tián chǎn fáng wū děng xiàng, jiē mín zhī gāo. xiān nián shuì qì bù guò měi liǎng èr fēn sān fēn, jīn jiā zhì wǔ fēn, lì xū suǒ mǎi qì wěi, yòu suǒ jiā hào qiě yè zhǔ lǚ gèng, zhòng fù bào shuì, bù yī ér zú. zì hòu zhǔn yǐ wǔ nián tuī shōu shí nián dà zào wèi zé, měi liǎng zhǐ qǔ jiù é sān fēn. rú wèi zhì qī zhě, bù xǔ jiān xū wàng bào, zhǐ zhà hài mín.
一、新詔寬民間交易,如買置田產、房屋等項,皆民脂膏。先年稅契不過每兩二分、三分,今加至五分,吏胥索買契尾,又索加耗;且業主屢更,重複報稅,不一而足。自後准以五年推收、十年大造為則,每兩止取舊額三分。如未至期者,不許奸胥妄報,指詐害民。
yī kāi kěn tún liáng, lǚ zhǐ jī quàn, wèi jiàn chéng xiào jiē yīn xīn kěn wèi shú, ér cuī kē pò zhī. zì hòu bù lùn jūn mín rén děng, yǒu néng kěn fèi wèi yè bù fèi zài guān yī wén yī lì zhě, jí sān nián chéng shú hòu, jù mǔ shēng kē zhǐ zhào běn xiàn é dìng shēng hé, zhēng qǔ yī bàn yǒng jiǎn yī bàn, yǐ shì gǔ wǔ zhāo fǔ, yǒng zhe wèi lìng.
一、開墾屯糧,屢旨激勸,未見成效;皆因新墾未熟,而催科迫之。自後不論軍民人等,有能墾廢為業、不費在官一文一粒者,即三年成熟後,據畝升科;止照本縣額定升合,征取一半、永減一半,以示鼓舞招撫,永着為令。
yī nèi wài jiān zhuī hái guān rù guān gěi zhǔ zāng wù wèn yǐ chéng àn yǐ jīng wán nà zhě, yī lì jiǎn děng fā luò qí zhēn zhèng fàn jiān zhuī yǐ gù jiā shǔ dài jìn cái chǎn jǐn jué zhě, kāi qí suǒ fàn qíng zuì, zòu qǐng dìng duó, xì gěi zhǔ zāng jìng xíng huò miǎn.
一、內外監追、還官入官給主贓物問已成案已經完納者,依例減等發落;其真正犯監追已故家屬代禁、財產盡絕者,開其所犯情罪,奏請定奪,系給主贓徑行豁免。
yī nèi wài yá mén xiàn jiān qiú fàn, yǒu qíng kě jīn yí jí rén mìng zài gū xiàn wài zhě, fù shěn shì shí, bǐ zhào rè shěn lì jù miǎn sǐ, fā biān wèi chōng jūn jūn gǎi tú tú gǎi zhàng zhàng shì fàng.
一、內外衙門現監囚犯,有情可矜疑及人命在辜限外者,覆審是實,比照熱審例俱免死,發邊衛充軍;軍改徒、徒改杖、杖釋放。
yī xiǎo mín zuì fàn gè yǒu zhèng lǜ, chú zhēn zhèng qiáng dào rén mìng fǎ bù yīng shú wài, qí yú tú zhàng chī zhě zhé shú, yuán bù dìng lì. jìn yīn jūn xìng fèi fán, yuàn dào fǔ dòng yún yǒu sī shè chù, fán yī qiè sòng yù, bù lùn shì zhī dà xiǎo qǔ zhí, dàn yǐ fàn zhě shēn jiā hòu bó wèi chà děng, jiè tí cuò xiǎng. yuàn dào fǔ guān dòng fá qiān jīn wàn jīn, zhōu xiàn guān dòng fá shù bǎi shí mǐ huò bǎi shí zhé yín, yǐ chōng jūn xū jiū wú shí jì, zhì xiǎo mín qīng jiā pò chǎn, xìng mìng suí zhī. rú cǐ nüè zhèng, yí tòng gé.
一、小民罪犯各有正律,除真正強盜、人命法不應贖外,其餘徒、杖、笞者折贖,原不定例。近因軍興費繁,院道府動雲有司設處,凡一切訟獄,不論事之大小、曲直,但以犯者身家厚薄為差等,借題措餉。院道府官動罰千金、萬金,州縣官動罰數百石米或百石折銀,以充軍需;究無實濟,致小民傾家破產,性命隨之。如此虐政,宜痛革。
yī shàng gòng chái tàn, gāi bù zhuó liàng shù mù, zhuān guān cǎi bàn bù xǔ pài rǎo shāng mín. qí gōng sì xiào líng jí zhū sì diǎn jiān yán děng xiàng chái jīn, réng zhào hóng wǔ èr shí liù nián lì, lóng jiāng wǎ xiè èr guān chōu fēn bù dé duō chōu, yǐ zī shāng mín zhī hài.
一、上供柴炭,該部酌量數目,專官採辦;不許派擾商民。其供祀孝陵及諸祀典煎鹽等項柴斤,仍照洪武二十六年例,龍江、瓦屑二關抽分;不得多抽,以滋商民之害。
yī ēn shè yǐ dēng jí wèi zhǔn zhào dào rì, gè fǔ àn xīng sù bān xíng gè jùn xiàn, wù lìng guà bǎng tōng zhī réng kān kè chéng cè, lǐ jiǎ rén gěi yī běn. rú guān xū huá lì nì yǐn xū qíng zhī shì yǐ tú qīn dào, zhào chà guān tóng xún àn yù shǐ fǎng míng jiū wèn.
一、恩赦以登極為準;詔到日,各撫按星速頒行各郡縣,務令掛榜通知;仍刊刻成冊,里甲人給一本。如官胥猾吏匿隱虛情支飾以圖侵盜,詔差官同巡按御史訪明究問。
yú xì! hóng jì jiān nán, yòng xuān jiǔ fá píng bāng zhī zhèng tán fū kǎi zé, bìng pèi sān qū jiě wǎng zhī rén. xīn fú huàn bān, qián huī yì mào bù gào tiān xià, xián shǐ wén zhī.
於戲!宏濟艱難,用宣九伐平邦之政;覃敷闓澤,並沛三驅解網之仁。新綍渙頒,前徽益懋;布告天下,咸使聞知。
chóng zhēn shí qī nián wǔ yuè.
崇禎十七年五月。
xiān shì, chū èr rì, zhū chén yì shè shū juān miǎn. shǐ kě fǎ yuē: jīn tiān xià bàn huài, zhèng fù yǒu xiàn jūn xiǎng fán fèi, kǒng wèi kě jǐn chú. èr shí èr rì, huái fǔ lù zhèn fēi xuān dēng jí zhào shū yú mín jiān, yǒu xīn jiù qián liáng shè miǎn zhī tiáo zhòng qíng huān téng.
先是,初二日,諸臣議赦書蠲免。史可法曰:『今天下半壞,正賦有限;軍餉繁費,恐未可盡除』。二十二日,淮撫路振飛宣「登極詔書」於民間,有新舊錢糧赦免之條;眾情歡騰。
huì tuī gé chén zhǒng chén jí zhū chén shēng zhuó
會推閣臣、冢臣及諸臣升擢
wǔ yuè chū èr rì, shè lì bù shǐ kě fǎ yāo qǐng zhū chén huì yì gé yuán jí zhǒng chén. jiù lì: wǔ fǔ bù rù bān xíng shí kǒng bù hé, nǎi gòng shāng zhī. qún tuī kě fǎ jí gāo hóng tú jiāng yuē guǎng wèi xiāng, ér yǐ zhǒng zǎi shǔ zhāng shèn yán. shèn yán yuē: wú lǎo yǐ! yuàn ān yú zǒng xiàn. xú hóng jī yuē: zhāng gōng nèi gé gāo gōng zhǒng zǎi, shì jí xiāng yí. liú kǒng zhāo rǎng bì yù de nèi gé, kě fǎ yuē: běn cháo wú xūn chén rù gé lì. kǒng zhāo yuē: jí wǒ bù kě, mǎ shì yīng yǒu hé bù kě! zhū chén mò rán. yòu yì qǐ fèi, jìng tuī liú zōng zhōu xú shí qí děng. kǒng zhāo tè jǔ ruǎn dà chéng děng kě fǎ yuē: cǐ xiān dì qīn dìng nì àn, wù yōng zài yán! chū sān rì, mǎ shì yīng lǜ gāo jié děng yōng bīng lín jiāng, chēng shí wàn zhòng, yù wēi jié liú dū zhū chén. wén wǔ chén huì tuī shǐ kě fǎ gāo hóng tú mǎ tǔ yīng jiē dōng gé dà xué shì, zhāng shèn yán lì bù zhōu kān gēng hù bù gè shàng shū yòu tuī cí lín jiāng yuē guǎng wáng duó wèi dōng gé. gāo liú èr shuài shū zhì, qǐng kě fǎ dù jiāng, yù qí xiè quán yú shì yīng yě.
五月初二日,攝吏部史可法邀請諸臣會議閣員及冢臣。舊例:五府不入班行;時恐不和,乃共商之。群推可法及高宏圖、姜曰廣為相,而以冢宰屬張慎言。慎言曰:『吾老矣!願安於總憲』。徐宏基曰:『張公內閣、高公冢宰,似極相宜』。劉孔昭攘臂欲得內閣,可法曰:『本朝無勛臣入閣例』。孔昭曰:『即我不可,馬士英有何不可』!諸臣默然。又議起廢,競推劉宗周、徐石麒等。孔昭特舉阮大鋮等;可法曰:『此先帝欽定「逆案」,勿庸再言』!初三日,馬士英率高傑等擁兵臨江,稱十萬眾,欲威劫留都諸臣。文武臣會推史可法、高宏圖、馬土英皆東閣大學士,張慎言吏部、周堪賡戶部各尚書;又推詞林姜曰廣、王鐸為東閣。高、劉二帥書至,請可法渡江,欲其卸權於士英也。
chū liù rì, bīng shì láng lǚ dà qì zhuǎn lì bù qǐ liàn guó shì hù bù hè shì shòu xíng bù hé yīng ruì gōng bù gè shì láng, liú shì zhēn tōng zhèng shǐ.
初六日,兵侍郎呂大器轉吏部;起練國事戶部、賀世壽刑部、何應瑞工部各侍郎,劉士禎通政使。
chū bā rì, qǐ liú zōng zhōu zuǒ dōu yù shǐ. zhāng shèn yán jiàn qǐ gù xī chóu děng qǐ ní jiā qìng huá yǔn chéng yè tíng xiù bǔ lì bù sī guān.
初八日,起劉宗周左都御史。張慎言薦起顧錫疇等;起倪嘉慶、華允誠、葉廷秀補吏部司官。
chū jiǔ rì, mǎ shì yīng zì qǐng rù cháo, bài shū jí xíng.
初九日,馬士英自請入朝,拜疏即行。
chū shí rì, lǐ zhān zhāng yuán shǐ shěn yìn péi zuǒ mào dì zhōng dòu lǐ qīng wèi dōu gěi shì zhōng, luó wàn xiàng lù lǎng xióng wéi diǎn zhāng xī xià qián zēng jiāng yīng jiǎ mǎ jiā zhí wáng shì héng huáng yún shī wèi gěi shì zhōng.
初十日,李沾、張元始、沈胤培、左懋第、鍾斗、李清為都給事中,羅萬象、陸朗、熊維典、張希夏、錢增、姜應甲、馬嘉植、王士鑅、黃雲師為給事中。
shí sān rì, zhāng guó wéi yuán guān xié lǐ róng zhèng. qǐ xú shí qí zuǒ dōu yù shǐ jiě xué lóng bīng zuǒ shì láng zhāng yǒu yù dū cāng shì láng wáng tíng méi yīng tiān fǔ yǐn guō wéi jīng fǔ chéng zhū zhī chén tài cháng qīng zuǒ mào dì shǎo qīng lǐ zhān tí dū sì yí guǎn shǎo qīng. lì bù yù yǐ lǐ zhān wèi cāo jiāng, zhān gù shàn liú kǒng zhāo, jù fēn qí rèn, nǎi qiú kě fǎ dé diǎn shǔ guó. wéi jīng jī láo yú gǎn zhōu, dōu rén lài zhī zhòu nán qí dài, lìng réng shè xún shì. zhān sǒu wéi jīng hé zhǒng zǎi yǒu sī, xuán zhī wù yǐn zuì ér zhān hàn zhǒng zǎi bù yǐ. yǐ qí qīng wàng, bù gǎn xiǎn wǔ, yīn jiā sè yú shǎo zǎi lǚ dà qì sī zhú zhī. zhào wáng zhòng bǔ jī xūn shí quán cáo fá yuán, zhāng shèn yán yǐ zhòng zài jīn tán kě lì zhì, gù tuī zhī. lǐ zhān yán: bù kě. shì shòu wǒ zhì sì shí jīn zhě.
十三日,張國維原官協理戎政。起徐石麒左都御史、解學龍兵左侍郎、張有譽督倉侍郎、王廷梅應天府尹、郭維經府丞、朱之臣太常卿、左懋第少卿、李沾提督四夷館少卿。吏部欲以李沾為操江,沾故善劉孔昭,懼分其任,乃求可法得典屬國。維經積勞於扞掫,都人賴之;驟難其代,令仍攝巡視。沾嗾維經劾冢宰有私,旋知誤引罪;而沾憾冢宰不已。以其清望,不敢顯忤,因加色於少宰;呂大器思逐之。召王重補稽勛;時銓曹乏員,張慎言以重在金壇可立至,故推之。李沾言:『不可。是受我贄四十金者』。
shèn yán yuē: pū qǐ jiā sān shí nián, suǒ zhì shí sān jīn ér zhǐ gōng ān dé yǐ sì shí jīn zhì hū? pū lǎo yǐ, xū jiù quán láng nǎi jiě shì. yòu dì jìn, qí rén lián fǒu, pū zì yǒu tí héng, bù néng hùn yě! zhān yì xián zhī. zhào zhé jí kē dào zhāng zhèng chén yáng shí huà qiú kǎi zhuāng áo xiàn xióng kāi yuán jiāng cǎi mǎ zhào xī zhān ěr xuǎn lǐ zhǎng chūn zhāng xuān zhèng yǒu yuán lǐ mó qiáo kě pìn lǐ rì fǔ děng yuán guān qǐ yòng.
慎言曰:『仆起家三十年,所贄十三金而止;公安得以四十金贄乎?仆老矣,須舊銓郎乃解事。又地近,其人廉否,仆自有提衡,不能混也』!霑益銜之。召謫籍科道章正宸、楊時化、裘愷、莊鰲獻、熊開元、姜采、馬兆羲、詹爾選、李長春、張瑄、鄭友元、李模、喬可聘、李日輔等原官起用。
shí sì rì, qǐ xǔ yù qīng guāng lù qīng.
十四日,起許譽卿光祿卿。
shí wǔ rì, jìn nèi guān hán zàn zhōu bǐng bǐ sī lǐ lú jiǔ dé tí dū jīng yíng.
十五日,進內官韓贊周秉筆司禮、盧九德提督京營。
shí liù rì, mìng shì yīng zhǎng bīng bù. shì yīng wèi cháng fèng zhào, zì rù cháo bù yù chū zhèn. shǐ kě fǎ zhī qí yì, zì qǐng dū shī jiāng běi yǐ bì zhī. qǐ gù xī chóu lǐ bù shàng shū, huáng dào zhōu gāo zhuō lì gōng bù gè yòu shì láng, luó dà rèn jì jiǔ. zuǒ mào dì yòu qiān dōu, xún fǔ yīng tiān hóu dòng céng zuǒ tōng zhèng zhèng xuān dà lǐ qīng. shí qī rì, xīn chéng bó zhào zhī lóng tí dū róng zhèng. qǐ tián yǎng fǔ huái yáng. zhào chǔ dū yuán jì xián bì jiàn.
十六日,命士英掌兵部。士英未嘗奉召,自入朝;不欲出鎮。史可法知其意,自請督師江北以避之。起顧錫疇禮部尚書,黃道周、高倬吏、工部各右侍郎,羅大任祭酒。左懋第右僉都,巡撫應天;侯峒曾左通政、鄭瑄大理卿。十七日,忻城伯趙之龍提督戎政。起田仰撫淮、揚。召楚督袁繼咸陛見。
shí bā rì, shǐ kě fǎ cí cháo, mìng wén wǔ guān jiāo jiàn. zì kě fǎ lí jīng, liú kǒng zhāo lüè wú jì dàn, ér gāo zhāng jù bù néng ān qí wèi yǐ.
十八日,史可法辭朝,命文武官郊餞。自可法離京,劉孔昭略無忌憚,而高、張俱不能安其位矣。
èr shí rì, kě fǎ kāi jiàn jǔ rén lǐ jù zhǔ shì hé gāng jūn qián jiān jì.
二十日,可法開薦舉人李遽主事、何剛軍前監紀。
èr shí sì rì, shè yǒng wèi yíng, tài jiān hán zàn zhōu jié zhì zhī. dū du xú dà shòu jiān zǒng bīng, zhèng cǎi fēn guǎn shuǐ lù zhōu shī.
二十四日,設勇衛營,太監韓贊周節制之。都督徐大受兼總兵,鄭彩分管水陸舟師。
èr shí wǔ rì, jiā ēn yì dài zhū chén: gōng xú hóng jī bó liú kǒng zhāo fāng yī yuán jiāo mèng xióng guō zuò yǒng, hóu zhū guó bì liǔ zuò chāng tāng guó zuò, tài jiān hán zàn zhōu lú jiǔ dé gè bì shǎng shì yīn.
二十五日,加恩翼戴諸臣:公徐宏基、伯劉孔昭、方一元、焦夢熊、郭祚永,侯朱國弼、柳祚昌、湯國祚,太監韓贊周、盧九德各陛賞世蔭。
èr shí jiǔ rì, yǐ chén zi zhuàng wèi lǐ bù shàng shū, xú qiān wú wěi yè shǎo zhān, guǎn shào níng zhān shì, chén méng yòu shù zǐ jiǎ yǐ shǐ.
二十九日,以陳子壯為禮部尚書,徐汧、吳偉業少詹,管紹寧詹事,陳盟右庶子(「甲乙史」)。
yí wén yún: yǐ zōng dūn yī wèi shān dōng dào zhèng kūn zhēn shān xī dào huáng ěr dǐng guǎng xī dào liáng shì jì jiāng xī dào zhōu càn zhè jiāng dào zhōu yī jìng fú jiàn dào pān shì qí hú guǎng dào wáng xiè hé nán dào yáng rén yuàn yún nán dào dèng qǐ lóng guì zhōu dào huáng shù sì chuān dào wèi chǔ jiān jūn bái bào yī shǎn xī dào yòu hè dēng xuǎn lù qīng yuán rèn tiān chéng huò dá zuǒ guāng xiān lǐ tǐng liú dá wú wén yíng chén dān zhōng ruǎn zhèng zhōng zhèng fēng liú wén bó yáng yǔ huà chéng yǒng děng gè diǎn yòng. yòu diào zǒng bīng guān zhèng hóng kuí huáng fēi zhèn shǒu zhèn jiāng, wú zhì kuí zhù fáng wú sōng, huáng bīn qīng zhù fáng shàng jiāng chì yù shǐ qí biāo jiā děng fēn háng ān fǔ jiāng zhè.
「遺聞」云:以宗敦一為山東道、鄭坤貞山西道、黃耳鼎廣西道、梁士濟江西道、周燦浙江道、周一敬福建道、潘世奇湖廣道、王燮河南道、楊仁願雲南道、鄧起龍貴州道、黃澍四川道(為楚監軍)、白抱一陝西道;又賀登選、陸清原、任天成、霍達、左光先、李挺、劉達、吳文瀛、陳丹衷、阮正中、鄭封、劉文渤、楊羽化、成勇等各點用。又調總兵官鄭鴻逵、黃蜚鎮守鎮江,吳志葵駐防吳淞,黃斌卿駐防上江;敕御史祁彪佳等分行安撫江、浙。
mǎ shì yīng, zì yáo cǎo guì zhōu fǔ guì yáng xiàn rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì. běn guǎng xī wú zhōu fǔ téng xiàn rén. yǔ yuán chóng huàn tóng lǐ, jū běi mén jiē yòu tóng xīn mǎo nián shēng. shì yīng běn xìng lǐ, wǔ suì shí, wèi fàn bīn láng kè mǎ xìng zhě míng líng ér qù, gù suì cóng qí xìng. míng mò, yǔ yì rén yǒu qīn jiàn mǎ jiàn fāng yú téng xiàn, shàng wèi jiù. qí wèi rén shǒu zhǎng zhì duǎn ěr ruǎn yǎn xiā zhě.
馬士英,字瑤草;貴州府貴陽縣人,崇禎辛未進士。本廣西梧州府藤縣人。與袁崇煥同里,居北門街;又同辛卯年生。士英本姓李,五歲時,為販檳榔客馬姓者螟蛉而去,故遂從其姓。明末,予邑人有親見馬建坊於藤縣,尚未就。其為人手長智短、耳軟眼瞎者。
wáng duó, zì jué sī hé nán mèng jīn jí, shān xī píng yáng fǔ hóng dòng xiàn rén.
王鐸,字覺斯;河南孟津籍,山西平陽府洪洞縣人。
zhāng shèn yán, zì miǎo gū shān xī yáng chéng rén, wàn lì gēng yín jìn shì. jiāng cǎi, zì xiāng yě shān dōng lái yáng rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì. chū wèi yí zhēn lìng.
張慎言,字藐姑;山西陽城人,萬曆庚寅進士。姜采,字鄉野;山東萊陽人,崇禎辛未進士。初為儀真令。
zhāng xuān, zì bǎo guāng shān xī jiè xiū rén, chóng zhēn wù chén jìn shì. shǎn xī dào yù shǐ.
張煊,字葆光;山西介休人,崇禎戊辰進士。陝西道御史。
bái bào yī, zì hán èr běi zhí nán hé rén, bǎo jǔ ēn gòng. lín xiàn lìng.
白抱一,字函二;北直南和人,保舉恩貢。林縣令。
qiáo kě pìn, zì shèng chén nán zhí bǎo yīng rén, tiān qǐ rén xū jìn shì.
喬可聘,字聖臣;南直寶應人,天啟壬戌進士。
chén dān zhōng, hào shè jiāng yīng tiān rén, chóng zhēn guǐ wèi jìn shì. yù shǐ.
陳丹衷,號涉江;應天人,崇禎癸未進士。御史。
shǐ kě fǎ qǐng shè sì zhèn
史可法請設四鎮
wǔ yuè shí èr rì gēng zǐ, shǐ kě fǎ yán: cóng lái shǒu jiāng nán zhě, bì yú jiāng běi dāng zhuó dì lì, jí shè sì fān. yǐ huái yáng sì lú zì shǒu, ér yǐ xú chú fèng liù wèi jìn qǔ zhī jī bīng mǎ qián liáng, jiē tīng zì xíng zhēng qǔ. ér sì fān jí yòng huáng dé gōng gāo jié liú zé qīng liú liáng zuǒ, wèi wǒ fān píng, gù shǒu jiāng běi zé jiāng nán zhī rén qíng zì ān. huáng dé gōng yǐ fēng bó, jié zé qīng liáng zuǒ shì yīng fēng bó zuǒ liáng yù huī fù chǔ jiāng, yīng zhào de gōng fēng hóu. mǎ shì yīng hé zhū zhèn zhī gōng, jué shǎng shì nán yì tóng lú jiǔ dé shì tóng yī tǐ, tīng sī lǐ jiān chá xù. shí qī rì jiǎ chén, kě fǎ yòu zòu sì bù kě wú shū yuē: chén yǔ gāo hóng tú jiāng yuē guǎng mǎ shì yīng jǐn yì dé xīn zēng wén chén, yǒu xié lǐ róng zhèng xié lǐ cāo jiāng èr yuán xīn zēng wǔ chén, yǒu jīng kǒu jiǔ jiāng èr zhèn. cǐ wài, zé shàng jiāng fǔ chén, xiàn yì zēng shè. yòu yì dé jiāng běi yǔ zéi jiē rǎng, suì wèi chōng biān, yì shè sì zhèn, fēn xiá qí dì. yǒu sì zhèn, bù kě wú dū shī dū shī yīng tún zhù yáng zhōu, jū zhōng diào qiǎn. qí sì zhèn, zé shè yú huái yáng xú sì fèng shòu chú hé, gè zì huà dì. fēng zǒng bīng guān liú zé qīng dōng píng bó, xiá huái hǎi, zhù yú huái běi yǐ shān yáng qīng hé táo yuán sù qiān hǎi zhōu pèi xiàn gàn yú yán chéng ān dōng pī zhōu suī níng shí yī zhōu xiàn lì zhī, jīng lǐ shān dōng yī dài tǎo zhāo shì. fēng zǒng bīng guān gāo jié xìng píng bó, xiá xú sì, zhù yú sì shuǐ yǐ xú zhōu xiāo xiàn dàng shān fēng xiàn pèi xiàn sì zhōu xū yí wǔ hé hóng xiàn líng bì sù zhōu méng chéng bó zhōu huái yuǎn shí sì zhōu xiàn lì zhī, jīng lǐ hé běi hé nán kāi guī yī dài zhāo tǎo shì. zǒng bīng guān liú liáng zuǒ guǎng chāng bó, xiá fèng shòu, zhù yú lín huái yǐ fèng yáng lín huái yǐng shàng yǐng zhōu shòu zhōu tài hé dìng yuǎn lù ān huò qiū jiǔ zhōu xiàn lì zhī jīng lǐ hé nán chén qǐ yī dài zhāo tǎo shì. jìn jìng nán bó huáng dé gōng jìng nán hóu, xiá chú hé, zhù yú lú zhōu yǐ chú zhōu hé zhōu quán jiāo lái ān hán shān jiāng pǔ liù hé hé féi cháo xiàn wú wèi zhōu shí yī xiàn lǐng zhī, jīng lǐ guāng gù yī dài zhāo tǎo shì. gè shè jiān jūn yī yuán, yī qiè jūn mín jiē tīng tǒng xiá zhōu xiàn yǒu sī jiē tīng jié zhì yíng wèi yuán cún jiù bīng jiē tīng guī bìng zhěng lǐ. suǒ xiá gè jiāng, tīng dū shī jiàn jǔ tí yòng. huāng wú tián tǔ, jiē tīng kāi kěn shān zé yǒu lì, jiē tīng cǎi kāi. réng xǔ gè yú jìng nèi zhāo shāng shōu shuì, yǐ gōng jūn qián mǎi mǎ zhì qì zhī yòng. měi zhèn é bīng sān wàn rén, suì gōng běn shǎi mǐ èr shí wàn zhé sè yín sì shí wàn, xī tīng gè shǔ zì xíng zhēng qǔ. suǒ qǔ zhōng yuán chéng chí, jí guī tǒng xiá. huán yǔ huī fù, jué wèi shàng gōng yǔ kāi guó yuán xūn tóng, shì xí. zéi zài hé běi, zé gè zhèn hé lì xié fáng huái xú zéi zài hé nán, zé gè zhèn xié shǒu sì fèng zéi zài hé běi hé nán bìng fàn, zé gè zhèn yán bīng gù shǒu. qí fèng yáng zǒng bīng, yīng gǎi fù jiāng yī yuán. jì gòng liù bǎi yú wàn, jí chá měi suì suǒ rù yuē mǐ èr bǎi sì shí wàn yuē yín wǔ liù bǎi wàn, chú gè bīng zhī yòng wài, suǒ cún yì zì wú duō yě. suǒ wàng zhū chén hé shí bīng shí xiǎng zhī zhōng, wèi shí zhàn shí shǒu zhī jì yù yú mén tíng zhī wài, yǐ yí táng ào zhī ān. zé zhōng xìng dà yè, jí zài yú cǐ yǐ.
五月十二日(庚子),史可法言:『從來守江南者,必於江北當酌地利,急設四藩。以淮、揚、泗、廬自守,而以徐、滁、鳳、六為進取之基;兵馬、錢糧,皆聽自行征取。而四藩即用黃得功、高傑、劉澤清、劉良佐,為我藩屏,固守江北;則江南之人情自安。黃得功已封伯,傑、澤清、良佐似應封伯;左良玉恢復楚疆,應照得功封侯。馬士英合諸鎮之功,爵賞似難異同;盧九德事同一體,聽司禮監察敘』。十七日(甲辰),可法又奏「四不可無」;疏曰:『臣與高宏圖、姜曰廣、馬士英謹議得新增文臣,有協理戎政、協理操江二員;新增武臣,有京口、九江二鎮。此外,則上江撫臣,現議增設。又議得江北與賊接壤,遂為沖邊,議設四鎮,分轄其地。有四鎮,不可無督師;督師應屯駐揚州,居中調遣。其四鎮,則設於淮揚、徐泗、鳳壽、滁和,各自畫地。封總兵官劉澤清東平伯,轄淮、海,駐於淮北;以山陽、清和、桃源、宿遷、海州、沛縣、贛榆、鹽城、安東、邳州、睢寧十一州縣隸之,經理山東一帶討招事。封總兵官高傑興平伯,轄徐、泗,駐於泗水;以徐州、蕭縣、碭山、豐縣、沛縣、泗州、盱眙、五河、虹縣、靈璧、宿州、蒙城、亳州、懷遠十四州縣隸之,經理河北、河南開、歸一帶招討事。總兵官劉良佐廣昌伯,轄鳳、壽,駐於臨淮;以鳳陽、臨淮、潁上、潁州、壽州、太和、定遠、六安、霍邱九州縣隸之;經理河南陳、杞一帶招討事。晉靖南伯黃得功靖南侯,轄滁、和,駐於廬州;以滁州、和州、全椒、來安、含山、江浦、六合、合肥、巢縣、無為州十一縣領之,經理光、固一帶招討事。各設監軍一員,一切軍民皆聽統轄、州縣有司皆聽節制、營衛原存舊兵皆聽歸併整理。所轄各將,聽督師薦舉題用。荒蕪田土,皆聽開墾;山澤有利,皆聽采開。仍許各於境內招商收稅,以供軍前買馬、制器之用。每鎮額兵三萬人,歲供本色米二十萬、折色銀四十萬,悉聽各屬自行征取。所取中原城池,即歸統轄。寰宇恢復,爵為上公與開國元勛同,世襲。賊在河北,則各鎮合力協防淮、徐;賊在河南,則各鎮協守泗、鳳;賊在河北、河南並犯,則各鎮嚴兵固守。其鳳陽總兵,應改副將一員。計共六百餘萬,及察每歲所入約米二百四十萬、約銀五六百萬,除各兵支用外,所存亦自無多也。所望諸臣核實兵、實餉之中,為實戰、實守之計;御於門庭之外,以貽堂奧之安。則中興大業,即在於此矣』。
cǐ yì yù diào yú jìn qǔ zhī yì. yú wèi jí xiào gǔ fān zhèn fǎ, yì dāng zài dà hé yǐ běi kāi tún shè fǔ qǐ táng ào zhī nèi, ér jù yǐ fān lí shì zhī!
此亦寓調於進取之意。愚謂即效古藩鎮法,亦當在大河以北開屯設府;豈堂奧之內,而遽以藩籬視之!
shí gāo liú děng fēng bó jué, ér huáng zuǒ jìn hóu jué, réng yīn yī zi jǐn yī wèi zhèng qiān hù shì xí. yòu zhǐ yún: mǎ shì yīng bǎo zhàng dōng nán, fū gōng gèng zhe zhe jiā tài zǐ tài bǎo, yīn yī zi jǐn yī wèi zhǐ huī qiān shì shì xí. lú jiǔ dé gōng yī tǐ, zhe sī lǐ jiān cóng yōu yì xù.
時高、劉等封伯爵,而黃、左晉侯爵,仍蔭一子錦衣衛正千戶世襲。又旨云:『馬士英保障東南,膚功更着;着加太子太保,蔭一子錦衣衛指揮僉事世襲。盧九德功一體,着司禮監從優議敘』。
huáng dé gōng huáng dé gōng, zì hǔ shān. mào wěi, hú rán liǎng yí dào shù lǚ lì jué lún. wēi shí, qū lǘ wèi shēng jì. yǒu guì zhōu jǔ rén yáng wén cōng zhōu zuò xīn běi shàng, yú pǔ kǒu gù qí lǘ chū bù zhī wèi háo jié yě. dào jīng guān shān, tū yù xiǎng mǎ liù rén. wén cōng zuò xīn děng yì xián gōng mǎ, yù yǔ zhī dí dé gōng dà hū yuē: gōng děng wù dòng, wǒ wǎng yù zhī. shí yáng jiā rén yì pō cái wǔ, yǐ yú lǘ bèi yuè xià, xíng lǐ yǔ shēng kǒu zhòng shù bǎi jīn, dé gōng yī shǒu xié lǘ, yī shǒu tí xíng náng, tū pū xiǎng mǎ, xiǎng mǎ dà jīng, qǐ zhǐ zhī qiě yuē: yǒu yán xiāng gào. dé gōng bù tīng, pū jī rú gù. xiǎng mǎ jí qí xià mǎ luó bài, lǎo xiōng zhēn yīng xióng, wú bèi yuàn bài xià fēng, wù shī yì qì! dé gōng fāng zhǐ yì bài yuē: wǒ bù yuàn wèi cǐ, zhǐ fàng wú děng guò qù kě yě! xiǎng mǎ qǐng xìng shì, dé dào jiān bù yǔ yán jì ér yuē: xìng huáng, hū wèi huáng dà. xiǎng mǎ yí yǐ jīn dé gōng bù shòu, nǎi qù. yáng zhōu liǎng xiào lián jiàn qí yǒng ér yǒu zhì, dài rú xiōng dì. jí nán huí, gào yú mǎ shì yīng. shì yīng mì zhì, wèi zhī hūn qǔ yán wǔ shì, jiào yǐ bīng fǎ. jí lì rèn fèng yáng, jí yòng wèi qí gǔ. dǔ jié liú kòu, jiàn gōng hé běi, shēng fù zǒng róng. jūn zhōng cháng chéng hēi lǘ, hū wèi huáng dà dāo, shén wèi zhī. yú shì lú fèng yī dài, zéi bù gǎn jiǔ zhù.
黃得功黃得功,字虎山。貌偉,鬍髯兩頤倒豎;膂力絕倫。微時,驅驢為生計。有貴州舉人楊文驄、周祚新北上,於浦口雇其驢;初不知為豪傑也。道經關山,突遇響馬六人。文驄、祚新等亦閒弓馬,欲與之敵;得功大呼曰:『公等勿動,我往御之』。時楊家人亦頗材武,已於驢背躍下,行李與牲口重數百斤,得功一手挾驢,一手提行囊,突撲響馬,響馬大驚,乞止之;且曰:『有言相告』。得功不聽,撲擊如故。響馬急齊下馬羅拜,『老兄真英雄,吾輩願拜下風,勿失義氣』!得功方止;亦拜曰:『我不願為此,只放吾等過去可也』!響馬請姓氏,得到堅不與言;既而曰:『姓黃,呼為黃大』。響馬遺以金;得功不受,乃去。楊、周兩孝廉見其勇而有志,待如兄弟。及南回,告於馬士英。士英覓至,為之婚娶;延武士,教以兵法。及蒞任鳳陽,即用為旗鼓。堵截流寇,建功河北,升副總戎。軍中嘗乘黑驢,呼為「黃大刀」,甚畏之。於是廬、鳳一帶,賊不敢久駐。
fù jì yí shì: dà xué shì jiǎng dé jǐng yuē: guà yìn zǒng bīng jué suī dà, rán tíng cān zǎi xiàng shí, xiāng bù chū yíng, jū wèi shòu bài bài qì, xiāng shǐ chū jiē, yán rù hòu táng, nǎi xíng bīn zhǔ zhī lǐ. shí gāo liú sān zhèn jiē xíng cǐ, dú dé gōng lái jiàn, bài rù hòu táng, réng xíng guì lǐ. cǐ gù zhōng yì zhī qì, yì yǐ xī rì zài wú mén xià gù yě. gài wǔ chén céng yú wén chén mén xià bēn zǒu chū shēn zhě, hòu suī guì xiǎn, bì xíng guì jiàn lǐ. tài zǔ jiù zhì: fán zǎi xiàng yuè biān, suī zǒng bīng fēng hóu bì róng fú tíng cān, yī yú kǎn wài suǒ yǐ zūn xiāng tǐ yě. hóng guāng shí, shǐ xiāng dū shī, sì zhèn jiāng yè, sī yì jiàn lǐ dé gōng yuē: yǒu jiù zhì zài. gāo liú děng yuē: wú bèi yǐ fēng hóu bó yǐ. dé gōng róng fú xiān rù, gāo liú bù dé yǐ, yì róng fú jì zhī. yú cǐ zhī dé gōng yǒng ér zhī yì.
附記遺事:大學士蔣德璟曰:『掛印總兵爵雖大,然庭參宰相時,相不出迎,居位受拜;拜訖,相始出接,延入後堂,乃行賓主之禮。時高、劉三鎮皆行此,獨得功來見,拜入後堂,仍行跪禮。此固忠義之氣,亦以昔日在吾門下故也』。蓋武臣曾於文臣門下奔走出身者,後雖貴顯,必行跪見禮。太祖舊制:凡宰相閱邊,雖總兵封侯必戎服庭參,揖於檻外;所以尊相體也。宏光時,史相督師,四鎮將謁,私議見禮;得功曰:『有舊制在』。高、劉等曰:『吾輩已封侯伯矣』。得功戎服先入,高、劉不得已,亦戎服繼之。於此知得功勇而知義。
dé gōng pín shí, huàn yā chí táng, qí shù rì jiǎn, jiǔ zhī jǐ jǐn. dé gōng nù, jiāng shuǐ hù jié, bǔ yī jù shàn, zhǎng kě shù chǐ wéi wǔ cùn xǔ pēng shí zhī. tǐ mào shū yì, qǐng chéng wěi zhàng fū, yì bù zì jué lì duō yě. jí yù, shǒu jiǎo jīn bù, hū duàn liè shǐ zhī zhī. yǔ shū jūn héng gōng xī zài yí zhēn, wén mén wài xuān nào, chū jiàn suǒ yú tiě biān, biān měi zhòng sān shí jīn shuāng biān zé zhòng liù shí jīn yǐ cǐ dé gōng zài mǎ shàng suǒ yùn zhě. dé gōng yǒu liè quǎn sān shí suí mǎ zǒu, shén jié. zài liù hé shí, měi shǐ xiǎo zú yǐ jīn luó dài é shàng, dé gōng shè zhī, bǎi fā bǎi zhòng, ér rén bù shāng. zhòng hū wèi xiǎo yóu jī.
得功貧時,豢鴨池塘,其數日減,久之幾盡。得功怒,將水戽竭,捕一巨鱔,長可數尺、圍五寸許;烹食之。體貌倏易,頃成偉丈夫,亦不自覺力多也。及浴,手絞巾布,忽斷裂;始知之。予叔君衡公昔在儀真,聞門外喧鬧,出見所舁鐵鞭,鞭每重三十斤、雙鞭則重六十斤矣;此得功在馬上所運者。得功有獵犬三十隨馬走,甚捷。在六合時,每使小卒以金鑼戴額上,得功射之,百發百中,而人不傷。眾呼為「小由基」。
dé gōng shàn yǐn xì jiǔ hé huǒ jiǔ, kě yǐn wǔ shí jīn. lín zhèn shí, yǐ zhā jīn jǐn fù, mù tóng tū chū yǐn bàn hān, fāng rù zhèn, suǒ xiàng wú qián. yáng rén yún: dé gōng zhù yí zhēn, zhì bīng yán zhěng. céng qiǎn sì shí qí bái shì yú shǐ xiāng, dào jīng gāo yíng bèi jié dé gōng nù, zú bīng chí yáng, jié yǔ zhàn. shí jié bīng shèng, dé gōng bèi wéi shì dì huáng fēi děng zhì, jié bīng shǐ tuì. yǐ fù zhàn, dé gōng lín zhèn, jié bù jiāng hào hēi hǔ zǐ zhě zuì xiāo yǒng, chū zhàn fēi fā yān chòng, hēi hǔ zǐ mù xuàn, dé gōng biān suì qí shǒu ér sǐ. jié jù shōu bīng shì shǐ xiāng zhì, jié cháng dé gōng mǎ, shǐ bà bīng. zhàn chǎng zài yáng zhōu chéng wài huāng dì gěng zǐ shàng rán gěng zǐ jiē jìn chéng jí shì, fēi chéng wài yě.
得功善飲細酒和火酒,可飲五十斤。臨陣時,以扎巾緊縛,目瞳突出;飲半酣,方入陣,所向無前。揚人云:『得功駐儀真,治兵嚴整。曾遣四十騎白事於史相,道經高營被劫;得功怒,卒兵馳揚,傑與戰。時傑兵盛,得功被圍;適弟黃蜚等至,傑兵始退。已復戰,得功臨陣,傑部將號黑虎子者最驍勇,出戰;蜚發煙銃,黑虎子目眩,得功鞭碎其首而死。傑懼收兵;適史相至,傑償得功馬,始罷兵』。戰場在揚州城外荒地埂子上;然埂子街進城即是,非城外也。
chū, yí zhēn jǔ rén lǐ hóng jiǎ huàn náng shén hòu, yíng jiàn zhuàng lì. yǒu xiāng zhě yuē: cǐ wū bì chū yī fēng hóu zhě jū zhī. chuán zhì yú sūn, shì dé gōng lì zhèn, jū qí zhái fán jiǔ yuè yuè ér xíng jiā zhī yán shǐ yàn, yì yì yǐ. dé gōng jiàn shí, yǒu fàn sì lǎo yù hòu yù zhī dé gōng gǎn qí yì, bài wèi mǔ. jí guì, qiè zhì yí zhēn. yù zú, zàng yú fāng shān, sì zhèn hé bīng shù wàn sòng zhī jīng qí bì yě, yí wèi xuàn mù, jùn yì róng zhī. chū, dé gōng zài hé běi, zhèn qián mǎ jīng jǐ jué shì yī rén chí zhī dé bù duò. dé gōng wèn zhī, duì yuē: xiǎo zú rèn xìng. wèn qí míng, duì yuē: wú. dé gōng jiàn qí yán dōng shàng wú kù, jí míng zhī yuē yǒu kù yì yù hòu chóu zhī yě. jí dé gōng zhèn yí zhēn, rèn yǐ wèi jǐn yī shǒu bèi, zhù liù hé yǐ. wèi jǐ, shēng cān jiāng jì shēng fù zǒng róng, cì mǎng yù.
初,儀真舉人李洪甲宦囊甚厚,營建壯麗。有相者曰:『此屋必出一封侯者居之』。傳至於孫,適得功蒞鎮,居其宅凡九閱月;而形家之言始驗,亦異矣。得功賤時,有飯肆老嫗厚遇之;得功感其意,拜為母。及貴,挈至儀真。嫗卒,葬於方山,四鎮合兵數萬送之;旌旗蔽野,儀衛眩目,郡邑榮之。初,得功在河北,陣前馬驚幾蹶;適一人持之得不墮。得功問之,對曰:『小卒任姓』。問其名,對曰:『無』。得功見其嚴冬尚無褲,即名之曰「有褲」;意欲厚酬之也。及得功鎮儀真,任已為錦衣守備,駐六合矣。未幾,升參將;繼升副總戎,賜蟒玉。
liú zé qīng
劉澤清
liú zé qīng, zì hè zhōu. bái miàn zhū chún, mào pō měi. chóng zhēn shí, wèi zǒng bīng guān. guǐ wèi qī yuè, qǐng yú qīng dēng zhū shān kāi kuàng jiān yín zhe xún fǔ shè fǎ. jiǎ shēn èr yuè, yí zhèn zhāng dé. zéi jǐng jí, zhào wú sān guì táng tōng yǔ zé qīng děng jiāng bīng rù yuán sān guì zé qīng bù fèng zhào. sān yuè, bīng kē hán rú yù fèng chà zhì dōng chāng, zé qīng qiǎn bīng shā zhī yuē: shàng néng lùn wǒ zhǔ jiāng fǒu yě? wèi shān dōng zǒng bīng, xū bào jié, shǎng yín wǔ shí liǎng yòu guǐ yán duò mǎ bèi shāng, fù shǎng yào zī sì shí liǎng. mìng jí è zhēn dìng, zé qīng bù cóng jí yú shì rì dà lüè lín qīng. tǒng bīng nán xià, suǒ zhì fén jié yī kōng. sān yuè shí liù rì shàng qì, fāng wèi èr xiāng qǐng duì fēng qīng wèi ān dōng bó, shàng bù yīng. wǔ yuè shí èr rì, zé qīng yǐ shù bǎi rén dà lüè guā zhōu. huái ān zì lù zhèn fēi wáng xiè tóng xīn lù lì, pō chéng gǒng gù. zhèn fēi qù hòu, zé qīng tū lái pán jù, sàn qiǎn yì shì, jié ào zhě jí zhī bù xià, qiǎng jié cūn luò yī kōng. yǔ huái fǔ tián yǎng, rì sì huān yǐn. běi bīng nán xià, yǒu wèn qí rú hé yù zhě? zé qīng yuē: wú yōng lì fú wáng ér lái, yǐ cǐ gōng wǒ xiū xī wàn yī yǒu shì, wú zì zé jiāng nán yī jùn qù ěr. bā yuè, zé qīng dà xìng tǔ mù, zào zhái huái ān, jí qí zhuàng lì sì shí zhī bǎo jù bèi, jiàn nǐ huáng jū. xiū zú huái shàng, wú yì běi wǎng. tián yǎng yóu lǚ wèi qǐng xiǎng hóng guāng yǐ dōng nán xiǎng é bù mǎn wǔ bǎi wàn, jiāng běi yǐ gěi sān bǎi liù shí wàn, qǐ néng yǐ yǒu xiàn zhī cái gōng wú yǐ zhī qiú! mìng yǎng yǔ zé qīng tōng róng cuò biàn.
劉澤清,字鶴洲。白面朱唇,貌頗美。崇禎時,為總兵官。癸未七月,請於青、登諸山開礦煎銀;着巡撫設法。甲申二月,移鎮彰德。賊警急,召吳三桂、唐通與澤清等將兵入援;三桂、澤清不奉詔。三月,兵科韓如愈奉差至東昌,澤清遣兵殺之;曰:『尚能論我主將否也』?為山東總兵,虛報捷,賞銀五十兩;又詭言墮馬被傷,復賞藥資四十兩。命即扼真定,澤清不從;即於是日大掠臨清。統兵南下,所至焚劫一空。三月十六日上泣,方、魏二相請對封清為安東伯,上不應。五月十二日,澤清以數百人大掠瓜州。淮安自路振飛、王燮同心戮力,頗成鞏固。振飛去後,澤清突來盤踞,散遣義士,桀驁者藉之部下,搶劫村落一空。與淮撫田仰,日肆歡飲。北兵南下,有問其如何御者?澤清曰:『吾擁立福王而來,以此供我休息;萬一有事,吾自擇江南一郡去耳』。八月,澤清大興土木,造宅淮安,極其壯麗;四時之寶俱備,僭擬皇居。休卒淮上,無意北往。田仰猶屢為請餉;宏光以東南餉額不滿五百萬,江北已給三百六十萬,豈能以有限之財、供無已之求!命仰與澤清通融措辨。
zé qīng céng shā qí shū fù zǒng bīng liú kǒng hé. kǒng hé, gù dà xué shì hóng xùn zi zé qīng chū wèi qí xiá kè, jí hòu shì shèng, fǎn yì kǒng hé shǔ yì zhī. yī rì, yǐ suǒ zuò shī shì hé yuē: hǎo fǒu? kǒng hé xì yuē: bù zuò yóu hǎo. zé qīng sè biàn. wú hé, qiǎn kǒng hé yǐ èr qiān rén dù hé hū xí zhào zhì, zhǎn zhī. suǒ bù èr qiān rén, xiōng xiōng bù fú lìng bié jiāng jī zhǎn zhī, wú yī rén cún zhě. qí xiōng bào rú cǐ.
澤清曾殺其叔副總兵劉孔和。孔和,故大學士鴻訓子;澤清初為其狎客,及後勢盛,反抑孔和屬役之。一日,以所作詩示和曰:『好否』?孔和戲曰:『不作尤好』。澤清色變。無何,遣孔和以二千人渡河;忽檄召至,斬之。所部二千人,洶洶不服;令別將擊斬之,無一人存者。其凶暴如此。
xī huò qù bìng yún: xiōng nú wèi miè, wú yǐ jiā wèi! lǐ xī píng yún: tiān zǐ hé zài, gǎn yán jiā hū? yí qí lì dà gōng chéng tiān xià dà míng yě. zé qīng dāng qián kūn diān fù dà dí zài qián zhī shí, jí wò xīn cháng dǎn, yóu jù bù jì nǎi dà xìng tǔ mù, zhēn chù táng yàn què ěr. yú mèi ruò cǐ, kān wèi jiāng hū? tā shì yì wù lùn yǐ!
昔霍去病云:『匈奴未滅,無以家為』!李西平云:『天子何在,敢言家乎』?宜其立大功、成天下大名也。澤清當乾坤顛覆、大敵在前之時,即臥薪嘗膽,猶懼不濟;乃大興土木,真處堂燕雀耳。愚昧若此,堪為將乎?他事抑勿論矣!
liú liáng zuǒ
劉良佐
liú liáng zuǒ, zì míng fǔ dà tóng zuǒ wèi rén. chū yǔ gāo jié tóng jū lǐ zì chéng huī xià, jié hù nèi yíng liáng zuǒ hù wài yíng. hòu jié jiàng, liáng zuǒ yì yǒu guī cháo yì. wèi jǐ, jiàng. chóng zhēn shí sì nián, céng pò zéi yuán shí zhōng shù wàn zhòng, lì guān zhì zǒng róng. sù chéng huā mǎ, gù shì hào huā mǎ liú lǐ.
劉良左,字明輔;大同左衛人。初與高傑同居李自成麾下,傑護內營、良左護外營。後傑降,良左亦有歸朝意。未幾,降。崇禎十四年,曾破賊袁時中數萬眾,歷官至總戎。素乘花馬,故世號「花馬劉」里。
xiān jūn zǐ yún: xī liú liáng zuǒ wèi xiǎn shí, jū dū fǔ zhū dà diǎn bù xià. hū wèi suǒ zhī, jiā yǐ shū ēn, lǚ yǐ jūn gōng jiàn bá, suì zhì zǒng róng yì yī yù yě.
先君子云:『昔劉良佐未顯時,居督撫朱大典部下。忽為所知,加以殊恩,屢以軍功薦拔,遂至總戎;亦一遇也』。
jiǎ shēn liù yuè liù rì rén xū, liú liáng zuǒ kāi zhèn lín huái, shì mín zhāng yǔ míng děng bù fú, lín huái shì mín gē shàng yǒu děng yì zòu pàn zhèn huán gōng mìng fǔ àn diào hé zhī.
甲申六月六日(壬戌),劉良佐開鎮臨淮,士民張羽明等不服,臨淮士民戈尚友等亦奏叛鎮環攻;命撫按調和之。
gāo jié
高傑
gāo jié, zì yīng wú mǐ zhī rén. chū wèi lǐ zì chéng xiān fēng hòu yǔ zì chéng hòu qī xíng shì tōng, jù zhū, suì xié yǐ guī jiàng, lì qín jiāng hè rén lóng huī xià. sūn chuán tíng dū qín zhōng, lìng jié yǔ bái guǎng ēn wèi qián fēng. èr jiāng gè bù xiāng xià, suì kuì tóng guān bù shǒu.
高傑,字英吾;米脂人。初為李自成先鋒;後與自成後妻邢氏通,懼誅,遂偕以歸降,隸秦將賀人龍麾下。孫傳庭督秦中,令傑與白廣恩為前鋒。二將各不相下,遂潰;潼關不守。
jiǎ shēn chūn, diào fù lǐ jiàn tài jūn qián wèi zhì, wén jiàn tài bīng kuì, suì qiǎng hé dōng yī dài, yóu shān xī hé běi lǜ bīng nán xià, dà sì jié lüè. dǐ yáng, yù rù chéng, yáng rén wèi jù, wèi bà shì, dēng pí sǐ shǒu. jié gōng zhī, duō shā lüè. sì yuè èr shí bā rì yǐ yǒu, jié wéi yáng zhōu kùn zhī. wǔ yuè chū wǔ rì rén chén, jié bīng dà lüè jiāng běi, shēng yán yù sòng jiā juàn ān dùn jiāng nán yuē liú zé qīng kè rì nán dù. shǐ kě fǎ yì fā hù bù yī wàn liǎng, qiǎn zhí fāng láng wàn yuán jí qián yù gè zhèn, fēn bié kào shǎng. chū liù rì guǐ yǐ, tài pú shǎo qīng wàn yuán jí yán: yáng zhōu lín huái liù hé, suǒ zài bīng mín xiàng jiǎo. zài bīng sù shǎo jì lǜ, zài mín jìn gèng guāi zhāng. suì zhì yī chéng zhī gé, mín yǐ bīng wèi zéi, sǐ shǒu bù róng bīng yǐ mín wèi pàn, huán gōng fú shì. cù yǒu kòu zhì, mín bì zhì yú jīng cuàn, zhēn jīn rì mò dà zhī yōu yě. jiāng běi jùn yì jiē lián shān dōng hé nán, zéi qí chù chù kě dào, shì bì xū bīng dǔ jiǎo chén děng suī yǒu ài mín zhī xīn, wú xiāo bīng zhī shù. jiù zhōng diào tíng, wéi shì guān bīng jīng guò zhù zhá dì fāng, shǐ chéng wài jū mín jǐn yí chéng nèi, kōng xià fáng wū, tīng gè jiāng lǐng pài bīng zhù sù, yán jìn huǐ shāng qí shū cài děng xiàng, réng yù chéng nèi jū mín jǐn chū chéng wài yǒu wú mào qiān, yǒu sī huì tóng gè jiāng lǐng gòng xiāng fáng hù, yán jìn qiǎng lüè. rú cǐ lì fǎ, zì rán mín bù kǔ bīng bīng bù hèn mín. chén qián jiān jūn chǔ shǔ shí, xíng zhī shén xiào. qí zài jīn, hé dú bù rán yún yún.
甲申春,調赴李建泰軍前;未至,聞建泰兵潰,遂搶河東一帶,由山西、河北率兵南下,大肆劫掠。抵揚,欲入城,揚人畏懼,為罷市,登陴死守。傑攻之,多殺掠。四月二十八日(乙酉),傑圍揚州困之。五月初五日(壬辰),傑兵大掠江北,聲言欲送家眷安頓江南;約劉澤清刻日南渡。史可法議發戶部一萬兩,遣職方郎萬元吉前諭各鎮,分別犒賞。初六日(癸已),太僕少卿萬元吉言:『揚州、臨淮、六合,所在兵民相角。在兵素少紀律,在民近更乖張。遂致一城之隔,民以兵為賊,死守不容;兵以民為叛,環攻弗釋。猝有寇至,民必至於驚竄,真今日莫大之憂也。江北郡邑接連山東、河南,賊騎處處可到,勢必需兵堵剿;臣等雖有愛民之心,無銷兵之術。就中調停,惟是官兵經過駐札地方,使城外居民盡移城內,空下房屋,聽各將領派兵住宿,嚴禁毀傷;其蔬菜等項,仍諭城內居民盡出城外有無貿遷,有司會同各將領共相防護,嚴禁搶掠。如此立法,自然民不苦兵、兵不恨民。臣前監軍楚、蜀時,行之甚效。其在今,何獨不然』云云。
wàn shū, dà shì jì zài liù yuè èr shí sì rì ér cǐ zé cóng jiǎ yǐ shǐ yě. yǔ wén shǐ dū fǔ xíng shī shí, yì lìng xián néng jiāng lǐng yù wǎng xiē sù qù chù, jiāng fáng wū liào dìng, ān zhì bīng jiāng ruò gān fēn tiē biāo míng, shū mǒu yíng mǒu jiāng sù cǐ. dào zé rèn biāo ér zhǐ, wú yǒu qiǎng rǎng cǐ liáng fǎ yě.
萬疏,「大事記」載六月二十四日;而此則從「甲乙史」也。予聞史督輔行師時,亦令賢能將領預往歇宿去處,將房屋料定,安置兵將若干;分貼標明,書「某營某將宿此」。到則認標而止,無有搶攘;此良法也。
wǔ yuè qī rì jiǎ wǔ, yáng zhōu shì shēn wáng fù lóng zòu: dōng shěng fù nì, hé běi xī wèi zéi yǒu, huái yáng rén zì wèi shǒu. bù yì zéi jǐng wèi zhì, ér gāo bīng xiān luàn. zì jié dù hé lüè xú, zhì sì zhì yáng, sì xiāng zhī mín hé chì bǎi wàn shā rén zé jī shī yíng yě wū yín zé rǔ jí yòu nǚ. xīn jiù chéng huán wéi, jué liáng yǐ jīng yuè yú. hé bù huī yǐ shī zhī zhōu yì ér shā zì yǒu zhī liáng mín yě! shí liù rì guǐ mǎo, jié tún bīng yáng zhōu chéng xià. huái fǔ huáng jiā ruì màn wú zhǔ zhāng, shǒu dào mǎ míng lù zhòu yè dū mín shǒu chéng, jí zhòng yì shì jìn shì zhèng yuán xūn yǔ jié shàn, qīn yì gāo yíng jiě fēn. suì rù chéng, quàn jiā ruì fàng gāo bīng rù chéng, biàn kě tiē rán. wèi jié yǒu fú wáng zhá, mìng zhù yáng zhōu yí shàn yù zhī, wú yīng qí bào luàn. shì mín huā yuē: chéng xià shā rén rú shì, yuán xūn bù jiàn yé? yuán xūn qiáng wèi jié biàn, zhòng nù zhǐ wèi jié dǎng qiě yuē: bù shā yuán xūn, chéng bù kě shǒu. suì cùn zhǎn zhī chéng lóu. míng lù jí zǒu tài zhōu. jié hèn gōng yì lì. shǐ kě fǎ yǐ yì yù jiě zhī, shǐ yí zhù guā zhōu. jí shè sì zhèn, jié zú zhù yáng: zé qīng zhù huái, liáng zuǒ zhù fèng sì, huáng dé gōng zhù lú. dé gōng xīn báo zhī, yīn tí bīng zhēng huái yáng, yǔ jié zhàn bù shèng. cháo tíng wén zhī, shēng wàn yuán jí tài pú shǎo qīng, jiān jiāng běi jūn jiě zhī, shǐ gè bà bīng. lì jié yú shǐ kě fǎ biāo xià, wèi qián bù zǒng bīng guān.
五月七日(甲午),揚州士紳王傅龍奏:『東省附逆,河北悉為賊有,淮、揚人自為守。不意賊警未至,而高兵先亂。自傑渡河掠徐,至泗、至揚,四廂之民何啻百萬;殺人則積屍盈野、污淫則辱及幼女。新舊城環圍,絕糧已經月余。何不恢已失之州邑而殺自有之良民也』!十六日(癸卯),傑屯兵揚州城下。淮撫黃家瑞漫無主張,守道馬鳴騄晝夜督民守城,集眾議事;進士鄭元勛與傑善,親詣高營解紛。遂入城,勸家瑞放高兵入城,便可帖然。謂傑有福王札,命駐揚州;宜善御之,毋攖其暴亂。士民嘩曰:『城下殺人如是,元勛不見耶』?元勛強為傑辨,眾怒指為傑黨;且曰:『不殺元勛,城不可守』。遂寸斬之城樓。鳴騄疾走泰州。傑恨;攻益力。史可法以義喻解之,始移駐瓜州。及設四鎮,傑卒駐揚:澤清駐淮,良佐駐鳳、泗,黃得功駐廬。得功心薄之,因提兵爭淮、揚,與傑戰;不勝。朝廷聞之,升萬元吉太僕少卿,監江北軍解之,始各罷兵。隸傑於史可法標下,為前部總兵官。
jiǎ yǐ shǐ yún: wǔ yuè shí bā rì yǐ sì, wàn yuán jí yán: chén fèng mìng kào shī, yán tú bīng yán gòu huò, cùn bù jiē zǔ yáng zhōu mín yóu shén, bì chéng dēng pí yǐ shí yú rì. nǎi bīng yǔ mín xiāng shā, mín yòu yǔ bīng xiāng shā chéng hé jì lǜ? qǐng jiē shuǐ yíng jiāng zhāng shì yí yán: kòu bēn qīng hé, guān bīng jī shāo zéi chuán dài jǐn. ruò gāo liú huáng jiāng qián shī yǐ jì, yī gǔ jiān zhī, jí kě chēng zhōng xìng dì yī gōng yě. chū, huáng dé gōng fēn dì yáng zhōu, gāo jié liú zé qīng yǐ fán fù zhēng zhī zòng bīng yín lüè, yáng rén dà hōng. dé gōng bīng zhì tiān zhǎng, jié zé qīng yù jù yòu zhí lǐ qī fèng gāo wén chāng bīng zhì, zhòng xīn xiōng xiōng. yuán jí yí dé gōng shū, qī gòng lù lì wáng shì dé gōng zì míng wú tā, yù lián luò gè zhèn gǔ yǒng shā zéi. yuán jí yǐ dé gōng shū chí shì jié děng, shǐ kěn xiāng jí. rán jié bù hàn, zhōng bù zì zhì.
「甲乙史」云:五月十八日(乙巳),萬元吉言:『臣奉命犒師,沿途兵言構禍,寸步皆阻;揚州民尤甚,閉城登陴已十餘日。乃兵與民相殺,民又與兵相殺;成何紀律?頃接水營將張士儀言:「寇奔清河,官兵擊燒賊舡殆盡。若高、劉、黃將潛師以濟,一鼓殲之,即可稱中興第一功也」』。初,黃得功分地揚州,高傑、劉澤清以繁富爭之;縱兵淫掠,揚人大哄。得功兵至天長,傑、澤清欲拒;又值李棲鳳、高文昌兵至,眾心洶洶。元吉移得功書,期共戮力王室;得功自明無他,欲聯絡各鎮鼓勇殺賊。元吉以得功書馳示傑等,始肯相戢。然傑部悍,終不自製。
èr shí sān rì gēng xū, gāo jié shū yán: fèng zhǐ fēn fáng, yáng yí rén dēng pí bà shì, fǔ dào bù chū wěi jiāng dǒng xué lǐ yòu rù sù qiān. chén jìn tuì wú suǒ, qǐ cì yīng zhù hé dì?
二十三日(庚戌),高傑疏言:『奉旨分防,揚儀人登陴、罷市,撫道不出;偽將董學禮又入宿遷。臣進退無所,乞賜應住何地』?
liù yuè chū èr rì wù wǔ, yáng zhōu nán mín shèng yùn kāi zòu yáng mín héng zāo fén jié shàng yù yǐ bǎi xìng dāng yǎng tǐ cháo tíng bù dé yǐ zhī yì gāi zhèn zhōng yǒng míng shuài, dū fǔ jì dào zì tuǒ.
六月初二日(戊午),揚州難民盛運開奏揚民橫遭焚劫;上諭以『百姓當仰體朝廷不得已之意;該鎮忠勇名帥,督輔既到自妥』。
chū liù rì rén xū, shǐ kě fǎ yǐ gāo jié hàn bù kě zhì, shēn rù qí yíng yù zhī. jiàn liú bù néng chū, jǐn duó qí bīng, pú cóng duō sàn. zì shì, zhāng zòu jù jīng yāo yuè, quán suì bù zhèn.
初六日(壬戌),史可法以高傑悍不可制,身入其營諭之。見留不能出,盡奪其兵,僕從多散。自是,章奏俱經邀閱,權遂不振。
dà shì jì yún: liù yuè chū bā rì, shǐ kě fǎ zòu hàn mín cǎn shā xiāng shēn shū yuē: zhèn chén gāo jié zhī lǜ bīng nán xià yě, yáng rén shí wèi yù zhī. chū dào zhī shí, bù wú sāo rǎo jí zhèn chén jì zhì, qǔ fàn bīng zhǎn yǐ xùn, rì bù xià shù shí rén, dì fāng guān kě yǐ liàng yǐ. nǎi fǔ chén huáng jiā ruì màn wú zhǔ zhāng dào chén mǎ míng lù yī wèi piān xùn, tīng chéng zhōng bǎi xìng rì shǒu hé biān cǎo jì, qǔ líng bīng ér shā zhī yòng shì jié xìn yù shēn, jìng bù kě jiě. xiāng shēn zhèng yuán xūn qīn dào gāo yíng, suǒ yǐ wèi bǎi xìng zhī xīn wú suǒ bù zhì. ér bǎi xìng fǎn wèi tōng tóng bō hài, chéng yuán xūn yī yán zhī wù, dāng fǔ chén zuò cì cāo gē ér qún shā zhī, zhì yú suì qí shēn shǒu fǔ chén zhī wēi lìng wèi hé? zhì yú dào chén shǐ zé guāi zhāng fù yòu wèi suō, jīn bì yú tài zhōu yǐ. mà bīng shā bīng yǐ wèi ài mín, ér bù zhī shì yǐ hài mín! chén yú èr chén, bù néng wú hàn. fú qǐ chì xià chù fēn, yǐ yù sān jūn yǐ yù bǎi xìng yī miàn chá qí shǒu è, yī zhòng chuàng zhī, shù jǐ gāng cháng bù zhì jǐn huài. shàng yù: gāi bù yì chù.
「大事記」云:六月初八日,史可法奏「悍民慘殺鄉紳疏」曰:『鎮臣高傑之率兵南下也,揚人實未預知。初到之時,不無騷擾;及鎮臣既至,取犯兵斬以徇,日不下數十人,地方官可以諒矣。乃撫臣黃家瑞漫無主張、道臣馬鳴騄一味偏徇,聽城中百姓日守河邊草際,取零兵而殺之;用是結釁愈深,竟不可解。鄉紳鄭元勛親到高營,所以為百姓之心無所不至。而百姓反謂通同播害,乘元勛一言之誤,當撫臣坐次操戈而群殺之,至於碎其身首;撫臣之威令謂何?至於道臣始則乖張、復又畏縮,今避於泰州矣。罵兵、殺兵以為愛民,而不知適以害民!臣於二臣,不能無憾。伏乞敕下處分,以諭三軍、以諭百姓;一面察其首惡,一重創之,庶幾綱常不至盡壞』。上諭:『該部議處』。
huáng mǎ èr gōng wèi dì fāng shòu guò, fù lǎo yì què bǎo rèn shàng yōu zhào shù zhī. yǐ fù luàn chén zhèng fǎ, huáng gōng wèi yuán xūn kěn xù yóu jiàn hòu dào.
黃、馬二公為地方受過,父老詣闕保任;上優詔恕之。已復亂臣正法,黃公為元勛懇恤;尤見厚道。
èr shí liù rì rén wǔ, shǐ kě fǎ zòu bīng mín liǎng biàn shū yuē: zhèn chén gāo jié zhī bīng, fèng zhǐ zhù yáng, ér yáng rén jiān bù kěn nà. gài cóng qián jì yǒu chóu xì, zé xiàng hòu bù wú dī fáng suī yán lìng qū zhī, bù néng dòng yě. chén qián jí yú dù jiāng, yuán yù le dāng cǐ shì, jí dāng tǎo zéi xī xíng bù yì bīng mín hàn gé, jìng bù néng jiě. yáng rén wéi lì bīng qù, gè bīng wéi yuàn zhù yáng ér hào shì zhě suì zào wèi bù gēn zhī yán. rú zhèn chén huáng dé gōng dào yí zhēn, běn wèi ān chā jiā juàn ér wèi zhī yuē: cǐ nǎi yǔ ěr bīng wèi nán zhě! yú shì gāo bīng yí zhā yú yě yǐ dài zhī. jí chén zhì. zé yòu wèi zhī yuē: cǐ lái fēi zhēn xīn wèi ěr! yǐ zhì bīng yí chén jiāng yí chén, jí zhèn chén jié yì shì yí chén chén wéi chù zhī yǐ tǎn dài zhī yǐ chéng. shù rì zhī jiān, zhèn chén jié yì shì liàng chén xīn shì yǐ. zuó yǔ chén miàn yì, jiāng bīng jǐn zhù chéng wài, zhǐ zhèn chén jiā juàn rù chéng, xié èr sān bǎi rén zì hù chén yǐ wèi kě xíng yǐ. ér chéng nèi zhī rén zhōng bù yǔn chén zhèng chóu chú wú jì, shì yǒu wèi yí zhù guā zhōu zhī shuō zhě. guā zhōu jù yáng zhōu jǐn sì shí lǐ, jí jiāng dū xiàn suǒ xiá yě zhù guā zhōu, yóu zhī zhù yáng zhōu. qiě yǒu chéng yǒu shuǐ kě yǐ zì wèi, ér zī gěi rì yòng jiào zhī yáng zhōu yóu biàn yān. wéi shí wèi zhèn chén liú zé qīng biāo xià guān bīng suǒ zhù, bì liú bīng yí zhù huái shàng, ér hòu gāo bīng kě lái. chén shāng zhī zhèn chén, zhèn chén suì nuò gài shēn gǎn huáng shàng ēn yù zhī hòu, bù yù yǐ jiā kǒu zhī gù, zhì chéng bīng mín shuǐ huǒ zhī xíng dān wù liàn bīng jiǎo zéi zhī shì yě. zhèn chén yòng yì rú cǐ, chén shén zhòng zhī. zhèn chén zài guā zhōu chén zài yáng, diào tíng yú bīng mín zhī jiān, jiàn wèi shì qí cāi xián, tóng guī yú hǎo, wèi bì yáng zhōu zhī bì bù kě jū yě.
二十六日(壬午),史可法奏「兵民兩便書」曰:『鎮臣高傑之兵,奉旨駐揚,而揚人堅不肯納。蓋從前既有讎隙,則向後不無提防;雖嚴令驅之,不能動也。臣前急於渡江,原欲了當此事,即當討賊西行;不意兵民扞格,竟不能解。揚人惟利兵去,各兵惟願駐揚;而好事者遂造為不根之言。如鎮臣黃得功到儀真,本為安插家眷;而謂之曰:『此乃與爾兵為難者』!於是高兵移扎於野以待之。及臣至。則又謂之曰:『此來非真心為爾』!以致兵疑臣、將疑臣,即鎮臣傑亦似疑臣;臣惟處之以坦、待之以誠。數日之間,鎮臣傑亦似諒臣心事矣。昨與臣面議,將兵盡駐城外,止鎮臣家眷入城,攜二、三百人自護;臣以為可行矣。而城內之人終不允;臣正躊躕無計,適有為移駐瓜州之說者。瓜州距揚州僅四十里,即江都縣所轄也;駐瓜州,猶之駐揚州。且有城、有水可以自衛,而資給日用較之揚州尤便焉。惟時為鎮臣劉澤清標下官兵所駐,必劉兵移住淮上,而後高兵可來。臣商之鎮臣,鎮臣遂諾;蓋深感皇上恩遇之厚,不欲以家口之故,致成兵民水火之形、耽誤練兵剿賊之事也。鎮臣用意如此,臣甚重之。鎮臣在瓜州、臣在揚,調停於兵民之間,漸為釋其猜嫌,同歸於好,未必揚州之必不可居也』。
zhèng yuán xūn, zì chāo zōng nán zhí shè xiàn rén, jí yáng zhōu. tiān qǐ jiǎ zǐ, xiāng kuí. chóng zhēn guǐ wèi, jìn shì dì sān rén xuán jiǎ guī. gāo jié zhì yáng, yáng rén bì mén jù shǒu jié nù, jiāng gōng chéng. gōng dān qí wǎng yè, chén shuō dà yì jié chè bīng yú wǔ lǐ wài, yǐ dài kào shǎng hòu xíng. yuè rì, zàn qǐ liǎng mén nǎi hào shì zhě fù qǔ chéng wài yóu bīng jiǎn zhī, yǐ lì qí tuó. jié yì nù, jī bù kě jiě. gōng qǐng yíng yuán rèn jì dū wáng yǒng jí zhì jùn, wǎng wèi jiū fēn. jié yǐ yáng mín xiān shā qǐ xìn wèi cí, qiě qǐng yǔ zhōng chéng yuē: qū zài bīng zhě, zhèn zhǎn zhī ruò qū zài mín zhě, fǔ zhǎn zhī. yǒng jí yǐ jié yán chuán fù gōng. èr shí wǔ rì, gōng dēng chéng nán, yǔ fǔ dào yì shì, wàn zhòng jù jí. gōng wèi rú gāo jié yán xiān shā qǐ xìn, chéng dāng jìn chéng fǒu zé, gòu huò qiě bù cè. zhòng yǐ gāo bīng shā rén, zuì bù róng huàn gōng yuē: yì yǒu yáng chéng qiāng zéi zhě, qǐ jǐn yóu gāo zhèn yé? yán wèi bì, qú kuí zhāng zì qiáng wáng zhù wàn chén cháng děng dà hū: zhèng huàn tōng zéi, qū wèi jiě kuān wú chái ruò bù xià shǒu, shì bì jǐn zāo tú miè! yú shì lì rèn zǎn jí, suì yù hài. yì pú yīn bào yǐ shēn hù zhǔ, tóng bèi chuàng sǐ. gài yíng jiāng yǒu yáng chéng zhě, biāo bīng duō bù fǎ, wǎng wǎng shā yuè rén yú huò, gù zhǐ jí zhī ér zhòng wù rèn yáng chéng wèi yáng chéng, gōng suì jí yú nán. xiān wǔ rì, nán dōu shòu gōng bīng bù zhí fāng zhǔ shì, jìng wèi jí bài guān yún. shǐ kě fǎ shū cān yuè shù rì, fǔ chén zhǎn qián sān qú kuí yú shì, bìng zhàng qí dǎng bì zhī. zì hòu, yáng rén cháng yè jiàn gōng yú chéng shàng, é guān fēi páo zhǐ huī ér guò, ruò tiān shén rán. shī huà miào tiān xià, suǒ zhe yǒu dú shǐ lùn zàn yīng xióng lìng zhōng lù yīng xióng hèn zuǒ guó lèi hán wén yú chū èr jí xíng shì.
鄭元勛,字超宗;南直歙縣人,籍揚州。天啟甲子,鄉魁。崇禎癸未,進士第三人;旋假歸。高傑至揚,揚人閉門拒守;傑怒,將攻城。公單騎往謁,陳說大義;傑掣兵於五里外,以待犒賞後行。越日,暫啟兩門;乃好事者復取城外游兵翦之,以利其橐。傑益怒,積不可解。公請迎原任薊督王永吉至郡,往為糾紛。傑以揚民先殺起釁為辭,且請與中丞約:曲在兵者,鎮斬之;若曲在民者,撫斬之。永吉以傑言傳覆公。二十五日,公登城南,與撫道議事,萬眾俱集。公謂如高傑言先殺啟釁,誠當禁懲;否則,構禍且不測。眾以高兵殺人,罪不容逭;公曰:『亦有楊誠戕賊者,豈盡由高鎮耶』?言未畢,渠魁張自強、王柱萬、陳嘗等大呼:『鄭宦通賊,曲為解寬;吾儕若不下手,勢必盡遭屠滅』!於是利刃攢集,遂遇害。義僕殷報以身護主,同被創死。蓋營將有楊誠者,標兵多不法,往往殺越人於貨,故指及之;而眾誤認「楊誠」為「揚城」,公遂及於難。先五日,南都授公兵部職方主事,竟未及拜官雲。史可法疏參;越數日,撫臣斬前三渠魁於市,並杖其黨斃之。自後,揚人常夜見公於城上,峨冠、緋袍指揮而過,若天神然。詩畫妙天下,所著有「讀史論贊」、「英雄令終錄」、「英雄恨」、「左國類函」、「文娛初、二集」行世。
fù jì: jié dé chéng nèi bǎi xìng zé shā zhī, ruò jū chéng wài zhě jié yòu ěr, shā rén shén zhòng mǐ wù téng guì, mín bù liáo shēng. yáng zhī shǔ yì tài xìng, gù fǔ zhū yī féng jiā zài yān. jié bīng rù, qǐ dì sān céng, dé cáng jīn bā shí wàn ér qù zhū yǐ shì pín kùn, jiāng suǒ jū zhái lú xī yù yú tóng yì shēn shì lǐ yù yōng yún. liú zōng zhōu lùn shí shì
附記:傑得城內百姓則殺之,若居城外者截右耳,殺人甚眾;米物騰貴,民不聊生。揚之屬邑泰興,故撫朱一馮家在焉。傑兵入,啟地三層,得藏金八十萬而去;朱以是貧困,將所居宅廬悉鬻於同邑紳士李寓庸雲。劉宗周論時事
jiǎ shēn liù yuè, qǐ liú zōng zhōu dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ. chū shí rì bǐng yín, zōng zhōu sān kàng shū lùn shí shì, zhǐ chēng cǎo mǎng gū chén, bù shǔ xián. shǒu yán dà chéng jìn tuì, guān xì jiāng zuǒ xìng wáng. yòu yán: tǎo zéi zhī fǎ yǒu sì: yī yuē jù xíng shèng yǐ guī jìn qǔ. jiāng zuǒ fēi piān ān zhī yè, qǐng jìn ér tú jiāng běi jīn huái ān fèng yáng ān qìng xiāng yáng děng chù suī gè lì zhòng zhèn, yóu dāng zhòng zài fèng yáng ér zhù yǐ bì xià qīn zhēng zhī shī. zhōng dōu gù tiān xià zhī shū yě, dōng è huái xú, běi kòng yù zhōu, xī gù jīng xiāng, ér nán qù jīn líng yì bù yuǎn. yǐ cǐ jiàn huī jiàn jìn, qín jìn yàn qí dāng bì xiǎng yīng. jiān kāi yī miàn zhī wǎng, tīng qí shā zéi zì xiào, zéi shì yì gū zéi dǎng rì jǐn yǐ. yī yuē zhòng píng fān yǐ zī dàn yā. dì fāng zhī jiàn zéi ér táo yě, zǒng yóu dū fǔ fēi cái, bù néng dàn yā. yuǎn bù jù lùn, jí rú huái yáng shù bǎi lǐ zhī jiān, liǎng jié yuè bù néng yù luàn zéi zhī nán xià, zhì huái běi yī kuài tǔ gǒng shǒu ér shòu zhī zéi. yóu kě hèn zhě, lù zhèn fēi zuò shǒu huái chéng, yǐ jiā juàn fú zhōu yú yuǎn dì shì chàng zhī táo yě. yú shì zhèn chén liú zé qīng gāo jié suì xiāng shuài yǒu jiā shǔ jì jiāng nán zhī shuō, yóu ér xiào zhī yòu hé zhū yān! àn jūn fǎ: lín zhèn tuō táo zhě zhǎn chén wèi yī fǔ èr zhèn jiē kě zhǎn yě. yī yuē shèn jué shǎng yǐ sù jūn qíng. jīn tiān xià bīng shì bù jìng jí yǐ, jiāng hàn bīng jiāo yǐ fēi yī rì. jīn qǐng bì xià qīn zhēng suǒ zhì, jí wèn shì zú gān kǔ ér shēn yǔ gòng zhī, nǎi dé jiàn zī téng bǎo xú zhāng tà fá. yī miàn fēn bié gè shuài zhī fēng shǎng, shú yīng shú làn? qīng zé liàng shōu hóu jué zhòng zé bìng duó bó jué. jūn gōng jì hé, jūn fǎ yì shēn zuǒ zhī yòu zhī, wú bù yòng mìng. fū yǐ zuǒ shuài huī fù yān ér fēng, gāo liú bài táo yě ér yì fēng yòu shuí wèi bù fēng zhě? wǔ chén jì làn, wén chén suí zhī wài tíng jì làn, zhōng dāng cóng zhī. chén kǒng tiān xià wén ér jiě tǐ yě. yī yuē hé jiù guān yǐ lì chén jì. yān jīng jì pò, yǒu shòu wěi guān ér táo zhě yǒu zài fēng shǒu ér táo zhě yǒu zài shǐ mìng ér táo zhě, yú fǎ jiē zài bù shè jí yí fēn bié dìng zuì. zhì yú wěi mìng nán xià, pái huái yú shùn nì zhī jiān zhě, shí fán yǒu tú yóu dāng xiǎn shì zhū jué. xíng cǐ shù zhě, yú tǎo zéi fù chóu zhī fǎ yì lüè jù shì yǐ. ruò fú bāng běn zhī jì, tān guān dāng dǎi kù lì dāng zhū xún liáng zhuō yì, dāng pò gé jīng yì, zé yǒu ān fǔ zhī shǐ zài. ér chén gèng yǒu bù rěn yán zhě, dāng cǐ guó pò jūn wáng zhī jì, pǔ tiān chén zǐ jiē dāng zhì sǐ xìng ér bù sǐ, fǎn yīng shēng jí, néng wú zēng tiān qiǎn! chú làn diǎn bù yí gài xíng wài, cǐ hòu yī qiè dà xiǎo quán chú, réng qǐng zàn chēng xíng zài, shǎo cún chén zǐ fù zuì yǐn tè zhī chéng! yòu shū yán: zéi bīng rù qín yú jìn, zhí bī jīng shī dà jiāng yǐ nán, gù yàn rán wú yàng yě. ér èr sān dū fǔ céng bù wén qiǎn yī rén yī qí běi jìn, yǐ zhuàng shēng yuán zéi suì dé zhǎng qū fàn què, zuò shì jūn fù wēi wáng ér bù zhī jiù: zé fēng jiāng zhū chén zhī yí zhū zhě yī. jì ér dà xíng zhī xiōng wèn què yǐ, fū tiān tòng fèn fèn gē ér qǐ, jué yī zhàn yǐ shú qián qiān, yòu dāng bù qí cháo shí. fāng qiě yǎng shēng xī yú nán zhōng, zhēng yán gù yǔ zhī shì xiè bīng quán yú kǔn wài, shǒu tú dìng cè zhī gōng. dū fǔ zhū chén réng fù ān zuò dì fāng, bù yí yī bù: zé fēng jiāng zhū chén zhī yí zhū zhě èr. rán yóu huò yuē shì wú bǐng chéng dài xīn cháo jì lì, zì yīng lì qiǎn běi fá zhī shī. bù rán, ér jí chí yī jiè, shǐ jī là wán jiān dào běi jìn, huò xí yàn zhōng fù lǎo gòng jī chóu chǐ, kū jiǔ miào zhī líng, fèng ān zǐ gōng jiān fǎng zhū huáng zǐ de hào, gǒu xiào bāo xū zhī yì, suī nì zéi wèi shǐ wú liáng xīn. ér zhū chén jì bù chū cǐ yě! yòu bù rán, jí qǐ mǐn shuài zhèng zhī lóng, yǐ hǎi shī zhí dǎo yàn dōu lìng jiǔ biān dū zhèn juǎn jiǎ xián méi, chū qí bù yì, shì huò kě jǐ. ér zhū chén yòu bù chū cǐ! fēn fēn zhì zuò, jǐn shǔ tǐ miàn. tiān jiǎ zhī líng, jǐn lìng wú zhèn zhū chén yī zòu yān jīng zhī jié, jiāng zhì wǒ nán zhōng miàn mù yú hé dì? zé jǔ cháo móu guó bù zhōng zhī yí zhū zhě sān. ér gèng yǒu nán jiě zhě, xiān dì shēng xiá, bān xíng sàng zhào, hé děng dà diǎn! ér chí zhì rì jiǔ, jù jīn yuè yú, wèi zhì chén xiāng zài zhè rú cǐ, yuǎn shěng kě zhī. shí yí shì huàn, chuǎn miù cuò chū jí chéng fú zhī chéng míng yì, shì xiān dì zhōng wú fú yú tiān xià yě: zé jīn rì diǎn lǐ zhū chén zhī yí zhū zhě sì. zhì zuì fèi zhū chén liàng cóng zhāo xuě, zì yīng yuán xiān dì yí zhào ér jí zhī. nǎi yī gài jìng yòng xīn ēn, jí guāng dì zhū dāng tiě àn, qián hòu zhào shū méng hùn, shì bì biāo hǔ zhī lèi jǐn cóng píng fǎn ér hòu yǐ. jūn fù, yī yě sān nián wú gǎi zhī wèi hé? jiē hū! yǐ yǐ. xiān dì shí qī nián zhī yōu qín, niàn niàn kě yǐ duì huáng tiān qì hòu tǔ yī dàn shēn xùn shè jì, lí gǔ jīn wèi yǒu zhī cǎn, ér shí bào yú chén gōng nǎi rú cǐ zhī báo! yǎng wéi bì xià zài fā āi tòng zhī zhào lì xìng wèn zuì zhī shī, qǐng zì zhōng wài zhū chén zhī bù zhí zhě shǐ.
甲申六月,起劉宗周都察院左都御史。初十日(丙寅),宗周三抗疏論時事,止稱「草莽孤臣」,不署銜。首言大鋮進退,關係江左興亡。又言:『討賊之法有四:一曰據形勝以規進取。江左非偏安之業,請進而圖江北;今淮安、鳳陽、安慶、襄陽等處雖各立重鎮,尤當重在鳳陽而駐以陛下親征之師。中都固天下之樞也,東扼淮、徐,北控豫州,西顧荊、襄,而南去金陵亦不遠。以此漸恢漸進,秦、晉、燕、齊當必響應。兼開一面之網,聽其殺賊自效,賊勢益孤、賊黨日盡矣。一曰重屏藩以資彈壓。地方之見賊而逃也,總由督撫非才,不能彈壓。遠不具論,即如淮、揚數百里之間,兩節鉞不能御亂賊之南下,致淮北一塊土拱手而授之賊。尤可恨者,路振飛坐守淮城,以家眷浮舟於遠地;是倡之逃也。於是鎮臣劉澤清、高傑遂相率有家屬寄江南之說,尤而效之;又何誅焉!按軍法:臨陣脫逃者斬;臣謂一撫、二鎮皆可斬也。一曰慎爵賞以肅軍情。今天下兵事不競極矣,將悍兵驕已非一日。今請陛下親征所至,亟問士卒甘苦而身與共之,乃得漸資騰飽、徐張撻伐。一面分別各帥之封賞,孰應孰濫?輕則量收侯爵、重則並奪伯爵。軍功既核,軍法益伸;左之右之,無不用命。夫以左帥恢復焉而封,高、劉敗逃也而亦封;又誰為不封者?武臣既濫,文臣隨之;外廷既濫,中璫從之。臣恐天下聞而解體也。一曰覈舊官以立臣紀。燕京既破,有受偽官而逃者、有在封守而逃者、有在使命而逃者,於法皆在不赦;急宜分別定罪。至於偽命南下,徘徊於順逆之間者,實繁有徒;尤當顯示誅絕。行此數者,於討賊復仇之法亦略俱是矣。若夫邦本之計,貪官當逮、酷吏當誅;循良卓異,當破格旌異,則有安撫之使在。而臣更有不忍言者,當此國破君亡之際,普天臣子皆當致死;幸而不死,反膺升級,能無增天譴!除濫典不宜概行外,此後一切大小銓除,仍請暫稱「行在」,少存臣子負罪引慝之誠』!又疏言:『賊兵入秦逾晉,直逼京師;大江以南,固晏然無恙也。而二、三督撫曾不聞遣一人一騎北進,以壯聲援;賊遂得長驅犯闕,坐視君父危亡而不之救:則封疆諸臣之宜誅者一。既而大行之凶問確矣,敷天痛憤;奮戈而起,決一戰以贖前愆,又當不俟朝食。方且仰聲息於南中,爭言固圉之事;卸兵權於閫外,首圖定策之功。督撫諸臣仍復安坐地方,不移一步:則封疆諸臣之宜誅者二。然猶或曰事無稟承;迨新朝既立,自應立遣北伐之師。不然,而亟馳一介,使齎蠟丸間道北進,或檄燕中父老共激仇恥,哭九廟之靈,奉安梓宮;兼訪諸皇子的耗,苟效包胥之義,雖逆賊未始無良心。而諸臣計不出此也!又不然,亟起閩帥鄭芝龍,以海師直搗燕都;令九邊督鎮卷甲銜枚,出其不意,事或可幾。而諸臣又不出此!紛紛製作,盡屬體面。天假之靈,僅令吳鎮諸臣一奏燕京之捷,將置我南中面目於何地?則舉朝謀國不忠之宜誅者三。而更有難解者,先帝升遐,頒行喪詔,何等大典!而遲滯日久,距今月余,未至臣鄉;在浙如此,遠省可知。時移事換,舛謬錯出;即成服祗成名邑,是先帝終無服於天下也:則今日典禮諸臣之宜誅者四。至罪廢諸臣量從昭雪,自應援先帝遺詔而及之。乃一概竟用新恩,即光帝誅璫鐵案,前後詔書矇混,勢必彪虎之類盡從平反而後已。君、父,一也;「三年無改」之謂何?嗟乎!已矣。先帝十七年之憂勤,念念可以對皇天、泣后土;一旦身殉社稷,罹古今未有之慘,而食報於臣工乃如此之薄!仰惟陛下再發哀痛之詔、立興問罪之師,請自中外諸臣之不職者始』。
qī yuè shí yī rì bǐng wǔ, liú zé qīng gāo jié hé zòu liú zōng zhōu: quàn shàng qīn zhēng, yǐ dòng yáo dì zuò duó zhū jiāng fēng, yǐ jī biàn jūn xīn. bù rén bù zhì, huò zuì míng jiào! yòu sān shí rì yǐ mǎo, liú liáng zuǒ liú zé qīng gè shū cān liú zōng zhōu quàn zhǔ shàng qīn zhēng, wèi yǒu nì móu. bā yuè chū èr rì dīng yǐ, gāo jié děng gōng shū, qǐng jiā zōng zhōu zhòng lù, wèi shū zì chēng cǎo mǎng gū chén wèi bù chén. jì shàng, zé qīng yǐ gǎo shì jié jié jīng yuē: wú bèi wǔ rén, nǎi yù cháo zhōng shì hū! shū liè huáng dé gōng míng, dé gōng yòu shū biàn shí bù yù wén mǎ shì yīng yīn ní zhī, bù dé shàng. shì yīng réng nǐ zhǐ yún: xiàn chén píng rì yuán yǐ yì lùn qǔ zhòng gài cì zhī yě. tíng yì yù qiǎn gāo liú ér mò kě shuí hé, yù zuì zōng zhōu ér nán wéi qīng yì shǐ kě fǎ yīn shū, liǎng jiě zhī yuē: tíng chén lùn shì fēi xiàn chén lùn gōng zuì, gè bù xiāng ài. èr shí rì yǐ hài, liú zé qīng fù niē sì zhèn gōng shū jiū jiāng yuē guǎng liú zōng zhōu móu wēi shè jì. jiǔ yuè chū shí rì yǐ wèi, zōng zhōu zhì shì. cì rì, hù kē lù lǎng nèi pī liú yòng. xiān shì, lù lǎng yǔ yù shǐ huáng ěr dǐng yǐ lì wài zhuǎn bīng bèi qiān shì, jì wú suǒ chū nǎi shū gōng zōng zhōu, yīn ér fù zhí. shàng shū xú shí qí yán: lǎng zāng sī yīng liè zhuǎn jiāo tōng nèi chén, chuán liú fēi fǎ. lǎng jí hé shí qí jié dǎng qī jūn, bǎ chí cháo zhèng, wú rén chén lǐ. zōng zhōu yú qī yuè shí jiǔ rì jiǎ chén dào rèn, zhì jiǔ yuè chū shí rì zhì rèn fán rèn dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ sì shí jiǔ rì.
七月十一日(丙午),劉澤清、高傑劾奏劉宗周:『勸上親征,以動搖帝祚;奪諸將封,以激變軍心。不仁不智,獲罪名教』!又三十日(已卯),劉良佐、劉澤清各疏參劉宗周勸主上親征,為有逆謀。八月初二日(丁已),高傑等公疏,請加宗周重僇,謂疏自稱草莽孤臣為不臣。既上,澤清以稿示傑;傑驚曰:『吾輩武人,乃預朝中事乎』!疏列黃得功名,得功又疏辨實不預聞;馬士英陰尼之,不得上。士英仍擬旨云:『憲臣平日原以議論取重』;蓋刺之也。廷議欲譴高、劉而莫可誰何,欲罪宗周而難違清議;史可法因疏,兩解之曰:『廷臣論是非、憲臣論功罪,各不相礙』。二十日(乙亥),劉澤清復捏四鎮公疏糾姜曰廣、劉宗周謀危社稷。九月初十日(乙未),宗周致仕。次日,戶科陸朗內批留用。先是,陸朗與御史黃耳鼎以例外轉兵備僉事,計無所出;乃疏攻宗周,因而復職。尚書徐石麒言:『朗贓私應劣轉、交通內臣,傳留非法』。朗即劾『石麒結黨欺君,把持朝政,無人臣禮』。宗周於七月十九日(甲辰)到任,至九月初十日致任;凡任都察院左都御史四十九日。
liú kǒng zhāo líng wǔ zhāng shèn yán
劉孔昭陵侮張慎言
liú kǒng zhāo, hào fù yáng, zhè jiāng rén xí chéng yì bó, guān cāo jiāng. kǒng zhāo shì qí zǔ mǔ hú shì. hú wèi liú shàng zhōng jì qī, shēng lái chén ér kǒng zhāo fù jìn chén, wèi chū bì mò shì qiǎo yún suǒ shēng. liú shàng zhōng méi, lái chén yīng xí dí sì yǐ yòu, wèi jìn chén jiàn xí. jìn chén méi, kǒng zhāo yòu mào xí zhī, suì zèng mò shì wèi bó fū rén. jí guān cāo jiāng, suì bǔ lái chén bì zhī yù è hú shì chū jiē, bìng yì shā zhī. zhēn dà nì bù dào zhě zāi!
劉孔昭,號復陽,浙江人;襲誠意伯,官操江。孔昭弒其祖母胡氏。胡為劉尚忠繼妻,生萊臣;而孔昭父藎臣,為出婢莫氏巧雲所生。劉尚忠沒,萊臣應襲嫡嗣;以幼,為藎臣僭襲。藎臣沒,孔昭又冒襲之,遂贈莫氏為伯夫人。及官操江,遂捕萊臣斃之獄;惡胡氏出揭,並縊殺之。真大逆不道者哉!
zhì jiǎ shēn wǔ yuè, yì qǐ fèi, kǒng zhāo gù shàn ruǎn dà chéng, tè jǔ zhī shǐ kě fǎ bù cóng. jí shí bā rì yǐ yǐ kě fǎ lí jīng, èr shí èr rì yǐ yǒu mǎ shì yīng rù zhí, kǒng zhāo bì yù qǐ dà chéng. zì zhào yǒu nì dǎng bù dé qīng yì zhī yǔ, ér zhāng shèn yán bǐng zhèng chí zhèng, kǒng zhāo dù nán pò lì, zhì jiǔ zhuó zhū hóu bó tíng lùn zhī, bì yù tíng lùn zhú qù zhǒng chén, ér hòu kě wéi wǒ suǒ yù wèi líng bì hóu xīn chéng bó jiē nuò zhī. shí shèn yán tiáo yì: běi lái zhū chén suī qū xī tiǎn yán, shì huò xié cóng, qíng fēi wěi shùn rú néng zì bá nán lái, zhuó dìng yòng zhī zhī fǎ. yīn jiàn yuán rèn dū shī dà xué shì wú shēn lì bù shàng shū zhèng sān jùn yǒu zhǐ: shè shēn zuì, bì jiàn sān jùn qí lìng yì. èr shí sān rì gēng xū, zǎo cháo bì, kǒng zhāo qiè tāng guó zuò zhào zhī lóng zhū xūn chén hū dà xiǎo jiǔ qīng kē dào yú tíng, dà mà shèn yán, yù zhú zhī qù wèi xuě chǐ chú xiōng fáng jiāng fáng hé, jǔ cháo chén zǐ, quán fù jīng shén yí zhù yú cǐ. nǎi jīn rì jiǎng tuī guān míng rì jiǎng shēng guān, pái hū wǔ chén zhuān xuǎn wén chén, jié dǎng xíng sī. suǒ jiàn wú shēn, yǒu bèi chéng xiàn zhēn jiān chén yě! shèn yán lì bān bù biàn. dà xué shì gāo hóng tú yán zhǒng chén zì yǒu běn mò, hé jù diàn zhēng! shàng yù: wén wǔ guān gè hé zhōng, wù piān jìng! kǒng zhāo xiù zhōng qǔ chū xiǎo rèn, zhú shèn yán yú bān qì chén chǒu lì, bì yù shǒu rèn zhī. tài jiān hán zàn zhōu chì zhī, yán yuē: cóng gǔ wú cǐ cháo guī! nǎi zhǐ. yù shǐ wáng sūn fān yuē: xiān dì cái wén cāo jiāng guī wǔ cāo jiāng, yì wèi jiàn zuò hé shì yè qiě lì bù zhí sī yòng rén, chú tuī guān shēng guān wài, bié wú zhí zhǎng. xuān zhēng diàn shàng. shèn yán jí yǐn jí qǐ xiū. kǒng zhāo tuì, zòu: shèn yán tuī bǔ xìng làn, jǔ jiàn wú shēn zhèng sān jùn gèng wèi kě yì. shèn yán yuán yǒu èr xīn, gào miào dìng cè, zǔ nán jiān biàn, bù kě bù zhū. qǐ dà fèn gàn duàn, shōu huí wú shēn bì jiàn zhī mìng, zhòng chù shèn yán qī jūn wù guó zhī jiè. èr shí sì rì xīn hài, gāo hóng tú zòu yán: wén wǔ gè guān yǒu zhí zhǎng, wú dé qīn fàn jí wén chén zhōng gè bù bù dé duó lì bù zhī quán. jīn yòng rén nǎi shèn yán shì, kǒng zhāo yī shǒu wò dìng fēi qí suǒ sī, jí wèi zhī jiān, chén děng jiē shǔ zhuì yuán yǐ. shèn yán jiàn shēn, xūn chén zhī wèi bù kě, chén bù néng zhī piào nǐ shí chū chén shǒu. yòu sān jùn qīng gāng, xì wǔ cháo rén wàng, chén zhōng yǐ wèi bù kě bù yòng shì chén zuì bù jiǎn shèn yán. qiè niàn cháo tíng zhī zūn, zūn yú lǐ miǎn tiān zǐ zhī guì, guì yǐ shū sūn. chén tiǎn fǔ bì, zuò shì chén bì jǐ ruò sòng tíng, kuì sǐ wú dì. qǐng cì bà chì! jiāng yuē guǎng yǐn jí qiú qù. shàng qiǎn hóng lú guān gè yù liú.
至甲申五月,議起廢,孔昭故善阮大鋮,特舉之;史可法不從。及十八日(乙已)可法離京,二十二日(乙酉)馬士英入直,孔昭必欲起大鋮。自詔有「逆黨不得輕議」之語,而張慎言秉政持正,孔昭度難破例,置酒酌諸侯伯廷論之,必欲廷論逐去冢臣,而後可惟我所欲為;靈璧侯、忻城伯皆諾之。時慎言條議:『北來諸臣雖屈膝靦顏,事或脅從,情非委順;如能自拔南來,酌定用之之法』。因薦原任督師大學士吳甡、吏部尚書鄭三俊;有旨:『赦甡罪,陛見;三俊俟另議』。二十三日(庚戌),早朝畢,孔昭挈湯國祚、趙之龍諸勛臣呼大小九卿科道於廷,大罵慎言,欲逐之去;謂『雪恥除凶、防江防河,舉朝臣子,全副精神宜注於此。乃今日講推官、明日講升官,排忽武臣、專選文臣,結黨行私。所薦吳甡,有悖成憲;真奸臣也』!慎言立班不辨。大學士高宏圖言『冢臣自有本末,何遽殿爭』!上諭:『文武官各和衷,勿偏競』!孔昭袖中取出小刃,逐慎言於班;泣陳丑詈,必欲手刃之。太監韓贊周叱之,言曰:『從古無此朝規』!乃止。御史王孫蕃曰:『先帝裁文操江、歸武操江,亦未見作何事業;且吏部職司用人,除推官、升官外,別無職掌』。喧爭殿上。慎言即引疾乞休。孔昭退,奏:『慎言推補幸濫,舉薦吳甡、鄭三俊更為可異。慎言原有二心,告廟定策,阻難奸辨,不可不誅。乞大奮干斷,收回吳甡「陛見」之命,重處慎言欺君誤國之戒』。二十四日(辛亥),高宏圖奏言:『文武各官有職掌,毋得侵犯;即文臣中各部不得奪吏部之權。今用人乃慎言事,孔昭一手握定;非其所私,即謂之奸,臣等皆屬贅員矣。慎言薦甡,勛臣知為不可,臣不能知;票擬實出臣手。又三俊清剛,系五朝人望,臣終以為不可不用;是臣罪不減慎言。竊念朝廷之尊,尊於李勉;天子之貴,貴以叔孫。臣忝輔弼,坐視宸陛幾若訟庭,愧死無地。請賜罷斥』!姜曰廣引疾求去。上遣鴻臚官各諭留。
èr shí liù rì guǐ chǒu, shàng zhào fǔ chén gāo hóng tú jiāng yuē guǎng mǎ shì yīng yú xíng gōng shàng wèi hóng tú yuē: guó jiā duō gù, yǐ lài liáng duō xiān shēng hé yán qù yě? duì yuē: chén fēi gǎn qīng qù dì yòng rén yī shì, chén wèi kě xūn chén zé wèi bù kě, shì fēi xiáo luàn, chén hé néng zài wèi. shàng yuē: zhèn yú xíng zhèng yòng rén wèi xí, qīng děng suǒ yán wú yī bù cóng, wù yí yǒu tā. hóng tú yuē: zhǒng chén zhāng shèn yán qīng zhèng yǒu pǐn, lì bù yǐ yòng rén wèi zhí, wú yī rì bù yòng rén, shì wú yī rì bù xiū zhí yě. rú tuī liú zōng zhōu huáng dào zhōu, shǐ xūn chén chù zhī, yì bì jí zhòng hé dú yǐ wèi zuì? wú shēn qián rèn fǔ àn, jù yǒu shēng míng qīng wàng, xiān dì jiǎn zài nèi gé dū shī shāo huǎn zhì qiǎn, xiān dì shā yán rú bù shā shēn, jí kě zhī qí rén. jiǎ xiān dì zài jīn rì, yì bì yòng zhī hé xūn chén yǐ cǐ zuì zhǒng chén yě! hóng tú yòu yán jìn chén tān dú zhuàng shàng yuē: zhèn gù wén zhī zhū chén tōng lù chū zhī xiù zhōng, chéng kě chī yě! shí lǚ zhào duì, xiān hòu wú xū rì, huò yī rì zài zhào shàng yì yǒu yì wèi míng zhǔ. zhì mǎ shì yīng dāng guó, zhí gāo gǒng tīng zhī, bù fù zhī wài biān shì yǐ.
二十六日(癸丑),上召輔臣高宏圖、姜曰廣、馬士英於行宮;上謂宏圖曰:『國家多故,倚賴良多;先生何言去也』?對曰:『臣非敢輕去;第用人一事,臣謂可、勛臣則謂不可,是非淆亂,臣何能在位』。上曰:『朕於行政用人未習,卿等所言無一不從,勿疑有他』。宏圖曰:『冢臣張慎言清正有品,吏部以用人為職,無一日不用人,是無一日不修職也。如推劉宗周、黃道周,使勛臣處之,亦必藉重;何獨以為罪?吳甡前任撫按,俱有聲名清望,先帝簡在內閣;督師稍緩致譴,先帝殺延儒、不殺甡,即可知其人。假先帝在今日,亦必用之;何勛臣以此罪冢臣也』!宏圖又言近臣貪黷狀;上曰:『朕固聞之;諸臣通賂出之袖中,誠可嗤也』!時屢召對,先後無虛日,或一日再召;上亦有意為明主。至馬士英當國,直高拱聽之,不復知外邊事矣。
èr shí qī rì jiǎ yín, zhāng shèn yán qǐng jí qiú bà chì, yǐ fú shì chén zhī xīn. lǐ zhān yán: xūn chén fèn jī yǒu yīn. dāng zhōng fǔ jù huì, mǎ shì yīng shǒu zhá yí lǚ dà qì yíng lì huáng shàng, zàn zhōu kǒng zhāo wú bù yǔn xié. lí míng jí yì, dà qì wǎn lǐ bīng èr bù, yū huí bù qián. chén děng shí jiǔ rén yǐ míng tiě yán zhī, cóng róng hòu zhì. yì zhì rì zhōng bù jué, kǒng zhāo nù xíng yú sè chén yǔ guō jīng wéi chén liáng bì zhōu yuán tài zhū guó chāng lì jiē ér shàng, miàn zhé dà qì. zàn zhōu yún: kuài qǔ bǐ lái yīn dé fǔ shǒu jiù méng. qīng chén yíng jià, dà qì shàng yù tíng dài ér zàn zhōu yǐ dēng zhōu yǐ, xié xíng zhě xú hóng jī chén liáng bì zhū guó chāng yě. kǒng zhāo yōng dài yǒu gōng, wén chén qǐ shì lǚ dēng wǔ chén fēng jué wèi dìng, suǒ yǐ yǒu diàn shàng zhī zhēng. èr shí bā rì yǐ mǎo, shèn yán jù shū qiú qù yún: chén àn hé nán shí, céng hé bù zhèng féng míng shèng chàng táo. qí zi féng quán zuò xiāng, sǒu qí mén shēng cáo qīn chéng cān zhōu zōng jiàn lǐ yīng shēng huáng zūn sù yǐ jí chén sān chén jiē sǐ yù, ér chén shù sù zhōu. xiān dì zhào shēng xíng bù shì láng, yǐ nǐ yù bù dāng, xián zhù shí yú nián ér fù qǐ. jīn dài zuì quán cáo èr shí rì, suì wèi kǒng zhāo suǒ zhǐ zhǐ yǒu yī qù ér yǐ. wú shēn zhèng sān jùn gé chén jiàn yú qián, kē chén jiàn yú hòu liǎng rén zhě xíng jǐ yǒu chǐ, chén néng bǎo zhī. kǒng zhāo zhǐ wèi xiǎo rén, yì kēng kēng xiǎo rén, fēi fǎn fù zhī xiǎo rén yě. wěi guān zhì yáng chéng, chén zǐ lǚ xuán tóu yá ér sǐ, gū sūn shàng yòu. guó nán jiā biàn, tòng wú shēng lǐ chén dāng yǔ zī huáng wèi lǚ yǐ.
二十七日(甲寅),張慎言請亟求罷斥,以服世臣之心。李沾言:『勛臣憤激有因。當中府聚會,馬士英手札移呂大器迎立皇上,贊周、孔昭無不允協。黎明集議,大器綰禮、兵二部,紆迴不前。臣等十九人以名帖延之,從容後至。議至日中不決,孔昭怒形於色、臣與郭經維、陳良弼、周元泰、朱國昌歷階而上,面折大器。贊周云:「快取筆來」;因得俛首就盟。清晨迎駕,大器尚欲停待;而贊周已登舟矣,偕行者徐宏基、陳良弼、朱國昌也。孔昭擁戴有功,文臣啟事屢登、武臣封爵未定,所以有殿上之爭』。二十八日(乙卯),慎言具疏求去云:『臣按河南時,曾劾布政馮明盛倡逃。其子馮銓作相,嗾其門生曹欽程參周宗建、李應升、黃尊素以及臣;三臣皆死獄,而臣戍肅州。先帝召升刑部侍郎,以擬獄不當,閒住十餘年而復起。今待罪銓曹二十日,遂為孔昭所指;止有一去而已。吳甡、鄭三俊閣臣薦於前,科臣薦於後;兩人者行己有恥,臣能保之。孔昭指為小人,亦硜硜小人,非反覆之小人也。偽官至陽城,臣子履旋投崖而死,孤孫尚幼。國難家變,慟無生理;臣當與緇黃為侶矣』。
liù yuè chū èr rì wù wǔ, shàng mìng lì bù sī guān dūn cù shèn yán shì shì.
六月初二日(戊午),上命吏部司官敦促慎言視事。
chū liù rì rén xū, shǐ kě fǎ yán: xiān dì yòng rén yuán wú chéng xīn, fù zōng lóng sūn chuán tíng qǐ zì léi qiú, zhāng fèng xiáng yuán jì xián mǎ shì yīng qǐ zì shù jí. dāng wú shēn fèng mìng nán zhēng, yǐ hòu táng tōng bīng bù zhì, chí zé guò zhī suǒ kě yuán zhě, guó nán zhī zuò, xūn chén zhī xùn guó zhě shuí? kǒng zhāo hé bù sī zhī! shèn yán yǐ qī xún zhǒng zǎi, yī jǔ wú shēn, biàn yǐ wèi zuì bù yì qīng cháo tíng ér zhǎng huò luàn yé? chū bā rì jiǎ zǐ, jiǎng yù liú kǒng zhāo gōng zài shè jì.
初六日(壬戌),史可法言:『先帝用人原無成心,傅宗龍、孫傳廷起自纍囚,張鳳翔、袁繼咸、馬士英起自戍藉。當吳甡奉命南征,以候唐通兵不至,遲則過之;所可原者,國難之作,勛臣之殉國者誰?孔昭何不思之!慎言以七旬冢宰,一舉吳甡,便以為罪;不益輕朝廷而長禍亂耶』?初八日(甲子),獎諭劉孔昭「功在社稷」。
chū shí rì bǐng yín, zhāng shèn yán zhì shì. shàng yù yuē: jìn jiāng bù fù, qīng yǐ wú jiā kě guī yán tú qiáo yù xū zhào. shèn yán suì zhǐ yú níng guó. gū sūn jiān guān lái shì, shèn yán yuē: zǔ sūn xiāng jù zú yǐ! guó wáng hòu, shèn yán yù yù zú sūn fú chèn fǎn zàng gù lǐ.
初十日(丙寅),張慎言致仕。上諭曰:『晉疆不復,卿已無家可歸;沿途僑寓需召』。慎言遂止於寧國。孤孫間關來侍,慎言曰:『祖孫相聚足矣』!國亡後,慎言鬱郁卒;孫扶櫬反葬故里。
shén yǐ! liú kǒng zhāo zhī kuáng bèi xiǎo rén yě. shǐ yě, shì shū shì zǔ mǔ, gù yǐ jué miè rén lǐ yǐ. jì nǎi yǐ wǔ cāo jiāng, yù shǒu rèn quán bù yú cháo qí wú jì dàn ruò cǐ, jiāng zhì nán guó jūn chén yú hé dì? yóu lài wáng sūn fān hán zàn zhōu děng zhèng yán zhé zhī ěr. rán kǒng zhāo zhī gǎn yú yǒu cǐ jǔ, yì yóu mǎ shì yīng wèi zhī zhù ěr.
甚矣!劉孔昭之狂悖小人也。始也,弒叔、弒祖母,固已絕滅人理矣。既乃以武操江,欲手刃銓部於朝;其無忌憚若此,將置南國君臣於何地?猶賴王孫蕃、韓贊周等正言折之耳。然孔昭之敢於有此舉,亦由馬士英為之助耳。
lù zhèn fēi wáng xiè zhèn fǔ huái ān jiǎ shēn chūn, shān xī táo bīng nán xià, jiāng běi zhèn kǒng huái fǔ lù zhèn fēi qiǎn jīn shēng huán děng shí qī jiāng lǜ bīng fēn dào fáng hé jí shǒu xú zhōu. sān yuè shí sān rì, yán huái xú dào hé téng jiāo zhěng dùn xú fāng yǒu gōng, jīn shēng chǔ fǔ yǒu tóng zhī fàn míng kē kě bǔ quē. èr shí qī rì yǐ mǎo, lù zhèn fēi lìng huái ān qī shí èr fāng gè jí yì bīng, měi jiā huò sān huò wǔ, dāo zhàng jù zì bèi. měi fāng yī shēng yuán wèi shè zhǎng yī wèi fù zì wèi cāo yǎn, guì chí jiǔ jiè zuò chuò. rì zé tuán liàn, yè zé yú guàn xún luó, yǐ bèi fēi cháng. shì rì dà yuè, jǔ rén tāng diào dǐng děng xián yì róng fú.
路振飛、王燮鎮撫淮安甲申春,山西逃兵南下,江北震恐;淮撫路振飛遣金聲桓等十七將率兵分道防河及守徐州。三月十三日,言『淮徐道何騰蛟整頓徐方有功,今升楚撫;有同知范鳴珂可補缺』。二十七日(乙卯),路振飛令淮安七十二坊各集義兵,每家或三、或五,刀杖俱自備。每坊一生員為社長、一為副;自為操演,貴持久、戒作輟。日則團練,夜則魚貫巡邏,以備非常。是日大閱,舉人湯調鼎等咸易戎服。
èr shí jiǔ rì dīng sì, huái shàng shǐ chuán jīng chéng xiàn. zhèn fēi fēn shè zhuàng dīng shǒu chéng, niān fēn shǒu mén guān rì zé gè shǒu yī mén, yè sù chéng lóu. sì yuè wù wǔ shuò, huái chéng yì shì dào jūn mén guò táng, zhèn fēi shǎng yǐ huā hóng měi rén yín yī liǎng rén rén yǒng yuè, yào wǔ yú hé shàng. shì yǒu běi lái táo bīng sāo rǎo, jiàn zhī pì yì bì qù.
二十九日(丁巳),淮上始傳京城陷。振飛分設壯丁守城,拈分守門官;日則各守一門,夜宿城樓。四月(戊午)朔,淮城義士到軍門過堂,振飛賞以花紅每人銀一兩;人人踴躍,耀武於河上。適有北來逃兵騷擾,見之辟易避去。
chū jiǔ rì bǐng yín, zhèn fēi jí huái chéng shēn shì yì shì. zhì zé chū táng bào yú xiù zhōng, yán jīng chéng yǐ xiàn, dài wǒ zhě jí zhì jiāng fù wǒ chū yíng hū? yì miǎn lì yī shǒu hū? yán bì lèi xià, zhòng jiē qì. sàn cáo liáng sì qiān dàn yú mín, qín wěi guān hú lái hè sòng zì chéng lǐ kuí chūn, shěn zhī yú hé zhǎn pàn jiāng zhào hóng zhēn děng, yòu qín guǐ wèi jìn shì wěi fáng yù shǐ wǔ sù, jiě jīng. wěi zhì jiāng jūn dǒng xué lǐ xí jù sù qiān, zhèn fēi qiǎn jiān chéng wáng shǒu bèi lǜ bīng jī pò zhī huò xué lǐ jí cóng zhě shí sān rén, xī zhǎn zhī. nǎi yǔ àn chén wáng xiè tóng xīn gù shǒu.
初九日(丙寅),振飛集淮城紳士議事。至則出塘報於袖中,言『京城已陷,代我者即至;將縛我出迎乎?抑勉力一守乎』?言畢淚下,眾皆泣。散漕糧四千石於民,擒偽官胡來賀、宋自誠、李魁春,沈之於河;斬叛將趙洪禎等,又擒癸未進士偽防禦使武愫,解京。偽制將軍董學禮襲據宿遷,振飛遣監城王守備率兵擊破之;獲學禮及從者十三人,悉斬之。乃與按臣王燮同心固守。
xiè zì léi chén, shùn tiān wǎn píng jí, hú guǎng wáng bēi rén. chóng zhēn gēng wǔ jǔ rén dīng chǒu jìn shì sān dài jǐn yī wèi zhǐ huī tóng zhī. tōng chūn qiū, xià yǔn yí cháng chēng qí yǒu jīng wěi dà cái. chū rèn hé nán xiáng fú lìng, sān shǒu wēi chéng, cái shí dǎn lì wú bù chāo jué. jiǎ shēn sān yuè chū jiǔ rì lì rèn huái ān, yǔ zhèn fēi bìng zhe láo jī. yǒu wěi xuǎn huái ān zhī fǔ gǒng kè shùn xíng pái zhì huái shàng, xiě yǒng chāng yuán nián èr yuè èr shí èr rì gěi xiè suì qí pái, kǔn zé qí rén, zhú zhī huái kǒu. qín kè shùn, zhǎn yǐ xùn zhòng. xiè zì rèn shǒu hé, tuō zhèn fēi shǒu chéng, shì mín shì yǐ yì rán.
燮字雷臣,順天宛平籍,湖廣王陂人。崇禎庚午舉人、丁丑進士;三代錦衣衛指揮同知。通「春秋」,夏允彝常稱其有經緯大才。初任河南祥符令,三守危城,才識、膽力無不超絕。甲申三月初九日蒞任淮安,與振飛並着勞績。有偽選淮安知府鞏克順行牌至淮上,寫「永昌元年二月二十二日給」;燮碎其牌,捆責其人,逐之淮口。擒克順,斬以徇眾。燮自任守河,托振飛守城,士民恃以屹然。
sān yuè èr shí yī rì, liú zé qīng bīng dùn sù qiān gāo jié bīng dùn xú zhōu, gè shēng yán nán qīn huái mín dà nù. xiè zì wèi yǔ zé qīng yǒu shí, qīng shēn yì zhī, quàn qí qiān yuán běi shàng. zé qīng bù kěn, dà shēng yún: jí bù rǎo guì zhì, qǐng jiǎ dào fù yáng zhōu! xiè bù kě, yuē: jí bù dé yǐ, yū dào cóng tiān zhǎng liù hé, zé fēi wǒ suǒ zhī yě. zé qīng yǔn zhī, huái chéng dé miǎn tú tàn.
三月二十一日,劉澤清兵頓宿遷、高傑兵頓徐州,各聲言南侵;淮民大怒。燮自謂與澤清有識,輕身詣之,勸其遷轅北上。澤清不肯,大聲云:『即不擾貴治,請假道赴揚州』!燮不可,曰:『即不得已,迂道從天長、六合,則非我所知也』。澤清允之,淮城得免塗炭。
sì yuè chū sān rì gēng shēn, wěi fáng yù shǐ lǚ bì zhōu qiǎn pái zhì huái dài zhèn fēi, xiè kǔn zé qí rén. bì zhōu zhě, yuán rèn hé nán yì chuán dào, wèi xiè zuò shī yě. shí wǔ rì rén shēn, bì yǐ shī shēng shì xiè, xié wěi cān jiāng wáng fù fù rèn. yóu jī luò jǔ zhī xiè běn yì, nǎi yíng zhī yú zhōng tú huǒ cù fù zhī. xiè chì shǐ guì, bì zhōu mà yuē: rén yě! bù rèn? xiè yuē: luàn chén zéi zhī, wǒ rèn dé shuí! lìng zuǒ yòu jié qí ěr xì jū qí zéi shì, bìng wèn yǐ shèng shàng dōng gōng, bì zhōu yī zì bù dá. jiě zhì fǔ yuàn, zhèn fēi mìng liú yì tíng, xuán shì sì mén, lìng shàn shè zhě jìng jí. zhèn fēi jǔ shāng láo luò jǔ, zān huā páng lì. fù lǚ bì zhōu wáng fù yú zhù, shè zhě èr shí bù wài, wǔ rén wèi ǒu, rén fā yī shǐ bù zhōng zhě tuì, zhōng zhě bào míng shǎng yín pái yī. shè zhě jǐn, nǎi mìng guǎ zhī. zhòng yuè, yì sì kuài yǐn.
四月初三日(庚申),偽防禦使呂弼周遣牌至淮代振飛,燮捆責其人。弼周者,原任河南驛傳道,為燮座師也。十五日(壬申),弼以師生視燮,攜偽參將王富赴任。游擊駱舉知燮本意,乃迎之於中途;火猝縛之。燮叱使跪,弼周罵曰:『人也!不認』?燮曰:『亂臣賊之,我認得誰』!令左右截其耳;細鞫其賊事,並問以聖上、東宮,弼周一字不答。解至撫院,振飛命留驛亭,懸示四門,令善射者競集。振飛舉觴勞駱舉,簪花旁立。縛呂弼周、王富於柱,射者二十步外,五人為耦,人發一矢;不中者退,中者報名賞銀牌一。射者盡,乃命剮之。眾悅,詣肆快飲。
wǔ yuè chū wǔ rì, huái fāng yì shì qín bīng sān shí yú rén, zhèn fēi bù gǎn wèn zòng zhī. shí sān rì, mǎ shì yīng guān bīng yóu huái fù jiāng dá nán jīng, gòng yī qiān èr bǎi chuán wáng xiè zhù qīng jiāng pǔ, lìng huái fāng yì shì pái lì liǎng yá, bù xǔ yī zhōu tíng bó yī rén dēng àn, fán sān rì ér bì. èr shí èr rì wǔ kè, tài jiān lú jiǔ dé yǐn bīng yī qiān yù jìn chéng zhōng, shì mín dà zhèn zhèn fēi zài sān qiú miǎn.
五月初五日,淮坊義士擒兵三十餘人,振飛不敢問;縱之。十三日,馬士英官兵由淮赴江達南京,共一千二百船;王燮駐清江浦,令淮坊義士排立兩涯,不許一舟停泊、一人登岸,凡三日而畢。二十二日午刻,太監盧九德引兵一千欲進城中,士民大震;振飛再三求免。
èr shí sān rì, liú zé qīng fèng zhǐ zhù huái ān wèi zhì, shì mín jiē jù. èr shí sì rì, zé qīng zhù bīng xū yí fǔ àn jí yì, zhèn fēi xiè bù xíng.
二十三日,劉澤清奉旨駐淮安;未至,士民皆懼。二十四日,澤清駐兵盱眙;撫按集議,振飛、燮不行。
èr shí wǔ rì, wěi guān wǔ sù jiě zhì fǔ yuàn, zhèn fēi yú sù yǒu jiù, bù rěn jù shā nǎi xià zhī yù.
二十五日,偽官武愫解至撫院,振飛於愫有舊,不忍遽殺;乃下之獄。
èr shí jiǔ rì, zhèn fēi dà xiǎng shì yú huái ān fǔ xué zhōng, xù xiàng lái yǒu gōng wén wǔ guān bā shí yú yuán zhèn fēi yǔ xiè qīn ān xí, guān zhě gǔ wǔ.
二十九日,振飛大享士於淮安府學中,敘向來有功文武官八十餘員;振飛與燮親安席,觀者鼓舞。
yǐ ér zhèn fēi wèi mǎ shì yīng suǒ lùn, dé zhǐ tí hé, gé chéng bù píng xún yǐ shì mín gōng shū, dé miǎn. xuán dīng jiān qù. wáng xiè yòu wèi yù shǐ chén dān zhōng jiàn, shēng xún fǔ shān dōng shì mín duó qì. liú zé qīng suì yíng kū yú huái chéng zhōng, tián yǎng yǔ zhī māo shǔ shān dōng yòu bù kě wǎng, wáng xiè qūn xún yú hé shàng ér yǐ. tián yǎng, shì yīng zhī sī rén wǔ yuè shí qī rì, qǐ fǔ huái yáng, yǐ ruǎn dà chéng lì jiàn kān rèn jié yuè yě.
已而振飛為馬士英所論,得旨提合,閣城不平;尋以士民公疏,得免。旋丁艱去。王燮又為御史陳丹衷薦,升巡撫山東;士民奪氣。劉澤清遂營窟於淮城中,田仰與之貓鼠;山東又不可往,王燮逡巡於河上而已。田仰,士英之私人;五月十七日,起撫淮揚,以阮大鋮力薦堪任節鉞也。
shǐ kě fǎ zòu huái rén zhōng yì shū: chuǎng zéi zì rù guān yǐ hòu, shēng shì bī rén, jiǎ jiè ān mín, shān dòng hǎi nèi wěi guān yí dào, zhēng sī fèng yíng. shèn zhì dū fǔ shǒu wò bīng quán, bù néng suì yī wěi pái zhǎn yī wěi shǐ rén xīn zhī huài, zhì cǐ jí yǐ. wéi yǒu huái ān guān mín gù shǒu, wěi pái dào zé suì zhī wěi shǐ dào zé zhǎn zhī zéi qí bī hé shàng, zé yāo jī bài tuì zhī. zéi jiāng rú dǒng xué lǐ bái bāng zhèng děng, jiē zhí zhú ér bù gǎn qián. mín jiān yì bīng jí zhì yī èr shí wàn, shēng shì zhī zhuàng, yóu ruò zhǎng chéng. qǐng yòu bào huī fù sù qiān, wěi guān dùn zǒu, wéi chí jiāng shì, jiāng nán nǎi ān qí yǒu gōng yú guó jiā shén dà. rán huái rén zhī gǎn yú cǐ zhě, shí dì fāng guān gǔ wǔ zhī lì yě. fǔ àn zhū chén qīn zài hé gàn, yǔ mín gòng shǒu suì pái zhǎn shǐ, duàn ér xíng zhī. mì qiǎn gè bīng duō suǒ zhǎn huò, gù néng zhèn jiāng zú tóng chóu zhī kài jiān mín jiān sǐ shǒu zhī xīn. dōng nán diàn ān, shí lài cǐ jǔ. fú qǐ chì xià gāi bù yuàn, jiāng àn chén wáng xiè yōu zhuó shì quàn fǔ chén lù zhèn fēi yǐ jīng jiě rèn, lìng hòu yōu yì. qí yú dì fāng guān xiāng shēn shì mín jí xíng jiān yǒu gōng jiāng shì, bìng xíng àn chén chá què jù tí, tè wèi jīng xù: shù zhōng yì zhī shì gǎn fèn, ér tā chù tóu zéi bì zéi tōu shēng gǒu miǎn zhě jiē zhī suǒ kuì chǐ yǐ.
史可法奏「淮人忠義疏」:『闖賊自入關以後,聲勢逼人,假借安民,煽動海內;偽官一到,爭思奉迎。甚至督撫手握兵權,不能碎一偽牌、斬一偽使;人心之壞,至此極矣。惟有淮安官民固守,偽牌到則碎之、偽使到則斬之;賊騎逼河上,則邀擊敗退之。賊將如董學禮、白邦政等,皆躑躅而不敢前。民間義兵集至一、二十萬,聲勢之壯,猶若長城。頃又報恢復宿遷,偽官遁走,維持疆事,江南乃安;其有功於國家甚大。然淮人之敢於此者,實地方官鼓舞之力也。撫按諸臣親在河干,與民共守;碎牌斬使,斷而行之。密遣各兵多所斬獲,故能振將卒同仇之愾、堅民間死守之心。東南奠安,實賴此舉。伏乞敕下該部院,將按臣王燮優擢示勸;撫臣路振飛已經解任,另候優議。其餘地方官、鄉紳、士民及行間有功將士,並行按臣察確具題,特為旌敘:庶忠義之士感奮,而他處投賊、避賊偷生苟免者皆知所愧恥矣』。
wěi huái yáng fáng yù shǐ wǔ sù zhì sù qiān, wěi jiāng dǒng xué lǐ wěi cáo chǔ fāng yǔn chāng wěi dū xiǎng bái bāng zhèng děng jù zhì jiǔ yàn zhī, suì liú lián shù rì jiè dǒng bīng qiān rén, suǒ guò dì fāng sāo rǎo bù kān. wěi shì chuán zhì xú zhōu, jǔ rén yán ěr méi dà mà, suì qí dié wǔ sù jū zhī, xià yù. ěr méi fù shī yuē: sǐ guó fēi qīng sǐ nì qīng, hóng máo gǎn yǔ tài shān zhēng! chǔ shuāi wèi bì wú sān hù, xià fù yóu lái qǐ yī chéng. rì yuè yǒu shí jīng huì shí, qián kūn hé dàn bù huáng míng! chǒng xīn qǐ shì chéng ēn zhě, kōng zì jiāng shēn mǎi zéi míng! qiǎn rén chí shì wǔ sù, sù dà nù, mì yù lìng rén zhǎn zhī.
偽淮揚防禦使武愫至宿遷,偽將董學禮、偽漕儲方允昌、偽督餉白邦政等俱置酒晏之,遂留連數日;借董兵千人,所過地方騷擾不堪。偽示傳至徐州,舉人閻爾梅大罵,碎其牒;武愫拘之,下獄。爾梅賦詩曰:『死國非輕死逆輕,鴻毛敢與泰山爭!楚衰未必無三戶,夏復由來起一成。日月有時經晦蝕,乾坤何旦不皇明!寵新豈是承恩者,空自將身買賊名』!遣人馳示武愫,愫大怒,密欲令人斬之。
lù wén zhēn gōng chuán: gōng huì zhèn fēi, zì jiàn bái, hào hào yuè guǎng píng qǔ zhōu rén. tiān qǐ yǐ chǒu jìn shì, shòu jīng yáng zhī xiàn. bù jiàn nì yǎn cí, duō huì zhèng xiàn rén jiē huì tú sì zhī. chóng zhēn xīn wèi, zhào rù wèi sì chuān dào yù shǐ. shū hé yí xìng wū chéng bā xiàn sān xiāng guó hú zhōu zhǒng zǎi jí shān dōng èr fǔ chén, jǔ cháo dàn zhī.
「路文貞公傳」:公諱振飛,字見白,號皓月;廣平曲周人。天啟乙丑進士,授涇陽知縣。不建逆奄祠,多惠政;縣人皆繪圖祀之。崇禎辛未,召入為四川道御史。疏劾宜興、烏程、巴縣三相國、湖州冢宰及山東二撫臣,舉朝憚之。