yì lì fú fān
议立福藩
sì yuè chū sān rì gēng shēn, shí lù zhōu fān pō huái shàng zhě, gè yǐ gōng juàn suí dú fú wáng jié rán, yǔ cháng yīng jùn děng shù rén liú lí piāo bó. fèng yáng zǒng dū mǎ shì yīng yīn shǐ rén dǎo zhī, jiè huái fǔ lù zhèn fēi zhōu nán xíng.
四月初三日(庚申),时潞、周藩泊淮上者,各以宫眷随;独福王孑然,与常应俊等数人流离飘泊。凤阳总督马士英阴使人导之,借淮抚路振飞舟南行。
shí sì rì xīn wèi, yǒu nèi guān zhì nán jīng, fǔ bù kē dào děng guān shǐ zhī běi jīng bèi xiàn què xìn, shàng xùn shè jì dà xiǎo jīng huáng. shǐ kě fǎ zhāng shèn yán děng jí gāo hóng tú yù, yì suǒ zūn fèng. shí lù wáng fú wáng bìng zài huái shàng, jiāng yuē guǎng zhǔ yì zài fú wáng shǐ kě fǎ yuē:' zài fān bù zhōng bù xiào, kǒng nán yǐ zhǔ tiān xià'. qūn xún ér sàn. èr shí yī rì wù yín, shí xīn zhǔ wèi dìng, rén wàng jiē zài lù wáng. gāo jié liú zé qīng yí shū lù zhèn fēi, wèn suǒ fèng zhèn fēi yún:' yì xián zé luàn yì qīn zé yī, xiàn zài wéi yǒu fú wáng. yǒu quàn mǒu suí qù nán jīng fú lì zhě, cǐ shí mǒu yī dòng, zé huái yáng bù shǒu, tiān xià shì qù yǐ. cǐ gōng zì ràng yǔ kāi guó yuán xūn jū zhī, bì dài nán bù yì dìng bù rán, wǒ fèng wáng rù ér bǐ bù nà, bì qiě hù zhēng, zì bù dài chuǎng zéi zhì ér zì xiāng cán bài shì yǐ'! nán jīng wén wǔ dà chén qí jí zhōng jūn dū du wèi guó gōng xú hóng jī dì, yì tuī dài tǎo zéi. shí huì wáng guì wáng dào yuǎn nán zhì, lù wáng fú wáng zhōu shì sūn gè bì zéi zhōu cì huái ān. mǎ shì yīng dú niàn fú wáng hūn yōng, kě lì wèi zhī nèi huì liú kǒng zhāo wài huì liú zé qīng, tóng xīn tuī dài, bì yù lì zhī. yí shū shǐ kě fǎ jí lǐ bù shì láng lǚ dà qì, wèi:' yǐ xù yǐ xián, wú rú fú wáng. yǐ chuán yù jiàng shì fèng wèi sān jūn zhǔ, qǐng fèng wèi dì' qiě zé shǐ kě fǎ dāng zhǔ qí yì. kě fǎ dà qì chí bù kě. èr shí èr rì jǐ mǎo, kě fǎ zhì bīng yú pǔ kǒu. èr shí liù rì guǐ wèi, gāo hóng tú jiāng yuē guǎng lǐ zhān guō wéi jīng chéng yì bó liú kǒng zhāo sī lǐ tài jiàn hán zàn zhōu děng fù ái cì jìn jiàn, duì xūn chén tòng kū sù yī jiǎo dài, qún chén xíng lǐ, jiē yǐ shǒu fú, dài chá kuǎn huà, jí qí wēn hé. yán jí yíng lì, jí lì cí yán' fēng jiāng dà jì, wéi zhàng zhòng xiān shēng zhǔ chí'. wǔ yuè wù zǐ shuò chén kè, fú wáng zì sān shān mén dēng lù. yóu chéng wài zhì xiào líng, chéng mǎ rù xī mén xiǎng diàn jì gào, yǐ dōng mén nèi yù lù yě. bài yè bà, wèn yì wén tài zǐ qǐn yuán? suì yì zhān bài. jì bì, cóng chén jí cháo nèi huì yì dú dà qì hòu zhì. shí yǐ lù wáng lún cì shāo shū, fú wáng yǒu zài dǐ bù lèi shì, mò zhī gǎn jué lǐ zhān fèn mèi lì shēng yuē:' jīn rì yǒu yì yì zhě, yǐ sǐ xùn zhī'! liú kǒng zhāo hán zàn zhōu lì chí zhī kǒng zhāo yòu miàn mà dà qì bù dé chū yán yáo huò. yì suì dìng, nǎi yǐ fú wáng gào miào. yīn xiān xiū wǔ yīng diàn, shì rì jí jù gōng qǐ yíng wáng ér kě fǎ dū shī jiāng shàng yóu wèi huí.
十四日(辛未),有内官至南京,府部科道等官始知北京被陷确信,上殉社稷;大小惊惶。史可法、张慎言等集高宏图寓,议所尊奉。时潞王、福王并在淮上,姜曰广属意在福王;史可法曰:‘在藩不忠、不孝,恐难以主天下’。逡巡而散。二十一日(戊寅),时新主未定,人望皆在潞王。高杰、刘泽清移书路振飞,问所奉;振飞云:‘议贤则乱、议亲则一,现在惟有福王。有劝某随去南京扶立者,此时某一动,则淮、扬不守,天下事去矣。此功自让与开国元勋居之,必待南部议定;不然,我奉王入而彼不纳,必且互争,自不待闯贼至而自相残败事矣’!南京文武大臣齐集中军都督魏国公徐宏基第,议推戴讨贼。时惠王、桂王道远难至,潞王、福王、周世孙各避贼舟次淮安。马士英独念福王昏庸,可利为之;内贿刘孔昭、外贿刘泽清,同心推戴,必欲立之。移书史可法及礼部侍郎吕大器,谓:‘以序、以贤,无如福王。已传谕将士奉为三军主,请奉为帝’;且责史可法当主其议。可法、大器持不可。二十二日(己卯),可法治兵于浦口。二十六日(癸未),高宏图、姜曰广、李沾、郭维经、诚意伯刘孔昭、司礼太监韩赞周等复捱次进见,对勋臣恸哭;素衣角带,群臣行礼,皆以手扶,待茶款话,极其温和。言及迎立,即力辞;言‘封疆大计,惟仗众先生主持’。五月戊子朔辰刻,福王自三山门登陆。由城外至孝陵,乘马;入西门享殿祭告,以东门内御路也。拜谒罢,问懿文太子寝园?遂诣瞻拜。既毕,从臣集朝内会议;独大器后至。时以潞王伦次稍疏,福王有在邸不类事,莫之敢决;李沾奋袂厉声曰:‘今日有异议者,以死殉之’!刘孔昭、韩赞周力持之;孔昭又面骂大器不得出言摇惑。议遂定,乃以福王告庙。因先修武英殿,是日即具公启迎王;而可法督师江上犹未回。
sì yuè èr shí qī rì jiǎ shēn, nán jīng lǐ bù sī wù jī bǎi sī gōng qǐ yíng fú wáng yú yí zhēn, wáng dé qǐ jí xíng. èr shí bā rì yǐ yǒu, xú hóng jī děng yíng wáng yú pǔ kǒu. èr shí jiǔ rì bǐng xū, wǔ kè, wáng zhōu pō yàn zi jī. sān shí rì dīng hài, nán jīng zhū chén jiàn wáng yú zhōu cì. wáng jiǎo jīn gé yī, zuò qǐn tà shàng jiù zhěn bì qīn, jié yǐng kōng náng. cóng xíng tián chéng zhū rén, bù páo gé lǚ, bù shèng qí kùn. wáng dá bīng bù shū wèi:' guó mǔ shàng wú xiāo xī, gōng juàn wèi xié yī rén chū yì yù bì nàn zhè dōng pì dì, yíng lì jué bù gǎn dāng' děng yǔ. cóng zhèng yáng mén jìn chéng zhì dōng huá mén, bù xíng guò huáng jí diàn, yè fèng xiān diàn, chū xī huá mén yǐ nèi shǒu bèi fǔ wèi xíng gōng, zhù bì yān. wén wǔ jìn jiàn, wáng huáng nǎn yù bì. shǐ kě fǎ' yán diàn xià yí zhèng shòu' suì xíng sì bài lǐ. wáng chuán shàng diàn, shāng zhàn shǒu zhī cè liú kǒng zhāo jì zhū xūn hóu shén yǒu dé sè. kě fǎ zòu duì liáng jiǔ, wèi guó gōng xú hóng jī nèi shǒu bèi gè yǒu zòu qún chén nǎi tuì. shì rì, wáng niǎn suǒ zhì, dōu mín jù guān shēng yuán jí zài jí guān, yán tú jiē yǒu gǒng yíng zhě. yǒu yún: xiān yī rì, liǎng dà xīng jiā rì běn rì wǔ sè yún jiàn.
四月二十七日(甲申),南京礼部司务齎百司公启迎福王于仪真,王得启即行。二十八日(乙酉),徐宏基等迎王于浦口。二十九日(丙戌),午刻,王舟泊燕子矶。三十日(丁亥),南京诸臣见王于舟次。王角巾葛衣,坐寝榻上;旧枕敝衾,孑影空囊。从行田成诸人,布袍葛履,不胜其困。王答兵部书谓:‘国母尚无消息,宫眷未携一人;初意欲避难浙东僻地,迎立决不敢当’等语。从正阳门进城至东华门,步行过皇极殿,谒奉先殿,出西华门;以内守备府为行宫,驻跸焉。文武进见,王惶赧欲避。史可法‘言殿下宜正受’;遂行四拜礼。王传上殿,商战守之策;刘孔昭暨诸勋侯甚有德色。可法奏对良久,魏国公徐宏基、内守备各有奏;群臣乃退。是日,王辇所至,都民聚观;生员及在籍官,沿途皆有拱迎者。有云:先一日,两大星夹日;本日五色云见。
dà xīng jiā rì wǔ sè yún jiàn, shì wèi nán dōu zhī xiáng ér hòu shì rú cǐ, shì shí shè zhèng wáng chū rù yàn, xīng yún dài dà qīng cháo zhī ruì hū?
大星夹日、五色云见,似为南都之祥;而后事如此,是时摄政王初入燕,星云殆大清朝之瑞乎?
fú wáng dēng jí
福王登极
wǔ yuè chū èr rì jǐ chǒu, nán jīng zhū chén yè fú wáng yú xíng gōng. líng bì hóu tāng guó zuò yǐ hù bù cuò xiǎng bù fā wèi yán, qí cí fèn nù tài jiàn hán zàn zhōu chì zhī qǐ. lǚ dà qì ā yán:' cǐ fēi duì jūn lǐ'! yù shǐ qí biāo jiā yán:' gāng jì fǎ dù, wèi lì guó zhī běn'. lì kē lǐ zhān yán:' cháo bān yí sù'! biāo jiā yòu yán yí zǎo bān dà hào jìng tiān fǎ zǔ zhū shì. wáng jiē yǔn zhī. qún chén tuì, jù huì yì yú nèi shǒu bèi jiā yì jiān guó dēng jí, xián yǐ xiān xíng jiān guó wèi biàn. zhāng shèn yán yuē:' guó xū wú rén, kě suì jí wèi'. kě fǎ mì yuē:' tài zǐ cún wáng wèi bǔ, tǎng běi jiāng xié yǐ lái, nài hé'? liú kǒng zhāo yuē:' jīn rì jì dìng, shuí gǎn gēng yí? qǐng zhèng wèi'! kě fǎ yuē:' huǎn jǐ rì wú fáng'. biāo jiā yuē:' jiān guó míng zhèng gài yù tuī ràng, yì zhāng wáng zhī xián dé. qiě zǒng shī tǎo zéi, shēn fù guó chǐ, shì hǎi nèi wú yīn yǐ zì lì zhī xīn. ér jiāng běi zhū dà jiàng shǐ gòng yù tuī dài, zé jiàng shì yì huān xīn rán hòu zé jí dēng dà bǎo, bù gào tiān xià'. lǚ dà qì xú hóng jī jiē rán zhī. suì dìng jiān guó, yǐ jīn zhù" jiān guó zhī bǎo".
五月初二日(己丑),南京诸臣谒福王于行宫。灵璧侯汤国祚以户部措饷不发为言,其词愤怒;太监韩赞周叱之起。吕大器呵言:‘此非对君礼’!御史祁彪佳言:‘纲纪法度,为立国之本’。吏科李沾言:‘朝班宜肃’!彪佳又言宜早颁大号、敬天法祖诸事。王皆允之。群臣退,俱会议于内守备家;议监国、登极,咸以先行监国为便。张慎言曰:‘国虚无人,可遂即位’。可法密曰:‘太子存亡未卜,倘北将挟以来,奈何’?刘孔昭曰:‘今日既定,谁敢更移?请正位’!可法曰:‘缓几日无妨’。彪佳曰:‘监国名正;盖愈推让,益彰王之贤德。且总师讨贼,申复国耻,示海内无因以自利之心。而江北诸大将使共预推戴,则将士亦欢欣;然后择吉登大宝,布告天下’。吕大器、徐宏基皆然之。遂定监国,以金铸“监国之宝”。
shì rì, zhū dà chén miàn zòu quàn jìn, wáng gōng bǎi guān shēng diàn yì. wáng cí ràng yù jiān, wèi' rén shēng yǐ zhōng xiào wèi běn. jīn dà chóu wèi bào, shì bù néng shì jūn fù zāo cǎn sǐ, mǔ wú xiāo xī, shì bù néng shì qīn: duàn wú dēng wèi zhī lǐ'. yán qì tì qì. yòu yán:' dōng gōng jí yǒng dìng èr wáng jiàn zài zéi zhōng, huò kě zhì zhī qiě guì huì ruì sān wáng jiē běn wáng zhī shū, tīng zhū xiān shēng zé xián yíng lì'. kē dào guān zòu yíng lì zhī yì, biāo jiā yǐ rén xīn tiān yì wèi yán. wáng xùn xiè rú qián, lìng bǎi guān tuì zhǐ liú bīng bù jí nèi shǒu bèi jìn nèi yì shì. shǎo qǐng, zài rù bān, shàng quàn jìn dì yī jiān, lǚ dà qì guì zòu. wáng chuán zhǐ:' zàn lǐng jiān guó'. bǎi guān tuì. shǎo qǐng, yòu jìn dì èr jiān wáng mìng chuán jìn, nǎi shǒu shū pī dá:' réng lǐng jiān guó, yú suǒ qǐng bù gǎn dāng'.
是日,诸大臣面奏劝进,王公百官升殿议。王辞让愈坚,谓‘人生以忠孝为本。今大仇未报,是不能事君;父遭惨死,母无消息,是不能事亲:断无登位之理’。言讫涕泣。又言:‘东宫及永、定二王见在贼中,或可致之;且桂、惠、瑞三王皆本王之叔,听诸先生择贤迎立’。科道官奏迎立之意,彪佳以人心天意为言。王逊谢如前,令百官退;止留兵部及内守备进内议事。少顷,再入班,上劝进第一笺,吕大器跪奏。王传旨:‘暂领监国’。百官退。少顷,又进第二笺;王命传进,乃手书批答:‘仍领监国,余所请不敢当’。
chū sān rì gēng yín, bǎi guān cháo fú, wáng xíng gào tiān lǐ. qí zhù wén fén shí, piāo rù yún xiāo zhòng yǐ wéi yì. wáng shēng diàn, bǎi guān xíng sì bài lǐ, wèi guó gōng xú hóng jī guì jìn" jiān guó zhī bǎo" wáng jì shòu qì, zài xíng sì bài lǐ, nǎi tuì. zǎo jiān, yǒu chuán dé hòu rì jí dēng jí zhě shǐ kě fǎ yǐ rén yán yáo yáo, yì yù zài quàn jìn. qí biāo jiā lì zhēng, wèi' jiān guó bù liǎng rì jí dēng jí, hé yǐ fú rén xīn'! nǎi zhǐ" biān nián"" yí wén" jù zài chū sì rì jiān guó ér" jiǎ yǐ shǐ" jí" rì jì" yòu zài chū sān rì jìn" jiān guó bǎo", gū cóng zhī.
初三日(庚寅),百官朝服,王行告天礼。其祝文焚时,飘入云霄;众以为异。王升殿,百官行四拜礼,魏国公徐宏基跪进“监国之宝”;王既受讫,再行四拜礼,乃退。早间,有传得后日即登极者;史可法以人言摇摇,亦欲再劝进。祁彪佳力争,谓‘监国不两日即登极,何以服人心’!乃止(“编年”、“遗闻”俱载初四日监国;而“甲乙史”及“日记”又载初三日进“监国宝”,姑从之)。
shí yī rì wù xū, qún chén dì sān cì quàn jìn wáng lìng zhǐ:' zhè suǒ qǐ, yǔ lǚ yù shén míng, hé yòu lián zhāng quàn jìn! xiān shēng děng quán quán zhōng ài, wú fēi cóng zōng shè qǐ jiàn yǔ bù rěn gù wéi, miǎn cóng suǒ qǐng. hòu zé jí jǔ xíng. gāi bù zhī dào'. shí wǔ rì rén yín chén shí, fú wáng jí dì wèi yú wǔ yīng diàn zhào yǐ míng nián wèi" hóng guāng yuán nián".
十一日(戊戌),群臣第三次劝进;王令旨:‘这所启,予屡谕甚明,何又连章劝进!先生等惓惓忠爱,无非从宗社起见;予不忍固违,勉从所请。候择吉举行。该部知道’。十五日(壬寅)辰时,福王即帝位于武英殿;诏以明年为“宏光元年”。
fù jì:' shí yǔ rù chéng, huò wèn yuē:' wén xīn huáng dì zhǐ yǒu bā gè yuè tiān xià, xìn hū'? yǔ yuē:' wèi zhī yě'. jí míng nián wǔ yuè dì dùn, fǔ yī zài. ér yù wáng lǜ shī nán xià, zé chūn yuè yě tiān mìng suǒ guī, shí zhǐ bā yuè ěr'. chuán wèi wú xī fèi guó xuān yǔ xuān pō tōng tiān wén, shùn zhì yǐ chǒu jìn shì, jīn xuǎn yú háng lìng.
附记:‘时予入城,或问曰:‘闻新皇帝止有八个月天下,信乎’?予曰:‘未知也’。及明年五月帝遁,甫一载。而豫王率师南下,则春月也;天命所归,实止八月耳’。传为无锡费国瑄语;瑄颇通天文,顺治乙丑进士,今选余杭令。
hóng guāng zhào shū
宏光诏书
fèng tiān chéng yùn huáng dì zhào yuē:' wǒ guó jiā shòu tiān hóng zuò, yì shì zī chāng bǎo dà dìng gōng, chóng xī lěi qià. zì gāo huáng dì lóng fēi diàn dǐng, ér yǐ bo wú jiāng zhī lì yǐ. zhèn sì shǒu fān fú, bō qiān jiāng huái qún chén bǎi xìng gòng tuī jì xù, bá shè lái yíng, qǐng zhèng wèi hào. yǔ zàn yǔn jiān guó, shè lǐ wàn jǐ. nǎi lèi jiān quàn jìn, jù cí fú huò jǐn yú wǔ yuè shí wǔ rì zhī gào tiān dì zōng miào shè jì, jí huáng wèi yú nán dōu. wěi yǐ miǎo gōng, hé zī shén qì. wéi wǒ dà xíng huáng dì yīng míng zhèn gǔ, qín jiǎn zào bāng dān xiāo gàn yǐ jīng yíng, xī dàng píng zhī jī xiào. nǎi huáng chí dào nòng, zhōng jù zhèn jīng yàn jī sǎo dì yǐ méng chén, lóng yù bīn tiān ér shàng shè. sān líng gòng fèn, wàn xìng tóng chóu. zhèn liáng dé fú shèng, yí gōng bào tòng gǎn cí xīn dǎn zhī cuì, shì tú fú guó zhī gōng! shàng lài qīn xián lù lì kuāng ráng, zhù yǔ dí kài. qí yǐ míng nián wèi hóng guāng yuán nián, yǔ rén gēng shǐ, dà shè tiān xià. suǒ yǒu hé xíng shì yí, kāi shì yú hòu:
奉天承运皇帝诏曰:‘我国家受天鸿祚,弈世滋昌;保大定功,重熙累洽。自高皇帝龙飞奠鼎,而已卜无疆之历矣。朕嗣守藩服,播迁江、淮;群臣百姓共推继序,跋涉来迎,请正位号。予暂允监国,摄理万几。乃累笺劝进,拒辞弗获;谨于五月十五日祗告天地、宗庙、社稷,即皇位于南都。猥以藐躬,荷兹神器。惟我大行皇帝英明振古,勤俭造邦;殚宵旰以经营,希荡平之绩效。乃潢池盗弄,钟虡震惊;燕畿扫地以蒙尘,龙驭宾天而上涉。三灵共愤,万姓同仇。朕凉德弗胜,遗弓抱痛;敢辞薪胆之瘁,誓图俘馘之功!尚赖亲贤僇力劻勷,助予敌忾。其以明年为宏光元年,与民更始,大赦天下。所有合行事宜,开示于后:
guó zhèng èr shí wǔ kuǎn
国政二十五款
yī zài jīng wén wǔ gè guān, jù zhào yuán guān jiā yī jí wú jí kě jiā zhě, jìn xūn jiē yī jí, gěi yǔ xīn xián gào mìng. zài wài dū fǔ jiān sī shǒu lìng, jù zhào xīn xián gěi yǔ. yīng de gào mìng, yǒu ài yú diǎn zhì fēng diǎn bù dé zì suì zhě, zhǔn qǐng míng yí fēng.
一、在京文武各官,俱照原官加一级;无级可加者,晋勋阶一级,给与新衔诰命。在外督抚、监司、守令,俱照新衔给与。应得诰命,有碍于典制、封典不得自遂者,准请明移封。
yī qián cháo wén wǔ dà chén, yǒu láo jī kě jì pǐn xíng kě shī ér yōu guāng wèi chǎn shì yīn wèi quán zhě, gāi bù jí lèi tí bǔ.
一、前朝文武大臣,有劳绩可纪、品行可师而幽光未阐、谥荫未全者,该部即类题补。
yī zài jí gé chén jì liù qīng zhī zhǎng, nián liù shí yǐ shàng zhě cún wèn qí yǒu qiǎn pèi jí xián zhù zhě, jù fù yuán zhí. gāi fǔ àn zòu míng cún wáng, sān pǐn yǐ xià xiān xíng huō zuì qí zhōng chuàng ài rì jiǔ qíng kě jīn yuán zhě, zhe lì bù xíng wén fǔ àn cóng gōng cǎi fǎng, liè míng bào wén, fēn bié zhuó yòng. gāi bù yì fā fǎng dān, què xíng chá hé gōng lùn qiān tóng, jù shí zòu wén bào yòng bù dé jí duān rán huī, zhì zī xìng làn.
一、在籍阁臣暨六卿之长,年六十以上者存问;其有遣配及闲住者,俱复原职。该抚按奏明存亡,三品以下先行豁罪;其中创艾日久、情可矜原者,着吏部行文抚按从公采访,列名报闻,分别酌用。该部亦发访单,确行察覈公论佥同,据实奏闻报用;不得藉端燃灰,致滋幸滥。
yī zhū fān yǒu liú yù shī suǒ zhě, xíng gè fǔ àn shàn wèi ān zhì chú nán zhí bù liè fān fēng wài, rú zhè zhī tái zhōu chù zhōu mǐn zhī shào wǔ tīng zhōu guǎng zhī nán xióng sháo zhōu děng jùn, zhuó yì lái shuō. yī zōng shì zài nán jīng zhě, míng liáng yí àn shí gěi fā. qí guǎn lǐ yuē shù yǒu nián, zhǔn jiā chì yōu jiǎng.
一、诸藩有流寓失所者,行各抚按善为安置;除南直不列藩封外,如浙之台州、处州、闽之邵武、汀州、广之南雄、韶州等郡,酌议来说。一、宗室在南京者,名粮宜按时给发。其管理约束有年,准加敕优奖。
yī gōng hóu bó gòng wǔ shí yú rén, běi dōu lún xiàn, wáng zhě shén duō jīn xiàn zài bù guò shí yú rén. suǒ yǒu yīng de cháng lù, wǎng rì běn zhé sān qī guān zhī huò běn zhé zhōng bàn jiān zhī zhě, jù yú zhé sè zhōng gè gěi běn shǎi yī bàn, měi shí zhé yín qī qián, yǐ shì hòu yì.
一、公侯伯共五十余人,北都沦陷,亡者甚多;今现在不过十余人。所有应得常禄,往日本、折三七关支或本、折中半兼支者,俱于折色中各给本色一半,每石折银七钱,以示厚意。
yī lèi cháo jí xiàn zài gōng wáng suǒ chū zǐ sūn, gè yīn yī zi rù jiān dú shū rú wú dāng yīn zhě, zhǔn yú yuán yīn wǔ zhí shàng liàng jiā yī jí, bīng bù jí yǔ tí fù.
一、累朝及现在公王所出子孙,各荫一子入监读书;如无当荫者,准于原荫武职上量加一级,兵部即与题复。
yī qī shí yǐ shàng nián gāo yǒu dé zhě, fǔ xiàn shēn bào fǔ àn. yǐ guàn dài zhě, réng zuò jīng yì wèi guàn dài zhě, gěi yǔ guàn dài. qí xì mín, yú yuán nián liàng gěi shàn mǐ, yǐ chēng zhèn yǎng lǎo zhì yì. dàn bù dé yīn ér xùn làn, yīn ér zhà rǎo. yī zhōng yì xùn nàn zhě, gāi fǔ àn què chá tí míng, zhǔn yǔ zèng xù yīn shì hái yǔ jiàn cí yǒu nián yuǎn wèi zhān ēn zhě, zhào lì yī tǐ xíng bù dé xū suǒ liú nàn. yī jǔ rén yǐ zì jù méng bìn jí tíng kē zhě, jù zhǔn yú hóng guāng yuán nián gěi píng fù bù huì shì qí xíng zhǐ yǒu ài wú guān lún lǐ zhě, gāi fǔ àn zòu míng, yī tǐ huì shì.
一、七十以上年高有德者,府县申报抚按。已冠带者,仍作旌异;未冠带者,给与冠带。其细民,于元年量给膳米,以称朕养老至意。但不得因而徇滥,因而诈扰。一、忠义殉难者,该抚按确察题明,准与赠恤、荫谥;还与建祠有年远未沾恩者,照例一体行;不得需索留难。一、举人以字句蒙摈及停科者,俱准于宏光元年给凭赴部会试;其行止有碍、无关伦理者,该抚按奏明,一体会试。
yī gè fǔ zhōu xiàn lǐn shēng lì dé ēn gòng, wù shōu zhēn cái, yǐ xū hòu yòng bù jū nián lì.
一、各府州县廪生例得恩贡,务收真才,以需后用;不拘年例。
yī fù jīng jǔ gòng shēng jiān děng dào tú kòu zǔ zī fǔ wéi jiān zhě, hé xíng kǎo lù, yǐ shū yān zhì. wǔ nián zé jiǎn yī nián, jǔ gòng jiàn shēng réng zhào jiù lì xíng.
一、赴京举贡、生监等道途寇阻、资斧维艰者,合行考录,以疏淹滞。五年则减一年,举贡、监生仍照旧例行。
yī huàn shòu bǎo jǔ fù bǎng tè yòng děng xiàng, yǐ hòu jǐn xíng tíng zhǐ. xì fù bǎng lǐn shēng jiàn shēng chū shēn huò jīng jiàn guò zhě, zhào jiù liàng yòng bù dé guò yì, yǐ sāi xián lù.
一、换授、保举、副榜特用等项,以后尽行停止。系副榜、廪生、监生出身或经荐过者,照旧量用;不得过抑,以塞贤路。
yī shān lín cǎo zé xià liáo jiàn lì, yǒu zhēn zhèng qí cái yì néng kān yǐ kuāng shí yù luàn zhě, chú qián yù yǐ bān fǔ àn xíng gè shǔ cóng gōng chá bào wài, jīn réng zhe zài jīng kē dào gé bù děng yá mén yī tǐ cóng gōng bǎo jǔ, què dìng rén shù, yǐ píng bá yòng. rú xùn qíng huì zhǔ, shì hòu fā jué jí shì yàn wǎng xiào zhě, jǔ zhǔ lián zuò.
一、山林草泽下僚贱吏,有真正奇才异能、堪以匡时御乱者,除前谕已颁抚按行各属从公察报外,今仍着在京科道、阁部等衙门一体从公保举,确定人数,以凭拔用。如徇情贿嘱,事后发觉及试验罔效者,举主连坐。
yī běi zhí shān dōng hé nán shān xī shǎn xī liáo dōng děng chù wén wǔ guān shēng, yì bù cóng zéi zài nán zhě, chú wén guān xiàn rèn fèi jí tīng lì bù chá míng tuī shēng fù yòng wài, qí shēng yuán liú yù wú guī jìn qǔ wú lù zhě, jù fù lǐ bù bào míng réng qǔ xiāng guān yìn jié jí gè shēng hù xiāng bǎo jié, zhào gè shěng zhí dì fāng lǐn zēng fù míng sè fēn jì yìng tiān fǔ xué, xué chén yī tǐ kǎo shì zuò yǎng, yǐ shì yōu xù shì zǐ zhī yì. qí wǔ biàn zhǐ huī qiān bǎi hù děng, rú yǒu zhēn zhèng xí tì hào zhǐ jiǎo sè, xǔ fù běn bù chá yàn míng què, zhǔn fù zài jīng gè wèi jì fèng, wù lìng shī suǒ.
一、北直、山东、河南、山西、陕西、辽东等处文武官生,义不从贼在南者,除文官现任废籍听吏部察明推升赴用外,其生员流寓无归、进取无路者,俱赴礼部报名;仍取乡官印结及各生互相保结,照各省直地方廪、增、附名色分寄应天府学,学臣一体考试作养,以示优恤士子之意。其武弁指挥、千百户等,如有真正袭替号纸脚色,许赴本部察验明确,准附在京各卫寄俸,勿令失所。
yī xiàn zéi gè guān, běn dāng lù cuàn kǒng jué qí zì xīn, zàn kāi yī miàn: yǒu néng fǎn xié guī zhèng zhě, kuān qí qián zuì yǒu néng shā zéi zì xiào zhě, zhǔn yǐ jūn gōng lùn.
一、陷贼各官,本当戮窜;恐绝其自新,暂开一面:有能返邪归正者,宽其前罪;有能杀贼自效者,准以军功论。
yī qián liáng lǚ shè yòu, mín wèi zhān ēn zài mín zhě wéi lì wán hù, zài guān zhě wéi bǎo jiān xū: zhèn shén mǐn yān! jīn yú hóng guāng yuán nián, bù lùn běn shǎi zhé sè, liàng juān yī fēn qí běn shǎi, réng gǎi zhé èr fēn. chú běi zhí shān xī shǎn xī quán miǎn wǔ nián, shān dōng hé nán quán miǎn sān nián wài, qí jiāng běi hú guǎng juān shí fēn zhī wǔ qí jiāng xī céng róu lìn dì fāng, fǔ àn chá míng, zhào sì chuān juān shí fēn zhī sān qí liáo xiǎng míng sè jǐn xíng juān miǎn. nán liáng zuò hé guī bìng? gāi dì fāng guān cóng cháng jì yì, wù sū mín yòng. qí dà chóu jì fù, cháo tíng shàng yǒu hào dàng zhī ēn.
一、钱粮屡赦宥,民未沾恩;在民者惟利顽户,在官者惟饱奸胥:朕甚悯焉!今于宏光元年,不论本色、折色,量蠲一分;其本色,仍改折二分。除北直、山西、陕西全免五年,山东、河南全免三年外,其江北、湖广蠲十分之五;其江西曾蹂躏地方,抚按察明,照四川蠲十分之三;其辽饷名色尽行蠲免。南粮作何归并?该地方官从长计议,务苏民用。俟大仇既复,朝廷尚有浩荡之恩。
yī cáo liáng yuán xì yǒng zhé dì fāng, fēi bǐ zàn zhé zāi zhé nèi yǒu xū liáng shā jí tān jiāng děng qíng. dāng shí yì zhé zhī gù, yǐ jīng zhuó chǔ sān sì jīn hòu dāng hái gǎi zhé. qí yǒu fá duì fù mǐ děng bì, jǐn xíng lí gé.
一、漕粮原系永折地方,非比暂折、灾折内有虚粮、沙瘠、滩江等情。当时议折之故,已经酌处三、四;今后当还改折。其有罚兑副米等弊,尽行厘革。
yī xīn zhào kuān mín jiān jiāo yì, rú mǎi zhì tián chǎn fáng wū děng xiàng, jiē mín zhī gāo. xiān nián shuì qì bù guò měi liǎng èr fēn sān fēn, jīn jiā zhì wǔ fēn, lì xū suǒ mǎi qì wěi, yòu suǒ jiā hào qiě yè zhǔ lǚ gèng, chóng fù bào shuì, bù yī ér zú. zì hòu zhǔn yǐ wǔ nián tuī shōu shí nián dà zào wèi zé, měi liǎng zhǐ qǔ jiù é sān fēn. rú wèi zhì qī zhě, bù xǔ jiān xū wàng bào, zhǐ zhà hài mín.
一、新诏宽民间交易,如买置田产、房屋等项,皆民脂膏。先年税契不过每两二分、三分,今加至五分,吏胥索买契尾,又索加耗;且业主屡更,重复报税,不一而足。自后准以五年推收、十年大造为则,每两止取旧额三分。如未至期者,不许奸胥妄报,指诈害民。
yī kāi kěn tún liáng, lǚ zhǐ jī quàn, wèi jiàn chéng xiào jiē yīn xīn kěn wèi shú, ér cuī kē pò zhī. zì hòu bù lùn jūn mín rén děng, yǒu néng kěn fèi wèi yè bù fèi zài guān yī wén yī lì zhě, jí sān nián chéng shú hòu, jù mǔ shēng kē zhǐ zhào běn xiàn é dìng shēng hé, zhēng qǔ yī bàn yǒng jiǎn yī bàn, yǐ shì gǔ wǔ zhāo fǔ, yǒng zhe wèi lìng.
一、开垦屯粮,屡旨激劝,未见成效;皆因新垦未熟,而催科迫之。自后不论军民人等,有能垦废为业、不费在官一文一粒者,即三年成熟后,据亩升科;止照本县额定升合,征取一半、永减一半,以示鼓舞招抚,永着为令。
yī nèi wài jiān zhuī huán guān rù guān gěi zhǔ zāng wù wèn yǐ chéng àn yǐ jīng wán nà zhě, yī lì jiǎn děng fā luò qí zhēn zhèng fàn jiān zhuī yǐ gù jiā shǔ dài jìn cái chǎn jǐn jué zhě, kāi qí suǒ fàn qíng zuì, zòu qǐng dìng duó, xì gěi zhǔ zāng jìng xíng huò miǎn.
一、内外监追、还官入官给主赃物问已成案已经完纳者,依例减等发落;其真正犯监追已故家属代禁、财产尽绝者,开其所犯情罪,奏请定夺,系给主赃径行豁免。
yī nèi wài yá mén xiàn jiān qiú fàn, yǒu qíng kě jīn yí jí rén mìng zài gū xiàn wài zhě, fù shěn shì shí, bǐ zhào rè shěn lì jù miǎn sǐ, fā biān wèi chōng jūn jūn gǎi tú tú gǎi zhàng zhàng shì fàng.
一、内外衙门现监囚犯,有情可矜疑及人命在辜限外者,覆审是实,比照热审例俱免死,发边卫充军;军改徒、徒改杖、杖释放。
yī xiǎo mín zuì fàn gè yǒu zhèng lǜ, chú zhēn zhèng qiáng dào rén mìng fǎ bù yīng shú wài, qí yú tú zhàng chī zhě zhé shú, yuán bù dìng lì. jìn yīn jūn xìng fèi fán, yuàn dào fǔ dòng yún yǒu sī shè chù, fán yī qiè sòng yù, bù lùn shì zhī dà xiǎo qǔ zhí, dàn yǐ fàn zhě shēn jiā hòu bó wèi chà děng, jiè tí cuò xiǎng. yuàn dào fǔ guān dòng fá qiān jīn wàn jīn, zhōu xiàn guān dòng fá shù bǎi shí mǐ huò bǎi shí zhé yín, yǐ chōng jūn xū jiū wú shí jì, zhì xiǎo mín qīng jiā pò chǎn, xìng mìng suí zhī. rú cǐ nüè zhèng, yí tòng gé.
一、小民罪犯各有正律,除真正强盗、人命法不应赎外,其余徒、杖、笞者折赎,原不定例。近因军兴费繁,院道府动云有司设处,凡一切讼狱,不论事之大小、曲直,但以犯者身家厚薄为差等,借题措饷。院道府官动罚千金、万金,州县官动罚数百石米或百石折银,以充军需;究无实济,致小民倾家破产,性命随之。如此虐政,宜痛革。
yī shàng gòng chái tàn, gāi bù zhuó liàng shù mù, zhuān guān cǎi bàn bù xǔ pài rǎo shāng mín. qí gōng sì xiào líng jí zhū sì diǎn jiān yán děng xiàng chái jīn, réng zhào hóng wǔ èr shí liù nián lì, lóng jiāng wǎ xiè èr guān chōu fēn bù dé duō chōu, yǐ zī shāng mín zhī hài.
一、上供柴炭,该部酌量数目,专官采办;不许派扰商民。其供祀孝陵及诸祀典煎盐等项柴斤,仍照洪武二十六年例,龙江、瓦屑二关抽分;不得多抽,以滋商民之害。
yī ēn shè yǐ dēng jí wéi zhǔn zhào dào rì, gè fǔ àn xīng sù bān xíng gè jùn xiàn, wù lìng guà bǎng tōng zhī réng kān kè chéng cè, lǐ jiǎ rén gěi yī běn. rú guān xū huá lì nì yǐn xū qíng zhī shì yǐ tú qīn dào, zhào chà guān tóng xún àn yù shǐ fǎng míng jiū wèn.
一、恩赦以登极为准;诏到日,各抚按星速颁行各郡县,务令挂榜通知;仍刊刻成册,里甲人给一本。如官胥猾吏匿隐虚情支饰以图侵盗,诏差官同巡按御史访明究问。
yú xì! hóng jì jiān nán, yòng xuān jiǔ fá píng bāng zhī zhèng tán fū kǎi zé, bìng pèi sān qū jiě wǎng zhī rén. xīn fú huàn bān, qián huī yì mào bù gào tiān xià, xián shǐ wén zhī.
于戏!宏济艰难,用宣九伐平邦之政;覃敷闿泽,并沛三驱解网之仁。新綍涣颁,前徽益懋;布告天下,咸使闻知。
chóng zhēn shí qī nián wǔ yuè.
崇祯十七年五月。
xiān shì, chū èr rì, zhū chén yì shè shū juān miǎn. shǐ kě fǎ yuē:' jīn tiān xià bàn huài, zhèng fù yǒu xiàn jūn xiǎng fán fèi, kǒng wèi kě jǐn chú'. èr shí èr rì, huái fǔ lù zhèn fēi xuān" dēng jí zhào shū" yú mín jiān, yǒu xīn jiù qián liáng shè miǎn zhī tiáo zhòng qíng huān téng.
先是,初二日,诸臣议赦书蠲免。史可法曰:‘今天下半坏,正赋有限;军饷繁费,恐未可尽除’。二十二日,淮抚路振飞宣“登极诏书”于民间,有新旧钱粮赦免之条;众情欢腾。
huì tuī gé chén zhǒng chén jí zhū chén shēng zhuó
会推阁臣、冢臣及诸臣升擢
wǔ yuè chū èr rì, shè lì bù shǐ kě fǎ yāo qǐng zhū chén huì yì gé yuán jí zhǒng chén. jiù lì: wǔ fǔ bù rù bān xíng shí kǒng bù hé, nǎi gòng shāng zhī. qún tuī kě fǎ jí gāo hóng tú jiāng yuē guǎng wéi xiāng, ér yǐ zhǒng zǎi shǔ zhāng shèn yán. shèn yán yuē:' wú lǎo yǐ! yuàn ān yú zǒng xiàn'. xú hóng jī yuē:' zhāng gōng nèi gé gāo gōng zhǒng zǎi, shì jí xiāng yí'. liú kǒng zhāo rǎng bì yù de nèi gé, kě fǎ yuē:' běn cháo wú xūn chén rù gé lì'. kǒng zhāo yuē:' jí wǒ bù kě, mǎ shì yīng yǒu hé bù kě'! zhū chén mò rán. yòu yì qǐ fèi, jìng tuī liú zōng zhōu xú shí qí děng. kǒng zhāo tè jǔ ruǎn dà chéng děng kě fǎ yuē:' cǐ xiān dì qīn dìng" nì àn", wù yōng zài yán'! chū sān rì, mǎ shì yīng lǜ gāo jié děng yōng bīng lín jiāng, chēng shí wàn zhòng, yù wēi jié liú dū zhū chén. wén wǔ chén huì tuī shǐ kě fǎ gāo hóng tú mǎ tǔ yīng jiē dōng gé dà xué shì, zhāng shèn yán lì bù zhōu kān gēng hù bù gè shàng shū yòu tuī cí lín jiāng yuē guǎng wáng duó wèi dōng gé. gāo liú èr shuài shū zhì, qǐng kě fǎ dù jiāng, yù qí xiè quán yú shì yīng yě.
五月初二日,摄吏部史可法邀请诸臣会议阁员及冢臣。旧例:五府不入班行;时恐不和,乃共商之。群推可法及高宏图、姜曰广为相,而以冢宰属张慎言。慎言曰:‘吾老矣!愿安于总宪’。徐宏基曰:‘张公内阁、高公冢宰,似极相宜’。刘孔昭攘臂欲得内阁,可法曰:‘本朝无勋臣入阁例’。孔昭曰:‘即我不可,马士英有何不可’!诸臣默然。又议起废,竞推刘宗周、徐石麒等。孔昭特举阮大铖等;可法曰:‘此先帝钦定“逆案”,勿庸再言’!初三日,马士英率高杰等拥兵临江,称十万众,欲威劫留都诸臣。文武臣会推史可法、高宏图、马土英皆东阁大学士,张慎言吏部、周堪赓户部各尚书;又推词林姜曰广、王铎为东阁。高、刘二帅书至,请可法渡江,欲其卸权于士英也。
chū liù rì, bīng shì láng lǚ dà qì zhuǎn lì bù qǐ liàn guó shì hù bù hè shì shòu xíng bù hé yīng ruì gōng bù gè shì láng, liú shì zhēn tōng zhèng shǐ.
初六日,兵侍郎吕大器转吏部;起练国事户部、贺世寿刑部、何应瑞工部各侍郎,刘士祯通政使。
chū bā rì, qǐ liú zōng zhōu zuǒ dōu yù shǐ. zhāng shèn yán jiàn qǐ gù xī chóu děng qǐ ní jiā qìng huá yǔn chéng yè tíng xiù bǔ lì bù sī guān.
初八日,起刘宗周左都御史。张慎言荐起顾锡畴等;起倪嘉庆、华允诚、叶廷秀补吏部司官。
chū jiǔ rì, mǎ shì yīng zì qǐng rù cháo, bài shū jí xíng.
初九日,马士英自请入朝,拜疏即行。
chū shí rì, lǐ zhān zhāng yuán shǐ shěn yìn péi zuǒ mào dì zhōng dòu lǐ qīng wèi dōu jǐ shì zhōng, luó wàn xiàng lù lǎng xióng wéi diǎn zhāng xī xià qián zēng jiāng yīng jiǎ mǎ jiā zhí wáng shì héng huáng yún shī wèi jǐ shì zhōng.
初十日,李沾、张元始、沈胤培、左懋第、钟斗、李清为都给事中,罗万象、陆朗、熊维典、张希夏、钱增、姜应甲、马嘉植、王士鑅、黄云师为给事中。
shí sān rì, zhāng guó wéi yuán guān xié lǐ róng zhèng. qǐ xú shí qí zuǒ dōu yù shǐ jiě xué lóng bīng zuǒ shì láng zhāng yǒu yù dū cāng shì láng wáng tíng méi yìng tiān fǔ yǐn guō wéi jīng fǔ chéng zhū zhī chén tài cháng qīng zuǒ mào dì shǎo qīng lǐ zhān tí dū sì yí guǎn shǎo qīng. lì bù yù yǐ lǐ zhān wèi cāo jiāng, zhān gù shàn liú kǒng zhāo, jù fēn qí rèn, nǎi qiú kě fǎ dé diǎn shǔ guó. wéi jīng jī láo yú gǎn zhōu, dōu rén lài zhī zhòu nán qí dài, lìng réng shè xún shì. zhān sǒu wéi jīng hé zhǒng zǎi yǒu sī, xuán zhī wù yǐn zuì ér zhān hàn zhǒng zǎi bù yǐ. yǐ qí qīng wàng, bù gǎn xiǎn wǔ, yīn jiā sè yú shǎo zǎi lǚ dà qì sī zhú zhī. zhào wáng zhòng bǔ jī xūn shí quán cáo fá yuán, zhāng shèn yán yǐ zhòng zài jīn tán kě lì zhì, gù tuī zhī. lǐ zhān yán:' bù kě. shì shòu wǒ zhì sì shí jīn zhě'.
十三日,张国维原官协理戎政。起徐石麒左都御史、解学龙兵左侍郎、张有誉督仓侍郎、王廷梅应天府尹、郭维经府丞、朱之臣太常卿、左懋第少卿、李沾提督四夷馆少卿。吏部欲以李沾为操江,沾故善刘孔昭,惧分其任,乃求可法得典属国。维经积劳于扞掫,都人赖之;骤难其代,令仍摄巡视。沾嗾维经劾冢宰有私,旋知误引罪;而沾憾冢宰不已。以其清望,不敢显忤,因加色于少宰;吕大器思逐之。召王重补稽勋;时铨曹乏员,张慎言以重在金坛可立至,故推之。李沾言:‘不可。是受我贽四十金者’。
shèn yán yuē:' pū qǐ jiā sān shí nián, suǒ zhì shí sān jīn ér zhǐ gōng ān dé yǐ sì shí jīn zhì hū? pū lǎo yǐ, xū jiù quán láng nǎi jiě shì. yòu dì jìn, qí rén lián fǒu, pū zì yǒu tí héng, bù néng hùn yě'! zhān yì xián zhī. zhào zhé jí kē dào zhāng zhèng chén yáng shí huà qiú kǎi zhuāng áo xiàn xióng kāi yuán jiāng cǎi mǎ zhào xī zhān ěr xuǎn lǐ cháng chūn zhāng xuān zhèng yǒu yuán lǐ mó qiáo kě pìn lǐ rì fǔ děng yuán guān qǐ yòng.
慎言曰:‘仆起家三十年,所贽十三金而止;公安得以四十金贽乎?仆老矣,须旧铨郎乃解事。又地近,其人廉否,仆自有提衡,不能混也’!沾益衔之。召谪籍科道章正宸、杨时化、裘恺、庄鳌献、熊开元、姜采、马兆羲、詹尔选、李长春、张瑄、郑友元、李模、乔可聘、李日辅等原官起用。
shí sì rì, qǐ xǔ yù qīng guāng lù qīng.
十四日,起许誉卿光禄卿。
shí wǔ rì, jìn nèi guān hán zàn zhōu bǐng bǐ sī lǐ lú jiǔ dé tí dū jīng yíng.
十五日,进内官韩赞周秉笔司礼、卢九德提督京营。
shí liù rì, mìng shì yīng zhǎng bīng bù. shì yīng wèi cháng fèng zhào, zì rù cháo bù yù chū zhèn. shǐ kě fǎ zhī qí yì, zì qǐng dū shī jiāng běi yǐ bì zhī. qǐ gù xī chóu lǐ bù shàng shū, huáng dào zhōu gāo zhuō lì gōng bù gè yòu shì láng, luó dà rèn jì jiǔ. zuǒ mào dì yòu qiān dōu, xún fǔ yìng tiān hóu dòng céng zuǒ tōng zhèng zhèng xuān dà lǐ qīng. shí qī rì, xīn chéng bó zhào zhī lóng tí dū róng zhèng. qǐ tián yǎng fǔ huái yáng. zhào chǔ dū yuán jì xián bì jiàn.
十六日,命士英掌兵部。士英未尝奉召,自入朝;不欲出镇。史可法知其意,自请督师江北以避之。起顾锡畴礼部尚书,黄道周、高倬吏、工部各右侍郎,罗大任祭酒。左懋第右佥都,巡抚应天;侯峒曾左通政、郑瑄大理卿。十七日,忻城伯赵之龙提督戎政。起田仰抚淮、扬。召楚督袁继咸陛见。
shí bā rì, shǐ kě fǎ cí cháo, mìng wén wǔ guān jiāo jiàn. zì kě fǎ lí jīng, liú kǒng zhāo lüè wú jì dàn, ér gāo zhāng jù bù néng ān qí wèi yǐ.
十八日,史可法辞朝,命文武官郊饯。自可法离京,刘孔昭略无忌惮,而高、张俱不能安其位矣。
èr shí rì, kě fǎ kāi jiàn jǔ rén lǐ jù zhǔ shì hé gāng jūn qián jiān jì.
二十日,可法开荐举人李遽主事、何刚军前监纪。
èr shí sì rì, shè yǒng wèi yíng, tài jiàn hán zàn zhōu jié zhì zhī. dū du xú dà shòu jiān zǒng bīng, zhèng cǎi fēn guǎn shuǐ lù zhōu shī.
二十四日,设勇卫营,太监韩赞周节制之。都督徐大受兼总兵,郑彩分管水陆舟师。
èr shí wǔ rì, jiā ēn yì dài zhū chén: gōng xú hóng jī bó liú kǒng zhāo fāng yī yuán jiāo mèng xióng guō zuò yǒng, hóu zhū guó bì liǔ zuò chāng tāng guó zuò, tài jiàn hán zàn zhōu lú jiǔ dé gè bì shǎng shì yīn.
二十五日,加恩翼戴诸臣:公徐宏基、伯刘孔昭、方一元、焦梦熊、郭祚永,侯朱国弼、柳祚昌、汤国祚,太监韩赞周、卢九德各陛赏世荫。
èr shí jiǔ rì, yǐ chén zi zhuàng wèi lǐ bù shàng shū, xú qiān wú wěi yè shǎo zhān, guǎn shào níng zhān shì, chén méng yòu shù zǐ" jiǎ yǐ shǐ".
二十九日,以陈子壮为礼部尚书,徐汧、吴伟业少詹,管绍宁詹事,陈盟右庶子(“甲乙史”)。
" yí wén" yún: yǐ zōng dūn yī wèi shān dōng dào zhèng kūn zhēn shān xī dào huáng ěr dǐng guǎng xī dào liáng shì jì jiāng xī dào zhōu càn zhè jiāng dào zhōu yī jìng fú jiàn dào pān shì qí hú guǎng dào wáng xiè hé nán dào yáng rén yuàn yún nán dào dèng qǐ lóng guì zhōu dào huáng shù sì chuān dào wèi chǔ jiān jūn bái bào yī shǎn xī dào yòu hè dēng xuǎn lù qīng yuán rèn tiān chéng huò dá zuǒ guāng xiān lǐ tǐng liú dá wú wén yíng chén dān zhōng ruǎn zhèng zhōng zhèng fēng liú wén bó yáng yǔ huà chéng yǒng děng gè diǎn yòng. yòu diào zǒng bīng guān zhèng hóng kuí huáng fēi zhèn shǒu zhèn jiāng, wú zhì kuí zhù fáng wú sōng, huáng bīn qīng zhù fáng shàng jiāng chì yù shǐ qí biāo jiā děng fēn háng ān fǔ jiāng zhè.
“遗闻”云:以宗敦一为山东道、郑坤贞山西道、黄耳鼎广西道、梁士济江西道、周灿浙江道、周一敬福建道、潘世奇湖广道、王燮河南道、杨仁愿云南道、邓起龙贵州道、黄澍四川道(为楚监军)、白抱一陕西道;又贺登选、陆清原、任天成、霍达、左光先、李挺、刘达、吴文瀛、陈丹衷、阮正中、郑封、刘文渤、杨羽化、成勇等各点用。又调总兵官郑鸿逵、黄蜚镇守镇江,吴志葵驻防吴淞,黄斌卿驻防上江;敕御史祁彪佳等分行安抚江、浙。
mǎ shì yīng, zì yáo cǎo guì zhōu fǔ guì yáng xiàn rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì. běn guǎng xī wú zhōu fǔ téng xiàn rén. yǔ yuán chóng huàn tóng lǐ, jū běi mén jiē yòu tóng xīn mǎo nián shēng. shì yīng běn xìng lǐ, wǔ suì shí, wèi fàn bīng láng kè mǎ xìng zhě míng líng ér qù, gù suì cóng qí xìng. míng mò, yǔ yì rén yǒu qīn jiàn mǎ jiàn fāng yú téng xiàn, shàng wèi jiù. qí wéi rén shǒu cháng zhì duǎn ěr ruǎn yǎn xiā zhě.
马士英,字瑶草;贵州府贵阳县人,崇祯辛未进士。本广西梧州府藤县人。与袁崇焕同里,居北门街;又同辛卯年生。士英本姓李,五岁时,为贩槟榔客马姓者螟蛉而去,故遂从其姓。明末,予邑人有亲见马建坊于藤县,尚未就。其为人手长智短、耳软眼瞎者。
wáng duó, zì jué sī hé nán mèng jīn jí, shān xī píng yáng fǔ hóng tóng xiàn rén.
王铎,字觉斯;河南孟津籍,山西平阳府洪洞县人。
zhāng shèn yán, zì miǎo gū shān xī yáng chéng rén, wàn lì gēng yín jìn shì. jiāng cǎi, zì xiāng yě shān dōng lái yáng rén, chóng zhēn xīn wèi jìn shì. chū wèi yí zhēn lìng.
张慎言,字藐姑;山西阳城人,万历庚寅进士。姜采,字乡野;山东莱阳人,崇祯辛未进士。初为仪真令。
zhāng xuān, zì bǎo guāng shān xī jiè xiū rén, chóng zhēn wù chén jìn shì. shǎn xī dào yù shǐ.
张煊,字葆光;山西介休人,崇祯戊辰进士。陕西道御史。
bái bào yī, zì hán èr běi zhí nán hé rén, bǎo jǔ ēn gòng. lín xiàn lìng.
白抱一,字函二;北直南和人,保举恩贡。林县令。
qiáo kě pìn, zì shèng chén nán zhí bǎo yìng rén, tiān qǐ rén xū jìn shì.
乔可聘,字圣臣;南直宝应人,天启壬戌进士。
chén dān zhōng, hào shè jiāng yìng tiān rén, chóng zhēn guǐ wèi jìn shì. yù shǐ.
陈丹衷,号涉江;应天人,崇祯癸未进士。御史。
shǐ kě fǎ qǐng shè sì zhèn
史可法请设四镇
wǔ yuè shí èr rì gēng zǐ, shǐ kě fǎ yán:' cóng lái shǒu jiāng nán zhě, bì yú jiāng běi dāng zhuó dì lì, jí shè sì fān. yǐ huái yáng sì lú zì shǒu, ér yǐ xú chú fèng liù wèi jìn qǔ zhī jī bīng mǎ qián liáng, jiē tīng zì xíng zhēng qǔ. ér sì fān jí yòng huáng dé gōng gāo jié liú zé qīng liú liáng zuǒ, wèi wǒ fān píng, gù shǒu jiāng běi zé jiāng nán zhī rén qíng zì ān. huáng dé gōng yǐ fēng bó, jié zé qīng liáng zuǒ shì yīng fēng bó zuǒ liáng yù huī fù chǔ jiāng, yīng zhào de gōng fēng hóu. mǎ shì yīng hé zhū zhèn zhī gōng, jué shǎng shì nán yì tóng lú jiǔ dé shì tóng yī tǐ, tīng sī lǐ jiān chá xù'. shí qī rì jiǎ chén, kě fǎ yòu zòu" sì bù kě wú" shū yuē:' chén yǔ gāo hóng tú jiāng yuē guǎng mǎ shì yīng jǐn yì dé xīn zēng wén chén, yǒu xié lǐ róng zhèng xié lǐ cāo jiāng èr yuán xīn zēng wǔ chén, yǒu jīng kǒu jiǔ jiāng èr zhèn. cǐ wài, zé shàng jiāng fǔ chén, xiàn yì zēng shè. yòu yì dé jiāng běi yǔ zéi jiē rǎng, suì wèi chōng biān, yì shè sì zhèn, fēn xiá qí dì. yǒu sì zhèn, bù kě wú dū shī dū shī yīng tún zhù yáng zhōu, jū zhōng diào qiǎn. qí sì zhèn, zé shè yú huái yáng xú sì fèng shòu chú hé, gè zì huà dì. fēng zǒng bīng guān liú zé qīng dōng píng bó, xiá huái hǎi, zhù yú huái běi yǐ shān yáng qīng hé táo yuán sù qiān hǎi zhōu pèi xiàn gàn yú yán chéng ān dōng pī zhōu suī níng shí yī zhōu xiàn lì zhī, jīng lǐ shān dōng yí dài tǎo zhāo shì. fēng zǒng bīng guān gāo jié xīng píng bó, xiá xú sì, zhù yú sì shuǐ yǐ xú zhōu xiāo xiàn dàng shān fēng xiàn pèi xiàn sì zhōu xū yí wǔ hé hóng xiàn líng bì sù zhōu méng chéng bó zhōu huái yuǎn shí sì zhōu xiàn lì zhī, jīng lǐ hé běi hé nán kāi guī yí dài zhāo tǎo shì. zǒng bīng guān liú liáng zuǒ guǎng chāng bó, xiá fèng shòu, zhù yú lín huái yǐ fèng yáng lín huái yǐng shàng yǐng zhōu shòu zhōu tài hé dìng yuǎn lù ān huò qiū jiǔ zhōu xiàn lì zhī jīng lǐ hé nán chén qǐ yí dài zhāo tǎo shì. jìn jìng nán bó huáng dé gōng jìng nán hóu, xiá chú hé, zhù yú lú zhōu yǐ chú zhōu hé zhōu quán jiāo lái ān hán shān jiāng pǔ liù hé hé féi cháo xiàn wú wéi zhōu shí yī xiàn lǐng zhī, jīng lǐ guāng gù yí dài zhāo tǎo shì. gè shè jiān jūn yī yuán, yī qiè jūn mín jiē tīng tǒng xiá zhōu xiàn yǒu sī jiē tīng jié zhì yíng wèi yuán cún jiù bīng jiē tīng guī bìng zhěng lǐ. suǒ xiá gè jiāng, tīng dū shī jiàn jǔ tí yòng. huāng wú tián tǔ, jiē tīng kāi kěn shān zé yǒu lì, jiē tīng cǎi kāi. réng xǔ gè yú jìng nèi zhāo shāng shōu shuì, yǐ gōng jūn qián mǎi mǎ zhì qì zhī yòng. měi zhèn é bīng sān wàn rén, suì gōng běn shǎi mǐ èr shí wàn zhé sè yín sì shí wàn, xī tīng gè shǔ zì xíng zhēng qǔ. suǒ qǔ zhōng yuán chéng chí, jí guī tǒng xiá. huán yǔ huī fù, jué wèi shàng gōng yǔ kāi guó yuán xūn tóng, shì xí. zéi zài hé běi, zé gè zhèn hé lì xié fáng huái xú zéi zài hé nán, zé gè zhèn xié shǒu sì fèng zéi zài hé běi hé nán bìng fàn, zé gè zhèn yán bīng gù shǒu. qí fèng yáng zǒng bīng, yīng gǎi fù jiāng yī yuán. jì gòng liù bǎi yú wàn, jí chá měi suì suǒ rù yuē mǐ èr bǎi sì shí wàn yuē yín wǔ liù bǎi wàn, chú gè bīng zhī yòng wài, suǒ cún yì zì wú duō yě. suǒ wàng zhū chén hé shí bīng shí xiǎng zhī zhōng, wèi shí zhàn shí shǒu zhī jì yù yú mén tíng zhī wài, yǐ yí táng ào zhī ān. zé zhōng xīng dà yè, jí zài yú cǐ yǐ'.
五月十二日(庚子),史可法言:‘从来守江南者,必于江北当酌地利,急设四藩。以淮、扬、泗、庐自守,而以徐、滁、凤、六为进取之基;兵马、钱粮,皆听自行征取。而四藩即用黄得功、高杰、刘泽清、刘良佐,为我藩屏,固守江北;则江南之人情自安。黄得功已封伯,杰、泽清、良佐似应封伯;左良玉恢复楚疆,应照得功封侯。马士英合诸镇之功,爵赏似难异同;卢九德事同一体,听司礼监察叙’。十七日(甲辰),可法又奏“四不可无”;疏曰:‘臣与高宏图、姜曰广、马士英谨议得新增文臣,有协理戎政、协理操江二员;新增武臣,有京口、九江二镇。此外,则上江抚臣,现议增设。又议得江北与贼接壤,遂为冲边,议设四镇,分辖其地。有四镇,不可无督师;督师应屯驻扬州,居中调遣。其四镇,则设于淮扬、徐泗、凤寿、滁和,各自画地。封总兵官刘泽清东平伯,辖淮、海,驻于淮北;以山阳、清和、桃源、宿迁、海州、沛县、赣榆、盐城、安东、邳州、睢宁十一州县隶之,经理山东一带讨招事。封总兵官高杰兴平伯,辖徐、泗,驻于泗水;以徐州、萧县、砀山、丰县、沛县、泗州、盱眙、五河、虹县、灵璧、宿州、蒙城、亳州、怀远十四州县隶之,经理河北、河南开、归一带招讨事。总兵官刘良佐广昌伯,辖凤、寿,驻于临淮;以凤阳、临淮、颍上、颍州、寿州、太和、定远、六安、霍邱九州县隶之;经理河南陈、杞一带招讨事。晋靖南伯黄得功靖南侯,辖滁、和,驻于庐州;以滁州、和州、全椒、来安、含山、江浦、六合、合肥、巢县、无为州十一县领之,经理光、固一带招讨事。各设监军一员,一切军民皆听统辖、州县有司皆听节制、营卫原存旧兵皆听归并整理。所辖各将,听督师荐举题用。荒芜田土,皆听开垦;山泽有利,皆听采开。仍许各于境内招商收税,以供军前买马、制器之用。每镇额兵三万人,岁供本色米二十万、折色银四十万,悉听各属自行征取。所取中原城池,即归统辖。寰宇恢复,爵为上公与开国元勋同,世袭。贼在河北,则各镇合力协防淮、徐;贼在河南,则各镇协守泗、凤;贼在河北、河南并犯,则各镇严兵固守。其凤阳总兵,应改副将一员。计共六百余万,及察每岁所入约米二百四十万、约银五六百万,除各兵支用外,所存亦自无多也。所望诸臣核实兵、实饷之中,为实战、实守之计;御于门庭之外,以贻堂奥之安。则中兴大业,即在于此矣’。
cǐ yì yù diào yú jìn qǔ zhī yì. yú wèi jí xiào gǔ fān zhèn fǎ, yì dāng zài dà hé yǐ běi kāi tún shè fǔ qǐ táng ào zhī nèi, ér jù yǐ fān lí shì zhī!
此亦寓调于进取之意。愚谓即效古藩镇法,亦当在大河以北开屯设府;岂堂奥之内,而遽以藩篱视之!
shí gāo liú děng fēng bó jué, ér huáng zuǒ jìn hóu jué, réng yīn yī zi jǐn yī wèi zhèng qiān hù shì xí. yòu zhǐ yún:' mǎ shì yīng bǎo zhàng dōng nán, fū gōng gèng zhe zhe jiā tài zǐ tài bǎo, yīn yī zi jǐn yī wèi zhǐ huī qiān shì shì xí. lú jiǔ dé gōng yī tǐ, zhe sī lǐ jiān cóng yōu yì xù'.
时高、刘等封伯爵,而黄、左晋侯爵,仍荫一子锦衣卫正千户世袭。又旨云:‘马士英保障东南,肤功更着;着加太子太保,荫一子锦衣卫指挥佥事世袭。卢九德功一体,着司礼监从优议叙’。
huáng dé gōng huáng dé gōng, zì hǔ shān. mào wěi, hú rán liǎng yí dào shù lǚ lì jué lún. wēi shí, qū lǘ wéi shēng jì. yǒu guì zhōu jǔ rén yáng wén cōng zhōu zuò xīn běi shàng, yú pǔ kǒu gù qí lǘ chū bù zhī wèi háo jié yě. dào jīng guān shān, tū yù xiǎng mǎ liù rén. wén cōng zuò xīn děng yì xián gōng mǎ, yù yǔ zhī dí dé gōng dà hū yuē:' gōng děng wù dòng, wǒ wǎng yù zhī'. shí yáng jiā rén yì pō cái wǔ, yǐ yú lǘ bèi yuè xià, xíng lǐ yǔ shēng kǒu chóng shù bǎi jīn, dé gōng yī shǒu xié lǘ, yī shǒu tí xíng náng, tū pū xiǎng mǎ, xiǎng mǎ dà jīng, qǐ zhǐ zhī qiě yuē:' yǒu yán xiāng gào'. dé gōng bù tīng, pū jī rú gù. xiǎng mǎ jí qí xià mǎ luó bài,' lǎo xiōng zhēn yīng xióng, wú bèi yuàn bài xià fēng, wù shī yì qì'! dé gōng fāng zhǐ yì bài yuē:' wǒ bù yuàn wèi cǐ, zhǐ fàng wú děng guò qù kě yě'! xiǎng mǎ qǐng xìng shì, dé dào jiān bù yǔ yán jì ér yuē:' xìng huáng, hū wèi huáng dà'. xiǎng mǎ yí yǐ jīn dé gōng bù shòu, nǎi qù. yáng zhōu liǎng xiào lián jiàn qí yǒng ér yǒu zhì, dài rú xiōng dì. jí nán huí, gào yú mǎ shì yīng. shì yīng mì zhì, wèi zhī hūn qǔ yán wǔ shì, jiào yǐ bīng fǎ. jí lì rèn fèng yáng, jí yòng wèi qí gǔ. dǔ jié liú kòu, jiàn gōng hé běi, shēng fù zǒng róng. jūn zhōng cháng chéng hēi lǘ, hū wèi" huáng dà dāo", shén wèi zhī. yú shì lú fèng yí dài, zéi bù gǎn jiǔ zhù.
黄得功黄得功,字虎山。貌伟,胡髯两颐倒竖;膂力绝伦。微时,驱驴为生计。有贵州举人杨文骢、周祚新北上,于浦口雇其驴;初不知为豪杰也。道经关山,突遇响马六人。文骢、祚新等亦闲弓马,欲与之敌;得功大呼曰:‘公等勿动,我往御之’。时杨家人亦颇材武,已于驴背跃下,行李与牲口重数百斤,得功一手挟驴,一手提行囊,突扑响马,响马大惊,乞止之;且曰:‘有言相告’。得功不听,扑击如故。响马急齐下马罗拜,‘老兄真英雄,吾辈愿拜下风,勿失义气’!得功方止;亦拜曰:‘我不愿为此,只放吾等过去可也’!响马请姓氏,得到坚不与言;既而曰:‘姓黄,呼为黄大’。响马遗以金;得功不受,乃去。杨、周两孝廉见其勇而有志,待如兄弟。及南回,告于马士英。士英觅至,为之婚娶;延武士,教以兵法。及莅任凤阳,即用为旗鼓。堵截流寇,建功河北,升副总戎。军中尝乘黑驴,呼为“黄大刀”,甚畏之。于是庐、凤一带,贼不敢久驻。
fù jì yí shì: dà xué shì jiǎng dé jǐng yuē:' guà yìn zǒng bīng jué suī dà, rán tíng cān zǎi xiàng shí, xiāng bù chū yíng, jū wèi shòu bài bài qì, xiāng shǐ chū jiē, yán rù hòu táng, nǎi xíng bīn zhǔ zhī lǐ. shí gāo liú sān zhèn jiē xíng cǐ, dú de gōng lái jiàn, bài rù hòu táng, réng xíng guì lǐ. cǐ gù zhōng yì zhī qì, yì yǐ xī rì zài wú mén xià gù yě'. gài wǔ chén céng yú wén chén mén xià bēn zǒu chū shēn zhě, hòu suī guì xiǎn, bì xíng guì jiàn lǐ. tài zǔ jiù zhì: fán zǎi xiàng yuè biān, suī zǒng bīng fēng hóu bì róng fú tíng cān, yī yú kǎn wài suǒ yǐ zūn xiāng tǐ yě. hóng guāng shí, shǐ xiāng dū shī, sì zhèn jiāng yè, sī yì jiàn lǐ dé gōng yuē:' yǒu jiù zhì zài'. gāo liú děng yuē:' wú bèi yǐ fēng hóu bó yǐ'. dé gōng róng fú xiān rù, gāo liú bù dé yǐ, yì róng fú jì zhī. yú cǐ zhī dé gōng yǒng ér zhī yì.
附记遗事:大学士蒋德璟曰:‘挂印总兵爵虽大,然庭参宰相时,相不出迎,居位受拜;拜讫,相始出接,延入后堂,乃行宾主之礼。时高、刘三镇皆行此,独得功来见,拜入后堂,仍行跪礼。此固忠义之气,亦以昔日在吾门下故也’。盖武臣曾于文臣门下奔走出身者,后虽贵显,必行跪见礼。太祖旧制:凡宰相阅边,虽总兵封侯必戎服庭参,揖于槛外;所以尊相体也。宏光时,史相督师,四镇将谒,私议见礼;得功曰:‘有旧制在’。高、刘等曰:‘吾辈已封侯伯矣’。得功戎服先入,高、刘不得已,亦戎服继之。于此知得功勇而知义。
dé gōng pín shí, huàn yā chí táng, qí shù rì jiǎn, jiǔ zhī jǐ jǐn. dé gōng nù, jiāng shuǐ hù jié, bǔ yī jù shàn, zhǎng kě shǔ chǐ wéi wǔ cùn xǔ pēng shí zhī. tǐ mào shū yì, qǐng chéng wěi zhàng fū, yì bù zì jué lì duō yě. jí yù, shǒu jiǎo jīn bù, hū duàn liè shǐ zhī zhī. yǔ shū jūn héng gōng xī zài yí zhēn, wén mén wài xuān nào, chū jiàn suǒ yú tiě biān, biān měi zhòng sān shí jīn shuāng biān zé zhòng liù shí jīn yǐ cǐ dé gōng zài mǎ shàng suǒ yùn zhě. dé gōng yǒu liè quǎn sān shí suí mǎ zǒu, shén jié. zài liù hé shí, měi shǐ xiǎo zú yǐ jīn luó dài é shàng, dé gōng shè zhī, bǎi fā bǎi zhòng, ér rén bù shāng. zhòng hū wèi" xiǎo yóu jī".
得功贫时,豢鸭池塘,其数日减,久之几尽。得功怒,将水戽竭,捕一巨鳝,长可数尺、围五寸许;烹食之。体貌倏易,顷成伟丈夫,亦不自觉力多也。及浴,手绞巾布,忽断裂;始知之。予叔君衡公昔在仪真,闻门外喧闹,出见所舁铁鞭,鞭每重三十斤、双鞭则重六十斤矣;此得功在马上所运者。得功有猎犬三十随马走,甚捷。在六合时,每使小卒以金锣戴额上,得功射之,百发百中,而人不伤。众呼为“小由基”。
dé gōng shàn yǐn xì jiǔ hé huǒ jiǔ, kě yǐn wǔ shí jīn. lín zhèn shí, yǐ zhā jīn jǐn fù, mù tóng tū chū yǐn bàn hān, fāng rù zhèn, suǒ xiàng wú qián. yáng rén yún:' dé gōng zhù yí zhēn, zhì bīng yán zhěng. céng qiǎn sì shí qí bái shì yú shǐ xiāng, dào jīng gāo yíng bèi jié dé gōng nù, zú bīng chí yáng, jié yǔ zhàn. shí jié bīng shèng, dé gōng bèi wéi shì dì huáng fēi děng zhì, jié bīng shǐ tuì. yǐ fù zhàn, dé gōng lín zhèn, jié bù jiàng hào hēi hǔ zǐ zhě zuì xiāo yǒng, chū zhàn fēi fā yān chòng, hēi hǔ zǐ mù xuàn, dé gōng biān suì qí shǒu ér sǐ. jié jù shōu bīng shì shǐ xiāng zhì, jié cháng dé gōng mǎ, shǐ bà bīng'. zhàn chǎng zài yáng zhōu chéng wài huāng dì gěng zǐ shàng rán gěng zǐ jiē jìn chéng jí shì, fēi chéng wài yě.
得功善饮细酒和火酒,可饮五十斤。临阵时,以扎巾紧缚,目瞳突出;饮半酣,方入阵,所向无前。扬人云:‘得功驻仪真,治兵严整。曾遣四十骑白事于史相,道经高营被劫;得功怒,卒兵驰扬,杰与战。时杰兵盛,得功被围;适弟黄蜚等至,杰兵始退。已复战,得功临阵,杰部将号黑虎子者最骁勇,出战;蜚发烟铳,黑虎子目眩,得功鞭碎其首而死。杰惧收兵;适史相至,杰偿得功马,始罢兵’。战场在扬州城外荒地埂子上;然埂子街进城即是,非城外也。
chū, yí zhēn jǔ rén lǐ hóng jiǎ huàn náng shén hòu, yíng jiàn zhuàng lì. yǒu xiāng zhě yuē:' cǐ wū bì chū yī fēng hóu zhě jū zhī'. chuán zhì yú sūn, shì dé gōng lì zhèn, jū qí zhái fán jiǔ yuè yuè ér xíng jiā zhī yán shǐ yàn, yì yì yǐ. dé gōng jiàn shí, yǒu fàn sì lǎo yù hòu yù zhī dé gōng gǎn qí yì, bài wèi mǔ. jí guì, qiè zhì yí zhēn. yù zú, zàng yú fāng shān, sì zhèn hé bīng shù wàn sòng zhī jīng qí bì yě, yí wèi xuàn mù, jùn yì róng zhī. chū, dé gōng zài hé běi, zhèn qián mǎ jīng jǐ jué shì yī rén chí zhī dé bù duò. dé gōng wèn zhī, duì yuē:' xiǎo zú rèn xìng'. wèn qí míng, duì yuē:' wú'. dé gōng jiàn qí yán dōng shàng wú kù, jí míng zhī yuē" yǒu kù" yì yù hòu chóu zhī yě. jí dé gōng zhèn yí zhēn, rèn yǐ wèi jǐn yī shǒu bèi, zhù liù hé yǐ. wèi jǐ, shēng cān jiāng jì shēng fù zǒng róng, cì mǎng yù.
初,仪真举人李洪甲宦囊甚厚,营建壮丽。有相者曰:‘此屋必出一封侯者居之’。传至于孙,适得功莅镇,居其宅凡九阅月;而形家之言始验,亦异矣。得功贱时,有饭肆老妪厚遇之;得功感其意,拜为母。及贵,挈至仪真。妪卒,葬于方山,四镇合兵数万送之;旌旗蔽野,仪卫眩目,郡邑荣之。初,得功在河北,阵前马惊几蹶;适一人持之得不堕。得功问之,对曰:‘小卒任姓’。问其名,对曰:‘无’。得功见其严冬尚无裤,即名之曰“有裤”;意欲厚酬之也。及得功镇仪真,任已为锦衣守备,驻六合矣。未几,升参将;继升副总戎,赐蟒玉。
liú zé qīng
刘泽清
liú zé qīng, zì hè zhōu. bái miàn zhū chún, mào pō měi. chóng zhēn shí, wèi zǒng bīng guān. guǐ wèi qī yuè, qǐng yú qīng dēng zhū shān kāi kuàng jiān yín zhe xún fǔ shè fǎ. jiǎ shēn èr yuè, yí zhèn zhāng dé. zéi jǐng jí, zhào wú sān guì táng tōng yǔ zé qīng děng jiāng bīng rù yuán sān guì zé qīng bù fèng zhào. sān yuè, bīng kē hán rú yù fèng chà zhì dōng chāng, zé qīng qiǎn bīng shā zhī yuē:' shàng néng lùn wǒ zhǔ jiàng fǒu yě'? wèi shān dōng zǒng bīng, xū bào jié, shǎng yín wǔ shí liǎng yòu guǐ yán duò mǎ bèi shāng, fù shǎng yào zī sì shí liǎng. mìng jí è zhēn dìng, zé qīng bù cóng jí yú shì rì dà lüè lín qīng. tǒng bīng nán xià, suǒ zhì fén jié yī kōng. sān yuè shí liù rì shàng qì, fāng wèi èr xiāng qǐng duì fēng qīng wèi ān dōng bó, shàng bù yīng. wǔ yuè shí èr rì, zé qīng yǐ shù bǎi rén dà lüè guā zhōu. huái ān zì lù zhèn fēi wáng xiè tóng xīn lù lì, pō chéng gǒng gù. zhèn fēi qù hòu, zé qīng tū lái pán jù, sàn qiǎn yì shì, jié ào zhě jí zhī bù xià, qiǎng jié cūn luò yī kōng. yǔ huái fǔ tián yǎng, rì sì huān yǐn. běi bīng nán xià, yǒu wèn qí rú hé yù zhě? zé qīng yuē:' wú yōng lì fú wáng ér lái, yǐ cǐ gōng wǒ xiū xī wàn yī yǒu shì, wú zì zé jiāng nán yī jùn qù ěr'. bā yuè, zé qīng dà xīng tǔ mù, zào zhái huái ān, jí qí zhuàng lì sì shí zhī bǎo jù bèi, jiàn nǐ huáng jū. xiū zú huái shàng, wú yì běi wǎng. tián yǎng yóu lǚ wèi qǐng xiǎng hóng guāng yǐ dōng nán xiǎng é bù mǎn wǔ bǎi wàn, jiāng běi yǐ gěi sān bǎi liù shí wàn, qǐ néng yǐ yǒu xiàn zhī cái gōng wú yǐ zhī qiú! mìng yǎng yǔ zé qīng tōng róng cuò biàn.
刘泽清,字鹤洲。白面朱唇,貌颇美。崇祯时,为总兵官。癸未七月,请于青、登诸山开矿煎银;着巡抚设法。甲申二月,移镇彰德。贼警急,召吴三桂、唐通与泽清等将兵入援;三桂、泽清不奉诏。三月,兵科韩如愈奉差至东昌,泽清遣兵杀之;曰:‘尚能论我主将否也’?为山东总兵,虚报捷,赏银五十两;又诡言堕马被伤,复赏药资四十两。命即扼真定,泽清不从;即于是日大掠临清。统兵南下,所至焚劫一空。三月十六日上泣,方、魏二相请对封清为安东伯,上不应。五月十二日,泽清以数百人大掠瓜州。淮安自路振飞、王燮同心戮力,颇成巩固。振飞去后,泽清突来盘踞,散遣义士,桀骜者藉之部下,抢劫村落一空。与淮抚田仰,日肆欢饮。北兵南下,有问其如何御者?泽清曰:‘吾拥立福王而来,以此供我休息;万一有事,吾自择江南一郡去耳’。八月,泽清大兴土木,造宅淮安,极其壮丽;四时之宝俱备,僭拟皇居。休卒淮上,无意北往。田仰犹屡为请饷;宏光以东南饷额不满五百万,江北已给三百六十万,岂能以有限之财、供无已之求!命仰与泽清通融措辨。
zé qīng céng shā qí shū fù zǒng bīng liú kǒng hé. kǒng hé, gù dà xué shì hóng xùn zi zé qīng chū wèi qí xiá kè, jí hòu shì shèng, fǎn yì kǒng hé shǔ yì zhī. yī rì, yǐ suǒ zuò shī shì hé yuē:' hǎo fǒu'? kǒng hé xì yuē:' bù zuò yóu hǎo'. zé qīng sè biàn. wú hé, qiǎn kǒng hé yǐ èr qiān rén dù hé hū xí zhào zhì, zhǎn zhī. suǒ bù èr qiān rén, xiōng xiōng bù fú lìng bié jiāng jī zhǎn zhī, wú yī rén cún zhě. qí xiōng bào rú cǐ.
泽清曾杀其叔副总兵刘孔和。孔和,故大学士鸿训子;泽清初为其狎客,及后势盛,反抑孔和属役之。一日,以所作诗示和曰:‘好否’?孔和戏曰:‘不作尤好’。泽清色变。无何,遣孔和以二千人渡河;忽檄召至,斩之。所部二千人,汹汹不服;令别将击斩之,无一人存者。其凶暴如此。
xī huò qù bìng yún:' xiōng nú wèi miè, wú yǐ jiā wèi'! lǐ xī píng yún:' tiān zǐ hé zài, gǎn yán jiā hū'? yí qí lì dà gōng chéng tiān xià dà míng yě. zé qīng dāng qián kūn diān fù dà dí zài qián zhī shí, jí wò xīn cháng dǎn, yóu jù bù jì nǎi dà xīng tǔ mù, zhēn chǔ táng yàn què ěr. yú mèi ruò cǐ, kān wèi jiāng hū? tā shì yì wù lùn yǐ!
昔霍去病云:‘匈奴未灭,无以家为’!李西平云:‘天子何在,敢言家乎’?宜其立大功、成天下大名也。泽清当乾坤颠覆、大敌在前之时,即卧薪尝胆,犹惧不济;乃大兴土木,真处堂燕雀耳。愚昧若此,堪为将乎?他事抑勿论矣!
liú liáng zuǒ
刘良佐
liú liáng zuǒ, zì míng fǔ dà tóng zuǒ wèi rén. chū yǔ gāo jié tóng jū lǐ zì chéng huī xià, jié hù nèi yíng liáng zuǒ hù wài yíng. hòu jié jiàng, liáng zuǒ yì yǒu guī cháo yì. wèi jǐ, jiàng. chóng zhēn shí sì nián, céng pò zéi yuán shí zhōng shù wàn zhòng, lì guān zhì zǒng róng. sù chéng huā mǎ, gù shì hào" huā mǎ liú" lǐ.
刘良左,字明辅;大同左卫人。初与高杰同居李自成麾下,杰护内营、良左护外营。后杰降,良左亦有归朝意。未几,降。崇祯十四年,曾破贼袁时中数万众,历官至总戎。素乘花马,故世号“花马刘”里。
xiān jūn zǐ yún:' xī liú liáng zuǒ wèi xiǎn shí, jū dū fǔ zhū dà diǎn bù xià. hū wèi suǒ zhī, jiā yǐ shū ēn, lǚ yǐ jūn gōng jiàn bá, suì zhì zǒng róng yì yī yù yě'.
先君子云:‘昔刘良佐未显时,居督抚朱大典部下。忽为所知,加以殊恩,屡以军功荐拔,遂至总戎;亦一遇也’。
jiǎ shēn liù yuè liù rì rén xū, liú liáng zuǒ kāi zhèn lín huái, shì mín zhāng yǔ míng děng bù fú, lín huái shì mín gē shàng yǒu děng yì zòu pàn zhèn huán gōng mìng fǔ àn tiáo hé zhī.
甲申六月六日(壬戌),刘良佐开镇临淮,士民张羽明等不服,临淮士民戈尚友等亦奏叛镇环攻;命抚按调和之。
gāo jié
高杰
gāo jié, zì yīng wú mǐ zhī rén. chū wèi lǐ zì chéng xiān fēng hòu yǔ zì chéng hòu qī xíng shì tōng, jù zhū, suì xié yǐ guī xiáng, lì qín jiāng hè rén lóng huī xià. sūn chuán tíng dū qín zhōng, lìng jié yǔ bái guǎng ēn wèi qián fēng. èr jiāng gè bù xiāng xià, suì kuì tóng guān bù shǒu.
高杰,字英吾;米脂人。初为李自成先锋;后与自成后妻邢氏通,惧诛,遂偕以归降,隶秦将贺人龙麾下。孙传庭督秦中,令杰与白广恩为前锋。二将各不相下,遂溃;潼关不守。
jiǎ shēn chūn, diào fù lǐ jiàn tài jūn qián wèi zhì, wén jiàn tài bīng kuì, suì qiǎng hé dōng yí dài, yóu shān xī hé běi lǜ bīng nán xià, dà sì jié lüè. dǐ yáng, yù rù chéng, yáng rén wèi jù, wèi bà shì, dēng pí sǐ shǒu. jié gōng zhī, duō shā lüě. sì yuè èr shí bā rì yǐ yǒu, jié wéi yáng zhōu kùn zhī. wǔ yuè chū wǔ rì rén chén, jié bīng dà lüè jiāng běi, shēng yán yù sòng jiā juàn ān dùn jiāng nán yuē liú zé qīng kè rì nán dù. shǐ kě fǎ yì fā hù bù yī wàn liǎng, qiǎn zhí fāng láng wàn yuán jí qián yù gè zhèn, fēn bié kào shǎng. chū liù rì guǐ yǐ, tài pú shǎo qīng wàn yuán jí yán:' yáng zhōu lín huái liù hé, suǒ zài bīng mín xiàng jiǎo. zài bīng sù shǎo jì lǜ, zài mín jìn gèng guāi zhāng. suì zhì yī chéng zhī gé, mín yǐ bīng wèi zéi, sǐ shǒu bù róng bīng yǐ mín wèi pàn, huán gōng fú shì. cù yǒu kòu zhì, mín bì zhì yú jīng cuàn, zhēn jīn rì mò dà zhī yōu yě. jiāng běi jùn yì jiē lián shān dōng hé nán, zéi qí chǔ chù kě dào, shì bì xū bīng dǔ jiǎo chén děng suī yǒu ài mín zhī xīn, wú xiāo bīng zhī shù. jiù zhōng tiáo tíng, wéi shì guān bīng jīng guò zhù zhá dì fāng, shǐ chéng wài jū mín jǐn yí chéng nèi, kōng xià fáng wū, tīng gè jiàng lǐng pài bīng zhù sù, yán jìn huǐ shāng qí shū cài děng xiàng, réng yù chéng nèi jū mín jǐn chū chéng wài yǒu wú mào qiān, yǒu sī huì tóng gè jiàng lǐng gòng xiāng fáng hù, yán jìn qiǎng lüè. rú cǐ lì fǎ, zì rán mín bù kǔ bīng bīng bù hèn mín. chén qián jiān jūn chǔ shǔ shí, xíng zhī shén xiào. qí zài jīn, hé dú bù rán' yún yún.
甲申春,调赴李建泰军前;未至,闻建泰兵溃,遂抢河东一带,由山西、河北率兵南下,大肆劫掠。抵扬,欲入城,扬人畏惧,为罢市,登陴死守。杰攻之,多杀掠。四月二十八日(乙酉),杰围扬州困之。五月初五日(壬辰),杰兵大掠江北,声言欲送家眷安顿江南;约刘泽清刻日南渡。史可法议发户部一万两,遣职方郎万元吉前谕各镇,分别犒赏。初六日(癸已),太仆少卿万元吉言:‘扬州、临淮、六合,所在兵民相角。在兵素少纪律,在民近更乖张。遂致一城之隔,民以兵为贼,死守不容;兵以民为叛,环攻弗释。猝有寇至,民必至于惊窜,真今日莫大之忧也。江北郡邑接连山东、河南,贼骑处处可到,势必需兵堵剿;臣等虽有爱民之心,无销兵之术。就中调停,惟是官兵经过驻札地方,使城外居民尽移城内,空下房屋,听各将领派兵住宿,严禁毁伤;其蔬菜等项,仍谕城内居民尽出城外有无贸迁,有司会同各将领共相防护,严禁抢掠。如此立法,自然民不苦兵、兵不恨民。臣前监军楚、蜀时,行之甚效。其在今,何独不然’云云。
wàn shū," dà shì jì" zài liù yuè èr shí sì rì ér cǐ zé cóng" jiǎ yǐ shǐ" yě. yǔ wén shǐ dū fǔ xíng shī shí, yì lìng xián néng jiàng lǐng yù wǎng xiē sù qù chù, jiāng fáng wū liào dìng, ān zhì bīng jiāng ruò gān fēn tiē biāo míng, shū" mǒu yíng mǒu jiāng sù cǐ". dào zé rèn biāo ér zhǐ, wú yǒu qiǎng rǎng cǐ liáng fǎ yě.
万疏,“大事记”载六月二十四日;而此则从“甲乙史”也。予闻史督辅行师时,亦令贤能将领预往歇宿去处,将房屋料定,安置兵将若干;分贴标明,书“某营某将宿此”。到则认标而止,无有抢攘;此良法也。
wǔ yuè qī rì jiǎ wǔ, yáng zhōu shì shēn wáng fù lóng zòu:' dōng shěng fù nì, hé běi xī wèi zéi yǒu, huái yáng rén zì wèi shǒu. bù yì zéi jǐng wèi zhì, ér gāo bīng xiān luàn. zì jié dù hé lüè xú, zhì sì zhì yáng, sì xiāng zhī mín hé chì bǎi wàn shā rén zé jī shī yíng yě wū yín zé rǔ jí yòu nǚ. xīn jiù chéng huán wéi, jué liáng yǐ jīng yuè yú. hé bù huī yǐ shī zhī zhōu yì ér shā zì yǒu zhī liáng mín yě'! shí liù rì guǐ mǎo, jié tún bīng yáng zhōu chéng xià. huái fǔ huáng jiā ruì màn wú zhǔ zhāng, shǒu dào mǎ míng lù zhòu yè dū mín shǒu chéng, jí zhòng yì shì jìn shì zhèng yuán xūn yǔ jié shàn, qīn yì gāo yíng jiě fēn. suì rù chéng, quàn jiā ruì fàng gāo bīng rù chéng, biàn kě tiē rán. wèi jié yǒu fú wáng zhá, mìng zhù yáng zhōu yí shàn yù zhī, wú yīng qí bào luàn. shì mín huā yuē:' chéng xià shā rén rú shì, yuán xūn bú jiàn yé'? yuán xūn qiáng wèi jié biàn, zhòng nù zhǐ wèi jié dǎng qiě yuē:' bù shā yuán xūn, chéng bù kě shǒu'. suì cùn zhǎn zhī chéng lóu. míng lù jí zǒu tài zhōu. jié hèn gōng yì lì. shǐ kě fǎ yǐ yì yù jiě zhī, shǐ yí zhù guā zhōu. jí shè sì zhèn, jié zú zhù yáng: zé qīng zhù huái, liáng zuǒ zhù fèng sì, huáng dé gōng zhù lú. dé gōng xīn báo zhī, yīn tí bīng zhēng huái yáng, yǔ jié zhàn bù shèng. cháo tíng wén zhī, shēng wàn yuán jí tài pú shǎo qīng, jiān jiāng běi jūn jiě zhī, shǐ gè bà bīng. lì jié yú shǐ kě fǎ biāo xià, wèi qián bù zǒng bīng guān.
五月七日(甲午),扬州士绅王傅龙奏:‘东省附逆,河北悉为贼有,淮、扬人自为守。不意贼警未至,而高兵先乱。自杰渡河掠徐,至泗、至扬,四厢之民何啻百万;杀人则积尸盈野、污淫则辱及幼女。新旧城环围,绝粮已经月余。何不恢已失之州邑而杀自有之良民也’!十六日(癸卯),杰屯兵扬州城下。淮抚黄家瑞漫无主张,守道马鸣騄昼夜督民守城,集众议事;进士郑元勋与杰善,亲诣高营解纷。遂入城,劝家瑞放高兵入城,便可帖然。谓杰有福王札,命驻扬州;宜善御之,毋撄其暴乱。士民哗曰:‘城下杀人如是,元勋不见耶’?元勋强为杰辨,众怒指为杰党;且曰:‘不杀元勋,城不可守’。遂寸斩之城楼。鸣騄疾走泰州。杰恨;攻益力。史可法以义喻解之,始移驻瓜州。及设四镇,杰卒驻扬:泽清驻淮,良佐驻凤、泗,黄得功驻庐。得功心薄之,因提兵争淮、扬,与杰战;不胜。朝廷闻之,升万元吉太仆少卿,监江北军解之,始各罢兵。隶杰于史可法标下,为前部总兵官。
" jiǎ yǐ shǐ" yún: wǔ yuè shí bā rì yǐ sì, wàn yuán jí yán:' chén fèng mìng kào shī, yán tú bīng yán gòu huò, cùn bù jiē zǔ yáng zhōu mín yóu shén, bì chéng dēng pí yǐ shí yú rì. nǎi bīng yǔ mín xiāng shā, mín yòu yǔ bīng xiāng shā chéng hé jì lǜ? qǐng jiē shuǐ yíng jiāng zhāng shì yí yán:" kòu bēn qīng hé, guān bīng jī shāo zéi chuán dài jìn. ruò gāo liú huáng jiāng qián shī yǐ jì, yī gǔ jiān zhī, jí kě chēng zhōng xīng dì yī gōng yě"'. chū, huáng dé gōng fēn dì yáng zhōu, gāo jié liú zé qīng yǐ fán fù zhēng zhī zòng bīng yín lüè, yáng rén dà hōng. dé gōng bīng zhì tiān cháng, jié zé qīng yù jù yòu zhí lǐ qī fèng gāo wén chāng bīng zhì, zhòng xīn xiōng xiōng. yuán jí yí dé gōng shū, qī gòng lù lì wáng shì dé gōng zì míng wú tā, yù lián luò gè zhèn gǔ yǒng shā zéi. yuán jí yǐ dé gōng shū chí shì jié děng, shǐ kěn xiāng jí. rán jié bù hàn, zhōng bù zì zhì.
“甲乙史”云:五月十八日(乙巳),万元吉言:‘臣奉命犒师,沿途兵言构祸,寸步皆阻;扬州民尤甚,闭城登陴已十余日。乃兵与民相杀,民又与兵相杀;成何纪律?顷接水营将张士仪言:“寇奔清河,官兵击烧贼舡殆尽。若高、刘、黄将潜师以济,一鼓歼之,即可称中兴第一功也”’。初,黄得功分地扬州,高杰、刘泽清以繁富争之;纵兵淫掠,扬人大哄。得功兵至天长,杰、泽清欲拒;又值李栖凤、高文昌兵至,众心汹汹。元吉移得功书,期共戮力王室;得功自明无他,欲联络各镇鼓勇杀贼。元吉以得功书驰示杰等,始肯相戢。然杰部悍,终不自制。
èr shí sān rì gēng xū, gāo jié shū yán:' fèng zhǐ fēn fáng, yáng yí rén dēng pí bà shì, fǔ dào bù chū wěi jiāng dǒng xué lǐ yòu rù sù qiān. chén jìn tuì wú suǒ, qǐ cì yīng zhù hé dì'?
二十三日(庚戌),高杰疏言:‘奉旨分防,扬仪人登陴、罢市,抚道不出;伪将董学礼又入宿迁。臣进退无所,乞赐应住何地’?
liù yuè chū èr rì wù wǔ, yáng zhōu nàn mín shèng yùn kāi zòu yáng mín héng zāo fén jié shàng yù yǐ' bǎi xìng dāng yǎng tǐ cháo tíng bù dé yǐ zhī yì gāi zhèn zhōng yǒng míng shuài, dū fǔ jì dào zì tuǒ'.
六月初二日(戊午),扬州难民盛运开奏扬民横遭焚劫;上谕以‘百姓当仰体朝廷不得已之意;该镇忠勇名帅,督辅既到自妥’。
chū liù rì rén xū, shǐ kě fǎ yǐ gāo jié hàn bù kě zhì, shēn rù qí yíng yù zhī. jiàn liú bù néng chū, jǐn duó qí bīng, pú cóng duō sàn. zì shì, zhāng zòu jù jīng yāo yuè, quán suì bù zhèn.
初六日(壬戌),史可法以高杰悍不可制,身入其营谕之。见留不能出,尽夺其兵,仆从多散。自是,章奏俱经邀阅,权遂不振。
" dà shì jì" yún: liù yuè chū bā rì, shǐ kě fǎ zòu" hàn mín cǎn shā xiāng shēn shū" yuē:' zhèn chén gāo jié zhī lǜ bīng nán xià yě, yáng rén shí wèi yù zhī. chū dào zhī shí, bù wú sāo rǎo jí zhèn chén jì zhì, qǔ fàn bīng zhǎn yǐ xùn, rì bù xià shù shí rén, dì fāng guān kě yǐ liàng yǐ. nǎi fǔ chén huáng jiā ruì màn wú zhǔ zhāng dào chén mǎ míng lù yī wèi piān xùn, tīng chéng zhōng bǎi xìng rì shǒu hé biān cǎo jì, qǔ líng bīng ér shā zhī yòng shì jié xìn yù shēn, jìng bù kě jiě. xiāng shēn zhèng yuán xūn qīn dào gāo yíng, suǒ yǐ wéi bǎi xìng zhī xīn wú suǒ bù zhì. ér bǎi xìng fǎn wèi tōng tóng bō hài, chéng yuán xūn yī yán zhī wù, dāng fǔ chén zuò cì cāo gē ér qún shā zhī, zhì yú suì qí shēn shǒu fǔ chén zhī wēi lìng wèi hé? zhì yú dào chén shǐ zé guāi zhāng fù yòu wèi suō, jīn bì yú tài zhōu yǐ. mà bīng shā bīng yǐ wéi ài mín, ér bù zhī shì yǐ hài mín! chén yú èr chén, bù néng wú hàn. fú qǐ chì xià chǔ fēn, yǐ yù sān jūn yǐ yù bǎi xìng yī miàn chá qí shǒu è, yī zhòng chuāng zhī, shù jī gāng cháng bù zhì jǐn huài'. shàng yù:' gāi bù yì chǔ'.
“大事记”云:六月初八日,史可法奏“悍民惨杀乡绅疏”曰:‘镇臣高杰之率兵南下也,扬人实未预知。初到之时,不无骚扰;及镇臣既至,取犯兵斩以徇,日不下数十人,地方官可以谅矣。乃抚臣黄家瑞漫无主张、道臣马鸣騄一味偏徇,听城中百姓日守河边草际,取零兵而杀之;用是结衅愈深,竟不可解。乡绅郑元勋亲到高营,所以为百姓之心无所不至。而百姓反谓通同播害,乘元勋一言之误,当抚臣坐次操戈而群杀之,至于碎其身首;抚臣之威令谓何?至于道臣始则乖张、复又畏缩,今避于泰州矣。骂兵、杀兵以为爱民,而不知适以害民!臣于二臣,不能无憾。伏乞敕下处分,以谕三军、以谕百姓;一面察其首恶,一重创之,庶几纲常不至尽坏’。上谕:‘该部议处’。
huáng mǎ èr gōng wèi dì fāng shòu guò, fù lǎo yì quē bǎo rèn shàng yōu zhào shù zhī. yǐ fù luàn chén zhèng fǎ, huáng gōng wèi yuán xūn kěn xù yóu jiàn hòu dào.
黄、马二公为地方受过,父老诣阙保任;上优诏恕之。已复乱臣正法,黄公为元勋恳恤;尤见厚道。
èr shí liù rì rén wǔ, shǐ kě fǎ zòu" bīng mín liǎng biàn shū" yuē:' zhèn chén gāo jié zhī bīng, fèng zhǐ zhù yáng, ér yáng rén jiān bù kěn nà. gài cóng qián jì yǒu chóu xì, zé xiàng hòu bù wú dī fáng suī yán lìng qū zhī, bù néng dòng yě. chén qián jí yú dù jiāng, yuán yù liǎo dàng cǐ shì, jí dāng tǎo zéi xī xíng bù yì bīng mín hàn gé, jìng bù néng jiě. yáng rén wéi lì bīng qù, gè bīng wéi yuàn zhù yáng ér hào shì zhě suì zào wèi bù gēn zhī yán. rú zhèn chén huáng dé gōng dào yí zhēn, běn wèi ān chā jiā juàn ér wèi zhī yuē:' cǐ nǎi yǔ ěr bīng wéi nán zhě'! yú shì gāo bīng yí zhā yú yě yǐ dài zhī. jí chén zhì. zé yòu wèi zhī yuē:' cǐ lái fēi zhēn xīn wèi ěr'! yǐ zhì bīng yí chén jiāng yí chén, jí zhèn chén jié yì shì yí chén chén wéi chù zhī yǐ tǎn dài zhī yǐ chéng. shù rì zhī jiān, zhèn chén jié yì shì liàng chén xīn shì yǐ. zuó yǔ chén miàn yì, jiāng bīng jǐn zhù chéng wài, zhǐ zhèn chén jiā juàn rù chéng, xié èr sān bǎi rén zì hù chén yǐ wéi kě xíng yǐ. ér chéng nèi zhī rén zhōng bù yǔn chén zhèng chóu chú wú jì, shì yǒu wéi yí zhù guā zhōu zhī shuō zhě. guā zhōu jù yáng zhōu jǐn sì shí lǐ, jí jiāng dū xiàn suǒ xiá yě zhù guā zhōu, yóu zhī zhù yáng zhōu. qiě yǒu chéng yǒu shuǐ kě yǐ zì wèi, ér zī gěi rì yòng jiào zhī yáng zhōu yóu biàn yān. wéi shí wéi zhèn chén liú zé qīng biāo xià guān bīng suǒ zhù, bì liú bīng yí zhù huái shàng, ér hòu gāo bīng kě lái. chén shāng zhī zhèn chén, zhèn chén suì nuò gài shēn gǎn huáng shàng ēn yù zhī hòu, bù yù yǐ jiā kǒu zhī gù, zhì chéng bīng mín shuǐ huǒ zhī xíng dān wù liàn bīng jiǎo zéi zhī shì yě. zhèn chén yòng yì rú cǐ, chén shén zhòng zhī. zhèn chén zài guā zhōu chén zài yáng, tiáo tíng yú bīng mín zhī jiān, jiàn wèi shì qí cāi xián, tóng guī yú hǎo, wèi bì yáng zhōu zhī bì bù kě jū yě'.
二十六日(壬午),史可法奏“兵民两便书”曰:‘镇臣高杰之兵,奉旨驻扬,而扬人坚不肯纳。盖从前既有仇隙,则向后不无提防;虽严令驱之,不能动也。臣前急于渡江,原欲了当此事,即当讨贼西行;不意兵民扞格,竟不能解。扬人惟利兵去,各兵惟愿驻扬;而好事者遂造为不根之言。如镇臣黄得功到仪真,本为安插家眷;而谓之曰:‘此乃与尔兵为难者’!于是高兵移扎于野以待之。及臣至。则又谓之曰:‘此来非真心为尔’!以致兵疑臣、将疑臣,即镇臣杰亦似疑臣;臣惟处之以坦、待之以诚。数日之间,镇臣杰亦似谅臣心事矣。昨与臣面议,将兵尽驻城外,止镇臣家眷入城,携二、三百人自护;臣以为可行矣。而城内之人终不允;臣正踌蹰无计,适有为移驻瓜州之说者。瓜州距扬州仅四十里,即江都县所辖也;驻瓜州,犹之驻扬州。且有城、有水可以自卫,而资给日用较之扬州尤便焉。惟时为镇臣刘泽清标下官兵所驻,必刘兵移住淮上,而后高兵可来。臣商之镇臣,镇臣遂诺;盖深感皇上恩遇之厚,不欲以家口之故,致成兵民水火之形、耽误练兵剿贼之事也。镇臣用意如此,臣甚重之。镇臣在瓜州、臣在扬,调停于兵民之间,渐为释其猜嫌,同归于好,未必扬州之必不可居也’。
zhèng yuán xūn, zì chāo zōng nán zhí shè xiàn rén, jí yáng zhōu. tiān qǐ jiǎ zǐ, xiāng kuí. chóng zhēn guǐ wèi, jìn shì dì sān rén xuán jiǎ guī. gāo jié zhì yáng, yáng rén bì mén jù shǒu jié nù, jiāng gōng chéng. gōng dān qí wǎng yè, chén shuō dà yì jié chè bīng yú wǔ lǐ wài, yǐ dài kào shǎng hòu xíng. yuè rì, zàn qǐ liǎng mén nǎi hào shì zhě fù qǔ chéng wài yóu bīng jiǎn zhī, yǐ lì qí tuó. jié yì nù, jī bù kě jiě. gōng qǐng yíng yuán rèn jì dū wáng yǒng jí zhì jùn, wǎng wèi jiū fēn. jié yǐ yáng mín xiān shā qǐ xìn wèi cí, qiě qǐng yǔ zhōng chéng yuē: qū zài bīng zhě, zhèn zhǎn zhī ruò qū zài mín zhě, fǔ zhǎn zhī. yǒng jí yǐ jié yán chuán fù gōng. èr shí wǔ rì, gōng dēng chéng nán, yǔ fǔ dào yì shì, wàn zhòng jù jí. gōng wèi rú gāo jié yán xiān shā qǐ xìn, chéng dāng jìn chéng fǒu zé, gòu huò qiě bù cè. zhòng yǐ gāo bīng shā rén, zuì bù róng huàn gōng yuē:' yì yǒu yáng chéng qiāng zéi zhě, qǐ jǐn yóu gāo zhèn yé'? yán wèi bì, qú kuí zhāng zì qiáng wáng zhù wàn chén cháng děng dà hū:' zhèng huàn tōng zéi, qū wèi jiě kuān wú chái ruò bù xià shǒu, shì bì jǐn zāo tú miè'! yú shì lì rèn cuán jí, suì yù hài. yì pū yīn bào yǐ shēn hù zhǔ, tóng bèi chuàng sǐ. gài yíng jiāng yǒu yáng chéng zhě, biāo bīng duō bù fǎ, wǎng wǎng shā yuè rén yú huò, gù zhǐ jí zhī ér zhòng wù rèn" yáng chéng" wèi" yáng chéng", gōng suì jí yú nán. xiān wǔ rì, nán dōu shòu gōng bīng bù zhí fāng zhǔ shì, jìng wèi jí bài guān yún. shǐ kě fǎ shū cān yuè shù rì, fǔ chén zhǎn qián sān qú kuí yú shì, bìng zhàng qí dǎng bì zhī. zì hòu, yáng rén cháng yè jiàn gōng yú chéng shàng, é guān fēi páo zhǐ huī ér guò, ruò tiān shén rán. shī huà miào tiān xià, suǒ zhe yǒu" dú shǐ lùn zàn"" yīng xióng lìng zhōng lù"" yīng xióng hèn"" zuǒ guó lèi hán"" wén yú chū èr jí" xíng shì.
郑元勋,字超宗;南直歙县人,籍扬州。天启甲子,乡魁。崇祯癸未,进士第三人;旋假归。高杰至扬,扬人闭门拒守;杰怒,将攻城。公单骑往谒,陈说大义;杰掣兵于五里外,以待犒赏后行。越日,暂启两门;乃好事者复取城外游兵翦之,以利其橐。杰益怒,积不可解。公请迎原任蓟督王永吉至郡,往为纠纷。杰以扬民先杀起衅为辞,且请与中丞约:曲在兵者,镇斩之;若曲在民者,抚斩之。永吉以杰言传覆公。二十五日,公登城南,与抚道议事,万众俱集。公谓如高杰言先杀启衅,诚当禁惩;否则,构祸且不测。众以高兵杀人,罪不容逭;公曰:‘亦有杨诚戕贼者,岂尽由高镇耶’?言未毕,渠魁张自强、王柱万、陈尝等大呼:‘郑宦通贼,曲为解宽;吾侪若不下手,势必尽遭屠灭’!于是利刃攒集,遂遇害。义仆殷报以身护主,同被创死。盖营将有杨诚者,标兵多不法,往往杀越人于货,故指及之;而众误认“杨诚”为“扬城”,公遂及于难。先五日,南都授公兵部职方主事,竟未及拜官云。史可法疏参;越数日,抚臣斩前三渠魁于市,并杖其党毙之。自后,扬人常夜见公于城上,峨冠、绯袍指挥而过,若天神然。诗画妙天下,所著有“读史论赞”、“英雄令终录”、“英雄恨”、“左国类函”、“文娱初、二集”行世。
fù jì: jié dé chéng nèi bǎi xìng zé shā zhī, ruò jū chéng wài zhě jié yòu ěr, shā rén shén zhòng mǐ wù téng guì, mín bù liáo shēng. yáng zhī shǔ yì tài xīng, gù fǔ zhū yī féng jiā zài yān. jié bīng rù, qǐ dì sān céng, dé cáng jīn bā shí wàn ér qù zhū yǐ shì pín kùn, jiāng suǒ jū zhái lú xī yù yú tóng yì shēn shì lǐ yù yōng yún. liú zōng zhōu lùn shí shì
附记:杰得城内百姓则杀之,若居城外者截右耳,杀人甚众;米物腾贵,民不聊生。扬之属邑泰兴,故抚朱一冯家在焉。杰兵入,启地三层,得藏金八十万而去;朱以是贫困,将所居宅庐悉鬻于同邑绅士李寓庸云。刘宗周论时事
jiǎ shēn liù yuè, qǐ liú zōng zhōu dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ. chū shí rì bǐng yín, zōng zhōu sān kàng shū lùn shí shì, zhǐ chēng" cǎo mǎng gū chén", bù shǔ xián. shǒu yán dà chéng jìn tuì, guān xì jiāng zuǒ xīng wáng. yòu yán:' tǎo zéi zhī fǎ yǒu sì: yī yuē jù xíng shèng yǐ guī jìn qǔ. jiāng zuǒ fēi piān ān zhī yè, qǐng jìn ér tú jiāng běi jīn huái ān fèng yáng ān qìng xiāng yáng děng chù suī gè lì zhòng zhèn, yóu dāng zhòng zài fèng yáng ér zhù yǐ bì xià qīn zhēng zhī shī. zhōng dōu gù tiān xià zhī shū yě, dōng è huái xú, běi kòng yù zhōu, xī gù jīng xiāng, ér nán qù jīn líng yì bù yuǎn. yǐ cǐ jiàn huī jiàn jìn, qín jìn yàn qí dāng bì xiǎng yìng. jiān kāi yī miàn zhī wǎng, tīng qí shā zéi zì xiào, zéi shì yì gū zéi dǎng rì jǐn yǐ. yī yuē zhòng píng fān yǐ zī tán yā. dì fāng zhī jiàn zéi ér táo yě, zǒng yóu dū fǔ fēi cái, bù néng tán yā. yuǎn bù jù lùn, jí rú huái yáng shù bǎi lǐ zhī jiān, liǎng jié yuè bù néng yù luàn zéi zhī nán xià, zhì huái běi yí kuài tǔ gǒng shǒu ér shòu zhī zéi. yóu kě hèn zhě, lù zhèn fēi zuò shǒu huái chéng, yǐ jiā juàn fú zhōu yú yuǎn dì shì chàng zhī táo yě. yú shì zhèn chén liú zé qīng gāo jié suì xiāng shuài yǒu jiā shǔ jì jiāng nán zhī shuō, yóu ér xiào zhī yòu hé zhū yān! àn jūn fǎ: lín zhèn tuō táo zhě zhǎn chén wèi yī fǔ èr zhèn jiē kě zhǎn yě. yī yuē shèn jué shǎng yǐ sù jūn qíng. jīn tiān xià bīng shì bù jìng jí yǐ, jiāng hàn bīng jiāo yǐ fēi yī rì. jīn qǐng bì xià qīn zhēng suǒ zhì, jí wèn shì zú gān kǔ ér shēn yǔ gòng zhī, nǎi dé jiàn zī téng bǎo xú zhāng tà fá. yī miàn fēn bié gè shuài zhī fēng shǎng, shú yīng shú làn? qīng zé liàng shōu hóu jué zhòng zé bìng duó bó jué. jūn gōng jì hé, jūn fǎ yì shēn zuǒ zhī yòu zhī, wú bù yòng mìng. fū yǐ zuǒ shuài huī fù yān ér fēng, gāo liú bài táo yě ér yì fēng yòu shuí wèi bù fēng zhě? wǔ chén jì làn, wén chén suí zhī wài tíng jì làn, zhōng dāng cóng zhī. chén kǒng tiān xià wén ér jiě tǐ yě. yī yuē hé jiù guān yǐ lì chén jì. yān jīng jì pò, yǒu shòu wěi guān ér táo zhě yǒu zài fēng shǒu ér táo zhě yǒu zài shǐ mìng ér táo zhě, yú fǎ jiē zài bù shè jí yí fēn bié dìng zuì. zhì yú wěi mìng nán xià, pái huái yú shùn nì zhī jiān zhě, shí fán yǒu tú yóu dāng xiǎn shì zhū jué. xíng cǐ shù zhě, yú tǎo zéi fù chóu zhī fǎ yì lüè jù shì yǐ. ruò fú bāng běn zhī jì, tān guān dāng dǎi kù lì dāng zhū xún liáng zhuō yì, dāng pò gé jīng yì, zé yǒu ān fǔ zhī shǐ zài. ér chén gèng yǒu bù rěn yán zhě, dāng cǐ guó pò jūn wáng zhī jì, pǔ tiān chén zǐ jiē dāng zhì sǐ xìng ér bù sǐ, fǎn yīng shēng jí, néng wú zēng tiān qiǎn! chú làn diǎn bù yí gài xíng wài, cǐ hòu yī qiè dà xiǎo quán chú, réng qǐng zàn chēng" xíng zài", shǎo cún chén zǐ fù zuì yǐn tè zhī chéng'! yòu shū yán:' zéi bīng rù qín yú jìn, zhí bī jīng shī dà jiāng yǐ nán, gù yàn rán wú yàng yě. ér èr sān dū fǔ céng bù wén qiǎn yī rén yī qí běi jìn, yǐ zhuàng shēng yuán zéi suì dé cháng qū fàn quē, zuò shì jūn fù wēi wáng ér bù zhī jiù: zé fēng jiāng zhū chén zhī yí zhū zhě yī. jì ér dà xíng zhī xiōng wèn què yǐ, fū tiān tòng fèn fèn gē ér qǐ, jué yī zhàn yǐ shú qián qiān, yòu dāng bù qí cháo shí. fāng qiě yǎng shēng xī yú nán zhōng, zhēng yán gù yǔ zhī shì xiè bīng quán yú kǔn wài, shǒu tú dìng cè zhī gōng. dū fǔ zhū chén réng fù ān zuò dì fāng, bù yí yī bù: zé fēng jiāng zhū chén zhī yí zhū zhě èr. rán yóu huò yuē shì wú bǐng chéng dài xīn cháo jì lì, zì yīng lì qiǎn běi fá zhī shī. bù rán, ér jí chí yī jiè, shǐ jī là wán jiān dào běi jìn, huò xí yàn zhōng fù lǎo gòng jī chóu chǐ, kū jiǔ miào zhī líng, fèng ān zǐ gōng jiān fǎng zhū huáng zǐ de hào, gǒu xiào bāo xū zhī yì, suī nì zéi wèi shǐ wú liáng xīn. ér zhū chén jì bù chū cǐ yě! yòu bù rán, jí qǐ mǐn shuài zhèng zhī lóng, yǐ hǎi shī zhí dǎo yàn dōu lìng jiǔ biān dū zhèn juàn jiǎ xián méi, chū qí bù yì, shì huò kě jǐ. ér zhū chén yòu bù chū cǐ! fēn fēn zhì zuò, jǐn shǔ tǐ miàn. tiān jiǎ zhī líng, jǐn lìng wú zhèn zhū chén yī zòu yān jīng zhī jié, jiāng zhì wǒ nán zhōng miàn mù yú hé dì? zé jǔ cháo móu guó bù zhōng zhī yí zhū zhě sān. ér gèng yǒu nán jiě zhě, xiān dì shēng xiá, bān xíng sàng zhào, hé děng dà diǎn! ér chí zhì rì jiǔ, jù jīn yuè yú, wèi zhì chén xiāng zài zhè rú cǐ, yuǎn shěng kě zhī. shí yí shì huàn, chuǎn miù cuò chū jí chéng fú zhī chéng míng yì, shì xiān dì zhōng wú fú yú tiān xià yě: zé jīn rì diǎn lǐ zhū chén zhī yí zhū zhě sì. zhì zuì fèi zhū chén liàng cóng zhāo xuě, zì yìng yuán xiān dì yí zhào ér jí zhī. nǎi yī gài jìng yòng xīn ēn, jí guāng dì zhū dāng tiě àn, qián hòu zhào shū méng hùn, shì bì biāo hǔ zhī lèi jǐn cóng píng fǎn ér hòu yǐ. jūn fù, yī yě" sān nián wú gǎi" zhī wèi hé? jiē hū! yǐ yǐ. xiān dì shí qī nián zhī yōu qín, niàn niàn kě yǐ duì huáng tiān qì hòu tǔ yī dàn shēn xùn shè jì, lí gǔ jīn wèi yǒu zhī cǎn, ér shí bào yú chén gōng nǎi rú cǐ zhī báo! yǎng wéi bì xià zài fā āi tòng zhī zhào lì xìng wèn zuì zhī shī, qǐng zì zhōng wài zhū chén zhī bù zhí zhě shǐ'.
甲申六月,起刘宗周都察院左都御史。初十日(丙寅),宗周三抗疏论时事,止称“草莽孤臣”,不署衔。首言大铖进退,关系江左兴亡。又言:‘讨贼之法有四:一曰据形胜以规进取。江左非偏安之业,请进而图江北;今淮安、凤阳、安庆、襄阳等处虽各立重镇,尤当重在凤阳而驻以陛下亲征之师。中都固天下之枢也,东扼淮、徐,北控豫州,西顾荆、襄,而南去金陵亦不远。以此渐恢渐进,秦、晋、燕、齐当必响应。兼开一面之网,听其杀贼自效,贼势益孤、贼党日尽矣。一曰重屏藩以资弹压。地方之见贼而逃也,总由督抚非才,不能弹压。远不具论,即如淮、扬数百里之间,两节钺不能御乱贼之南下,致淮北一块土拱手而授之贼。尤可恨者,路振飞坐守淮城,以家眷浮舟于远地;是倡之逃也。于是镇臣刘泽清、高杰遂相率有家属寄江南之说,尤而效之;又何诛焉!按军法:临阵脱逃者斩;臣谓一抚、二镇皆可斩也。一曰慎爵赏以肃军情。今天下兵事不竞极矣,将悍兵骄已非一日。今请陛下亲征所至,亟问士卒甘苦而身与共之,乃得渐资腾饱、徐张挞伐。一面分别各帅之封赏,孰应孰滥?轻则量收侯爵、重则并夺伯爵。军功既核,军法益伸;左之右之,无不用命。夫以左帅恢复焉而封,高、刘败逃也而亦封;又谁为不封者?武臣既滥,文臣随之;外廷既滥,中珰从之。臣恐天下闻而解体也。一曰覈旧官以立臣纪。燕京既破,有受伪官而逃者、有在封守而逃者、有在使命而逃者,于法皆在不赦;急宜分别定罪。至于伪命南下,徘徊于顺逆之间者,实繁有徒;尤当显示诛绝。行此数者,于讨贼复仇之法亦略俱是矣。若夫邦本之计,贪官当逮、酷吏当诛;循良卓异,当破格旌异,则有安抚之使在。而臣更有不忍言者,当此国破君亡之际,普天臣子皆当致死;幸而不死,反膺升级,能无增天谴!除滥典不宜概行外,此后一切大小铨除,仍请暂称“行在”,少存臣子负罪引慝之诚’!又疏言:‘贼兵入秦逾晋,直逼京师;大江以南,固晏然无恙也。而二、三督抚曾不闻遣一人一骑北进,以壮声援;贼遂得长驱犯阙,坐视君父危亡而不之救:则封疆诸臣之宜诛者一。既而大行之凶问确矣,敷天痛愤;奋戈而起,决一战以赎前愆,又当不俟朝食。方且仰声息于南中,争言固圉之事;卸兵权于阃外,首图定策之功。督抚诸臣仍复安坐地方,不移一步:则封疆诸臣之宜诛者二。然犹或曰事无禀承;迨新朝既立,自应立遣北伐之师。不然,而亟驰一介,使齎蜡丸间道北进,或檄燕中父老共激仇耻,哭九庙之灵,奉安梓宫;兼访诸皇子的耗,苟效包胥之义,虽逆贼未始无良心。而诸臣计不出此也!又不然,亟起闽帅郑芝龙,以海师直捣燕都;令九边督镇卷甲衔枚,出其不意,事或可几。而诸臣又不出此!纷纷制作,尽属体面。天假之灵,仅令吴镇诸臣一奏燕京之捷,将置我南中面目于何地?则举朝谋国不忠之宜诛者三。而更有难解者,先帝升遐,颁行丧诏,何等大典!而迟滞日久,距今月余,未至臣乡;在浙如此,远省可知。时移事换,舛谬错出;即成服祗成名邑,是先帝终无服于天下也:则今日典礼诸臣之宜诛者四。至罪废诸臣量从昭雪,自应援先帝遗诏而及之。乃一概竟用新恩,即光帝诛珰铁案,前后诏书蒙混,势必彪虎之类尽从平反而后已。君、父,一也;“三年无改”之谓何?嗟乎!已矣。先帝十七年之忧勤,念念可以对皇天、泣后土;一旦身殉社稷,罹古今未有之惨,而食报于臣工乃如此之薄!仰惟陛下再发哀痛之诏、立兴问罪之师,请自中外诸臣之不职者始’。
qī yuè shí yī rì bǐng wǔ, liú zé qīng gāo jié hé zòu liú zōng zhōu:' quàn shàng qīn zhēng, yǐ dòng yáo dì zuò duó zhū jiàng fēng, yǐ jī biàn jūn xīn. bù rén bù zhì, huò zuì míng jiào'! yòu sān shí rì yǐ mǎo, liú liáng zuǒ liú zé qīng gè shū cān liú zōng zhōu quàn zhǔ shàng qīn zhēng, wèi yǒu nì móu. bā yuè chū èr rì dīng yǐ, gāo jié děng gōng shū, qǐng jiā zōng zhōu zhòng lù, wèi shū zì chēng cǎo mǎng gū chén wèi bù chén. jì shàng, zé qīng yǐ gǎo shì jié jié jīng yuē:' wú bèi wǔ rén, nǎi yù cháo zhōng shì hū'! shū liè huáng dé gōng míng, dé gōng yòu shū biàn shí bù yù wén mǎ shì yīng yīn ní zhī, bù dé shàng. shì yīng réng nǐ zhǐ yún:' xiàn chén píng rì yuán yǐ yì lùn qǔ zhòng' gài cì zhī yě. tíng yì yù qiǎn gāo liú ér mò kě shuí hé, yù zuì zōng zhōu ér nán wéi qīng yì shǐ kě fǎ yīn shū, liǎng jiě zhī yuē:' tíng chén lùn shì fēi xiàn chén lùn gōng zuì, gè bù xiāng ài'. èr shí rì yǐ hài, liú zé qīng fù niē sì zhèn gōng shū jiū jiāng yuē guǎng liú zōng zhōu móu wēi shè jì. jiǔ yuè chū shí rì yǐ wèi, zōng zhōu zhì shì. cì rì, hù kē lù lǎng nèi pī liú yòng. xiān shì, lù lǎng yǔ yù shǐ huáng ěr dǐng yǐ lì wài zhuǎn bīng bèi qiān shì, jì wú suǒ chū nǎi shū gōng zōng zhōu, yīn ér fù zhí. shàng shū xú shí qí yán:' lǎng zāng sī yīng liè zhuǎn jiāo tōng nèi chén, chuán liú fēi fǎ'. lǎng jí hé' shí qí jié dǎng qī jūn, bǎ chí cháo zhèng, wú rén chén lǐ'. zōng zhōu yú qī yuè shí jiǔ rì jiǎ chén dào rèn, zhì jiǔ yuè chū shí rì zhì rèn fán rèn dū chá yuàn zuǒ dōu yù shǐ sì shí jiǔ rì.
七月十一日(丙午),刘泽清、高杰劾奏刘宗周:‘劝上亲征,以动摇帝祚;夺诸将封,以激变军心。不仁不智,获罪名教’!又三十日(已卯),刘良佐、刘泽清各疏参刘宗周劝主上亲征,为有逆谋。八月初二日(丁已),高杰等公疏,请加宗周重僇,谓疏自称草莽孤臣为不臣。既上,泽清以稿示杰;杰惊曰:‘吾辈武人,乃预朝中事乎’!疏列黄得功名,得功又疏辨实不预闻;马士英阴尼之,不得上。士英仍拟旨云:‘宪臣平日原以议论取重’;盖刺之也。廷议欲谴高、刘而莫可谁何,欲罪宗周而难违清议;史可法因疏,两解之曰:‘廷臣论是非、宪臣论功罪,各不相碍’。二十日(乙亥),刘泽清复捏四镇公疏纠姜曰广、刘宗周谋危社稷。九月初十日(乙未),宗周致仕。次日,户科陆朗内批留用。先是,陆朗与御史黄耳鼎以例外转兵备佥事,计无所出;乃疏攻宗周,因而复职。尚书徐石麒言:‘朗赃私应劣转、交通内臣,传留非法’。朗即劾‘石麒结党欺君,把持朝政,无人臣礼’。宗周于七月十九日(甲辰)到任,至九月初十日致任;凡任都察院左都御史四十九日。
liú kǒng zhāo líng wǔ zhāng shèn yán
刘孔昭陵侮张慎言
liú kǒng zhāo, hào fù yáng, zhè jiāng rén xí chéng yì bó, guān cāo jiāng. kǒng zhāo shì qí zǔ mǔ hú shì. hú wéi liú shàng zhōng jì qī, shēng lái chén ér kǒng zhāo fù jìn chén, wèi chū bì mò shì qiǎo yún suǒ shēng. liú shàng zhōng méi, lái chén yīng xí dí sì yǐ yòu, wèi jìn chén jiàn xí. jìn chén méi, kǒng zhāo yòu mào xí zhī, suì zèng mò shì wèi bó fū rén. jí guān cāo jiāng, suì bǔ lái chén bì zhī yù è hú shì chū jiē, bìng yì shā zhī. zhēn dà nì bù dào zhě zāi!
刘孔昭,号复阳,浙江人;袭诚意伯,官操江。孔昭弑其祖母胡氏。胡为刘尚忠继妻,生莱臣;而孔昭父荩臣,为出婢莫氏巧云所生。刘尚忠没,莱臣应袭嫡嗣;以幼,为荩臣僭袭。荩臣没,孔昭又冒袭之,遂赠莫氏为伯夫人。及官操江,遂捕莱臣毙之狱;恶胡氏出揭,并缢杀之。真大逆不道者哉!
zhì jiǎ shēn wǔ yuè, yì qǐ fèi, kǒng zhāo gù shàn ruǎn dà chéng, tè jǔ zhī shǐ kě fǎ bù cóng. jí shí bā rì yǐ yǐ kě fǎ lí jīng, èr shí èr rì yǐ yǒu mǎ shì yīng rù zhí, kǒng zhāo bì yù qǐ dà chéng. zì zhào yǒu" nì dǎng bù dé qīng yì" zhī yǔ, ér zhāng shèn yán bǐng zhèng chí zhèng, kǒng zhāo dù nán pò lì, zhì jiǔ zhuó zhū hóu bó tíng lùn zhī, bì yù tíng lùn zhú qù zhǒng chén, ér hòu kě wéi wǒ suǒ yù wèi líng bì hóu xīn chéng bó jiē nuò zhī. shí shèn yán tiáo yì:' běi lái zhū chén suī qū xī miǎn yán, shì huò xié cóng, qíng fēi wěi shùn rú néng zì bá nán lái, zhuó dìng yòng zhī zhī fǎ'. yīn jiàn yuán rèn dū shī dà xué shì wú shēn lì bù shàng shū zhèng sān jùn yǒu zhǐ:' shè shēn zuì, bì jiàn sān jùn qí lìng yì'. èr shí sān rì gēng xū, zǎo cháo bì, kǒng zhāo qiè tāng guó zuò zhào zhī lóng zhū xūn chén hū dà xiǎo jiǔ qīng kē dào yú tíng, dà mà shèn yán, yù zhú zhī qù wèi' xuě chǐ chú xiōng fáng jiāng fáng hé, jǔ cháo chén zǐ, quán fù jīng shén yí zhù yú cǐ. nǎi jīn rì jiǎng tuī guān míng rì jiǎng shēng guān, pái hū wǔ chén zhuān xuǎn wén chén, jié dǎng xíng sī. suǒ jiàn wú shēn, yǒu bèi chéng xiàn zhēn jiān chén yě'! shèn yán lì bān bù biàn. dà xué shì gāo hóng tú yán' zhǒng chén zì yǒu běn mò, hé jù diàn zhēng'! shàng yù:' wén wǔ guān gè hé zhōng, wù piān jìng'! kǒng zhāo xiù zhōng qǔ chū xiǎo rèn, zhú shèn yán yú bān qì chén chǒu lì, bì yù shǒu rèn zhī. tài jiàn hán zàn zhōu chì zhī, yán yuē:' cóng gǔ wú cǐ cháo guī'! nǎi zhǐ. yù shǐ wáng sūn fān yuē:' xiān dì cái wén cāo jiāng guī wǔ cāo jiāng, yì wèi jiàn zuò hé shì yè qiě lì bù zhí sī yòng rén, chú tuī guān shēng guān wài, bié wú zhí zhǎng'. xuān zhēng diàn shàng. shèn yán jí yǐn jí qǐ xiū. kǒng zhāo tuì, zòu:' shèn yán tuī bǔ xìng làn, jǔ jiàn wú shēn zhèng sān jùn gèng wéi kě yì. shèn yán yuán yǒu èr xīn, gào miào dìng cè, zǔ nàn jiān biàn, bù kě bù zhū. qǐ dà fèn gàn duàn, shōu huí wú shēn" bì jiàn" zhī mìng, zhòng chù shèn yán qī jūn wù guó zhī jiè'. èr shí sì rì xīn hài, gāo hóng tú zòu yán:' wén wǔ gè guān yǒu zhí zhǎng, wú dé qīn fàn jí wén chén zhōng gè bù bù dé duó lì bù zhī quán. jīn yòng rén nǎi shèn yán shì, kǒng zhāo yī shǒu wò dìng fēi qí suǒ sī, jí wèi zhī jiān, chén děng jiē shǔ zhuì yuán yǐ. shèn yán jiàn shēn, xūn chén zhī wèi bù kě, chén bù néng zhī piào nǐ shí chū chén shǒu. yòu sān jùn qīng gāng, xì wǔ cháo rén wàng, chén zhōng yǐ wéi bù kě bù yòng shì chén zuì bù jiǎn shèn yán. qiè niàn cháo tíng zhī zūn, zūn yú lǐ miǎn tiān zǐ zhī guì, guì yǐ shū sūn. chén tiǎn fǔ bì, zuò shì chén bì jǐ ruò sòng tíng, kuì sǐ wú dì. qǐng cì bà chì'! jiāng yuē guǎng yǐn jí qiú qù. shàng qiǎn hóng lú guān gè yù liú.
至甲申五月,议起废,孔昭故善阮大铖,特举之;史可法不从。及十八日(乙已)可法离京,二十二日(乙酉)马士英入直,孔昭必欲起大铖。自诏有“逆党不得轻议”之语,而张慎言秉政持正,孔昭度难破例,置酒酌诸侯伯廷论之,必欲廷论逐去冢臣,而后可惟我所欲为;灵璧侯、忻城伯皆诺之。时慎言条议:‘北来诸臣虽屈膝腼颜,事或胁从,情非委顺;如能自拔南来,酌定用之之法’。因荐原任督师大学士吴甡、吏部尚书郑三俊;有旨:‘赦甡罪,陛见;三俊俟另议’。二十三日(庚戌),早朝毕,孔昭挈汤国祚、赵之龙诸勋臣呼大小九卿科道于廷,大骂慎言,欲逐之去;谓‘雪耻除凶、防江防河,举朝臣子,全副精神宜注于此。乃今日讲推官、明日讲升官,排忽武臣、专选文臣,结党行私。所荐吴甡,有悖成宪;真奸臣也’!慎言立班不辨。大学士高宏图言‘冢臣自有本末,何遽殿争’!上谕:‘文武官各和衷,勿偏竞’!孔昭袖中取出小刃,逐慎言于班;泣陈丑詈,必欲手刃之。太监韩赞周叱之,言曰:‘从古无此朝规’!乃止。御史王孙蕃曰:‘先帝裁文操江、归武操江,亦未见作何事业;且吏部职司用人,除推官、升官外,别无职掌’。喧争殿上。慎言即引疾乞休。孔昭退,奏:‘慎言推补幸滥,举荐吴甡、郑三俊更为可异。慎言原有二心,告庙定策,阻难奸辨,不可不诛。乞大奋干断,收回吴甡“陛见”之命,重处慎言欺君误国之戒’。二十四日(辛亥),高宏图奏言:‘文武各官有职掌,毋得侵犯;即文臣中各部不得夺吏部之权。今用人乃慎言事,孔昭一手握定;非其所私,即谓之奸,臣等皆属赘员矣。慎言荐甡,勋臣知为不可,臣不能知;票拟实出臣手。又三俊清刚,系五朝人望,臣终以为不可不用;是臣罪不减慎言。窃念朝廷之尊,尊于李勉;天子之贵,贵以叔孙。臣忝辅弼,坐视宸陛几若讼庭,愧死无地。请赐罢斥’!姜曰广引疾求去。上遣鸿胪官各谕留。
èr shí liù rì guǐ chǒu, shàng zhào fǔ chén gāo hóng tú jiāng yuē guǎng mǎ shì yīng yú xíng gōng shàng wèi hóng tú yuē:' guó jiā duō gù, yǐ lài liáng duō xiān shēng hé yán qù yě'? duì yuē:' chén fēi gǎn qīng qù dì yòng rén yī shì, chén wèi kě xūn chén zé wèi bù kě, shì fēi xiáo luàn, chén hé néng zài wèi'. shàng yuē:' zhèn yú xíng zhèng yòng rén wèi xí, qīng děng suǒ yán wú yī bù cóng, wù yí yǒu tā'. hóng tú yuē:' zhǒng chén zhāng shèn yán qīng zhèng yǒu pǐn, lì bù yǐ yòng rén wéi zhí, wú yī rì bù yòng rén, shì wú yī rì bù xiū zhí yě. rú tuī liú zōng zhōu huáng dào zhōu, shǐ xūn chén chù zhī, yì bì jí zhòng hé dú yǐ wéi zuì? wú shēn qián rèn fǔ àn, jù yǒu shēng míng qīng wàng, xiān dì jiǎn zài nèi gé dū shī shāo huǎn zhì qiǎn, xiān dì shā yán rú bù shā shēn, jí kě zhī qí rén. jiǎ xiān dì zài jīn rì, yì bì yòng zhī hé xūn chén yǐ cǐ zuì zhǒng chén yě'! hóng tú yòu yán jìn chén tān dú zhuàng shàng yuē:' zhèn gù wén zhī zhū chén tōng lù chū zhī xiù zhōng, chéng kě chī yě'! shí lǚ zhào duì, xiān hòu wú xū rì, huò yī rì zài zhào shàng yì yǒu yì wèi míng zhǔ. zhì mǎ shì yīng dāng guó, zhí gāo gǒng tīng zhī, bù fù zhī wài biān shì yǐ.
二十六日(癸丑),上召辅臣高宏图、姜曰广、马士英于行宫;上谓宏图曰:‘国家多故,倚赖良多;先生何言去也’?对曰:‘臣非敢轻去;第用人一事,臣谓可、勋臣则谓不可,是非淆乱,臣何能在位’。上曰:‘朕于行政用人未习,卿等所言无一不从,勿疑有他’。宏图曰:‘冢臣张慎言清正有品,吏部以用人为职,无一日不用人,是无一日不修职也。如推刘宗周、黄道周,使勋臣处之,亦必藉重;何独以为罪?吴甡前任抚按,俱有声名清望,先帝简在内阁;督师稍缓致谴,先帝杀延儒、不杀甡,即可知其人。假先帝在今日,亦必用之;何勋臣以此罪冢臣也’!宏图又言近臣贪黩状;上曰:‘朕固闻之;诸臣通赂出之袖中,诚可嗤也’!时屡召对,先后无虚日,或一日再召;上亦有意为明主。至马士英当国,直高拱听之,不复知外边事矣。
èr shí qī rì jiǎ yín, zhāng shèn yán qǐng jí qiú bà chì, yǐ fú shì chén zhī xīn. lǐ zhān yán:' xūn chén fèn jī yǒu yīn. dāng zhōng fǔ jù huì, mǎ shì yīng shǒu zhá yí lǚ dà qì yíng lì huáng shàng, zàn zhōu kǒng zhāo wú bù yǔn xié. lí míng jí yì, dà qì wǎn lǐ bīng èr bù, yū huí bù qián. chén děng shí jiǔ rén yǐ míng tiě yán zhī, cóng róng hòu zhì. yì zhì rì zhōng bù jué, kǒng zhāo nù xíng yú sè chén yǔ guō jīng wéi chén liáng bì zhōu yuán tài zhū guó chāng lì jiē ér shàng, miàn zhé dà qì. zàn zhōu yún:" kuài qǔ bǐ lái" yīn dé fǔ shǒu jiù méng. qīng chén yíng jià, dà qì shàng yù tíng dài ér zàn zhōu yǐ dēng zhōu yǐ, xié xíng zhě xú hóng jī chén liáng bì zhū guó chāng yě. kǒng zhāo yōng dài yǒu gōng, wén chén qǐ shì lǚ dēng wǔ chén fēng jué wèi dìng, suǒ yǐ yǒu diàn shàng zhī zhēng'. èr shí bā rì yǐ mǎo, shèn yán jù shū qiú qù yún:' chén àn hé nán shí, céng hé bù zhèng féng míng shèng chàng táo. qí zi féng quán zuò xiāng, sǒu qí mén shēng cáo qīn chéng cān zhōu zōng jiàn lǐ yīng shēng huáng zūn sù yǐ jí chén sān chén jiē sǐ yù, ér chén shù sù zhōu. xiān dì zhào shēng xíng bù shì láng, yǐ nǐ yù bù dàng, xián zhù shí yú nián ér fù qǐ. jīn dài zuì quán cáo èr shí rì, suì wèi kǒng zhāo suǒ zhǐ zhǐ yǒu yī qù ér yǐ. wú shēn zhèng sān jùn gé chén jiàn yú qián, kē chén jiàn yú hòu liǎng rén zhě xíng jǐ yǒu chǐ, chén néng bǎo zhī. kǒng zhāo zhǐ wèi xiǎo rén, yì kēng kēng xiǎo rén, fēi fǎn fù zhī xiǎo rén yě. wěi guān zhì yáng chéng, chén zǐ lǚ xuán tóu yá ér sǐ, gū sūn shàng yòu. guó nàn jiā biàn, tòng wú shēng lǐ chén dāng yǔ zī huáng wèi lǚ yǐ'.
二十七日(甲寅),张慎言请亟求罢斥,以服世臣之心。李沾言:‘勋臣愤激有因。当中府聚会,马士英手札移吕大器迎立皇上,赞周、孔昭无不允协。黎明集议,大器绾礼、兵二部,纡回不前。臣等十九人以名帖延之,从容后至。议至日中不决,孔昭怒形于色、臣与郭经维、陈良弼、周元泰、朱国昌历阶而上,面折大器。赞周云:“快取笔来”;因得俛首就盟。清晨迎驾,大器尚欲停待;而赞周已登舟矣,偕行者徐宏基、陈良弼、朱国昌也。孔昭拥戴有功,文臣启事屡登、武臣封爵未定,所以有殿上之争’。二十八日(乙卯),慎言具疏求去云:‘臣按河南时,曾劾布政冯明盛倡逃。其子冯铨作相,嗾其门生曹钦程参周宗建、李应升、黄尊素以及臣;三臣皆死狱,而臣戍肃州。先帝召升刑部侍郎,以拟狱不当,闲住十余年而复起。今待罪铨曹二十日,遂为孔昭所指;止有一去而已。吴甡、郑三俊阁臣荐于前,科臣荐于后;两人者行己有耻,臣能保之。孔昭指为小人,亦硁硁小人,非反覆之小人也。伪官至阳城,臣子履旋投崖而死,孤孙尚幼。国难家变,恸无生理;臣当与缁黄为侣矣’。
liù yuè chū èr rì wù wǔ, shàng mìng lì bù sī guān dūn cù shèn yán shì shì.
六月初二日(戊午),上命吏部司官敦促慎言视事。
chū liù rì rén xū, shǐ kě fǎ yán:' xiān dì yòng rén yuán wú chéng xīn, fù zōng lóng sūn chuán tíng qǐ zì lèi qiú, zhāng fèng xiáng yuán jì xián mǎ shì yīng qǐ zì shù jí. dāng wú shēn fèng mìng nán zhēng, yǐ hòu táng tōng bīng bù zhì, chí zé guò zhī suǒ kě yuán zhě, guó nàn zhī zuò, xūn chén zhī xùn guó zhě shuí? kǒng zhāo hé bù sī zhī! shèn yán yǐ qī xún zhǒng zǎi, yī jǔ wú shēn, biàn yǐ wéi zuì bù yì qīng cháo tíng ér zhǎng huò luàn yé'? chū bā rì jiǎ zǐ, jiǎng yù liú kǒng zhāo" gōng zài shè jì".
初六日(壬戌),史可法言:‘先帝用人原无成心,傅宗龙、孙传廷起自累囚,张凤翔、袁继咸、马士英起自戍藉。当吴甡奉命南征,以候唐通兵不至,迟则过之;所可原者,国难之作,勋臣之殉国者谁?孔昭何不思之!慎言以七旬冢宰,一举吴甡,便以为罪;不益轻朝廷而长祸乱耶’?初八日(甲子),奖谕刘孔昭“功在社稷”。
chū shí rì bǐng yín, zhāng shèn yán zhì shì. shàng yù yuē:' jìn jiāng bù fù, qīng yǐ wú jiā kě guī yán tú qiáo yù xū zhào'. shèn yán suì zhǐ yú níng guó. gū sūn jiān guān lái shì, shèn yán yuē:' zǔ sūn xiāng jù zú yǐ'! guó wáng hòu, shèn yán yù yù zú sūn fú chèn fǎn zàng gù lǐ.
初十日(丙寅),张慎言致仕。上谕曰:‘晋疆不复,卿已无家可归;沿途侨寓需召’。慎言遂止于宁国。孤孙间关来侍,慎言曰:‘祖孙相聚足矣’!国亡后,慎言郁郁卒;孙扶榇反葬故里。
shén yǐ! liú kǒng zhāo zhī kuáng bèi xiǎo rén yě. shǐ yě, shì shū shì zǔ mǔ, gù yǐ jué miè rén lǐ yǐ. jì nǎi yǐ wǔ cāo jiāng, yù shǒu rèn quán bù yú cháo qí wú jì dàn ruò cǐ, jiāng zhì nán guó jūn chén yú hé dì? yóu lài wáng sūn fān hán zàn zhōu děng zhèng yán zhé zhī ěr. rán kǒng zhāo zhī gǎn yú yǒu cǐ jǔ, yì yóu mǎ shì yīng wèi zhī zhù ěr.
甚矣!刘孔昭之狂悖小人也。始也,弑叔、弑祖母,固已绝灭人理矣。既乃以武操江,欲手刃铨部于朝;其无忌惮若此,将置南国君臣于何地?犹赖王孙蕃、韩赞周等正言折之耳。然孔昭之敢于有此举,亦由马士英为之助耳。
lù zhèn fēi wáng xiè zhèn fǔ huái ān jiǎ shēn chūn, shān xī táo bīng nán xià, jiāng běi zhèn kǒng huái fǔ lù zhèn fēi qiǎn jīn shēng huán děng shí qī jiāng lǜ bīng fēn dào fáng hé jí shǒu xú zhōu. sān yuè shí sān rì, yán' huái xú dào hé téng jiāo zhěng dùn xú fāng yǒu gōng, jīn shēng chǔ fǔ yǒu tóng zhī fàn míng kē kě bǔ quē'. èr shí qī rì yǐ mǎo, lù zhèn fēi lìng huái ān qī shí èr fāng gè jí yì bīng, měi jiā huò sān huò wǔ, dāo zhàng jù zì bèi. měi fāng yī shēng yuán wèi shè cháng yī wèi fù zì wèi cāo yǎn, guì chí jiǔ jiè zuò chuò. rì zé tuán liàn, yè zé yú guàn xún luó, yǐ bèi fēi cháng. shì rì dà yuè, jǔ rén tāng diào dǐng děng xián yì róng fú.
路振飞、王燮镇抚淮安甲申春,山西逃兵南下,江北震恐;淮抚路振飞遣金声桓等十七将率兵分道防河及守徐州。三月十三日,言‘淮徐道何腾蛟整顿徐方有功,今升楚抚;有同知范鸣珂可补缺’。二十七日(乙卯),路振飞令淮安七十二坊各集义兵,每家或三、或五,刀杖俱自备。每坊一生员为社长、一为副;自为操演,贵持久、戒作辍。日则团练,夜则鱼贯巡逻,以备非常。是日大阅,举人汤调鼎等咸易戎服。
èr shí jiǔ rì dīng sì, huái shàng shǐ chuán jīng chéng xiàn. zhèn fēi fēn shè zhuàng dīng shǒu chéng, niān fēn shǒu mén guān rì zé gè shǒu yī mén, yè sù chéng lóu. sì yuè wù wǔ shuò, huái chéng yì shì dào jūn mén guò táng, zhèn fēi shǎng yǐ huā hóng měi rén yín yī liǎng rén rén yǒng yuè, yào wǔ yú hé shàng. shì yǒu běi lái táo bīng sāo rǎo, jiàn zhī pì yì bì qù.
二十九日(丁巳),淮上始传京城陷。振飞分设壮丁守城,拈分守门官;日则各守一门,夜宿城楼。四月(戊午)朔,淮城义士到军门过堂,振飞赏以花红每人银一两;人人踊跃,耀武于河上。适有北来逃兵骚扰,见之辟易避去。
chū jiǔ rì bǐng yín, zhèn fēi jí huái chéng shēn shì yì shì. zhì zé chū táng bào yú xiù zhōng, yán' jīng chéng yǐ xiàn, dài wǒ zhě jí zhì jiāng fù wǒ chū yíng hū? yì miǎn lì yī shǒu hū'? yán bì lèi xià, zhòng jiē qì. sàn cáo liáng sì qiān dàn yú mín, qín wěi guān hú lái hè sòng zì chéng lǐ kuí chūn, shěn zhī yú hé zhǎn pàn jiāng zhào hóng zhēn děng, yòu qín guǐ wèi jìn shì wěi fáng yù shǐ wǔ sù, jiě jīng. wěi zhì jiāng jūn dǒng xué lǐ xí jù sù qiān, zhèn fēi qiǎn jiān chéng wáng shǒu bèi lǜ bīng jī pò zhī huò xué lǐ jí cóng zhě shí sān rén, xī zhǎn zhī. nǎi yǔ àn chén wáng xiè tóng xīn gù shǒu.
初九日(丙寅),振飞集淮城绅士议事。至则出塘报于袖中,言‘京城已陷,代我者即至;将缚我出迎乎?抑勉力一守乎’?言毕泪下,众皆泣。散漕粮四千石于民,擒伪官胡来贺、宋自诚、李魁春,沈之于河;斩叛将赵洪祯等,又擒癸未进士伪防御使武愫,解京。伪制将军董学礼袭据宿迁,振飞遣监城王守备率兵击破之;获学礼及从者十三人,悉斩之。乃与按臣王燮同心固守。
xiè zì léi chén, shùn tiān wǎn píng jí, hú guǎng wáng bēi rén. chóng zhēn gēng wǔ jǔ rén dīng chǒu jìn shì sān dài jǐn yī wèi zhǐ huī tóng zhī. tōng" chūn qiū", xià yǔn yí cháng chēng qí yǒu jīng wěi dà cái. chū rèn hé nán xiáng fú lìng, sān shǒu wēi chéng, cái shí dǎn lì wú bù chāo jué. jiǎ shēn sān yuè chū jiǔ rì lì rèn huái ān, yǔ zhèn fēi bìng zhe láo jī. yǒu wěi xuǎn huái ān zhī fǔ gǒng kè shùn xíng pái zhì huái shàng, xiě" yǒng chāng yuán nián èr yuè èr shí èr rì gěi" xiè suì qí pái, kǔn zé qí rén, zhú zhī huái kǒu. qín kè shùn, zhǎn yǐ xùn zhòng. xiè zì rèn shǒu hé, tuō zhèn fēi shǒu chéng, shì mín shì yǐ yì rán.
燮字雷臣,顺天宛平籍,湖广王陂人。崇祯庚午举人、丁丑进士;三代锦衣卫指挥同知。通“春秋”,夏允彝常称其有经纬大才。初任河南祥符令,三守危城,才识、胆力无不超绝。甲申三月初九日莅任淮安,与振飞并着劳绩。有伪选淮安知府巩克顺行牌至淮上,写“永昌元年二月二十二日给”;燮碎其牌,捆责其人,逐之淮口。擒克顺,斩以徇众。燮自任守河,托振飞守城,士民恃以屹然。
sān yuè èr shí yī rì, liú zé qīng bīng dùn sù qiān gāo jié bīng dùn xú zhōu, gè shēng yán nán qīn huái mín dà nù. xiè zì wèi yǔ zé qīng yǒu shí, qīng shēn yì zhī, quàn qí qiān yuán běi shàng. zé qīng bù kěn, dà shēng yún:' jí bù rǎo guì zhì, qǐng jià dào fù yáng zhōu'! xiè bù kě, yuē:' jí bù dé yǐ, yū dào cóng tiān cháng liù hé, zé fēi wǒ suǒ zhī yě'. zé qīng yǔn zhī, huái chéng dé miǎn tú tàn.
三月二十一日,刘泽清兵顿宿迁、高杰兵顿徐州,各声言南侵;淮民大怒。燮自谓与泽清有识,轻身诣之,劝其迁辕北上。泽清不肯,大声云:‘即不扰贵治,请假道赴扬州’!燮不可,曰:‘即不得已,迂道从天长、六合,则非我所知也’。泽清允之,淮城得免涂炭。
sì yuè chū sān rì gēng shēn, wěi fáng yù shǐ lǚ bì zhōu qiǎn pái zhì huái dài zhèn fēi, xiè kǔn zé qí rén. bì zhōu zhě, yuán rèn hé nán yì chuán dào, wèi xiè zuò shī yě. shí wǔ rì rén shēn, bì yǐ shī shēng shì xiè, xié wěi cān jiāng wáng fù fù rèn. yóu jī luò jǔ zhī xiè běn yì, nǎi yíng zhī yú zhōng tú huǒ cù fù zhī. xiè chì shǐ guì, bì zhōu mà yuē:' rén yě! bù rèn'? xiè yuē:' luàn chén zéi zhī, wǒ rèn de shuí'! lìng zuǒ yòu jié qí ěr xì jū qí zéi shì, bìng wèn yǐ shèng shàng dōng gōng, bì zhōu yī zì bù dá. jiě zhì fǔ yuàn, zhèn fēi mìng liú yì tíng, xuán shì sì mén, lìng shàn shè zhě jìng jí. zhèn fēi jǔ shāng láo luò jǔ, zān huā páng lì. fù lǚ bì zhōu wáng fù yú zhù, shè zhě èr shí bù wài, wǔ rén wéi ǒu, rén fā yī shǐ bù zhōng zhě tuì, zhōng zhě bào míng shǎng yín pái yī. shè zhě jǐn, nǎi mìng guǎ zhī. zhòng yuè, yì sì kuài yǐn.
四月初三日(庚申),伪防御使吕弼周遣牌至淮代振飞,燮捆责其人。弼周者,原任河南驿传道,为燮座师也。十五日(壬申),弼以师生视燮,携伪参将王富赴任。游击骆举知燮本意,乃迎之于中途;火猝缚之。燮叱使跪,弼周骂曰:‘人也!不认’?燮曰:‘乱臣贼之,我认得谁’!令左右截其耳;细鞫其贼事,并问以圣上、东宫,弼周一字不答。解至抚院,振飞命留驿亭,悬示四门,令善射者竞集。振飞举觞劳骆举,簪花旁立。缚吕弼周、王富于柱,射者二十步外,五人为耦,人发一矢;不中者退,中者报名赏银牌一。射者尽,乃命剐之。众悦,诣肆快饮。
wǔ yuè chū wǔ rì, huái fāng yì shì qín bīng sān shí yú rén, zhèn fēi bù gǎn wèn zòng zhī. shí sān rì, mǎ shì yīng guān bīng yóu huái fù jiāng dá nán jīng, gòng yī qiān èr bǎi chuán wáng xiè zhù qīng jiāng pǔ, lìng huái fāng yì shì pái lì liǎng yá, bù xǔ yī zhōu tíng bó yī rén dēng àn, fán sān rì ér bì. èr shí èr rì wǔ kè, tài jiàn lú jiǔ dé yǐn bīng yī qiān yù jìn chéng zhōng, shì mín dà zhèn zhèn fēi zài sān qiú miǎn.
五月初五日,淮坊义士擒兵三十余人,振飞不敢问;纵之。十三日,马士英官兵由淮赴江达南京,共一千二百船;王燮驻清江浦,令淮坊义士排立两涯,不许一舟停泊、一人登岸,凡三日而毕。二十二日午刻,太监卢九德引兵一千欲进城中,士民大震;振飞再三求免。
èr shí sān rì, liú zé qīng fèng zhǐ zhù huái ān wèi zhì, shì mín jiē jù. èr shí sì rì, zé qīng zhù bīng xū yí fǔ àn jí yì, zhèn fēi xiè bù xíng.
二十三日,刘泽清奉旨驻淮安;未至,士民皆惧。二十四日,泽清驻兵盱眙;抚按集议,振飞、燮不行。
èr shí wǔ rì, wěi guān wǔ sù jiě zhì fǔ yuàn, zhèn fēi yú sù yǒu jiù, bù rěn jù shā nǎi xià zhī yù.
二十五日,伪官武愫解至抚院,振飞于愫有旧,不忍遽杀;乃下之狱。
èr shí jiǔ rì, zhèn fēi dà xiǎng shì yú huái ān fǔ xué zhōng, xù xiàng lái yǒu gōng wén wǔ guān bā shí yú yuán zhèn fēi yǔ xiè qīn ān xí, guān zhě gǔ wǔ.
二十九日,振飞大享士于淮安府学中,叙向来有功文武官八十余员;振飞与燮亲安席,观者鼓舞。
yǐ ér zhèn fēi wèi mǎ shì yīng suǒ lùn, dé zhǐ tí hé, gé chéng bù píng xún yǐ shì mín gōng shū, dé miǎn. xuán dīng jiān qù. wáng xiè yòu wèi yù shǐ chén dān zhōng jiàn, shēng xún fǔ shān dōng shì mín duó qì. liú zé qīng suì yíng kū yú huái chéng zhōng, tián yǎng yǔ zhī māo shǔ shān dōng yòu bù kě wǎng, wáng xiè qūn xún yú hé shàng ér yǐ. tián yǎng, shì yīng zhī sī rén wǔ yuè shí qī rì, qǐ fǔ huái yáng, yǐ ruǎn dà chéng lì jiàn kān rèn jié yuè yě.
已而振飞为马士英所论,得旨提合,阁城不平;寻以士民公疏,得免。旋丁艰去。王燮又为御史陈丹衷荐,升巡抚山东;士民夺气。刘泽清遂营窟于淮城中,田仰与之猫鼠;山东又不可往,王燮逡巡于河上而已。田仰,士英之私人;五月十七日,起抚淮扬,以阮大铖力荐堪任节钺也。
shǐ kě fǎ zòu" huái rén zhōng yì shū":' chuǎng zéi zì rù guān yǐ hòu, shēng shì bī rén, jiǎ jiè ān mín, shān dòng hǎi nèi wěi guān yí dào, zhēng sī fèng yíng. shèn zhì dū fǔ shǒu wò bīng quán, bù néng suì yī wěi pái zhǎn yī wěi shǐ rén xīn zhī huài, zhì cǐ jí yǐ. wéi yǒu huái ān guān mín gù shǒu, wěi pái dào zé suì zhī wěi shǐ dào zé zhǎn zhī zéi qí bī hé shàng, zé yāo jī bài tuì zhī. zéi jiāng rú dǒng xué lǐ bái bāng zhèng děng, jiē zhí zhú ér bù gǎn qián. mín jiān yì bīng jí zhì yī èr shí wàn, shēng shì zhī zhuàng, yóu ruò cháng chéng. qǐng yòu bào huī fù sù qiān, wěi guān dùn zǒu, wéi chí jiāng shì, jiāng nán nǎi ān qí yǒu gōng yú guó jiā shén dà. rán huái rén zhī gǎn yú cǐ zhě, shí dì fāng guān gǔ wǔ zhī lì yě. fǔ àn zhū chén qīn zài hé gàn, yǔ mín gòng shǒu suì pái zhǎn shǐ, duàn ér xíng zhī. mì qiǎn gè bīng duō suǒ zhǎn huò, gù néng zhèn jiāng zú tóng chóu zhī kài jiān mín jiān sǐ shǒu zhī xīn. dōng nán diàn ān, shí lài cǐ jǔ. fú qǐ chì xià gāi bù yuàn, jiāng àn chén wáng xiè yōu zhuó shì quàn fǔ chén lù zhèn fēi yǐ jīng jiě rèn, lìng hòu yōu yì. qí yú dì fāng guān xiāng shēn shì mín jí háng jiān yǒu gōng jiàng shì, bìng xíng àn chén chá què jù tí, tè wèi jīng xù: shù zhōng yì zhī shì gǎn fèn, ér tā chǔ tóu zéi bì zéi tōu shēng gǒu miǎn zhě jiē zhī suǒ kuì chǐ yǐ'.
史可法奏“淮人忠义疏”:‘闯贼自入关以后,声势逼人,假借安民,煽动海内;伪官一到,争思奉迎。甚至督抚手握兵权,不能碎一伪牌、斩一伪使;人心之坏,至此极矣。惟有淮安官民固守,伪牌到则碎之、伪使到则斩之;贼骑逼河上,则邀击败退之。贼将如董学礼、白邦政等,皆踯躅而不敢前。民间义兵集至一、二十万,声势之壮,犹若长城。顷又报恢复宿迁,伪官遁走,维持疆事,江南乃安;其有功于国家甚大。然淮人之敢于此者,实地方官鼓舞之力也。抚按诸臣亲在河干,与民共守;碎牌斩使,断而行之。密遣各兵多所斩获,故能振将卒同仇之忾、坚民间死守之心。东南奠安,实赖此举。伏乞敕下该部院,将按臣王燮优擢示劝;抚臣路振飞已经解任,另候优议。其余地方官、乡绅、士民及行间有功将士,并行按臣察确具题,特为旌叙:庶忠义之士感奋,而他处投贼、避贼偷生苟免者皆知所愧耻矣’。
wěi huái yáng fáng yù shǐ wǔ sù zhì sù qiān, wěi jiāng dǒng xué lǐ wěi cáo chǔ fāng yǔn chāng wěi dū xiǎng bái bāng zhèng děng jù zhì jiǔ yàn zhī, suì liú lián shù rì jiè dǒng bīng qiān rén, suǒ guò dì fāng sāo rǎo bù kān. wěi shì chuán zhì xú zhōu, jǔ rén yán ěr méi dà mà, suì qí dié wǔ sù jū zhī, xià yù. ěr méi fù shī yuē:' sǐ guó fēi qīng sǐ nì qīng, hóng máo gǎn yǔ tài shān zhēng! chǔ shuāi wèi bì wú sān hù, xià fù yóu lái qǐ yī chéng. rì yuè yǒu shí jīng huì shí, qián kūn hé dàn bù huáng míng! chǒng xīn qǐ shì chéng ēn zhě, kōng zì jiāng shēn mǎi zéi míng'! qiǎn rén chí shì wǔ sù, sù dà nù, mì yù lìng rén zhǎn zhī.
伪淮扬防御使武愫至宿迁,伪将董学礼、伪漕储方允昌、伪督饷白邦政等俱置酒晏之,遂留连数日;借董兵千人,所过地方骚扰不堪。伪示传至徐州,举人阎尔梅大骂,碎其牒;武愫拘之,下狱。尔梅赋诗曰:‘死国非轻死逆轻,鸿毛敢与泰山争!楚衰未必无三户,夏复由来起一成。日月有时经晦蚀,乾坤何旦不皇明!宠新岂是承恩者,空自将身买贼名’!遣人驰示武愫,愫大怒,密欲令人斩之。
" lù wén zhēn gōng chuán": gōng huì zhèn fēi, zì jiàn bái, hào hào yuè guǎng píng qǔ zhōu rén. tiān qǐ yǐ chǒu jìn shì, shòu jīng yáng zhī xiàn. bù jiàn nì yǎn cí, duō huì zhèng xiàn rén jiē huì tú sì zhī. chóng zhēn xīn wèi, zhào rù wèi sì chuān dào yù shǐ. shū hé yí xīng wū chéng bā xiàn sān xiàng guó hú zhōu zhǒng zǎi jí shān dōng èr fǔ chén, jǔ cháo dàn zhī.
“路文贞公传”:公讳振飞,字见白,号皓月;广平曲周人。天启乙丑进士,授泾阳知县。不建逆奄祠,多惠政;县人皆绘图祀之。崇祯辛未,召入为四川道御史。疏劾宜兴、乌程、巴县三相国、湖州冢宰及山东二抚臣,举朝惮之。