xī yù sì
◎西域四
sā mǎ ér hǎn shā lù hǎi yá dá shī gàn sài lán yǎng yí kě shí dié lǐ mí bo huā ér bié shī bā lǐ hā liè ǎn dōu huái bā dá hēi shāng yú tián shī lá sī ǎn de gàn hā shí hā ér yì sī fú hǎn huǒ lá zhá qǐ lì má ér bái sōng hǔ ér dá ér mì nà shī zhě hǎn mǐn zhēn rì luò mǐ xī ér hēi lóu tǎo lái sī ā sù shā hā lǔ tiān fāng mò dé nà kūn chéng hā sān děng èr shí jiǔ bù fù lǔ mí
○撒馬兒罕 沙鹿海牙 達失干 賽藍 養夷 渴石 迭里迷 卜花兒 別失八里 哈烈 俺都淮 八答黑商 于闐 失剌思 俺的干 哈實哈兒 亦思弗罕 火剌札 乞力麻兒 白松虎兒 答兒密 納失者罕 敏真 日落 米昔兒黑婁 討來思 阿速 沙哈魯 天方 默德那 坤城(哈三等二十九部附) 魯迷
sā mǎ ér hǎn, jí hàn jì bīn dì, suí yuē cáo guó, táng fù míng jì bīn, jiē tōng zhōng guó. yuán tài zǔ dàng píng xī yù, jǐn yǐ zhū wáng fù mǎ wèi zhī jūn zhǎng, yì qián dài guó míng yǐ méng gǔ yǔ, shǐ yǒu sā mǎ ér hǎn zhī míng. qù jiā yù guān jiǔ qiān liù bǎi lǐ. yuán mò wèi zhī wáng zhě, fù mǎ tiē mù ér yě.
撒馬兒罕,即漢罽賓地,隋曰漕國,唐復名罽賓,皆通中國。元太祖蕩平西域,盡以諸王、駙馬為之君長,易前代國名以蒙古語,始有撒馬兒罕之名。去嘉峪關九千六百里。元末為之王者,駙馬帖木兒也。
hóng wǔ zhōng, tài zǔ yù tōng xī yù, lǚ qiǎn shǐ zhāo yù, ér xiá fāng jūn zhǎng wèi yǒu zhì zhě. èr shí nián jiǔ yuè, tiē mù ér shǒu qiǎn huí huí mǎn lá hā fēi sī děng lái cháo, gòng mǎ shí wǔ, tuó èr. zhào yàn qí shǐ, cì bái jīn shí yǒu bā dìng. zì shì pín suì gòng mǎ tuó. èr shí wǔ nián jiān gòng róng liù pǐ, qīng suō fú jiǔ pǐ, hóng lǜ sā hā lá gè èr pǐ jí bīn tiě dāo jiàn jiǎ zhòu zhū wù. ér qí guó zhōng huí huí yòu zì qū mǎ dǐ liáng zhōu hù shì. dì bù xǔ, lìng fù jīng yù zhī. yuán shí huí huí biàn tiān xià, jí shì jū gān sù zhě shàng duō, zhào shǒu chén xī qiǎn zhī, yú shì guī sā mǎ ér hǎn zhě qiān èr bǎi yú rén.
洪武中,太祖欲通西域,屢遣使招諭,而遐方君長未有至者。二十年九月,帖木兒首遣回回滿剌哈非思等來朝,貢馬十五,駝二。詔宴其使,賜白金十有八錠。自是頻歲貢馬駝。二十五年兼貢絨六匹,青梭幅九匹,紅綠撒哈剌各二匹及鑌鐵刀劍、甲冑諸物。而其國中回回又自驅馬抵涼州互市。帝不許,令赴京鬻之。元時回回遍天下,及是居甘肅者尚多,詔守臣悉遣之,於是歸撒馬兒罕者千二百餘人。
èr shí qī nián bā yuè, tiē mù ér gòng mǎ èr bǎi. qí biǎo yuē: gōng wéi dà míng dà huáng dì shòu tiān míng mìng, tǒng yī sì hǎi, rén dé hóng bù, ēn yǎng shù lèi, wàn guó xīn yǎng. xián zhī shàng tiān yù píng zhì tiān xià, tè mìng huáng dì chū yīng yùn shù, wèi yì zhào zhī zhǔ. guāng míng guǎng dà, zhāo ruò tiān jìng, wú yǒu yuǎn jìn, xián zhào lín zhī. chén tiē mù ér pì zài wàn lǐ zhī wài, gōng wén shèng dé kuān dà, chāo yuè wàn gǔ. zì gǔ suǒ wú zhī fú, huáng dì jiē yǒu zhī. suǒ wèi fú zhī guó, huáng dì jiē fú zhī. yuǎn fāng jué yù, hūn mèi zhī dì, jiē qīng míng zhī. lǎo zhě wú bù ān lè, shǎo zhě wú bù zhǎng suì, shàn zhě wú bù méng fú, è zhě wú bù zhī jù. jīn yòu tè méng shī ēn yuǎn guó, fán shāng jiǎ zhī lái zhōng guó zhě, shǐ guān lǎn dū yì chéng chí, fù guì xióng zhuàng, rú chū hūn àn zhī zhōng, hū dǔ tiān rì, hé xìng rú zhī! yòu chéng chì shū ēn fǔ láo wèn, shǐ zhàn yì xiāng tōng, dào lù wú yōng, yuǎn guó zhī rén xián dé qí jì. qīn yǎng shèng xīn, rú zhào shì zhī bēi, shǐ chén xīn zhōng huò rán guāng míng. chén guó zhōng bù luò, wén zī dé yīn, huān wǔ gǎn dài. chén wú yǐ bào ēn, wéi yǎng tiān zhù sòng shèng shòu fú lù, rú tiān dì yǒng yǒng wú jí. zhào shì bēi zhě, qí guó jiù chuán yǒu bēi guāng míng dòng chè, zhào zhī kě zhī shì shì, gù yún. dì dé biǎo, jiā qí yǒu wén. míng nián mìng gěi shì zhōng fù ān děng jī xǐ shū bì bó bào zhī. qí gòng mǎ, yī suì zài zhì, yǐ qiān jì, bìng cì bīn chāo cháng zhī.
二十七年八月,帖木兒貢馬二百。其表曰:「恭惟大明大皇帝受天明命,統一四海,仁德洪布,恩養庶類,萬國欣仰。咸知上天欲平治天下,特命皇帝出膺運數,為億兆之主。光明廣大,昭若天鏡,無有遠近,咸照臨之。臣帖木兒僻在萬里之外,恭聞聖德寬大,超越萬古。自古所無之福,皇帝皆有之。所未服之國,皇帝皆服之。遠方絕域,昏昧之地,皆清明之。老者無不安樂,少者無不長遂,善者無不蒙福,惡者無不知懼。今又特蒙施恩遠國,凡商賈之來中國者,使觀覽都邑、城池,富貴雄壯,如出昏暗之中,忽睹天日,何幸如之!又承敕書恩撫勞問,使站驛相通,道路無壅,遠國之人鹹得其濟。欽仰聖心,如照世之杯,使臣心中豁然光明。臣國中部落,聞茲德音,歡舞感戴。臣無以報恩,惟仰天祝頌聖壽福祿,如天地永永無極。」照世杯者,其國舊傳有杯光明洞徹,照之可知世事,故云。帝得表,嘉其有文。明年命給事中傅安等齎璽書、幣帛報之。其貢馬,一歲再至,以千計,並賜賓鈔償之。
chéng zǔ jiàn zuò, qiǎn shǐ chì yù qí guó. yǒng lè sān nián, fù ān děng shàng wèi hái, ér cháo tíng wén tiē mù ér jiǎ dào bié shī bā lǐ lǜ bīng dōng, chì gān sù zǒng bīng guān sòng chéng jǐng bèi. wǔ nián liù yuè, ān děng hái. chū, ān zhì qí guó bèi liú, cháo gòng yì jué. xún lìng rén dǎo ān biàn lì zhū guó shù wàn lǐ, yǐ kuā qí guó guǎng dà. zhì shì tiē mù ér sǐ, qí sūn hā lǐ sì, nǎi qiǎn shǐ chén hǔ dǎi dá děng sòng ān hái, gòng fāng wù. dì hòu lài qí shǐ, qiǎn zhǐ huī bái ā ér xīn tái děng wǎng jì gù wáng, ér cì xīn wáng jí bù luò yín bì. qí tóu mù shā lǐ nú ér dīng děng yì gòng tuó mǎ. mìng ān děng cì qí wáng cǎi bì, yǔ gòng shǐ xié xíng. qī nián, ān děng hái, wáng qiǎn shǐ suí rù gòng. zì hòu, huò bǐ nián, huò jiān yī suì, huò sān suì, zhé rù gòng. shí sān nián qiǎn shǐ suí lǐ dá chén chéng děng rù gòng. jì cí guī, mìng chéng jí zhōng guān lǔ ān xié wǎng, cì qí tóu mù wù lǔ bó děng bái yín cǎi bì. qí guó fù qiǎn shǐ suí chéng děng rù gòng. shí bā nián fù mìng chéng jí zhōng guān guō jìng jī chì jí cǎi bì bào zhī. xuān dé wǔ nián qiū dōng, tóu mù wù lǔ bó mǐ ér zán děng qiǎn shǐ zài rù gòng. qī nián qiǎn zhōng guān lǐ guì děng jī wén qǐ luó jǐn cì qí guó.
成祖踐阼,遣使敕諭其國。永樂三年,傅安等尚未還,而朝廷聞帖木兒假道別失八里率兵東,敕甘肅總兵官宋晟儆備。五年六月,安等還。初,安至其國被留,朝貢亦絕。尋令人導安遍歷諸國數萬里,以夸其國廣大。至是帖木兒死,其孫哈里嗣,乃遣使臣虎歹達等送安還,貢方物。帝厚賚其使,遣指揮白阿兒忻台等往祭故王,而賜新王及部落銀幣。其頭目沙里奴兒丁等亦貢駝馬。命安等賜其王彩幣,與貢使偕行。七年,安等還,王遣使隨入貢。自後,或比年,或間一歲,或三歲,輒入貢。十三年遣使隨李達、陳誠等入貢。暨辭歸,命誠及中官魯安偕往,賜其頭目兀魯伯等白銀、彩幣。其國復遣使隨誠等入貢。十八年復命誠及中官郭敬齎敕及彩幣報之。宣德五年秋、冬,頭目兀魯伯米兒咱等遣使再入貢。七年遣中官李貴等齎文綺、羅錦賜其國。
zhèng tǒng sì nián gòng liáng mǎ, sè xuán, tí é jiē bái. dì ài zhī, mìng tú qí xiàng, cì míng ruì bǎo, shǎng lài yǒu jiā. shí nián shí yuè shū yù qí wáng wù lǔ bó qū liè gàn yuē: wáng yuǎn chù xī chuí, kè xiū zhí gòng, liáng zú jiā shàng. shǐ huí, tè cì wáng jí wáng qī zǐ cǎi bì biǎo lǐ, shì zhèn yōu dài zhī yì. bié chì cì jīn yù qì lóng shǒu zhàng xì mǎ ān jí zhū sè zhī jīn wén qǐ, guān qí shǐ chén wèi zhǐ huī qiān shì.
正統四年貢良馬,色玄,蹄額皆白。帝愛之,命圖其像,賜名瑞駂,賞賚有加。十年十月書諭其王兀魯伯曲烈干曰:「王遠處西陲,恪修職貢,良足嘉尚。使回,特賜王及王妻子彩幣表里,示朕優待之意。」別敕賜金玉器、龍首杖、細馬鞍及諸色織金文綺,官其使臣為指揮僉事。
jǐng tài qī nián gòng mǎ tuó yù shí. lǐ guān yán: jiù zhì gěi shǎng tài zhòng. jīn zhèng fù shǐ yīng gěi yī děng èr děng shǎng wù zhě, rú jiù shí. sān děng rén gěi cǎi duàn sì biǎo lǐ, juàn sān pǐ, zhī jīn zhù sī yī yī xí. qí suí xíng zhèn fǔ shè rén yǐ xià, dì jiǎn yǒu chà. suǒ jìn ā lǔ gǔ mǎ měi pǐ cǎi duàn sì biǎo lǐ juàn bā pǐ, tuó sān biǎo lǐ juàn shí pǐ, dá dá mǎ bù fēn děng dì, měi pǐ zhù sī yī pǐ juàn bā pǐ zhé chāo juàn yī pǐ, zhōng děng mǎ rú zhī, xià děng zhě yì dì jiǎn yǒu chà. zhì kě. yòu yán: suǒ gòng yù shí, kān yòng zhě zhǐ èr shí sì kuài, liù shí bā jīn, yú wǔ qiān jiǔ bǎi yú jīn bù shì yú yòng, yí lìng zì yù. ér bǐ jiān yù jìn xiàn, qǐng měi wǔ jīn cì juàn yī pǐ. yì kě zhī. yǐ ér shǐ chén hái, cì wáng bo sā yīn wén qǐ qì wù. tiān shùn yuán nián mìng dōu zhǐ huī mǎ yún děng shǐ xī yù, chì jiǎng qí suǒ lǔ tán wú sā, cì cǎi bì, lìng hù cháo shǐ wǎng hái. suǒ lǔ tán zhě, jūn zhǎng zhī chēng, yóu méng gǔ kè hán yě. qī nián fù mìng zhǐ huī zhān shēng děng shǐ qí guó.
景泰七年貢馬駝、玉石。禮官言:「舊制給賞太重。今正、副使應給一等、二等賞物者,如舊時。三等人給彩緞四表里,絹三匹,織金紵絲衣一襲。其隨行鎮撫、舍人以下,遞減有差。所進阿魯骨馬每匹彩緞四表里、絹八匹,駝三表里、絹十匹,達達馬不分等第,每匹紵絲一匹、絹八匹、折鈔絹一匹,中等馬如之,下等者亦遞減有差。」制可。又言:「所貢玉石,堪用者止二十四塊,六十八斤,餘五千九百餘斤不適於用,宜令自鬻。而彼堅欲進獻,請每五斤賜絹一匹。」亦可之。已而使臣還,賜王卜撒因文綺、器物。天順元年命都指揮馬雲等使西域,敕獎其鎖魯檀毋撒,賜彩幣,令護朝使往還。鎖魯檀者,君長之稱,猶蒙古可汗也。七年復命指揮詹升等使其國。
chéng huà zhōng, qí suǒ lǔ tán ā hēi má sān rù gòng. shí jiǔ nián xié yì sī hǎn qiú zhǎng gòng èr shī, zhì sù zhōu, qí shǐ zhě zòu qǐng dà chén wǎng yíng. zhí fāng láng zhōng lù róng yán: cǐ wú yòng zhī wù, zài jiāo miào bù kě wèi xī shēng, zài chéng yú bù kě bèi cān fú, yí wù shòu. lǐ guān zhōu hóng mó děng yì yán wǎng yíng fēi lǐ, dì zú qiǎn zhōng shǐ yíng zhī. shī rì dàn shēng yáng èr, cù gān mì lào gè èr píng. yǎng shī zhě, guāng lù rì gěi jiǔ zhuàn. dì jì hòu jiā cì lài, ér qí shǐ zhě pà liù wān yǐ wèi qīng, yuán yǒng lè jiān lì wèi qǐng. lǐ guān yì cóng zhèng tǒng sì nián lì, jiā cǎi bì wǔ biǎo lǐ. shǐ zhě fù yǐ wèi qīng, nǎi jiā zhèng fù shǐ gè èr biǎo lǐ, cóng zhě bàn zhī, mìng zhòng guān wéi luò hóng lú shǔ chéng hǎi bīn sòng zhī hái. qí shǐ zhě bù yóu gù dào fù guǎng dōng, yòu duō mǎi liáng jiā nǚ wèi qī qiè, luò děng bù wèi jìn zhǐ. jiǔ zhī, luò shàng shū wěi zuì yú bīn, bīn zuò xià lì. qí shǐ zhě qǐng fàn hǎi zhì mǎn lá jiā shì suān ní yǐ xiàn, shì bó zhōng guān wéi juàn zhǔ zhī, bù zhèng shǐ chén xuǎn lì chén bù kě, nǎi yǐ.
成化中,其鎖魯檀阿黑麻三入貢。十九年偕亦思罕酋長貢二獅,至肅州,其使者奏請大臣往迎。職方郎中陸容言:「此無用之物,在郊廟不可為犧牲,在乘輿不可被驂服,宜勿受。」禮官周洪謨等亦言往迎非禮,帝卒遣中使迎之。獅日啖生羊二,醋、酐、蜜酪各二瓶。養獅者,光祿日給酒饌。帝既厚加賜賚,而其使者怕六灣以為輕,援永樂間例為請。禮官議從正統四年例,加彩幣五表里。使者復以為輕,乃加正、副使各二表里,從者半之,命中官韋洛、鴻臚署丞海濱送之還。其使者不由故道赴廣東,又多買良家女為妻妾,洛等不為禁止。久之,洛上疏委罪於濱,濱坐下吏。其使者請泛海至滿剌加市狻猊以獻,市舶中官韋眷主之,布政使陳選力陳不可,乃已。
hóng zhì èr nián, qí shǐ yóu mǎn lá jiā zhì guǎng dōng, gòng shī zi yīng wǔ zhū wù, shǒu chén yǐ wén. lǐ guān gěng yù děng yán: nán hǎi fēi xī yù gòng dào, qǐng què zhī. lǐ kē gěi shì zhōng hán dǐng děng yì yán: zhēng níng zhī shòu, xiá wán fēi yí, qiě sāo rǎo dào lù, gōng fèi bù zī, bù kě shòu. dì yuē: zhēn qín qí shòu, zhèn bù shòu xiàn, kuàng lái fēi zhèng dào, qí jí què hái. shǒu chén wéi zhì yí zuì, gū dài zhī. lǐ guān yòu yán: hǎi dào gù bù kě kāi, rán bù yí jué zhī yǐ shèn, qǐng báo kào qí shǐ, liàng yǐ qǐ bó cì qí wáng. zhì kě. míng nián yòu xié tǔ lǔ fān gòng shī zi jí hā lá hǔ lá zhū shòu, yóu gān sù rù. zhèn shǒu zhōng guān fù dé zǒng bīng guān zhōu yù děng xiān tú xíng zòu wén, jí qiǎn rén chí yì qǐ sòng. dú xún àn yù shǐ chén yáo lùn qí mí fèi fán rǎo, qǐng wù nà. lǐ guān yì rú qí yán, liàng gěi kào shǎng, qiě yán: shèng míng zài yù, lǚ què gòng xiàn, dé děng bù néng fèng xíng dé yì, qǐng zuì zhī. dì yuē: gòng shǐ jì zhì, bù bì què huí, kě dàn qiǎn yī èr rén yì jīng. shī zi zhū wù, měi shòu rì gěi yī yáng, bù dé wàng fèi. dé děng dài wù zhì. hòu zhì shí èr nián shǐ lái gòng. míng nián fù zhì. ér zhèng dé zhōng yóu shù zhì.
弘治二年,其使由滿剌加至廣東,貢獅子、鸚鵡諸物,守臣以聞。禮官耿裕等言:「南海非西域貢道,請卻之。」禮科給事中韓鼎等亦言:「猙獰之獸,狎玩非宜,且騷擾道路,供費不貲,不可受。」帝曰:「珍禽奇獸,朕不受獻,況來非正道,其即卻還。守臣違制宜罪,姑貸之。」禮官又言:「海道固不可開,然不宜絕之已甚,請薄犒其使,量以綺帛賜其王。」制可。明年又偕土魯番貢獅子及哈剌、虎剌諸獸,由甘肅入。鎮守中官傅德、總兵官周玉等先圖形奏聞,即遣人馳驛起送。獨巡按御史陳瑤論其糜費煩擾,請勿納。禮官議如其言,量給犒賞,且言:「聖明在御,屢卻貢獻,德等不能奉行德意,請罪之。」帝曰:「貢使既至,不必卻回,可但遣一二人詣京。獅子諸物,每獸日給一羊,不得妄費。德等貸勿治。」後至十二年始來貢。明年復至。而正德中猶數至。
jiā jìng èr nián, gòng shǐ yòu zhì. lǐ guān yán: zhū guó shǐ chén zài tú zhě qiān yán gé suì, zài jīng zhě cì hou tóng shǎng, guāng lù yóu chuán gōng fèi bù zī, yí shì yǐ qī yuē. yīn liè shàng jìn zhì shù shì, cóng zhī. shí èr nián xié tiān fāng tǔ lǔ fān rù gòng, chēng wáng zhě zhì bǎi yú rén. lǐ guān xià yán děng lùn qí fēi, qǐng chì gé chén yì suǒ dá. zhāng fú jìng děng yán: xī yù zhū wáng, yí chū běn guó fēng shòu, huò bù luò zì xiāng zūn chēng. xiān nián yì yǒu zhì sān sì shí rén zhě, jí jù suǒ chēng dá zhī. ruò zhòu yì cái gé, kǒng rén qíng jué wàng, qǐ gèng chì lǐ bīng èr bù xiáng yì. yú shì yán jí shū chén wáng xiàn děng wèi: xī yù chēng wáng zhě, zhǐ tǔ lǔ fān tiān fāng sā mǎ ér hǎn. rú rì luò zhū guó, chēng míng suī duō, cháo gòng jué shǎo. hóng zhèng jiān, tǔ lǔ fān shí sān rù gòng, zhèng dé jiān, tiān fāng sì rù gòng, chēng wáng zhě lǜ yī rén, duō bù guò sān rén, yú dàn chēng tóu mù ér yǐ. zhì jiā jìng èr nián bā nián, tiān fāng duō zhì liù qī rén, tǔ lǔ fān zhì shí yī èr rén, sā mǎ ér hǎn zhì èr shí qī rén. fú jìng děng yán sān sì shí rén zhě, bìng shù sān guó ěr. jīn tǔ lǔ fān shí wǔ wáng, tiān fāng èr shí qī wáng, sā mǎ ér hǎn wǔ shí sān wáng, shí qián cǐ suǒ wèi yǒu. hóng zhì shí huí cì chì shū, zhǐ chēng yī wáng. ruò xún sā mǎ ér hǎn wǎng suì gù shì, lèi dá wáng hào, rén yǔ yī chì, fēi suǒ yǐ zūn zhōng guó zhì wài fān yě. gài dì wáng zhī yù wài fān, gù bù jù qí lái, yì bì xiàn yǐ zhì, qí huò míng hào tiě chà, yán cí wǔ màn, zé bì zhèng yǐ dà yì, zé qí wú lǐ. jīn wèi běn guó suǒ fēng, hé yǐ bù jiàn gù dú? wèi bù luò zì hào, hé yǐ dá zhī tiān cháo? wǒ gài gěi yǐ chì, ér bǐ jí jù chì zì yì wǎng lái, kǒng yì rǎo yóu chuán, fèi gōng yì, dān fǔ kù yǐ shí xī hè, fēi jì zhī de yě. dì nà qí yán, guó zhǐ gěi yī chì, qiě jiā jié ràng, shì yǐ guó wú èr wáng zhī yì. rán zhū fān qì bù cóng, shí wǔ nián rù gòng fù rú gù. gān sù xún fǔ zhào zài zòu: zhū guó chēng wáng zhě zhì yī bǎi wǔ shí yú rén, jiē fēi běn cháo fēng jué, yí lìng gǎi zhèng, qiě dìng gòng shǐ míng shù. tōng shì yí yòng hàn rén, wú zhuān yòng sè mù rén, zhì jiāo tōng shēng xìn. bù yì cóng zhī. èr shí liù nián rù gòng, gān sù xún fǔ yáng bó qǐng zhòng dìng cháo gòng shì yí, lǐ guān fù liè shù shì xíng zhī. hòu rù gòng, qì wàn lì zhōng bù jué. gài fān rén shàn jiǎ, tān zhōng huá hù shì, jì rù jìng, zé yī qiè yǐn shí dào tú zhī zī, jiē qǔ zhī yǒu sī, suī dìng wǔ nián yī gòng, qì bù kěn zūn, tiān cháo yì mò néng nán yě.
嘉靖二年,貢使又至。禮官言:「諸國使臣在途者遷延隔歲,在京者伺候同賞,光祿、郵傳供費不貲,宜示以期約。」因列上禁制數事,從之。十二年偕天方、土魯番入貢,稱王者至百餘人。禮官夏言等論其非,請敕閣臣議所答。張孚敬等言:「西域諸王,疑出本國封授,或部落自相尊稱。先年亦有至三四十人者,即據所稱答之。若驟議裁革,恐人情觖望,乞更敕禮、兵二部詳議。」於是言及樞臣王憲等謂:「西域稱王者,止土魯番、天方、撒馬兒罕。如日落諸國,稱名雖多,朝貢絕少。弘、正間,土魯番十三入貢,正德間,天方四入貢,稱王者率一人,多不過三人,余但稱頭目而已。至嘉靖二年、八年,天方多至六七人,土魯番至十一二人,撒馬兒罕至二十七人。孚敬等言三四十人者,並數三國爾。今土魯番十五王,天方二十七王,撒馬兒罕五十三王,實前此所未有。弘治時回賜敕書,止稱一王。若循撒馬兒罕往歲故事,類答王號,人與一敕,非所以尊中國制外蕃也。蓋帝王之馭外蕃,固不拒其來,亦必限以制,其或名號僣差,言詞侮慢,則必正以大義,責其無禮。今謂本國所封,何以不見故牘?謂部落自號,何以達之天朝?我概給以敕,而彼即據敕恣意往來,恐益擾郵傳,費供億,殫府庫以實溪壑,非計之得也。」帝納其言,國止給一敕,且加詰讓,示以國無二王之義。然諸蕃迄不從,十五年入貢復如故。甘肅巡撫趙載奏:「諸國稱王者至一百五十餘人,皆非本朝封爵,宜令改正,且定貢使名數。通事宜用漢人,毋專用色目人,致交通生釁。」部議從之。二十六年入貢,甘肅巡撫楊博請重定朝貢事宜,禮官複列數事行之。後入貢,迄萬曆中不絕。蓋番人善賈,貪中華互市,既入境,則一切飲食、道途之資,皆取之有司,雖定五年一貢,迄不肯遵,天朝亦莫能難也。
qí guó dōng xī sān qiān yú lǐ, dì kuān píng, tǔ rǎng gāo yú. wáng suǒ jū chéng, guǎng shí yú lǐ, mín jū chóu mì. xī nán zhū fān zhī huò jiē jù yú cǐ, hào wèi fù ráo. chéng dōng běi yǒu tǔ wū, wèi bài tiān zhī suǒ, guī zhì jīng qiǎo, zhù jiē qīng shí, diāo wèi huā wén, zhōng shè jiǎng jīng zhī táng. yòng ní jīn shū jīng, guǒ yǐ yáng pí. sú jìn jiǔ. rén wù xiù měi, gōng qiǎo guò yú hā liè, ér fēng sú tǔ chǎn duō yǔ zhī tóng. qí páng jìn dōng yǒu shā lù hǎi yá dá shī gàn sài lán yǎng yí, xī yǒu kě shí dié lǐ mí zhū bù luò, jiē yì shǔ yān.
其國東西三千餘里,地寬平,土壤膏腴。王所居城,廣十餘里,民居稠密。西南諸蕃之貨皆聚於此,號為富饒。城東北有土屋,為拜天之所,規制精巧,柱皆青石,雕為花文,中設講經之堂。用泥金書經,裹以羊皮。俗禁酒。人物秀美,工巧過於哈烈,而風俗、土產多與之同。其旁近東有沙鹿海牙、達失干、賽藍、養夷,西有渴石、迭里迷諸部落,皆役屬焉。
shā lù hǎi yá, xī qù sā mǎ ér hǎn wǔ bǎi yú lǐ. chéng jū xiǎo gāng shàng, xī běi lín hé. hé míng huǒ zhàn, shuǐ shì chōng jí, jià fú liáng yǐ dù, yì yǒu xiǎo zhōu. nán jìn shān, rén duō yī yá gǔ ér jū. yuán lín guǎng mào. xī yǒu dà shā zhōu, kě èr bǎi lǐ. wú shuǐ, jiān yǒu zhī, xián bù kě yǐn. niú mǎ wù yǐn zhī, zhé sǐ. dì shēng chòu cǎo, gāo chǐ yú, yè rú gài, zhǔ qí yè chéng gāo, jí ā wèi. yòu yǒu xiǎo cǎo, gāo yī èr chǐ, cóng shēng, qiū shēn lù níng, shí zhī rú mì, zhǔ wèi táng, fān míng dá láng gǔ bīn.
沙鹿海牙,西去撒馬兒罕五百餘里。城居小岡上,西北臨河。河名火站,水勢沖急,架浮梁以渡,亦有小舟。南近山,人多依崖谷而居。園林廣茂。西有大沙洲,可二百里。無水,間有之,咸不可飲。牛馬誤飲之,輒死。地生臭草,高尺余,葉如蓋,煮其液成膏,即阿魏。又有小草,高一二尺,叢生,秋深露凝,食之如蜜,煮為糖,番名達郎古賓。
yǒng lè jiān, lǐ dá chén chéng shǐ qí dì, qí qiú jí qiǎn shǐ fèng gòng. xuān dé qī nián mìng zhòng guān lǐ guì jī chì yù qí qiú, cì jīn zhī wén qǐ cǎi bì.
永樂間,李達、陳誠使其地,其酋即遣使奉貢。宣德七年命中官李貴齎敕諭其酋,賜金織文綺、彩幣。
dá shī gàn, xī qù sā mǎ ér hǎn qī bǎi yú lǐ. chéng jū píng yuán, zhōu èr lǐ. wài duō yuán lín, ráo guǒ mù. tǔ yí wǔ gǔ. mín jū chóu mì. lǐ dá chén chéng lǐ guì zhī shǐ, yǔ shā lù hǎi yá tóng.
達失干,西去撒馬兒罕七百餘里。城居平原,周二里。外多園林,饒果木。土宜五穀。民居稠密。李達、陳誠、李貴之使,與沙鹿海牙同。
sài lán, zài dá shī gàn zhī dōng, xī qù sā mǎ ér hǎn qiān yú lǐ. yǒu chéng guō, zhōu èr sān lǐ. sì miàn píng kuàng, jū rén fán shù. wǔ gǔ mào zhí, yì ráo guǒ mù. xià qiū jiān, cǎo zhōng shēng hēi xiǎo zhī zhū. rén bèi shì, biàn tǐ tòng bù kě nài, bì yǐ bò he zhī sǎo tòng chù, yòu yòng yáng gān cā zhī, sòng jīng yī zhòu yè, tòng fāng zhǐ, tǐ fū jǐn tuì. liù chù bèi shāng zhě duō sǐ. fán zhǐ sù, bì zé jìn shuǐ dì bì zhī. yuán tài zǔ shí, dōu yuán shuài xuē tǎ lá hǎi cóng zhēng sài lán zhū guó, yǐ pào lì gōng, jí cǐ dì yě. chén chéng lǐ guì zhī shǐ, yǔ zhū guó tóng.
賽藍,在達失干之東,西去撒馬兒罕千餘里。有城郭,周二三里。四面平曠,居人繁庶。五穀茂殖,亦饒果木。夏秋間,草中生黑小蜘蛛。人被螫,遍體痛不可耐,必以薄荷枝掃痛處,又用羊肝擦之,誦經一晝夜,痛方止,體膚盡蛻。六畜被傷者多死。凡止宿,必擇近水地避之。元太祖時,都元帥薛塔剌海從征賽藍諸國,以炮立功,即此地也。陳誠、李貴之使,與諸國同。
yǎng yí, zài sài lán dōng sān bǎi liù shí lǐ. chéng jū luàn shān jiān. dōng běi yǒu dà xī, xī liú rù jù chuān. xíng bǎi lǐ, duō huāng chéng. gài qí dì jiè bié shī bā lǐ méng gǔ bù luò zhī jiān, shù bèi qīn rǎo. yǐ gù rén mín sàn wáng, zhǐ shù zú shù bǎi rén jū gū chéng, pò lú tuí yuán, xiāo rán zhēn mǎng. yǒng lè shí, chén chéng zhì qí dì.
養夷,在賽藍東三百六十里。城居亂山間。東北有大溪,西流入巨川。行百里,多荒城。蓋其地介別失八里、蒙古部落之間,數被侵擾。以故人民散亡,止戍卒數百人居孤城,破廬頺垣,蕭然榛莽。永樂時,陳誠至其地。
kě shí, zài sā mǎ ér hǎn xī nán sān bǎi liù shí lǐ. chéng jū dà cūn, zhōu shí yú lǐ. gōng shì zhuàng lì, táng yǐ yù shí wèi zhù, qiáng bì chuāng yǒu jǐn shì jīn bì, zhuì liú lí. qí xiān, sā mǎ ér hǎn qiú zhǎng fù mǎ tiē mù ér jū zhī. chéng wài jiē shuǐ tián. dōng nán jìn shān, duō yuán lín. xī xíng shí yú lǐ, ráo qí mù. yòu xī sān bǎi lǐ, dà shān yì lì, zhōng yǒu shí xiá, liǎng yá rú fǔ pī. xíng èr sān lǐ chū xiá kǒu, yǒu shí mén, sè shì tiě, lù tōng dōng xī, fān rén hào wèi tiě mén guān, shè bīng shǒu zhī. huò yán yuán tài zǔ zhì dōng yìn dù tiě mén guān, yù yī jiǎo shòu, néng rén yán, jí cǐ dì yě.
渴石,在撒馬兒罕西南三百六十里。城居大村,周十餘里。宮室壯麗,堂以玉石為柱,牆壁窗牖盡飾金碧,綴琉璃。其先,撒馬兒罕酋長駙馬帖木兒居之。城外皆水田。東南近山,多園林。西行十餘里,饒奇木。又西三百里,大山屹立,中有石峽,兩崖如斧劈。行二三里出峽口,有石門,色似鐵,路通東西,番人號為鐵門關,設兵守之。或言元太祖至東印度鐵門關,遇一角獸,能人言,即此地也。
dié lǐ mí, zài sā mǎ ér hǎn xī nán, qù hā liè èr qiān yú lǐ. yǒu xīn jiù èr chéng, xiāng qù shí yú lǐ, qí qiú zhǎng jū xīn chéng. chéng nèi wài jū mín jǐn shù bǎi jiā, xù mù fān xī. chéng zài ā shù hé dōng, duō yú. hé dōng dì lì sā mǎ ér hǎn, xī duō lú lín, chǎn shī zi. chén chéng lǐ dá cháng shǐ qí dì.
迭里迷,在撒馬兒罕西南,去哈烈二千餘里。有新舊二城,相去十餘里,其酋長居新城。城內外居民僅數百家,畜牧蕃息。城在阿術河東,多魚。河東地隸撒馬兒罕,西多蘆林,產獅子。陳誠、李達嘗使其地。
bo huā ér, zài sā mǎ ér hǎn xī běi qī bǎi yú lǐ. chéng jū píng chuān, zhōu shí yú lǐ, hù wàn jì. shì lǐ fán huá, hào wèi fù shù. dì bēi xià, jié xù cháng wēn, yí wǔ gǔ sāng má, duō sī mián bù bó, liù chù yì ráo.
卜花兒,在撒馬兒罕西北七百餘里。城居平川,周十餘里,戶萬計。市里繁華,號為富庶。地卑下,節序嘗溫,宜五穀桑麻,多絲綿布帛,六畜亦饒。
yǒng lè shí sān nián, chén chéng zì xī yù hái, suǒ jīng hā liè sā mǎ ér hǎn bié shī bā lǐ ǎn dōu huái bā dá hēi shāng dié lǐ mí shā lù hǎi yá sài lán kě shí yǎng yí huǒ zhōu liǔ chéng tǔ lǔ fān yán zé hā mì dá shī gàn bo huā ér fán shí qī guó, xī xiáng qí shān chuān rén wù fēng sú, wèi shǐ xī yù jì yǐ xiàn, yǐ gù zhōng guó dé kǎo yān. xuān dé qī nián mìng lǐ dá fǔ yù xī yù, bo huā ér yì yǔ yān.
永樂十三年,陳誠自西域還,所經哈烈、撒馬兒罕、別失八里、俺都淮、八答黑商、迭里迷、沙鹿海牙、賽藍、渴石、養夷、火州、柳城、土魯番、鹽澤、哈密、達失干、卜花兒凡十七國,悉詳其山川、人物、風俗,為《使西域記》以獻,以故中國得考焉。宣德七年命李達撫諭西域,卜花兒亦與焉。
bié shī bā lǐ, xī yù dà guó yě. nán jiē yú tián, běi lián wǎ là, xī dǐ sā mǎ ér hǎn, dōng dǐ huǒ zhōu, dōng nán jù jiā yù guān sān qiān qī bǎi lǐ. huò yuē yān qí, huò yuē guī zī. yuán shì zǔ shí shè xuān wèi sī, xún gǎi wèi yuán shuài fǔ, qí hòu yǐ zhū wáng zhèn zhī.
別失八里,西域大國也。南接于闐,北連瓦剌,西抵撒馬兒罕,東抵火州,東南距嘉峪關三千七百里。或曰焉耆,或曰龜茲。元世祖時設宣慰司,尋改為元帥府,其後以諸王鎮之。
hóng wǔ zhōng, lán yù zhēng shā mò, zhì bǔ yú ér hǎi, huò sā mǎ ér hǎn shāng rén shù bǎi. tài zǔ qiǎn guān sòng zhī hái, dào jīng bié shī bā lǐ. qí wáng hēi de ér huǒ zhě, jí qiǎn qiān hù hā mǎ lì dīng děng lái cháo, gòng mǎ jí hǎi qīng, yǐ èr shí sì nián qī yuè dá jīng shī. dì xǐ, cì wáng cǎi bì shí biǎo lǐ, qí shǐ zhě jiē yǒu cì. jiǔ yuè mìng zhǔ shì kuān chè yù shǐ hán jìng píng shì táng zhēng shǐ xī yù. yǐ shū yù hēi de ér huǒ zhě yuē: zhèn guān pǔ tiān zhī xià, hòu tǔ zhī shàng, yǒu guó zhě mò zhī qí jǐ. suī xiàn shān gé hǎi, fēng shū sú yì, rán hǎo è zhī qíng, xuè qì zhī lèi, wèi cháng yì yě. huáng tiān juàn yòu, wéi yī shì zhī. gù shòu tiān mìng wèi tiān xià zhǔ zhě, shàng fèng tiān dào, yī shì tóng rén, bǐ jù xì zhū guó, shū fāng yì lèi zhī jūn mín, xián jī hū rén shòu. ér yǒu bāng yuǎn guó, shùn tiān shì dà, yǐ bǎo guó ān mín, huáng tiān jiān zhī, yì kè chāng yān. nǎng zhě wǒ zhōng guó sòng jūn, shē zòng dài huāng, jiān chén luàn zhèng. tiān jiān fǒu dé, yú shì mìng yuán shì zǔ zhào jī shuò mò, rù tǒng zhōng huá, shēng mín lài yǐ ān jìng qī shí yú nián. zhì yú hòu sì, bù xiū guó zhèng, rèn yòng fēi rén, zhì huàn gāng jǐn chí, qiáng líng ruò, zhòng bào guǎ, mín shēng jiē yuàn, shàng dá yú tiān. tiān yòng shì gé qí mìng, shǔ zhī yú zhèn. zhèn gōng wò gān fú, yǐ zhǔ qián lí. fán zhū luàn xióng shàn shēng jiào wéi zhèn mìng zhě bīng yǎn zhī, shùn zhèn mìng zhě dé fǔ zhī. shì yǐ sān shí nián jiān, zhū xià diàn ān, wài fān bīn fú. wéi yuán chén mán zi hā lá zhāng děng shàng lǜ cán zhòng, shēng xìn kòu biān, xìng shī zhì tǎo, shì bù róng yǐ. bīng zhì bǔ yú ér hǎi, gù yuán zhū wáng fù mǎ lǜ qí bù shǔ lái jiàng. yǒu sā mǎ ér hǎn shù bǎi rén yǐ mào yì lái zhě, zhèn mìng guān hù guī yǐ sān nián yǐ. shǐ zhě hái, wáng jí qiǎn shǐ lái gòng, zhèn shén jiā zhī. wáng qí yì jiān shì dà zhī chéng, tōng hǎo wǎng lái, shǐ mìng bù jué, qǐ bù bǎo fēng guó yú yōu jiǔ hū? tè qiǎn guān láo jiā, qí xī zhèn yì. chè děng jì zhì, wáng yǐ qí wú hòu cì, jū liú zhī. jìng zhēng èr rén dé hái.
洪武中,藍玉征沙漠,至捕魚兒海,獲撒馬兒罕商人數百。太祖遣官送之還,道經別失八里。其王黑的兒火者,即遣千戶哈馬力丁等來朝,貢馬及海青,以二十四年七月達京師。帝喜,賜王彩幣十表里,其使者皆有賜。九月命主事寬徹、御史韓敬、評事唐鉦使西域。以書諭黑的兒火者曰:「朕觀普天之下,后土之上,有國者莫知其幾。雖限山隔海,風殊俗異,然好惡之情,血氣之類,未嘗異也。皇天眷佑,惟一視之。故受天命為天下主者,上奉天道,一視同仁,俾巨細諸國,殊方異類之君民,咸躋乎仁壽。而友邦遠國,順天事大,以保國安民,皇天監之,亦克昌焉。曩者我中國宋君,奢縱怠荒,奸臣亂政。天監否德,於是命元世祖肇基朔漠,入統中華,生民賴以安靖七十餘年。至於後嗣,不修國政,任用非人,致幻綱盡弛,強陵弱,眾暴寡,民生嗟怨,上達於天。天用是革其命,屬之於朕。朕躬握乾符,以主黔黎。凡諸亂雄擅聲教違朕命者兵偃之,順朕命者德撫之。是以三十年間,諸夏奠安,外蕃賓服。惟元臣蠻子哈剌章等尚率殘眾,生釁寇邊,興師致討,勢不容已。兵至捕魚兒海,故元諸王、駙馬率其部屬來降。有撒馬兒罕數百人以貿易來者,朕命官護歸已三年矣。使者還,王即遣使來貢,朕甚嘉之。王其益堅事大之誠,通好往來,使命不絕,豈不保封國於悠久乎?特遣官勞嘉,其悉朕意。」徹等既至,王以其無厚賜,拘留之。敬、鉦二人得還。
sān shí nián zhēng yuè fù qiǎn guān jī shū yù zhī yuē: zhèn jí wèi yǐ lái, xī fāng zhū shāng lái wǒ zhōng guó hù shì zhě, biān jiāng wèi cháng zǔ jué. zhèn fù chì lì mín shàn yù zhī, yóu shì shāng rén huò lì, jiāng yì wú rǎo, shì wǒ zhōng huá dà yǒu huì yú ěr guó yě. qián qiǎn kuān chè děng wǎng ěr zhū guó tōng hǎo, hé gù zhì jīn bù fǎn? wú yú zhū guó, wèi cháng jū liú yī rén, ér ěr gù jū liú wú shǐ, qǐ lǐ yě zāi! shì yǐ jìn nián huí huí rù jìng zhě, yì lìng yú zhōng guó hù shì, dài chè guī fàng hái. hòu zhū rén yán yǒu fù mǔ qī zǐ, wú niàn qí zhì qíng, xī zòng qiǎn zhī. jīn fù shǐ shǐ yù ěr, bǐ zhī cháo tíng ēn yì, wú gěng sè dào lù, zhì qǐ bīng duān. shū yuē: yuàn bù zài dà, yì bù zài xiǎo. huì bù huì, mào bù mào. ěr qí huì qiě mào zāi. chè nǎi dé hái.
三十年正月復遣官齎書諭之曰:「朕即位以來,西方諸商來我中國互市者,邊將未嘗阻絕。朕復敕吏民善遇之,由是商人獲利,疆埸無擾,是我中華大有惠於爾國也。前遣寬徹等往爾諸國通好,何故至今不返?吾於諸國,未嘗拘留一人,而爾顧拘留吾使,豈理也哉!是以近年回回入境者,亦令於中國互市,待徹歸放還。後諸人言有父母妻子,吾念其至情,悉縱遣之。今復使使諭爾,俾知朝廷恩意,毋梗塞道路,致啟兵端。《書》曰:『怨不在大,亦不在小。惠不惠,懋不懋。』爾其惠且懋哉。」徹乃得還。
chéng zǔ jí wèi zhī dōng, qiǎn guān jī xǐ shū cǎi bì shǐ qí guó. wèi jǐ, hēi de ér huǒ zhě zú, zi shā mí chá gàn sì. yǒng lè èr nián qiǎn shǐ gòng yù pú míng mǎ, yàn lài yǒu jiā. shí hā mì zhōng shùn wáng ān kè tiē mù ér wèi kè hán guǐ lì chì dú sǐ, shā mí chá gàn lǜ shī tǎo zhī. dì jiā qí yì, qiǎn shǐ lài yǐ cǎi bì, lìng yǔ sì zhōng shùn wáng tuō tuō dūn mù. sì nián xià lái gòng, mìng hóng lú sì chéng liú tiē mù ér jī chì bì láo cì, yǔ qí shǐ zhě xié xíng. qiū dōng jì míng nián xià, sān rù gòng, yīn yán sā mǎ ér hǎn běn qí xiān shì gù dì, qǐng yǐ bīng fù zhī. mìng zhòng guān bǎ tài lǐ dá jí liú tiē mù ér jī chì jiè yǐ shěn dù ér xíng, wú qīng jǔ, yīn cì zhī cǎi bì. liù nián, tài děng hái, yán shā mí chá gàn yǐ zú, dì mǎ hā má sì. dì jí mìng tài děng wǎng jì, bìng cì qí xīn wáng.
成祖即位之冬,遣官齎璽書彩幣使其國。未幾,黑的兒火者卒,子沙迷查干嗣。永樂二年遣使貢玉璞、名馬,宴賚有加。時哈密忠順王安克帖木兒為可汗鬼力赤毒死,沙迷查干率師討之。帝嘉其義,遣使賚以彩幣,令與嗣忠順王脫脫敦睦。四年夏來貢,命鴻臚寺丞劉帖木兒齎敕幣勞賜,與其使者偕行。秋、冬暨明年夏,三入貢,因言撒馬兒罕本其先世故地,請以兵復之。命中官把太、李達及劉帖木兒齎敕戒以審度而行,毋輕舉,因賜之彩幣。六年,太等還,言沙迷查干已卒,弟馬哈麻嗣。帝即命太等往祭,並賜其新王。
bā nián yǐ cháo shǐ wǎng sā mǎ ér hǎn zhě, mǎ hā má dài zhī hòu, qiǎn shǐ jī cǎi bì cì zhī. míng nián gòng míng mǎ wén bào, mìng gěi shì zhōng fù ān sòng qí shǐ hái, lài jīn zhī wén qǐ. shí wǎ là shǐ zhě yán mǎ hā má jiāng xí qí bù luò, yīn yù yǐ shùn tiān bǎo jìng zhī yì. shí yī nián, gòng shǐ jiāng zhì gān sù, mìng suǒ sī yàn láo, qiě chì zǒng bīng guān lǐ bīn shàn yù zhī. míng nián dōng, yǒu zì xī yù hái zhě, yán mǎ hā má mǔ jí dì xiāng jì zú. dì mǐn zhī, mìng ān jī chì wèi wèn, lài yǐ cǎi bì. yǐ ér mǎ hā má yì zú, wú zi, cóng zi nà hēi shī zhǐ hǎn sì. shí sì nián chūn, shǐ lái gào sàng. mìng ān jí zhōng guān lǐ dá diào jì, jí fēng qí sì zǐ wèi wáng, lài wén qǐ gōng dāo jiǎ zhòu, qí mǔ yì yǒu cì. míng nián qiǎn shǐ lái gòng, yán jiāng jià nǚ sā mǎ ér hǎn, qǐng yǐ mǎ shì zhuāng lián. mìng zhòng guān lǐ xìn děng yǐ qǐ bó gè wǔ bǎi pǐ zhù zhī. shí liù nián, gòng shǐ sù gē yán qí wáng wèi cóng dì wāi sī suǒ shì, ér zì lì, xǐ qí bù luò xī qù, gèng guó hào yuē yì lì bǎ lǐ. dì yǐ fān sú bù zú zhì, shòu sù gē wèi dū du qiān shì, ér qiǎn zhōng guān yáng zhōng děng cì wāi sī gōng dāo jiǎ zhòu jí wén qǐ cǎi bì, qí tóu mù hū dǎi dá děng qī shí yú rén bìng yǒu cì, zì shì fèng gòng bù jué.
八年以朝使往撒馬兒罕者,馬哈麻待之厚,遣使齎彩幣賜之。明年貢名馬、文豹,命給事中傅安送其使還,賚金織文綺。時瓦剌使者言馬哈麻將襲其部落,因諭以順天保境之義。十一年,貢使將至甘肅,命所司宴勞,且敕總兵官李彬善遇之。明年冬,有自西域還者,言馬哈麻母及弟相繼卒。帝愍之,命安齎敕慰問,賚以彩幣。已而馬哈麻亦卒,無子,從子納黑失只罕嗣。十四年春,使來告喪。命安及中官李達弔祭,即封其嗣子為王,賚文綺、弓刀、甲冑,其母亦有賜。明年遣使來貢,言將嫁女撒馬兒罕,請以馬市妝奩。命中官李信等以綺、帛各五百匹助之。十六年,貢使速哥言其王為從弟歪思所弒,而自立,徙其部落西去,更國號曰亦力把里。帝以番俗不足治,授速哥為都督僉事,而遣中官楊忠等賜歪思弓刀、甲冑及文綺、彩幣,其頭目忽歹達等七十餘人並有賜,自是奉貢不絕。
xuān dé yuán nián, dì jiā qí zūn shì cháo tíng, qiǎn shǐ cì zhī chāo bì. míng nián rù gòng, shòu qí zhèng fù shǐ wèi zhǐ huī qiān hù, cì gào mìng guān dài, zì hòu shǐ chén duō shòu guān. sān nián gòng tuó mǎ, mìng zhǐ huī chāng yīng děng jī xǐ shū cǎi bì bào zhī. shí wāi sī lián suì gòng, ér qí mǔ suǒ lǔ tán hā dūn yì lián sān suì lái gòng. wāi sī zú, zi yě xiān bù huā sì. zhèng tǒng yuán nián qiǎn shǐ lái cháo, gòng fāng wù, hòu yì pín rù gòng. gù wáng wāi sī zhī xù bo sài yīn yì qiǎn shǐ lái gòng. shí nián, yě xiān bù huā zú, yě mì lì hǔ zhě sì. míng nián gòng mǎ tuó fāng wù, mìng yǐ cǎi bì cì wáng jí wáng mǔ. jǐng tài sān nián gòng yù shí sān qiān bā bǎi jīn, lǐ guān yán qí bù kān yòng, zhào xī shōu zhī, měi èr jīn cì bó yī pǐ. tiān shùn yuán nián mìng qiān hù yú zhì jìng děng yǐ fù pì yù qí wáng, qiě cì cǎi bì. chéng huà yuán nián, lǐ guān yáo kuí děng dìng xī yù cháo gòng qī, lìng yì lì bǎ lǐ sān suì wǔ suì yī gòng, shǐ zhě bù dé guò shí rén, zì shì cháo gòng suì xī.
宣德元年,帝嘉其尊事朝廷,遣使賜之鈔幣。明年入貢,授其正、副使為指揮千戶,賜誥命、冠帶,自後使臣多授官。三年貢駝馬,命指揮昌英等齎璽書、彩幣報之。時歪思連歲貢,而其母鎖魯檀哈敦亦連三歲來貢。歪思卒,子也先不花嗣。正統元年遣使來朝,貢方物,後亦頻入貢。故王歪思之婿卜賽因亦遣使來貢。十年,也先不花卒,也密力虎者嗣。明年貢馬駝方物,命以彩幣賜王及王母。景泰三年貢玉石三千八百斤,禮官言其不堪用,詔悉收之,每二斤賜帛一匹。天順元年命千戶於志敬等以復辟諭其王,且賜彩幣。成化元年,禮官姚夔等定西域朝貢期,令亦力把里三歲、五歲一貢,使者不得過十人,自是朝貢遂稀。
qí guó wú chéng guō gōng shì, suí shuǐ cǎo xù mù. rén xìng guǎng hàn, jūn chén shàng xià wú tǐ tǒng. yǐn shí yī fú duō yǔ wǎ là tóng. dì jí hán, shēn shān qióng gǔ, liù yuè yì fēi xuě.
其國無城郭宮室,隨水草畜牧。人性獷悍,君臣上下無體統。飲食衣服多與瓦剌同。地極寒,深山窮谷,六月亦飛雪。
hā liè, yī míng hēi lǔ, zài sā mǎ ér hǎn xī nán sān qiān lǐ, qù jiā yù guān wàn èr qiān yú lǐ, xī yù dà guó yě. yuán fù mǎ tiē mù ér jì jūn sā mǎ ér hǎn, yòu qiǎn qí zi shā hā lǔ jù hā liè.
哈烈,一名黑魯,在撒馬兒罕西南三千里,去嘉峪關萬二千餘里,西域大國也。元駙馬帖木兒既君撒馬兒罕,又遣其子沙哈魯據哈烈。
hóng wǔ shí, sā mǎ ér hǎn jí bié shī bā lǐ xián cháo gòng, hā liè dào yuǎn bù zhì. èr shí wǔ nián qiǎn guān zhào yù qí wáng, cì wén qǐ cǎi bì, yóu bù zhì. èr shí bā nián qiǎn gěi shì zhōng fù ān guō jì děng xié shì zú qiān wǔ bǎi rén wǎng, wèi sā mǎ ér hǎn suǒ liú, bù dé dá. sān shí nián yòu qiǎn běi píng àn chá shǐ chén dé wén děng wǎng, yì jiǔ bù hái.
洪武時,撒馬兒罕及別失八里咸朝貢,哈烈道遠不至。二十五年遣官詔諭其王,賜文綺、彩幣,猶不至。二十八年遣給事中傅安、郭驥等攜士卒千五百人往,為撒馬兒罕所留,不得達。三十年又遣北平按察使陳德文等往,亦久不還。
chéng zǔ jiàn zuò, qiǎn guān jī xǐ shū cǎi bì cì qí wáng, yóu bù bào mìng. yǒng lè wǔ nián, ān děng hái. dé wén biàn lì zhū guó, shuō qí qiú zhǎng rù gòng, jiē yǐ dào yuǎn wú zhì zhě, yì yú shì nián shǐ hái. dé wén, bǎo chāng rén, cǎi zhū fāng fēng sú zuò wèi gē shī yǐ xiàn. dì jiā zhī, zhuó qiān dōu yù shǐ. míng nián fù qiǎn ān jī shū bì wǎng hā liè, qí qiú shā hā lǔ bǎ dōu ér qiǎn shǐ suí ān cháo gòng. qī nián dá jīng shī, fù mìng jī cì wù xié qí shǐ wǎng bào. míng nián, qí qiú qiǎn shǐ cháo gòng.
成祖踐阼,遣官齎璽書彩幣賜其王,猶不報命。永樂五年,安等還。德文遍歷諸國,說其酋長入貢,皆以道遠無至者,亦於是年始還。德文,保昌人,采諸方風俗作為歌詩以獻。帝嘉之,擢僉都御史。明年復遣安齎書幣往哈烈,其酋沙哈魯把都兒遣使隨安朝貢。七年達京師,復命齎賜物偕其使往報。明年,其酋遣使朝貢。
sā mǎ ér hǎn qiú hā lǐ zhě, hā liè qiú xiōng zi yě, èr rén bù xiāng néng, shù gòu bīng. dì yīn qí shǐ chén hái, mìng dōu zhǐ huī bái ā ér xīn tái jī chì yù zhī yuē: tiān shēng mín ér lì zhī jūn, bǐ gè suì qí shēng. zhèn tǒng yù tiān xià, yī shì tóng rén, wú jiān xiá ěr, lǚ cháng qiǎn shǐ yù ěr. ěr néng qián xiū zhí gòng, fǔ jí rén mín, ān yú xī jiǎo, zhèn shén jiā zhī. bǐ wén ěr yǔ cóng zi hā lǐ gòu bīng xiāng chóu, zhèn wèi cè rán. yī jiā zhī qīn, ēn ài xiāng hòu, zú zhì wài wǔ. qīn zhě shàng ěr guāi lì, shū zhě ān dé xié hé. zì jīn yí xiū bīng xī mín, bǎo quán gǔ ròu, gòng xiǎng tài píng zhī fú. yīn cì cǎi bì biǎo lǐ, bìng chì yù hā lǐ bà bīng, yì cì cǎi bì.
撒馬兒罕酋哈里者,哈烈酋兄子也,二人不相能,數構兵。帝因其使臣還,命都指揮白阿兒忻台齎敕諭之曰:「天生民而立之君,俾各遂其生。朕統御天下,一視同仁,無間遐邇,屢嘗遣使諭爾。爾能虔修職貢,撫輯人民,安於西徼,朕甚嘉之。比聞爾與從子哈里構兵相仇,朕為惻然。一家之親,恩愛相厚,足制外侮。親者尚爾乖戾,疏者安得協和。自今宜休兵息民,保全骨肉,共享太平之福。」因賜彩幣表里,並敕諭哈里罷兵,亦賜彩幣。
bái ā ér xīn tái jì fèng shǐ, biàn yì sā mǎ ér hǎn shī lá sī ǎn de gàn ǎn dōu huái tǔ lǔ fān huǒ zhōu liǔ chéng hā shí hā ér zhū guó, cì zhī bì bó, yù lìng rù cháo. zhū qiú zhǎng xián xǐ, gè qiǎn shǐ xié hā liè shǐ chén gòng shī zi xī mǎ wén bào zhū wù. shí yī nián dá jīng shī. dì xǐ, yù diàn shòu zhī, kào cì yǒu jiā. zì shì zhū guó shǐ bìng zhì, jiē xù hā liè yú shǒu. jí guī, mìng zhòng guān lǐ dá lì bù yuán wài láng chén chéng hù bù zhǔ shì lǐ xiān zhǐ huī jīn hā lán bó děng sòng zhī, jiù jī xǐ shū wén qǐ shā luó bù bó zhū wù fēn cì qí qiú. shí sān nián, dá děng hái, hā liè zhū guó fù qiǎn shǐ xié lái, gòng wén bào xī mǎ jí tā fāng wù. míng nián zài gòng, jí hái, mìng chén chéng jī shū bì bào zhī, suǒ guò zhōu xiàn jiē yàn jiàn. shí wǔ nián qiǎn shǐ suí chéng děng lái gòng. míng nián fù gòng, mìng lǐ dá děng bào rú chū. shí bā nián xié yú tián bā dá hēi shāng lái gòng. èr shí nián fù xié yú tián lái gòng.
白阿兒忻台既奉使,遍詣撒馬兒罕、失剌思、俺的干、俺都淮、土魯番、火州、柳城、哈實哈兒諸國,賜之幣帛,諭令入朝。諸酋長咸喜,各遣使偕哈烈使臣貢獅子、西馬、文豹諸物。十一年達京師。帝喜,御殿受之,犒賜有加。自是諸國使並至,皆序哈烈於首。及歸,命中官李達、吏部員外郎陳誠、戶部主事李暹、指揮金哈藍伯等送之,就齎璽書、文綺、紗羅、布帛諸物分賜其酋。十三年,達等還,哈烈諸國復遣使偕來,貢文豹、西馬及他方物。明年再貢,及還,命陳誠齎書幣報之,所過州縣皆宴餞。十五年遣使隨誠等來貢。明年復貢,命李達等報如初。十八年偕于闐、八答黑商來貢。二十年復偕于闐來貢。
xuān dé èr nián, qí tóu mù dǎ lá hǎn yì bù lá lái cháo, gòng mǎ. zì rén zōng bù qín yuǎn lüè, xuān zōng chéng zhī, jiǔ bù qiǎn shǐ jué yù, gù qí gòng shǐ yì xī zhì. qī nián fù mìng zhòng guān lǐ guì tōng xī yù, chì yù hā liè qiú shā hā lǔ yuē: xī zhèn huáng zǔ tài zōng wén huáng dì lín yù zhī rì, ěr děng zūn shì cháo tíng, qiǎn shǐ gòng xiàn, shǐ zhōng rú yī. jīn zhèn gōng yīng tiān mìng, jí huáng dì wèi, zhǔ zǎi wàn fāng, jì yuán xuān dé. xiǎo dà zhèng wù, xī tǐ huáng zǔ fèng tiān xù mín, yī shì tóng rén zhī xīn. qián qiǎn shǐ chén jī shū bì wǎng cì, dào zǔ ér huí. jīn yǐ kāi tōng, tè mìng nèi chén wǎng yù zhèn yì. qí yì shùn tiān xīn, yǒng dǔ chéng hǎo, xiāng yǔ hái wǎng, tóng wèi yī jiā, bǐ shāng lǚ tōng xíng, gè suì suǒ yuàn, bù yì měi hū? yīn cì yǐ wén qǐ luó jǐn. guì děng wèi zhì, qí gòng shǐ fǎ hǔ ér dīng yǐ dǐ jīng shī, zú yú guǎn. mìng guān zhì jì, yǒu sī yíng zàng. xún fù qiǎn shǐ suí guì gòng tuó mǎ yù shí. míng nián chūn, shǐ zhě guī. fù mìng guì hù sòng, cì qí wáng jí tóu mù cǎi bì. shì nián qiū jí zhèng tǒng sān nián bìng lái gòng.
宣德二年,其頭目打剌罕亦不剌來朝,貢馬。自仁宗不勤遠略,宣宗承之,久不遣使絕域,故其貢使亦稀至。七年復命中官李貴通西域,敕諭哈烈酋沙哈魯曰:「昔朕皇祖太宗文皇帝臨御之日,爾等尊事朝廷,遣使貢獻,始終如一。今朕恭膺天命,即皇帝位,主宰萬方,紀元宣德。小大政務,悉體皇祖奉天恤民,一視同仁之心。前遣使臣齎書幣往賜,道阻而回。今已開通,特命內臣往諭朕意。其益順天心,永篤誠好,相與還往,同為一家,俾商旅通行,各遂所願,不亦美乎?」因賜以文綺、羅錦。貴等未至,其貢使法虎兒丁已抵京師,卒於館。命官致祭,有司營葬。尋復遣使隨貴貢駝馬、玉石。明年春,使者歸。復命貴護送,賜其王及頭目彩幣。是年秋及正統三年並來貢。
yīng zōng yòu chōng, dà chén wù xiū xī, bù yù pí zhōng guó yǐ shì wài fān, gù yuǎn fāng tōng gòng zhě shén shǎo. zhì tiān shùn yuán nián, fù yì tōng xī yù. dà chén mò gǎn yán, dú zhōng yì wèi lì zhāng zhāo kàng shū qiè jiàn, shì nǎi zhǐ. qī nián, dì yǐ zhōng xià yì ān, ér yuǎn fān cháo gòng bù zhì, fēn qiǎn wǔ chén jī xǐ shū cǎi bì wǎng yù. yú shì dōu zhǐ huī hǎi róng zhǐ huī mǎ quán wǎng hā liè. rán zì shì lái zhě pō xī, jí hā liè yì bù yǐ shí gòng.
英宗幼沖,大臣務休息,不欲疲中國以事外蕃,故遠方通貢者甚少。至天順元年,複議通西域。大臣莫敢言,獨忠義衛吏張昭抗疏切諫,事乃止。七年,帝以中夏乂安,而遠蕃朝貢不至,分遣武臣齎璽書、彩幣往諭。於是都指揮海榮、指揮馬全往哈烈。然自是來者頗稀,即哈烈亦不以時貢。
jiā jìng èr shí liù nián, gān sù xún fǔ yáng bó yán: xī yù rù gòng rén duō, yí wèi xiàn zhì. lǐ guān yán: zǔ zōng gù shì, wéi hā mì měi nián yī gòng, gòng sān bǎi rén, sòng shí yī fù jīng, yú liú guān nèi, yǒu sī gōng gěi. tā ruò hā liè hā sān tǔ lǔ fān tiān fāng sā mǎ ér hǎn zhū guó, dào jīng hā mì zhě, huò sān nián wǔ nián yī gòng, zhǐ sòng sān wǔ shí rén, qí cún liú shǎng lài rú hā mì lì. qǐng lái làn fàng rù jīng, yí chì biān chén kè zūn cǐ lì, làn fàng zhě zuì zhī. zhì kě. rán shì shí hā liè yǐ jiǔ bù zhì, sì hòu cháo gòng suì jué.
嘉靖二十六年,甘肅巡撫楊博言:「西域入貢人多,宜為限制。」禮官言:「祖宗故事,惟哈密每年一貢,貢三百人,送十一赴京,餘留關內,有司供給。他若哈烈、哈三、土魯番、天方、撒馬兒罕諸國,道經哈密者,或三年、五年一貢,止送三五十人,其存留賞賚如哈密例。頃來濫放入京,宜敕邊臣恪遵此例,濫放者罪之。」制可。然是時哈烈已久不至,嗣後朝貢遂絕。
qí guó zài xī yù zuì qiáng dà. wáng suǒ jū chéng, fāng shí yú lǐ. lěi shí wèi wū, píng fāng ruò gāo tái, bù yòng liáng zhù wǎ pì, zhōng chǎng, xū kōng shù shí jiān. cōng yǒu mén fēi, xī diāo kè huā wén, huì yǐ jīn bì. dì pù zhān jì, wú jūn chén shàng xià nán nǚ, xiāng jù jiē xí dì fū zuò. guó rén chēng qí wáng yuē suǒ lǔ tán, yóu yán jūn zhǎng yě. nán kūn shǒu chán yǐ bái bù, fù nǚ yì bái bù méng shǒu, jǐn lù shuāng mù. shàng xià xiāng hū jiē yǐ míng. xiāng jiàn zhǐ shāo qū shēn, chū jiàn zé qū yī zú sān guì, nán nǚ jiē rán. shí wú bǐ zhù, yǒu cí qì. yǐ pú táo niàng jiǔ. jiāo yì yòng qián, dà xiǎo sān děng, bù jīn sī zhù. wéi shū shuì yú qiú zhǎng, yòng yìn jì, wú yìn zhě jìn bù yòng. shì yì jiē zhēng shuì shí èr. bù zhī dòu hú, zhǐ shè quán héng. wú guān fǔ, dàn yǒu guǎn shì zhě, míng yuē dāo wán. yì wú xíng fǎ, jí shā rén yì zhǐ fá qián. yǐ zǐ mèi wèi qī qiè. jū sàng zhǐ bǎi rì, bù yòng guān, yǐ bù guǒ shī ér zàng. cháng yú mù jiān shè jì, bù jì zǔ zōng, yì bù jì guǐ shén, wéi zhòng bài tiān zhī lǐ. wú gān zhī shuò wàng, měi qī rì wèi yī zhuǎn, zhōu ér fù shǐ. suì yǐ èr yuè shí yuè wèi bǎ zhāi yuè, zhòu bù yǐn shí, zhì yè nǎi shí, zhōu yuè shǐ rú hūn. chéng zhōng zhú dà tǔ shì, zhōng zhì yī tóng qì, zhōu wéi shù zhàng, shàng kè wén zì rú gǔ dǐng zhuàng. yóu xué zhě jiē jù cǐ, ruò zhōng guó tài xué rán. yǒu shàn zǒu zhě, rì kě sān bǎi lǐ, yǒu jí shǐ, chuán jiàn zǒu bào. sú shàng chǐ mí, yòng dù wú jié.
其國在西域最強大。王所居城,方十餘里。壘石為屋,平方若高台,不用樑柱瓦甓,中敞,虛空數十間。囪牖門扉,悉雕刻花文,繪以金碧。地鋪氈罽,無君臣、上下、男女,相聚皆席地趺坐。國人稱其王曰鎖魯檀,猶言君長也。男髡首纏以白布,婦女亦白布蒙首,僅露雙目。上下相呼皆以名。相見止稍屈身,初見則屈一足三跪,男女皆然。食無匕箸,有瓷器。以葡萄釀酒。交易用錢,大小三等,不禁私鑄。惟輸稅於酋長,用印記,無印者禁不用。市易皆徵稅十二。不知斗斛,止設權衡。無官府,但有管事者,名曰刀完。亦無刑法,即殺人亦止罰錢。以姊妹為妻妾。居喪止百日,不用棺,以布裹屍而葬。常於墓間設祭,不祭祖宗,亦不祭鬼神,惟重拜天之禮。無干支朔望,每七日為一轉,周而復始。歲以二月、十月為把齋月,晝不飲食,至夜乃食,周月始茹葷。城中築大土室,中置一銅器,周圍數丈,上刻文字如古鼎狀。遊學者皆聚此,若中國太學然。有善走者,日可三百里,有急使,傳箭走報。俗尚侈靡,用度無節。
tǔ wò ráo, jié hòu duō nuǎn shǎo yǔ. tǔ chǎn bái yán tóng tiě jīn yín liú lí shān hú hǔ pò zhū cuì zhī shǔ. duō yù cán, shàn wèi wán qǐ. mù yǒu sāng yú liǔ huái sōng guì, guǒ yǒu táo xìng lǐ lí pú táo shí liú, gǔ yǒu sù mài má shū, shòu yǒu shī bào mǎ tuó niú yáng jī quǎn. shī shēng yú ā shù hé lú lín zhōng, chū shēng mù bì, qī rì shǐ kāi. tǔ rén yú mù bì shí qǔ zhī, diào xí qí xìng, shāo zhǎng zé bù kě xún yǐ. qí páng jìn ǎn dōu huái bā dá hēi shāng, bìng lì qí guó.
土沃饒,節候多暖少雨。土產白鹽、銅鐵、金銀、琉璃、珊瑚、琥珀、珠翠之屬。多育蠶,善為紈綺。木有桑、榆、柳、槐、松、檜,果有桃、杏、李、梨、葡萄、石榴,谷有粟、麥、麻、菽,獸有獅、豹、馬、駝、牛、羊、雞、犬。獅生於阿術河蘆林中,初生目閉,七日始開。土人於目閉時取之,調習其性,稍長則不可馴矣。其旁近俺都淮、八答黑商,並隸其國。
ǎn dōu huái, zài hā liè xī běi qiān sān bǎi lǐ, dōng nán qù sā mǎ ér hǎn yì rú zhī. chéng jū dà cūn, zhōu shí yú lǐ. dì píng yǎn wú xiǎn, tián tǔ gāo yú, mín wù fán shù, chēng lè tǔ. zì yǒng lè bā nián zhì shí sì nián xié hā liè tōng gòng, hòu bù fù zhì.
俺都淮,在哈烈西北千三百里,東南去撒馬兒罕亦如之。城居大村,周十餘里。地平衍無險,田土膏腴,民物繁庶,稱樂土。自永樂八年至十四年偕哈烈通貢,後不復至。
bā dá hēi shāng, zài ǎn dōu huái dōng běi. chéng zhōu shí yú lǐ. dì guǎng wú xiǎn zǔ, shān chuān míng xiù, rén wù pǔ mào. fú tú shù qū, zhuàng lì rú wáng jū. xī yáng xī yù zhū jiǎ duō fàn yù qí dì, gù mín sú fù ráo. chū wèi hā liè qiú shā hā lǔ zhī zǐ suǒ jù. yǒng lè liù nián mìng nèi guān bǎ tài lǐ dá cì qí qiú chì shū cǎi bì, bìng jí hā shí hā ér gé tè láng zhū bù, yù yǐ wǎng lái tōng shāng zhī yì, jiē jí fèng mìng. zì shì, dōng xī wàn lǐ xíng lǚ wú zhì. shí èr nián, chén chéng shǐ qí guó. shí bā nián qiǎn shǐ lái gòng, mìng chéng jí nèi guān guō jìng jī shū bì wǎng bào. tiān shùn wǔ nián, qí wáng mǎ hā má qiǎn shǐ lái gòng. míng nián fù gòng. mìng shǐ chén ā bo dōu lá xí fù zhí, wèi zhǐ huī tóng zhī.
八答黑商,在俺都淮東北。城周十餘里。地廣無險阻,山川明秀,人物朴茂。浮屠數區,壯麗如王居。西洋、西域諸賈多販鬻其地,故民俗富饒。初為哈烈酋沙哈魯之子所據。永樂六年命內官把太、李達賜其酋敕書彩幣,並及哈實哈兒、葛忒郎諸部,諭以往來通商之意,皆即奉命。自是,東西萬里行旅無滯。十二年,陳誠使其國。十八年遣使來貢,命誠及內官郭敬齎書幣往報。天順五年,其王馬哈麻遣使來貢。明年復貢。命使臣阿卜都剌襲父職,為指揮同知。
yú tián, gǔ guó míng, zì hàn qì sòng jiē tōng zhōng guó. yǒng lè sì nián qiǎn shǐ lái cháo, gòng fāng wù. shǐ chén cí guī, mìng zhǐ huī shén zhōng mǔ sā děng jī xǐ shū xié xíng, cì qí qiú zhī jīn wén qǐ. qí qiú dǎ lǔ wa yì bù cì jīn qiǎn shǐ zhě gòng yù pú, mìng zhǐ huī shàng héng děng jī shū bì wǎng láo. shí bā nián xié hā liè bā dá hēi shāng zhū guó gòng mǎ, mìng cān zhèng chén chéng zhōng guān guō jìng děng bào yǐ cǎi bì. èr shí nián gòng měi yù, cì lài yǒu jiā. èr shí èr nián gòng mǎ jí fāng wù. shí rén zōng chū jiàn zuò, jí yàn lài qiǎn hái.
于闐,古國名,自漢迄宋皆通中國。永樂四年遣使來朝,貢方物。使臣辭歸,命指揮神忠母撒等齎璽書偕行,賜其酋織金文綺。其酋打魯哇亦不刺金遣使者貢玉璞,命指揮尚衡等齎書幣往勞。十八年偕哈烈、八答黑商諸國貢馬,命參政陳誠、中官郭敬等報以彩幣。二十年貢美玉,賜賚有加。二十二年貢馬及方物。時仁宗初踐阼,即宴賚遣還。
xiān shì, yǒng lè shí, chéng zǔ yù yuǎn fāng wàn guó wú bù chén fú, gù xī yù zhī shǐ suì suì bù jué. zhū fān tān zhōng guó cái bó, qiě lì shì yì, luò yì dào tú. shāng rén lǜ wěi chēng gòng shǐ, duō xié mǎ tuó yù shí, shēng yán jìn xiàn. jì rù guān, zé yī qiè zhōu chē shuǐ lù chén hūn yǐn zhuàn zhī fèi, xī qǔ zhī yǒu sī. yóu chuán kùn gōng yì, jūn mín pí zhuǎn shū. bǐ xī guī, zhé yuán dào chí liú, duō shì huò wù. dōng xī shù qiān lǐ jiān, sāo rán fán fèi, gōng sī shàng xià wǎng bù yuàn zī. tíng chén mò wèi yán, tiān zǐ yì mò zhī xù yě. zhì shì, gěi shì zhōng huáng jì jí chén qí hài. rén zōng gǎn qí yán, zhào lǐ guān lǚ zhèn zé ràng zhī. zì shì bù fù shǐ xī yù, gòng shǐ yì jiàn xī.
先是,永樂時,成祖欲遠方萬國無不臣服,故西域之使歲歲不絕。諸蕃貪中國財帛,且利市易,絡繹道途。商人率偽稱貢使,多攜馬、駝、玉石,聲言進獻。既入關,則一切舟車水陸、晨昏飲饌之費,悉取之有司。郵傳困供億,軍民疲轉輸。比西歸,輒緣道遲留,多市貨物。東西數千裡間,騷然繁費,公私上下罔不怨咨。廷臣莫為言,天子亦莫之恤也。至是,給事中黃驥極陳其害。仁宗感其言,召禮官呂震責讓之。自是不復使西域,貢使亦漸稀。
yú tián zì gǔ wèi dà guó, suí táng jiān qīn bìng róng lú hàn mí qú lēi pí shān zhū guó, qí dì yì dà. nán jù cao lǐng èr bǎi yú lǐ, dōng běi qù jiā yù guān liù qiān sān bǎi lǐ. dà lüè cao lǐng yǐ nán, sā mǎ ér hǎn zuì dà yǐ běi, yú tián zuì dà. yuán mò shí, qí zhǔ àn ruò, lín guó jiāo qīn. rén mín jǐn wàn jì, xī bì jū shān gǔ, shēng lǐ xiāo tiáo. yǒng lè zhōng, xī yù dàn tiān zǐ wēi líng, xián xiū zhí gòng, bù gǎn shàn xiāng gōng, yú tián shǐ huò xiū xī. jiàn xíng jiǎ zhū fān, fù zhì fù shù. sāng má shǔ hé, wǎn rán zhōng tǔ. qí guó dōng yǒu bái yù hé, xī yǒu lǜ yù hé, yòu xī yǒu hēi yù hé, yuán jiē chū kūn lún shān. tǔ rén yè shì yuè guāng shèng chù, rù shuǐ cǎi zhī, bì děi měi yù. qí lín guó yì duō qiè qǔ lái xiàn. qì wàn lì cháo, yú tián yì jiān rù gòng.
于闐自古為大國,隋、唐間侵併戎盧、捍彌、渠勒、皮山諸國,其地益大。南距{艹}嶺二百餘里,東北去嘉峪關六千三百里。大略{艹}嶺以南,撒馬兒罕最大;以北,于闐最大。元末時,其主暗弱,鄰國交侵。人民僅萬計,悉避居山谷,生理蕭條。永樂中,西域憚天子威靈,咸修職貢,不敢擅相攻,于闐始獲休息。漸行賈諸蕃,復致富庶。桑麻黍禾,宛然中土。其國東有白玉河,西有綠玉河,又西有黑玉河,源皆出崑崙山。土人夜視月光盛處,入水采之,必得美玉。其鄰國亦多竊取來獻。迄萬曆朝,于闐亦間入貢。
shī cì sī, jìn sā mǎ ér hǎn. yǒng lè shí yī nián qiǎn shǐ xié hā liè ǎn de gàn hā shí hā ér děng bā guó, suí bái ā ér xīn tái rù gòng fāng wù, mìng lǐ dá chén chéng děng jī chì xié qí shǐ wǎng láo. shí sān nián dōng, qí qiú yì bù lá jīn qiǎn shǐ suí dá děng cháo gòng, tiān zǐ fāng běi xún. zhì míng nián xià shǐ cí hái, fù mìng chéng xié zhōng guān lǔ ān jī chì jí bái jīn cǎi duàn shā luó bù bó cì qí qiú. shí qī nián qiǎn shǐ xié yì sī fú hǎn zhū bù gòng shī zi wén bào míng mǎ, cí hái. fù mìng ān děng sòng zhī, cì qí qiú róng jǐn wén qǐ shā luó yù xì yāo cí qì zhū wù. shí chē jià pín suì běi zhēng, fá mǎ, qiǎn guān duō jī cǎi bì cí qì, shì zhī shī lá sī jí sā mǎ ér hǎn zhū guó. qí qiú jí qiǎn shǐ gòng mǎ, yǐ èr shí yī nián bā yuè yè dì yú xuān fǔ zhī xíng gōng. hòu cì zhī, qiǎn hái jīng shī, qí rén suì jiǔ liú nèi dì bù qù. rén zōng sì wèi, qù zhī hái, nǎi cí qù.
失刺思,近撒馬兒罕。永樂十一年遣使偕哈烈、俺的干、哈實哈兒等八國,隨白阿兒忻台入貢方物,命李達、陳誠等齎敕偕其使往勞。十三年冬,其酋亦不剌金遣使隨達等朝貢,天子方北巡。至明年夏始辭還,復命誠偕中官魯安齎敕及白金、彩緞、紗羅、布帛賜其酋。十七年遣使偕亦思弗罕諸部貢獅子、文豹、名馬,辭還。復命安等送之,賜其酋絨錦、文綺、紗羅、玉系腰、磁器諸物。時車駕頻歲北征,乏馬,遣官多齎彩幣、磁器,市之失剌思及撒馬兒罕諸國。其酋即遣使貢馬,以二十一年八月謁帝於宣府之行宮。厚賜之,遣還京師,其人遂久留內地不去。仁宗嗣位,趣之還,乃辭去。
xuān dé èr nián gòng tuó mǎ fāng wù, shòu qí shǐ chén ā lì wèi dōu zhǐ huī qiān shì, cì gào mìng guān dài. sì hòu jiǔ bù gòng. chéng huà shí jiǔ nián yǔ hēi lóu sā mǎ ér hǎn bǎ dān shā zhū guó gòng gòng shī zi, zhào jiā yōu lài. hóng zhì wǔ nián, hā mì zhōng shùn wáng shǎn bā xí fēng guī guó, yǔ lín jìng yě miē kè lì qiú jié hūn. shī lá sī qiú niàn qí pín, xié páng guó yì bù lá yīn zhī qiú, lǜ qí píng zhāng suǒ hé bo tái zhī yuàn mǎn kě, gè qiǎn rén qǐng bān cì cái wù, zhù zhī chéng hūn. cháo yì yì zhī, hòu cì shǎn bā, bìng cì èr guó jí qí píng zhāng zhī yuàn cǎi bì. jiā jìng sān nián yǔ páng jìn sān shí èr bù bìng qiǎn shǐ gòng mǎ jí fāng wù. qí shǐ zhě gè qǐ mǎng yī xī lán cí qì bù bó. tiān zǐ bù néng què, liàng yǔ zhī, zì shì gòng shǐ yì bù zhì.
宣德二年貢駝馬方物,授其使臣阿力為都指揮僉事,賜誥命、冠帶。嗣後久不貢。成化十九年與黑婁、撒馬兒罕、把丹沙諸國共貢獅子,詔加優賚。弘治五年,哈密忠順王陝巴襲封歸國,與鄰境野乜克力酋結婚。失剌思酋念其貧,偕旁國亦不剌因之酋,率其平章鎖和卜台、知院滿可,各遣人請頒賜財物,助之成婚。朝議義之,厚賜陝巴,並賜二國及其平章、知院彩幣。嘉靖三年與旁近三十二部並遣使貢馬及方物。其使者各乞蟒衣、膝襴、磁器、布帛。天子不能卻,量予之,自是貢使亦不至。
ǎn de gàn, xī yù xiǎo bù luò. yuán tài zǔ jǐn píng xī yù, fēng zǐ dì wèi wáng zhèn zhī, qí xiǎo zhě zé shè guān zhì shù, tóng yú nèi dì. yuán wáng, gè zì gē jù, bù xiāng tǒng shǔ. hóng wǔ yǒng lè jiān, shù qiǎn rén zhāo yù, shāo shāo lái gòng. dì dà zhě chēng guó, xiǎo zhě zhǐ chēng dì miàn. qì xuān dé cháo, xiào chén zhí fèng biǎo jiān qǐ shǒu què xià zhě, duō zhì qī bā shí bù. ér ǎn de gàn, zé yǒng lè shí yī nián yǔ hā liè bìng gòng zhě yě. dài shí sì nián, lǔ ān děng shǐ hā liè shī lá sī zhū sī, fù biàn dào cì qí qiú zhǎng wén qǐ. rán dì xiǎo bù néng cháng gòng, hòu jìng bù zhì.
俺的干,西域小部落。元太祖盡平西域,封子弟為王鎮之,其小者則設官置戍,同於內地。元亡,各自割據,不相統屬。洪武、永樂間,數遣人招諭,稍稍來貢。地大者稱國,小者止稱地面。迄宣德朝,效臣職、奉表箋、稽首闕下者,多至七八十部。而俺的干,則永樂十一年與哈烈並貢者也。迨十四年,魯安等使哈烈、失剌思諸思,復便道賜其酋長文綺。然地小不能常貢,後竟不至。
hā shí hā ér, yì xī yù xiǎo bù luò. yǒng lè liù nián, bǎ tài lǐ dá děng jī chì wǎng cì, jí fèng mìng. shí yī nián qiǎn shǐ suí bái ā ér xīn tái rù cháo, gòng fāng wù. xuān dé shí yì lái cháo gòng. tiān shùn qī nián mìng zhǐ huī liú fú pǔ xián shǐ qí dì. qí gòng shǐ yì bù néng cháng zhì.
哈實哈兒,亦西域小部落。永樂六年,把太、李達等齎敕往賜,即奉命。十一年遣使隨白阿兒忻台入朝,貢方物。宣德時亦來朝貢。天順七年命指揮劉福、普賢使其地。其貢使亦不能常至。
yì sī fú hǎn, dì jìn ǎn de gàn. yǒng lè shí sì nián shǐ ǎn dōu huái sā mǎ ér hǎn zhě dào jīng qí dì, cì qí qiú wén qǐ zhū wù. shí qī nián xié lín guó shī lá sī gòng gòng shī bào xī mǎ, lài bái jīn chāo bì. shǐ chén cí hái, mìng lǔ ān děng sòng zhī. yǒu mǎ hā mù zhě, yuàn liú jīng shī. cóng qí qǐng. chéng huà shí jiǔ nián yǔ sā mǎ ér hǎn gòng gòng shī zi míng mǎ fān dāo dōu luó suǒ fú zhū wù, cì lài yǒu jiā.
亦思弗罕,地近俺的干。永樂十四年使俺都淮、撒馬兒罕者道經其地,賜其酋文綺諸物。十七年偕鄰國失剌思共貢獅、豹、西馬,賚白金、鈔幣。使臣辭還,命魯安等送之。有馬哈木者,願留京師。從其請。成化十九年與撒馬兒罕共貢獅子、名馬、番刀、兜羅、鎖幅諸物,賜賚有加。
xiān shì, xuān dé liù nián, yǒu yì sī bǎ hǎn qiǎn shǐ chén mí ér ā lì cháo gòng, huò yún jí yì sī fú hǎn.
先是,宣德六年,有亦思把罕遣使臣迷兒阿力朝貢,或雲即亦思弗罕。
huǒ lá zhá, guó wēi ruò. sì wéi jiē shān, xiān cǎo mù. shuǐ liú qū zhé, yì wú yú xiā. chéng jǐn lǐ xǔ, xī tǔ wū, qiú suǒ jū yì bēi lòu. sú jìng sēng. yǒng lè shí sì nián qiǎn shǐ cháo gòng, mìng suǒ jīng dì jiē lǐ dài. hóng zhì wǔ nián, qí dì huí huí pà lǔ wān děng yóu hǎi dào gòng bō lí mǎ nǎo zhū wù. xiào zōng bù nà, cì dào lǐ fèi qiǎn hái.
火剌札,國微弱。四圍皆山,鮮草木。水流曲折,亦無魚蝦。城僅里許,悉土屋,酋所居亦卑陋。俗敬僧。永樂十四年遣使朝貢,命所經地皆禮待。弘治五年,其地回回怕魯灣等由海道貢玻璃、瑪瑙諸物。孝宗不納,賜道里費遣還。
qǐ lì má ér, yǒng lè zhōng qiǎn shǐ lái gòng, wéi shòu pí niǎo yǔ jì hè. qí sú xǐ shè liè, bù shì gēng nóng. xī nán bàng hǎi, dōng běi lín mǎng shēn mì, duō měng shòu dú chóng. yǒu kuí xiàng, wú shì sì, jiāo yì yòng tiě qián.
乞力麻兒,永樂中遣使來貢,惟獸皮、鳥羽、罽褐。其俗喜射獵,不事耕農。西南傍海,東北林莽深密,多猛獸、毒蟲。有逵巷,無市肆,交易用鐵錢。
bái sōng hǔ ér, jiù míng sù má lǐ ér. cháng yǒu bái hǔ chū sōng lín zhōng, bù shāng rén, yì bù shí tā shòu, xún rì hòu bù fù jiàn. guó rén yì zhī, chēng wèi shén hǔ, yuē cǐ xī fāng bái hǔ suǒ jiàng jīng yě, yīn gǎi guó míng. qí dì wú dà shān, yì bù shēng shù mù, wú dú chóng měng shòu zhī hài, rán wù chǎn shén báo. yǒng lè zhōng cháng rù gòng.
白松虎兒,舊名速麻里兒。嘗有白虎出松林中,不傷人,亦不食他獸,旬日後不復見。國人異之,稱為神虎,曰此西方白虎所降精也,因改國名。其地無大山,亦不生樹木,無毒蟲、猛獸之害,然物產甚薄。永樂中嘗入貢。
dá ér mì, fú shǔ sā mǎ ér hǎn. jū hǎi zhōng, dì bù bǎi lǐ, rén bù mǎn qiān jiā. wú chéng guō, shàng xià jiē jū bǎn wū. zhī gēng zhí, yǒu máo hè bù lǚ mǎ tuó niú yáng. xíng zhǐ chuí pǔ. jiāo yì jiān yòng yín qián. yǒng lè zhōng qiǎn shǐ cháo gòng, cì dà tǒng lì jí wén qǐ yào chá zhū wù.
答兒密,服屬撒馬兒罕。居海中,地不百里,人不滿千家。無城郭,上下皆居板屋。知耕植,有毛褐、布縷、馬駝、牛羊。刑止箠朴。交易兼用銀錢。永樂中遣使朝貢,賜《大統歷》及文綺、藥、茶諸物。
nà shī zhě hǎn, dōng qù shī lá sī shù rì chéng, jiē zhōu xíng. chéng dōng píng yuán, ráo shuǐ cǎo, yí xù mù. mǎ yǒu shù zhǒng, zuì xiǎo zhě gāo bù guò sān chǐ. sú zhòng sēng, suǒ zhì bì gōng yǐn shí. rán hǎo qì jiàn dòu, dòu bù shèng zhě, zhòng chī zhī. yǒng lè zhōng qiǎn shǐ cháo gòng. shǐ chén hái, lì hé běi, zhuǎn guān zhōng, dǐ gān sù, yǒu sī jiē zhì yàn.
納失者罕,東去失剌思數日程,皆舟行。城東平原,饒水草,宜畜牧。馬有數種,最小者高不過三尺。俗重僧,所至必供飲食。然好氣健斗,斗不勝者,眾嗤之。永樂中遣使朝貢。使臣還,歷河北,轉關中,抵甘肅,有司皆置宴。
mǐn zhēn chéng, yǒng lè zhōng lái gòng. qí guó dì guǎng, duō gāo shān. rì zhōng wèi shì, zhū huò pián jí, guì zhōng guó cí qī qì. chǎn yì xiāng tuó mǎ.
敏真城,永樂中來貢。其國地廣,多高山。日中為市,諸貨駢集,貴中國磁、漆器。產異香、駝、馬。
rì luò guó, yǒng lè zhōng lái gòng. hóng zhì yuán nián, qí wáng yì sī hǎn dá ér lǔ mì tiē lǐ yá fù gòng. shǐ chén zòu qiú zhù sī xià bù cí qì, zhào jiē yǔ zhī.
日落國,永樂中來貢。弘治元年,其王亦思罕答兒魯密帖里牙復貢。使臣奏求紵、絲、夏布、磁器,詔皆予之。
mǐ xī ér, yī míng mì sī ér. yǒng lè zhōng qiǎn shǐ cháo gòng. jì yàn lài, mìng wǔ rì yī gěi jiǔ zhuàn guǒ ěr, suǒ jīng dì jiē zhì yàn. zhèng tǒng liù nián, wáng suǒ lǔ tán ā shī lá fú fù lái gòng. lǐ guān yán: qí dì jí yuǎn, wèi yǒu cì lì. xī sā mǎ ér hǎn chū gòng shí, cì yǔ guò yōu, jīn yí shāo sǔn. cì wáng cǎi bì shí biǎo lǐ, shā luó gè sān pǐ, bái mú sī bù bái jiāng lè bù gè wǔ pǐ, xǐ bái bù èr shí pǐ, wáng qī jí shǐ chén dì jiǎn. cóng zhī. zì hòu bù fù zhì.
米昔兒,一名密思兒。永樂中遣使朝貢。既宴賚,命五日一給酒饌、果餌,所經地皆置宴。正統六年,王鎖魯檀阿失剌福復來貢。禮官言:「其地極遠,未有賜例。昔撒馬兒罕初貢時,賜予過優,今宜稍損。賜王彩幣十表里,紗、羅各三匹,白氁絲布、白將樂布各五匹,洗白布二十匹,王妻及使臣遞減。」從之。自後不復至。
hēi lóu, jìn sā mǎ ér hǎn, shì wèi hūn yīn. qí dì shān chuān cǎo mù qín shòu jiē hēi, nán nǚ yì rán. xuān dé qī nián qiǎn shǐ lái cháo, gòng fāng wù. zhèng tǒng èr nián, qí wáng shā hā lǔ suǒ lǔ tán qiǎn zhǐ huī hā zhǐ mǎ hēi má fèng gòng. mìng jī chì jí jīn zhī zhù sī cǎi juàn guī cì qí wáng. liù nián fù lái gòng. jǐng tài sì nián xié lín jìng sān shí yī bù nán fù bǎi yú rén, gòng mǎ èr bǎi sì shí yǒu qī, luó shí èr, lǘ shí, tuó qī, jí yù shí fēng shā bīn tiě dāo zhū wù. tiān shùn qī nián, wáng mǔ sāi yì qiǎn zhǐ huī qiān shì mǎ hēi má shě ér bān děng fèng gòng. cì cǎi bì biǎo lǐ zhù sī xí yī, zhuó qí shǐ chén wèi zhǐ huī tóng zhī, cóng zhě qī rén jù wèi suǒ zhèn fǔ. chéng huà shí jiǔ nián yǔ shī lá sī sā mǎ ér hǎn bǎ dān shā gòng gòng shī zi. bǎ dān shā zhī zhǎng yì chēng suǒ lǔ tán mǎ hēi má, jǐng tài qī nián cháng rù gòng, zhì shì fù xié zhì. hóng zhì sān nián yòu yǔ tiān fāng zhū guó gòng tuó mǎ yù shí.
黑婁,近撒馬兒罕,世為婚姻。其地山川、草木、禽獸皆黑,男女亦然。宣德七年遣使來朝,貢方物。正統二年,其王沙哈魯鎖魯檀遣指揮哈只馬黑麻奉貢。命齎敕及金織紵絲、彩絹歸賜其王。六年復來貢。景泰四年偕鄰境三十一部男婦百餘人,貢馬二百四十有七,騾十二,驢十,駝七,及玉石、碸砂、鑌鐵刀諸物。天順七年,王母塞亦遣指揮僉事馬黑麻舍兒班等奉貢。賜彩幣表里、紵、絲襲衣,擢其使臣為指揮同知,從者七人俱為所鎮撫。成化十九年與失剌思、撒馬兒罕、把丹沙共貢獅子。把丹沙之長亦稱鎖魯檀馬黑麻,景泰七年嘗入貢,至是復偕至。弘治三年又與天方諸國貢駝、馬、玉石。
tǎo lái sī, dì xiǎo, zhōu jìng bù bǎi lǐ. chéng jìn shān. shān xià yǒu shuǐ, chì sè, wàng zhī rú huǒ. sú nìng fú. fù rén zhǔ jiā bǐng. chǎn niú yáng mǎ tuó, yǒu bù lǚ máo hè. tǔ yí jì mài, wú dào. jiāo yì yòng qián. xuān dé liù nián rù gòng. míng nián mìng zhòng guān lǐ guì jī xǐ shū jiǎng láo, cì wén qǐ cǎi bó. yǐ dì xiǎo bù néng cháng gòng.
討來思,地小,周徑不百里。城近山。山下有水,赤色,望之如火。俗佞佛。婦人主家柄。產牛羊馬駝,有布縷毛褐。土宜穄麥,無稻。交易用錢。宣德六年入貢。明年命中官李貴齎璽書獎勞,賜文綺、彩帛。以地小不能常貢。
ā sù, jìn tiān fāng sā mǎ ér hǎn, fú yuán shén guǎng. chéng yǐ shān miàn chuān. chuān nán liú rù hǎi, yǒu yú yán zhī lì. tǔ yí gēng mù. jìng fú wèi shén, hào shī è dòu. wù chǎn fù, hán xuān shì jié, rén wú jī hán, yè xiān kòu dào, yǎ chēng lè tǔ. yǒng lè shí qī nián, qí qiú yá hū shā qiǎn shǐ gòng mǎ jí fāng wù, yàn lài rú zhì. yǐ dì yuǎn bù néng cháng gòng. tiān shùn qī nián mìng dōu zhǐ huī bái quán děng shǐ qí guó, jìng bù fù zài gòng.
阿速,近天方、撒馬兒罕,幅員甚廣。城倚山面川。川南流入海,有魚鹽之利。土宜耕牧。敬佛畏神,好施惡鬥。物產富,寒暄適節,人無饑寒,夜鮮寇盜,雅稱樂土。永樂十七年,其酋牙忽沙遣使貢馬及方物,宴賚如制。以地遠不能常貢。天順七年命都指揮白全等使其國,竟不復再貢。
shā hā lǔ, zài ā sù xī hǎi dǎo zhōng. yǒng lè zhōng qiǎn qī shí qī rén lái gòng, rì gěi jiǔ zhuàn guǒ ěr, yì yú tā guó. qí dì, shān chuān huán bào, ráo chù chǎn, rén xìng pǔ zhí, chǐ dòu hǎo fú. wáng jí chén liáo chù chéng zhōng, shù rén xī chù chéng chù. hǎi chǎn qí wù, xī yù jiǎ rén yǐ qīng zhí shì zhī, qí guó rén bù néng shí.
沙哈魯,在阿速西海島中。永樂中遣七十七人來貢,日給酒饌、果餌,異於他國。其地,山川環抱,饒畜產,人性樸直,恥斗好佛。王及臣僚處城中,庶人悉處城處。海產奇物,西域賈人以輕直市之,其國人不能識。
tiān fāng, gǔ yún chōng dì, yī míng tiān táng, yòu yuē mò jiā. bù dào zì hū lǔ mó sī sì shí rì shǐ zhì, zì gǔ lǐ xī nán xíng, sān yuè shǐ zhì. qí gòng shǐ duō cóng lù dào rù jiā yù guān.
天方,古筠沖地,一名天堂,又曰默伽。不道自忽魯謨斯四十日始至,自古里西南行,三月始至。其貢使多從陸道入嘉峪關。
xuān dé wǔ nián, zhèng hé shǐ xī yáng, fēn qiǎn qí chái yì gǔ lǐ. wén gǔ lǐ qiǎn rén wǎng tiān fāng, yīn shǐ rén jī huò wù fù qí zhōu xié xíng. wǎng fǎn jīng suì, shì qí zhēn yì bǎo jí qí lín shī zi tuó jī yǐ guī. qí guó wáng yì qiǎn péi chén suí cháo shǐ lái gòng. xuān zōng xǐ, cì lài yǒu jiā. zhèng tǒng yuán nián shǐ mìng fù zhǎo wā gòng zhōu hái, cì bì jí chì jiǎng qí wáng. liù nián, wáng qiǎn zi sài yì dé ā lì yǔ shǐ chén sài yì dé hā sān yǐ zhēn bǎo lái gòng. lù xíng zhì hā lá, yù zéi, shā shǐ chén, shāng qí zi yòu shǒu, jǐn jié gòng wù yǐ qù, mìng shǒu chén chá zhì zhī.
宣德五年,鄭和使西洋,分遣其儕詣古里。聞古里遣人往天方,因使人齎貨物附其舟偕行。往返經歲,市奇珍異寶及麒麟、獅子、駝雞以歸。其國王亦遣陪臣隨朝使來貢。宣宗喜,賜賚有加。正統元年始命附爪哇貢舟還,賜幣及敕獎其王。六年,王遣子賽亦得阿力與使臣賽亦得哈三以珍寶來貢。陸行至哈剌,遇賊,殺使臣,傷其子右手,盡劫貢物以去,命守臣察治之。
chéng huà èr shí sān nián, qí guó zhōng huí huí ā lì yǐ xiōng nà de yóu zhōng tǔ sì shí yú zài, yù wǎng yún nán fǎng qiú. nǎi xié bǎo wù jù wàn, zhì mǎn lá jiā, fù xíng rén zuǒ fǔ zhōu, jiāng rù jīng jìn gòng. dǐ guǎng dōng, wèi shì bó zhōng guān wéi juàn qīn kè. ā lì yuàn, fù jīng zì sù. lǐ guān qǐng gū qí gòng wù, chóu qí zhí, xǔ fǎng xiōng yú yún nán. shí juàn jù zuì, xiān yǐ yín yuán yú nèi. dì nǎi zé ā lì wèi jiān dié, jiǎ gòng xíng jiān, lìng guǎng dōng shǒu chén zhú hái, ā lì nǎi hào qì ér qù. hóng zhì sān nián, qí wáng sù tán ā hēi má qiǎn shǐ xié sā mǎ ér hǎn tǔ lǔ fān gòng mǎ tuó yù shí.
成化二十三年,其國中回回阿力以兄納的游中土四十餘載,欲往雲南訪求。乃攜寶物鉅萬,至滿剌加,附行人左輔舟,將入京進貢。抵廣東,為市舶中官韋眷侵克。阿力怨,赴京自訴。禮官請估其貢物,酬其直,許訪兄於雲南。時眷懼罪,先已夤緣於內。帝乃責阿力為間諜,假貢行奸,令廣東守臣逐還,阿力乃號泣而去。弘治三年,其王速檀阿黑麻遣使偕撒馬兒罕、土魯番貢馬、駝、玉石。
zhèng dé chū, dì cóng yù mǎ tài jiān gǔ dà yòng yán, lìng gān sù shǒu chén fǎng qiú zhū fān kè mǎ shàn mǎ, fān shǐ yún shàn mǎ chū tiān fāng. shǒu chén yīn qǐng yù zhū fān gòng shǐ, chuán dá qí wáng, bǐ yǐ rù gòng. bīng bù shàng shū liú yǔ xī zhōng guān zhǐ, yì lìng shǒu chén shàn zé shǐ zhě yǔ tōng shì, qīn yì zhū fān xiǎo yù, cóng zhī. shí sān nián, wáng xiě yì bǎ lá kè qiǎn shǐ gòng mǎ tuó suō fú shān hú bǎo shí yú yá dāo zhū wù, zhào cì mǎng lóng jīn zhī yī jí shè xiāng jīn yín qì.
正德初,帝從御馬太監谷大用言,令甘肅守臣訪求諸番騍馬、騸馬,番使雲善馬出天方。守臣因請諭諸番貢使,傳達其王,俾以入貢。兵部尚書劉宇希中官指,議令守臣善擇使者與通事,親詣諸番曉諭,從之。十三年,王寫亦把剌克遣使貢馬、駝、梭幅、珊瑚、寶石、魚牙刀諸物,詔賜蟒龍金織衣及麝香、金銀器。
jiā jìng sì nián, qí wáng yì má dōu ér děng qiǎn shǐ gòng mǎ tuó fāng wù. lǐ guān yán: xī rén lái gòng, shǎn xī xíng dū sī jī liú bàn nián yǐ shàng shǐ wèi jù zòu. suǒ jìn yù shí xī cū è, ér shǐ chén suǒ sī huò jiē liáng. qǐ xià àn chén lián wèn, zì jīn wú dé duō xié yù shí, fán rǎo dào tú. qí gòng wù bù kān zhě, zhì dū sī guān zuì. cóng zhī. míng nián, qí guó é má dōu kàng děng bā wáng gè qiǎn shǐ gòng yù shí, zhǔ kè láng zhōng chén jiǔ chuān jiǎn tuì qí cū è zhě, shǐ chén yuàn. tōng shì hú shì shēn yì hàn jiǔ chuān yīn zhà wèi shǐ chén zòu, cí wū jiǔ chuān, dào yù, zuò xià zhào yù kǎo xùn. shàng shū xí shū gěi shì zhōng jiě yī guàn děng lùn jiù, bù tīng, jìng shù biān.
嘉靖四年,其王亦麻都兒等遣使貢馬、駝、方物。禮官言:「西人來貢,陝西行都司稽留半年以上始為具奏。所進玉石悉粗惡,而使臣所私貨皆良。乞下按臣廉問,自今毋得多攜玉石,煩擾道途。其貢物不堪者,治都司官罪。」從之。明年,其國額麻都抗等八王各遣使貢玉石,主客郎中陳九川簡退其粗惡者,使臣怨。通事胡士紳亦憾九川因詐為使臣奏,詞誣九川,盜玉,坐下詔獄拷訊。尚書席書、給事中解一貫等論救,不聽,竟戍邊。
shí yī nián qiǎn shǐ xié tǔ lǔ fān sā mǎ ér hǎn wéi mì zhū guó lái gòng, chēng wáng zhě zhì sān shí qī rén. lǐ guān yán: jiù zhì, qià hā mì yǔ duǒ yán sān wèi bǐ suì yī gòng, gòng bù guò sān bǎi rén. sān wèi dì jìn, jǐn xǔ rù dōu. hā mì zé shí qiǎn qí èr, yú liú dài yú biān. ruò xī yù zé yuè zài wàn lǐ, sù fēi shǔ guó, nán shì sān wèi gòng qī, ér suǒ qiǎn shǐ rén bèi yú héng shù. fān wén zhì èr bǎi yú tōng, jiē yǐ suǒ qǔ pàn rén yá mù lán wèi cí. qiè kǒng tuō cí kuī cì, yǐ chān cháo tíng chù fēn. biān chén bù zūn míng lì, gài xíng qǐ sòng, yǒu guāi fǎ tǐ. qǐ xià dū fǔ zhū chén, yù zhū fān rén rù gòng, fēn bié cún liú qǐ sòng, bù dé gài qiǎn rù jīng. qiě yán chì biān lì, wú bì huò mù qián, yí huàn yì rì, tān nà kuǎn zhī xū míng, wàng yù biān zhī shí cè. dì kě qí zòu.
十一年遣使偕土魯番、撒馬兒罕、惟密諸國來貢,稱王者至三十七人。禮官言:「舊制,恰哈密與朵顏三衛比歲一貢,貢不過三百人。三衛地近,盡許入都。哈密則十遣其二,餘留待於邊。若西域則越在萬里,素非屬國,難視三衛貢期,而所遣使人倍逾恆數。番文至二百餘通,皆以索取叛人牙木蘭為詞。竊恐託詞窺伺,以覘朝廷處分。邊臣不遵明例,概行起送,有乖法體。乞下督撫諸臣,遇諸番人入貢,分別存留起送,不得概遣入京。且嚴飭邊吏,毋避禍目前,貽患異日,貪納款之虛名,忘御邊之實策。」帝可其奏。
gù shì, zhū fān gòng wù zhì, biān chén yàn shàng qí jí, lǐ guān wèi àn jí gěi cì. jí suǒ bù zài, xǔ zì xíng mào yì. gòng shǐ jì jùn, jí yǒu yú huò, zé lìng xié guī. yuàn rù guān zhě, lǐ guān zòu wén, gěi chāo. zhèng dé mò, xiá fān huá xū jiāo guān wǎng lì, shǐ yǒu mào yì yú huò lìng shì kuài píng zhí guān gěi juàn chāo zhī lì. zhì shì, tiān fāng jí tǔ lǔ fān shǐ chén, qí jí yú yù shí cuò dāo zhū huò, gù qiú zhǔn gòng wù gěi shǎng. lǐ guān bù dé yǐ, yǐ zhèng dé jiān lì wèi qǐng, xǔ zhī.
故事,諸番貢物至,邊臣驗上其籍,禮官為按籍給賜。籍所不載,許自行貿易。貢使既竣,即有餘貨,責令攜歸。願入官者,禮官奏聞,給鈔。正德末,黠番猾胥交關罔利,始有貿易余貨令市儈評直、官給絹鈔之例。至是,天方及土魯番使臣,其籍余玉石、銼刀諸貨,固求准貢物給賞。禮官不得已,以正德間例為請,許之。
fān shǐ duō jiǎ rén, lái zhé xié zhòng zī yǔ zhōng guó shì. biān lì shì huì, qīn kè duō duān, lèi qǔ cháng yú gōng jiā. huò bù dāng qí zhí, zé páo xiào bù zhǐ. shì suì, gòng shǐ jiē xiá hàn, jì xí zhī zhōng guó qíng, qiě hàn biān lì zhī qīn kè yě, lǚ sù zhī, lǐ guān què bù wèn. zhèn shǒu gān sù zhōng guān chén hào zhě, dāng fān shǐ rù gòng shí, lìng jiā nú wáng hóng duō suǒ míng mǎ yù shí zhū wù, shǐ chén hàn zhī. yī rì, yù hóng yú qú, jí zhí yì guān yǐ zhèng shí qí shì. lǐ guān yán shì guān guó tǐ, xū dà yǒu chù fēn, yǐ fú yuǎn rén zhī xīn. nǎi mìng sān fǎ sī jǐn yī wèi jí gěi shì zhōng gè qiǎn guān yī yuán fù gān sù àn zhì, hóng qì huò zuì.
番使多賈人,來輒挾重貲與中國市。邊吏嗜賄,侵克多端,類取償於公家。或不當其直,則咆哮不止。是歲,貢使皆黠悍,既習知中國情,且憾邊吏之侵克也,屢訴之,禮官卻不問。鎮守甘肅中官陳浩者,當番使入貢時,令家奴王洪多索名馬、玉石諸物,使臣憾之。一日,遇洪於衢,即執詣官以證實其事。禮官言事關國體,須大有處分,以服遠人之心。乃命三法司、錦衣衛及給事中各遣官一員赴甘肅按治,洪迄獲罪。
shí qī nián fù gòng, qí shǐ chén qǐng yóu lǎn zhōng tǔ. lǐ guān yí yǒu jiǎo xīn, yǐ fēi gù shì gé zhī. èr shí èr nián xié sā mǎ ér hǎn tǔ lǔ fān hā mì lǔ mí zhū guó gòng mǎ jí fāng wù. hòu wǔ liù nián yī gòng, qì wàn lì zhōng bù jué.
十七年復貢,其使臣請遊覽中土。禮官疑有狡心,以非故事格之。二十二年偕撒馬兒罕、土魯番、哈密、魯迷諸國貢馬及方物。後五六年一貢,迄萬曆中不絕。
tiān fāng yú xī yù wèi dà guó, sì shí cháng shì xià, wú yǔ báo shuāng xuě, wéi lù zuì nóng, cǎo mù jiē zī zhī zhǎng yǎng. tǔ wò, ráo lì mài hēi shǔ. rén jiē qí shuò. nán zǐ xuē fà, yǐ bù chán zhī. fù nǚ zé biān fā gài tóu, bù lù qí miàn. xiāng chuán huí huí shè jiào zhī zǔ yuē mǎ hā má zhě, shǒu yú cǐ dì xíng jiào, sǐ jí zàng yān. mù dǐng cháng yǒu guāng, rì yè bù xī. hòu rén zūn qí jiào, jiǔ ér bù shuāi, gù rén jiē xiàng shàn. guó wú kē rǎo, yì wú xíng fá, shàng xià ān hé, kòu zéi bù zuò, xī tǔ chēng wèi lè guó. sú jìn jiǔ. yǒu lǐ bài sì, yuè chū shēng, qí wáng jí chén mín xián bài tiān, hào hū chēng yáng yǐ wèi lǐ. sì fēn sì fāng, měi fāng jiǔ shí jiān, gòng sān bǎi liù shí jiān, jiē bái yù wèi zhù, huáng gān yù wèi dì. qí táng yǐ wǔ sè shí qì chéng, sì fāng píng dǐng. nèi yòng chén xiāng dà mù wèi liáng fán wǔ, yòu yǐ huáng jīn wèi gé. táng zhōng yuán yōng, xī yǐ qiáng wēi lù lóng xián xiāng hé tǔ wèi zhī. shǒu mén yǐ èr hēi shī. táng zuǒ yǒu sī mǎ yí mù, qí guó chēng wèi shèng rén zhǒng. tǔ xī bǎo shí, wéi qiáng zé huáng gān yù. liǎng páng yǒu zhū zǔ shī chuán fǎ zhī táng, yì yǐ shí zhú chéng, jù jí qí zhuàng lì. qí chóng fèng huí huí jiào rú cǐ.
天方於西域為大國,四時常似夏,無雨雹霜雪,惟露最濃,草木皆資之長養。土沃,饒栗、麥、黑黍。人皆頎碩。男子削髮,以布纏之。婦女則編發蓋頭,不露其面。相傳回回設教之祖曰馬哈麻者,首於此地行教,死即葬焉。墓頂常有光,日夜不熄。後人遵其教,久而不衰,故人皆向善。國無苛擾,亦無刑罰,上下安和,寇賊不作,西土稱為樂國。俗禁酒。有禮拜寺,月初生,其王及臣民咸拜天,號呼稱揚以為禮。寺分四方,每方九十間,共三百六十間,皆白玉為柱,黃甘玉為地。其堂以五色石砌成,四方平頂。內用沉香大木為梁凡五,又以黃金為閣。堂中垣墉,悉以薔薇露、龍涎香和土為之。守門以二黑獅。堂左有司馬儀墓,其國稱為聖人冢。土悉寶石,圍牆則黃甘玉。兩旁有諸祖師傳法之堂,亦以石築成,俱極其壯麗。其崇奉回回教如此。
guā guǒ zhū chù, xián rú zhōng guó. xī guā gān guā yǒu yī rén bù néng jǔ zhě, táo yǒu zhòng sì wǔ jīn zhě, jī yā yǒu zhòng shí yú jīn zhě, jiē zhū fān suǒ wú yě. mǎ hā má mù hòu yǒu yī jǐng, shuǐ qīng ér gān. fàn hǎi zhě bì jí yǐ xíng, yù jù fēng, qǔ shuǐ sǎ zhī jí xī. dāng zhèng hé shǐ xī yáng shí, chuán qí fēng wù rú cǐ. qí hòu chēng wáng zhě zhì èr sān shí rén, qí sú yì jiàn bù rú chū yǐ.
瓜果、諸畜,咸如中國。西瓜、甘瓜有一人不能舉者,桃有重四五斤者,雞、鴨有重十餘斤者,皆諸番所無也。馬哈麻墓後有一井,水清而甘。泛海者必汲以行,遇颶風,取水灑之即息。當鄭和使西洋時,傳其風物如此。其後稱王者至二三十人,其俗亦漸不如初矣。
mò dé nà, huí huí zǔ guó yě, dì jìn tiān fāng. xuān dé shí, qí qiú zhǎng qiǎn shǐ xié tiān fāng shǐ chén lái gòng, hòu bù fù zhì. xiāng chuán, qí chū guó wáng mó hǎn mò dé shēng ér shén líng, jǐn chén fú xī yù zhū guó, zhū guó zūn wèi bié ān bá ěr, yóu yán tiān shǐ yě. guó zhōng yǒu jīng sān shí běn, fán sān qiān liù bǎi yú duàn. qí shū páng xíng, jiān zhuàn cǎo kǎi sān tǐ, xī yáng zhū guó jiē yòng zhī. qí jiào yǐ shì tiān wèi zhǔ, ér wú xiàng shè. měi rì xī xiàng qián bài. měi suì zhāi jiè yī yuè, mù yù gēng yī, jū bì yì cháng chù. suí kāi huáng zhōng, qí guó sā hā bā sā ā dì gàn gé sī shǐ chuán qí jiào rù zhōng guó. qì yuán shì, qí rén biàn yú sì fāng, jiē shǒu jiào bù tì.
默德那,回回祖國也,地近天方。宣德時,其酋長遣使偕天方使臣來貢,後不復至。相傳,其初國王謨罕驀德生而神靈,盡臣服西域諸國,諸國尊為別諳拔爾,猶言天使也。國中有經三十本,凡三千六百餘段。其書旁行,兼篆、草、楷三體,西洋諸國皆用之。其教以事天為主,而無像設。每日西向虔拜。每歲齋戒一月,沐浴更衣,居必易常處。隋開皇中,其國撒哈八撒阿的干葛思始傳其教入中國。迄元世,其人遍於四方,皆守教不替。
guó zhōng chéng chí gōng shì shì sì tián yuán, dà lèi zhōng tǔ. yǒu yīn yáng xīng lì yī yào yīn lè zhū jì. qí zhī wén zhì qì yóu qiǎo. hán shǔ yīng hòu, mín yīn wù fán, wǔ gǔ liù chù xián bèi. sú zhòng shā, bù shí zhū ròu. cháng yǐ bái bù méng tóu, suī shì tā bāng, yì bù yì qí sú.
國中城池、宮室、市肆、田園,大類中土。有陰陽、星曆、醫藥、音樂諸技。其織文、制器尤巧。寒暑應候,民殷物繁,五穀六畜咸備。俗重殺,不食豬肉。嘗以白布蒙頭,雖適他邦,亦不易其俗。
kūn chéng, xī yù huí huí zhǒng. xuān dé wǔ nián, qí shǐ chén zhě mǎ lì dīng děng lái cháo, gòng tuó mǎ. shí yǒu kāi zhōng zhī lìng, shǐ zhě jí shū mǐ yī wàn liù qiān qī bǎi shí yú jīng cāng zhōng yán. jí cí hái, yuàn yǐ suǒ nà mǐ xiàn guān. dì yuē: huí rén shàn yíng lì, suī míng cháo gòng, shí tú mào yì, kě chóu yǐ zhí. yú shì yǔ bó sì shí pǐ bù bèi zhī. qí hòu yì cháng gòng.
坤城,西域回回種。宣德五年,其使臣者馬力丁等來朝,貢駝馬。時有開中之令,使者即輸米一萬六千七百石於京倉中鹽。及辭還,願以所納米獻官。帝曰:「回人善營利,雖名朝貢,實圖貿易,可酬以直。」於是予帛四十匹、布倍之。其後亦嘗貢。
zì chéng zǔ yǐ wǔ dìng tiān xià, yù wēi zhì wàn fāng, qiǎn shǐ sì chū zhāo lái. yóu shì xī yù dà xiǎo zhū guó mò bù jī sǎng chēng chén, xiàn chēn kǒng hòu. yòu běi qióng shā mò, nán jí míng hǎi, dōng xī dǐ rì chū méi zhī chù, fán zhōu chē kě zhì zhě, wú suǒ bù jiè. zì shì, shū fāng yì yù niǎo yán zhū rén lí zhī shǐ, fú còu què tíng. suì shí bān cì, kù cáng wèi xū. ér sì fāng qí zhēn yì bǎo míng qín shū shòu jìn xiàn shàng fāng zhě, yì rì zēng yuè yì. gài jiān hàn táng zhī shèng ér yǒu zhī, bǎi wáng suǒ mò bìng yě. yú wēi jí yú hòu sì, xuān dé zhèng tǒng cháo yóu duō chóng yì ér zhì. rán rén zōng bù wù yuǎn lüè, jiàn zuò zhī chū, jí chè xī yáng qǔ bǎo zhī chuán, tíng sōng huā jiāng zào zhōu zhī yì, zhào xī yù shǐ chén hái jīng, chì zhī guī guó, bù yù pí zhōng tǔ yǐ fèng yuǎn rén. xuān dé jì zhī, suī jiān yī qiǎn shǐ, xún yì tíng zhǐ, yǐ gù biān yú huò xiū xī yān.
自成祖以武定天下,欲威制萬方,遣使四出招徠。由是西域大小諸國莫不稽顙稱臣,獻琛恐後。又北窮沙漠,南極溟海,東西抵日出沒之處,凡舟車可至者,無所不屆。自是,殊方異域鳥言侏亻離之使,輻輳闕廷。歲時頒賜,庫藏為虛。而四方奇珍異寶、名禽殊獸進獻上方者,亦日增月益。蓋兼漢、唐之盛而有之,百王所莫並也。餘威及於後嗣,宣德、正統朝猶多重譯而至。然仁宗不務遠略,踐阼之初,即撤西洋取寶之船,停松花江造舟之役,召西域使臣還京,敕之歸國,不欲疲中土以奉遠人。宣德繼之,雖間一遣使,尋亦停止,以故邊隅獲休息焉。
jīn cǎi gù dú cháng fèng gòng tōng míng tiān cháo zhě, yuē hā sān, yuē hā liè ér, yuē shā de mán, yuē hā de lán, yuē sǎo lán, yuē miē kè lì, yuē bǎ lì hēi, yuē ǎn lì má, yuē tuō hū má, yuē chá lì shī, yuē gàn shī, yuē bo hā lá, yuē pà lá, yuē nǐ shā wù ér, yuē kè shī mí ér, yuē tiē bì lì sī, yuē huǒ tán, yuē huǒ zhàn, yuē kǔ xiān, yuē yá xī, yuē yá ér gàn, yuē róng, yuē bái, yuē wù lún, yuē ā duān, yuē xié sī chéng, yuē shě hēi, yuē bǎi yīn, yuē kè qié, jì èr shí jiǔ bù. yǐ jiāng yù biǎn xiǎo, zhǐ chēng dì miàn. yǔ hā liè hā shí hā ér sài lán yì lì bǎ lì shī lá sī shā lù hǎi yá ā sù bǎ dān jiē yóu hā mì rù jiā yù guān, huò sān nián wǔ nián yī gòng, rù jīng zhě bù dé guò sān shí wǔ rén. qí bù yóu hā mì zhě, gèng yǒu qǐ ér má mǐ ér hā lán kě tuō qié là zhú yě de gàn lá zhú yì bù lá yīn gé shī mí qǐ ér jí sī yǔ nú sī hā xīn shí yī dì miàn, yì cháng tōng gòng.
今采故牘嘗奉貢通名天朝者,曰哈三,曰哈烈兒,曰沙的蠻,曰哈的蘭,曰掃蘭,曰乜克力,曰把力黑,曰俺力麻,曰脫忽麻,曰察力失,曰干失,曰卜哈剌,曰怕剌,曰你沙兀兒,曰克失迷兒,曰帖必力思,曰火壇,曰火占,曰苦先,曰牙昔,曰牙兒干,曰戎,曰白,曰兀倫,曰阿端,曰邪思城,曰舍黑,曰擺音,曰克癿,計二十九部。以疆域褊小,止稱地面。與哈烈、哈實哈兒、賽藍、亦力把力、失剌思、沙鹿海牙、阿速、把丹皆由哈密入嘉峪關,或三年、五年一貢,入京者不得過三十五人。其不由哈密者,更有乞兒、麻米兒、哈蘭可脫、癿蠟燭、也的干、剌竹、亦不剌、因格失、迷乞兒、吉思羽奴、思哈辛十一地面,亦嘗通貢。
lǔ mí, qù zhōng guó jué yuǎn. jiā jìng sān nián qiǎn shǐ gòng shī zi xī niú. gěi shì zhōng zhèng yī péng yán: lǔ mí fēi cháng gòng zhī bāng, shī zi fēi kě yù zhī shòu, qǐng què zhī, yǐ guāng shèng dé. lǐ guān xí shū děng yán: lǔ mí bù liè wáng huì, qí zhēn wěi bù kě zhī. jìn tǔ lǔ fān shù qīn gān sù, ér biān lì yú lǔ mí cè nèi, chá yǒu tǔ lǔ fān zhī rén. qí jiǎo zhà míng shén, qǐng qiǎn zhī chū guān, zhì suǒ huò jiān dié zuì. dì jìng nà zhī, ér lìng biān chén chá zhì.
魯迷,去中國絕遠。嘉靖三年遣使貢獅子、西牛。給事中鄭一鵬言:「魯迷非嘗貢之邦,獅子非可育之獸,請卻之,以光聖德。」禮官席書等言:「魯迷不列《王會》,其真偽不可知。近土魯番數侵甘肅,而邊吏於魯迷冊內,察有土魯番之人。其狡詐明甚,請遣之出關,治所獲間諜罪。」帝竟納之,而令邊臣察治。
wǔ nián dōng, fù yǐ èr wù lái gòng. jì bān cì, qí shǐ chén yán, zhǎng tú bá shè, fèi zhì èr wàn èr qiān yú jīn, qǐng jiā cì. yù shǐ zhāng lù yán: huá yí yì fāng, rén wù yì xìng, liú rén yǎng chù, bù wéi wéi wù, yì qiě fú rén. kuàng yǎng shī rì yòng èr yáng, yǎng xī niú rì yòng guǒ ěr. shòu xiāng shí yǔ shí rén shí, shèng xián jiē è zhī. yòu diào yù rén yì, rì xū gōng yì. yǐ guāng lù yǒu xiàn zhī cái, chōng rén shòu wú yì zhī fèi, shū wèi fú jīng. qǐ fǎn qí rén, què qí wù, báo qí shǎng, míng zhōng guó shèng rén bù guì yì wù zhī yì. bù nà. nǎi cóng lǐ guān yán, rú hóng zhì sā mǎ ér hǎn lì yì zhī. èr shí èr nián xié tiān fāng zhū guó gòng mǎ jí fāng wù, míng nián hái zhì gān zhōu. huì yí běi zéi rù kòu, zǒng bīng guān yáng xìn lìng gòng shǐ jiǔ shí yú rén wǎng yù, sǐ zhě jiǔ rén. dì wén, chǐ xìn zhí, mìng yǒu sī guān liǎn guī qí sàng. èr shí qī nián sān shí sān nián bìng rù gòng. qí gòng wù yǒu shān hú hǔ pò jīn gāng zuān huā cí qì suǒ fú sā hā lá zhàng líng yáng jiǎo xī gǒu pí shě liè sūn pí tiě jiǎo pí zhī shǔ.
五年冬,復以二物來貢。既頒賜,其使臣言,長途跋涉,費至二萬二千餘金,請加賜。御史張祿言:「華夷異方,人物異性,留人養畜,不惟違物,抑且拂人。況養獅日用二羊,養西牛日用果餌。獸相食與食人食,聖賢皆惡之。又調御人役,日需供億。以光祿有限之財,充人獸無益之費,殊為拂經。乞返其人,卻其物,薄其賞,明中國聖人不貴異物之意。」不納。乃從禮官言,如弘治撒馬兒罕例益之。二十二年偕天方諸國貢馬及方物,明年還至甘州。會迤北賊入寇,總兵官楊信令貢使九十餘人往御,死者九人。帝聞,褫信職,命有司棺斂歸其喪。二十七年、三十三年併入貢。其貢物有珊瑚、琥珀、金剛鑽、花瓷器、鎖服、撒哈剌帳、羚羊角、西狗皮、舍列猻皮、鐵角皮之屬。