lǐ shí yī jūn lǐ
◎禮十一(軍禮)
qīn zhēng qiǎn jiāng shì mǎ jì shòu xiáng zòu kǎi xiàn fú lùn gōng xíng shǎng dà yuè dà shè jiù rì fá gǔ
親征 遣將 礻馬祭 受降 奏凱獻俘 論功行賞 大閱 大射 救日伐鼓
sì yuē jūn lǐ. qīn zhēng wèi shǒu, qiǎn jiāng cì zhī. fāng chū shī, yǒu shì mǎ jì zhī lǐ. jí hái, yǒu shòu xiáng zòu kǎi xiàn fú lùn gōng xíng shǎng zhī lǐ. píng jū yǒu yuè wǔ dà shè zhī lǐ. ér jiù rì fá gǔ zhī zhì, yì yǐ lèi fù yān.
四曰軍禮。親征為首,遣將次之。方出師,有礻馬祭之禮。及還,有受降、奏凱獻俘、論功行賞之禮。平居有閱武、大射之禮。而救日伐鼓之制,亦以類附焉。
qīn zhēng
親征
hóng wǔ yuán nián rùn qī yuè, zhào dìng jūn lǐ. zhōng shū shěng chén huì rú chén yán: gǔ zhě tiān zǐ qīn zhēng, suǒ yǐ shùn tiān yīng rén, chú cán qù bào, yǐ ān tiān xià. zì huáng dì xí yòng gān gē yǐ zhēng bù xiǎng, cǐ qí shǐ yě. zhōu zhì, tiān zǐ qīn zhēng, zé lèi yú shàng dì, yí yú dà shè, zào yú zǔ miào, shì mǎ yú suǒ zhēng zhī dì, jí jì suǒ guò shān chuān. shī hái, zé zòu kǎi xiàn fú yú miào shè. hòu wèi yǒu xuān lù bù zhī zhì. táng réng jiù diǎn, sòng yì jiān xíng yān. yú shì lì kǎo jiù zhāng, dìng wèi qīn zhēng lǐ zòu zhī. qián qī, zé rì jì gào tiān dì shén cí xíng shì mǎ jì lǐ. fán suǒ guò shān chuān yuè zhèn hǎi dú yòng tài láo, qí cì shǎo láo, yòu cì tè shēng. ruò xíng sù, zhǐ yòng jiǔ pú, jì qì biān dòu gè yī. qián qī, zhāi yī rì. huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, shěng shēng shì dí. jì zhī rì, fú wǔ biàn, xíng yī xiàn lǐ. kǎi xuán, gào jì zōng shè, lǐ yǔ chū shī tóng. xiàn fú miào shè, yǐ lù bù zhào tiān xià, rán hòu lùn gōng xíng shǎng. yǒng lè xuān dé zhèng tǒng jiān, lǜ zūn yòng zhī.
洪武元年閏七月,詔定軍禮。中書省臣會儒臣言:古者天子親征,所以順天應人,除殘去暴,以安天下。自黃帝習用干戈以征不享,此其始也。周制,天子親征,則類於上帝,宜於大社,造於祖廟,礻馬於所征之地,及祭所過山川。師還,則奏凱獻俘於廟社。後魏有宣露布之制。唐仍舊典,宋亦間行焉。於是歷考舊章,定為親征禮奏之。前期,擇日祭告天地神祠行礻馬祭禮。凡所過山川岳鎮海瀆用太牢,其次少牢,又次特牲。若行速,止用酒脯,祭器籩豆各一。前期,齋一日。皇帝服通天冠、絳紗袍,省牲視滌。祭之日,服武弁,行一獻禮。凱旋,告祭宗社,禮與出師同。獻俘廟社,以露布詔天下,然後論功行賞。永樂、宣德、正統間,率遵用之。
zhèng dé shí sì nián, dì qīn zhēng chén háo, lǐ bù shàng jì gào yí zhù rú jiù. dì lìng jì sì jù qiǎn guān dài. jí shū qǐng qiǎn guān, yǒu zhǐ wù qiǎn. qí bān zhào, yì rú jiù zhì. míng nián shí yī yuè jiāng kǎi xuán, lǐ chén yán: chén háo bèi nì, huáng shàng qīn tǒng liù shī, wǎng zhèng qí zuì, yǔ xuān dé jiān qīn zhēng hàn shù rén gāo xù gù shì xiāng tóng. dàn yī qiè lǐ yí wú cóng jī kǎo. qǐng yú shī hái zhī rì, shèng jià cóng zhèng yáng mén rù, qiǎn guān gào xiè tiān dì miào shè. jià yì fèng xiān diàn jǐ yán diàn, yè jiàn bì, cháo jiàn huáng tài hòu. cì rì zǎo, yù wǔ mén lóu, bǎi guān cháo jiàn, xíng xiàn fú lǐ. zé rì zhào gào tiān xià. shí èr yuè, dì hái jīng, bǎi guān yíng yú zhèng yáng mén wài, dì róng fú chéng mǎ rù.
正德十四年,帝親征宸濠,禮部上祭告儀注如舊。帝令祭祀俱遣官代。及疏請遣官,有旨勿遣。其頒詔,亦如舊制。明年十一月將凱旋,禮臣言:「宸濠悖逆,皇上親統六師,往正其罪,與宣德間親征漢庶人高煦故事相同。但一切禮儀無從稽考。請於師還之日,聖駕從正陽門入,遣官告謝天地廟社。駕詣奉先殿、几筵殿,謁見畢,朝見皇太后。次日早,御午門樓,百官朝見,行獻俘禮。擇日詔告天下。」十二月,帝還京,百官迎於正陽門外,帝戎服乘馬入。
qiǎn jiāng
遣將
hóng wǔ yuán nián, zhōng shū shěng chén huì guān yì zòu, wáng zhě qiǎn jiāng, suǒ yǐ tǎo yǒu zuì, chú mín hài yě. shū chēng dà yǔ cú zhēng, shī měi nán zhòng báo fá. shǐ jì yǐn bīng shū yuē: gǔ wáng zhě zhī qiǎn jiāng, guì ér tuī gǔ. hàn gāo mìng hán xìn wèi jiāng, shè tán jù lǐ. běi qí qīn shòu fǔ yuè. táng zé gào yú miào shè, yòu gào tài gōng miào. sòng zé shòu jīng jié yú cháo táng, cì gào miào shè, yòu shì mǎ jì huáng dì. jīn dìng qiǎn jiāng lǐ, huáng dì wǔ biàn fú, yù fèng tiān diàn. dà jiāng jūn rù jiù dan chi, sì bài, yóu xī bì rù diàn, zài bài guì. chéng zhì guān xuān zhì, yǐ jié yuè shòu dà jiāng jūn. dà jiāng jūn shòu zhī, yǐ shòu zhí shì zhě, fǔ fú, xìng, zài bài chū. jiàng bì, fù wèi, sì bài. jià hái gōng, dà jiāng jūn chū. zhì wǔ mén wài lēi suǒ bù jiāng shì, jiàn qí zhì, míng jīn gǔ, zhèng háng liè, qíng jié yuè. zòu lè qián dǎo, bǎi guān yǐ cì sòng chū. zào miào yí shè zhī lǐ, jí mìng dà jiāng jūn jù shēng bì, xíng yī xiàn lǐ, yǔ qiǎn guān jì gào miào shè yí tóng. qí gào wǔ chéng wáng miào yí, qián èr rì, dà jiāng shěng shēng. jì rì, dà jiāng yú mù cì qiān zhù bǎn, rù jiù wèi, zài bài. yì shén wèi qián shàng xiāng diàn bó zài bài. jìn shú zhuó xiàn, dú zhù, zài bài. yì wèi, zài bài. yǐn fú shòu zuò, fù zài bài. chè dòu, wàng liáo. qí pèi wèi, yì dà jiāng xíng lǐ. liǎng wǔ péi sì, zhū jiāng fēn xiàn.
洪武元年,中書省臣會官議奏,王者遣將,所以討有罪,除民害也。《書》稱大禹徂征,《詩》美南仲薄伐。《史記》引《兵書》曰:「古王者之遣將,跪而推轂。」漢高命韓信為將,設壇具禮。北齊親授斧鉞。唐則告於廟社,又告太公廟。宋則授旌節於朝堂,次告廟社,又礻馬祭黃帝。今定遣將禮,皇帝武弁服,御奉天殿。大將軍入就丹墀,四拜,由西陛入殿,再拜跪。承制官宣制,以節鉞授大將軍。大將軍受之,以授執事者,俯伏,興,再拜出。降陛,復位,四拜。駕還宮,大將軍出。至午門外勒所部將士,建旗幟,鳴金鼓,正行列,擎節鉞。奏樂前導,百官以次送出。造廟宜社之禮,即命大將軍具牲幣,行一獻禮,與遣官祭告廟社儀同。其告武成王廟儀,前二日,大將省牲。祭日,大將於幕次僉祝版,入就位,再拜。詣神位前上香、奠帛、再拜。進熟酌獻,讀祝,再拜。詣位,再拜。飲福受胙,復再拜。徹豆,望燎。其配位,亦大將行禮。兩廡陪祀,諸將分獻。
shì mǎ jì
礻馬祭
qīn zhēng qián qī, huáng dì jí dà jiāng péi jì guān jiē zhāi yī rì. qián yī rì, huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo shěng shēng, yì shén chú, shì dǐng huò dí gài. zhí shì shè jūn yá liù dào yú miào zhōng zhī běi, jūn yá dōng, liù dào xī, biān dòu shí èr, fǔ guǐ gè èr, xíng dēng zǔ gè sān. shè yì kǎn wèi yú shén wèi xī běi, shè xí yú kǎn qián. shàng zhì jiǔ wǎn wǔ, xióng jī wǔ, yú chén shè rú cháng yí. jì rì, jiàn yá qí liù dào yú shén wèi hòu. huáng dì fú wǔ biàn, zì zuǒ nán mén rù. zhì miào tíng nán, zhèng zhōng běi xiàng lì. dà jiāng jí péi jì guān fēn wén wǔ chóng xíng bān yú hòu. yíng shén, zài bài, diàn bì. xíng chū xiàn lǐ, xiān yì jūn yá shén wèi qián, zài yì liù dào shén wèi qián, jù zài bài. yà xiàn zhōng xiàn rú zhī. wéi chū xiàn dú zhù, yì yǐn fú wèi, zài bài yǐn fú, shòu zuò, yòu zài bài. zhǎng jì guān chè dòu, zàn lǐ chàng sòng shén, fù zài bài. zhí shì guān gè yǐ zhù bì, zhǎng jì guān qǔ zhuàn yì liáo suǒ, tài cháng zòu qǐng wàng liáo. zhí shì shā jī, cì xuè yú jiǔ wǎn zhōng, lèi shén. liáo bàn, zòu lǐ bì, jià hái. ruò qiǎn jiāng, zé yú qí dào miào tán xíng sān xiàn lǐ. dà jiāng chū xiàn, zhū jiāng yà xiàn zhōng xiàn.
親征前期,皇帝及大將陪祭官皆齋一日。前一日,皇帝服通天冠、絳紗袍省牲,詣神廚,視鼎鑊滌溉。執事設軍牙六纛於廟中之北,軍牙東,六纛西,籩豆十二,簠簋各二,鉶登俎各三。設瘞坎位於神位西北,設席於坎前。上置酒碗五,雄雞五,余陳設如常儀。祭日,建牙旗六纛於神位後。皇帝服武弁,自左南門入。至廟庭南,正中北向立。大將及陪祭官分文武重行班於後。迎神,再拜,奠幣。行初獻禮,先詣軍牙神位前,再詣六纛神位前,俱再拜。亞獻、終獻如之。惟初獻讀祝,詣飲福位,再拜飲福,受胙,又再拜。掌祭官徹豆,贊禮唱送神,復再拜。執事官各以祝幣,掌祭官取饌詣燎所,太常奏請望燎。執事殺雞,刺血於酒碗中,酹神。燎半,奏禮畢,駕還。若遣將,則於旗纛廟壇行三獻禮。大將初獻,諸將亞獻、終獻。
shòu xiáng
受降
hóng wǔ sì nián qī yuè, shǔ xià míng shēng jiàng biǎo zhì jīng shī, tài zǔ mìng zhòng shū jí yì shòu xiáng lǐ. shěng bù qǐng rú sòng tài zǔ shòu shǔ zhǔ mèng chǎng jiàng gù shì, nǐ míng shēng cháo jiàn rì, huáng dì yù fèng tiān mén, shēng děng yú wǔ mén wài guì jìn dài zuì biǎo. shì yí shǐ pěng biǎo rù, xuān biǎo guān xuān dú qì, chéng zhì guān chū chuán zhì. shēng děng jiē fǔ fú yú dì, shì yí shè rén yē shēng qǐ, qí shǔ guān jiē qǐ, guì tīng xuān zhì shì zuì. shēng děng wǔ bài, sān hū wàn suì. chéng zhì guān chuán zhì, cì yī fú guān dài. shì yí shè rén yǐn shēng rù dan chi zhōng sì bài. shì yí shǐ chuán zhǐ, shēng guì tīng xuān yù, fǔ fú sì bài, sān hū wàn suì, yòu sì bài chū. bǎi guān xíng hè lǐ. dì yǐ chǎng zhuān zhì guó zhèng, suǒ wèi shē zòng, shēng nián yòu, shì yóu chén xià, miǎn qí kòu tóu fú dì shàng biǎo qǐng zuì lǐ, wéi mìng shēng jí qí guān shǔ cháo jiàn, bǎi guān cháo hè.
洪武四年七月,蜀夏明升降表至京師,太祖命中書集議受降禮。省部請如宋太祖受蜀主孟昶降故事,擬明升朝見日,皇帝御奉天門,升等於午門外跪進待罪表。侍儀使捧表入,宣表官宣讀訖,承制官出傳制。升等皆俯伏於地,侍儀舍人掖升起,其屬官皆起,跪聽宣制釋罪。升等五拜,三呼萬歲。承制官傳制,賜衣服冠帶。侍儀舍人引升入丹墀中四拜。侍儀使傳旨,升跪聽宣諭,俯伏四拜,三呼萬歲,又四拜出。百官行賀禮。帝以昶專治國政,所為奢縱,升年幼,事由臣下,免其叩頭伏地上表請罪禮,惟命升及其官屬朝見,百官朝賀。
zòu kǎi xiàn fú
奏凱獻俘
fán qīn zhēng, shī hái, huáng dì lǜ zhū jiāng chén kǎi lè fú guó yú miào nán mén wài, shè běi mén wài. gào jì miào shè, xíng sān xiàn lǐ, tóng chū shī yí. jì bì, yǐ fú guó fù xíng bù, xié lǜ láng dǎo lè yǐ tuì. huáng dì fú tōng tiān guān jiàng shā páo, shēng wǔ mén lóu, yǐ lù bù zhào tiān xià, bǎi guān jù cháo fú yǐ tīng, yí yǔ kāi dú zhào shè tóng.
凡親征,師還,皇帝率諸將陳凱樂俘馘於廟南門外,社北門外。告祭廟社,行三獻禮,同出師儀。祭畢,以俘馘付刑部,協律郎導樂以退。皇帝服通天冠、絳紗袍,升午門樓,以露布詔天下,百官具朝服以聽,儀與開讀詔赦同。
dà jiāng zòu kǎi yí. xiān qī, dà dū dū yǐ lù bù wén. nèi shǐ jiān chén yù zuò yú wǔ mén lóu shàng qián yíng, shè zòu kǎi lè wèi yú lóu qián, xié lǜ láng wèi yú zòu kǎi lè běi, sī lè wèi yú xié lǜ láng nán. yòu shè xiàn fú wèi yú lóu qián shǎo nán, xiàn fú jiāng xiào wèi yú qí běi, xíng bù shàng shū zòu wèi yú jiāng xiào běi, jiē běi xiàng. yòu shè xíng bù shàng shū shòu fú wèi yú xiàn fú wèi xī, dōng xiàng. shè lù bù àn yú nèi dào zhèng zhōng, nán xiàng. shòu lù bù wèi yú àn dōng, chéng zhì wèi yú àn dōng běi, jù xī xiàng. xuān lù bù wèi yú wén wǔ bān nán, běi xiàng. zhì rì qīng chén, xiān chén kǎi lè fú guó yú miào shè mén wài, bù zòu gē qǔ. qí gào jì lǐ bì, fù chén lè yú wǔ mén lóu qián, jiāng xiào yǐn fú shì lì yú bīng zhàng zhī wài, bǎi guān rù shì lì wèi. huáng dì cháng fú shēng lóu, shì wèi rú cháng yí. dà jiāng yú lóu qián jiù wèi, sì bài. zhū jiāng suí zhī, tuì, jiù shì lì wèi. zàn zòu kǎi lè, xié lǜ láng zhí huī yǐn lè gōng jiù wèi, sī lè guì qǐng zòu kǎi lè. xié lǜ láng jǔ huī, gǔ chuī zhèn zuò, biān zòu lè qū. lè zhǐ, zàn xuān lù bù. chéng zhì guān yǐ lù bù fù shòu lù bù guān, yǐn lǐ yǐn yì àn guì shòu, yóu zhōng dào nán xíng, yǐ shòu xuān lù bù guān. xuān qì, fù zhōng shū shěng bān shì tiān xià. jiāng xiào yǐn fú zhì wèi, xíng bù shàng shū guì zòu yuē: mǒu guān mǒu yǐ mǒu chù suǒ fú xiàn, qǐng fù suǒ sī. zòu qì, tuì fù wèi. qí jiù xíng zhě lì yú xī xiāng, dōng xiàng, yǐ fù xíng guān. qí yòu zuì zhě, lóu shàng chéng zhì guān xuān zhǐ, yǒu chì shì fù. lóu xià chéng zhǐ, shì qì, zàn lǐ zàn suǒ shì zhī fú xiè ēn, jiē sì bài sān hū, jiāng xiào yǐ suǒ shì fú tuì. rú yǒu suǒ cì, jiù xuān zhǐ cì zhī. dà jiāng yǐ xià jiù bài wèi, wǔ dǎo shān hū rú cháng yí. bān qián shāo qián guì, chēng hè zhì cí qì, bǎi guān fù sì bài, lǐ bì hái gōng.
大將奏凱儀。先期,大都督以露布聞。內使監陳御座於午門樓上前楹,設奏凱樂位於樓前,協律郎位於奏凱樂北,司樂位於協律郎南。又設獻俘位於樓前少南,獻俘將校位於其北,刑部尚書奏位於將校北,皆北向。又設刑部尚書受俘位於獻俘位西,東向。設露布案於內道正中,南向。受露布位於案東,承制位於案東北,俱西向。宣露布位於文武班南,北向。至日清晨,先陳凱樂俘馘於廟社門外,不奏歌曲。俟告祭禮畢,復陳樂於午門樓前,將校引俘侍立於兵仗之外,百官入侍立位。皇帝常服升樓,侍衛如常儀。大將於樓前就位,四拜。諸將隨之,退,就侍立位。贊奏凱樂,協律郎執麾引樂工就位,司樂跪請奏凱樂。協律郎舉麾,鼓吹振作,編奏樂曲。樂止,贊宣露布。承制官以露布付受露布官,引禮引詣案跪受,由中道南行,以授宣露布官。宣訖,付中書省頒示天下。將校引俘至位,刑部尚書跪奏曰:「某官某以某處所俘獻,請付所司。」奏訖,退復位。其就刑者立於西廂,東向,以付刑官。其宥罪者,樓上承制官宣旨,有敕釋縛。樓下承旨,釋訖,贊禮讚所釋之俘謝恩,皆四拜三呼,將校以所釋俘退。如有所賜,就宣旨賜之。大將以下就拜位,舞蹈山呼如常儀。班前稍前跪,稱賀致詞訖,百官復四拜,禮畢還宮。
hóng wǔ sān nián liù yuè, zuǒ fù jiāng jūn lǐ wén zhōng běi zhēng dà jié, qiǎn guān sòng suǒ fú yuán sūn mǎi de lǐ bā lá jí bǎo cè zhì jīng shī. bǎi guān qǐng xíng xiàn fú lǐ. dì bù xǔ, shì xiáng běn jì. zhǐ lìng fú běn sú fú, cháo jiàn bì, cì zhōng guó yì guān jiù xiè. fù wèi shěng chén yuē: gù guó zhī fēi cháo yú jūn zhě, yuán yǒu cǐ lǐ, bù bì xiào zhī. yì lìng yī běn sú fú, rù jiàn zhōng gōng, cì zhōng guó fú jiù xiè. shí yī yuè, dà jiāng jūn xú dá jí wén zhōng děng shī hái, chē jià chū láo yú jiāng shàng. míng rì, dá lǜ zhū jiāng shàng píng shā mò biǎo. dì yù fèng tiān diàn, huáng tài zǐ qīn wáng shì, bǎi guān cháo fú péi liè, dá wén zhōng fèng biǎo hè. lǐ chéng, tuì zì xī jiē. huáng tài zǐ qīn wáng rù hè. hòu dìng, fán dà jié, zé rì yǐ xuān, qí rì bù zòu shì, bǎi guān jí fú hè, jí rì qiǎn guān jiàn gào jiāo miào. zhōng jié yǐ xià, zhǐ xuān jié, bù jì gào qìng hè.
洪武三年六月,左副將軍李文忠北征大捷,遣官送所俘元孫買的里八剌及寶冊至京師。百官請行獻俘禮。帝不許,事詳《本紀》。止令服本俗服,朝見畢,賜中國衣冠就謝。復謂省臣曰:「故國之妃朝於君者,元有此禮,不必效之。」亦令衣本俗服,入見中宮,賜中國服就謝。十一月,大將軍徐達及文忠等師還,車駕出勞於江上。明日,達率諸將上《平沙漠表》。帝御奉天殿,皇太子親王侍,百官朝服陪列,達、文忠奉表賀。禮成,退自西階。皇太子親王入賀。後定,凡大捷,擇日以宣,其日不奏事,百官吉服賀,即日遣官薦告郊廟。中捷以下,止宣捷,不祭告慶賀。
yǒng lè sì nián dìng, fán jié, bīng bù guān yǐ lù bù zòu wén, dà jiāng zài jūn zé jìn lù bù guān xíng lǐ, cì rì xíng kāi dú lǐ, dì sān rì xíng qìng hè lǐ, yú rú qián yí. wǔ zōng zhēng chén háo hái, lǐ bù shàng xiàn fú yí, zhí dì fú yù, bù guǒ xíng. jiā jìng èr shí sān nián shí yuè, pàn zéi wáng sān lǚ dǎo jí náng rù fàn dà tóng, guān jūn jì qín zhī. qiǎn guān xiè nán běi jiāo jǐng shén diàn tài shè jì. zé rì xiàn fú, bǎi guān biǎo hè. tiān qǐ èr nián, sì chuān xiàn nì fàn fán yǒu bāng děng, shān dōng xiàn nì fàn xú hóng rú děng, jù qiǎn guān gào jì jiāo miào, yù lóu xiàn fú.
永樂四年定,凡捷,兵部官以露布奏聞,大將在軍則進露布官行禮,次日行開讀禮,第三日行慶賀禮,余如前儀。武宗征宸濠還,禮部上獻俘儀,值帝弗豫,不果行。嘉靖二十三年十月,叛賊王三屢導吉囊入犯大同,官軍計擒之。遣官謝南北郊、景神殿、太社稷。擇日獻俘,百官表賀。天啟二年,四川獻逆犯樊友邦等,山東獻逆犯徐鴻儒等,俱遣官告祭郊廟,御樓獻俘。
lùn gōng xíng shǎng
論功行賞
fán kǎi hái, zhōng shū shěng yí wén dà dū dū fǔ, bīng bù jù zhū jiāng gōng jī, lì bù jù xūn jué zhí míng, hù lǐ èr bù jù shǎng gé. zhōng shū jí liù bù lùn dìng gōng shǎng, zòu qǔ shàng cái. qián qī, chén yù zuò xiāng àn yú fèng tiān diàn, shè bǎo àn zhào shū àn yú diàn zhōng, gào mìng àn yú dān bì zhèng zhōng zhī běi, xuān zhì àn yú gào mìng àn zhī běi. lì hù lǐ sān bù shàng shū wèi yú diàn shàng dōng nán, dà dū dū bīng bù shàng shū wèi yú diàn shàng xī nán, yīng shòu shǎng guān bài wèi yú dan chi zhōng, xù lì wèi yú dan chi xī nán, shòu shǎng wèi yú gào mìng àn zhī nán, shòu shǎng zhí shì wèi yú shòu shǎng guān xù lì wèi zhī xī. měi guān yòng pěng gào mìng pěng lǐ wù gè yī rén, jù běi xiàng. yú chén shè rú cháo yí. shì rì, gǔ sān yán, zhí shì guān gè jiù wèi. huáng dì gǔn miǎn shēng zuò, huáng tài zǐ zhū wáng gǔn miǎn, zì diàn dōng mén rù shì lì, shòu shǎng guān rù jiù bài wèi, sì bài. chéng zhì guān guì chéng zhì, yóu diàn zhōng mén chū, lì hù lǐ shàng shū yóu diàn xī mén chū, lì yú gào mìng àn dōng. chéng zhì guān nán xiàng chēng yǒu zhì, shòu shǎng guān jiē guì, xuān zhì yuē: zhèn jiā mǒu děng wèi guó jiàn gōng, yí jiā jué shǎng. jīn shòu yǐ mǒu zhí, cì yǐ mǒu wù, qí gōng chéng zhèn mìng. xuān bì, shòu shǎng guān fǔ fú, xìng, zài bài. chàng xíng shǎng, shòu shǎng guān dì yī rén yì àn qián guì, lì bù shàng shū pěng gào mìng, hù bù shàng shū pěng lǐ wù, gè shòu shòu shǎng guān. shòu shǎng guān yǐ shòu zuǒ yòu, fǔ fú, xìng, fù wèi. yú guān yǐ cì shòu shǎng qì, chéng zhì guān lì bù shàng shū děng jù zhì yù qián fù mìng, tuì fù wèi. shòu shǎng guān jiē zài bài, sān wǔ dǎo, shān hū. fǔ fú, xìng, fù sì bài. lǐ bì, huáng dì hái gōng. gè guān chū, zhì wǔ mén wài, yǐ gào mìng lǐ wù zhì yú lóng tíng, yòng yí zhàng gǔ lè gè sòng hái běn dì. míng rì jìn biǎo chēng xiè, rú cháng yí.
凡凱還,中書省移文大都督府,兵部具諸將功績,吏部具勳爵職名,戶、禮二部具賞格。中書集六部論定功賞,奏取上裁。前期,陳御座香案於奉天殿,設寶案詔書案於殿中,誥命案于丹陛正中之北,宣制案於誥命案之北。吏、戶、禮三部尚書位於殿上東南,大都督、兵部尚書位於殿上西南,應受賞官拜位于丹墀中,序立位于丹墀西南,受賞位於誥命案之南,受賞執事位於受賞官序立位之西。每官用捧誥命、捧禮物各一人,俱北向。余陳設如朝儀。是日,鼓三嚴,執事官各就位。皇帝袞冕升座,皇太子諸王袞冕,自殿東門入侍立,受賞官入就拜位,四拜。承制官跪承制,由殿中門出,吏、戶、禮尚書由殿西門出,立於誥命案東。承制官南向稱有制,受賞官皆跪,宣制曰:「朕嘉某等為國建功,宜加爵賞。今授以某職,賜以某物,其恭承朕命。」宣畢,受賞官俯伏,興,再拜。唱行賞,受賞官第一人詣案前跪,吏部尚書捧誥命,戶部尚書捧禮物,各授受賞官。受賞官以授左右,俯伏,興,復位。余官以次受賞訖,承制官、吏部尚書等俱至御前復命,退復位。受賞官皆再拜,三舞蹈,山呼。俯伏,興,復四拜。禮畢,皇帝還宮。各官出,至午門外,以誥命禮物置於龍亭,用儀仗鼓樂各送還本第。明日進表稱謝,如常儀。
dà yuè
大閱
xuān dé sì nián shí yuè, dì jiāng yuè wǔ jiāo wài, mìng dū du fǔ zhěng bīng, wén wǔ gè táng shàng guān yī yuán shǔ guān yī yuán hù cóng. zhèng tǒng jiān, huò yuè yú jìn jiāo, yú xī yuàn, bù zhe lìng. lóng qìng èr nián, dà xué shì zhāng jū zhèng yán: zǔ zōng shí yǒu dà yuè lǐ, qǐ qīn lín xiào yuè. bīng bù yǐn xuān zōng yīng zōng gù shì, qǐng xíng zhī. mìng yú míng nián bā yuè jǔ xíng. jí qī, lǐ bù dìng yí.
宣德四年十月,帝將閱武郊外,命都督府整兵,文武各堂上官一員、屬官一員扈從。正統間,或閱於近郊,於西苑,不著令。隆慶二年,大學士張居正言:「祖宗時有大閱禮,乞親臨校閱。」兵部引宣宗、英宗故事,請行之。命於明年八月舉行。及期,禮部定儀。
qián qī yī rì, huáng dì cháng fú gào yú nèi diàn, xíng sì bài lǐ, rú chū jiāo yí. sī shè jiān shè yù wò yú jiāng tái shàng, zǒng xié róng zhèng dà chén xún shì kē dào dū shuài jiāng lǐng jūn bīng yù sù jiào chǎng. zhì rì zǎo, qiǎn guān yú jiào chǎng jì qí dào zhī shén. sān dà yíng guān jūn jù jiǎ zhàng, jiāng guān sì yuán tǒng mǎ bīng èr qiān hù jià. wén chén gè táng shàng guān, kē dào zhǎng yìn guān lǐ bīng èr kē lǐ bù yí zhì sī bīng bù sì sī guān jiū yí jiān shè yù shǐ hóng lú sì gòng shì guān, wǔ chén dū du yǐ shàng jǐn yī wèi táng shàng jí nán zhèn fǔ sī zhǎng yìn qiān shū guān, jù dà hóng biàn fú, guān lǐng hù cóng, yá pái xuán dài, xiān yì jiào chǎng. shì rì miǎn cháo. jǐn yī wèi bèi lǔ bù. huáng dì cháng fú chéng niǎn yóu zhǎng ān zuǒ mén chū, guān jūn dǎo cóng, zhēng gǔ zhèn zuò. chū ān dìng mén, zhì yuè wǔ mén wài. zǒng xié róng zhèng guān lǜ dà xiǎo jiāng zuǒ róng fú guì yíng, rù jiāng tái xià, běi xiàng xù lì. jià jìn yuè wǔ mén, nèi zhōng jūn jǔ hào pào sān, gè yíng zhēng gǔ zhèn zuò, hù cóng guān xù lì yú xíng gōng mén wài. jià zhì mén, jiàng niǎn. bīng bù guān dǎo rù xíng gōng, míng jīn zhǐ gǔ, hòu shēng zuò. hù cóng guān xíng yī bài lǐ, chuán cì jiǔ fàn. gè guān xiè ēn chū, jiāng tái xià dōng xī xù lì. bīng bù guān zòu qǐng dà yuè. bīng bù hóng lú sì guān dǎo jià dēng tái, jǔ pào sān. jīng yíng jiāng shì kòu tóu bì, dōng xī shì lì. zǒng xié róng zhèng guān liè yú hù cóng guān zhī běi, zhū jiāng liè cóng guān zhī nán. bīng bù shàng shū zòu qǐng, lìng gè yíng zhěng shuò rén mǎ. tái shàng chuī hào dí, huī huáng qí, zǒng xié róng zhèng jí jiāng zuǒ děng guān gè guī suǒ bù. bīng bù shàng shū qǐng yuè zhèn, jǔ pào sān. mǎ bù guān jūn yǎn zhèn, rú cháng fǎ. yǎn bì, fù chuī hào dí, huī huáng qí, jiāng shì jù huí yíng. shǎo qǐng, bīng bù shàng shū qǐng yuè shè. zǒng xié róng zhèng guān yǐ xià jí tīng shè gōng hóu fù mǎ bó jǐn yī wèi děng guān, jù yú tái xià jiào shè. mǎ sān shǐ, bù liù shǐ, zhōng de zhě míng gǔ yǐ bào, yù shǐ bīng bù guān jiān shì jì lù. bǎ zǒng yǐ xià jí jiā dīng jūn shì shè, yǐ fǔ bù dà chén bìng yù shǐ bīng bù guān yú dōng xī tīng jiào yuè. qiāng dāo huǒ qì děng yì, tīng zǒng xié róng zhèng guān liàng qǔ yī duì, yú yù qián chéng yàn. bīng bù shàng shū zòu dà yuè bì, tái xià jǔ hào qí. zǒng xié róng zhèng guān jí zhū jiāng lǐng jù yì tái xià, běi xiàng xù lì. hóng lú sì guān zòu chuán zhì, zàn guì. xuān zhì qì, zàn kòu tóu. gè guān xiān tuì, chū mén wài, zàn hù cóng guān xíng kòu tóu lǐ. lǐ bì, jià huí xíng gōng, shǎo qì, hù cóng děng guān qū zhì mén nèi lì. huáng dì shēng niǎn. zhōng jūn jǔ pào sān, gè yíng jiē gǔ chuī, lǔ bù jí mǎ bīng dǎo cóng rú lái yí, zhēng gǔ yǔ dà lè xiāng yīng zhèn zuò. zǒng xié róng zhèng yǐ xià hòu jià zhì, kòu tóu tuì. mǎ bīng zhì zhǎng ān zuǒ mén wài zhǐ. lǔ bù dà lè zhì wǔ mén wài zhǐ. jià hái, réng yì nèi diàn cān yè, rú qián yí. bǎi guān bù hù cóng zhě, gè jí fú yú chéng tiān mén wài qiáo nán xù lì gōng sòng, jià hái, yíng rú zhī. cì rì, zǒng xié róng zhèng guān yǐ xià biǎo xiè, bǎi guān shì bān xíng chēng hè lǐ, rú cháng yí. bīng bù yǐ jiāng shì yōu liè jí zhōng jiàn duō guǎ jiào liàn děng dì zòu wén. yuè èr rì, huáng dì yù huáng jí mén, cì chì miǎn lì jiāng shì. zǒng xié róng zhèng guān pěng zhì cǎi yú, jiāng shì yíng dǎo zhì jiào chǎng, kāi dú xíng lǐ rú yí. shì rì, jí xíng shǎng lài bìng jiè fá yǒu chà. cì rì, zǒng xié róng zhèng guān lǜ jiāng zuǒ fù xiè ēn.
前期一日,皇帝常服告於內殿,行四拜禮,如出郊儀。司設監設御幄於將台上,總協戎政大臣、巡視科道督率將領軍兵預肅教場。至日早,遣官於教場祭旗纛之神。三大營官軍具甲仗,將官四員統馬兵二千扈駕。文臣各堂上官,科道掌印官、禮兵二科、禮部儀制司、兵部四司官、糾儀監射御史、鴻臚寺供事官,武臣都督以上、錦衣衛堂上及南鎮撫司掌印僉書官,俱大紅便服,關領扈從,牙牌懸帶,先詣教場。是日免朝。錦衣衛備鹵簿。皇帝常服乘輦由長安左門出,官軍導從,鉦鼓振作。出安定門,至閱武門外。總協戎政官率大小將佐戎服跪迎,入將台下,北向序立。駕進閱武門,內中軍舉號炮三,各營鉦鼓振作,扈從官序立於行宮門外。駕至門,降輦。兵部官導入行宮,鳴金止鼓,候升座。扈從官行一拜禮,傳賜酒飯。各官謝恩出,將台下東西序立。兵部官奏請大閱。兵部、鴻臚寺官導駕登台,舉炮三。京營將士叩頭畢,東西侍立。總協戎政官列於扈從官之北,諸將列從官之南。兵部尚書奏請,令各營整搠人馬。台上吹號笛,麾黃旗,總協戎政及將佐等官各歸所部。兵部尚書請閱陣,舉炮三。馬步官軍演陣,如常法。演畢,復吹號笛,麾黃旗,將士俱回營。少頃,兵部尚書請閱射。總協戎政官以下及聽射公、侯、駙馬、伯、錦衣衛等官,俱於台下較射。馬三矢,步六矢,中的者鳴鼓以報,御史、兵部官監視紀錄。把總以下及家丁、軍士射,以府部大臣並御史、兵部官於東西廳較閱。槍刀火器等藝,聽總協戎政官量取一隊,於御前呈驗。兵部尚書奏大閱畢,台下舉號旗。總協戎政官及諸將領俱詣台下,北向序立。鴻臚寺官奏傳制,贊跪。宣制訖,贊叩頭。各官先退,出門外,贊扈從官行叩頭禮。禮畢,駕回行宮,少憩,扈從等官趨至門內立。皇帝升輦。中軍舉炮三,各營皆鼓吹,鹵簿及馬兵導從如來儀,鉦鼓與大樂相應振作。總協戎政以下候駕至,叩頭退。馬兵至長安左門外止。鹵簿、大樂至午門外止。駕還,仍詣內殿參謁,如前儀。百官不扈從者,各吉服於承天門外橋南序立恭送,駕還,迎如之。次日,總協戎政官以下表謝,百官侍班行稱賀禮,如常儀。兵部以將士優劣及中箭多寡、教練等第奏聞。越二日,皇帝御皇極門,賜敕勉勵將士。總協戎政官捧至彩輿,將士迎導至教場,開讀行禮如儀。是日,即行賞賚並戒罰有差。次日,總協戎政官率將佐復謝恩。
zhào rú yì xíng. jià hái, lè zòu wǔ chéng zhī qū.
詔如議行。駕還,樂奏《武成之曲》。
wàn lì jiǔ nián dà yuè, rú lóng qìng gù shì.
萬曆九年大閱,如隆慶故事。
dà shè
大射
dà shè zhī lǐ, hòu shì mò jiǎng, wéi sòng shǐ liè yú jiā lǐ. zhì míng jí lǐ zé fù jūn lǐ zhōng, huì diǎn yì rán.
大射之禮,後世莫講,惟《宋史》列於嘉禮。至《明集禮》則附軍禮中,《會典》亦然。
qí zhì hóng wǔ sān nián dìng. fán jiāo miào jì sì, xiān qī xíng dà shè lǐ, gōng bù zhì shè hóu děng qì. qí shè hú yǒu qī. hǔ hú wǔ cǎi, tiān zǐ yòng zhī. xióng hú wǔ cǎi, huáng tài zǐ yòng zhī. bào hú wǔ cǎi, qīn wáng yòng zhī. bào hú sì cǎi, wén wǔ yī pǐn èr pǐn zhě yòng zhī. sǎn hú sān cǎi, sān pǐn zhì wǔ pǐn yòng zhī. hú hú èr cǎi, liù pǐn zhì jiǔ pǐn yòng zhī. bù hú wú cǎi, wén wǔ guān zǐ dì jí shì mín jùn xiù yòng zhī. fán shè shí, zhì fá yú hú yòu. fá yòu míng róng, jiàn zhōu lǐ dà sī mǎ fú bù shì, zhí zhí qí jí dài huò zhě yǐ bì shēn. shè bī jí wéi, dāng shè shí zhì yú qián, yǐ qí shǐ. shè shè zhòng wǔ. pí shù zhōng, tiān zǐ dà shè yòng zhī. lǘ zhōng, tiān zǐ yàn shè yòng zhī. hǔ zhōng, huáng tài zǐ qīn wáng shè yòng zhī. sì zhōng, yī pǐn zhì wǔ pǐn wén wǔ guān yòng zhī. lù zhōng, liù pǐn zhì jiǔ pǐn jí wén wǔ guān zǐ dì shì mín jùn xiù tōng yòng zhī. qí zhí shì, shè sī zhèng guān èr, zhǎng yàn shè zhě pǐn jí zūn bēi rén lì qiáng ruò ér dìng ǒu, qí zhōng fǒu zé shū yú suàn, bīng bù guān zhí zhī. sī shè èr, zhǎng xiān yǐ qiáng gōng shè hú yòu shè, yǐ gǔ zhòng qì, wǔ zhí guān chōng zhī. sī shè qì guān èr, zhǎng biàn gōng lì qiáng ruò, fēn wèi sān děng, yàn rén lì qiáng ruò yǐ shòu, gōng bù guān zhí zhī. jǔ jué zhě, zhǎng yǐ mǎ dòng shòu zhōng zhě yǐn, guāng lù sì guān zhí zhī. qǐng shè zhě, zhǎng dìng ǒu shè. shè bì, zài qǐng mǒu ǒu shè, shì yí sī zhí zhī. dài huò zhě zhǎng shǐ nà yú sī shè qì zhě, yǐ lì pū gōng qí yì. zhí qí zhě liù rén, zhǎng yú róng hòu zhí wǔ sè qí. rú shè zhě zhōng de, jǔ hóng qí yīng zhī. zhōng cǎi, jǔ cǎi qí yīng zhī. piān xī, jǔ bái qí. piān dōng, jǔ qīng qí. guò yú hú jǔ huáng qí. bù jí hú, jǔ hēi qí. jūn shì èr rén zhǎng zhī. yǐn lǐ èr, zhǎng yǐn wén wǔ guān jìn tuì, shì yí sī shè rén zhí zhī.
其制洪武三年定。凡郊廟祭祀,先期行大射禮,工部制射侯等器。其射鵠有七。虎鵠五采,天子用之。熊鵠五采,皇太子用之。豹鵠五采,親王用之。豹鵠四采,文武一品、二品者用之。糝鵠三采,三品至五品用之。狐鵠二采,六品至九品用之。布鵠無采,文武官子弟及士民俊秀用之。凡射時,置乏於鵠右。乏又名容,見《周禮·大司馬》服不氏,職執旗及待獲者以蔽身。設楅及韋,當射時置於前,以齊矢。設射中五。皮樹中,天子大射用之。閭中,天子宴射用之。虎中,皇太子親王射用之。兕中,一品至五品文武官用之。鹿中,六品至九品及文武官子弟士民俊秀通用之。其職事,設司正官二,掌驗射者品級尊卑人力強弱而定耦,其中否則書於算,兵部官職之。司射二,掌先以強弓射鵠誘射,以鼓眾氣,武職官充之。司射器官二,掌辨弓力強弱,分為三等,驗人力強弱以授,工部官職之。舉爵者,掌以馬湩授中者飲,光祿寺官職之。請射者,掌定耦射。射畢,再請某耦射,侍儀司職之。待獲者、掌矢納於司射器者,以隸仆供其役。執旗者六人,掌於容後執五色旗。如射者中的,舉紅旗應之。中采,舉采旗應之。偏西,舉白旗。偏東,舉青旗。過於鵠舉黃旗。不及鵠,舉黑旗。軍士二人掌之。引禮二,掌引文武官進退,侍儀司舍人職之。
tài zǔ yòu yǐ xiān wáng shè lǐ jiǔ fèi, hú shǐ zhī shì zhuān xí yú wǔ fū, ér wén shì duō wèi jiě, nǎi zhào guó xué jí jùn xiàn shēng yuán jiē lìng xí shè, bān yí shì yú tiān xià. shuò wàng zé yú gōng xiè huò xián dì xí zhī. qí guān fǔ xué xiào shè yí, lüè fǎng dà shè zhī shì ér shā qí lǐ. shè wèi chū sān shí bù, zì hòu lěi jiā zhì jiǔ shí bù. shè sì shǐ, yǐ èr rén wèi ǒu.
太祖又以先王射禮久廢,弧矢之事專習於武夫,而文士多未解,乃詔國學及郡縣生員皆令習射,頒儀式於天下。朔望則於公廨或閒地習之。其官府學校射儀,略仿大射之式而殺其禮。射位初三十步,自後累加至九十步。射四矢,以二人為耦。
yǒng lè shí yǒu jī qiú shè liǔ zhī zhì. shí yī nián wǔ yuè wǔ rì xìng dōng yuàn, jī qiú shè liǔ, tīng wén wǔ qún chén sì yí cháo shǐ jí zài jīng qí lǎo jù guān. fēn jī qiú guān wèi liǎng péng, zì huáng tài sūn ér xià zhū wáng dà chén yǐ cì jī shè, cì zhōng zhě bì bù yǒu chà.
永樂時有擊球射柳之制。十一年五月五日幸東苑,擊球射柳,聽文武群臣四夷朝使及在京耆老聚觀。分擊球官為兩朋,自皇太孫而下諸王大臣以次擊射,賜中者幣布有差。
jiù rì fá gǔ
救日伐鼓
hóng wǔ liù nián èr yuè, dìng jiù rì shí lǐ. qí rì, huáng dì cháng fú, bù yù zhèng diàn. zhōng shū shěng shè xiāng àn, bǎi guān cháo fú xíng lǐ. gǔ rén fá gǔ, fù yuán nǎi zhǐ. yuè shí, dà dū dū fǔ shè xiāng àn, bǎi guān cháng fú xíng lǐ, bù fá gǔ, yǔ xuě yún yì zé miǎn.
洪武六年二月,定救日食禮。其日,皇帝常服,不御正殿。中書省設香案,百官朝服行禮。鼓人伐鼓,復圓乃止。月食,大都督府設香案,百官常服行禮,不伐鼓,雨雪雲翳則免。
èr shí liù nián sān yuè gēng dìng, lǐ bù shè xiāng àn yú lù tái, xiàng rì, shè jīn gǔ yú yí mén nèi, shè lè yú lù tái xià, gè guān bài wèi yú lù tái shàng. zhì qī, bǎi guān cháo fú rù bān, lè zuò, sì bài xìng, lè zhǐ, guì. zhí shì zhě pěng gǔ, bān shǒu jī gǔ sān shēng, zhòng gǔ qí míng, hòu fù yuán, fù xíng sì bài lǐ. yuè shí, zé bǎi guān biàn fú yú dū du fǔ jiù hù rú yí. zài wài zhū sī, rì shí zé yú bù zhèng shǐ sī fǔ zhōu xiàn, yuè shí zé yú dōu zhǐ huī shǐ sī wèi suǒ, rú yí.
二十六年三月更定,禮部設香案於露台,向日,設金鼓於儀門內,設樂於露台下,各官拜位於露台上。至期,百官朝服入班,樂作,四拜興,樂止,跪。執事者捧鼓,班首擊鼓三聲,眾鼓齊鳴,候覆圓,復行四拜禮。月食,則百官便服於都督府救護如儀。在外諸司,日食則於布政使司、府州縣,月食則於都指揮使司、衛所,如儀。
lóng qìng liù nián, dà sàng. fāng chéng fú, yù rì shí. bǎi guān xiān kū lín, hòu fù lǐ bù, qīng sù yī hēi jiǎo dài, xiàng rì sì bài, bù yòng gǔ lè.
隆慶六年,大喪。方成服,遇日食。百官先哭臨,後赴禮部,青素衣、黑角帶,向日四拜,不用鼓樂。