lǚ dà qì wén ān zhī fán yī héng fàn wén guāng zhān tiān yán wú bǐng hóu wěi shí wáng xī yǎn dǔ yìn xī yán qǐ héng zhū tiān lín zhāng xiào qǐ yáng wèi zhī wú zhēn yù gāo jī děng
呂大器 文安之 樊一蘅(範文光 詹天顏) 吳炳(侯偉時) 王錫兗堵胤錫 嚴起恆 朱天麟(張孝起) 楊畏知 吳貞毓(高勣等)
lǚ dà qì, zì yǎn ruò, suì níng rén. chóng zhēn yuán nián jìn shì. yuán xíng rén, zhuó lì bù jī xūn zhǔ shì, gèng lì sì sī, qǐ jiǎ guī. yǐ yì chéng bì è, chàng yì xiū zhú. gōng fǔ jùn, zéi zhì, zuǒ yǒu sī jù shǒu, chéng huò quán. zhào zēng zhì yī děng. chū wèi guān nán dào cān yì, qiān gù yuán fù shǐ. xún fǔ dīng qǐ ruì xí dà qì tǎo zhǎng wǔ zéi, yòng xué dì huǒ gōng fǎ miè zhī.
呂大器,字儼若,遂寧人。崇禎元年進士。援行人,擢吏部稽勛主事,更歷四司,乞假歸。以邑城庳惡,倡議修築。工甫竣,賊至,佐有司拒守,城獲全。詔增秩一等。出為關南道參議,遷固原副使。巡撫丁啟睿檄大器討長武賊,用穴地火攻法滅之。
shí sì nián, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ gān sù. hé zǒng bīng guān chái shí huá bù fǎ, jiě qí zhí, lì qiǎn fù jiāng wáng shì chǒng dài zhī. shí huá qǐ bīng xī bù jí tǔ lǔ fān wèi biàn, dà qì lìng shì chǒng tǎo bài shí huá jí xī bù, shí huá zì fén sǐ. sài wài ěr dié ní huáng tái jí děng yōng zhòng qǐ shǎng, móu fàn sù zhōu, shǒu chén jù zǒu zhī. dà qì jiǎ shǎng kào míng, dú yǐn mǎ quán, shā qí zhòng wú suàn. yòu qiǎn zǒng bīng guān mǎ kuàng dū fù jiāng shì chǒng děng tǎo qún fān wèi luàn zhě, zhǎn shǒu qī bǎi yú jí, fǔ sān shí bā zú ér hái. yòu jī bài qí yú dǎng. xī chuí lüè dìng.
十四年,擢右僉都御史,巡撫甘肅。劾總兵官柴時華不法,解其職,立遣副將王世寵代之。時華乞兵西部及土魯番為變,大器令世寵討敗時華及西部,時華自焚死。塞外爾迭尼、黃台吉等擁眾乞賞,謀犯肅州,守臣拒走之。大器假賞犒名,毒飲馬泉,殺其眾無算。又遣總兵官馬爌督副將世寵等討群番為亂者,斬首七百餘級,撫三十八族而還。又擊敗其餘黨。西陲略定。
shí wǔ nián liù yuè, zhuó bīng bù tiān zhù yòu shì láng. dà qì fù cái, xìng gāng zào, shàn bì shì. jiàn tiān xià duō gù, jù dāng jūn lǚ rèn, lì cí, qiě tóu jiē lì kē, yán yǐ hǎo jiǔ sè cái, bì bù kě yòng. dì qù lìng rù jīng, guǐ chēng jí bù zhì. yán zhǐ qiè zé, yì bù zhì, mìng suǒ sī chá zòu. míng nián sān yuè shǐ zhì, mìng yǐ běn guān jiān yòu qiān dōu yù shǐ, zǒng dū bǎo dìng shān dōng hé běi jūn wù. shí jī fǔ wèi jiě yán, dà qì jí zhū jiāng hé yīng jiàn zhāng rǔ xíng chí è shùn yì niú lán shān. zǒng dū zhào guāng biàn jí zhū zhèn shī dà zhàn luó shān, yīng jiàn zhèn wáng, tā jiāng yì duō bài. dà qì suǒ bù wú shī shì, zēng fèng yī děng.
十五年六月,擢兵部添注右侍郎。大器負才,性剛躁,善避事。見天下多故,懼當軍旅任,力辭,且投揭吏科,言已好酒色財,必不可用。帝趣令入京,詭稱疾不至。嚴旨切責,亦不至,命所司察奏。明年三月始至,命以本官兼右僉都御史,總督保定、山東、河北軍務。時畿輔未解嚴,大器及諸將和應薦、張汝行馳扼順義牛欄山。總督趙光抃集諸鎮師大戰螺山,應薦陣亡,他將亦多敗。大器所部無失事,增俸一等。
wǔ yuè, yǐ bǎo dìng xī jǐng, bà zǒng dū guān, tè shè jiāng xī hú guǎng yīng tiān ān qìng zǒng dū, zhù jiǔ jiāng, dà qì rèn zhī. hú běi dì yǐ shī, wǔ chāng yì xiàn, zuǒ liáng yù zhù jiǔ jiāng, chēng jí bù jìn. yǐ hóu xún gù yí dà qì tú jǐ, yǔ jù liáng yù chuán zhōng. dà qì yì tà qián yǔ wèi láo, yí shāo shì. ér zhāng xiàn zhōng dà lìn hú nán, fēn bīng xiàn yuán zhōu jí ān. dà qì jí qiǎn bù jiāng jí liáng yù jūn lián pò zhī zhāng shù zhèn, xiá jiāng yǒng xīn èr jùn jiē fù. yǐ ér jiàn chāng fǔ zhōu xiàn, liáng yù dà qì bù hé, bīng sī dòu, fén nán chāng guān xiāng. tíng yì yīn gǎi dà qì nán jīng bīng bù yòu shì láng, yǐ yuán jì xián dài.
五月,以保定息警,罷總督官,特設江西、湖廣、應天、安慶總督,駐九江,大器任之。湖北地已失,武昌亦陷,左良玉駐九江,稱疾不進。以侯恂故疑大器圖己,語具良玉傳中。大器詣榻前與慰勞,疑稍釋。而張獻忠大躪湖南,分兵陷袁州、吉安。大器急遣部將及良玉軍連破之樟樹鎮,峽江、永新二郡皆復。已而建昌、撫州陷,良玉、大器不和,兵私鬥,焚南昌關廂。廷議因改大器南京兵部右侍郎,以袁繼咸代。
shí qī nián sì yuè, jīng shī bào xiàn, nán jīng dà chén yì lì jūn. dà qì zhǔ qián qiān yì léi yǎn zuò yán, lì lù wáng. yì wèi dìng ér mǎ shì yīng jí liú zé qīng zhū jiāng yōng fú wáng zhì. fú wáng lì, qiān dà qì lì bù zuǒ shì láng. dà qì yǐ yì yì chù, zì wēi, nǎi shàng shū hé shì yīng. yán qí yōng bīng rù cháo, tiǎn liú zhèng dì, fān xiān huáng shǒu dìng nì àn, yù jī ruǎn dà chéng zhōng shū. qí zi yǐ tóng chòu wèi dū du, nǚ dì fū wèi lǚ xíng zhèn, shòu zǒng róng, yīn yà yuè qí jié tián yǎng yáng wén cōng xiān cháo zuì rén, jǐn dēng hū shì, luàn míng qì. fū wú shēn zhèng sān jùn, chén bù wèi wú yī shì shī, ér duān fāng liàng zhí, zhōng wèi hǎi nèi zhèng rén zhī guī shì yīng dà chéng, chén bù wèi wú yī jì zhǎng, ér jiān huí xié tè, zhōng wèi zōng shè wú qióng zhī huò. shū rù, yǐ hé zhōng tǐ guó dá zhī.
十七年四月,京師報陷,南京大臣議立君。大器主錢謙益、雷縯祚言,立潞王。議未定而馬士英及劉澤清諸將擁福王至。福王立,遷大器吏部左侍郎。大器以異議絀,自危,乃上疏劾士英。言其擁兵入朝,靦留政地,翻先皇手定逆案,欲躋阮大鋮中樞。其子以銅臭為都督,女弟夫未履行陣,授總戎,姻婭越其傑、田仰、楊文驄先朝罪人,盡登膴仕,亂名器。「夫吳甡、鄭三俊,臣不謂無一事失,而端方諒直,終為海內正人之歸;士英、大鋮,臣不謂無一技長,而奸回邪慝,終為宗社無窮之禍」。疏入,以和衷體國答之。
wèi jǐ, zé qīng rù cháo, hé dà qì yǎn zuò huái yì tú. dà qì suì qǐ xiū qù, yǐ shǒu shū jiān guó gào miào wén sòng nèi gé, míng wú tā. shì yīng hàn wèi yǐ, lìng tài cháng shǎo qīng lǐ zhān hé zhī. suì xuē dà qì jí, fù mìng fǎ sī dǎi zhì zhī. yǐ shǔ dì jǐn shī, wú kě zōng jī ér zhǐ. dà qì jì qù, zhān dé chāo zhuó zuǒ dōu yù shǐ. qiān yì yì yǐ fù shì yīng dà chéng, dé wèi lǐ bù shàng shū. dú yǎn zuò lùn sǐ.
未幾,澤清入朝,劾大器、縯祚懷異圖。大器遂乞休去,以手書監國告廟文送內閣,明無他。士英憾未已,令太常少卿李沾劾之。遂削大器籍,復命法司逮治之。以蜀地盡失,無可蹤跡而止。大器既去,沾得超擢左都御史。謙益亦以附士英、大鋮,得為禮部尚書。獨縯祚論死。
míng nián, táng wáng zhào wèi bīng bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì. dào gěng, jiǔ zhī zhì. tīng zhōu shī, bēn guǎng dōng, yǔ dīng kuí chǔ děng yōng yǒng míng wáng jiān guó, lìng yǐ yuán guān jiān zhǎng bīng bù shì. jiǔ zhī, jìn shǎo fù, jǐn dū xī nán zhū jūn, dài wáng yīng xióng, cì jiàn, pián yí cóng shì. zhì fú zhōu, yǔ jiāng jūn lǐ zhàn chūn shēn xiāng jié. tā jiāng yáng zhǎn yú dà hǎi hú yún fēng yuán tāo wǔ dà dìng tán hóng tán yì tán wén yǐ xià, jiē shòu dà qì yuē shù. zōng shì zhū róng fān zì chēng tiān xià bīng mǎ fù yuán shuài, jù kuí zhōu. dà qì xí zhàn chūn dà hǎi yún fēng tǎo shā róng fān. dà qì zhì sī nán dé jí, cì dōu yún ér zú, wáng shì wèi wén sù.
明年,唐王召為兵部尚書兼東閣大學士。道梗,久之至。汀州失,奔廣東,與丁魁楚等擁永明王監國,令以原官兼掌兵部事。久之,進少傅,盡督西南諸軍,代王應熊,賜劍,便宜從事。至涪州,與將軍李占春深相結。他將楊展、於大海、胡云風、袁韜、武大定、譚弘、譚詣、譚文以下,皆受大器約束。宗室朱容藩自稱天下兵馬副元帥,據夔州。大器檄占春、大海、雲風討殺容藩。大器至思南得疾,次都勻而卒,王諡為文肅。
wén ān zhī, yí líng rén. tiān qǐ èr nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu jiǎn tǎo, chú nán jīng sī yè. chóng zhēn zhōng, jiù qiān jì jiǔ, wèi xuē guó guān suǒ gòu, xuē jí guī. jiǔ zhī, yán guān jiāo jiàn, wèi jí zhào ér jīng shī xiàn.
文安之,夷陵人。天啟二年進士。改庶吉士,授檢討,除南京司業。崇禎中,就遷祭酒,為薛國觀所構,削藉歸。久之,言官交薦,未及召而京師陷。
fú wáng shí, qǐ wèi zhān shì. táng wáng fù zhào bài lǐ bù shàng shū. ān zhī fāng zhuǎn cè bīng gē jiān, jiē bù fù. yǒng míng wáng yǐ qú shì sì jiàn, yǔ wáng xī yǎn bìng bài dōng gé dà xué shì, yì bù fù. shùn zhì qī nián liù yuè, ān zhī yè wáng wú zhōu. ān zhī dūn yǎ cāo, sù dàn huàn qíng, zāo guó biàn, jué yì yòng shì. zhì shì jiàn guó shì yù wēi, kǎi rán sī qǐ fú zhī, nǎi jiù zhí. shí yán qǐ héng wèi shǒu fǔ, wáng huà chéng zhū tiān lín cì zhī, qǐ héng ràng ān zhī ér zì chù qí xià.
福王時,起為詹事。唐王復召拜禮部尚書。安之方轉側兵戈間,皆不赴。永明王以瞿式耜薦,與王錫兗並拜東閣大學士,亦不赴。順治七年六月,安之謁王梧州。安之敦雅操,素淡宦情,遭國變,絕意用世。至是見國勢愈危,慨然思起扶之,乃就職。時嚴起恆為首輔,王化澄、朱天麟次之,起恆讓安之而自處其下。
sūn kě wàng zài qiǎn shǐ qǐ fēng qín wáng, ān zhī chí bù yǔ. qí hòu guì lín pò, wáng bēn nán níng. dà bīng rì pò, yún nán yòu wèi kě wàng jù, bù kě wǎng. ān zhī niàn chuān zhōng zhū zhèn bīng shàng qiáng, yù jié zhī, gòng jiǎng wáng shì, nǎi zì qǐng dū shī, jiā zhū zhèn fēng jué. wáng cóng zhī, jiā ān zhī tài zǐ tài bǎo jiān lì bīng èr bù shàng shū, zǒng dū chuān hú zhū chù jūn wù, cì jiàn, pián yí cóng shì. jìn zhū jiāng wáng guāng xìng, hǎo yǒng zhōng liú tǐ rén yuán zōng dì lǐ lái hēng wáng yǒu jìn tǎ tiān bǎo mǎ yún xiáng hǎo zhēn lǐ fù róng tán hóng tán yì tán wén dǎng shǒu sù děng gōng hóu jué, jí lìng ān zhī jī chì yìn xíng. kě wàng wén ér è zhī, yòu sù xián qián zǔ fēng yì, qiǎn bīng cì yú dōu yún, yāo zhǐ ān zhī, zhuī duó guāng xìng děng chì yìn. liú shù yuè, nǎi lìng rén hú guǎng. ān zhī yuǎn kè tā xiāng, wú suǒ guī, fù fù guì zhōu, jiāng yè wáng yú ān lóng. kě wàng zuò yǐ zuì, shù zhī bì jié wèi.
孫可望再遣使乞封秦王,安之持不予。其後桂林破,王奔南寧。大兵日迫,雲南又為可望據,不可往。安之念川中諸鎮兵尚強,欲結之,共獎王室,乃自請督師,加諸鎮封爵。王從之,加安之太子太保兼吏、兵二部尚書,總督川、湖諸處軍務,賜劍,便宜從事。進諸將王光興,郝永忠、劉體仁、袁宗第、李來亨、王友進、塔天寶、馬雲翔、郝珍、李復榮、譚弘、譚詣、譚文、黨守素等公侯爵,即令安之齎敕印行。可望聞而惡之,又素銜前阻封議,遣兵伺於都勻,邀止安之,追奪光興等敕印。留數月,乃令人湖廣。安之遠客他鄉,無所歸,復赴貴州,將謁王於安龍。可望坐以罪,戍之畢節衛。
xiān shì, kě wàng yù shè liù bù hàn lín děng guān, lǜ rén yì qí tiě, nǎi yǐ fàn kuàng mǎ zhào yì rèn zhuàn wàn nián cè wèi lì hù lǐ bīng shàng shū, bìng jiā xíng yíng zhī hào. hòu yòu yǐ chéng yuán dài nián cè. ér zhuàn zuì chǒng, yǔ fāng yú xuān lǚ quàn jìn, kě wàng lìng dài wáng rù qián yì zhī. wáng jiǔ zhù ān lóng, kě wàng suì zì shè nèi gé liù bù děng guān, yǐ ān zhī wèi dōng gé dà xué shì. ān zhī bù wèi yòng, jiǔ zhī zǒu chuān dōng, yī liú tǐ rén yǐ jū.
先是,可望欲設六部、翰林等官,慮人議其僣,乃以范礦、馬兆義、任僎、萬年策為吏、戶、禮、兵尚書,並加行營之號。後又以程源代年策。而僎最寵,與方於宣屢勸進,可望令待王入黔議之。王久駐安龍,可望遂自設內閣六部等官,以安之為東閣大學士。安之不為用,久之走川東,依劉體仁以居。
lǐ chì xīn, gāo bì zhèng děng jiǔ cuàn guǎng xī bīn héng nán níng jiān. chì xīn sǐ, yǎng zi lái hēng dài lǐng qí zhòng, tuī bì zhèng wèi zhǔ. bì zhèng yòu sǐ, qí zhòng shí jǐn, qiě wèi dà bīng bī, lǜ zhòng zǒu chuān dōng, fēn jù chuān hú jiān, gēng tián zì gěi. chuān zhōng jiù jiāng wáng guāng xìng tán hóng děng fù zhī, zhòng yóu shù shí wàn.
李赤心,高必正等久竄廣西賓、橫、南寧間。赤心死,養子來亨代領其眾,推必正為主。必正又死,其眾食盡,且畏大兵逼,率眾走川東,分據川、湖間,耕田自給。川中舊將王光興、譚弘等附之,眾猶數十萬。
shùn zhì shí liù nián zhēng yuè, wáng bēn yǒng chāng. ān zhī lǜ tǐ rén zōng dì lái hēng děng shí liù yíng yóu shuǐ dào xí zhòng qìng. huì tán hóng tán yì shā tán wén, zhū jiāng bù fú. ān zhī yù tǎo hóng yì, hóng yì jù, lǜ suǒ bù jiàng yú dà bīng, zhū zhèn suì sàn. shí wáng yǐ rù miǎn diān, dì jǐn shī, ān zhī bù jiǔ yù yù ér zú.
順治十六年正月,王奔永昌。安之率體仁、宗第、來亨等十六營由水道襲重慶。會譚弘、譚詣殺譚文,諸將不服。安之欲討弘、詣,弘、詣懼,率所部降於大兵,諸鎮遂散。時王已入緬甸,地盡失,安之不久鬱郁而卒。
fán yī héng, zì jūn dài, yí bīn rén. fù yuán, cháng dé zhī fǔ. yī héng jǔ wàn lì sì shí qī nián jìn shì, zhī ān yì xiāng yáng, lèi guān lì bù láng zhōng, qǐng gào guī. chóng zhēn sān nián qiū, qiān yú lín bīng bèi cān yì. liú zéi duō yú lín rén, yòu jiǔ huāng, jī mín yì xiāng shān wèi dào. yī héng fǔ chuàng cán, xiū róng bèi, tǎo zhǎn shēn zài tíng mǎ bǐng guì, píng bù zhān ní. lèi bèi jiàn, qiān jiān jūn fù shǐ, zài qiān yòu cān zhèng, fēn xún guān nán. zǒng bīng cáo wén zhào bài mò, qún zéi pò xī ān. zǒng dū hóng chéng chóu lìng yī héng jiān zuǒ guāng xiān zhāng yīng chāng jūn, lián pò zéi, jī zǒu hùn tiān xīng. zéi bī hàn zhōng, ruì wáng gào jí, yī héng xié fù jiāng luó shàng wén wǎng jiù. huì chéng chóu dà jūn zhì, zéi nǎi zǒu. jìn àn chá shǐ, xié fù jiāng mǎ kē hè rén lóng lǚ cuò qí zǒng guǎn yú hàn zhōng, jiàng zhī. shí èr nián, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dài zhèng chóng jiǎn xún fǔ níng xià, bèi hé bà guī. shí liù nián dōng, yòng jiàn qǐ bīng bù yòu shì láng, zǒng dū chuān shǎn jūn wù, dào zǔ, mìng bù dá.
樊一蘅,字君帶,宜賓人。父垣,常德知府。一蘅舉萬曆四十七年進士,知安義、襄陽,累官吏部郎中,請告歸。崇禎三年秋,遷榆林兵備參議。流賊多榆林人,又久荒,饑民益相挻為盜。一蘅撫創殘,修戎備,討斬申在庭、馬丙貴,平不沾泥。累被薦,遷監軍副使,再遷右參政,分巡關南。總兵曹文詔敗歿,群賊迫西安。總督洪承疇令一蘅監左光先、張應昌軍,連破賊,擊走混天星。賊逼漢中,瑞王告急,一蘅偕副將羅尚文往救。會承疇大軍至,賊乃走。進按察使,偕副將馬科、賀人龍屢挫祁總管於漢中,降之。十二年,擢右僉都御史,代鄭崇儉巡撫寧夏,被劾罷歸。十六年冬,用薦起兵部右侍郎,總督川、陝軍務,道阻,命不達。
shùn zhì yuán nián, fú wáng lì yú nán jīng, fù shēn qián mìng. shí zhāng xiàn zhōng yǐ jù quán shǔ, wéi zūn yì wèi xiàn, yī héng yǔ wáng yīng xióng bì qí dì. jì bài mìng, xí zhū jùn jiù jiāng huì shī dà jǔ. huì xún fǔ mǎ gān fù zhòng qìng, sōng pān fù jiāng zhū huà lóng tóng zhī zhān tiān yán jī zhǎn zéi jiāng wáng yùn xíng, fù lóng ān mào zhōu. yī héng nǎi qǐ jiù jiāng gān liáng chén wèi zǒng tǒng, fù yǐ hóu tiān xī tú lóng, hé cān jiāng yáng zhǎn, yóu jī mǎ yīng shì yú cháo zōng suǒ xié kuì zú, dé sān wàn rén. míng nián sān yuè gōng xù zhōu, yīng shì cháo zōng xiān dēng, zhǎn děng jì zhì, zhǎn guó shù qiān jí. wěi dū du zhāng huà lóng zǒu, suì fù qí chéng. yī héng nǎi kào shī jiāng shàng.
順治元年,福王立於南京,復申前命。時張獻忠已據全蜀,惟遵義未陷,一蘅與王應熊避其地。既拜命,檄諸郡舊將會師大舉。會巡撫馬乾復重慶,松潘副將朱化龍、同知詹天顏擊斬賊將王運行,復龍安、茂州。一蘅乃起舊將甘良臣為總統,副以侯天錫、屠龍,合參將楊展,游擊馬應試、余朝宗所攜潰卒,得三萬人。明年三月攻敘州,應試、朝宗先登,展等繼至,斬馘數千級。偽都督張化龍走,遂復其城。一蘅乃犒師江上。
chū, gān fù zhòng qìng, zéi jiāng liú tíng jǔ zǒu, qiú jiù yú xiàn zhōng. xiàn zhōng mìng yǎng zi liú wén xiù gōng zhòng qìng, shuǐ lù bìng jìn. fù jiāng céng yīng yǔ cān zhèng liú lín zhǎng zì zūn yì zhì, yǔ bù jiāng yú dà hǎi lǐ zhàn chūn zhāng tiān xiàng děng jiā jī, pò zéi bīng shù wàn. yīng wēi míng dà zhèn, zhū bié jiāng jiē shǔ, bīng èr shí yú wàn, fèng yī héng jié zhì.
初,乾復重慶,賊將劉廷舉走,求救於獻忠。獻忠命養子劉文秀攻重慶,水陸並進。副將曾英與參政劉麟長自遵義至,與部將於大海、李占春、張天相等夾擊,破賊兵數萬。英威名大振,諸別將皆屬,兵二十餘萬,奉一蘅節制。
yáng zhǎn jì fù xù zhōu, zéi jiāng féng shuāng lǐ lái kòu, měi zhàn zhé bài, sūn kě wàng yǐ dà zhòng yuán zhī. gé jiāng chí yī yuè, liáng jǐn, yī héng tuì tún gǔ lìn zhōu, zhǎn tuì tún jiāng jīn. zéi tuì jié zhū huà lóng jí qiān shì cài gōng míng yú yáng zǐ lǐng, huà lóng lǜ fān qí shù bǎi chōng zéi bīng, zéi jīng kuì, sǐ zhě mǎn shān gǔ. huà lóng yǐ jūn gū, hái shǒu jiù dì. tā jiāng fù lián bài zéi yú mó ní dī shuǐ.
楊展既復敘州,賊將馮雙禮來寇,每戰輒敗,孫可望以大眾援之。隔江持一月,糧盡,一蘅退屯古藺州,展退屯江津。賊退截朱化龍及僉事蔡肱明於羊子嶺,化龍率番騎數百沖賊兵,賊驚潰,死者滿山谷。化龍以軍孤,還守舊地。他將復連敗賊於摩泥、滴水。
yī héng nǎi mìng zhǎn yīng shì qǔ jiā dìng qióng méi, gù zǒng bīng guān jiǎ lián dēng jí qí zhōng jūn yáng wéi dòng qǔ zī jiǎn, tiān xī gāo míng zuǒ qǔ lú zhōu, zhàn chūn dà hǎi shǒu zhōng fú. qí tā jù chéng yì fèng zhēng diào zhě, hóng yǎ zé cáo xūn jí jiān jūn fù shǐ fàn wén guāng, sōng mào zé jiān jūn qiān shì zhān tiān yán, kuí wàn zé tán hóng tán yì. yī héng nǎi yí zhù nà xī, jū zhōng diào dù, yǔ dū shī yīng xióng huì lú zhōu, xí zhū lù kè qī bìng jìn. xiàn zhōng pō jù, jǐn tú jìng nèi mín, shěn jīn yín jiāng zhōng, dà fén gōng shì, huǒ lián yuè bù miè, jiāng qì chéng dū zǒu chuān běi.
一蘅乃命展、應試取嘉定、邛、眉,故總兵官賈連登及其中軍楊維棟取資、簡,天錫、高明佐取瀘州,占春、大海守忠、涪。其他據城邑奉徵調者,洪、雅則曹勛及監軍副使範文光,松、茂則監軍僉事詹天顏,夔、萬則譚弘、譚詣。一蘅乃移駐納溪,居中調度,與督師應熊會瀘州,檄諸路刻欺並進。獻忠頗懼,盡屠境內民,沈金銀江中,大焚宮室,火連月不滅,將棄成都走川北。
míng nián chūn, zhǎn jǐn qǔ shàng chuān nán dì, tún jiā dìng, yǔ xūn děng xiāng shēng yuán. ér yīng xióng jí wáng xiáng zài zūn yì, gān yīng zài zhòng qìng, jiē sù zhòng bīng. zéi shì rì cù, wéi bǎo níng shùn qìng wèi zéi jiāng liú jìn zhōng suǒ shǒu, jìn zhōng yòu shù bài. xiàn zhōng nù, qiǎn sūn kě wàng liú wén xiù wáng shàng lǐ dí sān pǐn wáng fù chén děng gōng chuān nán jùn xiàn. yīng xióng yī héng jí lìng zhǎn tiān xī lóng yīng shì jí gù cún zhì mò zōng wén zhāng dēng guì lián yíng jiān wèi xù zhōu yǐ yù zhī. zéi lián zhàn bù lì, yīng xiáng chéng jiān qū chéng dū, xiàn zhōng lì zhào kě wàng děng hái. yòu wén dà qīng bīng rù shǔ jìng, liú jìn zhōng jiàng, dà jù. qī yuè, qì chéng dū zǒu shùn qìng, xún rù xī chōng zhī fēng huáng shān. zhì shí èr yuè, dà qīng bīng yǎn zhì, shè shā xiàn zhōng, zéi jiàng jí bài sǐ zhě èr sān shí wàn. kě wàng děng lǜ cán zú nán bēn, zhòu zhì zhòng qìng. yīng chū bù yì, zhàn bài, sǐ yú jiāng. zéi suì xiàn qí jiāng, yīng xióng bì zhī bì jié wèi. yú yuè, zéi xiàn zūn yì, rù guì zhōu. dà qīng bīng zhuī zhì zhòng qìng, xún fǔ gān bài sǐ, suì rù zūn yì. yǐ xiǎng fá, xuán shī. wáng xiáng děng fù qǔ bǎo níng èr jùn. yī héng zài zhù jiāng shàng, wèi shōu fù quán shǔ jì, nǎi liè shàng shàn hòu shì yí jí zhū jiāng gōng zhuàng yú yǒng míng wáng. bài yī héng hù bīng èr bù shàng shū, jiā tài zǐ tài fù, xiáng zhǎn tiān xī děng jìn jué yǒu chà. shí yīng xióng yǐ zú, ér zōng shì zhū róng fān gù piān yuán xún fǔ lǐ qián dé bìng yǐ zǒng zhì zhì, yáng qiáo rán jiāng ěr wén yǐ xún fǔ zhì, gè zì shǔ zhì, guān duō yú mín. zhū jiāng yuán tāo jù zhòng qìng, yú dà hǎi jù yún yáng, lǐ zhàn chūn jù fú zhōu, tán yì jù wū shān, tán wén jù wàn xiàn, tán hóng jù tiān zì chéng, hóu tiān xī jù yǒng níng, mǎ yīng shì jù lú wèi, wáng xiáng jù zūn yì, yáng zhǎn jù jiā dìng, zhū huà lóng cáo xūn réng jù gù dì. yáo huáng zhū jiā jù kuí zhōu jiā jiāng liǎng àn, ér lǐ zì chéng yú niè lǐ chì xīn děng shí sān jiā yì zài jiàn shǐ xiàn. yī héng lìng bù xíng, bǎo xù zhōu yī jùn ér yǐ.
明年春,展盡取上川南地,屯嘉定,與勛等相聲援。而應熊及王祥在遵義,乾、英在重慶,皆宿重兵。賊勢日蹙,惟保寧、順慶為賊將劉進忠所守,進忠又數敗。獻忠怒,遣孫可望、劉文秀、王尚禮、狄三品、王復臣等攻川南郡縣。應熊、一蘅急令展、天錫、龍、應試及顧存志、莫宗文、張登貴連營犍為、敘州以御之。賊連戰不利,英、祥乘間趨成都,獻忠立召可望等還。又聞大清兵入蜀境,劉進忠降,大懼。七月,棄成都走順慶,尋入西充之風凰山。至十二月,大清兵奄至,射殺獻忠,賊降及敗死者二三十萬。可望等率殘卒南奔,驟至重慶。英出不意,戰敗,死於江。賊遂陷綦江,應熊避之畢節衛。逾月,賊陷遵義,入貴州。大清兵追至重慶,巡撫乾敗死,遂入遵義。以餉乏,旋師。王祥等復取保、寧二郡。一蘅再駐江上,為收復全蜀計,乃列上善後事宜及諸將功狀於永明王。拜一蘅戶、兵二部尚書,加太子太傅,祥、展、天錫等進爵有差。時應熊已卒,而宗室朱容藩、故偏沅巡撫李乾德並以總制至,楊喬然、江爾文以巡撫至,各自署置,官多於民。諸將袁韜據重慶,於大海據云陽,李占春據涪州,譚詣據巫山,譚文據萬縣,譚弘據天字城,侯天錫據永寧,馬應試據蘆衛,王祥據遵義,楊展據嘉定,朱化龍、曹勛仍據故地。搖、黃諸家據夔州夾江兩岸,而李自成餘孽李赤心等十三家亦在建始縣。一蘅令不行,保敘州一郡而已。
shùn zhì wǔ nián, róng fān zì chēng chǔ shì zǐ, jiàn háng tái kuí zhōu, chēng zhì fēng bài. shí qiáo rán yǐ jìn zǒng dū, ér fàn wén guāng zhān tiān yán xún fǔ chuān nán běi, lǚ dà qì yǐ dà xué shì lái dū shī, jiē è róng fān, móu zhū zhī. liù nián chūn, róng fān suì wèi zhàn chūn suǒ bài, zǒu sǐ yún yáng. chū, zhǎn yǔ xiáng yǒu xì, qiǎn zi jǐng xīn gōng zhī. jǐng xīn xiān xí shā yīng shì, yǔ xiáng zhàn bài guī. qián dé lì zhǎn fù, shuō tāo dà dìng shā zhǎn, fēn qí zī. yī héng qiào qián dé, zhū zhèn yì jiē fèn, yǒu lí xīn.
順治五年,容藩自稱楚世子,建行台夔州,稱制封拜。時喬然已進總督,而範文光、詹天顏巡撫川南、北,呂大器以大學士來督師,皆惡容藩,謀誅之。六年春,容藩遂為占春所敗,走死雲陽。初,展與祥有隙,遣子璟新攻之。璟新先襲殺應試,與祥戰敗歸。乾德利展富,說韜、大定殺展,分其貲。一蘅誚乾德,諸鎮亦皆憤,有離心。
qiū jiǔ yuè, sūn kě wàng qiǎn bái wén xuǎn gōng shā xiáng, jiàng qí zhòng èr shí yú wàn, jǐn dé zūn yì zhòng qìng. yī héng yì gū. qī nián qiū, kě wàng yòu shǐ liú wén xiù dà bài wǔ dà dìng bīng, zhǎng qū zhì jiā dìng. dà dìng tāo jiē jiàng, qián dé tóu shuǐ sǐ. wén xiù bīng fù dōng, tán hóng tán yì tán wén jǐn jiàng. zhàn chūn dà hǎi jiàng yú dà qīng. míng nián zhēng yuè, wén xiù hái yún nán, liú wén xuǎn shǒu jiā dìng, liú zhèn guó shǒu yǎ zhōu. sān yuè, dà qīng bīng nán zhēng, wén xuǎn zhèn guó xié cáo xūn zǒu, wén guāng tiān yán huà lóng xiāng jì sǐ. yī héng shí yǐ xiè shì, bì shān zhōng. zhì jiǔ yuè, yì gòu jí sǐ. wén wǔ jiāng lì jǐn wáng.
秋九月,孫可望遣白文選攻殺祥,降其眾二十餘萬,盡得遵義、重慶。一蘅益孤。七年秋,可望又使劉文秀大敗武大定兵,長驅至嘉定。大定、韜皆降,乾德投水死。文秀兵復東,譚弘、譚詣、譚文盡降。占春、大海降於大清。明年正月,文秀還雲南,留文選守嘉定,劉鎮國守雅州。三月,大清兵南征,文選、鎮國挾曹勛走,文光、天顏、化龍相繼死。一蘅時已謝事,避山中。至九月,亦遘疾死。文武將吏盡亡。
fàn wén guāng, nèi jiāng rén. tiān qǐ chū, jǔ yú xiāng. chóng zhēn zhōng, lì guān gōng bù zhǔ shì, nán jīng hù bù yuán wài láng, gào guī. shí qī nián, zhāng xiàn zhōng luàn shǔ, wén guāng xié qióng zhōu jǔ rén liú dào zhēn, lú shān jǔ rén chéng xiáng fēng, yǎ zhōu zhū shēng fù yuán xiū hóng qí rén děng jǔ yì bīng, fèng zhèn guó jiāng jūn zhū píng chéng wèi shǔ wáng, tuī lí zhōu cān jiāng cáo xūn wèi fù zǒng bīng, tǒng zhū jiāng, ér wén guāng yǐ fù shǐ wèi jiān jūn, dào zhēn děng shòu guān yǒu chà. xūn bài zéi yǎ zhōu lóng guàn shān, zhuī zhì chéng xià, fǎn wèi suǒ bài, tuì shǒu xiǎo guān shān. shí yī yuè, wén guāng dū cān jiāng lí shén wǔ gōng yǎ zhōu, bù kè. míng nián jiǔ yuè, shén wǔ hé yǎ zhōu tǔ hàn bīng zài jī zéi jiāng ài néng qí yú yǎ zhōu, bài jī. wěi jiān sī hǎo mèng xuán shǒu jǐn zhōu, wén guāng xiáng fèng qiǎn jiān shǐ zhāo zhī, mèng xuán xí shā shǒu yǎ zhōu zéi, yǐ chéng lái guī, wén guāng děng rù jū zhī. xiàn zhōng sǐ, wén guāng bǎo jìng rú gù. yǒng míng wáng mìng wèi yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ chuān nán, ér yǐ ān mián dào zhān tiān yán xún fǔ chuān běi. zǒng dū lǐ qián dé shā yáng zhǎn, wén guāng è zhī, suì rù shān bù shì shì. dà qīng bīng kè jiā dìng, wén guāng fù shī yī zhāng, yǎng yào sǐ. tiān yán bīng bài bèi zhí, yì sǐ zhī. tiān yán, lóng yán rén, qǐ jiā xuǎn gòng shēng.
範文光,內江人。天啟初,舉於鄉。崇禎中,歷官工部主事,南京戶部員外郎,告歸。十七年,張獻忠亂蜀,文光偕邛州舉人劉道貞,蘆山舉人程翔風,雅州諸生傅元修、洪其仁等舉義兵,奉鎮國將軍朱平檙為蜀王,推黎州參將曹勛為副總兵,統諸將,而文光以副使為監軍,道貞等授官有差。勛敗賊雅州龍鸛山,追至城下,反為所敗,退守小關山。十一月,文光督參將黎神武攻雅州,不克。明年九月,神武合雅州土、漢兵再擊賊將艾能奇於雅州,敗績。偽監司郝孟旋守錦州,文光、翔鳳遣間使招之,孟旋襲殺守雅州賊,以城來歸,文光等入居之。獻忠死,文光保境如故。永明王命為右僉都御史,巡撫川南,而以安綿道詹天顏巡撫川北。總督李乾德殺楊展,文光惡之,遂入山不視事。大清兵克嘉定,文光賦詩一章,仰藥死。天顏兵敗被執,亦死之。天顏,龍巖人,起家選貢生。
wú bǐng, yí xìng rén. wàn lì mò jìn shì. shòu pú qí zhī xiàn. chóng zhēn zhōng, lì guān jiāng xī tí xué fù shǐ. jiāng xī dì jǐn shī, liú yù guǎng dōng. yǒng míng wáng zhuó wèi bīng bù yòu shì láng, cóng zhì guì lín, lìng yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, réng zhǎng bù shì. yòu cóng zhì wǔ gāng. dà bīng zhì, wáng cāng cù bēn jìng zhōu, lìng bǐng hù wáng tài zǐ zǒu chéng bù, lì bù zhǔ shì hóu wěi shí cóng zhī. jì zhì, chéng yǐ wèi dà bīng suǒ jù, suì bèi zhí, sòng héng zhōu. bǐng bù shí, zì jǐn yú xiāng shān sì, wěi shí yì sǐ zhī.
吳炳,宜興人。萬曆末進士。授蒲圻知縣。崇禎中,歷官江西提學副使。江西地盡失,流寓廣東。永明王擢為兵部右侍郎,從至桂林,令以本官兼東閣大學士,仍掌部事。又從至武岡。大兵至,王倉猝奔靖州,令炳扈王太子走城步,吏部主事侯偉時從之。既至,城已為大兵所據,遂被執,送衡州。炳不食,自盡於湘山寺,偉時亦死之。
wěi shí, gōng ān rén. chóng zhēn zhōng jìn shì, lì guān lì bù kǎo gōng zhǔ shì, bà guān. zhì shì bǔ guān shù yuè, jí gòu nán.
偉時,公安人。崇禎中進士,歷官吏部考功主事,罷官。至是補官數月,即遘難。
wáng xī gǔn, lù fēng rén. tiān qǐ èr nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu jiǎn tǎo. chóng zhēn zhōng, lèi guān shǎo zhān shì. shí sān nián zhuó lǐ bù yòu shì láng. míng nián qiū, shàng shū lín yù jí chū shì xiào líng, xī gǔn yǐ zuǒ shì láng zhǎng bù shì. dì jìn nèi chén gàn yù wài zhèng, chì lǐ guān jī xiān cháo diǎn zhì yǐ wén. xī gǔn děng bèi liè zhū jiān jú zhí zhǎng, ér bù jí dōng chǎng. tí dū nèi chén wáng dé huà yán: dōng chǎng zhī shè, shǐ yǒng lè shí bā nián, guó cháo diǎn huì kě jù. lǐ guān fù yì bù jí, qǐng jiě chén zhí, tíng chǎng bù shè. xī gǔn děng yán: diǎn huì suī zài cǐ tiáo, dàn xì xià wén jiān zhù. chén děng yǐ zhèng shǐ wú wén, gù bù gǎn qiè yǐn. dì bù tīng. xī gǔn fù kàng shū, qǐng bà chǎng, yì bù yǔn. èr yuè, dì zài gēng jí tián. xī gǔn yīn yán pín suì hàn huáng, sān xiǎng dié pài, qǐng liàng chú jiā zhēng, yán hé dù xiǎng, bǐ nóng fū lè shēng. yòu yǐ shí fāng jí cái, qǐng zhào hái gù shì láng chén zi zhuàng gù xī chóu, gù jì jiǔ ní yuán lù wén ān zhī, qiě qǐ miǎn huáng dào zhōu yǒng shù. gěi shì zhōng shěn yìn péi qǐng zēng tiān xià jiě é, xī gǔn yīn yán nán jī zhè jiāng rén wén gèng shèng, yí bèi zēng. yòu yán jǔ rén bù dì, yǒu sān shí nián bù yè xuǎn zhě, yí dìng zhì. shù kē bù shòu, jí lìng fú guān. cóng zhī.
王錫袞,祿豐人。天啟二年進士。改庶吉士,授檢討。崇禎中,累官少詹事。十三年擢禮部右侍郎。明年秋,尚書林欲楫出視孝陵,錫袞以左侍郎掌部事。帝禁內臣干預外政,敕禮官稽先朝典制以聞。錫袞等備列諸監局職掌,而不及東廠。提督內臣王德化言:「東廠之設,始永樂十八年,《國朝典匯》可據。禮官覆議不及,請解臣職,停廠不設。」錫袞等言:「《典匯》雖載此條,但系下文箋注。臣等以正史無文,故不敢妾引。」帝不聽。錫袞復抗疏,請罷廠,亦不允。二月,帝再耕耤田。錫袞因言頻歲旱蝗,三餉疊派,請量除加征,嚴核蠹餉,俾農夫樂生。又以時方急才,請召還故侍郎陳子壯、顧錫疇,故祭酒倪元璐、文安之,且乞免黃道周永戍。給事中沈胤培請增天下解額,錫袞因言南畿、浙江人文更盛,宜倍增。又言舉人不第,有三十年不謁選者,宜定製。數科不售,即令服官。從之。
yù jí hái cháo, xī gǔn diào lì bù shàng shū. lǐ rì xuān xià yù, suì zhǎng bù shì. dì xìng chún xiào, cháng yǐ qiū yè gǎn niàn shèng mǔ xiào chún tài hòu, suì yù zhōng shēn shū shí. xī gǔn shū jiàn, dì jiā qí yù ài yú guī, jìn zhì yī děng. xún jiě bù wù, zhí jiǎng yán. shí liù nián yōu guī.
欲楫還朝,錫袞調吏部尚書。李日宣下獄,遂掌部事。帝性純孝,嘗以秋夜感念聖母孝純太后,遂欲終身蔬食。錫袞疏諫,帝嘉其寓愛於規,進秩一等。尋解部務,直講筵。十六年憂歸。
táng wáng lì, bài lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì. yǒng míng wáng lì, shēn qián mìng. jiē bù zhì. tǔ qiú shā dìng zhōu zuò luàn, zhí zhì huì chéng, guǐ cǎo xī gǔn shū shàng yǒng míng wáng, yán dìng zhōu zhōng yǒng, qǐng dài qián guó gōng zhèn yún nán. shū jì xíng, yǐ gǎo shì zhī. xī gǔn dà hèn, sù shàng dì qí sǐ. jū shù rì, jìng zú.
唐王立,拜禮部尚書兼東閣大學士。永明王立,申前命。皆不至。土酋沙定洲作亂,執至會城,詭草錫袞疏上永明王,言定洲忠勇,請代黔國公鎮雲南。疏既行,以稿示之。錫袞大恨,訴上帝祈死。居數日,竟卒。
dǔ yìn xī, zì zhòng jiān, wú xī rén. chóng zhēn shí nián jìn shì. lì guān zhǎng shā zhī fǔ. shān zéi lüè ān huà níng xiāng, guān jūn shù bài, yìn xī dū xiāng bīng pò miè zhī, yòu shā lǐ líng zéi kuí, suì yǐ zhī bīng míng. shí liù nián bā yuè, zéi xiàn zhǎng shā. yìn xī cháo jìn hái, zéi yǐ tuì. míng nián liù yuè, fú wáng mìng wèi hú guǎng cān zhèng, fēn shǒu wǔ chāng huáng zhōu hàn yáng. zuǒ liáng yù chēng bīng, zǒng dū hé téng jiāo bēn zhǎng shā, lìng shè hú běi xún fǔ shì, zhù cháng dé. táng wáng lì, bài yòu fù dōu yù shǐ, shí shòu xún fǔ.
堵胤錫,字仲緘,無錫人。崇禎十年進士。歷官長沙知府。山賊掠安化、寧鄉,官軍數敗,胤錫督鄉兵破滅之,又殺醴陵賊魁,遂以知兵名。十六年八月,賊陷長沙。胤錫朝覲還,賊已退。明年六月,福王命為湖廣參政,分守武昌、黃州、漢陽。左良玉稱兵,總督何騰蛟奔長沙,令攝湖北巡撫事,駐常德。唐王立,拜右副都御史,實授巡撫。
lǐ zì chéng sǐ, zhòng yōng qí xiōng zi jǐn wèi zhǔ, fèng zì chéng qī gāo shì jí gāo shì dì yī gōng, zhòu zhì lǐ zhōu. yōng zhòng sān shí wàn, yán qǐ xiáng, yuǎn jìn dà zhèn. yìn xī yì fǔ zhī, téng jiāo yì chí xí zhì. nǎi gōng rù qí yíng, kāi chéng wèi yù, chēng zhào cì gāo shì mìng fú, jǐn yī gōng mǎng yù jīn yín qì, kào qí jūn, jiē yǒng yuè bài xiè. nǎi jí jūn zhōng yàn zhī, dǎo yǐ zhōng xiào dà yì shù qiān yán. míng rì, gāo shì chū bài, wèi jǐn yuē: dǔ gōng, tiān rén yě, rǔ bù kě fù! bié bù tián jiàn xiù liú rǔ kuí děng yì lái guī. táng wáng dà xǐ, jiā yìn xī bīng bù yòu shì láng jiān yòu qiān dōu yù shǐ, zǒng zhì qí jūn, shǒu shū jiǎng láo. shòu jǐn yù yíng qián bù zuǒ jūn, yī gōng yòu jūn, bìng guà lóng hǔ jiāng jūn yìn, fēng liè hóu. cì jǐn míng chì xīn, yī gōng míng bì zhèng, tā bù shǎng lài yǒu chà, hào qí yíng yuē zhōng zhēn. fēng gāo shì zhēn yì fū rén, cì zhū guān cǎi bì, mìng yǒu sī jiàn fāng, tí yuē: shū zàn zhōng xìng. yìn xī suì yǔ chì xīn děng shēn xiāng jié, yǐ yǐ zì qiáng. rán chì xīn shū shū yóu chēng zì chéng xiān dì, chēng gāo shì tài hòu yún.
李自成死,眾擁其兄子錦為主,奉自成妻高氏及高氏弟一功,驟至澧州。擁眾三十萬,言乞降,遠近大震。胤錫議撫之,騰蛟亦馳檄至。乃躬入其營,開誠慰諭,稱詔賜高氏命服,錦、一功蟒玉金銀器,犒其軍,皆踴躍拜謝。乃即軍中宴之,導以忠孝大義數千言。明日,高氏出拜,謂錦曰:「堵公,天人也,汝不可負!」別部田見秀、劉汝魁等亦來歸。唐王大喜,加胤錫兵部右侍郎兼右僉都御史,總制其軍,手書獎勞。授錦御營前部左軍,一功右軍,並掛龍虎將軍印,封列侯。賜錦名赤心,一功名必正,他部賞賚有差,號其營曰忠貞。封高氏貞義夫人,賜珠冠彩幣,命有司建坊,題曰:「淑贊中興」。胤錫遂與赤心等深相結,倚以自強。然赤心書疏猶稱自成先帝,稱高氏太后雲。
yǐ ér yuán zōng dì liú tǐ rén zhū yíng xiān guī téng jiāo zhě, yì yǐn yǔ chì xīn hé, zhòng yì shèng. yìn xī yǐ chú liáng nán jì, lìng sàn chù jiāng běi jiù shí. míng nián zhēng yuè, téng jiāo dà jǔ, qī zhū jūn jǐn huì yuè zhōu. dú chì xīn xiān zhì, yú dòu liú, zú bù jìn. yǒng míng wáng lì, jìn yìn xī bīng bù shàng shū, zǒng zhì rú gù.
已而袁宗第、劉體仁諸營先歸騰蛟者,亦引與赤心合,眾益盛。胤錫以芻糧難繼,令散處江北就食。明年正月,騰蛟大舉,期諸軍盡會岳州。獨赤心先至,余逗遛,卒不進。永明王立,進胤錫兵部尚書,總制如故。
shùn zhì sì nián, yǒng míng wáng lìng chì xīn děng gōng jīng zhōu. yuè yú, dà qīng bīng yuán jīng zhōu. chì xīn děng dà bài, bù zǒu rù shǔ, shù rì bù dé shí. nǎi sàn rù shī zhōu wèi, shēng yán jiù shí hú nán. shí wáng zài wǔ gāng, liú chéng yìn jù wèi chì xīn suǒ bìng, jì fēi yìn xī bù néng yù, nǎi jiā yìn xī dōng gé dà xué shì, fēng guāng huà bó, cì jiàn, pián yí cóng shì. yìn xī shū qǐng dé gěi kōng chì zhù yìn, bān cì qín zhōng jǔ bīng zhě, shí pō yì qí zhuān. chéng yìn yù shā téng jiāo, yìn xī hé qí zuì.
順治四年,永明王令赤心等攻荊州。月余,大清兵援荊州。赤心等大敗,步走入蜀,數日不得食。乃散入施州衛,聲言就食湖南。時王在武岡,劉承胤懼為赤心所並,計非胤錫不能御,乃加胤錫東閣大學士,封光化伯,賜劍,便宜從事。胤錫疏請得給空敕鑄印,頒賜秦中舉兵者,時頗議其專。承胤欲殺騰蛟,胤錫劾其罪。
bā yuè, dà bīng pò wǔ gāng jí bǎo qìng cháng dé chén yuán yìn xī zǒu yǒng shùn tǔ sī. xún fù guì yáng, dǐ zūn yì, qǐ shī yú pí xióng wáng xiáng. yòu rù shī zhōu, qǐng zhōng zhēn yíng jūn. huì chǔ zōng rén zhū róng fān wěi chēng jiān guó tiān xià bīng mǎ fù yuán shuài, shàn jū kuí zhōu, yù shǐ qián bāng qǐ chuán xí tǎo zhī. wǔ nián zhēng yuè, yìn xī jiàn róng fān, zé yǐ dà yì, xiǎo pì lì hài, sàn qí dǎng.
八月,大兵破武岡及寶慶、常德、辰、沅、胤錫走永順土司。尋赴貴陽,抵遵義,乞師於皮熊王祥。又入施州,請忠貞營軍。會楚宗人朱容藩偽稱監國天下兵馬副元帥,擅居夔州,御史錢邦芑傳檄討之。五年正月,胤錫見容藩,責以大義,曉譬 利害,散其黨。
wèi jǐ, jīn shēng huán lǐ chéng dòng pàn wǒ dà qīng, yǐ jiāng xī guǎng dōng fù yǒng míng wáng. yú shì mǎ jìn zhōng wáng jìn cái cáo zhì jiàn lǐ chì xīn gāo bì zhèng děng chéng jiān qǔ cháng dé táo yuán lǐ zhōu lín wǔ lán shān dào zhōu jìng zhōu jīng mén yí chéng zhū zhōu xiàn, jìn zhōng chì xīn, bì zhèng jiē fēng gōng. yìn xī yǔ jìn zhōng yǒu xì, lìng chì xīn bì zhèng zhēng jìn zhōng suǒ qǔ cháng dé, jìn zhōng jǐn fén lú shě ér qù. chì xīn děng qì kōng chéng yǐn ér dōng, suǒ zhì shǒu jiāng jiē shāo yíng qì chéng zǒu, hú nán yǐ fù zhōu xiàn wèi yī kōng. yìn xī nǎi lǜ chì xīn děng rù xiāng tán, yǔ téng jiāo huì. téng jiāo lìng yìn xī xiàng jiāng xī, ér zì lǜ jìn zhōng děng xiàng zhǎng shā. liù nián zhēng yuè, bīng fāng bī zhǎng shā, téng jiāo zài xiāng tán bèi zhí, zhū jūn suì sàn. chì xīn děng zǒu guǎng xī, yuán dào lüè héng yǒng chēn guì. yìn xī yǔ hú yī qīng shǒu héng zhōu, zhàn bài zǒu guì yáng.
未幾,金聲桓、李成棟叛我大清,以江西、廣東附永明王。於是馬進忠、王進才、曹志建、李赤心、高必正等乘間取常德、桃源、澧州、臨武、藍山、道州、靖州、荊門、宜城諸州縣,進忠、赤心,必正皆封公。胤錫與進忠有隙,令赤心、必正爭進忠所取常德,進忠盡焚廬舍而去。赤心等棄空城引而東,所至守將皆燒營棄城走,湖南已復州縣為一空。胤錫乃率赤心等入湘潭,與騰蛟會。騰蛟令胤錫向江西,而自率進忠等向長沙。六年正月,兵方逼長沙,騰蛟在湘潭被執,諸軍遂散。赤心等走廣西,緣道掠衡、永、郴、桂。胤錫與胡一青守衡州,戰敗走桂陽。
chū, chì xīn děng rù guǎng xī, lóng hǔ guān shǒu jiāng cáo zhì jiàn è qí yín lüè, bìng è yìn xī. yìn xī bù zhī yě. huò shuō zhì jiàn, yìn xī jiāng zhào zhōng zhēn yíng tú zhì jiàn. zhì jiàn yè fā bīng wéi yìn xī, shā cóng zú qiān yú. yìn xī jí zi táo rù fù chuān yáo dòng. zhì jiàn suǒ zhī jí, yáo qián sòng yìn xī yú jiān jūn qiān shì hé tú fù, jiān guān dá wú zhōu. huì wáng qiǎn dà chén yán qǐ héng liú xiāng kè ān jí zhōng zhēn yíng. zhì wú ér chì xīn děng yǐ zǒu bīn héng èr zhōu, nǎi zài yìn xī yè wáng yú zhào qìng. zhì jiàn qiān nù tú fù, yòu shā zhī, hé mén jù jǐn.
初,赤心等入廣西,龍虎關守將曹志建惡其淫掠,並惡胤錫。胤錫不知也。或說志建,胤錫將召忠貞營圖志建。志建夜發兵圍胤錫,殺從卒千餘。胤錫及子逃入富川瑤峒。志建索之急,瑤潛送胤錫於監軍僉事何圖復,間關達梧州。會王遣大臣嚴起恆、劉湘客安輯忠貞營。至梧而赤心等已走賓、橫二州,乃載胤錫謁王於肇慶。志建遷怒圖復,誘殺之,闔門俱盡。
yìn xī zhì zhào qìng, shí mǎ jí xiáng jí lǐ yuán yìn yuán péng nián děng jiē zhuān bǐng, gè shù dǎng. yìn xī nǎi jié huān yú jí xiáng, jī chì xīn děng dōng lái, yǔ yuán yìn wèi nán. yí shū qú shì sì, yù jiān yuán yìn, tuō yán wáng yǒu mì chì, lìng jǐ yǔ shì sì tú yuán yìn, wáng pō bù yuè. yuán yìn dǎng dīng shí kuí jīn bǎo yòu lùn qí sàng shī shī dì, nǎi lìng zǒng tǒng bīng mǎ, yí zhù wú zhōu. yìn xī yǐ chì xīn děng bù zú shì, yù yáo jié sūn kě wàng wèi qiáng yuán, jiǎo wáng mìng fēng wèi píng liáo wáng. yìn xī xún zhì xún zhōu, zì hèn fā bìng, shí yī yuè zú. wáng zèng yìn xī xún guó gōng, shì wén zhōng.
胤錫至肇慶,時馬吉翔及李元胤、袁彭年等皆專柄,各樹黨。胤錫乃結歡于吉翔,激赤心等東來,與元胤為難。移書瞿式耜,欲間元胤,託言王有密敕,令己與式耜圖元胤,王頗不悅。元胤黨丁時魁、金堡又論其喪師失地,乃令總統兵馬,移駐梧州。胤錫以赤心等不足恃,欲遙結孫可望為強援,矯王命封為平遼王。胤錫尋至潯州,自恨發病,十一月卒。王贈胤錫潯國公,諡文忠。
yán qǐ héng, zhè jiāng shān yīn rén. chóng zhēn sì nián jìn shì. lì guǎng zhōu zhī fǔ, qiān héng yǒng bīng bèi fù shǐ. shí liù nián, zhāng xiàn zhōng lìn hú nán, lì mín xī bū cuàn. qǐ héng dú jiān shǒu yǒng zhōu. zéi yì bù zhì. táng wáng shí, zhuó hù bù yòu shì láng, zǒng dū hú nán qián fǎ. yǒng míng wáng lì, lìng jiān dū hú nán jūn xiǎng. shùn zhì sì nián, wáng zhù wǔ gāng, bài qǐ héng lǐ bù shàng shū jiān dōng gé dà xué shì, réng lǐng qián fǎ. wáng zǒu jìng zhōu, qǐ héng cóng bù jí, bì nán wàn cūn. yǐ zhī wáng zài liǔ zhōu, xián dào wǎng cóng zhī. cóng fǎn guì lín, fù cóng zhì liǔ zhōu nán níng. lǐ chéng dòng pàn dà qīng, yǐ guǎng dōng fù yú wáng. qǐ héng cóng wáng zhì zhào qìng, yǔ wáng huà chéng zhū tiān lín tóng rù zhí. wú hé, huà chéng tiān lín xiāng jì bà. huáng shì jùn jì hé wú zōu wèi shǒu fǔ, qǐ héng cì zhī.
嚴起恆,浙江山陰人。崇禎四年進士。歷廣州知府,遷衡永兵備副使。十六年,張獻忠躪湖南,吏民悉逋竄。起恆獨堅守永州。賊亦不至。唐王時,擢戶部右侍郎,總督湖南錢法。永明王立,令兼督湖南軍餉。順治四年,王駐武岡,拜起恆禮部尚書兼東閣大學士,仍領錢法。王走靖州,起恆從不及,避難萬村。已知王在柳州,閒道往從之。從返桂林,復從至柳州、南寧。李成棟叛大清,以廣東附於王。起恆從王至肇慶,與王化澄、朱天麟同入直。無何,化澄、天麟相繼罷。黃士俊繼何吾騶為首輔,起恆次之。
shí cháo zhèng jué yú chéng dòng zi yuán yìn, dōu yù shǐ yuán péng nián, shǎo zhān shì liú xiāng kè, gěi shì zhōng dīng shí kuí jīn bǎo méng zhèng fā wǔ rén fù zhī, lǎn quán zhí dǎng, rén mù wèi wǔ hǔ. qǐ héng jū qí jiān, bù néng yǒu suǒ kuāng zhèng. rán qǐ héng jié lián, yù shì chí píng, yǔ wén ān hóu mǎ jí xiáng sī lǐ zhōng guān páng tiān shòu gòng huàn nán jiǔ, wú suǒ wǔ. ér wǔ hǔ hàn qǐ héng, jìng dǐ wèi xié dǎng. wáng zài wú zhōu, shàng shū wú zhēn yù děng shí sì rén hé shū gōng wǔ hǔ, xià xiāng kè děng yù, yù zhì zhī sǐ. qǐ héng gù guì wáng zhōu lì jiù, zhēn yù děng bìng è zhī, nǎi qǐng zhào hái huà chéng, ér hé gōng qǐ héng. gěi shì zhōng léi dé fù hé qí èr shí yú zuì, bǐ zhī yán sōng. wáng bù yuè, duó dé fù guān. qǐ héng lì qiú bà, wáng wǎn liú zhī bù dé, fàng zhōu jìng qù.
時朝政決於成棟子元胤,都御史袁彭年,少詹事劉湘客,給事中丁時魁、金堡、蒙正發五人附之,攬權植黨,人目為五虎。起恆居其間,不能有所匡正。然起恆潔廉,遇事持平,與文安侯馬吉翔、司禮中官龐天壽共患難久,無所忤。而五虎憾起恆,競詆為邪黨。王在梧州,尚書吳貞毓等十四人合疏攻五虎,下湘客等獄,欲置之死。起恆顧跪王舟力救,貞毓等並惡之,乃請召還化澄,而合攻起恆。給事中雷德復劾其二十餘罪,比之嚴嵩。王不悅,奪德復官。起恆力求罷,王挽留之不得,放舟竟去。
huì yún guó gōng gāo bì zhèng rù jìn wáng, zhēn yù yù jí qí lì yǐ qīng qǐ héng, yán: cháo shì huài yú wǔ hǔ, zhǔ zhī zhě, qǐ héng yě. gōng rù jiàn, qǐng chú jūn cè jiān, shù yán jué yǐ. bì zhèng xǔ zhī. yǒu wèi qǐ héng jiě zhě, wèi bì zhèng yuē: wǔ hǔ gōng yán gōng, yán gōng fǎn lì jiù wǔ hǔ. cǐ zhǎng zhě, nài hé yǐ wèi jiān? bì zhèng jiàn wáng, nǎi lì yán qǐ héng xū gōng kě rèn, qǐng shǒu chì yāo yǔ jù hái. wén ān zhī rù cháo, qǐ héng ràng wèi shǒu fǔ. guì lín pò, cóng wáng bēn nán níng.
會鄖國公高必正入覲王,貞毓欲藉其力以傾起恆,言:「朝事壞於五虎,主之者,起恆也。公入見,請除君側奸,數言決矣。」必正許之。有為起恆解者,謂必正曰:「五虎攻嚴公,嚴公反力救五虎。此長者,奈何以為奸?」必正見王,乃力言起恆虛公可任,請手敕邀與俱還。文安之入朝,起恆讓為首輔。桂林破,從王奔南寧。
xiān shì, sūn kě wàng jù yún nán, qiǎn shǐ qǐ fēng wáng. tiān lín yì xǔ zhī, qǐ héng chí bù kě. hòu hú zhí gōng jiǎo zhào fēng wèi qín wáng, kě wàng zhī qí wěi, qiǎn shǐ qiú zhēn fēng. qǐ héng yòu chí bù kě, kě wàng dà nù. zhì shì, kě wàng zhī wáng bō qiān, qiǎn qí jiāng hè jiǔ yí zhāng shèng děng lǜ jìn zú wǔ qiān, yíng wáng zhì nán níng, zhí shàng qǐ héng zhōu, nù mù rǎng bì, wèn wáng fēng shì qín fēi qín. qǐ héng yuē: jūn yuǎn yíng zhǔ shàng, gōng shén wěi, cháo tíng zì yǒu lóng ēn. ruò zhuān wèn cǐ shì, shì xié fēng, fēi yíng zhǔ shàng yě. jiǔ yí nù, gé shā zhī, tóu shī yú jiāng. suì shā gěi shì zhōng liú yáo zhēn wú lín zhāng zài shù, zhuī shā bīng bù shàng shū yáng dǐng hé yú kūn lún guān, jiē yǐ zǔ fēng yì gù. shí shùn zhì bā nián èr yuè yě. qǐ héng jì sǐ, shī liú shí yú lǐ, pō shā zhǔ jiān. hǔ fù zhī dēng yá, zàng yú shān lù.
先是,孫可望據云南,遣使乞封王。天麟議許之,起恆持不可。後胡執恭矯詔封為秦王,可望知其偽,遣使求真封。起恆又持不可,可望大怒。至是,可望知王播遷,遣其將賀九儀、張勝等率勁卒五千,迎王至南寧,直上起恆舟,怒目攘臂,問王封是「秦」非「秦」。起恆曰:「君遠迎主上,功甚偉,朝廷自有隆恩。若專問此事,是挾封,非迎主上也。」九儀怒,格殺之,投屍於江。遂殺給事中劉堯珍、吳霖、張載述,追殺兵部尚書楊鼎和於崑崙關,皆以阻封議故。時順治八年二月也。起恆既死,屍流十餘里,泊沙渚間。虎負之登崖,葬於山麓。
zhū tiān lín, zì yóu chū, kūn shān rén. chóng zhēn yuán nián jìn shì. shòu ráo zhōu tuī guān, yǒu huì zhèng. kǎo xuǎn rù dōu, pín bù néng xíng lù, nǐ shòu bù cáo. dì yù jīng yán, jiǎng guān bìng wèi chēng qū. jí lín xuān qīn shì, nǎi gǎi hàn lín biān xiū. shí qī nián zhēng yuè, fèng mìng jì huái wáng, dǐ shān dōng ér jīng shī xiàn. jí nán dōu pò, zǒu fú zhōu, táng wáng zhuó shǎo zhān shì, shǔ guó zi jiān shì. tiān lín jiàn zhèng zhī lóng bá hù, qǐ jiǎ zhì guǎng dōng. wén tīng zhōu biàn, yòu zǒu guǎng xī, rù ān píng tǔ zhōu.
朱天麟,字游初,崑山人。崇禎元年進士。授饒州推官,有惠政。考選入都,貧不能行賂,擬授部曹。帝御經筵,講官並為稱屈。及臨軒親試,乃改翰林編修。十七年正月,奉命祭淮王,抵山東而京師陷。及南都破,走福州,唐王擢少詹事,署國子監事。天麟見鄭芝龍跋扈,乞假至廣東。聞汀州變,又走廣西,入安平土州。
shùn zhì sì nián, yǒng míng wáng jū wǔ gāng, yǐ lǐ bù shì láng zhào. tiān lín shū qǐng wáng zì jiāng, chàng lǜ zhū zhèn, wú zuò shī shì jī. cí bù zhì. míng nián, wáng zài nán níng, zhuó lǐ bù shàng shū, xún bài dōng gé dà xué shì. tiān lín qǐng qīn lǜ shì bīng lüè jiāng yòu, bù tīng, nǎi qū yè wáng. huì lǐ chéng dòng fǎn dà qīng, cóng wáng zhì xún zhōu. ér xún shuài chén bāng chuán qǐng shì jū guǎng xī rú qián guó gōng gù shì, tiān lín zhí bù yǔn. bāng chuán nù, yǐ qìng guó gōng yìn shàng fāng jiàn zhì tiān lín zhōu zhōng, yào bì děi, réng zhí bù yǔn. yǐ ér chéng dòng fèng wáng zhù zhào qìng, tiān lín wèi jī kě chéng, fù quàn wáng jí bān qīn zhēng zhào, guī qǔ zhōng yuán. wáng yōu zhào dá zhī.
順治四年,永明王居武岡,以禮部侍郎召。天麟疏請王自將,倡率諸鎮,毋坐失事機。辭不至。明年,王在南寧,擢禮部尚書,尋拜東閣大學士。天麟請親率士兵略江右,不聽,乃趨謁王。會李成棟反大清,從王至潯州。而潯帥陳邦傳請世居廣西如黔國公故事,天麟執不允。邦傳怒,以慶國公印、尚方劍擲天麟舟中,要必得,仍執不允。已而成棟奉王駐肇慶,天麟謂機可乘,復勸王亟頒親征詔,規取中原。王優詔答之。
dāng shì shí, cháo chén gè shù dǎng. cóng chéng dòng zhì zhě, cáo yè gěng xiàn zhōng hóng tiān zhuó pān céng wěi máo yù xiáng lǐ qǐ, zì kuā fǎn zhèng gōng, qì líng cháo shì. cóng guǎng xī hù xíng zhì zhě, tiān lín jí yán qǐ héng wáng huà chéng yàn qīng wú zhēn yù wú qí léi hóng shì péng léi dé fù yǐn sān pìn xǔ zhào jìn zhāng xiào qǐ, zì shì jiù chén, dǐ cáo gěng děng cháng shì yì xìng. jiǔ zhī fù fēn wú chǔ liǎng dǎng. zhǔ wú zhě, tiān lín xiào qǐ zhēn yù lǐ yòng jí dǔ yìn xī wáng huà chéng wàn áo chéng yuán guō zhī qí, jiē nèi jié mǎ jí xiáng, wài jié chén bāng chuán. zhǔ chǔ zhě, yuán péng nián dīng shí kuí méng zhèng fā liú xiāng kè jīn bǎo, jiē wài jié qú shì sì, nèi jié lǐ yuán yìn. yuán yìn zhě, huì guó gōng chéng dòng zi, wèi jǐn yī zhǐ huī shǐ, jìn fēng nán yáng bó, wò dà quán. péng nián děng yǐ wèi xīn fù, shì zhāng shén.
當是時,朝臣各樹黨。從成棟至者,曹曄、耿獻忠、洪天擢、潘曾緯、毛毓祥、李綺,自誇反正功,氣凌朝士。從廣西扈行至者,天麟及嚴起恆、王化澄、晏清、吳貞毓、吳其雷、洪士彭、雷德復、尹三聘、許兆進、張孝起,自恃舊臣,詆曹、耿等嘗事異姓。久之復分吳、楚兩黨。主吳者,天麟、孝起、貞毓、李用楫、堵胤錫、王化澄、萬翱、程源、郭之奇,皆內結馬吉翔,外結陳邦傳。主楚者,袁彭年、丁時魁、蒙正發、劉湘客、金堡,皆外結瞿式耜,內結李元胤。元胤者,惠國公成棟子,為錦衣指揮使,進封南陽伯,握大權。彭年等倚為心腹,勢張甚。
péng nián cháng lùn shì wáng qián, yǔ bù xùn. wáng zé yǐ jūn chén zhī yì, péng nián bó rán yuē: tǎng xiàng zhě huì guó yǐ wǔ qiān tiě qí, gǔ xíng ér xī, jūn chén yì ān zài? wáng biàn sè, dà è zhī. péng nián děng móu gōng qù jí xiáng bāng chuán, quán kě dú shàn yě. ér bǎo jū yán lù, yǒu fēng qì, nǎi shū chén bā shì, hé qìng guó gōng bāng chuán shí kě zhǎn, wén ān hóu jí xiáng, sī lǐ zhōng guān páng tiān shòu, dà xué shì qǐ héng huà chéng yǔ yān. qǐ héng huà chéng qǐ qù, tiān lín zòu liú zhī. bǎo yǔ gěi shì zhōng shí kuí děng fù xiāng jì hé qǐ héng jí xiáng tiān shòu wú yǐ. tài hòu zhào tiān lín miàn yù, wǔ gāng wēi nán, lài jí xiáng zuǒ yòu, lìng nǐ yù yán zé bǎo děng. tiān lín wèi liǎng jiě, zú wèi cháng zuì yán zhě, ér péng nián bèi nù bù zhǐ. wáng zhī qún chén shuǐ huǒ shén, lìng méng yú tài miào, rán dǎng yì gù bù néng jiě.
彭年嘗論事王前,語不遜。王責以君臣之義,彭年勃然曰:「儻向者惠國以五千鐵騎,鼓行而西,君臣義安在?」王變色,大惡之。彭年等謀攻去吉翔、邦傳,權可獨擅也。而堡居言路,有鋒氣,乃疏陳八事,劾慶國公邦傳十可斬,文安侯吉翔,司禮中官龐天壽,大學士起恆、化澄與焉。起恆、化澄乞去,天麟奏留之。堡與給事中時魁等復相繼劾起恆、吉翔、天壽無已。太后召天麟面諭,武岡危難,賴吉翔左右,令擬諭嚴責堡等。天麟為兩解,卒未嘗罪言者,而彭年輩怒不止。王知群臣水火甚,令盟於太廟,然黨益固不能解。
míng nián chūn, bāng chuán jié bǎo guān lín qīng cháng jiàng liú zéi, shòu qí zhí, qiě qǐng bǎo wèi jǐ jiān jūn. tiān lín yīn nǐ yù jī bǎo, bǎo dà fèn. shí kuí nǎi gǔ yán guān shí liù rén yì gé dǐ tiān lín, zhì dēng diàn bì dà huā, qì guān zhì yìn ér chū. wáng fāng zuò hòu diàn, yǔ shì chén lùn shì, dà jīng, liǎng shǒu jiāo zhàn, chá qīng yú yī, jí qǔ hái tiān lín suǒ nǐ ér bà. tiān lín suì cí wèi, wáng wèi liú zài sān, bù kě. bì cí, kòu tóu qì. wáng yì qì yuē: qīng qù, yú yì gū yǐ.
明年春,邦傳訐堡官臨清嘗降流賊,受其職,且請堡為己監軍。天麟因擬諭譏堡,堡大憤。時魁乃鼓言官十六人詣閣詆天麟,至登殿陛大嘩,棄官擲印而出。王方坐後殿,與侍臣論事,大驚,兩手交戰,茶傾於衣,急取還天麟所擬而罷。天麟遂辭位,王慰留再三,不可。陛辭,叩頭泣。王亦泣曰:「卿去,余益孤矣。」
chū, shí kuí děng wèi suǒ nǐ chū qǐ héng yì, yù rù shǔ ōu zhī. shì rì, qǐ héng bù rù, ér tiān lín dú zì chéng. suì yí nù tiān lín, zhú zhī qù, tiān lín yí jū qìng yuǎn. huà chéng tān bǐ wú wù wàng, yì wèi shí kuí děng suǒ gōng, suì guān fú cí qù. wáng nǎi zhào hé wú zōu huáng shì jùn rù fǔ. wèi jǐ, wú zōu yì wèi bǎo děng pái qù, dú shì jùn qǐ héng zài, nǎi fù zhào tiān lín, tiān lín bù zhì. bǎo děng jì lián zhú sān xiāng, yì héng, měi lán rù gé zhōng, shòu gé chén yǐ yì zhǐ. wáng bù dé yǐ, jiàn wén huá diàn yú zhèng diàn páng, lìng gé chén shì zuò nǐ zhǐ yǐ bì zhī. bǎo yòu lián hé dǔ yìn xī jí shì láng wàn áo chéng yuán guō zhī qí, shàng shū wú zhēn yù. zhēn yù děng yù pái qù zhī, wèi yuán yìn wèi yuán, bù gǎn fā.
初,時魁等謂所擬出起恆意,欲入署毆之。是日,起恆不入,而天麟獨自承。遂移怒天麟,逐之去,天麟移居慶遠。化澄貪鄙無物望,亦為時魁等所攻,碎冠服辭去。王乃召何吾騶、黃士俊入輔。未幾,吾騶亦為堡等排去,獨士俊、起恆在,乃復召天麟,天麟不至。堡等既連逐三相,益橫,每闌入閣中,授閣臣以意指。王不 得已,建文華殿於正殿旁,令閣臣侍坐擬旨以避之。堡又連劾堵胤錫及侍郎萬翱、程源、郭之奇,尚書吳貞毓。貞毓等欲排去之,畏元胤為援,不敢發。
qī nián chūn, wáng fù wú zhōu, yuán yìn liú zhào qìng, chén bāng chuán shì qiǎn bīng rù wèi. zhēn yù zhī qí áo yuán nǎi hé zhū gěi shì yù shǐ hé péng nián xiāng kè shí kuí bǎo zhèng fā bǎ chí cháo zhèng, wǎng shàng xíng sī zuì. wáng wèi péng nián fǎn zhèng yǒu gōng, miǎn yì, xià bǎo děng yù. bǎo yòu yǐ yǔ chù jì, yǔ shí kuí bìng zhé shù. xiāng kè zhèng fā shú pèi zhuī zāng. wáng nǎi zài zhào tiān lín, tiān lín shū yán: nián lái bǎi ěr gòu zhēng, jǐn huài shí shì. xī sòng gāo zōng háng hǎi, yóu yǒu tuì bù. jīn zé hé dì kě tuì? dāng fèn rán zì jiāng, wén wǔ zhū chén jǐn huàn jiǎ zhòu. chén yì chōu dòng dīng, zé tǔ háo, mù shuǐ shǒu, jīng lüè lǐng běi hú nán, wèi liù jūn chàng. ruò tú zé piào nǐ, yǐ wèi zhǔ chí zhèng běn, jīn zhèng běn ān zài hu?
七年春,王赴梧州,元胤留肇慶,陳邦傳適遣兵入衛。貞毓、之奇、翱、源乃合諸給事御史劾彭年、湘客、時魁、堡、正發把持朝政,罔上行私罪。王謂彭年反正有功,免議,下堡等獄。堡又以語觸忌,與時魁並謫戍。湘客、正發贖配追髒。王乃再召天麟,天麟疏言:「年來百爾構爭,盡壞實事。昔宋高宗航海,猶有退步。今則何地可退?當奮然自將,文武諸臣盡擐甲冑。臣亦抽峒丁,擇土豪,募水手,經略嶺北、湖南,為六軍倡。若徒責票擬,以為主持政本,今政本安在乎?」
shí dà bīng yì bī, sūn kě wàng qǐng wáng fù yún nán. chū, qǐ héng chí kě wàng fēng, tiān lín jí huà chéng dú wèi yí xǔ. jí kě wàng shǐ zhì, tiān lín lì qǐng cóng zhī. qǐng chén yǐ qǐ héng bèi shā gù, jiē bù kě. tiān lín nǎi fèng mìng jīng lüè zuǒ yòu liǎng jiāng tǔ sī, yǐ wèi qín wáng zhī zhù. bīng wèi jí, dà bīng bī nán níng, wáng cāng huáng chū zǒu, tiān lín fú bìng cóng zhī. míng nián sì yuè dǐ guǎng nán, wáng yǐ xiān zhù ān lóng. tiān lín bìng jù, bù néng rù jìn, zú yú xī bǎn cūn.
時大兵益逼,孫可望請王赴雲南。初,起恆持可望封,天麟及化澄獨謂宜許。及可望使至,天麟力請從之。請臣以起恆被殺故,皆不可。天麟乃奉命經略左、右兩江土司,以為勤王之助。兵未集,大兵逼南寧,王倉皇出走,天麟扶病從之。明年四月抵廣南,王已先駐安龍。天麟病劇,不能入覲,卒於西坂村。
zhāng xiào qǐ, wú jiāng rén. jǔ yú xiāng, shòu lián zhōu tuī guān. dà bīng zhì, bī hǎi bīn, jǔ bīng móu huī fù. zhàn bài bèi huò, qī qiè jù tóu hǎi sǐ. xiào qǐ jī jūn zhōng, huì lǐ chéng dòng pàn dà qīng, xiào qǐ nǎi tuō qù. yǒng míng wáng yǐ wèi lì kē gěi shì zhōng. qīng zhēn jiè zhí, bù yǔ liú sú wǔ. wáng zhì wú zhōu. liú xiāng kè dīng shí kuí jīn bǎo méng zhèng fā yǐ shī lǐ yuán yìn yuán, bìng cí zhí. wáng bào xǔ, yǐ xiào qǐ dài shí kuí, zhǎng lì kē yìn. é yǔ tíng chén gòng pái qù xiāng kè děng, suì wèi qí dǎng suǒ jí. gāo bì zhèng, xiāng kè xiāng rén yě, yóu jí zhī, nù mà yú cháo, wáng wèi jiě nǎi yǐ. jiǔ zhī, zhuó xiào qǐ yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ gāo léi lián qióng sì fǔ. chéng pò, zǒu bì lóng mén dǎo. dǎo pò, bèi zhí, bù shí qī rì sǐ.
張孝起,吳江人。舉於鄉,授廉州推官。大兵至,逼海濱,舉兵謀恢復。戰敗被獲,妻妾俱投海死。孝起羈軍中,會李成棟叛大清,孝起乃脫去。永明王以為吏科給事中。 清真介直,不與流俗伍。王至梧州。劉湘客、丁時魁、金堡、蒙正發以失李元胤援,並辭職。王報許,以孝起代時魁,掌吏科印。俄與廷臣共排去湘客等,遂為其黨所疾。高必正,湘客鄉人也,尤疾之,怒罵於朝,王為解乃已。久之,擢孝起右僉都御史,巡撫高、雷、廉、瓊四府。城破,走避龍門島。島破,被執,不食七日死。
yáng wèi zhī, bǎo jī rén. chóng zhēn zhōng, lì guān yún nán fù shǐ, fēn xún jīn cāng. yǐ yǒu qiū, wǔ dìng tǔ guān wú bì kuí fǎn, lián xiàn lù fēng guǎng tōng zhū xiàn jí chǔ xióng fǔ. wèi zhī dū bīng fù chǔ xióng, zhù qí dì. bì kuí fú zhū, ér ā mí tǔ guān shā dìng zhōu jì luàn, jù yún nán, qián guó gōng mù tiān bō zǒu chǔ xióng. xún fǔ wú zhào yuán bù néng zhì, xǔ wèi zòu qǐng zhèn yún nán. dìng zhōu suì xī zhuī tiān bō, wèi zhī shuō tiān bō zǒu yǒng chāng, ér jǐ yǐ chǔ xióng dāng dìng zhōu. dìng zhōu zhì, wèi zhī fù dài zhī yuē: ruò suǒ jí zhě, qián guó ěr, jīn yǐ xī. dài ěr dìng yǒng chāng hái, cháo mìng dāng yǐ xià, yǔ chū chéng yǐ lǐ jiàn. jīn shùn nì wèi fēn, bù néng wèi bù yì qū yě. dìng zhōu kǒng shī tiān bō, yǔ méng ér qù. fēn bīng xiàn dà lǐ méng huà. wèi zhī chéng jiān qīng yě shàn dié, zhēng lín jìng yuán bīng, yáo ān jǐng dōng jù xiǎng yīng. dìng zhōu wén, bù gǎn zhì yǒng chāng, hái gōng chǔ xióng, bù néng xià. wèi zhī cì zéi xiè, zhé chū jī, shā shāng duō. nǎi yǐn qù, hái gōng shí píng níng zhōu xí é, jiē xiàn zhī. fù xī gōng chǔ xióng, qì bù néng xià. míng nián, sūn kě wàng děng rù yún nán, dìng zhōu hái jiù, dà bài, dùn guī ā mí, kě wàng děng suì jù huì chéng.
楊畏知,寶雞人。崇禎中,歷官雲南副使,分巡金滄。乙酉秋,武定土官吾必奎反,連陷祿豐、廣通諸縣及楚雄府。畏知督兵復楚雄,駐其地。必奎伏誅,而阿迷土官沙定洲繼亂,據云南,黔國公沐天波走楚雄。巡撫吳兆元不能制,許為奏請鎮雲南。定洲遂西追天波,畏知說天波走永昌,而己以楚雄當定洲。定洲至,畏知復紿之曰:「若所急者,黔國爾,今已西。待爾定永昌還,朝命當已下,予出城以禮見。今順逆未分,不能為不義屈也。」定洲恐失天波,與盟而去。分兵陷大理、蒙化。畏知乘間清野繕堞,征鄰境援兵,姚安、景東俱響應。定洲聞,不敢至永昌,還攻楚雄,不能下。畏知伺賊懈,輒出擊,殺傷多。乃引去,還攻石屏、寧州、嶍峨,皆陷之。復西攻楚雄,迄不能下。明年,孫可望等入雲南,定洲還救,大敗,遁歸阿迷,可望等遂據會城。
chū, táng wáng wén wèi zhī kàng zéi, jìn shòu yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ yún nán, yǐ xún fǔ wú zhào yuán wèi zǒng dū. jí kě wàng děng zhì, yǐ wèi zhī tóng xiāng, shén zhòng zhī. xún yǔ liú wén xiù xī lüè, wèi zhī jù zhàn bài, tóu shuǐ bù sǐ, jù ér mà. kě wàng xià mǎ wèi zhī yuē: wén gōng míng jiǔ. wú wèi tǎo zéi lái, gōng néng gòng shì, xiāng yǔ kuāng fú míng shì, fēi yǒu tā yě. wèi zhī dèng mù shì zhī yuē: dài wǒ ěr. kě wàng yuē: bù xìn, dāng zhé shǐ shì. wèi zhī yuē: guǒ ěr, dāng cóng wǒ sān shì: yī bù dé réng yòng wěi xī nián hào, èr bù dé shā rén, sān bù dé fén lú shě, yín fù nǚ. kě wàng jiē xǔ nuò. nǎi yǔ zhì chǔ xióng, lüè dìng dà lǐ zhū jùn, shǐ wén xiù zhì yǒng chāng yíng tiān bō guī. yí xī bā fǔ miǎn tú lù, wèi zhī lì yě.
初,唐王聞畏知抗賊,進授右僉都御史,巡撫雲南,以巡撫吳兆元為總督。及可望等至,以畏知同鄉,甚重之。尋與劉文秀西略,畏知拒戰敗,投水不死,踞而罵。可望下馬慰之曰:「聞公名久。吾為討賊來,公能共事,相與匡扶明室,非有他也。」畏知瞪目視之曰:「紿我爾。」可望曰:「不信,當折矢誓。」畏知曰:「果爾,當從我三事:一不得仍用偽西年號,二不得殺人,三不得焚廬舍,淫婦女。」可望皆許諾。乃與至楚雄,略定大理諸郡,使文秀至永昌迎天波歸。迤西八府免屠戮,畏知力也。
shí yǒng míng wáng yǐ chēng hào yú zhào qìng, ér zhào lìng bù zhì. qián yù shǐ lín ān rèn zhuàn yì zūn kě wàng wèi guó zhǔ, yǐ gān zhī jì nián, zhù xìng cháo tōng bǎo qián. wèi zhī fèn shén, yǒu suǒ wǔ, zhé dǐ zhǎng mán mà. kě wàng shù yù shā zhī, lǐ dìng guó liú wén xiù wèi bǎo hù dé miǎn. kě wàng yǔ liú lǐ tóng bèi, yī dàn zì zūn, liǎng rén bù wèi xià. wén zhào qìng yǒu jūn, lǐ jǐn lǐ chéng dòng děng bìng jiā fēng jué, niàn dé cháo mìng, jiā wáng fēng, shù kě xiāng zhì, nǎi yì qiǎn shǐ fèng biǎo. wèi zhī yì sù yǐ zūn zhǔ wèi yán. suì yǐ chǒu, qiǎn wèi zhī jí yǒng chāng gù bīng bù láng zhōng gōng yí fù zhào qìng jìn kě wàng biǎo, qǐng wáng fēng, wèi jīn bǎo děng suǒ chí. wèi zhī nǎi yuē: kě wàng yù quán chū liú lǐ shàng ěr. jīn jìn zhī shàng gōng, ér bēi liú lǐ hóu jué kě yě. nǎi yì fēng kě wàng jǐng guó gōng, cì míng cháo zōng dìng guó wén xiù jiē liè hóu. qiǎn dà lǐ qīng zhào yù wèi shǐ, jiā wèi zhī bīng bù shàng shū, yí bīng bù shì láng, tóng háng.
時永明王已稱號於肇慶,而詔令不至。前御史臨安任僎議尊可望為國主,以干支紀年,鑄興朝通寶錢。畏知憤甚,有所忤,輒抵掌謾罵。可望數欲殺之,李定國、劉文秀為保護得免。可望與劉、李同輩,一旦自尊,兩人不為下。聞肇慶有君,李錦、李成棟等並加封爵,念得朝命,加王封,庶可相制,乃議遣使奉表。畏知亦素以尊主為言。歲已丑,遣畏知及永昌故兵部郎中龔彝赴肇慶進可望表,請王封,為金堡等所持。畏知乃曰:「可望欲權出劉、李上爾。今晉之上公,而卑劉、李侯爵可也。」乃議封可望景國公,賜名朝宗;定國、文秀皆列侯。遣大理卿趙昱為使,加畏知兵部尚書,彝兵部侍郎,同行。
shí dǔ yìn xī céng cì kōng chì, dé pián yí xíng shì. yù nǎi jiù yǔ móu, jiǎo mìng gǎi fēng kě wàng píng liáo wáng, yì chì shū yǐ wǎng. wǔ kāng bó hú zhí gōng zhě, qìng guó gōng chén bāng chuán zhōng jūn yě, shǒu sì chéng. zhōu yǔ yún nán jiē, yù zì jié kě wàng, yán yú bāng chuán, xiān jiǎo mìng fēng kě wàng qín wáng, yuē: jí qí lì kě zhì lǐ chì xīn yě. bāng chuán nǎi zhù jīn zhāng yuē: qín wáng zhī bǎo, tián suǒ gěi kōng chì, lìng zhí gōng jī xíng. kě wàng dà xǐ, jiāo yíng. wáng hé, wèi zhī děng zhì. kě wàng hài bù shòu, yuē: wǒ yǐ fēng qín wáng yǐ. wèi zhī yuē: cǐ wěi yě. zhí gōng yì yuē: bǐ yì wěi yě, suǒ fēng shí jǐng guó gōng, chì yìn gù zài. kě wàng nù, cí chì shǐ, xià wèi zhī jí zhí gōng yù, ér qiǎn shǐ zhì wú zhōu wèn gù, tíng chén shǐ zhī jiǎo zhào shì. wén ān hóu mǎ jí xiáng qǐng fēng kě wàng chéng jiāng wáng, shǐ zhě yán, fēi qín bù gǎn fù mìng. dà xué shì yán qǐ héng chí bù kě, bīng bù shì láng yáng dǐng hé zhù zhī, qiě qǐng què suǒ xiàn bái jīn yù dài. huì yún guó gōng gāo bì zhèng děng rù cháo, zhào shǐ zhě yán: běn cháo wú yì xìng fēng wáng lì. wǒ pò jīng shī, bī sǐ xiān dì, tāo tiān dà zuì, méng ēn yòu shè, yì zhǐ gōng jué ěr. zhāng shì qiè jù yī yú, zuì gù jiǎn děng, fēng shàng gōng zú yǐ, ān gǎn jì wáng jué. zì jīn dāng yǔ wǒ tóng xīn bào guó, xǐ qù zéi míng, wú qī cháo tíng chán ruò, wǒ liǎng jiā shì mǎ zú xiāng dāng yě. yòu zhì shū kě wàng, cí yì yán zhèng. shǐ zhě wěi wěi tuì, yì suì qǐn. bì zhèng zhě, lǐ zì chéng qī dì, tóng xiàn jīng shī zhě yě.
時堵胤錫曾賜空敕,得便宜行事。昱乃就與謀,矯命改封可望平遼王,易敕書以往。武康伯胡執恭者,慶國公陳邦傳中軍也,守泗城。州與雲南接,欲自結可望,言於邦傳,先矯命封可望秦王,曰:「藉其力可制李赤心也。」邦傳乃鑄金章曰:「秦王之寶」,填所給空敕,令執恭齎行。可望大喜,郊迎。亡何,畏知等至。可望駭不受,曰:「我已封秦王矣。」畏知曰:「此偽也。」執恭亦曰:「彼亦偽也,所封實景國公,敕印故在。」可望怒,辭敕使,下畏知及執恭獄,而遣使至梧州問故,廷臣始知矯詔事。文安侯馬吉翔請封可望澄江王,使者言,非「秦」不敢復命。大學士嚴起恆持不可,兵部侍郎楊鼎和助之,且請卻所獻白金玉帶。會鄖國公高必正等入朝,召使者言:「本朝無異姓封王例。我破京師,逼死先帝,滔天大罪,蒙恩宥赦,亦止公爵爾。張氏竊據一隅,罪固減等,封上公足矣,安敢冀王爵。自今當與我同心報國,洗去賊名,毋欺朝廷孱弱,我兩家士馬足相當也。」又致書可 望,詞義嚴正。使者唯唯退,議遂寢。必正者,李自成妻弟,同陷京師者也。
kě wàng bù dé fēng, yì nù. qí nián jiǔ yuè qīn lǜ bīng zhì guì zhōu. shí yī yuè, dà bīng pò guǎng zhōu guì lín, wáng zǒu nán níng. shì jí, qiǎn biān xiū liú chān fēng kě wàng jì wáng, kě wàng réng bù shòu. wèi zhī yuē: qín jì děng ěr, jiǎ hé rú zhēn? kě wàng bù tīng. dìng guó děng quàn kě wàng qiǎn wèi zhī zhōng qí shì, kě wàng xǔ zhī. míng nián èr yuè xiān qiǎn bù jiāng hè jiǔ yí zhāng shèng zhāng míng zhì fù nán níng suǒ jǔ qín fēng zhě qǐ héng dǐng hé jí gěi shì zhōng liú yáo zhēn wú lín zhāng zài shù shā zhī, nǎi zhēn fēng kě wàng qín wáng. ér wèi zhī xuán zhì, tòng kū zì hé, yǔ duō qīn kě wàng. suì liú wèi dōng gé dà xué shì, yǔ wú zhēn yù tóng fǔ zhèng. kě wàng wén zhī nù, shǐ rén zhào zhì guì yáng, miàn zé shù zhī. wèi zhī dà fèn, chú tóu shàng guān jī kě wàng, suì bèi shā. chǔ xióng rén yǐ wèi zhī shǒu chéng gōng, wèi lì cí yǐ sì.
可望不得封,益怒。其年九月親率兵至貴州。十一月,大兵破廣州、桂林,王走南寧。事急,遣編修劉襜封可望冀王,可望仍不受。畏知曰:「『秦』『冀』等爾,假何如真?」可望不聽。定國等勸可望遣畏知終其事,可望許之。明年二月先遣部將賀九儀、張勝、張明志赴南寧索沮「秦」封者起恆、鼎和及給事中劉堯珍、吳霖、張載述殺之,乃真封可望秦王。而畏知旋至,痛哭自劾,語多侵可望。遂留為東閣大學士,與吳貞毓同輔政。可望聞之怒,使人召至貴陽,面責數之。畏知大憤,除頭上冠擊可望,遂被殺。楚雄人以畏知守城功,為立祠以祀。
wú zhēn yù, zì yuán shēng, yí xìng rén. chóng zhēn shí liù nián jìn shì. shì táng wáng wèi lì bù wén xuǎn zhǔ shì. shì bài, yōng lì yǒng míng wáng, jìn láng zhōng. wáng zhù quán zhōu, jiā tài cháng shǎo qīng, réng zhǎng xuǎn shì. yǐ, zhuó lì bù yòu shì láng, cóng zhì zhào qìng, bài hù bù shàng shū. guǎng dōng xī huì chéng xiān hòu shī, wáng xǐ xún zhōu, zài tú nán níng, zhēn yù bìng cóng. zhēn yù yǔ yán qǐ héng gòng zǔ sūn kě wàng qín wáng fēng, kě wàng shā qǐ héng, zhēn yù yǐ fèng shǐ huò miǎn. jí hái, jìn dōng gé dà xué shì, dài qǐ héng. kě wàng zì yún nán qiān guì yáng, yì yí wáng zì jìn, xié yǐ zuò wēi. qí jiāng zhǎng táng bào zhě cáo yán shēng jì zhēn yù, yán bù kě yí qián.
吳貞毓,字元聲,宜興人。崇禎十六年進士。事唐王為吏部文選主事。事敗,擁立永明王,進郎中。王駐全州,加太常少卿,仍掌選事。已,擢吏部右侍郎,從至肇慶,拜戶部尚書。廣東、西會城先後失,王徙潯州,再徒南寧,貞毓並從。貞毓與嚴起恆共阻孫可望秦王封,可望殺起恆,貞毓以奉使獲免。及還,進東閣大學士,代起恆。可望自雲南遷貴陽,議移王自近,挾以作威。其將掌塘報者曹延生惎貞毓,言不可移黔。
shí shùn zhì bā nián, dà bīng nán zhēng, shì rì pò. wáng zhào zhū chén yì, yǒu qǐng zǒu hǎi bīn jiù lǐ yuán yìn zhě, yǒu yì rù ān nán bì nán zhě, yǒu yì fàn hǎi dǐ mǐn yī zhèng chéng gōng zhě. wéi mǎ jí xiáng páng tiān shòu jié kě wàng, jiān zhǔ fù qián. zhēn yù yīn qián zǔ fēng yì, qiě rù yán shēng yán, bù gǎn jué. yuán yìn shū qǐng chū hǎi. wáng bù yù jiù kě wàng, ér yǐ hǎi bīn yuǎn, zài xià tíng yì, zhōng bù jué. wáng hé, kāi guó gōng zhào yìn xuǎn wèi guó gōng hú yī qīng diàn hòu jūn, zhàn bài bēn hái. qǐng wáng sù xíng, jí yóu shuǐ dào zǒu tǔ sī, dǐ lài tuān. èr jiāng bào dà bīng yì jìn, xiāng jù zhǐ bǎi lǐ. shàng xià shī sè, jiē sàn qù. yǐ, cì luó jiāng tǔ sī, zhuī qí xiāng jù zhǐ yī shè. huì rì bū yǐn qù, nǎi shāo ān. cì lóng yīng, dǐ guǎng nán, suì jǐ mù.
時順治八年,大兵南征,勢日迫。王召諸臣議,有請走海濱就李元胤者,有議入安南避難者,有議泛海抵閩依鄭成功者。惟馬吉翔、龐天壽結可望,堅主赴黔。貞毓因前阻封議,且入延生言,不敢決。元胤疏請出海。王不欲就可望,而以海濱遠,再下廷議,終不決。亡何,開國公趙印選、衛國公胡一青殿後軍,戰敗奔還。請王速行,急由水道走土司,抵瀨湍。二將報大兵益近,相距止百里。上下失色,皆散去。已,次羅江土司,追騎相距止一舍。會日晡引去,乃稍安。次龍英,抵廣南,歲己暮。
kě wàng qiǎn bīng yǐ míng nián èr yuè yíng wáng rù ān lóng suǒ, gǎi wèi ān lóng fǔ, fèng wáng jū zhī. gōng shì bì lòu, fú yù cū è, shǒu hù jiāng bèi nì wú rén chén lǐ, wáng bù kān qí yōu. jí xiáng zhǎng róng zhèng, tiān shòu dū yǒng wèi yíng, chǎn shì kě wàng, móu chán dài. è zhēn yù bù fù jǐ, lìng qí dǎng lěng mèng rén wú xiàng yuán fāng zuò hēng jiāo zhāng dàn jī. qiě yǔ mèng rén děng yuē: qín wáng zǎi tiān xià, wǒ jù qǐ, yǐ nèi wài shì jǐn fù róng zhèng yǒng wèi èr sī. dà quán guī wǒ, gōng děng wèi yǔ yì, zhēn yù hé néng wèi! jí xiáng suì qiǎn mén shēng guō lín shuō zhǔ shì hú shì ruì yōng dài qín wáng. shì ruì nù, lì shēng chì tuì zhī. tā rì, jí xiáng qiǎn lín qiú láng zhōng gǔ qí pǐn huà yáo shùn chán shòu tú yǐ xiàn kě wàng, qí pǐn jù bù cóng. jí xiáng zèn yú kě wàng, zhàng shā qí pǐn, ér kě wàng guǒ yǐ cháo shì jǐn wěi jí xiáng tiān shòu. yú shì shì ruì yǔ gěi shì zhōng xú jí, yuán wài láng lín qīng yáng cài yǎn, zhǔ shì zhāng juān lián zhāng fā qí jiān móu. wáng dà nù. liǎng rén qiú jiù yú tài hòu, nǎi miǎn.
可望遣兵以明年二月迎王入安隆所,改為安龍府,奉王居之。宮室庳陋,服御粗惡,守護將悖逆無人臣禮,王不堪其憂。吉翔掌戎政,天壽督勇衛營,諂事可望,謀禪代。惡貞毓不附己,令其黨冷孟銋、吳象元、方祚亨交章彈擊。且語孟銋等曰:「秦王宰天下,我具啟,以內外事盡付戎政、勇衛二司。大權歸我,公等為羽翼,貞毓何能為!」吉翔遂遣門生郭璘說主事胡士瑞擁戴秦王。士瑞怒,歷聲叱退之。他日,吉翔遣璘求郎中古其品畫《堯舜禪受圖》以獻可望,其品拒不從。吉翔譖於可望,杖殺其品,而可望果以朝事盡委吉翔、天壽。於是士瑞與給事中徐極,員外郎林青陽、蔡縯,主事張鐫連章發其奸謀。王大怒。兩人求救於太后,乃免。
qián yù shǐ rèn zhuàn zhōng shū fāng yú xuān quàn kě wàng shè nèi gé jiǔ qīng kē dào guān, gǎi yìn jiāo wèi bā dié, jǐn yì qí jiù, lì tài miào, dìng cháo yí, nǐ gǎi guó hào yuē: hòu míng, rì xī móu cuàn wèi. wáng wén yōu jù, mì wèi zhōng guān zhāng fú lù quán wèi guó yuē: wén jìn wáng lǐ dìng guó yǐ dìng guǎng xī, jūn shēng dà zhèn. yù mì xià yī chì, lìng tǒng bīng rù wèi. ruò děng néng mì tú hū? èr rén yán xú jí lín qīng yáng zhāng juān cài yǎn hú shì ruì céng shū hé jí xiáng tiān shòu, yí kě yǔ móu, wáng jí lìng gào zhī. wǔ rén xǔ nuò, yǐn yǐ gào zhēn yù. zhēn yù yuē: zhǔ shàng yōu wēi, zhèng wǒ bèi bào guó zhī qiū. zhū jūn zhōng shuí néng chōng cǐ shǐ zhě? qīng yáng qǐng xíng. nǎi lìng yáng qǐ jiǎ guī zàng, ér shǐ yuán wài láng jiǎng gān chāng zhuàn yǔ dìng guó chì, zhǔ shì zhū dōng dàn shū zhī, fú lù děng chí rù yòng bǎo. qīng yáng yú suì jǐn jiān dào chí zhì dìng guó suǒ. dìng guó jiē chì gǎn qì, xǔ yǐ yíng wáng.
前御史任僎、中書方於宣勸可望設內閣九卿科道官,改印交為八疊,盡易其舊,立太廟,定朝儀,擬改國號曰:「後明」,日夕謀篡位。王聞憂懼,密謂中官張福祿、全為國曰:「聞晉王李定國已定廣西,軍聲大振。欲密下一敕,令統兵入衛。若等能密圖乎?」二人言徐極、林青陽、張鐫、蔡縯、胡士瑞曾疏劾吉翔、天壽,宜可與謀,王即令告之。五人許諾,引以告貞毓。貞毓曰:「主上憂危,正我輩報國之秋。諸君中誰能充此使者?」青陽請行。乃令佯乞假歸葬,而使員外郎蔣乾昌撰予定國敕,主事朱東旦書之,福祿等持入用寶。青陽於歲盡間道馳至定國所。定國接敕感泣,許以迎王。
míng nián xià, qīng yáng jiǔ wèi hái, wáng jiāng zé shǐ wǎng cù, zhēn yù yǐ hàn lín kǒng mù zhōu guān duì. dū du zhèng yìn yuán yuē: jí xiáng chén xī zài cè, jiǎ tā shì chū zhī wài, shù yǒu jì. wáng nǎi lìng jí xiáng fèng shǐ jì xiān wáng jí wáng tài hòu líng yú wú zhōu nán níng, ér qiǎn zhōu guān yì dìng guó. jí xiáng zài dào, wēi zhī qīng yáng mì chì shì, qiǎn rén zhì dìng guó yíng zhēn zhī. zhǔ shì liú yì xīn zhě, dào yù jí xiáng, yì qí bì yù móu yě, gào yǐ liǎng shǐ jī chì zhuàng. jí xiáng jīng hài, qǐ bào kě wàng. kě wàng dà nù, bìng yí jí xiáng yù móu, qiǎn qí jiāng zhèng guó fù nán níng dǎi zhī. huì juān shì ruì jí lǐ yuán kāi yǐ wáng qīn shì, jí yǎn dōng dàn jí yù shǐ lín zhōng yǐ jiǔ cì, jiē yǔ měi guān. tiān shòu jí jí xiáng dì dū du xióng fēi jì shén, yǔ qí dǎng guō lín fāng móu xiàn zhī. ér zhōng yǎn jí juān shì ruì yì zhī shì xiè, cāng huáng hé jí xiáng tiān shòu biǎo lǐ wèi jiān. wáng jiàn shì jí, jí xià tíng chén yì zuì. tiān shòu jù, yǔ xióng fēi chí guì yáng, gào kě wàng.
明年夏,青陽久未還,王將擇使往促,貞毓以翰林孔目周官對。都督鄭胤元曰:「吉翔晨夕在側,假他事出之外,庶有濟。」王乃令吉翔奉使祭先王及王太后陵於梧州、南寧,而遣周官詣定國。吉翔在道,微知青陽密敕事,遣人至定國營偵之。主事劉議新者,道遇吉翔,意其必預謀也,告以兩使齎敕狀。吉翔驚駭,啟報可望。可望大怒,並疑吉翔預謀,遣其將鄭國赴南寧逮之。會鐫、士瑞及李元開以王親試,極、縯、東旦及御史林鍾以久次,皆予美官。天壽及吉翔弟都督雄飛忌甚,與其黨郭璘方謀陷之。而鍾、縯、極、鐫、士瑞亦知事泄,倉皇劾吉翔、天壽表里為奸。王見事急,即下廷臣議罪。天壽懼,與雄飛馳貴陽,告可望。
chū, qīng yáng hái zhì nán níng, wèi shǒu jiāng cháng róng suǒ liú, mì qiǎn qīn xìn liú jí gào zhī wáng. wáng xǐ, gǎi qīng yáng gěi shì zhōng, yù zhēn yù zài zhuàn chì, zhù píng hàn qīn chén jīn yìn, lìng jí hái fù qīng yáng. zhì lián zhōu, zhōu guān yǔ qīng yáng yù, xié zhì gāo zhōu cì dìng guó, dìng guó bài shòu mìng.
初,青陽還至南寧,為守將常榮所留,密遣親信劉吉告之王。王喜,改青陽給事中,諭貞毓再撰敕,鑄「屏翰親臣」金印,令吉還付青陽。至廉州,周官與青陽遇,偕至高州賜定國,定國拜受命。
ér shì shí zhèng guó yǐ xiè jí xiáng zhì ān lóng, yǔ zhū chén miàn zhì. zhēn yù xiè bù zhī, guó nù, yīn xié zhēn yù zhí rù wáng suǒ jū wén huá diàn, pò xié wáng, suǒ zhǔ móu zhě. wáng jù, bù gǎn zhèng yán, wèi bì wài rén jiǎ chì bǎo wèi zhī. guó suì nǔ mù chū, yǔ tiān shòu zhì cháo fáng, xiè zhēn yù bìng yìn yuán zhōng yǎn gān chāng yuán kāi jí juān shì ruì dōng dàn jí tài pú shǎo qīng zhào gēng yǔ, yù shǐ zhōu yǔn jí zhū yì cǎn, yuán wài láng rèn dòu xū, zhǔ shì yì shì jiā xì sī shì. yòu rù gōng qín fú lù wèi guó ér chū. qí dǎng lěng mèng rén pú yīng sòng dé liàng zhū qǐ huá děng pò wáng sù jù zhǔ míng, wáng bēi fèn ér tuì. yì rì, guó děng yán xíng kǎo lüè, dú zhēn yù yǐ dà chén miǎn. zhòng bù shèng chǔ, dà hū èr zǔ liè zōng, qiě dà mà. shí rì yǐ mù, fēng léi hū zhèn liè. yǎn lì shēng yuē: jīn rì yǎn děng zhí chéng cǐ yù, shāo jiàn chén zǐ bào guó kǔ zhōng. yóu shì zhòng jiē zì chéng. guó yòu wèn yuē: zhǔ shàng zhī fǒu? yǎn dà shēng yuē: wèi jīng zòu míng. nǎi fù shōu xì, yǐ qī jūn wù guó dào bǎo jiǎo zhào wèi zuì, bào kě wàng. kě wàng qǐng wáng qīn cái, wáng bù shèng fèn, xià tíng yì. lì bù shì láng zhāng zuǒ chén jí yīng dé liàng mèng rén qǐ huá jiǎng yù xī děng wèi guó yuē: cǐ bèi jǐn dāng chù sǐ. tǎng liú yī rén, jiāng wèi hòu huàn. yú shì yù xī zhí bǐ, zuǒ chén nǐ zhǐ, yǐ juān fú lù wèi guó wèi shǒu zuì, líng chí, yú wèi cóng zuì, zhǎn. wáng yǐ zhēn yù dà chén, yán yú kě wàng zuì jiǎo. jí xiáng yǐ fú lù děng nèi shì, wèi wáng hòu zhī qíng, jiāng fèi zhī, lìng zhǔ shì xiāo yǐn lì chén gǔ fèi hòu shì. hòu qì sù yú wáng, nǎi yǐ. zhū rén jiù xíng, shén sè bù biàn, gè fù shī dà mà ér sǐ. qí jiā rén hé yì yú ān lóng běi guān zhī mǎ chǎng. yǐ ér qīng yáng dǎi zhì, yì bèi shā, dú guān zǒu miǎn. shí shùn zhì shí yī nián sān yuè yě.
而是時鄭國已械吉翔至安龍,與諸臣面質。貞毓謝不知,國怒,因挾貞毓直入王所居文華殿,迫脅王,索主謀者。王懼,不敢正言,謂必外人假敕寶為之。國遂努目出,與天壽至朝房,械貞毓並胤元、鍾、縯、乾昌、元開、極、鐫、士瑞、東旦及太僕少卿趙賡禹,御史周允吉、朱議篸,員外郎任斗墟,主事易士佳系私室。又入宮擒福祿、為國而出。其黨冷孟銋、蒲纓、宋德亮、朱企鋘等迫王速具主名,王悲憤而退。翊日,國等嚴刑拷掠,獨貞毓以大臣免。眾不勝楚,大呼二祖列宗,且大罵。時日已暮,風雷忽震烈。縯厲聲曰:「今日縯等直承此獄,稍見臣子報國苦衷。」由是眾皆自承。國又問曰:「主上知否?」縯大聲曰:「未經奏明。」乃復收系,以欺君誤國盜寶矯詔為罪,報可望。可望請王親裁,王不勝憤,下廷議。吏部侍郎張佐辰及纓、德亮、孟銋、企鋘、蔣御曦等謂國曰:「此輩盡當處死。儻留一人,將為後患。」於是御曦執筆,佐辰擬旨,以鐫、福祿、為國為首罪,凌遲,余為從罪,斬。王以貞毓大臣,言於可望罪絞。吉翔以福祿等內侍,謂王后知情,將廢之,令主事蕭尹歷陳古廢后事。後泣訴於王,乃已。諸人就刑,神色不變,各賦詩大罵而死。其家人合瘞於安龍北關之馬場。已而青陽逮至,亦被殺,獨官走免。時順治十一年三月也。
jū èr zài, dìng guó jìng fèng qián chì hù wáng rù yún nán. nǎi zèng zhēn yù shǎo shī tài zǐ tài shī lì bù shàng shū zhōng jí diàn dà xué shì, cì jì, shì wén zhōng, yīn zi jǐn yī, shì qiān hù, yú zèng xù yǒu chà. yǐ, jiàn miào yú mǎ chǎng, lēi bēi dà shū shí bā xiān shēng chéng rén chù yǐ jīng qí zhōng.
居二載,定國竟奉前敕護王入雲南。乃贈貞毓少師、太子太師、吏部尚書、中極殿大學士,賜祭,諡文忠,蔭子錦衣,世千戶,余贈恤有差。已,建廟於馬場,勒碑大書「十八先生成仁處」以旌其忠。
dìng guó jì fèng wáng jū diān, jí bǔ jí xiáng jí qí jiā rén, lìng bù jiāng jìn tǒng wǔ shōu xì, jiāng shā zhī. jí xiáng rì mèi tǒng wǔ, dìng guó kè yì tǒng wǔ, jí xiáng fù mèi zhī. yīn xiāng yǔ yù jí xiáng yú dìng guó, ér wēi wèi biàn yuān. dìng guó zhào jí xiáng, jí xiáng rù yè, jí kòu tóu yán: wáng zài zào gōng, qiān gǔ wú liǎng. jí xiáng xìng wàng jiàn yán sè, sǐ qiě bù xiǔ, tā shì fēi, hé zú biàn yě. dìng guó nǎi dà xǐ. jí xiáng yīn rì chǎn dìng guó kè, lìng shuō dìng guó jiàn jǐ rù nèi gé, suì yǔ dìng guó kè pán jié, jǐn wò zhōng wài quán, tiān shòu yì fù yòng shì. hòu cóng wáng rù miǎn diān, tiān shòu xiān sǐ, jí xiáng wèi miǎn rén suǒ shā.
定國既奉王居滇,即捕吉翔及其家人,令部將靳統武收系,將殺之。吉翔日媚統武,定國客詣統武,吉翔復媚之。因相與譽吉翔於定國,而微為辨冤。定國召吉翔,吉翔入謁,即叩頭言:「王再造功,千古無兩。吉翔幸望見顏色,死且不朽,他是非,何足辨也。」定國乃大喜。吉翔因日諂定國客,令說定國薦己入內閣,遂與定國客蟠結,盡握中外權,天壽亦復用事。後從王入緬甸,天壽先死,吉翔為緬人所殺。
gāo jī, zì wú gōng, shào xìng rén. shì yǒng míng wáng, lì guān guāng lù shǎo qīng. mǎ jí xiáng páng tiān shòu gòu shā wú zhēn yù děng, lǐ dìng guó fèng wáng zhì yún nán, bǔ jí xiáng jiāng shā zhī. yǐ, wèi qí suǒ yú, suì miǎn sǐ, qiě jiàn rù gé, suì dé jǐn wò zhōng wài quán, ér tiān shòu yì yòng shì. dìng guó yǔ liú wén xiù shí yì èr rén jiā, dìng guó shí fēng jìn wáng, wén xiù shǔ wáng yě. jī yǔ yù shǐ wū chāng qī huàn zhī, hé shū yán èr rén gōng gāo wàng zhòng, bù dāng wǎng lái quán nìng zhī mén, kǒng zī jiān bì, fù dǎo qín wáng gù zhé. shū shàng, èr wáng suì bù rù cháo. jí xiáng jī wáng nù, mìng gè zhàng yī bǎi wǔ shí, chú míng. dìng guó kè jīn wéi xīn zǒu gào dìng guó yuē: jī děng chéng yǒu zuì, dàn bù kě yǒu shā jiàn guān míng. dìng guó jí xié wén xiù rù jiù, nǎi fù guān.
高勣,字無功,紹興人。事永明王,歷官光祿少卿。馬吉翔、龐天壽構殺吳貞毓等,李定國奉王至雲南,捕吉翔將殺之。已,為其所諛,遂免死,且薦入閣,遂得盡握中外權,而天壽亦用事。定國與劉文秀時詣二人家,定國時封晉王,文秀蜀王也。勣與御史鄔昌期患之,合疏言二人功高望重,不當往來權佞之門,恐滋奸弊,復蹈秦王故轍。疏上,二王遂不入朝。吉翔激王怒,命各杖一百五十,除名。定國客金維新走告定國曰:「勣等誠有罪,但不可有殺諫官名。」定國即偕文秀入救,乃復官。
jí dìng guó bài sūn kě wàng bīng, zì yǐ wèi wú tā huàn, wǔ bèi jǐn chí. jī yǔ láng guān jīn jiǎn jìn jiàn yuē: jīn nèi nán suī chú, wài yōu fāng dà. cì wǒ zhě dùn rèn dài liǎng hǔ zhī bì, ér wǒ hān gē lòu zhōu zhī zhōng, shú qǐn ruò xīn zhī shàng, néng dàn xī ān yé? èr wáng lǎo yú bīng shì, hú xiè xiè rú sǐ. dìng guó sù zhī wáng qián, pō jī. wáng nǐ zhàng èr chén yǐ jiě zhī, cháo shì duō zhēng bù kě, yí shí wèi néng jué. ér sān lù bài shū zhì, dìng guó shǐ qūn xún yǐn xiè, èr chén huò miǎn. jiǎn, zì wàn cáng, jī xiāng rén. hòu wáng rù miǎn diān, èr rén hù xíng, bìng sǐ zhī.
及定國敗孫可望兵,自以為無他患,武備盡弛。勣與郎官金簡進諫曰:「今內難雖除,外憂方大。伺我者頓刃待兩虎之斃,而我酣歌漏舟之中,熟寢爇薪之上,能旦夕安耶?二王老於兵事,胡泄泄如死。」定國訴之王前,頗激。王擬杖二臣以解之,朝士多爭不可,移時未能決。而三路敗書至,定國始逡巡引謝,二臣獲免。簡,字萬藏,勣鄉人。後王入緬甸,二人扈行,並死之。
yǒu lǐ rú yuè zhě, dōng guǎn rén, guān yù shǐ. wáng zhù ān lóng shí, sūn kě wàng huò pàn jiāng chén bāng chuán fù zǐ, qù qí pí, chuán shī zhì ān lóng. rú yuè hé kě wàng bù qǐng zhǐ, shàn shā xūn zhèn, zuì tóng mǎng cāo, ér qǐng jiā bāng chuán è shì, yǐ chéng bù zhōng. wáng zhī kě wàng bì nù, liú qí shū. zhào rú yuè rù, yù yǐ shì běn bāo zhōng, wú è shì lǐ. xiǎo chén wàng yán luàn zhì, zhàng sì shí, chú míng, yì jiāng jiě kě wàng. ér kě wàng dà nù, qiǎn rén zhì wáng suǒ, zhí rú yuè zhì cháo mén wài, yì shǐ guì. rú yuè xiàng què kòu tóu, dà hū tài zǔ gāo huáng dì, jí kǒu dà mà. qí rén suì tī qí pí, duàn shǒu zú jí shǒu, shí cǎo pí nèi rèn zhī, xuán yú tōng qú.
有李如月者,東莞人,官御史。王駐安龍時,孫可望獲叛將陳邦傳父子,去其皮,傳屍至安龍。如月劾可望不請旨,擅殺勛鎮,罪同莽、操,而請加邦傳惡諡,以懲不忠。王知可望必怒,留其疏。召如月入,諭以諡本褒忠,無惡諡理。小臣妄言亂制,杖四十,除名,意將解可望。而可望大怒,遣人至王所,執如月至朝門外,抑使跪。如月向闕叩頭,大呼太祖高皇帝,極口大罵。其人遂剔其皮,斷手足及首,實草皮內紉之,懸於通衢。
yòu yǒu rèn guó xǐ zhě, guān xíng rén. shùn zhì shí wǔ nián, yǒng míng wáng jiāng chū bēn, guó xǐ dú qǐng sǐ shǒu. zhāng xià tíng yì, lǐ dìng guó děng yán: xíng rén yì shì. dàn qián tú shàng kuān, zàn yí bì, juǎn tǔ zhòng lái, zài tú huī fù, wèi wǎn yě. nǎi hù wáng rù miǎn diān. miǎn sú yǐ zhōng qiū rì dà huì qún mán, lìng qián guó gōng mù tiān bō xié zhū qiú chuí jì xiǎn zú, yǐ chén lǐ jiàn. tiān bō bù dé yǐ cóng zhī, guī qì gào zhòng yuē: wǒ suǒ yǐ qū rǔ zhě, jù jīng yōu zhǔ shàng ěr. fǒu zé bǐ jiāng wú zhuàng, wǒ zuì yì dà. guó xǐ yǔ lǐ bù shì láng yáng zài kàng shū hé zhī.
又有任國璽者,官行人。順治十五年,永明王將出奔,國璽獨請死守。章下廷議,李定國等言:「行人議是。但前途尚寬,暫移蹕,捲土重來,再圖恢復,未晚也。」乃扈王入緬甸。緬俗以中秋日大會群蠻,令黔國公沐天波偕諸酋椎髻跣足,以臣禮見。天波不得已從之,歸泣告眾曰:「我所以屈辱者,懼驚憂主上耳。否則彼將無狀,我罪益大。」國璽與禮部侍郎楊在抗疏劾之。
shí páng tiān shòu yǐ sǐ, lǐ guó tài dài zhǎng sī lǐ jiān yìn, jí xiáng fù yǔ biǎo lǐ wèi jiān. guó xǐ jí sòng mò dà chén xián jiān shì wèi yī shū, jìn zhī wáng, jí xiáng shēn hèn zhī. wáng lǎn zhǐ yī rì, guó tài jí qiè qù. guó xǐ xún jìn yù shǐ, shū lùn shí shì sān bù kě jiě, zhōng yán huò jí rán méi, dāng sī chū xiǎn. jí xiáng bù yuè, jí lìng guó xǐ xiàn chū xiǎn cè. guó xǐ fèn rán yuē: shí shì zhì cǐ, yóu yì yán guān shǐ bù yán yé!
時龐天壽已死,李國泰代掌司禮監印,吉翔復與表里為奸。國璽集宋末大臣賢奸事為一書,進之王,吉翔深恨之。王覽止一日,國泰即竊去。國璽尋進御史,疏論時事三不可解,中言禍急然眉,當思出險。吉翔不悅,即令國璽獻出險策。國璽忿然曰:「時事至此,猶抑言官使不言耶!」
shí miǎn diān dì shì xiōng zì lì, yù jǐn shā wén wǔ zhū chén, qiǎn rén lái yán yuē: mán sú guì zǔ méng, qǐng yǔ tiān cháo zhū gōng yǐn zhòu shuǐ. jí xiáng guó tài yāo zhū chén jǐn wǎng. zhì zé yǐ bīng wéi zhī, lìng zhū chén yǐ cì chū wài, chū zhé shā zhī, fán shā sì shí èr rén. guó xǐ jí zài tiān bō jí xiáng guó tài huá tíng hòu wáng wéi gōng suī níng bó pú yīng dū du mǎ xióng fēi lì bù shì láng dèng shì lián děng jiē yù yān. wéi dū du tóng zhī dèng kǎi yǐ shāng zú bù xíng, huò miǎn. shí shùn yě shí bā nián qī yuè yě. zì shì yóu láng zuǒ yòu wú rén. zhì shí èr yuè, miǎn rén suì sòng zhī chū jìng, shì jù guó shǐ.
時緬甸弟弒兄自立,欲盡殺文武諸臣,遣人來言曰:「蠻俗貴詛盟,請與天朝諸公飲咒水。」吉翔、國泰邀諸臣盡往。至則以兵圍之,令諸臣以次出外,出輒殺之,凡殺四十二人。國璽及在、天波、吉翔、國泰、華亭侯王維恭、綏寧伯蒲纓、都督馬雄飛、吏部侍郎鄧士廉等皆預焉。惟都督同知鄧凱以傷足不行,獲免。時順冶十八年七月也。自是由榔左右無人。至十二月,緬人遂送之出境,事具國史。
chū, yóu láng zhī zǒu miǎn diān yě, kūn míng zhū shēng xuē dà guān tàn xī yuē: bù néng bèi chéng zhàn, jūn chén tóng sǐ shè jì, gù yù zǒu mán bāng yǐ gǒu huó, bù zhòng kě xiū yé! gù zi zhī hàn yuē: wú bù xī qī chǐ qū, wèi tiān xià míng dà yì, rǔ qí miǎn zhī! zhī hàn yuē: dà rén sǐ zhōng, ér dāng sǐ xiào. dà guān yuē: rǔ yǒu mǔ zài. shí qí mǔ shì zài páng, gù zhī hàn qī yuē: bǐ fù zǐ néng sǐ zhōng xiào, wú liǎng rén dú bù néng sǐ jié yì yé? qí shì nǚ fāng bào yòu zǐ, wèn yuē: zhǔ rén jiē sǐ, hé yǐ chù wǒ? dà guān yuē: ěr néng sǐ, shén shàn. yú shì wǔ rén xié fù chéng běi hēi lóng tán sǐ. cì rì, zhū shī xiāng qiān fú shuǐ shàng, yòu zǐ zài shì nǚ huái zhōng, liǎng shǒu jiān bào rú gù. dà guān cì nǚ yǐ shì rén, bì bīng shān zhōng, xiāng qù shù shí lǐ, yì tóng rì fù huǒ sǐ.
初,由榔之走緬甸也,昆明諸生薛大觀嘆息曰:「不能背城戰,君臣同死社稷,顧欲走蠻邦以苟活,不重可羞耶!」顧子之翰曰:「吾不惜七尺軀,為天下明大義,汝其勉之!」之翰曰:「大人死忠,兒當死孝。」大觀曰:「汝有母在。」時其母適在旁,顧之翰妻曰:「彼父子能死忠孝,吾兩人獨不能死節義耶?」其侍女方抱幼子,問曰:「主人皆死,何以處我?」大觀曰:「爾能死,甚善。」於是五人偕赴城北黑龍潭死。次日,諸屍相牽浮水上,幼子在侍女懷中,兩手堅抱如故。大觀次女已適人,避兵山中,相去數十里,亦同日赴火死。
yǒu nà sōng zhě, yuán jiāng tǔ guān yě. shì wèi zhī fǔ. sōng sì zhí, xún fǎ wú guò. wáng zǒu miǎn diān, guò yuán jiāng, sōng yǔ zi dào yíng yè, gòng fèng shén jǐn, shè yàn jiē jīn yín qì. yàn bì, xī yǐ xiàn, yuē: cǐ xíng shàng gòng zhě shǎo, liáo yǐ zuǒ quē fá ěr. hòu lǐ dìng guó hào zhào zhū tǔ sī bīng, sōng jí qǐ bīng yīng zhī. yǐ ér chéng pò, dēng lóu zì fén, hé jiā jiē sǐ, qí shì mín yì duō xiàng zhàn sǐ.
有那嵩者,沅江土官也。世為知府。嵩嗣職,循法無過。王走緬甸,過沅江,嵩與子燾迎謁,供奉甚謹,設宴皆金銀器。宴畢,悉以獻,曰:「此行上供者少,聊以佐缺乏耳。」後李定國號召諸土司兵,嵩即起兵應之。已而城破,登樓自焚,闔家皆死,其士民亦多巷戰死。
zàn yuē: míng zì shén zōng ér hòu, jìn wēi jìn miè, bù kě fù zhèn. kuí jué suǒ yóu, guó shì fēn náo, cháo duān shuǐ huǒ, níng zuò shì shè jì zhī lún xū, ér bù néng pò chú mén hù zhī jiǎo lì. gù zhì guì lín bō yuè, dàn xī bù zhī, ér wú chǔ zhī shù dǎng xiāng qīng, yóu réng nán dōu fān àn zhī gù tài yě. diān fù zhī duān, yǒu zì lái yǐ, yú dāng shí rèn shì zhū chén hé zé zāi.
贊曰:明自神宗而後,浸微浸滅,不可復振。揆厥所由,國是紛呶,朝端水火,寧坐視社稷之淪胥,而不能破除門戶之角立。故至桂林播越,旦夕不支,而吳、楚之樹黨相傾,猶仍南都翻案之故態也。顛覆之端,有自來矣,於當時任事諸臣何責哉。