rú lín yī
◎儒林一
yuè zì sī mǎ qiān bān gù chuàng shù rú lín, zhe hàn xìng zhū rú xiū míng jīng yì zhī yóu, cháo tíng guǎng lì xué guān zhī lù, yǔ yī dài zhèng zhì xiāng biǎo lǐ. hòu shǐ yán qí tǐ zhì, shì zhī bào yí jīng yǐ xiāng shòu shòu zhě, suī wú tā shì yè, lǜ lèi cì wèi piān. sòng shǐ pàn dào xué rú lín wèi èr, yǐ míng yī luò yuān yuán, shàng chéng zhū sì, rú zōng tǒng xù, mò zhèng yú shì. suǒ guān yú shì dào rén xīn zhě shèn jù, shì yǐ zǎi jí suī fán, mò kě fèi yě.
粤自司马迁、班固创述《儒林》,著汉兴诸儒修明经艺之由,朝廷广厉学官之路,与一代政治相表里。后史沿其体制,士之抱遗经以相授受者,虽无他事业,率类次为篇。《宋史》判《道学》、《儒林》为二,以明伊、雒渊源,上承洙、泗,儒宗统绪,莫正于是。所关于世道人心者甚巨,是以载籍虽繁,莫可废也。
míng tài zǔ qǐ bù yī, dìng tiān xià, dāng gān gē qiǎng rǎng zhī shí, suǒ zhì zhēng zhào qí rú, jiǎng lùn dào dé, xiū míng zhì shù, xīng qǐ jiào huà, huàn hū chéng yī dài zhī hóng guī. suī tiān dǎn yīng zī, ér zhū rú zhī gōng bù wéi wú zhù yě. zhì kē qǔ shì, yī yǐ jīng yì wèi xiān, wǎng luó shuò xué. sì shì chéng píng, wén jiào tè shèng, dà chén yǐ wén xué dēng yòng zhě, lín lì cháo yòu. ér yīng zōng zhī shì, hé dōng xuē xuān yǐ chún rú yù jī zhèng, suī fú jiū yú yòng, qí qīng xiū dǔ xué, hǎi nèi zōng yān. wú yǔ bì yǐ míng rú bèi jiàn, tiān zǐ xiū bì pìn zhī shū lǐ, qián xí yán jiàn, xiǎng wàng fēng cǎi, ér yù lóng yú shí, gòu suì cóng zī. zì shì jī zhòng jiǎ kē, rú fēng shǎo tì. bái shā ér hòu, kuàng diǎn quē rú.
明太祖起布衣,定天下,当干戈抢攘之时,所至征召耆儒,讲论道德,修明治术,兴起教化,焕乎成一代之宏规。虽天亶英姿,而诸儒之功不为无助也。制科取士,一以经义为先,网罗硕学。嗣世承平,文教特盛,大臣以文学登用者,林立朝右。而英宗之世,河东薛瑄以醇儒预机政,虽弗究于用,其清修笃学,海内宗焉。吴与弼以名儒被荐,天子修币聘之殊礼,前席延见,想望风采,而誉隆于实,诟谇丛滋。自是积重甲科,儒风少替。白沙而后,旷典缺如。
yuán fū míng chū zhū rú, jiē zhū zǐ mén rén zhī zhī liú yú yì, shī chéng yǒu zì, jǔ yuē zhì rán. cáo duān hú jū rén dǔ jiàn lǚ, jǐn shéng mò, shǒu rú xiān zhī zhèng zhuàn, wú gǎn gǎi cuò. xué shù zhī fēn, zé zì chén xiàn zhāng wáng shǒu rén shǐ. zōng xiàn zhāng zhě yuē jiāng mén zhī xué, gū xíng dú yì, qí chuán bù yuǎn. zōng shǒu rén zhě yuē yáo jiāng zhī xué, bié lì zōng zhǐ, xiǎn yǔ zhū zǐ bèi chí, mén tú biàn tiān xià, liú chuán yú bǎi nián, qí jiào dà xíng, qí bì zī shén. jiā lóng ér hòu, dǔ xìn chéng zhū, bù qiān yì shuō zhě, wú fù jǐ rén yǐ. yào zhī, yǒu míng zhū rú, yǎn yī luò zhī xù yán, tàn xìng mìng zhī ào zhǐ, zī zhū huò shuǎng, suì qǐ qí qū, xí miù chéng é, zhǐ guī mí yuǎn. zhì zhuān mén jīng xùn shòu shòu yuán liú, zé èr bǎi qī shí yú nián jiān, wèi wén yǐ cǐ míng jiā zhě. jīng xué fēi hàn táng zhī jīng zhuān, xìng lǐ xí sòng yuán zhī zāo pò, lùn zhě wèi kē jǔ shèng ér rú shù wēi, dài qí rán hū.
原夫明初诸儒,皆朱子门人之支流余裔,师承有自,矩矱秩然。曹端、胡居仁笃践履,谨绳墨,守儒先之正传,无敢改错。学术之分,则自陈献章、王守仁始。宗献章者曰江门之学,孤行独诣,其传不远。宗守仁者曰姚江之学,别立宗旨,显与朱子背驰,门徒遍天下,流传逾百年,其教大行,其弊滋甚。嘉、隆而后,笃信程、朱,不迁异说者,无复几人矣。要之,有明诸儒,衍伊、雒之绪言,探性命之奥旨,锱铢或爽,遂启岐趋,袭谬承讹,指归弥远。至专门经训授受源流,则二百七十余年间,未闻以此名家者。经学非汉、唐之精专,性理袭宋、元之糟粕,论者谓科举盛而儒术微,殆其然乎。
jīn chā bié qí rén, zhǔn qián shǐ lì, zuò rú lín chuán. yǒu shì gōng kě jiàn, liè yú zhèng zhuàn zhě, zī bù fù jí. qí xiān shèng xiān xián hòu yì, míng dài jí wèi biǎo zhāng, yǎn shèng liè jué shàng gōng, yǔ guó zhōng shǐ. qí tā zān yīng féng yē, yì yè chéng ēn, yì rú lín shèng shì yě. kǎo qí yuán shǐ, bié zì wèi piān, fù zhū mò jiǎn, yǐ bèi yī dài zhī gù yún.
今差别其人,准前史例,作《儒林传》。有事功可见,列于正传者,兹不复及。其先圣、先贤后裔,明代亟为表章,衍圣列爵上公,与国终始。其他簪缨逢掖,奕叶承恩,亦儒林盛事也。考其原始,别自为篇,附诸末简,以备一代之故云。
fàn zǔ gàn yè yí děng xiè yīng fāng wāng kè kuān liáng yín zhào fāng chén mó xuē xuān yán yǔ xī zhōu huì děng hú jū rén yú yòu cài qīng chén chēn lín xī yuán děng luó qīn shùn cáo duān wú yǔ bì hú jiǔ sháo děng chén zhēn chéng lǚ nán lǚ qián děng shào bǎo wáng wèn yáng lián liú guān sūn dǐng lǐ zhōng mǎ lǐ wèi xiào wáng yīng diàn wáng jìng chén zhōu yīng pān fǔ cuī xǐ hé táng
范祖干(叶仪等) 谢应芳 汪克宽 梁寅 赵汸 陈谟 薛瑄(阎禹锡 周蕙等) 胡居仁(余祐) 蔡清(陈琛 林希元等) 罗钦顺 曹端 吴与弼(胡九韶等) 陈真晟 吕柟(吕潜等) 邵宝(王问) 杨廉 刘观(孙鼎 李中) 马理 魏校(王应电 王敬臣) 周瑛 潘府 崔铣 何瑭
táng bó yuán huáng chún yào dì yuān yào
唐伯元 黄淳耀(弟渊耀)
fàn zǔ gàn, zì jǐng xiān, jīn huá rén. cóng tóng yì xǔ qiān yóu, dé qí zhǐ yào. qí xué yǐ chéng yì wéi zhǔ, ér yán yǐ shèn dú chí shǒu zhī gōng. tài zǔ xià wù zhōu, yǔ yè yí bìng zhào. zǔ gàn chí dà xué yǐ jìn, tài zǔ wèn zhì dào hé xiān, duì yuē:" bù chū shì shū." tài zǔ lìng pōu chén qí yì, zǔ gàn wèi dì wáng zhī dào, zì xiū shēn qí jiā yǐ zhì zhì guó píng tiān xià, bì shàng xià sì páng, jūn qí fāng zhèng, shǐ wàn wù gè dé qí suǒ, ér hòu kě yǐ yán zhì. tài zǔ yuē:" shèng rén zhī dào, suǒ yǐ wéi wàn shì fǎ. wú zì qǐ bīng yǐ lái, hào lìng shǎng fá, yī yǒu bù píng, hé yǐ fú zhòng. fū wǔ dìng huò luàn, wén zhì tài píng, xī shì dào yě." shēn jiā lǐ mào, mìng èr rén wéi zī yì, zǔ gàn yǐ qīn lǎo cí guī. lǐ wén zhōng shǒu chù zhōu, tè jiā jìng lǐ, héng chēng zhī wéi shī. zǔ gàn shì qīn xiào, fù mǔ jiē bā shí yú ér zhōng. jiā pín bù néng zàng, xiāng lǐ gòng wèi yíng bàn, bēi āi sān nián rú yī rì. yǒu sī yǐ wén, mìng biǎo qí suǒ jū yuē chún xiào fāng, xué zhě chēng wéi chún xiào xiān shēng.
范祖干,字景先,金华人。从同邑许谦游,得其指要。其学以诚意为主,而严以慎独持守之功。太祖下婺州,与叶仪并召。祖干持《大学》以进,太祖问治道何先,对曰:“不出是书。”太祖令剖陈其义,祖干谓帝王之道,自修身齐家以至治国平天下,必上下四旁,均齐方正,使万物各得其所,而后可以言治。太祖曰:“圣人之道,所以为万世法。吾自起兵以来,号令赏罚,一有不平,何以服众。夫武定祸乱,文致太平,悉是道也。”深加礼貌,命二人为谘议,祖干以亲老辞归。李文忠守处州,特加敬礼,恒称之为师。祖干事亲孝,父母皆八十余而终。家贫不能葬,乡里共为营办,悲哀三年如一日。有司以闻,命表其所居曰纯孝坊,学者称为纯孝先生。
yè yí, zì jǐng hàn, jīn huá rén. shòu yè yú xǔ qiān, qiān huì zhī yuē:" xué zhě bì yǐ wǔ xìng rén lún wèi běn, yǐ kāi míng xīn shù biàn huà qì zhì wèi xiān." yí zhāo xī tì lì, yán jiū ào zhǐ. yǐ ér shòu tú jiǎng xué, shì zhēng qū zhī. qí yǔ xué zhě yuē:" shèng xián yán xíng, jǐn yú liù jīng sì shū, qí wēi cí ào yì, zé jìn dài xiān rú zhī shuō bèi yǐ. yóu qí yán yǐ qiú qí xīn, hán yǒng cóng róng, jiǔ zì dé zhī, bù kě xiān lì jǐ yì, ér wàng yǒu shì fēi yě." tài zǔ kè wù zhōu, zhào jiàn, shòu wèi zī yì, yǐ lǎo bìng cí. yǐ ér zhī fǔ wáng zōng xiǎn pìn yí jí sòng lián wèi wǔ jīng shī, fēi jiǔ yì cí guī, yǐn jū yǎng qīn. suǒ zhe yǒu nán yáng zá gǎo. wú chén chēng qí lǐ míng shí jīng, yī jiè bù gǒu. ān pín lè dào, shǒu sǐ bù biàn.
叶仪,字景翰,金华人。受业于许谦,谦诲之曰:“学者必以五性人伦为本,以开明心术、变化气质为先。”仪朝夕惕厉,研究奥旨。已而授徒讲学,士争趋之。其语学者曰:“圣贤言行,尽于《六经》、《四书》,其微词奥义,则近代先儒之说备矣。由其言以求其心,涵泳从容,久自得之,不可先立己意,而妄有是非也。”太祖克婺州,召见,授为谘议,以老病辞。已而知府王宗显聘仪及宋濂为《五经》师,非久亦辞归,隐居养亲。所著有《南阳杂藁》。吴沉称其理明识精,一介不苟。安贫乐道,守死不变。
mén rén hé shòu péng, zì dé líng, yì jīn huá rén. qióng jīng shǒu zhì, bù wàng gān rén. hóng wǔ chū, jǔ xiào lián, yǐ èr qīn jù lǎo cí. fù mò, shě suǒ jū zhái yì dì yǐ zàng. xué zhě yīn qí zì hào, chēng yuē guī quán xiān shēng.
门人何寿朋,字德龄,亦金华人。穷经守志,不妄干人。洪武初,举孝廉,以二亲俱老辞。父殁,舍所居宅易地以葬。学者因其自号,称曰归全先生。
tóng yì wāng yǔ lì, zì shī dào, zǔ gàn mén rén. qí dé xíng yǔ shòu péng qí míng ér wén xué wèi yōu. yǐn jū jiào shòu, yǐ gāo shòu zhōng.
同邑汪与立,字师道,祖干门人。其德行与寿朋齐名而文学为优。隐居教授,以高寿终。
xiè yīng fāng, zì zi lán, wǔ jìn rén yě. zì yòu dǔ zhì hào xué, qián xīn xìng lǐ, yǐ dào yì míng jié zì lì. yuán zhì zhèng chū, yǐn bái hè xī shàng. gòu xiǎo shì, yán yuē" guī cháo", yīn yǐ wéi hào. jùn pì jiào xiāng xiào zǐ dì, xiān zhì hòu wén, zhū shēng jiē xún xún yǎ chì. jí yì duān huò shì, cháng jí shèng xián gé yán gǔ jīn míng jiàn wèi biàn huò biān. yǒu jǔ wèi sān qú shū yuàn shān cháng zhě, bù jiù. jí tiān xià bīng qǐ, bì dì wú zhōng, wú rén zhēng yán zhì wèi dì zǐ shī. jiǔ zhī, jiāng nán dǐ dìng, shǐ lái guī, nián yú qī shí yǐ. xǐ jū fāng mào shān, yī shì xiāo rán, yàn rú yě. yǒu sī zhēng xiū jùn zhì, qiáng qǐ fù zhī. nián yì gāo, xué xíng yì shào. dá guān jìn shēn guò jùn zhě, bì fǎng yú qí lú, yīng fāng bù yī wéi dài yǔ zhī kàng lǐ. yì lùn bì guān shì jiào, qiè mín yǐn, ér dǎo shàn zhī zhì bù shuāi. shī wén yǎ lì yùn jiè, ér suǒ zì dé zhě, lǐ xué wèi shēn. zú nián jiǔ shí qī.
谢应芳,字子兰,武进人也。自幼笃志好学,潜心性理,以道义名节自励。元至正初,隐白鹤溪上。构小室,颜曰“龟巢”,因以为号。郡辟教乡校子弟,先质后文,诸生皆循循雅饬。疾异端惑世,尝辑圣贤格言、古今明鉴为《辨惑编》。有举为三衢书院山长者,不就。及天下兵起,避地吴中,吴人争延致为弟子师。久之,江南底定,始来归,年逾七十矣。徙居芳茂山,一室萧然,晏如也。有司征修郡志,强起赴之。年益高,学行益劭。达官缙绅过郡者,必访于其庐,应芳布衣韦带与之抗礼。议论必关世教,切民隐,而导善之志不衰。诗文雅丽蕴藉,而所自得者,理学为深。卒年九十七。
wāng kè kuān, zì dé yī, qí mén rén. zǔ huá, shòu yè shuāng fēng ráo lǔ, dé miǎn zhāi huáng shì zhī chuán. kè kuān shí suì shí, fù shòu yǐ shuāng fēng wèn dá zhī shū, zhé yǒu wù. nǎi qǔ sì shū, zì dìng jù dòu, zhòu yè sòng xí, zhuān qín yì fán ér. hòu cóng fù zhī fú liáng, wèn yè yú wú zhòng yū, zhì yì dǔ. yuán tài dìng zhōng, jǔ yīng xiāng shì, zhòng xuǎn. huì shì yǐ dá cè kàng zhí jiàn chù, kǎi rán qì kē jǔ yè, jìn lì yú jīng xué. chūn qiū zé yǐ hú ān guó wéi zhǔ, ér bó kǎo zhòng shuō, huì cuì chéng shū, míng zhī yuē chūn qiū jīng zhuàn fù lù zuǎn shū. yì zé yǒu chéng zhū chuán yì yīn kǎo. shī yǒu jí chuán yīn yì huì tōng. lǐ yǒu lǐ jīng bǔ yì. gāng mù yǒu fán lì kǎo yì. sì fāng xué shì, zhí jīng mén xià zhě shén zhòng. zhì zhèng jiān, qí huáng bīng zhì, shì lú zī cái jǐn zāo fén lüè. dān piáo lǚ kōng, yí rán zì dé. hóng wǔ chū, pìn zhì jīng shī, tóng xiū yuán shǐ. shū chéng jiāng shòu guān, gù cí lǎo jí. cì yín bì, gěi yì hái. wǔ nián dōng zú, nián liù shí yǒu jiǔ.
汪克宽,字德一,祁门人。祖华,受业双峰饶鲁,得勉斋黄氏之传。克宽十岁时,父授以双峰问答之书,辄有悟。乃取《四书》,自定句读,昼夜诵习,专勤异凡儿。后从父之浮梁,问业于吴仲迂,志益笃。元泰定中,举应乡试,中选。会试以答策伉直见黜,慨然弃科举业,尽力于经学。《春秋》则以胡安国为主,而博考众说,会萃成书,名之曰《春秋经传附录纂疏》。《易》则有《程朱传义音考》。《诗》有《集传音义会通》。《礼》有《礼经补逸》。《纲目》有《凡例考异》。四方学士,执经门下者甚众。至正间,蕲、黄兵至,室庐赀财尽遭焚掠。箪瓢屡空,怡然自得。洪武初,聘至京师,同修《元史》。书成将授官,固辞老疾。赐银币,给驿还。五年冬卒,年六十有九。
liáng yín, zì mèng jìng, xīn yù rén. shì yè nóng, jiā pín, zì lì yú xué, yān guàn wǔ jīng bǎi shì. lèi jǔ bù dì, suì qì qù. pì jí qìng lù rú xué xùn dǎo, jū èr suì, yǐ qīn lǎo cí guī. míng nián, tiān xià bīng qǐ, suì yǐn jū jiào shòu. tài zǔ dìng sì fāng, zhēng tiān xià míng rú xiū shù lǐ yuè. yín jiù zhēng, nián liù shí yú yǐ. shí yǐ lǐ lǜ zhì dù, fēn wéi sān jú, yín zài lǐ jú zhōng, tǎo lùn jīng shěn, zhū rú jiē tuī fú. shū chéng, cì jīn bì, jiāng shòu guān, yǐ lǎo bìng cí, hái. jié lú shí mén shān, sì fāng shì duō cóng xué, chēng wéi liáng wǔ jīng, yòu chēng shí mén xiān shēng. lín yì zi chū rù guān, yì yín qǐng jiào. yín yuē:" qīng shèn qín, jū guān sān zì fú yě." qí rén wèn tiān dé wáng dào zhī yào, yín wēi xiào yuē:" yán zhōng xìn, xíng dǔ jìng, tiān dé yě. bù shāng cái, bù hài mín, wáng dào yě." qí rén tuì yuē:" liáng zǐ suǒ yán, píng píng ěr." hòu yǐ bù jiǎn bài, yǔ rén yuē:" wú bù gǎn zài jiàn shí mén xiān shēng." yín zú, nián bā shí èr.
梁寅,字孟敬,新喻人。世业农,家贫,自力于学,淹贯《五经》、百氏。累举不第,遂弃去。辟集庆路儒学训导,居二岁,以亲老辞归。明年,天下兵起,遂隐居教授。太祖定四方,征天下名儒修述礼乐。寅就征,年六十余矣。时以礼、律、制度,分为三局,寅在礼局中,讨论精审,诸儒皆推服。书成,赐金币,将授官,以老病辞,还。结庐石门山,四方士多从学,称为梁五经,又称石门先生。邻邑子初入官,诣寅请教。寅曰:“清、慎、勤,居官三字符也。”其人问天德王道之要,寅微笑曰:“言忠信,行笃敬,天德也。不伤财,不害民,王道也。”其人退曰:“梁子所言,平平耳。”后以不检败,语人曰:“吾不敢再见石门先生。”寅卒,年八十二。
zhào fāng, zì zi cháng, xiū níng rén. shēng ér zī bǐng zhuō jué. chū jiù wài fù, dú zhū zǐ sì shū, duō suǒ yí nán, nǎi jǐn qǔ zhū zǐ shū dú zhī. wén jiǔ jiāng huáng zé yǒu xué xíng, wǎng cóng zhī yóu. zé zhī xué, yǐ jīng sī zì wù wéi zhǔ. qí jiào rén, yǐn ér bù fā. fāng yī zài dēng mén, nǎi dé liù jīng yí yì qiān yú tiáo yǐ guī. yǐ, fù wǎng, liú èr suì, dé kǒu shòu liù shí sì guà dà yì yǔ xué chūn qiū zhī yào. hòu fù cóng lín chuān yú jí yóu, huò wén wú chéng zhī xué. nǎi zhù dōng shān jīng shè, dú shū zhù shù qí zhōng. jī chū míng zhé qǐ, chéng xīn mò zuò. yóu shì zào yì jīng shēn, zhū jīng wú bù tōng guàn, ér yóu suì yú chūn qiū. chū yǐ wén yú huáng zé zhě, wèi chūn qiū shī shuō sān juǎn, fù guǎng zhī wèi chūn qiū jí chuán shí wǔ juǎn. yīn lǐ jì jīng jiě yǒu" zhǔ cí bǐ shì chūn qiū jiào" zhī yǔ, nǎi fù zhe chūn qiū shǔ cí bā piān. yòu yǐ wéi xué chūn qiū zhě, bì kǎo zuǒ zhuàn shì shí wèi xiān, dù yù chén fù liáng yǒu de yú cǐ, ér gè yǒu suǒ bì, nǎi fù zhe zuǒ shì bǔ zhù shí juǎn. dàng shì shí, tiān xià bīng qǐ, fāng zhuǎn cè gān gē jiān, diān pèi liú lí, ér jìn xiū zhī gōng bù xiè. tài zǔ jì dìng tiān xià, zhào xiū yuán shǐ, zhēng fāng yù qí shì. shū chéng, cí guī. wèi jǐ zú, nián wǔ shí yǒu yī. xué zhě chēng dōng shān xiān shēng.
赵汸,字子常,休宁人。生而姿禀卓绝。初就外傅,读朱子《四书》,多所疑难,乃尽取朱子书读之。闻九江黄泽有学行,往从之游。泽之学,以精思自悟为主。其教人,引而不发。汸一再登门,乃得《六经》疑义千余条以归。已,复往,留二岁,得口授六十四卦大义与学《春秋》之要。后复从临川虞集游,获闻吴澄之学。乃筑东山精舍,读书著述其中。鸡初鸣辄起,澄心默坐。由是造诣精深,诸经无不通贯,而尤邃于《春秋》。初以闻于黄泽者,为《春秋师说》三卷,复广之为《春秋集传》十五卷。因《礼记》经解有“属辞比事《春秋》教”之语,乃复著《春秋属辞》八篇。又以为学《春秋》者,必考《左传》事实为先,杜预、陈傅良有得于此,而各有所蔽,乃复著《左氏补注》十卷。当是时,天下兵起,汸转侧干戈间,颠沛流离,而进修之功不懈。太祖既定天下,诏修《元史》,征汸预其事。书成,辞归。未几卒,年五十有一。学者称东山先生。
chén mó, zì yī dé, tài hé rén. yòu néng shī wén, suì yú jīng xué, páng jí zi shǐ bǎi jiā, shè liú tàn yuán, biàn xī chún bó, lí rán yào yú zhì dāng. yǐn jū bù qiú shì, ér jiū xīn jīng shì zhī wù. cháng wèi:" xué bì dūn běn, mò jiā yú xìng, mò zhòng yú lún, mò xiān yú biàn huà qì zhì. ruò lǐ yuè xíng zhèng qián gǔ jiǎ bīng dù shù zhī xiáng, yì bù kě bù jiǎng xí." yī shí jīng shēng xué zǐ duō cóng zhī yóu. shì qīn xiào, yǒu yú qí dì. xiāng rén yǒu wéi bù shàn zhě, bù gǎn shǐ wén. hóng wǔ chū, zhēng yì jīng shī, cì zuò yì xué. xué shì sòng lián dài zhì wáng yī qǐng liú wèi guó xué shī, mó yǐn jí cí guī. lǚ yìng pìn wèi jiāng zhè kǎo shì guān, zhù shū jiào shòu yǐ zhōng.
陈谟,字一德,泰和人。幼能诗文,邃于经学,旁及子史百家,涉流探源,辨析纯驳,犁然要于至当。隐居不求仕,而究心经世之务。尝谓:“学必敦本,莫加于性,莫重于伦,莫先于变化气质。若礼乐、刑政、钱谷、甲兵、度数之详,亦不可不讲习。”一时经生学子多从之游。事亲孝,友于其弟。乡人有为不善者,不敢使闻。洪武初,征诣京师,赐坐议学。学士宋濂、待制王祎请留为国学师,谟引疾辞归。屡应聘为江、浙考试官,著书教授以终。
xuē xuān, zì dé wēn, hé jīn rén. fù zhēn, hóng wǔ chū lǐng xiāng jiàn, wèi yuán shì jiào yù. mǔ qí, mèng yī zǐ yī rén yè jiàn, yǐ ér shēng xuān. xìng yǐng mǐn, fǔ jiù shú, shòu zhī shī shū, zhé chéng sòng, rì jì qiān bǎi yán. jí zhēn gǎi rèn xíng yáng, xuān shì xíng. shí nián shí èr, yǐ suǒ zuò shī fù chéng jiān sī, jiān sī qí zhī. jì ér wén gāo mì wèi xī wén hǎi níng fàn rǔ zhōu shēn yú lǐ xué, zhēn nǎi bìng lǐ wèi xuān shī. yóu shì jǐn fén suǒ zuò shī fù, jiū xīn luò mǐn yuān yuán, zhì wàng qǐn shí. hòu zhēn fù gǎi guān yān líng. xuān bǔ yān líng xué shēng, suì jǔ hé nán xiāng shì dì yī, shí yǒng lè shí yǒu bā nián yě. míng nián chéng jìn shì. yǐ xǐng qīn guī. jū fù sāng, xī zūn gǔ lǐ. xuān dé zhōng fú chú, zhuó shòu yù shǐ. sān yáng dāng guó, yù jiàn zhī, xiè bù wǎng. chū jiān hú guǎng yín chǎng, rì tàn xìng lǐ zhū shū, xué yì jìn. yǐ jì mǔ yōu guī.
薛瑄,字德温,河津人。父贞,洪武初领乡荐,为元氏教谕。母齐,梦一紫衣人谒见,已而生瑄。性颖敏,甫就塾,授之《诗》、《书》,辄成诵,日记千百言。及贞改任荥阳,瑄侍行。时年十二,以所作诗赋呈监司,监司奇之。既而闻高密魏希文、海宁范汝舟深于理学,贞乃并礼为瑄师。由是尽焚所作诗赋,究心洛、闽渊源,至忘寝食。后贞复改官鄢陵。瑄补鄢陵学生,遂举河南乡试第一,时永乐十有八年也。明年成进士。以省亲归。居父丧,悉遵古礼。宣德中服除,擢授御史。三杨当国,欲见之,谢不往。出监湖广银场,日探性理诸书,学益进。以继母忧归。
zhèng tǒng chū hái cháo, shàng shū guō jìn jǔ wèi shān dōng tí xué qiān shì. shǒu jiē bái lù dòng xué guī, kāi shì xué zhě. yán jiàn zhū shēng, qīn wèi jiǎng shòu. cái zhě lè qí kuān, ér bù cái zhě dàn qí yán, jiē hū wèi xuē fū zǐ. wáng zhèn yǔ sān yáng:" wú xiāng shuí kě wèi jīng qīng zhě?" yǐ xuān duì, zhào wèi dà lǐ zuǒ shǎo qīng. sān yáng yǐ yòng xuān chū zhèn yì, yù xuān yī wǎng jiàn, lǐ xián yǔ zhī. xuān zhèng sè yuē:" bài jué gōng cháo, xiè ēn sī shì, wú bù wéi yě." qí hòu yì shì dōng gé, gōng qīng jiàn zhèn duō qū bài, xuān dú yì lì. zhèn qū yī zhī, xuān yì wú jiā lǐ, zì shì xián xuān.
正统初还朝,尚书郭琎举为山东提学佥事。首揭白鹿洞学规,开示学者。延见诸生,亲为讲授。才者乐其宽,而不才者惮其严,皆呼为薛夫子。王振语三杨:“吾乡谁可为京卿者?”以瑄对,召为大理左少卿。三杨以用瑄出振意,欲瑄一往见,李贤语之。瑄正色曰:“拜爵公朝,谢恩私室,吾不为也。”其后议事东阁,公卿见振多趋拜,瑄独屹立。振趋揖之,瑄亦无加礼,自是衔瑄。
zhǐ huī mǒu sǐ, qiè yǒu sè, zhèn cóng zǐ shān yù nà zhī, zhǐ huī qī bù kěn. qiè suì jié qī dú shā fū, xià dū chá yuàn xùn, yǐ wū fú. xuān jí tóng guān biàn qí yuān, sān què zhī. dōu yù shǐ wáng wén chéng zhèn zhǐ, wū xuān jí zuǒ yòu shǎo qīng hè zǔ sì gù wéi jìng děng gù chū rén zuì, zhèn fù fěng yán guān hé xuān děng shòu huì, bìng xià yù. lùn xuān sǐ, zǔ sì děng mò jiǎn yǒu chà. xì yù dài jué, xuān dú yì zì rú. zi sān rén, yuàn yī zǐ dài sǐ, èr zi chōng jūn, bù yǔn. jí dāng háng xíng, zhèn cāng tóu hū qì yú cuàn xià. wèn gù, qì yì bēi, yuē:" wén jīn rì xuē fū zǐ jiāng xíng yě." zhèn dà gǎn dòng. huì xíng kē sān fù zòu, bīng bù shì láng wáng wěi yì shēn jiù, nǎi miǎn.
指挥某死,妾有色,振从子山欲纳之,指挥妻不肯。妾遂讦妻毒杀夫,下都察院讯,已诬服。瑄及同官辨其冤,三却之。都御史王文承振旨,诬瑄及左、右少卿贺祖嗣、顾惟敬等故出人罪,振复讽言官劾瑄等受贿,并下狱。论瑄死,祖嗣等末减有差。系狱待决,瑄读《易》自如。子三人,愿一子代死,二子充军,不允。及当行刑,振苍头忽泣于爨下。问故,泣益悲,曰:“闻今日薛夫子将刑也。”振大感动。会刑科三覆奏,兵部侍郎王伟亦申救,乃免。
jǐng dì sì wèi, yòng jǐ shì zhōng chéng xìn jiàn, qǐ dà lǐ sì chéng. yě xiān rù fàn, fēn shǒu běi mén yǒu gōng. xún chū dū guì zhōu jūn xiǎng, shì jùn, jí qǐ xiū, xué shì jiāng yuān zòu liú zhī. jǐng tài èr nián, tuī nán jīng dà lǐ sì qīng. fù háo shā rén, yù jiǔ bù jué, xuān zhí zhì zhī fǎ. zhào gǎi běi sì. sū zhōu dà jī, pín mín lüè fù háo sù, huǒ qí jū, dǎo hǎi bì zuì. wáng wén yǐ gé chén chū shì, zuò yǐ pàn, dāng sǐ zhě èr bǎi yú rén, xuān lì biàn qí wū. wén huì yuē:" cǐ lǎo jué jiàng yóu xī." rán zú dé jiǎn sǐ. lǚ shū gào lǎo, bù xǔ. yīng zōng fù bì, bài lǐ bù yòu shì láng jiān hàn lín yuàn xué shì, rù gé yù jī wù. wáng wén yú qiān xià yù, xià qún chén yì, shí hēng děng jiāng zhì zhī jí xíng. xuān lì yán yú dì, hòu èr rì wén qiān sǐ, huò jiǎn yī děng. dì shù jiàn xuān, suǒ chén jiē guān jūn dé shì. yǐ, jiàn shí hēng cáo jí xiáng luàn zhèng, shū qǐ hái gǔ. dì xīn zhòng xuān, wēi xián qí lǎo, nǎi xǔ zhī guī.
景帝嗣位,用给事中程信荐,起大理寺丞。也先入犯,分守北门有功。寻出督贵州军饷,事竣,即乞休,学士江渊奏留之。景泰二年,推南京大理寺卿。富豪杀人,狱久不决,瑄执置之法。召改北寺。苏州大饥,贫民掠富豪粟,火其居,蹈海避罪。王文以阁臣出视,坐以叛,当死者二百余人,瑄力辨其诬。文恚曰:“此老倔强犹昔。”然卒得减死。屡疏告老,不许。英宗复辟,拜礼部右侍郎兼翰林院学士,入阁预机务。王文、于谦下狱,下群臣议,石亨等将置之极刑。瑄力言于帝,后二日文、谦死,获减一等。帝数见瑄,所陈皆关君德事。已,见石亨、曹吉祥乱政,疏乞骸骨。帝心重瑄,微嫌其老,乃许之归。
xuān xué yī běn chéng zhū, qí xiū yǐ jiào rén, yǐ fù xìng wéi zhǔ, chōng yǎng suì mì, yán dòng xián kě fǎ. cháng yuē:" zì kǎo tíng yǐ huán, sī dào yǐ dà míng, wú fán zhù zuò, zhí xū gōng xíng ěr." yǒu dú shū lù èr shí juǎn, píng yì jiǎn qiè, jiē zì yán qí suǒ de, xué zhě zōng zhī. tiān shùn bā nián liù yuè zú, nián qī shí yǒu èr. zèng lǐ bù shàng shū, shì wén qīng. hóng zhì zhōng, jǐ shì zhōng zhāng jiǔ gōng qǐng cóng sì wén miào, zhào sì yú xiāng. yǐ, jǐ shì zhōng yáng lián qǐng bān dú shū lù yú guó xué, bǐ liù guǎn sòng xí. qiě qǐng cí míng, zhào míng" zhèng xué". lóng qìng liù nián, yǔn tíng chén qǐng, cóng sì xiān shèng miào tíng.
瑄学一本程、朱,其修已教人,以复性为主,充养邃密,言动咸可法。尝曰:“自考亭以还,斯道已大明,无烦著作,直须躬行耳。”有《读书录》二十卷,平易简切,皆自言其所得,学者宗之。天顺八年六月卒,年七十有二。赠礼部尚书,谥文清。弘治中,给事中张九功请从祀文庙,诏祀于乡。已,给事中杨廉请颁《读书录》于国学,俾六馆诵习。且请祠名,诏名“正学”。隆庆六年,允廷臣请,从祀先圣庙庭。
qí dì zǐ yán yǔ xī, zì zi yǔ, luò yáng rén. fù duān, jǔ hé nán xiāng shì dì yī, wèi jiào yù, zú. yǔ xī fāng jiǔ suì, kū fù jǐ miè xìng. zhǎng bó shè qún shū, lǐng zhèng tǒng jiǔ nián xiāng jiàn, chú chāng lí xùn dǎo. yǐ mǔ sāng guī, lú mù sān nián, zhào yǐ xiào xíng jīng qí lǘ. wén hé jīn xuē xuān jiǎng lián luò zhī xué, suì bà gōng chē, wǎng shòu yè. jiǔ zhī, jiāng guī, xuān sòng zhì lǐ mén, gào zhī yuē:" wéi xué zhī yào, jū jìng qióng lǐ ér yǐ." yǔ xī guī, dé qí dà zhǐ, yì wù lì xíng.
其弟子阎禹锡,字子与,洛阳人。父端,举河南乡试第一,为教谕,卒。禹锡方九岁,哭父几灭性。长博涉群书,领正统九年乡荐,除昌黎训导。以母丧归,庐墓三年,诏以孝行旌其闾。闻河津薛瑄讲濂、洛之学,遂罢公车,往受业。久之,将归,瑄送至里门,告之曰:“为学之要,居敬穷理而已。”禹锡归,得其大指,益务力行。
tiān shùn chū, dà xué shì lǐ xián jiàn wèi guó zǐ xué zhèng. qǐng yán jiān guī yǐ sāi bēn jìng, fù wǔ xué yǐ jiǎng bèi yù, dì jiē cóng zhī. xún shēng jiān chéng, wǔ guì xìng, zuǒ qiān huī zhōu fǔ jīng lì. zhū shēng fú quē qǐ liú, bù yǔn. zài qiān zhì nán jīng guó zǐ jiàn chéng, zhǎng jīng wèi wǔ xué, sì wèi tóng kǎo guān, chāo bài jiān chá yù shǐ. dū jī nèi xué, qǔ zhōu zi tài jí tú tōng shū wèi shì zǐ jiǎng jiě, yī shí duō shì jiē zhī xiǎng xué. chéng huà shí èr nián zú, nián wǔ shí yī.
天顺初,大学士李贤荐为国子学正。请严监规以塞奔竞,复武学以讲备御,帝皆从之。寻升监丞,忤贵幸,左迁徽州府经历。诸生伏阙乞留,不允。再迁至南京国子监丞,掌京卫武学,四为同考官,超拜监察御史。督畿内学,取周子《太极图》、《通书》为士子讲解,一时多士皆知响学。成化十二年卒,年五十一。
zhōu huì, zì tíng fāng, tài zhōu rén. wèi lín táo wèi zú, shù lán zhōu. nián èr shí, tīng rén jiǎng dà xué shǒu zhāng, tì rán gǎn dòng, suì dú shū. zhōu rén duàn jiān, xuē xuān mén rén yě, shí fāng jiǎng xué yú lǐ. huì wǎng tīng zhī. yǔ biàn xī, jiān dà fú. huì yǐ shèng xué, huì nǎi yán jiū wǔ jīng. yòu cóng xué ān yì lǐ chǎng. chǎng, yì xuān mén rén yě, yóu jǔ rén guān qīng shuǐ jiào yù. xué shǐ zhě tàn qí xián, jiàn chǎng dài jǐ, mìng wèi xià ér zú. huì cóng zhī jiǔ, xué yì suì. gōng shùn hóu wú jǐn zhèn shǎn xī, yù pìn wèi zi shī, gù cí bù fù. huò wèn zhī, huì yuē:" wú jūn shì yě, zhào yì zé kě. ruò yǐ wéi shī, shī qǐ kě zhào zāi?" jǐn gōng sòng èr zi yú qí jiā, huì shǐ nà zhì yān. hòu hái jū tài zhōu zhī xiǎo quán, fú jīn shēn yī, dòng bì yóu lǐ. zhōu rén duō huà zhī, chēng wéi xiǎo quán xiān shēng. yǐ fù jiǔ yóu jiāng nán bù fǎn, dù yáng zǐ jiāng qiú fù, zhōu fù nì sǐ. huì mén rén zhù zhě, xuē jìng zhī lǐ jǐn wáng jué xià shàng pǔ.
周蕙,字廷芳,泰州人。为临洮卫卒,戍兰州。年二十,听人讲《大学》首章,惕然感动,遂读书。州人段坚,薛瑄门人也,时方讲学于里。蕙往听之。与辨析,坚大服。诲以圣学,蕙乃研究《五经》。又从学安邑李昶。昶,亦瑄门人也,由举人官清水教谕。学使者叹其贤,荐昶代己,命未下而卒。蕙从之久,学益邃。恭顺侯吴瑾镇陕西,欲聘为子师,固辞不赴。或问之,蕙曰:“吾军士也,召役则可。若以为师,师岂可召哉?”瑾躬送二子于其家,蕙始纳贽焉。后还居泰州之小泉,幅巾深衣,动必由礼。州人多化之,称为小泉先生。以父久游江南不返,渡扬子江求父,舟覆溺死。蕙门人著者,薛敬之、李锦、王爵、夏尚朴。
jìng zhī, zì xiǎn sī, wèi nán rén. wǔ suì hǎo dú shū, bù zhú qún ér xì. zhǎng cóng huì yóu, jī míng hòu mén qǐ, zhé sǎ sǎo shè zuò, guì ér qǐng jiào. cháng yǔ rén yuē:" zhōu xiān shēng gōng xíng xiào dì, xué jìn yī luò, wú yǐ wéi shī. shǎn zhōu chén yún kuí zhōng xìn juàn jiè, shì bì chí jìng, wú yǐ wéi yǒu." xiàn zōng chū, yǐ suì gòng shēng rù guó xué, yǔ tóng shě chén xiàn zhāng bìng yǒu shèng míng. huì fù mǔ xiāng jì mò, hào kū tú xíng dà xuě zhōng, suì chéng zú jí. mǔ shì jiǔ, zhōng shēn bù shí jiǔ. chéng huà mò, xuǎn yīng zhōu zhī zhōu, kè jī wèi tiān xià dì yī. hóng zhì jiǔ nián qiān jīn huá tóng zhī. jū èr nián, zhì shì, zú nián qī shí sì. suǒ zhe yǒu dào xué jī tǒng zhū sì yán xué lù ěr yǎ biàn yīn sī ān yě lù zhū shū. sī ān zhě, jìng zhī zì hào yě. qí mén rén lǚ nán zuì zhe, zì yǒu chuán.
敬之,字显思,渭南人。五岁好读书,不逐群儿戏。长从蕙游,鸡鸣候门启,辄洒扫设座,跪而请教。尝语人曰:“周先生躬行孝弟,学近伊、洛,吾以为师。陕州陈云逵忠信狷介,事必持敬,吾以为友。”宪宗初,以岁贡生入国学,与同舍陈献章并有盛名。会父母相继殁,号哭徒行大雪中,遂成足疾。母嗜韭,终身不食韭。成化末,选应州知州,课绩为天下第一。弘治九年迁金华同知。居二年,致仕,卒年七十四。所著有《道学基统》、《洙泗言学录》、《尔雅便音》、《思庵埜录》诸书。思庵者,敬之自号也。其门人吕柟最著,自有传。
jǐn, zì míng zhōng, xián níng rén. jǔ tiān shùn liù nián xiāng shì. rù guó xué, wèi jì jiǔ xíng ràng suǒ zhī. ràng zuò shì xià lì, jǐn lǜ zhòng kàng zhāng bái qí fēi gū. yòu sàng fù, shì mǔ sè yǎng, zhí sàng jìn lǐ, bù zuò fú tú fǎ. xún fǔ yú zi jùn yù yán wèi zi shī, jǐn yǐ qí shuāi bù rù gōng mén, gù cí. suǒ jū jǐn bì fēng yǔ, bù yī lì shí, yì bù wàng qǔ. chéng huà zhòng xuǎn sōng jiāng tóng zhī, zú guān.
锦,字名中,咸宁人。举天顺六年乡试。入国学,为祭酒邢让所知。让坐事下吏,锦率众抗章白其非辜。幼丧父,事母色养,执丧尽礼,不作浮屠法。巡抚余子俊欲延为子师,锦以齐衰不入公门,固辞。所居仅蔽风雨,布衣粝食,义不妄取。成化中选松江同知,卒官。
jué, zì xī zhī, tài zhōu rén. hóng zhì chū, yóu guó xué shēng shòu bǎo ān zhōu pàn guān, yǒu píng yǔn shēng. qí jiào mén rén yě, wù yǐ chéng jìng wèi běn.
爵,字锡之,泰州人。弘治初,由国学生授保安州判官,有平允声。其教门人也,务以诚敬为本。
hú jū rén, zì shū xīn, yú gān rén. wén wú yǔ bì jiǎng xué chóng rén, wǎng cóng zhī yóu, jué yì shì jìn. qí xué yǐ zhǔ zhōng xìn wèi xiān, yǐ qiú fàng xīn wèi yào, cāo ér wù shī, mò dà hū jìng, yīn yǐ jìng míng qí zhāi. duān zhuāng níng zhòng, duì qī zǐ rú yán bīn. shǒu zhì yī cè, xiáng shū dé shī, yòng zì chéng kǎo. chún yī dān shí, yàn rú yě. zhù shì shān zhōng, sì fāng lái xué zhě shén zhòng, jiē gào zhī yuē:" xué yǐ wéi jǐ, wù qiú rén zhī." yǔ zhì shì, zé yuē:" wéi wáng dào néng shǐ wàn wù gè dé qí suǒ." suǒ zhe yǒu jū yè lù, gài qǔ xiū cí lì chéng zhī yì. měi yán:" yǔ wú dào xiāng sì mò rú chán xué. hòu zhī xué zhě, wù rèn cún xīn duō liú yú chán, huò yù píng jué sī lǜ yǐ qiú jìng. bù zhī shèng xián wéi jiè shèn kǒng jù, zì wú xié sī, bù qiú jìng wèi cháng bù jìng yě. gù bēi zhě nì yú gōng lì, gāo zhě wù yú kōng xū, qí huàn yǒu èr: yī zài suǒ jiàn bù zhēn, yī zài gōng fū jiàn duàn." cháng zuò jìn xué zhēn yuē:" chéng jìng jì lì, běn xīn zì cún. lì xíng jì jiǔ, quán tǐ jiē rén. jǔ ér cuò zhī, jiā qí guó zhì, shèng rén néng shì bì yǐ."
胡居仁,字叔心,余干人。闻吴与弼讲学崇仁,往从之游,绝意仕进。其学以主忠信为先,以求放心为要,操而勿失,莫大乎敬,因以敬名其斋。端庄凝重,对妻子如严宾。手置一册,详书得失,用自程考。鹑衣箪食,晏如也。筑室山中,四方来学者甚众,皆告之曰:“学以为己,勿求人知。”语治世,则曰:“惟王道能使万物各得其所。”所著有《居业录》,盖取修辞立诚之义。每言:“与吾道相似莫如禅学。后之学者,误认存心多流于禅,或欲屏绝思虑以求静。不知圣贤惟戒慎恐惧,自无邪思,不求静未尝不静也。故卑者溺于功利,高者骛于空虚,其患有二:一在所见不真,一在功夫间断。”尝作《进学箴》曰:“诚敬既立,本心自存。力行既久,全体皆仁。举而措之,家齐国治,圣人能事毕矣。”
jū rén xìng xíng chún dǔ, jū sāng gǔ lì, fēi zhàng bù néng qǐ, sān nián bù rù qǐn mén. yú rén yǔ, zhōng rì bù jí lì lù. yǔ luó lún zhāng yuán zhēn yǒu shàn, shù huì yú yì yáng guī fēng. cháng yán, chén xiàn zhāng xué jìn chán wù, zhuāng chǎng shī zhǐ háo kuàng, cǐ fēng jì chéng, wéi hài bù xì. yòu bìng rú zhě zhuàn shù fán wú, wèi zhū zǐ zhù cān tóng qì yīn fú jīng, jiē bù zuò kě yě. dū xué lǐ líng zhōng chéng xiāng jì pìn zhǔ bái lù shū yuàn. guò ráo chéng, huái wáng qǐng jiǎng yì zhuàn, dài yǐ bīn shī zhī lǐ. shì shí wú yǔ bì yǐ xué míng yú shì, shòu zhī cháo tíng, rán xué zhě huò yǒu jiàn yán. jū rén àn xiū zì shǒu, bù yī zhōng qí shēn, rén yǐ wéi xuē xuān zhī hòu, cuì rán yī chū yú zhèng, jū rén yī rén ér yǐ. zú nián wǔ shí yī. wàn lì shí sān nián cóng sì kǒng miào, fù zhuī shì wén jìng. qí dì zǐ yú yòu zuì zhe.
居仁性行淳笃,居丧骨立,非杖不能起,三年不入寝门。与人语,终日不及利禄。与罗伦、张元祯友善,数会于弋阳龟峰。尝言,陈献章学近禅悟,庄昶诗止豪旷,此风既成,为害不细。又病儒者撰述繁芜,谓朱子注《参同契》、《阴符经》,皆不作可也。督学李龄、钟成相继聘主白鹿书院。过饶城,淮王请讲《易传》,待以宾师之礼。是时吴与弼以学名于世,受知朝廷,然学者或有间言。居仁暗修自守,布衣终其身,人以为薛瑄之后,粹然一出于正,居仁一人而已。卒年五十一。万历十三年从祀孔庙,复追谥文敬。其弟子余祐最著。
yòu zì zi jī, pó yáng rén. nián shí jiǔ, shī shì jū rén, jū rén yǐ nǚ qī zhī. hóng zhì shí èr nián jǔ jìn shì. wèi nán jīng xíng bù yuán wài láng, yǐ shì wǔ liú jǐn, luò zhí. jǐn zhū, qǐ wèi fú zhōu zhī fǔ. zhèn shǒu tài jiàn shì wù bù yǔ zhí, mín qún sù yú yòu. tì qì wèi qiǎn zhī, yún jiāng liè zhuàng shàng wén. zhèn shǒu jù, shāo jí, rán huì shén, qiǎn rén rù jīng gào qí dǎng yuē:" bù qù yú yòu, zhèn shǒu bù dé zì suì yě." rán yòu sù lián, zhí shí jìng wú suǒ de. wèi jǐ, qiān shān dōng fù shǐ. fù yōu, fú què, bǔ xú zhōu bīng bèi fù shǐ. zhōng guān wáng jìng yùn jìn yù wù rù dōu, duō xié shāng chuán, yǔ zhī zhōu fán zhǔn zhǐ huī wáng liáng gòu. liáng fā qí wéi jìn wù, jìng jù, yì yòu qiú jiě, yòu bù tīng. jìng wū zòu zhǔn děng ōu jǐ, suì bìng dǎi yòu, zhé wèi nán níng fǔ tóng zhī. shāo qiān sháo zhōu zhī fǔ, tóu hé qù. jiā jìng chū, lì yún nán bù zhèng shǐ, yǐ tài pú sì qīng zhào, wèi xíng, gǎi lì bù yòu shì láng, yòu yǐ xiān zú. yòu zhī xué, mò shǒu shī shuō, zài yù zhōng zuò xìng shū sān juǎn. qí yán chéng zhū jiào rén, zhuān yǐ chéng jìng rù. xué zhě chéng néng qù qí bù chéng bù jìng zhě, bù huàn bù zhì gǔ rén. shí wáng shǒu rén zuò zhū zǐ wǎn nián dìng lùn, wèi qí xué zhōng guī yú cún yǎng. yòu wèi:" zhū zǐ lùn xīn xué fán sān biàn, cún zhāi jì suǒ yán, nǎi shǎo shí suǒ jiàn, jí jiàn yán píng, ér wù qí shī. hòu wén wǔ fēng zhī xué yú nán xuān, ér qí yán yòu yī biàn. zuì hòu gǎi dìng yǐ fā wèi fā zhī lùn, rán hòu tǐ yòng bù piān, dòng jìng jiāo zhì qí lì, cǐ qí zhōng shēn dìng jiàn yě. ān dé zhí shào nián wèi dìng zhī jiàn, ér fǎn wèi zhī wǎn nián zāi?" qí biàn chū, shǒu rén zhī tú bù néng nán yě.
祐字子积,鄱阳人。年十九,师事居仁,居仁以女妻之。弘治十二年举进士。为南京刑部员外郎,以事忤刘瑾,落职。瑾诛,起为福州知府。镇守太监市物不予直,民群诉于祐。涕泣慰遣之,云将列状上闻。镇守惧,稍戢,然恚甚,遣人入京告其党曰:“不去余祐,镇守不得自遂也。”然祐素廉,摭拾竟无所得。未几,迁山东副使。父忧,服阕,补徐州兵备副使。中官王敬运进御物入都,多挟商船,与知州樊准、指挥王良诟。良发其违禁物,敬惧,诣祐求解,祐不听。敬诬奏准等殴己,遂并逮祐,谪为南宁府同知。稍迁韶州知府,投劾去。嘉靖初,历云南布政使,以太仆寺卿召,未行,改吏部右侍郎,祐已先卒。祐之学,墨守师说,在狱中作《性书》三卷。其言程、朱教人,专以诚敬入。学者诚能去其不诚不敬者,不患不至古人。时王守仁作《朱子晚年定论》,谓其学终归于存养。祐谓:“朱子论心学凡三变,存斋记所言,乃少时所见,及见延平,而悟其失。后闻五峰之学于南轩,而其言又一变。最后改定已发未发之论,然后体用不偏,动静交致其力,此其终身定见也。安得执少年未定之见,而反谓之晚年哉?”其辨出,守仁之徒不能难也。
cài qīng, zì jiè fū, jìn jiāng rén. shǎo zǒu hóu guān, cóng lín pín xué yì, jǐn dé qí kěn qìng. jǔ chéng huà shí sān nián xiāng shì dì yī. èr shí nián chéng jìn shì, jí qǐ jiǎ guī jiǎng xué. yǐ, yè xuǎn, dé lǐ bù cí jì zhǔ shì. wáng shù zhǎng lì bù, zhòng qīng, diào wèi jī xūn zhǔ shì, héng fǎng yǐ shí shì. qīng nǎi shàng èr zhá: yī qǐng zhèn jì gāng, yī jiàn liú dà xià děng sān shí yú rén. shù jiē nà yòng. xún yǐ mǔ yōu guī, fú què, fù chú cí jì yuán wài láng. qǐ biàn yǎng, gǎi nán jīng wén xuǎn láng zhōng. yī rì xīn dòng, jí qǐ jiǎ yǎng fù, guī fǔ liǎng yuè ér fù zú, zì shì jiā jū shòu tú bù chū. zhèng dé gǎi yuán, jí jiā qǐ jiāng xī tí xué fù shǐ. níng wáng chén háo jiāo zì, yù shuò wàng, zhū sī xiān cháo wáng, cì rì yè wén miào. qīng bù kě, xiān miào ér hòu wáng. wáng shēng chén, lìng zhū sī yǐ cháo fú hè. qīng yuē" fēi lǐ yě", qù bì xī ér rù, wáng jī bù yuè. huì wáng qiú fù hù wèi, qīng yǒu hòu yán. wáng yù wū yǐ dǐ huǐ zhào zhǐ, qīng suì qǐ xiū. wáng yáng wǎn liú, qiě xǔ yǐ nǚ qī qí zi, jìng lì cí qù. liú jǐn zhī tiān xià yì jǐ, yòng cài jīng zhào yáng shí gù shì, qǐ qīng nán jīng guó zǐ jì jiǔ. mìng fǔ xià ér qīng yǐ zú, shí zhèng dé sān nián yě, nián wǔ shí liù.
蔡清,字介夫,晋江人。少走侯官,从林玭学《易》,尽得其肯綮。举成化十三年乡试第一。二十年成进士,即乞假归讲学。已,谒选,得礼部祠祭主事。王恕长吏部,重清,调为稽勋主事,恒访以时事。清乃上二札:一请振纪纲,一荐刘大夏等三十余人。恕皆纳用。寻以母忧归,服阕,复除祠祭员外郎。乞便养,改南京文选郎中。一日心动,急乞假养父,归甫两月而父卒,自是家居授徒不出。正德改元,即家起江西提学副使。宁王宸濠骄恣,遇朔望,诸司先朝王,次日谒文庙。清不可,先庙而后王。王生辰,令诸司以朝服贺。清曰“非礼也”,去蔽膝而入,王积不悦。会王求复护卫,清有后言。王欲诬以诋毁诏旨,清遂乞休。王佯挽留,且许以女妻其子,竞力辞去。刘瑾知天下议己,用蔡京召杨时故事,起清南京国子祭酒。命甫下而清已卒,时正德三年也,年五十六。
qīng zhī xué, chū zhǔ jìng, hòu zhǔ xū, gù yǐ xū míng zhāi. píng shēng chì gōng dǐ xíng, pín ér lè shī, wèi zú dǎng yī lài. yǐ shàn yì míng. jiā jìng bā nián, qí zi tuī guān cún yuǎn yǐ suǒ zhe yì jīng sì shū méng yǐn jìn yú cháo, zhào wèi kān bù. wàn lì zhōng zhuī shì wén zhuāng, zèng lǐ bù yòu shì láng. qí mén rén chén chēn wáng xuān yì shí zhōng lín tóng zhào dǎi cài liè bìng yǒu míng, ér chén chēn zuì zhe.
清之学,初主静,后主虚,故以虚名斋。平生饬躬砥行,贫而乐施,为族党依赖。以善《易》名。嘉靖八年,其子推官存远以所著《易经》、《四书蒙引》进于朝,诏为刊布。万历中追谥文庄,赠礼部右侍郎。其门人陈琛、王宣、易时中、林同、赵逮、蔡烈并有名,而陈琛最著。
chēn, zì sī xiàn, jìn jiāng rén, dù mén dú xué. qīng jiàn qí wén yì zhī, yuē:" wú dé yǒu cǐ rén zú yǐ." chēn yīn jiè yǒu rén jiàn qīng, qīng yuē:" wú suǒ fā fèn chén qián xīn kǔ ér jǐn dé zhě, yǐ yǔ rén cháng bù jiě. zi yǐ jǐn dé zhī, jīn qiě jǐn yǐ fù zi yǐ." qīng mò shí nián, chēn jǔ jìn shì, shòu xíng bù zhǔ shì, gǎi nán jīng hù bù, jiù zhuó kǎo gōng zhǔ shì, qǐ zhōng yǎng guī. jiā jìng qī nián, yǒu jiàn qí tián tuì zhě, zhào zhēng zhī, chēn cí. jū yī nián, jí jiā qǐ guì zhōu qiān shì, xuán gǎi jiāng xī, jiē dū xué xiào, bìng cí bù fù. jiā jū, què sǎo yī shì, yǎn wò qí zhōng, zhǎng lì mò de jiàn qí miàn.
琛,字思献,晋江人,杜门独学。清见其文异之,曰:“吾得友此人足矣。”琛因介友人见清,清曰:“吾所发愤沉潜辛苦而仅得者,以语人常不解。子已尽得之,今且尽以付子矣。”清殁十年,琛举进士,授刑部主事,改南京户部,就擢考功主事,乞终养归。嘉靖七年,有荐其恬退者,诏征之,琛辞。居一年,即家起贵州佥事,旋改江西,皆督学校,并辞不赴。家居,却扫一室,偃卧其中,长吏莫得见其面。
tóng jùn lín xī yuán, zì mào zhēn, yǔ chēn tóng nián jìn shì. lì guān yún nán qiān shì, zuò kǎo chá bù jǐn bà guī. suǒ zhe cún yí děng shū, yǔ chēn suǒ zhe yì jīng tōng diǎn sì shū qiǎn shuō, bìng wèi jǔ yè suǒ zōng.
同郡林希元,字懋贞,与琛同年进士。历官云南佥事,坐考察不谨罢归。所著《存疑》等书,与琛所著《易经通典》、《四书浅说》,并为举业所宗。
wáng xuān, jìn jiāng rén. hóng zhì zhòng jǔ yú xiāng, yī fù huì shì bù dì, yǐ qīn lǎo xū yǎng, bù zài fù. cháng yuē:" xué zhě hùn zhū lù wèi yī, biàn fēi zhēn zhī." wéi rén kuò luò háo mài, fǔ shì yī shì.
王宣,晋江人。弘治中举于乡,一赴会试不第,以亲老须养,不再赴。尝曰:“学者混朱、陆为一,便非真知。”为人廓落豪迈,俯视一世。
yì shí zhōng, zì jiā huì, yì jìn jiāng rén. jǔ yú xiāng, shòu dōng liú jiào yù, qiān xià jīn zhī xiàn, yǒu huì zhèng. shāo qiān shùn tiān fǔ tuī guān. yǐ zhì hú shǒu zhōng yù shī yào rén yì, jiāng zhōng yǐ tā shì, suì yǐ zhōng yǎng guī. dào chū xià jīn, lǎo zhì zhēng xiàn guǒ fǔ. jiāng bié, yǒu kū shī shēng zhě. mǔ nián jiǔ shí yī ér zhōng, shí zhōng qī shí yǐ, huǐ bù shèng sàng ér zú.
易时中,字嘉会,亦晋江人。举于乡,授东流教谕,迁夏津知县,有惠政。稍迁顺天府推官。以治胡守中狱失要人意,将中以他事,遂以终养归。道出夏津,老稚争献果脯。将别,有哭失声者。母年九十一而终,时中七十矣,毁不胜丧而卒。
zhào dǎi, zì zi zhòng, dōng píng rén. hóng zhì zhòng jǔ xiāng shì, shòu yì yú qīng. cài shì yì zhǐ xíng yú mǐn nán, jí shì běi xíng qí lǔ yǐ. jū mǔ sāng huǐ jí, hòu huì shì bù dì, suì kàng zhì bù chū. shēng píng hǎo lián luò zhū zǐ zhī xué, yú míng dú hǎo xuē shì dú shū lù.
赵逮,字子重,东平人。弘治中举乡试,受《易》于清。蔡氏《易》止行于闽南,及是北行齐、鲁矣。居母丧毁瘠,后会试不第,遂抗志不出。生平好濂、洛诸子之学,于明独好薛氏《读书录》。
cài liè, zì wén jì, lóng xī rén. fù hào, qióng zhōu zhī fǔ. liè ruò guàn wèi zhū shēng, shòu zhī yú qīng jí pú tián chén mào liè. yǐn jū hè míng shān zhī bái yún dòng, bù fù yìng shì. jiā jìng shí èr nián zhào jǔ qiǎn yì, zhī fǔ lù jīn yǐ liè yīng, yǐ mǔ lǎo cí. xún àn lǐ yuán yáng xí jùn yì jiàn shū yuàn, yì gù cí. hū shān míng sān rì, liè suì zú. zhǔ bù zhān dào cháng qǐng lùn xīn, liè yuē:" yí lùn shì. kǒng mén qiú rén, wèi cháng chū shì wài yě. yáo shùn zhī dào, xiào dì ér yǐ. fū zǐ zhī dào, zhōng shù ér yǐ." xué shì fēng xī shù zhèn hǎi, jiàn liè, tàn yuē:" xiān shēng bù yán gōng xíng, xī yǐ xīn zuì yǐ."
蔡烈,字文继,龙溪人。父昊,琼州知府。烈弱冠为诸生,受知于清及莆田陈茂烈。隐居鹤鸣山之白云洞,不复应试。嘉靖十二年诏举遣佚,知府陆金以烈应,以母老辞。巡按李元阳檄郡邑建书院,亦固辞。忽山鸣三日,烈遂卒。主簿詹道尝请论心,烈曰:“宜论事。孔门求仁,未尝出事外也。尧、舜之道,孝弟而已。夫子之道,忠恕而已。”学士丰熙戍镇海,见烈,叹曰:“先生不言躬行,熙已心醉矣。”
luó qīn shùn, zì yǔn shēng, tài hé rén. hóng zhì liù nián jìn shì jí dì, shòu biān xiū. qiān nán jīng guó zǐ jiàn sī yè, yǔ jì jiǔ zhāng mào yǐ shí xíng jiào shì. wèi jǐ, fèng qīn guī, yīn qǐ zhōng yǎng. liú jǐn nù, duó zhí wèi mín. jǐn zhū, fù guān, qiān nán jīng tài cháng shǎo qīng, zài qiān nán jīng lì bù yòu shì láng, rù wèi lì bù zuǒ shì láng. shì zōng jí wèi, mìng shè shàng shū shì. shàng shū yán jiǔ rèn chāo qiān, fǎ dāng shū tōng, bù bào. dà lǐ yì qǐ, qīn shùn qǐng shèn dà lǐ yǐ quán shèng xiào, bù bào. qiān nán jīng lì bù shàng shū, xǐng qīn qǐ guī. gǎi lǐ bù shàng shū, huì jū yōu wèi jí bài. zài qǐ lǐ bù shàng shū, cí. yòu gǎi lì bù shàng shū, xià zhào dūn cù, zài cí. xǔ zhì shì, yǒu sī gěi lù mǐ. shí zhāng wáng zǒng guì è yǐ yì lǐ zhòu guì, bǐng zhèng shù dǎng, píng zhú zhèng rén. qīn shùn chǐ yǔ tóng liè, gù lǚ zhào bù qǐ. lǐ jū èr shí yú nián, zú bù rù chéng shì, qián xīn gé wù zhì zhī zhī xué. wáng shǒu rén yǐ xīn xué lì jiào, cái zhī zhī shì xī rán shī zhī. qīn shùn zhì shū shǒu rén, lüè yuē:" shèng mén shè jiào, wén xíng jiān zī, bó xué yú wén, jué yǒu míng xùn. rú wèi xué bù zī yú wài qiú, dàn dāng fǎn guān nèi xǐng, zé' zhèng xīn chéng yì' sì zì yì hé suǒ bù jìn, bì yú rù mén zhī jì, jiā yǐ gé wù gōng fū zāi?" shǒu rén dé shū, yì yǐ shū bào, dà lüè wèi:" lǐ wú nèi wài, xìng wú nèi wài, gù xué wú nèi wài. jiǎng xí tǎo lùn, wèi cháng fēi nèi yě. fǎn guān nèi xǐng, wèi cháng yí wài yě." fǎn fù èr qiān yú yán. qīn shùn zài yǐ shū biàn yuē:" zhí shì yún:' gé wù zhě, gé qí xīn zhī wù yě, gé qí yì zhī wù yě, gé qí zhī zhī wù yě. zhèng xīn zhě, zhèng qí wù zhī xīn yě. chéng yì zhě, chéng qí wù zhī yì yě. zhì zhī zhě, zhì qí wù zhī zhī yě.' zì yǒu dà xué yǐ lái, wèi yǒu cǐ lùn. fū wèi gé qí xīn zhī wù, gé qí yì zhī wù, gé qí zhī zhī wù, fán wèi wù yě sān. wèi zhèng qí wù zhī xīn, chéng qí wù zhī yì, zhì qí wù zhī zhī, qí wèi wù yě, yī ér yǐ yǐ. jiù sān ér lùn, yǐ chéng zǐ gé wù zhī xùn tuī zhī, yóu kě tōng yě. yǐ zhí shì gé wù zhī xùn tuī zhī, bù kě tōng yě. jiù yī wù ér lùn, zé suǒ wèi wù, guǒ hé wù yé? rú bì yǐ wéi yì zhī yòng, suī jí ān pái zhī qiǎo, zhōng wú kě tōng zhī rì yě. yòu zhí shì lùn xué shū yǒu yún:' wú xīn zhī liáng zhī, jí suǒ wèi tiān lǐ. zhì wú xīn liáng zhī zhī tiān lǐ yú shì wù, zé shì shì wù wù jiē dé qí lǐ yǐ. zhì wú xīn zhī liáng zhī zhě, zhì zhī yě. shì shì wù wù gè dé qí lǐ zhě, gé wù yě." shěn rú suǒ yán, zé dà xué dāng yún' gé wù zài zhì zhī', bù dàng yún' zhì zhī zài gé wù', yǔ' wù gé ér hòu zhī zhì' yǐ." shū wèi jí dá, shǒu rén yǐ mò.
罗钦顺,字允升,泰和人。弘治六年进士及第,授编修。迁南京国子监司业,与祭酒章懋以实行教士。未几,奉亲归,因乞终养。刘瑾怒,夺职为民。瑾诛,复官,迁南京太常少卿,再迁南京吏部右侍郎,入为吏部左侍郎。世宗即位,命摄尚书事。上疏言久任、超迁,法当疏通,不报。大礼议起,钦顺请慎大礼以全圣孝,不报。迁南京吏部尚书,省亲乞归。改礼部尚书,会居忧未及拜。再起礼部尚书,辞。又改吏部尚书,下诏敦促,再辞。许致仕,有司给禄米。时张〈王总〉、桂萼以议礼骤贵,秉政树党,屏逐正人。钦顺耻与同列,故屡诏不起。里居二十余年,足不入城市,潜心格物致知之学。王守仁以心学立教,才知之士翕然师之。钦顺致书守仁,略曰:“圣门设教,文行兼资,博学于文,厥有明训。如谓学不资于外求,但当反观内省,则‘正心诚意’四字亦何所不尽,必于入门之际,加以格物工夫哉?”守仁得书,亦以书报,大略谓:“理无内外,性无内外,故学无内外。讲习讨论,未尝非内也。反观内省,未尝遗外也。”反复二千余言。钦顺再以书辨曰:“执事云:‘格物者,格其心之物也,格其意之物也,格其知之物也。正心者,正其物之心也。诚意者,诚其物之意也。致知者,致其物之知也。’自有《大学》以来,未有此论。夫谓格其心之物,格其意之物,格其知之物,凡为物也三。谓正其物之心,诚其物之意,致其物之知,其为物也,一而已矣。就三而论,以程子格物之训推之,犹可通也。以执事格物之训推之,不可通也。就一物而论,则所谓物,果何物耶?如必以为意之用,虽极安排之巧,终无可通之日也。又执事论学书有云:‘吾心之良知,即所谓天理。致吾心良知之天理于事物,则事事物物皆得其理矣。致吾心之良知者,致知也。事事物物各得其理者,格物也。”审如所言,则《大学》当云‘格物在致知’,不当云‘致知在格物’,与‘物格而后知至’矣。”书未及达,守仁已殁。
qīn shùn wéi xué, zhuān lì yú qióng lǐ cún xīn zhī xìng. chū yóu shì shì rù, jì wù qí fēi, nǎi lì pái zhī, wèi:" shì shì zhī míng xīn jiàn xìng, yǔ wú rú zhī jìn xīn zhī xìng, xiāng sì ér shí bù tóng. shì shì zhī xué, dà dǐ yǒu jiàn yú xīn, wú jiàn yú xìng. jīn rén míng xīn zhī shuō, hùn yú chán xué, ér bù zhī yǒu qiān lǐ háo lí zhī miù. dào zhī bù míng, jiāng yóu yú cǐ, qīn shùn yǒu yōu yān." wèi zhe yīn zhī jì, zì hào zhěng ān. nián bā shí sān zú, zèng tài zǐ tài bǎo, shì wén zhuāng.
钦顺为学,专力于穷理、存心、知性。初由释氏入,既悟其非,乃力排之,谓:“释氏之明心见性,与吾儒之尽心知性,相似而实不同。释氏之学,大抵有见于心,无见于性。今人明心之说,混于禅学,而不知有千里毫厘之谬。道之不明,将由于此,钦顺有忧焉。”为著《因知记》,自号整庵。年八十三卒,赠太子太保,谥文庄。
cáo duān, zì zhèng fū, miǎn chí rén. yǒng lè liù nián jǔ rén. wǔ suì jiàn hé tú luò shū, jí huà dì yǐ zhì zhī fù. jí zhǎng, zhuān xīn xìng lǐ. qí xué wù gōng xíng shí jiàn, ér yǐ jìng cún wèi yào. dú sòng rú tài jí tú tōng shū xī míng, tàn yuē:" dào zài shì yǐ." dǔ zhì yán jiū, zuò xià zhe zú chù, liǎng zhuān jiē chuān. shì fù mǔ zhì xiào, fù chū hǎo shì shì, duān wèi yè xíng zhú yī shū jìn zhī, wèi:" fú shì yǐ kōng wéi xìng, fēi tiān mìng zhī xìng. lǎo shì yǐ xū wèi dào, fēi shuài xìng zhī dào." fù xīn rán cóng zhī. jì zāo èr qīn sàng, wǔ wèi bù rù kǒu. jì zàng, lú mù liù nián.
曹端,字正夫,渑池人。永乐六年举人。五岁见《河图》、《洛书》,即画地以质之父。及长,专心性理。其学务躬行实践,而以静存为要。读宋儒《太极图》、《通书》、《西铭》,叹曰:“道在是矣。”笃志研究,坐下著足处,两砖皆穿。事父母至孝,父初好释氏,端为《夜行烛》一书进之,谓:“佛氏以空为性,非天命之性。老氏以虚为道,非率性之道。”父欣然从之。继遭二亲丧,五味不入口。既葬,庐墓六年。
duān chū dú xiè yīng fāng biàn huò biān, dǔ hǎo zhī, yī qiè fú tú wū xí fēng shuǐ shí rì zhī shuō píng bù yòng. shàng shū yì zǎi, huǐ yín cí bǎi yú, wèi shè lǐ shè lǐ gǔ tán, shǐ mín qí bào. nián huāng quàn zhèn, cún huó shén zhòng. wèi huò zhōu xué zhèng, xiū míng shèng xué. zhū shēng fú cóng qí jiào, jùn rén jiē huà zhī, chǐ zhēng sòng. zhī fǔ guō chéng wèn wéi zhèng, duān yuē:" qí gōng lián hū. gōng zé mín bù gǎn mán, lián zé lì bù gǎn qī." chéng bài shòu. zāo jiān guī, miǎn chí huò zhū shēng duō jiù mù cì shòu xué. fú què, gǎi pú zhōu xué zhèng. huò pú liǎng yì gè shàng zhāng zhēng zhī, huò zòu xiān de qǐng. xiān hòu zài huò shí liù zài, xuān dé jiǔ nián zú guān, nián wǔ shí jiǔ. zhū shēng fú xīn sàng sān nián, huò rén bà shì xiàng kū, tóng zǐ jiē liú tì. pín bù néng guī zàng, suì liú zàng huò. èr zi yú chēn, yì hù duān mù, xiāng jì sǐ, zàng mù cè, hòu gǎi zàng miǎn chí.
端初读谢应芳《辨惑编》,笃好之,一切浮屠、巫觋、风水、时日之说屏不用。上书邑宰,毁淫祠百余,为设里社、里谷坛,使民祈报。年荒劝振,存活甚众。为霍州学正,修明圣学。诸生服从其教,郡人皆化之,耻争讼。知府郭晟问为政,端曰:“其公廉乎。公则民不敢谩,廉则吏不敢欺。”晟拜受。遭艰归,渑池、霍诸生多就墓次受学。服阕,改蒲州学正。霍、蒲两邑各上章争之,霍奏先得请。先后在霍十六载,宣德九年卒官,年五十九。诸生服心丧三年,霍人罢市巷哭,童子皆流涕。贫不能归葬,遂留葬霍。二子瑜、琛,亦户端墓,相继死,葬暮侧,后改葬渑池。
duān cháng yán:" xué yù zhì hū shèng rén zhī dào, xū cóng tài jí shàng lì gēn jiǎo." yòu yuē:" wéi rén xū cóng zhì shì yǒng shì bù wàng shàng cān qǔ." yòu yuē:" kǒng yán zhī lè rén yě, kǒng zǐ ān rén ér lè zài qí zhōng, yán yuān bù wéi rén ér bù gǎi qí lè, chéng zǐ lìng rén zì dé zhī." yòu yuē:" tiān xià wú xìng wài zhī wù, ér xìng wú bù zài yān. xìng jí lǐ yě, lǐ zhī bié míng yuē tài jí, yuē zhì chéng, yuē zhì shàn, yuē dà dé, yuē dà zhōng, míng bù tóng ér dào zé yī." chū, yī luò zhū rú, zì míng dào yī chuān hòu, liú xuàn lǐ yuè yè bèi shēn jí èr chéng zhī mén, zhì hé nán xǔ héng luò yáng yáo shū jiǎng dào sū mén, běi fāng zhī xué zhě xī rán zōng zhī. jì míng xìng sān shí yú zài, ér duān qǐ xiáo miǎn jiān, chàng míng jué xué, lùn zhě tuī wèi míng chū lǐ xué zhī guān. suǒ zhe yǒu xiào jīng shù jiě sì shū xiáng shuō zhōu yì qián kūn èr guà jiě yì tài jí tú shuō tōng shū xī míng shì wén xìng lǐ wén jí rú xué zōng tǒng pǔ cún yí lù zhū shū.
端尝言:“学欲至乎圣人之道,须从太极上立根脚。”又曰:“为人须从志士勇士不忘上参取。”又曰:“孔、颜之乐仁也,孔子安仁而乐在其中,颜渊不违仁而不改其乐,程子令人自得之。”又曰:“天下无性外之物,而性无不在焉。性即理也,理之别名曰太极,曰至诚,曰至善,曰大德,曰大中,名不同而道则一。”初,伊、洛诸儒,自明道、伊川后,刘绚、李〈籥页〉辈身及二程之门,至河南许衡、洛阳姚枢讲道苏门,北方之学者翕然宗之。洎明兴三十余载,而端起崤、渑间,倡明绝学,论者推为明初理学之冠。所著有《孝经述解》、《四书详说》、《周易乾坤二卦解义》、《太极图说通书》《西铭》释文、《性理文集》、《儒学宗统谱》、《存疑录》诸书。
huò zhōu lǐ dé yǔ duān tóng shí, yì jiǎng xué yú qí xiāng. jí jiàn duān, tuì yǔ zhū shēng yuē:" xué bù yàn, jiào bù juàn, cáo zi zhī shèng dé yě. zhì qí zhī gǔ jīn, dá shì biàn, mò xué xiān huò jí zhī. gǔ yún' dé jīng shī yì, dé rén shī nán', zhū shēng de rén shī yǐ." suì bì xí qù. duān yì gāo qí xíng yì, mìng zhū shēng yán zhì zhī, jiǎng míng zhèng xué. chū, duān zuò chuān yuè jiāo yìng tú nǐ tài jí, xué zhě chēng yuè chuān xiān shēng. jí mò, sī shì jìng xiū. zhèng dé zhōng, shàng shū péng zé hé nán xún fǔ lǐ zhēn qǐng cóng sì kǒng zǐ miào tíng, bù guǒ.
霍州李德与端同时,亦讲学于其乡。及见端,退语诸生曰:“学不厌,教不倦,曹子之盛德也。至其知古今,达事变,末学鲜或及之。古云‘得经师易,得人师难’,诸生得人师矣。”遂避席去。端亦高其行谊,命诸生延致之,讲明正学。初,端作《川月交映图》拟太极,学者称月川先生。及殁,私谥静修。正德中,尚书彭泽、河南巡抚李桢请从祀孔子庙庭,不果。
wú yǔ bì, zì zi chuán, chóng rén rén. fù pǔ, jiàn wén shí wéi guó zǐ sī yè, yǒng lè zhōng wèi hàn lín xiū zhuàn. yǔ bì nián shí jiǔ, jiàn yī luò yuān yuán tú, kǎi rán xiǎng mù, suì bà jǔ zǐ yè, jǐn dú sì zǐ wǔ jīng luò mǐn zhū lù, bù xià lóu zhě shù nián. zhōng suì jiā yì pín, gōng qīn gēng jià, fēi qí yì, yī jiè bù qǔ. sì fāng lái xué zhě, yuē jǐ fēn shǎo, yǐn shí jiào huì bù juàn. zhèng tǒng shí yī nián, shān xī qiān shì hé zì xué jiàn yú cháo, qǐng shòu yǐ wén xué gāo zhí. hòu yù shǐ tú qiān fǔ zhōu zhī fǔ wáng yǔ fù jiàn zhī, jù bù chū. cháng tàn yuē:" huàn guān shì shì bù chú, ér yù tiān xià zhì píng, nán yǐ." jǐng tài qī nián, yù shǐ chén shù yòu qǐng lǐ pìn yǔ bì, bǐ shì jīng yán, huò yòng zhī chéng jūn, jiào yù zhòu zǐ. zhào jiāng xī xún fǔ hán yōng bèi lǐ dūn qiǎn, jìng bù zhì. tiān shùn yuán nián, shí hēng yù yǐn xián zhě wèi jǐ zhòng, móu yú dà xué shì lǐ xián, shǔ cǎo shū jiàn zhī. dì nǎi mìng xián cǎo chì jiā shù bó, qiǎn xíng rén cáo lóng, cì xǐ shū, jī lǐ bì, zhēng yǔ bì fù quē. bǐ zhì, dì wèn xián yuē:" yǔ bì yí hé guān?" duì yuē:" yí yǐ gōng liáo, shì tài zǐ jiǎng xué." suì shòu zuǒ chūn fāng zuǒ yù dé, yǔ bì shū cí. xián qǐng cì zhào wèn, qiě yǔ guǎn cì gōng jù. yú shì zhào jiàn wén huá diàn, gù yǔ yuē:" wén chǔ shì yì gāo, tè xíng zhēng pìn, xī cí zhí wèi?" duì yuē:" chén cǎo máo jiàn shì, běn wú gāo xíng, bì xià chuí tīng xū shēng, yòu bù xìng yǒu gǒu mǎ jí. shù bó zào mén, chén cán bèi yì shù, pú fú jīng shī, jīn nián qiě liù shí bā yǐ, shí bù néng guān yě." dì yuē:" gōng liáo yōu xián, bù bì cí." cì wén qǐ jiǔ láo, qiǎn zhōng shǐ sòng guǎn cì. gù wèi xián yuē:" cǐ lǎo fēi yū kuò zhě, wù lìng jiù zhí." shí dì juàn yù liáng hòu, ér yǔ bì cí yì lì. yòu shū chēng:" xué shù huāng lòu, gǒu mào mèi xùn lù, bì qiě kuàng guān." zhào bù xǔ. nǎi qǐng yǐ bái yī jiù dǐ shě, jiǎ dú mì gé shū. dì yuē:" yù guān mì shū, miǎn shòu zhí ěr." mìng xián wèi yù yì. yǔ bì liú jīng shī èr yuè, yǐ jí dǔ qǐng. xián qǐng qū cóng fàng hái, shǐ zhōng ēn lǐ, yǐ guāng kuàng jǔ. dì rán zhī, cì chì wèi láo, jī yín bì, fù qiǎn xíng rén sòng hái, mìng yǒu sī yuè gěi mǐ èr shí. yǔ bì guī, shàng biǎo xiè, chén chóng shèng zhì guǎng shèng xué děng shí shì. chéng huà wǔ nián zú, nián qī shí jiǔ.
吴与弼,字子传,崇仁人。父溥,建文时为国子司业,永乐中为翰林修撰。与弼年十九,见《伊洛渊源图》,慨然响慕,遂罢举子业,尽读《四子》、《五经》、洛闽诸录,不下楼者数年。中岁家益贫,躬亲耕稼,非其义,一介不取。四方来学者,约己分少,饮食、教诲不倦。正统十一年,山西佥事何自学荐于朝,请授以文学高职。后御史涂谦、抚州知府王宇复荐之,俱不出。尝叹曰:“宦官、释氏不除,而欲天下治平,难矣。”景泰七年,御史陈述又请礼聘与弼,俾侍经筵,或用之成均,教育胄子。诏江西巡抚韩雍备礼敦遣,竟不至。天顺元年,石亨欲引贤者为己重,谋于大学士李贤,属草疏荐之。帝乃命贤草敕加束帛,遣行人曹隆,赐玺书,赍礼币,征与弼赴阙。比至,帝问贤曰:“与弼宜何官?”对曰:“宜以宫僚,侍太子讲学。”遂授左春坊左谕德,与弼疏辞。贤请赐召问,且与馆次供具。于是召见文华殿,顾语曰:“闻处士义高,特行征聘,奚辞职为?”对曰:“臣草茅贱士,本无高行,陛下垂听虚声,又不幸有狗马疾。束帛造门,臣惭被异数,匍匐京师,今年且六十八矣,实不能官也。”帝曰:“宫僚优闲,不必辞。”赐文绮酒牢,遣中使送馆次。顾谓贤曰:“此老非迂阔者,务令就职。”时帝眷遇良厚,而与弼辞益力。又疏称:“学术荒陋,苟冒昧徇禄,必且旷官。”诏不许。乃请以白衣就邸舍,假读秘阁书。帝曰:“欲观秘书,勉受职耳。”命贤为谕意。与弼留京师二月,以疾笃请。贤请曲从放还,始终恩礼,以光旷举。帝然之,赐敕慰劳,赍银币,复遣行人送还,命有司月给米二石。与弼归,上表谢,陈崇圣志、广圣学等十事。成化五年卒,年七十九。
yǔ bì shǐ zhì jīng, xián tuī zhī shàng zuò, yǐ bīn shī lǐ shì zhī. biān xiū yǐn zhí zhì, lìng zuò yú cè. zhí dà yùn, chū jí bàng yǔ bì. jí yǔ bì guī, zhī fǔ zhāng guī yè jiàn bù dé, dà huì. mù rén dài qí dì tóu dié sòng yǔ bì, lì qiǎn lì shè zhī, dà jiā wǔ màn, shǐ qiǎn hái. yǔ bì liàng fēi dì yì, yǒu ài rú chū. biān xiū zhāng yuán zhēn bù zhī qí shǐ mò, qiǎn shū qiào ràng, yǒu" shàng gào sù wáng, zhèng míng tǎo zuì, qǐ róng xiān shēng jiǔ qiè xū míng" yǔ. zhí hòu bǐ qí shì yú suǒ zhuì lù. yòu yán yǔ bì bá hēng zú pǔ, zì chēng mén xià shì, shì dài fū yòng cǐ zī yǔ bì. hòu gù yǔn chéng lùn zhī yuē:" cǐ hào shì zhě wèi zhī yě." yǔ bì mén rén hòu jiē cóng sì, ér yǔ bì jìng bù guǒ. suǒ zhe rì lù, xī zì yán shēng píng suǒ de.
与弼始至京,贤推之上座,以宾师礼事之。编修尹直至,令坐于侧。直大愠,出即谤与弼。及与弼归,知府张璝谒见不得,大恚。募人代其弟投牒讼与弼,立遣吏摄之,大加侮慢,始遣还。与弼谅非弟意,友爱如初。编修张元桢不知其始末,遣书诮让,有“上告素王,正名讨罪,岂容先生久窃虚名”语。直后笔其事于《琐缀录》。又言与弼跋亨族谱,自称门下士,士大夫用此訾与弼。后顾允成论之曰:“此好事者为之也。”与弼门人后皆从祀,而与弼竟不果。所著《日录》,悉自言生平所得。
qí mén rén zuì zhù zhě yuē hú jū rén chén xiàn zhāng lóu liàng, cì yuē hú jiǔ sháo xiè fù zhèng kàng. hú jiǔ sháo, zì fèng yí, shǎo cóng yǔ bì xué. zhū shēng lái xué zhě, yǔ bì lìng xiān jiàn jiǔ sháo. jí yǔ bì mò, mén rén duō zhuǎn shī zhī. jiā pín, kè zi lì gēng, jǐn gěi yī shí. chéng huà zhōng zú. xiè fù, zì yī yáng, qí mén rén. wén yǔ bì chàng dào, qì kē jǔ yè cóng zhī yóu. shēn tǐ lì xíng, wù qiú zì dé. jū jiā xiào yǒu, sàng jì guān hūn, xī zūn gǔ lǐ. huò wèn xué, yuē:" zhī xíng bìng jìn, fǒu zé luò jì sòng gǔ xùn yǐ." wǎn bo shì xī shān zhī lù, xué zhě chēng xī shān xiān shēng. hóng zhì mò nián zú, nián liù shí wǔ. zhèng kàng, zì kǒng míng, cháng shān rén. wèi zhū shēng, shì yǒu sī, bù ǒu, jí qì qù, shī yǔ bì. cí guī, rì jiū zhū rú lùn yì, yī qiè shé zhōng yú zhū zǐ. shì qīn xiào. shè yì xué, lì shè cāng, yǐ huì zú dǎng. suǒ zhe yì yì fā míng dú shǐ guǎn jiàn guān wù yú lùn wā míng jí, duō jìn yú huǒ.
其门人最著者曰胡居仁、陈献章、娄谅,次曰胡九韶、谢复、郑伉。胡九韶,字凤仪,少从与弼学。诸生来学者,与弼令先见九韶。及与弼殁,门人多转师之。家贫,课子力耕,仅给衣食。成化中卒。谢复,字一阳,祁门人。闻与弼倡道,弃科举业从之游。身体力行,务求自得。居家孝友,丧祭冠婚,悉遵古礼。或问学,曰:“知行并进,否则落记诵诂训矣。”晚卜室西山之麓,学者称西山先生。弘治末年卒,年六十五。郑伉,字孔明,常山人。为诸生,试有司,不偶,即弃去,师与弼。辞归,日究诸儒论议,一切折衷于朱子。事亲孝。设义学,立社仓,以惠族党。所著《易义发明》、《读史管见》、《观物余论》、《蛙鸣集》,多烬于火。
chén zhēn chéng, zì huì dé, zhāng zhōu zhèn hǎi wèi rén. chū zhì jǔ fù xiāng shì, wén yǒu sī fáng chá guò yán, wú dài shì lǐ, chǐ zhī qì qù, yóu shì dǔ zhì shèng xián zhī xué. dú dà xué huò wèn, jiàn zhū zǐ zhòng yán zhǔ jìng, zhī" jìng" wèi dà xué shǐ jī. yòu dé chéng zǐ zhǔ yī zhī shuō, zhuān xīn kè zhì, tàn yuē:" dà xué, chéng yì wèi tiě mén guān, zhǔ yī èr zì, nǎi qí yù yào shi yě." tiān shùn èr nián yì quē shàng chéng zhū zhèng xué zuǎn yào. qí shū shǒu qǔ chéng shì xué zhì, cì cǎi zhū zǐ lùn shuō, cì zuò èr tú, yī zhe shèng rén xīn yǔ tiān dì tóng yùn, yī zhe xué zhě zhī xīn fǎ tiān zhī yùn, zhōng yán lì míng shī fǔ huáng chǔ lóng jiào běn shù shì, yǐ bì tú shuō zhī yì. shū zòu, xià lǐ bù yì, shì láng zōu gàn qǐn qí shì. zhēn chéng guī, wén lín chuān wú yǔ bì fāng jiǎng xué, yù jiù wèn zhī. guò nán chāng, zhāng yuán zhēn zhǐ zhī sù, yǔ yǔ, dà tuī fú yuē:" sī dào zì chéng zhū yǐ lái, wéi xiān shēng de qí zhēn. rú kāng zhāi zhě, bù kě jiàn, yì bù bì jiàn yě." suì guī mǐn, qián sī jìng zuò, zì hào zhāng nán bù yī. zú yú chéng huà shí nián, nián liù shí sì. zhēn chéng xué wú shī chéng, dú de yú yí jīng zhī zhōng. zì yǐ pì chǔ hǎi bīn, chū ér fǎng qiú dāng shì xué zhě, suī wèi yǔ yǔ bì xiāng zhèng, yào qí xué pō shì jìn zhī.
陈真晟,字晦德,漳州镇海卫人。初治举赴乡试,闻有司防察过严,无待士礼,耻之弃去,由是笃志圣贤之学。读《大学或问》,见朱子重言主敬,知“敬”为《大学》始基。又得程子主一之说,专心克治,叹曰:“《大学》,诚意为铁门关,主一二字,乃其玉钥匙也。”天顺二年诣阙上《程朱正学纂要》。其书首取程氏学制,次采朱子论说,次作二图,一著圣人心与天地同运,一著学者之心法天之运,终言立明师、辅皇储、隆教本数事,以毕图说之意。书奏,下礼部议,侍郎邹干寝其事。真晟归,闻临川吴与弼方讲学,欲就问之。过南昌,张元祯止之宿,与语,大推服曰:“斯道自程、朱以来,惟先生得其真。如康斋者,不可见,亦不必见也。”遂归闽,潜思静坐,自号漳南布衣。卒于成化十年,年六十四。真晟学无师承,独得于遗经之中。自以僻处海滨,出而访求当世学者,虽未与与弼相证,要其学颇似近之。
lǚ nán, zì zhòng mù, gāo líng rén, bié hào jīng yě, xué zhě chēng jīng yě xiān shēng. zhèng dé sān nián dēng jìn shì dì yī, shòu xiū zhuàn. liú jǐn yǐ nán tóng xiāng yù zhì zhī, xiè bù wǎng. yòu yīn xī xià shì, shū qǐng dì rù gōng qīn zhèng shì, qián xiāo huò běn. jǐn è qí zhí, yù shā zhī, yǐn jí qù. jǐn zhū, yǐ jiàn fù guān. qián qīng gōng zāi, yìng zhào chén liù shì, qí yán chú yì zǐ, qiǎn fān sēng, qǔ huí zhèn shǒu tài jiàn, yóu rén suǒ bù gǎn yán. shì nián qiū, yǐ fù bìng guī. dōu yù shǐ shèng yīng qī, yù shǐ zhū jié xióng xiāng cáo guī lèi shū jiàn. shì shì zōng sì wèi, shǒu zhào nán. shàng shū quàn qín xué yǐ wéi xīn zhèng zhī zhù, lüè yuē:" kè jǐ shèn dú, shàng duì tiān xīn qīn xián yuǎn chán, xià tōng mín zhì, shù tài píng zhī yè kě zhì." dà lǐ yì xìng, yǔ zhāng guì wǔ. yǐ shí sān shì zì chén, zhōng yǐ dà lǐ wèi dìng, chǎn yán rì jìn, yǐn wèi jǐ zuì. shàng nù, xià zhào yù, zhé jiě zhōu pàn guān, shè xíng zhōu shì. xù qióng dú, jiǎn dīng yì, quàn nóng sāng, xìng shuǐ lì, zhù dī hù yán chí, xíng lǚ shì xiāng yuē jí wén gōng jiā lǐ, qiú zi xià hòu, jiàn sī mǎ wēn gōng cí. sì fāng xué zhě rì zhì, yù shǐ wèi pì jiě liáng shū yuàn yǐ jū zhī. sān nián, yù shǐ lú huàn děng lèi jiàn, shēng nán jīng zōng rén fǔ jīng lì, lì guān shàng bǎo sī qīng. wú chǔ mǐn yuè shì cóng zhě bǎi yú rén. jìn nán jīng tài pú sì shǎo qīng. tài miào zāi, qǐ bà chù, bù yǔn. xuǎn guó zǐ jiàn jì jiǔ, jìn nán jīng lǐ bù yòu shì láng, shǔ lì bù shì. dì jiāng gōng sì xiǎn líng, lèi shū quàn zhǐ, bù bào. zhí tiān biàn, suì qǐ zhì shì guī. nián liù shí sì zú, gāo líng rén wéi bà shì zhě sān rì. jiě liáng jí sì fāng xué zhě wén zhī, jiē shè wèi, chí xīn sàng. fù wén, shàng chuò cháo yī rì, cì jì zàng.
吕柟,字仲木,高陵人,别号泾野,学者称泾野先生。正德三年登进士第一,授修撰。刘瑾以柟同乡欲致之,谢不往。又因西夏事,疏请帝入宫亲政事,潜消祸本。瑾恶其直,欲杀之,引疾去。瑾诛,以荐复官。乾清宫灾,应诏陈六事,其言除义子,遣番僧,取回镇守太监,尤人所不敢言。是年秋,以父病归。都御史盛应期,御史朱节、熊相、曹珪累疏荐。适世宗嗣位,首召柟。上疏劝勤学以为新政之助,略曰:“克己慎独,上对天心;亲贤远谗,下通民志,庶太平之业可致。”大礼议兴,与张、桂忤。以十三事自陈,中以大礼未定,谄言日进,引为己罪。上怒,下诏狱,谪解州判官,摄行州事。恤茕独,减丁役,劝农桑,兴水利,筑堤护盐池,行《吕氏乡约》及《文公家礼》,求子夏后,建司马温公祠。四方学者日至,御史为辟解梁书院以居之。三年,御史卢焕等累荐,升南京宗人府经历,历官尚宝司卿。吴、楚、闽、越士从者百余人。晋南京太仆寺少卿。太庙灾,乞罢黜,不允。选国子监祭酒,晋南京礼部右侍郎,署吏部事。帝将躬祀显陵,累疏劝止,不报。值天变,遂乞致仕归。年六十四卒,高陵人为罢市者三日。解梁及四方学者闻之,皆设位,持心丧。讣闻,上辍朝一日,赐祭葬。
nán shòu yè wèi nán xuē jìng zhī, jiē hé dōng xuē xuān zhī chuán, xué yǐ qióng lǐ shí jiàn wéi zhǔ. guān nán dōu, yǔ zhàn ruò shuǐ zōu shǒu yì gòng zhǔ jiǎng xí. shì sān shí yú nián, jiā wú cháng wù, zhōng shēn wèi cháng yǒu duò róng. shí tiān xià yán xué zhě, bù guī wáng shǒu rén, zé guī zhàn ruò shuǐ, dú shǒu chéng zhū bù biàn zhě, wéi nán yǔ luó qīn shùn yún. suǒ zhe yǒu sì shū yīn wèn yì shuō yì shū shuō yào shī shuō xù chūn qiū shuō zhì lǐ wèn nèi wài piān shǐ yuē xiǎo xué shì hán shǔ jīng tú jiě shǐ guǎn xiàn nà sòng sì zǐ chāo shì nán shěng zòu gǎo jīng yě shī wén jí. wàn lì chóng zhēn jiān, lǐ zhēn zhào jǐn zhōu zi yì wáng shì xìng jiǎng dé jǐng xiān hòu qǐng cóng sì kǒng miào, xià bù yì, wèi jí xíng. nán dì zǐ jīng yáng lǚ qián, zì shí jiàn, jǔ yú xiāng. guān gōng bù sī wù. zhāng jié, zì jiè fū. xián níng lǐ tǐng, zì zhèng wǔ. jiē yǒu xué xíng.
柟受业渭南薛敬之,接河东薛瑄之传,学以穷理实践为主。官南都,与湛若水、邹守益共主讲席。仕三十余年,家无长物,终身未尝有惰容。时天下言学者,不归王守仁,则归湛若水,独守程、朱不变者,惟柟与罗钦顺云。所著有《四书因问》、《易说翼》、《书说要》、《诗说序》、《春秋说志》、《礼问内外篇》、《史约》、《小学释》、《寒暑经图解》、《史馆献纳》、《宋四子抄释》、《南省奏藁》、《泾野诗文集》。万历、崇祯间,李祯、赵锦、周子义、王士性、蒋德璟先后请从祀孔庙,下部议,未及行。柟弟子泾阳吕潜,字时见,举于乡。官工部司务。张节,字介夫。咸宁李挺,字正五。皆有学行。
qián lǐ rén guō fú, zì wéi fān, yóu jǔ rén guān mǎ hú zhī fǔ. lán tián wáng zhī shì, zì yù lì. yóu jǔ rén yǐ zhào yòng xián jiàn, shòu guó zǐ bó shì. liǎng rén bù jí nán mén, yì qín shì zhī dǔ xué zhě yě.
潜里人郭郛,字维藩,由举人官马湖知府。蓝田王之士,字欲立。由举人以赵用贤荐,授国子博士。两人不及柟门,亦秦士之笃学者也。
shào bǎo, zì guó xián, wú xī rén. nián shí jiǔ, xué yú jiāng pǔ zhuāng chǎng. chéng huà èr shí nián jǔ jìn shì, shòu xǔ zhōu zhī zhōu. yuè shuò, huì zhū shēng yú xué gōng, jiǎng míng yì lì gōng sī zhī biàn. zhèng yǐng kǎo shū cí mù. gǎi wèi wén dì miào yǐ cí hàn mǐn dì, bù chēng xiàn ér chēng mǐn, cóng zhāo liè suǒ shì yě. wū yán lóng gǔ chū dì zhōng wèi huò fú, bǎo qǔ gǔ, huǐ yú tíng, zhàng wū ér qiǎn zhī. gōng kè nóng sāng, fǎng zhū zǐ shè cāng, lì jī sàn fǎ, xíng jì kǒu jiāo tián fǎ, yǐ bèi xiōng huāng.
邵宝,字国贤,无锡人。年十九,学于江浦庄昶。成化二十年举进士,授许州知州。月朔,会诸生于学宫,讲明义利公私之辨。正颍考叔祠墓。改魏文帝庙以祠汉愍帝,不称献而称愍,从昭烈所谥也。巫言龙骨出地中为祸福,宝取骨,毁于庭,杖巫而遣之。躬课农桑,仿朱子社仓,立积散法,行计口浇田法,以备凶荒。
hóng zhì qī nián rù wèi hù bù yuán wài láng, lì láng zhōng, qiān jiāng xī tí xué fù shǐ. shì cài zhōu yuán gōng cí. xiū bái lù shū yuàn xué shè, chù xué zhě. qí jiào, yǐ zhì zhī lì xíng wéi běn. jiāng xī sú hǎo yīn yáng jiā yán, yǒu shù shí nián bù zàng fù mǔ zhě. bǎo xià lìng, shì bù zàng qīn zhě bù dé yǔ shì, yú shì xiāng shuài jǔ zàng, yǐ qiān jì. níng wáng chén háo suǒ shī wén, jùn què zhī. hòu chén háo bài, yǒu sī jiào kān, dú wú bǎo jī. qiān zhè jiāng àn chá shǐ, zài qiān yòu bù zhèng shǐ. yǔ zhèn shǒu tài jiàn kān chù zhōu yín kuàng, bǎo yuē:" fèi duō huò shǎo, láo mín shāng cái, lǜ shēng tā biàn." zú zòu qǐn qí shì. jìn hú guǎng bù zhèng shǐ.
弘治七年入为户部员外郎,历郎中,迁江西提学副使。释菜周元公祠。修白鹿书院学舍,处学者。其教,以致知力行为本。江西俗好阴阳家言,有数十年不葬父母者。宝下令,士不葬亲者不得与试,于是相率举葬,以千计。宁王宸濠索诗文,峻却之。后宸濠败,有司校勘,独无宝迹。迁浙江按察使,再迁右布政使。与镇守太监勘处州银矿,宝曰:“费多获少,劳民伤财,虑生他变。”卒奏寝其事。进湖广布政使。
zhèng dé sì nián zhuó yòu fù dōu yù shǐ, zǒng dū cáo yùn. liú jǐn shàn zhèng, bǎo zhì jīng, jué bù yǔ tōng. jǐn nù cáo shuài píng jiāng bó chén xióng, yù shǐ bǎo hé zhī, qiǎn xiào wèi shù bèi yào bǎo zuǒ shùn mén, wēi yán kǒng zhī yuē:" xíng dǎi rǔ." zhāng cǎi cáo yuán zì nèi chū, yǔ bǎo yuē:" jùn dì hé píng jiāng, wú hòu huàn yǐ." bǎo yuē:" píng jiāng gōng chén hòu, dū cáo wèi jiǔ, wú dà guò, bù zhī suǒ hé." èr rén mò rán chū. yuè sān rì, jǐ shì zhōng hé xióng bìng jí bǎo, lēi zhì shì qù. jǐn zhū, qǐ xún fǔ guì zhōu, xún qiān hù bù yòu shì láng, jìn zuǒ shì láng. mìng jiān zuǒ qiān dōu yù shǐ, chǔ zhì liáng yùn. jí huì kān tōng zhōu chéng háo guī, zòu chēng zhǐ. xún shū qǐng zhōng yǎng guī, yù shǐ táng fèng yí yè zhōng qǐng yòng zhī liú dū biàn yǎng, nǎi bài nán jīng lǐ bù shàng shū, zài shū cí miǎn. shì zōng jí wèi, qǐ qián guān, fù yǐ mǔ lǎo kěn cí. xǔ zhī, mìng yǒu sī yǐ lǐ cún wèn. jiǔ zhī zú, zèng tài zǐ tài bǎo, shì wén zhuāng.
正德四年擢右副都御史,总督漕运。刘瑾擅政,宝至京,绝不与通。瑾怒漕帅平江伯陈熊,欲使宝劾之,遣校尉数辈要宝左顺门,危言恐之曰:“行逮汝。”张彩、曹元自内出,语宝曰:“郡第劾平江,无后患矣。”宝曰:“平江功臣后,督漕未久,无大过,不知所劾。”二人默然出。越三日,给事中劾熊并及宝,勒致仕去。瑾诛,起巡抚贵州,寻迁户部右侍郎,进左侍郎。命兼左佥都御史,处置粮运。及会勘通州城濠归,奏称旨。寻疏请终养归,御史唐凤仪、叶忠请用之留都便养,乃拜南京礼部尚书,再疏辞免。世宗即位,起前官,复以母老恳辞。许之,命有司以礼存问。久之卒,赠太子太保,谥文庄。
bǎo sān suì ér gū, shì mǔ guò shì zhì xiào. fǔ shí suì, mǔ jí, wéi wén gào tiān, yuàn jiǎn jǐ suàn yán mǔ nián. jí zhōng yǎng guī, dé jí, zuǒ shǒu bù rén, yóu zhāo xī shì qīn cè bù xiè. xué yǐ luò mǐn wèi de, cháng yuē:" wú yuàn wéi zhēn shì dài fū, bù yuàn wèi jiǎ dào xué." jǔ nán jī, shòu zhī yú lǐ dōng yáng. wèi shī wén, diǎn zhòng hé yǎ, yǐ dōng yáng wèi zōng. zhì yú yuán běn jīng shù, cuì rán yī chū yú zhèng, zé qí suǒ zì de yě. bó zōng qún jí, yǒu de zé shū zhī jiǎn, qǔ chéng zǐ" jīn rì gé yī wù, míng rì gé yī wù" zhī yì, míng zhī yuē rì gé zi. suǒ zhe xué shǐ jiǎn duān èr lù, xún fǔ wú tíng jǔ shàng yú cháo, wài dìng xìng shū shuō cáo zhèng jǔ yào zhū jí ruò gān juǎn. xué zhě chēng èr quán xiān shēng.
宝三岁而孤,事母过氏至孝。甫十岁,母疾,为文告天,愿减己算延母年。及终养归,得疾,左手不仁,犹朝夕侍亲侧不懈。学以洛、闽为的,尝曰:“吾愿为真士大夫,不愿为假道学。”举南畿,受知于李东阳。为诗文,典重和雅,以东阳为宗。至于原本经术,粹然一出于正,则其所自得也。博综群籍,有得则书之简,取程子“今日格一物,明日格一物”之义,名之曰日格子。所著《学史》、简端二录,巡抚吴廷举上于朝,外《定性书说》、《漕政举要》诸集若干卷。学者称二泉先生。
qí mén rén, tóng yì wáng wèn, zì zi yù, yǐ xué xíng chēng. jiā jìng shí qī nián chéng jìn shì. shòu hù bù zhǔ shì, jiān xú zhōu cāng, jiǎn xiàn hào shí èr sān. yǐ fù lǎo, qǐ biàn yǎng, gǎi nán jīng zhí fāng, qiān chē jià láng zhōng guǎng dōng qiān shì. xíng wèi bàn dào, qǐ yǎng guī. fù zú, suì bù fù shì. zhù shì hú shàng, dú shū sān shí nián, bù lǚ chéng shì, shù bèi jiàn bù qǐ. gōng shī wén shū huà, qīng xiū yǎ shàng, shì dài fū jiē mù zhī. zú nián bā shí, mén rén sī shì yuē wén jìng xiān shēng.
其门人,同邑王问,字子裕,以学行称。嘉靖十七年成进士。授户部主事,监徐州仓,减羡耗十二三。以父老,乞便养,改南京职方,迁车驾郎中、广东佥事。行未半道,乞养归。父卒,遂不复仕。筑室湖上,读书三十年,不履城市,数被荐不起。工诗文书画,清修雅尚,士大夫皆慕之。卒年八十,门人私谥曰文静先生。
zi jiàn, zì rǔ míng. jiā jìng mò nián jìn shì. lèi guān lì bù jī xūn láng zhōng. niàn fù lǎo, xiè bìng guī, fèng yǎng bù lí cè. fù mò jiǔ zhī, jìn shàng bǎo qīng, gǎi nán jīng hóng lú qīng, yǐn nián qǐ xiū. jìn tài pú qīng, zhì shì. jiàn yì shàn huà, yǒu yán shèng qí fù zhě, suì zhōng shēn bù fù zuò.
子鉴,字汝明。嘉靖末年进士。累官吏部稽勋郎中。念父老,谢病归,奉养不离侧。父殁久之,进尚宝卿,改南京鸿胪卿,引年乞休。进太仆卿,致仕。鉴亦善画,有言胜其父者,遂终身不复作。
yáng lián, zì fāng zhèn, fēng chéng rén. fù chóng, yǒng zhōu zhī fǔ, shòu yè wú yǔ bì mén rén hú jiǔ sháo. lián chéng jiā xué, zǎo yǐ wén xíng chēng. jǔ chéng huà mò nián jìn shì, gǎi shù jí shì. hóng zhì sān nián, shòu nán jīng hù kē jǐ shì zhōng. míng nián, jīng shī dì zhèn, hé yòng shì dà chén. wǔ nián yǐ zāi yì shàng liù shì. yī, jīng yán tíng bà shí, yí rì lìng jiǎng guān gèng zhí dài wèn. èr, zhào yòng yán shì qiān zhé guān, bù dàng xiàn tái jiàn jí dēng jí yǐ hòu. sān, zhì liǎng zhè sān wú shuǐ huàn, tíng é wài zhī zào. sì, zhào lín xià tián tuì zhū chén. wǔ, shān fǎ sī tiáo lì. liù, zāi yì cè miǎn dà chén. mò yán, yù dà zhèng, yí zhào dà chén miàn yì, jǐ shì yù shǐ suí rù bó zhèng. dì pō nà zhī. lì bù shàng shū wáng shù bèi chán, lián qǐng chì chán xié, wú wéi suǒ huò. mǔ sāng, fú què, qǐ rèn xíng kē. qǐng sì xuē xuān, qǔ dú shū lù zhù guó xué. míng nián sān yuè yǒu zhào yǐ xià xún yù jīng yán. lián yán:" gù shì, jīng yán yī yuè sān jǔ, gǒu yǐ yuè zhōng qǐ yǐ yuè chū bà, zé jìn jiǎng yǒu jǐ? qiě jīng yán qǐ ér hòu rì jiǎng jì zhī, jīn chí yī rì zhī jīng yán, jí chuò yī xún zhī rì jiǎng yě." bào wén. yǐ fù lǎo yù biàn yǎng, fù gǎi nán jīng bīng kē. zhōng guì lǐ guǎng sǐ, dé tíng chén tōng huì jí. yán guān hé huì zhě, dì yù jiū ér zhōng zhǐ. lián lǜ tóng guān lì zhēng, jìng bù nà. yǐ, qǐng shēn míng sì diǎn, wèi sòng rú zhōu chéng zhāng zhū cóng sì zhī wèi, yí jū hàn táng zhū rú shàng. quē lǐ miào, dāng gèng lì mù zhǔ. dà chéng běn lè míng, bù hé shì fǎ. jiē bù guǒ xíng. qiān nán jīng guāng lù shǎo qīng. zhèng dé chū, jiù gǎi tài pú, lì shùn tiān fǔ yǐn. shí jīng jūn shǔ chū, chē fèi dòng shù qiān jīn, lián qǐng dà xīng dì yùn suǒ yú yín gōng zhī. zòu miǎn xià shuì wàn wǔ qiān dàn, lǜ zhōu xiàn qiǎo qǔ mín cái, zhì suì bàn bù, lì wú néng wéi jiān. qián qīng gōng zāi, jí chén shí zhèng quē shī, shū liú zhōng. míng nián zhuó nán jīng lǐ bù yòu shì láng. shàng shū jiàn nán xún, bù bào. dì zhù nán jīng, mìng bǎi guān róng fú cháo jiàn. lián bù kě, qǐ yòng cháng yí, gèng qǐng yè jiàn tài miào, jù bào xǔ. shì zōng jí wèi, jiù qiān shàng shū.
杨廉,字方震,丰城人。父崇,永州知府,受业吴与弼门人胡九韶。廉承家学,早以文行称。举成化末年进士,改庶吉士。弘治三年,授南京户科给事中。明年,京师地震,劾用事大臣。五年以灾异上六事。一,经筵停罢时,宜日令讲官更直待问。二,召用言事迁谪官,不当限台谏及登极以后。三,治两浙、三吴水患,停额外织造。四,召林下恬退诸臣。五,删法司条例。六,灾异策免大臣。末言,遇大政,宜召大臣面议,给事、御史随入驳正。帝颇纳之。吏部尚书王恕被谗,廉请斥谗邪,无为所惑。母丧,服阕,起任刑科。请祀薛瑄,取《读书录》贮国学。明年三月有诏以下旬御经筵。廉言:“故事,经筵一月三举,苟以月终起以月初罢,则进讲有几?且经筵启而后日讲继之,今迟一日之经筵,即辍一旬之日讲也。”报闻。以父老欲便养,复改南京兵科。中贵李广死,得廷臣通贿籍。言官劾贿者,帝欲究而中止。廉率同官力争,竟不纳。已,请申明祀典,谓宋儒周、程、张、朱从祀之位,宜居汉、唐诸儒上。阙里庙,当更立木主。大成本乐名,不合谥法。皆不果行。迁南京光禄少卿。正德初,就改太仆,历顺天府尹。时京军数出,车费动数千金,廉请大兴递运所余银供之。奏免夏税万五千石,虑州县巧取民财,置岁办簿,吏无能为奸。乾清宫灾,极陈时政缺失,疏留中。明年擢南京礼部右侍郎。上疏谏南巡,不报。帝驻南京,命百官戎服朝见。廉不可,乞用常仪,更请谒见太庙,俱报许。世宗即位,就迁尚书。
lián yǔ luó qīn shùn shàn, wèi jū jìng qióng lǐ zhī xué, wén bì gēn liù jīng, zì lǐ yuè qián gǔ zhì xīng lì suàn shù, jù shí qí běn mò. xué zhě chēng yuè hú xiān shēng. cháng yǐ dì wáng zhī dào mò qiè yú dà xué, zì wèi jǐ shì jí shàng yán, jìn jiǎng yí xiān dà xué yǎn yì, zhì shì shǒu jìn dà xué yǎn yì jié lüè. dì yōu zhào dá zhī. shū lùn dà lǐ, yǐn chéng yí zhū xī yán wèi zhèng, qiě yán:" jīn yì yì zhě lǜ zǔ ōu yáng xiū. rán xiū yú kǎo zhī yī zì, suī yù jiā zhī yú pú wáng, wèi rěn jué zhī yú rén zōng. jīn nǎi yù jué zhī yú xiào miào, cǐ yòu xiū suǒ bù rěn yán zhě." bào wén. bā shū qǐ xiū, zhì jiā jìng èr nián, cì chì chí yì, gěi fū lǐn rú zhì. jiā jū èr nián zú, nián qī shí sì. zèng tài zǐ shǎo bǎo, shì wén kè.
廉与罗钦顺善,为居敬穷理之学,文必根《六经》,自礼乐、钱谷至星历、算数,具识其本末。学者称月湖先生。尝以帝王之道莫切于《大学》,自为给事即上言,进讲宜先《大学衍义》,至是首进《大学衍义节略》。帝优诏答之。疏论大礼,引程颐、朱熹言为证,且言:“今异议者率祖欧阳修。然修于考之一字,虽欲加之于濮王,未忍绝之于仁宗。今乃欲绝之于孝庙,此又修所不忍言者。”报闻。八疏乞休,至嘉靖二年,赐敕、驰驿,给夫廪如制。家居二年卒,年七十四。赠太子少保,谥文恪。
liú guān, zì chóng guān, jí shuǐ rén. zhèng tǒng sì nián chéng jìn shì. fāng nián shào, hū yǐn jí gào guī. xún dīng nèi jiān, fú chú, zhōng bù chū. dù mén dú shū, qiú shèng xián zhī xué. sì fāng lái wèn dào zhě, zuò xí cháng bù gěi. xiàn lìng liú chéng wéi zhù shū yuàn yú hǔ qiū shān, míng yuē" yǎng zhōng". píng jū, fàn tuō sù, fú huàn yī, xiāo rán zì dé. měi rì duān zuò yī shì, wú xiè róng. huò quàn zhī shì, bù yīng. yòu zuò qín jiǎn gōng shù sì zhēn, yǐ jiào qí jiā, qǔ lǚ shì xiāng yuē biǎo zhe zhī, yǐ jiào qí xiāng. guān hūn sàng jì, xī rú zhū zǐ jiā lǐ. zú yǒu gū lí bù néng zì cún zhě zhōu zhī. huò qǐng zhù shù, yuē:" zhū zǐ jí wú wén zhèng zhī yán, zūn xìn zhī zú yǐ. fù hé yán." wú yǔ bì, qí lín jùn rén yě, jí tuī zhòng zhī.
刘观,字崇观,吉水人。正统四年成进士。方年少,忽引疾告归。寻丁内艰,服除,终不出。杜门读书,求圣贤之学。四方来问道者,坐席尝不给。县令刘成为筑书院于虎丘山,名曰“养中”。平居,饭脱粟,服浣衣,翛然自得。每日端坐一室,无懈容。或劝之仕,不应。又作《勤》、《俭》、《恭》、《恕》四《箴》,以教其家,取《吕氏乡约》表著之,以教其乡。冠婚丧祭,悉如《朱子家礼》。族有孤嫠不能自存者周之。或请著述,曰:“朱子及吴文正之言,尊信之足矣。复何言。”吴与弼,其邻郡人也,极推重之。
guān qián yǒu sūn dǐng, lú líng rén. yǒng lè zhōng wèi sōng jiāng fǔ jiào shòu, yǐ xiào dì lì jiào. hòu dū xué nán jī, rén chēng wéi zhēn xiào xiān shēng. yòu yǒu lǐ zhōng, jí shuǐ rén, guān fù dōu yù shǐ, hào gǔ píng xiān shēng, zài guān hòu. shì wèi jí shuǐ sān xiān shēng.
观前有孙鼎,庐陵人。永乐中为松江府教授,以孝弟立教。后督学南畿,人称为贞孝先生。又有李中,吉水人,官副都御史,号谷平先生,在观后。是为吉水三先生。
mǎ lǐ, zì bó xún, sān yuán rén. tóng lǐ shàng shū wáng shù jiā jū, jiǎng xué zhù shū. lǐ cóng zhī yóu, dé qí zhǐ shòu. yáng yī qīng dū xué zhèng, jiàn lǐ yǔ lǚ nán kāng hǎi wén, dà qí zhī, yuē:" kāng shēng zhī wén zhāng, mǎ shēng lǚ shēng zhī jīng xué, jiē tiān xià shì yě." dēng xiāng jiàn, rù guó xué, yǔ nán jí lín lǜ mǎ xiāng, yú cì kòu tiān xù, ān yáng cuī xǐ zhāng shì lóng, tóng xiàn qín wěi, rì qiè mó yú xué, míng zhèn dū xià. gāo lí shǐ zhě mù zhī, lù qí wén yǐ qù. lián zāo jiān, bù yù shì. ān nán shǐ zhě zhì, wèn zhǔ shì huáng qīng yuē:" guān zhōng mǎ lǐ xiān shēng ān zài, hé bù shì yě?" qí wèi wài yì suǒ zhòng rú cǐ.
马理,字伯循,三原人。同里尚书王恕家居,讲学著书。理从之游,得其指授。杨一清督学政,见理与吕柟、康海文,大奇之,曰:“康生之文章,马生、吕生之经学,皆天下士也。”登乡荐,入国学,与柟及林虑马乡,榆次寇天叙,安阳崔铣、张士隆,同县秦伟,日切劘于学,名震都下。高丽使者慕之,录其文以去。连遭艰,不预试。安南使者至,问主事黄清曰:“关中马理先生安在,何不仕也?”其为外裔所重如此。
zhèng dé jiǔ nián jǔ jìn shì. yī qīng wèi lì bù shàng shū, jí zhuó lǐ jī xūn zhǔ shì. diào wén xuǎn, qǐng gào guī. qǐ kǎo gōng zhǔ shì, xié láng zhōng zhāng yǎn ruì děng jiàn nán xún. zhào guì quē mén, yǔ zhàng duó fèng. wèi jǐ, fù gào guī. jiào shòu shēng tú, cóng yóu zhě zhòng. jiā jìng chū, qǐ jī xūn yuán wài láng, yǔ láng zhōng yú kuān děng fú quē zhēng dà lǐ. xià zhào yù, zài yǔ zhàng duó fèng. lǚ qiān kǎo gōng láng zhōng. gù hù bù láng zhōng zhuāng yì zhě, zhèng dé shí shǒu dǎo liú jǐn hé tiān xià kù cáng. jǐn bài, luò zhí. zhì shì zòu biàn qiú fù, dāng lù zhě shǔ lǐ, lǐ lì chí bù kě, qǐn qí shì. wǔ nián dà jì wài lì, dà xué shì jiǎ yǒng lì bù shàng shū liào huàn yǐ sī hàn yù qù guǎng dōng fù shǐ wèi xiào hé nán fù shǐ xiāo míng fèng shǎn xī fù shǐ táng lóng. lǐ lì zhēng yuē:" sān rén dū xué zhèng, míng zhù tiān xià, bì yù qù sān rén, qǐng xiān qù lǐ." nǎi zhǐ. míng nián dà jì jīng guān, chù zhāng wáng zǒng guì è dǎng lì bù láng zhōng péng zé, wáng zǒng è jìng qǔ zhǐ liú zhī. lǐ zhuó nán jīng tōng zhèng cān yì, qǐng jí qù. jū sān nián, qǐ guāng lù qīng, wèi jǐ gào guī. yuè shí nián, fù qǐ nán jīng guāng lù qīng, xún yǐn nián zhì shì. sān shí sì nián, shǎn xī dì zhèn, lǐ yǔ qī jiē sǐ.
正德九年举进士。一清为吏部尚书,即擢理稽勋主事。调文选,请告归。起考功主事,偕郎中张衍瑞等谏南巡。诏跪阙门,予杖夺俸。未几,复告归。教授生徒,从游者众。嘉靖初,起稽勋员外郎,与郎中余宽等伏阙争大礼。下诏狱,再予杖夺俸。屡迁考功郎中。故户部郎中庄绎者,正德时首导刘瑾核天下库藏。瑾败,落职。至是奏辨求复,当路者属理,理力持不可,寝其事。五年大计外吏,大学士贾咏、吏部尚书廖幻以私憾欲去广东副使魏校、河南副使萧鸣凤、陕西副使唐龙。理力争曰:“三人督学政,名著天下,必欲去三人,请先去理。”乃止。明年大计京官,黜张〈王总〉、桂萼党吏部郎中彭泽,〈王总〉、萼竟取旨留之。理擢南京通政参议,请急去。居三年,起光禄卿,未几告归。阅十年,复起南京光禄卿,寻引年致仕。三十四年,陕西地震,理与妻皆死。
lǐ xué xíng chún dǔ, jū sāng qǔ gǔ lǐ jí sī mǎ guāng shū yí zhū xī jiā lǐ shé zhōng yòng zhī, yǔ lǚ nán bìng wèi guān zhōng xué zhě suǒ zōng. mù zōng lì, zèng yòu fù dōu yù shǐ. tiān qǐ chū, zhuī shì zhōng xiàn.
理学行纯笃,居丧取古礼及司马光《书仪》、朱熹《家礼》折衷用之,与吕柟并为关中学者所宗。穆宗立,赠右副都御史。天启初,追谥忠宪。
wèi xiào, zì zi cái, kūn shān rén. qí xiān běn lǐ xìng, jū sū zhōu fēng mén zhī zhuāng qú, yīn zì hào" zhuāng qú". hóng zhì shí bā nián chéng jìn shì. lì nán jīng xíng bù láng zhōng. shǒu bèi tài jiàn liú láng jí liú jǐn shì zhāng shén, huò zì pàn zhuàng sòng fǎ sī, mò gǎn kàng zhě. xiào zhí xíng jǐ yì, wú suǒ xùn. gǎi bīng bù láng zhōng, yí jí guī. jiā jìng chū, qǐ wèi guǎng dōng tí xué fù shǐ. dīng yōu, fú què, bǔ jiāng xī bīng bèi fù shǐ. lèi qiān guó zǐ jì jiǔ, tài cháng qīng, xún zhì shì.
魏校,字子才,昆山人。其先本李姓,居苏州葑门之庄渠,因自号“庄渠”。弘治十八年成进士。历南京刑部郎中。守备太监刘瑯藉刘瑾势张甚,或自判状送法司,莫敢抗者。校直行己意,无所徇。改兵部郎中,移疾归。嘉靖初,起为广东提学副使。丁忧,服阕,补江西兵备副使。累迁国子祭酒,太常卿,寻致仕。
xiào sī shū hú jū rén zhǔ jìng zhī xué, ér guàn tōng zhū rú zhī shuō, zé zhí yóu jīng. cháng yǔ yú yòu lùn xìng, lüè yuē:" tiān dì zhě, yīn yáng wǔ xíng zhī běn tǐ yě, gù lǐ wú bù jù. rén wù zhī xìng, jiē chū yú tiān dì, rán ér rén dé qí quán, wù dé qí piān." yòu yuē:" gǔ shèng xián lùn xìng yǒu èr: qí yī, xìng yǔ qíng duì yán, cǐ shì xìng zhī běn yì, zhí zhǐ cǐ lǐ ér yán. qí yī, xìng yǔ xí duì yán, dàn qǔ shēng zì wèi yì, fēi xìng zhī suǒ yǐ dé míng, gài yuē tiān suǒ shēng wéi xìng, rén suǒ wéi yuē xí ěr. xiān rú yīn' xìng xiāng jìn' yī yǔ, suì wèi xìng jiān qì zhì ér yán, bù zhī rén xìng shàng xià bù kě tiān yī wù, cái zhe qì zhì, biàn bù dé wèi zhī xìng yǐ. xún zǐ lùn xìng è, yáng zǐ lùn xìng shàn è hùn, hán zi lùn xìng yǒu sān pǐn, zhòng yán xiáo luàn, bì zhé zhī shèng. ruò wèi fū zǐ' xìng xiāng jìn' yī yán, zhèng lùn xìng zhī suǒ yǐ dé míng, zé qián hòu shuō jiē bù miù yú shèng rén, ér mèng zǐ dào xìng shàn, fǎn wèi yī piān zhī lùn yǐ. mèng zǐ jiàn zhī fēn míng, gù yán zhī zhí jié, dàn wèi yán xìng wèi hé wù, gù xún yáng hán zhū rú dé yǐ qí shuō luàn zhī. yī chuān yī yán yǐ duàn zhī, yuē' xìng, jí lǐ yě', zé zhū shuō jiē bù gōng zì pò yǐ." suǒ zhe yǒu dà xué zhǐ guī liù shū jīng yùn. zú, shì gōng jiǎn. táng shùn zhī wáng yīng diàn wáng jìng chén, jiē qí dì zǐ yě. shùn zhī, zì yǒu chuán.
校私淑胡居仁主敬之学,而贯通诸儒之说,择执尤精。尝与余祐论性,略曰:“天地者,阴阳五行之本体也,故理无不具。人物之性,皆出于天地,然而人得其全,物得其偏。”又曰:“古圣贤论性有二:其一,性与情对言,此是性之本义,直指此理而言。其一,性与习对言,但取生字为义,非性之所以得名,盖曰天所生为性,人所为曰习耳。先儒因‘性相近’一语,遂谓性兼气质而言,不知人性上下不可添一物,才著气质,便不得谓之性矣。荀子论性恶,杨子论性善恶混,韩子论性有三品,众言淆乱,必折之圣。若谓夫子‘性相近’一言,正论性之所以得名,则前后说皆不谬于圣人,而孟子道性善,反为一偏之论矣。孟子见之分明,故言之直捷,但未言性为何物,故荀、杨、韩诸儒得以其说乱之。伊川一言以断之,曰‘性,即理也’,则诸说皆不攻自破矣。”所著有《大学指归》、《六书精蕴》。卒,谥恭简。唐顺之、王应电、王敬臣,皆其弟子也。顺之,自有传。
wáng yīng diàn, zì zhāo míng, kūn shān rén. shòu yè yú xiào, dǔ hǎo zhōu lǐ, wèi zhōu lǐ zì sòng yǐ hòu, hú hóng jì běn gè zhù shū, zhǐ zhāi qí xiá xìn zhì shù shí wàn yán. ér yú shòu wēng wú chéng zé yǐ wéi dōng guān wèi cháng wáng, zá jiàn yú wǔ guān zhōng, ér gēng cì zhī. jìn shì hé qiáo xīn chén fèng wú shū fēn yì gè yǐ jǐ yì gēng dìng. rán cǐ jiē zhū rú zhī zhōu lǐ yě. tán yán shí shù zài, xiān qiú shèng rén zhī xīn, sù sī lǐ zhī yuán cì kǎo tiān xiàng zhī wén, yuán shè guān zhī yì, tuī wǔ guān lí hé zhī gù, jiàn gāng wéi tǒng tǐ zhī jí. yīn xiǎn yǐ tàn wēi, yīn xì ér yì dà, chéng zhōu lǐ chuán gǔ shù shí juǎn. yǐ wéi bǎi shì jì zhōu ér zhì, bì chū yú cǐ. jiā jìng zhōng, jiā huǐ yú bīng xiǎn, liú yù jiāng xī tài hé. yǐ qí shū jiù zhèng luó hóng xiān, hóng xiān dà fú. hàn lín chén chāng jī yǐ shī lǐ shì zhī. hú sōng fǔ jiāng xī, kān xíng yú shì.
王应电,字昭明,昆山人。受业于校,笃好《周礼》,谓《周礼》自宋以后,胡宏、季本各著书,指摘其瑕衅至数十万言。而余寿翁、吴澄则以为《冬官》未尝亡,杂见于五官中,而更次之。近世何乔新、陈凤梧、舒芬亦各以己意更定。然此皆诸儒之《周礼》也。覃研十数载,先求圣人之心,溯斯礼之源;次考天象之文,原设官之意,推五官离合之故,见纲维统体之极。因显以探微,因细而绎大,成《周礼传诂》数十卷。以为百世继周而治,必出于此。嘉靖中,家毁于兵燹,流寓江西泰和。以其书就正罗洪先,洪先大服。翰林陈昌积以师礼事之。胡松抚江西,刊行于世。
yīng diàn yòu yán jīng zì xué, jù shuō wén suǒ zài wèi é miù shèn zhě, wèi zhī dìng zhèng, míng yuē jīng zhuàn zhèng é. yòu zhe tóng wén bèi kǎo shū fǎ zhǐ yào liù yì yīn qiè guàn zhū tú liù yì xiāng guān tú. zú yú tài hé. chāng jī wèi jīng jì qí sàng, guī zhī kūn shān.
应电又研精字学,据《说文》所载为讹谬甚者,为之订正,名曰《经传正讹》。又著《同文备考》、《书法指要》、《六义音切贯珠图》、《六义相关图》。卒于泰和。昌积为经纪其丧,归之昆山。
shí yǒu lǐ rú yù zhě, tóng ān rú shēng, yì jīng yú zhōu lǐ, wèi huì yào shí wǔ juǎn. jiā jìng bā nián yì quē shàng zhī, dé zhǐ jiā jiǎng, cì guàn dài.
时有李如玉者,同安儒生,亦精于《周礼》,为《会要》十五卷。嘉靖八年诣阙上之,得旨嘉奖,赐冠带。
wáng jìng chén, zì yǐ dào, cháng zhōu rén, jiāng xī cān yì tíng zi yě. shí jiǔ wèi zhū shēng, shòu yè yú xiào. xìng zhì xiào, fù jū fā bèi, qīn zì shǔn shì. lǎo dé mào xuàn jí, zé wò yú tà xià, yè bù jiě yī, wēi wén xiǎng hāi shēng, jí yuè qǐ wèn ān. shì jì mǔ rú shì fù, qī shī mǔ huān, bù rù shì zhě shí sān zài. chū, shòu xiào mò chéng zhī zhǐ, cháng yán yì lùn bù rú zhù shù, zhù shù bù rú gōng xíng, gù jū cháng dù kǒu bù tán. zì jiàn gěng dìng xiàng, yǔ yǐ shèng xián wú dú chéng zhī xué, yóu shì duō suǒ yòu yè, dì zǐ cóng yóu zhě zhì sì bǎi yú rén. qí xué, yǐ shèn dú wèi xiān, ér zhǐ qīn zhǎng zhī jì rèn xí zhī jiān wèi shèn dú zhī běn, yóu yǐ biāo lì mén hù wèi jiè. xiāng rén zūn wèi shǎo hú xiān shēng. wàn lì zhōng, yǐ tíng chén jiàn, zhēng shòu guó zǐ bó shì, cí bù xíng. zhào yǐ suǒ shòu guān zhì shì. èr shí yī nián, xún àn yù shǐ gān shì jià fù jiàn. lì bù yǐ jìng chén nián gāo, qǐng yǒu sī shí jiā yōu lǐ, zhào kě. nián bā shí wǔ ér zhōng.
王敬臣,字以道,长洲人,江西参议庭子也。十九为诸生,受业于校。性至孝,父疽发背,亲自吮舐。老得瞀眩疾,则卧于榻下,夜不解衣,微闻响咳声,即跃起问安。事继母如事父,妻失母欢,不入室者十三载。初,受校默成之旨,尝言议论不如著述,著述不如躬行,故居常杜口不谈。自见耿定向,语以圣贤无独成之学,由是多所诱掖,弟子从游者至四百余人。其学,以慎独为先,而指亲长之际、衽席之间为慎独之本,尤以标立门户为戒。乡人尊为少湖先生。万历中,以廷臣荐,征授国子博士,辞不行。诏以所授官致仕。二十一年,巡按御史甘士价复荐。吏部以敬臣年高,请有司时加优礼,诏可。年八十五而终。
zhōu yīng, zì liáng shí, pú tián rén. chéng huà wǔ nián jìn shì. zhī guǎng dé zhōu, yǐ shàn zhèng wén, cì chì jīng yì. qiān nán jīng lǐ bù láng zhōng, chū wèi fǔ zhōu zhī fǔ, diào zhī zhèn yuǎn. zhì mǎn, xǐng qīn guī. hóng zhì chū, lì bù shàng shū wáng shù qǐ yīng sì chuān cān zhèng, jiǔ zhī, jìn yòu bù zhèng shǐ, xián yǒu shàn jī, yóu lì qīng jié. jǐ shì yù shǐ jiāo zhāng jiàn, dà chén yì duō zhī yīng, ér yīng yǐ mǔ sāng guī. fú chú, suì yǐn nián qǐ zhì rén. xiào zōng jiā zhī, zhào jìn yī jiē. zhèng dé zhōng zú, nián bā shí qī. yīng shǐ yǔ chén xiàn zhāng yǒu, xiàn zhāng zhī xué zhǔ yú jìng. yīng bù rán zhī, wèi xué dāng yǐ jū jìng wéi zhǔ, jìng zé xīn cún, rán hòu kě yǐ qióng lǐ. zì liù jīng zhī ào, yǐ jí tiān dì wàn wù zhī guǎng, jiē bù kě bù qióng. jī lěi jì duō, zé néng tōng guàn, ér yú dào zhī yī běn, yì zì dé zhī yǐ, suǒ wèi qiú zhū wàn shū ér hòu yī běn kě de yě. xué zhě chēng cuì qú xiān shēng. zi dà mó, dēng jìn shì, wèi shì zú.
周瑛,字梁石,莆田人。成化五年进士。知广德州,以善政闻,赐敕旌异。迁南京礼部郎中,出为抚州知府,调知镇远。秩满,省亲归。弘治初,吏部尚书王恕起瑛四川参政,久之,进右布政使,咸有善绩,尤励清节。给事、御史交章荐,大臣亦多知瑛,而瑛以母丧归。服除,遂引年乞致仁。孝宗嘉之,诏进一阶。正德中卒,年八十七。瑛始与陈献章友,献章之学主于静。瑛不然之,谓学当以居敬为主,敬则心存,然后可以穷理。自《六经》之奥,以及天地万物之广,皆不可不穷。积累既多,则能通贯,而于道之一本,亦自得之矣,所谓求诸万殊而后一本可得也。学者称翠渠先生。子大谟,登进士,未仕卒。
pān fǔ, zì kǒng xiū, shàng yú rén. chéng huà mò jìn shì. zhí xiàn zōng bēng, xiào zōng jiàn zuò fǔ èr shí rì, lǐ guān qǐng shuāi fú yù xī jiǎo mén shì shì, míng rì shì shuāi yì sù, yì shàn guān má yī yāo dié. dì bù xǔ, mìng qí èr shí qī rì hòu xíng zhī. zhì bǎi rì, dì yǐ dà xíng wèi zàng, má yī shuāi dié rú gù. fǔ yīn shàng shū qǐng xíng sān nián sàng, lüè yán:" zi wèi fù, chén wèi jūn, jiē zhǎn shuāi sān nián, rén zhī zhì, yì zhī jǐn yě. hàn wén dì yí zhào duǎn sàng, zhǐ yù biàn tiān xià chén mín, jǐng dì suì zì xíng zhī, shǐ qiān gǔ gāng cháng yī zhuì bù zhèn. jìn wǔ dì yù xíng ér bù néng, wèi xiào wén xíng zhī ér bù jìn, sòng xiào zōng ruì zhì fù gǔ, yì yuè zhī wài, yóu zhí tōng sàng, rán bù néng tuī zhī yú xià, wèi zú wèi shèng wáng dá xiào yě. xiān dì yǎn qì sì hǎi, chén shù xián āi, bì xià cè héng yóu zhōng, má yī shì cháo, bǎi rì wèi gǎi. wàng pái qún yì, duàn zì shèng xīn, zhí sàng sān nián yī rú sān dài jiù zhì. zhào lǐ guān cān kǎo zǎi jí, shǐ sàng bù fèi lǐ, cháo bù fèi zhèng, lēi wèi yí diǎn, chuán zhī zǐ sūn, qǐ bù wěi zāi." shū rù, shuāi dié dài zuì. zhào fǔ chén huì lǐ guān xiáng yì, bìng chí chéng zhì, qǐn bù xíng.
潘府,字孔修,上虞人。成化末进士。值宪宗崩,孝宗践阼甫二十日,礼官请衰服御西角门视事,明日释衰易素,翼善冠、麻衣腰绖。帝不许,命俟二十七日后行之。至百日,帝以大行未葬,麻衣衰绖如故。府因上疏请行三年丧,略言:“子为父,臣为君,皆斩衰三年,仁之至,义之尽也。汉文帝遗诏短丧,止欲便天下臣民,景帝遂自行之,使千古纲常一坠不振。晋武帝欲行而不能,魏孝文行之而不尽,宋孝宗锐志复古,易月之外,犹执通丧,然不能推之于下,未足为圣王达孝也。先帝奄弃四海,臣庶衔哀,陛下恻恒由衷,麻衣视朝,百日未改。望排群议,断自圣心,执丧三年一如三代旧制。诏礼官参考载籍,使丧不废礼,朝不废政,勒为彝典,传之子孙,岂不伟哉。”疏入,衰绖待罪。诏辅臣会礼官详议,并持成制,寝不行。
yè xuǎn, dé cháng lè zhī xiàn, jiào mín xíng zhū zǐ jiā lǐ. gōng xíng jiāo yě, láo wèn jí kǔ, tián fū yě lǎo xián wèi fǔ qīn jǐ, jiù qiú bǐ zhá, fǔ zhé xīn rán yǔ zhī. qiān nán jīng bīng bù zhǔ shì, chén jūn mín lì bìng qī shì. fù sāng chú, bǔ xíng bù. zhí hàn huáng xīng biàn, běi kòu shēn rù, kǒng miào zāi, shū qǐng nèi xiū wài rǎng, yǐ jǐn tiān jiè. yòu shàng jiù shí shí yào. yǐ biàn yǎng qǐ nán, gǎi nán jīng bīng bù, qiān wǔ xuǎn yuán wài láng. shàng shū mǎ wén shēng zhī qí xián, chāo bài guǎng dōng tí xué fù shǐ. yún nán zhòu huì qī rì, chǔ fù rén xū zhǎng sān cùn, shàng mǐ zāi sān shù. yǐ mǔ lǎo qǐ xiū, bù dài mìng zhé guī. yǐ ér lì bù shàng shū yáng yī qīng jí xún àn yù shǐ wú huá lǚ jiàn qí xué xíng, zhōng bù qǐ. jiā jìng gǎi yuán, yán guān jiāo jiàn, qǐ tài pú shǎo qīng, gǎi tài cháng, zhì shì. jì guī, píng jū nán shān, bù yī shū shí, wéi yǐ fā míng jīng zhuàn wèi shì. shí wáng shǒu rén jiǎng xué qí xiāng, xiāng qù bù bǎi lǐ, pō yǒu yì tóng. cháng yuē:" jū guān zhī běn yǒu sān: báo fèng yǎng, lián zhī běn yě yuǎn shēng sè, qín zhī běn yě qù chán sī, míng zhī běn yě." yòu yuē:" jiàn xián dāng wéi kǒng hòu, lùn gōng dāng wéi kǒng xiān." nián qī shí sān zú. gù shì, sì pǐn zhǐ yǔ jì. shì zōng zhòng fǔ xiào xíng, tè zhào yǔ zàng.
谒选,得长乐知县,教民行《朱子家礼》。躬行郊野,劳问疾苦,田夫野老咸谓府亲己,就求笔札,府辄欣然与之。迁南京兵部主事,陈军民利病七事。父丧除,补刑部。值旱蝗、星变,北寇深入,孔庙灾,疏请内修外攘,以谨天戒。又上救时十要。以便养乞南,改南京兵部,迁武选员外郎。尚书马文升知其贤,超拜广东提学副使。云南昼晦七日,楚妇人须长三寸,上弭灾三术。以母老乞休,不待命辄归。已而吏部尚书杨一清及巡按御史吴华屡荐其学行,终不起。嘉靖改元,言官交荐,起太仆少卿,改太常,致仕。既归,屏居南山,布衣蔬食,惟以发明经传为事。时王守仁讲学其乡,相去不百里,颇有异同。尝曰:“居官之本有三:薄奉养,廉之本也;远声色,勤之本也;去谗私,明之本也。”又曰:“荐贤当惟恐后,论功当惟恐先。”年七十三卒。故事,四品止予祭。世宗重府孝行,特诏予葬。
cuī xǐ, zì zi zhōng, ān yáng rén. fù shēng, guān cān zhèng. xǐ jǔ hóng zhì shí bā nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. yù xiū xiào zōng shí lù, yǔ tóng guān jiàn tài jiàn liú jǐn, dú cháng yī bù bài, yóu shì wǔ jǐn. shū chéng, chū wèi nán jīng lì bù zhǔ shì. jǐn bài, zhào fù gù guān, chōng jīng yán jiǎng guān, jìn shì dú. yǐn jí guī, zuò hòu qú shū wū, dú shū jiǎng xué qí zhōng. shì zōng jí wèi, zhuó nán jīng guó zǐ jiàn jì jiǔ. jiā jìng sān nián jí yì dà lǐ, jiǔ bù jué. dà xué shì jiǎng miǎn shàng shū wāng jùn jù yǐ zhí yì qù wèi, qí tā bìn chì zhàng shù zhě xiāng wàng, ér zhāng wáng zǒng guì è děng zhòu guì xiǎn yòng shì. xǐ shàng shū qiú qù, qiě hé wáng zǒng è děng yuē:" chén jiū guān yì zhě, qí wén zé ōu yáng xiū zhī tuò yú, qí qíng zé chéng wàng yì xiǎng, qiú shèng wú yǐ. hàn zhě wēi fǎ yǐ jī nù, róu zhě gān yán yǐ dòng tīng. fēi yǒu yuán gōng shuò dé, ér jù yǐ guān shǎng zhī, dé wú shǐ jiǎo xìng zhī tú zhǒng jiē zhì yǔ? chén wén tiān zǐ dé sì hǎi huān xīn yǐ shì qí qīn, wèi wén jǐn dé yī èr rén zhī xīn zhě yě. shǎng zhī, shì zì zhāng qí sī nì ér yǐ. fū shǒu dào wèi zhōng, zhōng zé nì zhǐ xī zhǐ wèi xié, xié zé pàn dào. jīn zhōng zhě rì shū, ér xié zhě rì fù. yī xié luàn bāng, kuàng kě shǐ fù zāi!" dì lǎn zhī bù yuè, lìng xǐ zhì shì. yuè shí wǔ nián, yòng jiàn qǐ shǎo zhān shì jiān shì dú xué shì, zhuó nán jīng lǐ bù yòu shì láng. wèi jǐ jí zuò, fù zhì shì. zú, zèng lǐ bù shàng shū, shì wén mǐn.
崔铣,字子钟,安阳人。父升,官参政。铣举弘治十八年进士,选庶吉士,授编修。预修《孝宗实录》,与同官见太监刘瑾,独长揖不拜,由是忤瑾。书成,出为南京吏部主事。瑾败,召复故官,充经筵讲官,进侍读。引疾归,作后渠书屋,读书讲学其中。世宗即位,擢南京国子监祭酒。嘉靖三年集议大礼,久不决。大学士蒋冕、尚书汪俊俱以执议去位,其他摈斥杖戍者相望,而张〈王总〉、桂萼等骤贵显用事。铣上疏求去,且劾〈王总〉、萼等曰:“臣究观议者,其文则欧阳修之唾余,其情则承望意响,求胜无已。悍者危法以激怒,柔者甘言以动听。非有元功硕德,而遽以官赏之,得毋使侥幸之徒踵接至与?臣闻天子得四海欢心以事其亲,未闻仅得一二人之心者也。赏之,适自章其私昵而已。夫守道为忠,忠则逆旨;希旨为邪,邪则畔道。今忠者日疏,而邪者日富。一邪乱邦,况可使富哉!”帝览之不悦,令铣致仕。阅十五年,用荐起少詹事兼侍读学士,擢南京礼部右侍郎。未几疾作,复致仕。卒,赠礼部尚书,谥文敏。
xǐ shǎo qīng jùn, hǎo yǐn jiǔ, jìn shù dòu bù luàn. zhōng suì zì lì yú xué, yán dòng jiē yǒu zé. cháng yuē:" xué zài zhì xīn, gōng zài shèn dòng." yòu yuē:" mèng zǐ suǒ wèi liáng zhī liáng néng zhě, xīn zhī yòng yě. ài qīn jìng zhǎng, xìng zhī běn yě. ruò qù liáng néng, ér dú qiè liáng zhī, shì bà rú yě." yòu cháng zuò zhèng yì shí piān, qí xù yuē:" sān dài ér shàng, bìng tián fēng jiàn, qí mín gù, gù dào yì xíng, sān dài ér xià, qiān mò jùn xiàn, qí mín sàn, gù dào nán chéng. kuàng yán ér xià qū zhì jīn rì hū. rán rén xīn fú yì, xì hū zhǔ zhī zhě ér yǐ." fán piān zhōng suǒ lùn shuō, xī fǎng cǐ yì. shì duō yǒu qí shū, gù bù zài.
铣少轻俊,好饮酒,尽数斗不乱。中岁自厉于学,言动皆有则。尝曰:“学在治心,功在慎动。”又曰:“孟子所谓良知良能者,心之用也。爱亲敬长,性之本也。若去良能,而独挈良知,是霸儒也。”又尝作《政议》十篇,其《序》曰:“三代而上,并田封建,其民固,故道易行,三代而下,阡陌郡县,其民散,故道难成。况沿而下趋至今日乎。然人心弗异,系乎主之者而已。”凡篇中所论说,悉仿此意。世多有其书,故不载。
hé táng, zì cuì fū, wǔ zhì rén. nián qī suì, jiàn jiā yǒu fó xiàng, kàng yán qǐng qù zhī. shí jiǔ dú xǔ héng xuē xuān yí shū, zhé xīn rán wàng qǐn shí. hóng zhì shí wǔ nián chéng jìn shì, xuǎn shù jí shì. gé shì kè jǐ fù lǐ wèi rén lùn, yǒu yuē:" rén zhě, rén yě. lǐ zé rén zhī yuán qì ér yǐ, zé jiàn qīn yú fēng hán shǔ shī zhě yě. rén néng wú wéi xié qì suǒ shèng, zé yuán suǒ fù, yuán nián fù ér qí rén chéng yǐ." sù xué xián tuī fú yān. liú jǐn qiè zhèng, yī rì zèng hàn lín chuān shàn, yǒu rù ér bài jiàn zhě. táng shí guān xiū zhuàn, dú cháng yī. jǐn nù, bù yǐ zèng. shòu zèng zhě fù bài xiè, táng zhèng sè yuē:" hé pú pú yě!" jǐn dà nù, jí qí xìng míng. táng zhí yīng yuē:" xiū zhuàn hé táng." zhī bì bù wéi jǐn suǒ róng, nǎi lèi shū zhì shì. hòu jǐn zhū, fù guān. yǐ jīng yán chù jì huì, zhé kāi zhōu tóng zhī. xiū huáng líng gāng dī chéng, zhuó dōng chāng fǔ tóng zhī, qǐ guī. jiā jìng chū, qǐ shān xī tí xué fù shǐ, yǐ fù yōu bù fù. fú què, qǐ tí xué zhè jiāng. dūn běn shàng shí, shì qì pī biàn. wèi jǐ, jìn nán jīng tài cháng shǎo qīng. yǔ zhàn ruò shuǐ děng xiū míng gǔ tài xué zhī fǎ, xué zhě xī rán zōng zhī. lì gōng hù lǐ sān bù shì láng, jìn nán jīng yòu dōu yù shǐ, wèi jǐ zhì shì.
何瑭,字粹夫,武陟人。年七岁,见家有佛像,抗言请去之。十九读许衡、薛瑄遗书,辄欣然忘寝食。弘治十五年成进士,选庶吉士。阁试《克己复礼为仁论》,有曰:“仁者,人也。礼则人之元气而已,则见侵于风寒暑湿者也。人能无为邪气所胜,则元所复,元年复而其人成矣。”宿学咸推服焉。刘瑾窃政,一日赠翰林川扇,有入而拜见者。瑭时官修撰,独长揖。瑾怒,不以赠。受赠者复拜谢,瑭正色曰:“何仆仆也!”瑾大怒,诘其姓名。瑭直应曰:“修撰何瑭。”知必不为瑾所容,乃累疏致仕。后瑾诛,复官。以经筵触忌讳,谪开州同知。修黄陵冈堤成,擢东昌府同知,乞归。嘉靖初,起山西提学副使,以父忧不赴。服阕,起提学浙江。敦本尚实,士气丕变。未几,晋南京太常少卿。与湛若水等修明古太学之法,学者翕然宗之。历工、户、礼三部侍郎,晋南京右都御史,未几致仕。
shì shí, wáng shǒu rén yǐ dào xué míng yú shí, táng dú mò rú. cháng yán lù jiǔ yuān yáng jiǎn zhī xué, liú rù chán zōng, chōng sè rén yì. hòu xué wèi dé yóu xià shí yī, ér yì lùn jí guò yán céng, cǐ wú dào dà hài yě. lǐ jū shí yú nián, jiào zǐ xìng yǐ xiào dì zhōng xìn, yī jiè bì yán. liǎng zhí qīn sàng, jiē āi huǐ. hòu shì wén dìng. suǒ zhe yīn yáng lǜ lǚ rú xué guǎn jiàn bǎi zhāi jí shí èr juǎn, jiē xíng yú shì.
是时,王守仁以道学名于时,瑭独默如。尝言陆九渊、杨简之学,流入禅宗,充塞仁义。后学未得游、夏十一,而议论即过颜、曾,此吾道大害也。里居十余年,教子姓以孝弟忠信,一介必严。两执亲丧,皆哀毁。后谥文定。所著《阴阳律吕》、《儒学管见》、《柏斋集》十二卷,皆行于世。
táng bó yuán, zì rén qīng, chéng hǎi rén. wàn lì èr nián jìn shì. lì zhī wàn nián tài hé èr xiàn, bìng yǒu huì zhèng, mín shēng cí zhī. qiān nán jīng hù bù zhǔ shì, jìn láng zhōng. bó yuán shòu yè yǒng fēng lǚ huái, jiàn lǚ dǔ shí, ér shēn jí wáng shǒu rén xīn shuō. jí shǒu rén cóng sì wén miào, shàng shū zhēng zhī. yīn qǐng chù lù jiǔ yuān, ér jī yǒu ruò jí zhōu chéng zhāng zhū wǔ zǐ yú shí zhé zhī liè, sì luó qīn shùn zhāng mào lǚ nán wèi xiào lǚ huái cài qīng luó hóng xiān wáng gěn yú xiāng. shū fāng xià bù, xuán wèi nán jīng jǐ shì zhōng zhōng yǔ chún suǒ bó, bó yuán zhé hǎi zhōu pàn guān. lǚ qiān shàng bǎo sī chéng. lì bù shàng shū yáng wēi yǎ bù xǐ shǒu rén xué, xīn shàn bó yuán qián shū, yòng wèi lì bù yuán wài láng. lì kǎo gōng wén xuǎn láng zhōng, zuǒ shàng shū sūn pī yáng chéng qīng lì zhì, bāo jū bù jí qí mén. zhì mǎn, tuī tài cháng shǎo qīng, wèi dé mìng. shí lì bù tuī bǔ zhū shū jiē liú zhōng, bó yuán yán:" xián yú tóng zhì, cháo yě zī jiē, yóu chén nǐ yì bù dàng suǒ zhì, qǐ cì bà chì." dì bù yì, tè yǔn qí qù, ér zhū shū réng liú bù xià. jū èr nián, zhēn bié lì bù zhū láng, dì shí bó yuán míng, mìng gǎi nán jīng tā bù, ér bó yuán yǐ qián zú. bó yuán qīng kǔ dàn bó, rén suǒ bù kān, gān zhī zì rú, wèi lǐng hǎi shì dài fū yí biǎo.
唐伯元,字仁卿,澄海人。万历二年进士。历知万年、泰和二县,并有惠政,民生祠之。迁南京户部主事,进郎中。伯元受业永丰吕怀,践履笃实,而深疾王守仁新说。及守仁从祀文庙,上疏争之。因请黜陆九渊,而跻有若及周、程、张、朱五子于十哲之列,祀罗钦顺、章懋、吕柟、魏校、吕怀、蔡清、罗洪先、王艮于乡。疏方下部,旋为南京给事中钟宇淳所驳,伯元谪海州判官。屡迁尚宝司丞。吏部尚书杨巍雅不喜守仁学,心善伯元前疏,用为吏部员外郎。历考功、文选郎中,佐尚书孙丕扬澄清吏治,苞苴不及其门。秩满,推太常少卿,未得命。时吏部推补诸疏皆留中,伯元言:“贤愚同滞,朝野咨嗟,由臣拟议不当所致,乞赐罢斥。”帝不怿,特允其去,而诸疏仍留不下。居二年,甄别吏部诸郎,帝识伯元名,命改南京他部,而伯元已前卒。伯元清苦淡薄,人所不堪,甘之自如,为岭海士大夫仪表。
huáng chún yào, zì yùn shēng, jiā dìng rén. wèi zhū shēng shí, shēn jí kē jǔ wén fú mí yín lì, nǎi yuán běn liù jīng, yī chū yǐ diǎn yǎ. míng shì zhēng wù shēng lì, dú dàn mò zì gān, bù shì zhēng zhú. chóng zhēn shí liù nián chéng jìn shì. guī yì yán jīng jí, yūn páo lì shí, xiāo rán yī shì. jīng shī xiàn, fú wáng lì nán dōu, zhū jìn shì xī shòu guān, chún yào dú bù fù xuǎn. jí nán dōu wáng, jiā dìng yì pò. kài rán tài xī, xié dì yuān yào rù sēng shè, jiāng zì jìn. sēng yuē:" gōng wèi fú guān, kě wú sǐ." chún yào yuē:" chéng wáng yǔ wáng, qǐ yǐ chū chù èr xīn." nǎi suǒ bǐ shū yuē:" hóng guāng yuán nián qī yuè èr shí sì rì, jìn shì huáng chún yào zì cái yú chéng xī sēng shè. wū hū! jìn bù néng xuān lì wáng cháo, tuì bù néng jié shēn zì yǐn, dú shū guǎ yì, xué dào wú chéng, gěng gěng bù mèi, cǐ xīn ér yǐ." suì yǔ yuān yào xiāng duì yì sǐ, nián sì shí yǒu yī.
黄淳耀,字蕴生,嘉定人。为诸生时,深疾科举文浮靡淫丽,乃原本《六经》,一出以典雅。名士争务声利,独澹漠自甘,不事征逐。崇祯十六年成进士。归益研经籍,缊袍粝食,萧然一室。京师陷,福王立南都,诸进士悉授官,淳耀独不赴选。及南都亡,嘉定亦破。忾然太息,偕弟渊耀入僧舍,将自尽。僧曰:“公未服官,可无死。”淳耀曰:“城亡与亡,岂以出处贰心。”乃索笔书曰:“弘光元年七月二十四日,进士黄淳耀自裁于城西僧舍。呜呼!进不能宣力王朝,退不能洁身自隐,读书寡益,学道无成,耿耿不寐,此心而已。”遂与渊耀相对缢死,年四十有一。
chún yào ruò guàn jí zhe zì jiān lù zhī guò lù, yǒu zhì shèng xián zhī xué. hòu wèi rì lì, zhòu zhī suǒ wéi, yè bì shū zhī. fán yǔ yán dé shī, niàn lǜ chún zá, wú bù bèi shí, yòng zì xǐng gǎi. wǎn ér chōng yǎng hé cuì, zào yì yì shēn. suǒ zuò shī gǔ wén, xī guǐ xiān zhèng, zhuō rán míng jiā. yǒu táo ān jí shí wǔ juǎn. qí mén rén sī shì zhī yuē zhēn wén. yuān yào, zì wěi gōng, zhū shēng, hào xué dūn xíng rú qí xiōng.
淳耀弱冠即著《自监录》、《知过录》,有志圣贤之学。后为日历,昼之所为,夜必书之。凡语言得失,念虑纯杂,无不备识,用自省改。晚而充养和粹,造诣益深。所作诗古文,悉轨先正,卓然名家。有《陶庵集》十五卷。其门人私谥之曰贞文。渊耀,字伟恭,诸生,好学敦行如其兄。