wén yuàn sì
◎文苑四
lǐ wéi zhēn hǎo jìng xú wèi tú lóng wáng zhì dēng yú yǔn wén wáng shū chéng qú jiǔ sī táng shí shēng lóu jiān lǐ liú fāng chéng jiā suì jiāo hóng huáng huī chén rén xī dǒng qí chāng mò rú zhōng xíng dòng mǐ wàn zhōng yuán hóng dào zhōng xīng tán yuán chūn wáng wéi jiǎn lǐ rì huá cáo xué quán céng yì zhuàn wáng zhì jiān ài nán yīng zhāng shì chún luó wàn zǎo chén jì tài zhāng pǔ zhāng cǎi
○李维桢(郝敬) 徐渭(屠隆) 王穉登(俞允文 王叔承) 瞿九思唐时升(娄坚 李流芳 程嘉燧) 焦竑(黄辉 陈仁锡) 董其昌(莫如忠邢侗 米万钟) 袁宏道(钟惺 谭元春)王惟俭(李日华) 曹学佺(曾异撰)王志坚 艾南英(章世纯 罗万藻 陈际泰) 张溥(张采)
lǐ wéi zhēn, zì běn níng, jīng shān rén. fù yù, fú jiàn bù zhèng shǐ. wéi zhēn jǔ lóng qìng èr nián jìn shì, yóu shù jí shì shòu biān xiū. wàn lì shí, mù zōng shí lù chéng, jìn xiū zhuàn. chū wèi shǎn xī yòu cān yì, qiān tí xué fù shǐ. fú chén wài liáo, jǐ sān shí nián. tiān qǐ chū, yǐ bù zhèng shǐ jiā jū, nián qī shí yú yǐ. huì cháo yì dēng yòng qí jiù, zhào wèi nán jīng tài pú qīng, xuán gǎi tài cháng, wèi fù. wén jiàn guān yǒu yán, cí bù jiù. shí fāng xiū shén zōng shí lù, jǐ shì zhōng xuē dà zhōng tè shū jiàn zhī, wèi jí yòng. sì nián sì yuè, tài cháng qīng dǒng qí chāng fù jiàn zhī, nǎi zhào wèi lǐ bù yòu shì láng, fǔ sān yuè jìn shàng shū, bìng zài nán jīng. wéi zhēn yuán shǐ shì qǐ yòng, nǎi guǎn zhōng zhū chén dàn qí yǐ qián bèi yā jǐ, bù lìng rù guǎn, dàn chāo qiān qí guān. wéi zhēn yì yǐ nián shuāi, míng nián zhēng yuè lì qǐ hái gǔ qù. yòu míng nián zú yú jiā, nián bā shí. chóng zhēn shí, zèng tài zǐ tài bǎo.
李维桢,字本宁,京山人。父裕,福建布政使。维桢举隆庆二年进士,由庶吉士授编修。万历时,《穆宗实录》成,进修撰。出为陕西右参议,迁提学副使。浮沉外僚,几三十年。天启初,以布政使家居,年七十余矣。会朝议登用耆旧,召为南京太仆卿,旋改太常,未赴。闻谏官有言,辞不就。时方修《神宗实录》,给事中薛大中特疏荐之,未及用。四年四月,太常卿董其昌复荐之,乃召为礼部右侍郎,甫三月进尚书,并在南京。维桢缘史事起用,乃馆中诸臣惮其以前辈压己,不令入馆,但超迁其官。维桢亦以年衰,明年正月力乞骸骨去。又明年卒于家,年八十。崇祯时,赠太子太保。
wéi zhēn ruò guàn dēng cháo, bó wén qiáng jì, yǔ tóng guǎn xǔ guó qí míng. guǎn zhōng wèi zhī yǔ yuē:" jì bù dé, wèn lǎo xǔ zuò bù dé, wèn xiǎo lǐ." wéi zhēn wéi rén, lè yì kuò dá, bīn kè zá jìn. qí wén zhāng, hóng sì yǒu cái qì, hǎi nèi qǐng qiú zhě wú xū rì, néng qū qǔ yǐ fù qí suǒ wàng. bēi bǎn zhī wén, zhào yào sì yì. mén xià shì zhāo fù rén dà jiǎ, shòu qǔ jīn qián, dài wéi qǐng qǐ, yì yīng zhī wú juàn, fù zhòng míng chuí sì shí nián. rán wén duō shuài yì yìng chóu, pǐn gé bù néng gāo yě.
维桢弱冠登朝,博闻强记,与同馆许国齐名。馆中为之语曰:“记不得,问老许;做不得,问小李。”维桢为人,乐易阔达,宾客杂进。其文章,弘肆有才气,海内请求者无虚日,能屈曲以副其所望。碑版之文,照耀四裔。门下士招富人大贾,受取金钱,代为请乞,亦应之无倦,负重名垂四十年。然文多率意应酬,品格不能高也。
yì rén hǎo jìng, zì zhòng yú. fù chéng jiàn, jǔ yú xiāng, guān sù níng zhī xiàn. jìng yòu chēng shén tóng, xìng tuò chí, cháng shā rén xì yù. wéi zhēn, qí fù zhí yě, yuán chū zhī, guǎn yú jiā. shǐ zhé jié dú shū, jǔ wàn lì shí qī nián jìn shì. lì zhī jìn yún yǒng jiā èr xiàn, bìng yǒu néng shēng. zhēng shòu lǐ kē jǐ shì zhōng, qǐ jiǎ guī yǎng. jiǔ zhī, bǔ hù kē, shù yǒu suǒ lùn zòu.
邑人郝敬,字仲舆。父承健,举于乡,官肃宁知县。敬幼称神童,性跅弛,尝杀人系狱。维桢,其父执也,援出之,馆于家。始折节读书,举万历十七年进士。历知缙云、永嘉二县,并有能声。征授礼科给事中,乞假归养。久之,补户科,数有所论奏。
shān dōng shuì jiān chén zēng tān héng, wèi yì dōu zhī xiàn wú zōng yáo suǒ zòu, dì bù zuì. jìng shàng yán:" kāi cǎi bù bà, zé bì xià míng zhǐ bù guò wèi yú nòng chén mín zhī xū wén. qǐ xiān tíng zhǐ, rán hòu yǐ zōng yáo suǒ zòu xià fǔ àn kān hé, zhèng zēng bù fǎ zhī zuì." bù tīng. qǐng zhī, shān dōng xún fǔ yǐn yīng yuán yì jí lùn zēng zuì, dì nù, qiè zé yīng yuán, chì wán yáo wèi mín. jìng zài shàng yán:" bì xià chǔ chén zēng yī shì, shén shī zhòng xīn." dì nù, duó fèng yī nián. dì qiǎn zhōng guān gāo cǎi què shuì jīng kǒu, jì lù què shuì yí zhēn, jìng fù lì jiàn. zōng yáo zhī hé zēng yě, zēng nù shén, wū jié qí zāng sī, cí lián qīng zhōu yī fǔ guān liáo, páng yǐn shāng mín wú shí fèng děng, qǐng jiē jí mò, dì zhé kě zhī. jìng fù lì dǐ zēng, qǐ sù qǐn qí zòu, yì bù nà. zuò shì, zhé zhī jiāng yīn xiàn. tān wū bù jiǎn, wù lùn jiē bù yǔ, suì tóu hé guī, dù mén zhù shū. chóng zhēn shí èr nián zú.
山东税监陈增贪横,为益都知县吴宗尧所奏,帝不罪。敬上言:“开采不罢,则陛下明旨不过为愚弄臣民之虚文。乞先停止,然后以宗尧所奏下抚按勘核,正增不法之罪。”不听。顷之,山东巡抚尹应元亦极论增罪,帝怒,切责应元,斥完尧为民。敬再上言:“陛下处陈增一事,甚失众心。”帝怒,夺俸一年。帝遣中官高寀榷税京口,暨禄榷税仪真,敬复力谏。宗尧之劾增也,增怒甚,诬讦其赃私,词连青州一府官僚,旁引商民吴时奉等,请皆籍没,帝辄可之。敬复力诋增,乞速寝其奏,亦不纳。坐事,谪知江阴县。贪污不检,物论皆不予,遂投劾归,杜门著书。崇祯十二年卒。
xú wèi, zì wén zhǎng, shān yīn rén. shí yú suì fǎng yáng xióng jiě cháo zuò shì huǐ, zhǎng shī tóng lǐ jì běn. wèi zhū shēng, yǒu shèng míng. zǒng dū hú zōng xiàn zhāo zhì mù fǔ, yǔ shè yú yín yín shěn míng chén tóng xiàn shū jì. zōng xiàn dé bái lù, jiāng xiàn zhū cháo, lìng wèi cǎo biǎo, bìng tā kè cǎo jì suǒ shàn xué shì, zé qí yóu shàng zhī. xué shì yǐ wèi biǎo jìn, shì zōng dà yuè, yì chǒng yì zōng xiàn, zōng xiàn yǐ shì yì zhòng wèi. zōng xiàn cháng yàn jiāng lì yú làn kē shān, jiǔ hān lè zuò, míng chén zuò náo gē shí zhāng, zhōng yǒu yún" xiá xiàng duǎn bīng xiāng jiē chù, shā rén rú cǎo bù wén shēng". zōng xiàn qǐ, lǚ qí xū yuē:" hé wù shěn shēng, xióng kuài nǎi ěr!" jí mìng kè yú shí, chǒng lǐ yǔ wèi liè. dū fǔ shì yán zhòng, jiāng lì mò gǎn yǎng shì. wèi jiǎo jīn bù yī, cháng yī zòng tán. mù zhōng yǒu jí xū, yè shēn kāi jǐ mén yǐ dài. wèi huò zuì bù zhì, zōng xiàn gù shàn zhī. yín míng chén yì pō fù yá àn, yǐ kǎn zhí jiàn lǐ.
徐渭,字文长,山阴人。十余岁仿扬雄《解嘲》作《释毁》,长师同里季本。为诸生,有盛名。总督胡宗宪招致幕府,与歙余寅、鄞沈明臣同宪书记。宗宪得白鹿,将献诸朝,令渭草表,并他客草寄所善学士,择其尤上之。学士以渭表进,世宗大悦,益宠异宗宪,宗宪以是益重渭。宗宪尝宴将吏于烂柯山,酒酣乐作,明臣作《铙歌》十章,中有云“狭巷短兵相接处,杀人如草不闻声”。宗宪起,捋其须曰:“何物沈生,雄快乃尔!”即命刻于石,宠礼与渭埒。督府势严重,将吏莫敢仰视。渭角巾布衣,长揖纵谈。幕中有急需,夜深开戟门以待。渭或醉不至,宗宪顾善之。寅、明臣亦颇负崖岸,以侃直见礼。
wèi zhī bīng, hào qí jì, zōng xiàn qín xú hǎi, yòu wáng zhí, jiē yù qí móu. jí zōng xiàn shì, pō héng. jí zōng xiàn xià yù, wèi jù huò, suì fā kuáng, yǐn jù zhuī zì ěr, shēn shù cùn, yòu yǐ chuí suì shèn náng, jiē bù sǐ. yǐ, yòu jī shā jì qī, lùn sǐ xì yù, lǐ rén zhāng yuán biàn lì jiù dé miǎn. nǎi yóu jīn líng, dǐ xuān liáo, zòng guān zhū biān è sāi, shàn lǐ chéng liáng zhū zǐ. rù jīng shī, zhǔ yuán biàn. yuán biàn dǎo yǐ lǐ fǎ, wèi bù néng cóng, jiǔ zhī nù ér qù. hòu yuán biàn zú, bái yī wǎng diào, fǔ guān tòng kū, bù gào xìng míng qù.
渭知兵,好奇计,宗宪擒徐海,诱王直,皆预其谋。藉宗宪势,颇横。及宗宪下狱,渭惧祸,遂发狂,引巨锥剚耳,深数寸,又以椎碎肾囊,皆不死。已,又击杀继妻,论死系狱,里人张元忭力救得免。乃游金陵,抵宣、辽,纵观诸边厄塞,善李成梁诸子。入京师,主元忭。元忭导以礼法,渭不能从,久之怒而去。后元忭卒,白衣往吊,抚棺恸哭,不告姓名去。
wèi tiān cái chāo yì, shī wén jué chū lún bèi. shàn cǎo shū, gōng xiě huā cǎo zhú shí. cháng zì yán:" wú shū dì yī, shī cì zhī, wén cì zhī, huà yòu cì zhī." dāng jiā jìng shí, wáng lǐ chàng qī zǐ shè, xiè zhēn yǐ bù yì pī bìn. wèi fèn qí yǐ xuān miǎn yā wéi bù, shì bù rù èr rén dǎng. hòu èr shí nián, gōng ān yuán hóng dào yóu yuè zhōng, dé wèi cán zhì yǐ shì jì jiǔ táo wàng líng, xiāng yǔ jī shǎng, kè qí jí xíng shì.
渭天才超轶,诗文绝出伦辈。善草书,工写花草竹石。尝自言:“吾书第一,诗次之,文次之,画又次之。”当嘉靖时,王、李倡七子社,谢榛以布衣被摈。渭愤其以轩冕压韦布,誓不入二人党。后二十年,公安袁宏道游越中,得渭残帙以示祭酒陶望龄,相与激赏,刻其集行世。
yín, zì zhòng fáng. míng chén, zì jiā zé. jiē yǒu shī míng.
寅,字仲房。明臣,字嘉则。皆有诗名。
tú lóng zhě, zì cháng qīng, míng chén tóng yì rén yě. shēng yǒu yì cái, cháng xué shī yú míng chén, luò bǐ shù qiān yán lì jiù. zú rén dà shān lǐ rén zhāng shí chè fāng wèi guì guān, gòng xiāng yán yù, míng dà zào. jǔ wàn lì wǔ nián jìn shì, chú yǐng shàng zhī xiàn, diào fán qīng pǔ. shí zhāo míng shì yǐn jiǔ fù shī, yóu jiǔ fēng sān mǎo, yǐ xiān lìng zì xǔ, rán yú lì shì bù fèi, shì mín jiē ài dài zhī. qiān lǐ bù zhǔ shì.
屠隆者,字长卿,明臣同邑人也。生有异才,尝学诗于明臣,落笔数千言立就。族人大山、里人张时彻方为贵官,共相延誉,名大噪。举万历五年进士,除颍上知县,调繁青浦。时招名士饮酒赋诗,游九峰、三泖,以仙令自许,然于吏事不废,士民皆爱戴之。迁礼部主事。
xī níng hóu sòng shì ēn xiōng shì lóng, yàn yóu shén huān. xíng bù zhǔ shì yú xiǎn qīng zhě, xiǎn rén yě, cháng wèi lóng suǒ dǐ, xīn hèn zhī. jié lóng yǔ shì ēn yín zòng, cí lián lǐ bù shàng shū chén jīng bāng. lóng děng shàng shū zì lǐ, bìng liè xiǎn qīng xié chóu wū xiàn zhuàng. suǒ sī nǎi liǎng chù zhī, ér tíng shì ēn fèng bàn suì. lóng guī, dào qīng pǔ, fù lǎo wèi liǎn tián qiān mǔ, qǐng xǐ jū. lóng bù xǔ, huān yǐn sān rì xiè qù.
西宁侯宋世恩兄事隆,宴游甚欢。刑部主事俞显卿者,险人也,尝为隆所诋,心恨之。讦隆与世恩淫纵,词连礼部尚书陈经邦。隆等上疏自理,并列显卿挟仇诬陷状。所司乃两黜之,而停世恩俸半岁。隆归,道青浦,父老为敛田千亩,请徙居。隆不许,欢饮三日谢去。
guī yì zòng qíng shī jiǔ, hǎo bīn kè, mài wén wèi huó. shī wén lǜ bù jīng yì, yī huī shù zhǐ. cháng xì mìng liǎng rén duì àn niān èr tí, gè fù bǎi yùn, duō jiē zhī jiān èr zhāng bìng jiù. yòu yú rén duì yì, kǒu sòng shī wén, mìng rén shū zhī, shū bù dǎi sòng yě.
归益纵情诗酒,好宾客,卖文为活。诗文率不经意,一挥数纸。尝戏命两人对案拈二题,各赋百韵,咄嗟之间二章并就。又与人对弈,口诵诗文,命人书之,书不逮诵也。
zi fù shěn shì, xiū zhuàn mào xué nǚ, yǔ lóng nǚ yáo sè bìng néng shī. lóng yǒu suǒ zuò, liǎng rén zhé hé zhī. liǎng jiā xiōng dì hé kè qí shī, yuē liú xiāng cǎo.
子妇沈氏,修撰懋学女,与隆女瑶瑟并能诗。隆有所作,两人辄和之。两家兄弟合刻其诗,曰《留香草》。
wáng zhì dēng, zì bó gǔ, cháng zhōu rén. sì suì néng shǔ duì, liù suì shàn bāi kē dà zì, shí suì néng shī, zhǎng yì jùn fā yǒu shèng míng. jiā jìng mò, yóu jīng shī, kè dà xué shì yuán wěi jiā. wěi shì zhū jí shì zǐ mǔ dān shī, bù chēng yì. mìng zhì dēng wèi zhī, yǒu jǐng jù. wěi zhào shù zhū jí shì yuē:" jūn bèi zhí wén zhāng, néng dé wáng xiù cái yī jù yé?" jiāng jiàn zhī cháo, bù guǒ. lóng qìng chū, fù yóu jīng shī, xú jiē dāng guó, pō xiū hàn yú wěi. huò quàn zhì dēng fú míng yuán gōng kè, bù cóng, kè yàn shì kè yuè èr jí, bèi shū qí shì.
王穉登,字伯谷,长洲人。四岁能属对,六岁善擘窠大字,十岁能诗,长益骏发有盛名。嘉靖末,游京师,客大学士袁炜家。炜试诸吉士紫牡丹诗,不称意。命穉登为之,有警句。炜召数诸吉士曰:“君辈职文章,能得王秀才一句耶?”将荐之朝,不果。隆庆初,复游京师,徐阶当国,颇修憾于炜。或劝穉登弗名袁公客,不从,刻《燕市》、《客越》二集,备书其事。
wú zhōng zì wén zhēng míng hòu, fēng yǎ wú dìng shǔ. zhì dēng cháng jí zhēng míng mén, yáo jiē qí fēng, zhǔ cí hàn zhī xí zhě sān shí yú nián. jiā lóng wàn lì jiān, bù yī shān rén yǐ shī míng zhě shí shù, yú yǔn wén wáng shū chéng shěn míng chén bèi yóu wéi shì suǒ chēng, rán shēng huá xuǎn hè, zhì dēng wèi zuì. shēn shí xíng yǐ yuán lǎo lǐ jū, tè xiāng tuī zhòng. wáng shì zhēn yǔ tóng jùn yǒu shàn, gù bù shèn tuī zhī. jí shì zhēn mò, qí zhòng zi shì sù zuò shì xì yù, zhì dēng wèi qīng shēn jiù yuán, rén yǐ shì zhòng qí fēng yì. wàn lì zhōng, zhào xiū guó shǐ, dà xué shì zhào zhì gāo bèi jiàn zhì dēng jí qí tóng yì wèi xué lǐ jiāng dū lù bì huáng gāng wáng yī míng. yǒu zhào zhēng yòng, wèi shàng, ér shǐ jú bà. zú nián qī shí yú. zi liú, zì yì fáng, yì yǐ shī míng.
吴中自文征明后,风雅无定属。穉登尝及征明门,遥接其风,主词翰之席者三十余年。嘉、隆、万历间,布衣、山人以诗名者十数,俞允文、王叔承、沈明臣辈尤为世所称,然声华烜赫,穉登为最。申时行以元老里居,特相推重。王世贞与同郡友善,顾不甚推之。及世贞殁,其仲子士骕坐事系狱,穉登为倾身救援,人以是重其风义。万历中,诏修国史,大学士赵志皋辈荐穉登及其同邑魏学礼、江都陆弼、黄冈王一鸣。有诏征用,未上,而史局罢。卒年七十余。子留,字亦房,亦以诗名。
yú yǔn wén, zì zhòng wèi, kūn shān rén. qí fù jǔ jìn shì, guān dà lǐ píng shì. yǔn wén nián shí wǔ wèi mǎ ān shān fù, yuán jù gāi bó. nián wèi sì shí, xiè qù zhū shēng, zhuān lì yú shī wén shū fǎ. yǔ wáng shì zhēn shàn, ér bù xǐ lǐ pān lóng shī, qí chí lùn bù gǒu tóng rú cǐ.
俞允文,字仲蔚,昆山人。其父举进士,官大理评事。允文年十五为《马鞍山赋》,援据该博。年未四十,谢去诸生,专力于诗文书法。与王世贞善,而不喜李攀龙诗,其持论不苟同如此。
wáng shū chéng, zì chéng fù, wú jiāng rén. shǎo gū, zhì jīng shēng yè, yǐ hào gǔ xiè qù. pín, zhuì fù jiā, wèi fù wēng suǒ suì, bù yǔ yī qián, nǎi xié fù guī fèng mǔ, pín yì shén. rù dōu, kè dà xué shì lǐ chūn fāng suǒ. xìng shì jiǔ, chūn fāng yǒu suǒ zhuàn shù, mì zhī, wǎng wǎng wò jiǔ lóu, qiàn shēn fú kěn yīng. jiǔ zhī, nǎi xiè guī. tài cāng wáng xī jué, qí bù yī jiāo yě. zài zhào, huì yǒu sān wáng bìng fēng zhī yì, shū chéng yí shū shù qiān yán, wèi dāng yǐn dà yì yǐ qù jiù lì zhēng, bù dàng yī wéi liǎng duān, fù zhǔ ēn, gū wù wàng. xī jué dé shū tàn fú. qí shī, jí wéi shì zhēn xiōng dì suǒ xǔ. zú yú wàn lì zhōng.
王叔承,字承父,吴江人。少孤,治经生业,以好古谢去。贫,赘妇家,为妇翁所遂,不予一钱,乃携妇归奉母,贫益甚。入都,客大学士李春芳所。性嗜酒,春芳有所撰述,觅之,往往卧酒楼,欠伸弗肯应。久之,乃谢归。太仓王锡爵,其布衣交也。再召,会有三王并封之议,叔承遗书数千言,谓当引大义以去就力争,不当依违两端,负主恩,辜物望。锡爵得书叹服。其诗,极为世贞兄弟所许。卒于万历中。
qú jiǔ sī, zì ruì fū, huáng méi rén. fù chéng, jiā jìng sān shí èr nián jìn shì. lì guān guǎng píng zhī fǔ. záo zhǎng qú sān bǎi lǐ, yǐn shuǐ wèi sì zhá, dé tián shù shí wàn mǔ. zú yú guān. jiǔ sī shí suì cóng fù huàn jí ān, shì luó hóng xiān. shí wǔ zuò dìng zhì lùn. hòu cóng tóng jùn gěng dìng xiàng yóu, xué yì jìn. jǔ wàn lì yuán nián xiāng shì. jū èr nián, xiàn lìng zhāng wéi hàn wéi zhì kē pài, mín jù ōu zhī, wéi hàn zuò jiǔ sī chàng luàn. xún àn yù shǐ xiàng chéng hé wéi hàn jī biàn. lì bù shàng shū zhāng hàn yán yù shǐ yì fēi shì, jiǔ sī suì cháng liú sāi xià. zi jiǎ, nián shí sān, wèi shū shù qiān yán, lì dǐ gōng qīng, sòng fù yuān. jiǎ dì hǎn, yì fú quē shàng shū qiú yòu. tú lóng zuò sòng qú shēng shū, biàn gào zhōng wài, féng mèng zhēn yì bái yú chǔ zhōng dāng shì, ér zhāng jū zhèng gù cái jiǔ sī, nǎi huò shì guī. sān shí qī nián, yǐ fǔ àn shū jiàn, shòu hàn lín dài zhào, lì cí bù shòu. zhào yǒu sī suì gěi mǐ liù shí shí, zhōng qí shēn. nǎi zhuàn yuè zhāng jí wàn lì wǔ gōng lù, qiǎn hǎn yì quē shàng zhī. zú nián qī shí yī. jiǔ sī xué jí ào bó, qí wén zhāng bù yǎ xún, rán yī shí shì gǔ dǔ zhì zhī shì yì xiān qí chóu. jiǎ, zì shì zhī, nián shí jiǔ jǔ yú xiāng, zǎo zú. hǎn, zì yuē yǒu, qī suì néng wén. bái fù yuān shí, wǎng fǎn tú bù, bù bì hán něi, tiān xià chēng shuāng xiào. chóng zhēn shí, pì jǔ zhī zhōu.
瞿九思,字睿夫,黄梅人。父晟,嘉靖三十二年进士。历官广平知府。凿长渠三百里,引水为四闸,得田数十万亩。卒于官。九思十岁从父宦吉安,事罗洪先。十五作《定志论》。后从同郡耿定向游,学益进。举万历元年乡试。居二年,县令张维翰违制苛派,民聚殴之,维翰坐九思倡乱。巡按御史向程劾维翰激变。吏部尚书张瀚言御史议非是,九思遂长流塞下。子甲,年十三,为书数千言,历抵公卿,讼父冤。甲弟罕,亦伏阙上书求宥。屠隆作《讼瞿生书》,遍告中外,冯梦祯亦白于楚中当事,而张居正故才九思,乃获释归。三十七年,以抚按疏荐,授翰林待诏,力辞不受。诏有司岁给米六十石,终其身。乃撰《乐章》及《万历武功录》,遣罕诣阙上之。卒年七十一。九思学极奥博,其文章不雅驯,然一时嗜古笃志之士亦鲜其俦。甲,字释之,年十九举于乡,早卒。罕,字曰有,七岁能文。白父冤时,往返徒步,不避寒馁,天下称双孝。崇祯时,辟举知州。
táng shí shēng, zì shū dá, jiā dìng rén. fù qīn xùn, yǔ guī yǒu guāng shàn, gù shí shēng zǎo dēng yǒu guāng zhī mén. nián wèi sān shí, xiè jǔ zǐ yè, zhuān yì gǔ xué. wáng shì zhēn guān nán dōu, yán zhī dǐ shě, yǔ biàn xī yí yì. shí shēng zì yǐ chū guī shì mén, bù kěn fù chēng wáng shì dì zǐ. jí wáng xī jué fāng guó, qí zi héng yāo shí shēng rù dōu, zhí sāi shàng yòng bīng, nì duàn qí qíng xíng xū shí, jiàng shuài shèng fù, wú yī shuǎng zhě. jiā pín, hào shī yǔ, guàn yuán yì shū, xiāo rán zì dé. shī yuán bǐ chéng, bù jiā diǎn cuàn, wén dé yǒu guāng zhī chuán. yǔ lǐ rén lóu jiān chéng jiā suì bìng chēng yuē" liàn chuān sān lǎo". zú yú chóng zhēn jiǔ nián, nián bā shí yǒu liù.
唐时升,字叔达,嘉定人。父钦训,与归有光善,故时升早登有光之门。年未三十,谢举子业,专意古学。王世贞官南都,延之邸舍,与辨晰疑义。时升自以出归氏门,不肯复称王氏弟子。及王锡爵枋国,其子衡邀时升入都,值塞上用兵,逆断其情形虚实,将帅胜负,无一爽者。家贫,好施予,灌园艺蔬,萧然自得。诗援笔成,不加点窜,文得有光之传。与里人娄坚、程嘉燧并称曰“练川三老”。卒于崇祯九年,年八十有六。
lóu jiān, zì zi róu. yòu hào xué, qí shī yǒu jiē chū yǒu guāng mén. jiān xué yǒu shī chéng, jīng míng xíng xiū, xiāng lǐ tuī wèi dà shī. gòng yú guó xué, bù shì ér guī. gōng shū fǎ, shī yì qīng xīn. sì míng xiè sān bīn zhī xiàn shì, hé shí shēng jiān jiā suì jí lǐ liú fāng shī kè zhī, yuē jiā dìng sì xiān shēng jí.
娄坚,字子柔。幼好学,其师友皆出有光门。坚学有师承,经明行修,乡里推为大师。贡于国学,不仕而归。工书法,诗亦清新。四明谢三宾知县事,合时升、坚、嘉燧及李流芳诗刻之,曰《嘉定四先生集》。
liú fāng, zì cháng héng, wàn lì sān shí sì nián jǔ yú xiāng. gōng shī shàn shū, yóu jīng huì shì. tiān qǐ chū, huì shì běi shàng, dǐ jìn jiāo wén jǐng, fù shī ér fǎn, suì jué yì jìn qǔ.
流芳,字长蘅,万历三十四年举于乡。工诗善书,尤精绘事。天启初,会试北上,抵近郊闻警,赋诗而返,遂绝意进取。
chéng jiā suì, zì mèng yáng, xiū níng rén, qiáo jū jiā dìng. gōng shī shàn huà. yǔ tōng zhōu gù yǎng qiān shàn. yǒu rén quàn yì zhī, nǎi dù jiāng yù gǔ sì, yǔ jiǔ rén huān yǐn sān rì yè, fù yǒng gǔ wǔ zhāng, bú jiàn yǎng qiān ér fǎn. chóng zhēn zhōng, cháng shú qián qiān yì yǐ shì láng bà guī, zhù ǒu gēng táng, yāo jiā suì dú shū qí zhōng. yuè shí nián fǎn xiū níng, suì zú, nián qī shí yǒu jiǔ. qiān yì zuì zhòng qí shī, chēng yuē sōng yuán shī lǎo.
程嘉燧,字孟阳,休宁人,侨居嘉定。工诗善画。与通州顾养谦善。友人劝诣之,乃渡江寓古寺,与酒人欢饮三日夜,赋《咏古》五章,不见养谦而返。崇祯中,常熟钱谦益以侍郎罢归,筑耦耕堂,邀嘉燧读书其中。阅十年返休宁,遂卒,年七十有九。谦益最重其诗,称曰松圆诗老。
jiāo hóng, zì ruò hóu, jiāng níng rén. wèi zhū shēng, yǒu shèng míng. cóng dū xué yù shǐ gěng dìng xiàng xué, fù zhì yí yú luó rǔ fāng. jǔ jiā jìng sì shí sān nián xiāng shì, xià dì hái. dìng xiàng lín shí sì jùn míng shì dú shū chóng zhèng shū yuàn, yǐ hóng wèi zhī zhǎng. jí dìng xiàng lǐ jū, fù wǎng cóng zhī. wàn lì shí qī nián, shǐ yǐ diàn shì dì yī rén guān hàn lín xiū zhuàn, yì tǎo xí guó cháo diǎn zhāng. èr shí èr nián, dà xué shì chén yú bì jiàn yì xiū guó shǐ, yù hóng zhuān lǐng qí shì, hóng xùn xiè, nǎi xiān zhuàn jīng jí zhì, qí tā lǜ wú suǒ zhuàn, guǎn yì jìng bà. hàn lín jiào xiǎo nèi shì shū zhě, zhòng shì wéi jù wén, hóng dú yuē:" cǐ cáo tā rì zài dì zuǒ yòu, ān dé hū zhī." qǔ gǔ yǎn rén shàn è, shí yǔ lùn shuō.
焦竑,字弱侯,江宁人。为诸生,有盛名。从督学御史耿定向学,复质疑于罗汝芳。举嘉靖四十三年乡试,下第还。定向遴十四郡名士读书崇正书院,以竑为之长。及定向里居,复往从之。万历十七年,始以殿试第一人官翰林修撰,益讨习国朝典章。二十二年,大学士陈于陛建议修国史,欲竑专领其事,竑逊谢,乃先撰《经籍志》,其他率无所撰,馆亦竟罢。翰林教小内侍书者,众视为具文,竑独曰:“此曹他日在帝左右,安得忽之。”取古奄人善恶,时与论说。
huáng zhǎng zǐ chū gé, hóng wèi jiǎng guān. gù shì, jiǎng guān jìn jiǎng hǎn yǒu wèn zhě. hóng jiǎng bì, xú yuē:" bó xué shěn wèn, gōng yòng wéi jūn, fū chén huò wèi jǐn, wéi diàn xià cì míng wèn." huáng zhǎng zǐ chēng shàn, rán wú suǒ zhì nàn yě. yī rì, hóng fù jìn yuē:" diàn xià yán bù yì fā, dé wú huì qí wù yé? jiě zé yǒu wù, wèn fù hé wù? gǔ rén bù chǐ xià wèn, yuàn yǐ wéi fǎ." huáng zhǎng zǐ fù chēng shàn, yì jìng wú suǒ wèn. hóng nǎi yǔ tóng liè móu xiān qǐ qí duān, shì jiǎng shùn diǎn, hóng jǔ" jī yú zhòng, shě jǐ cóng rén" wèi wèn. huáng zhǎng zǐ yuē:" jī zhě, kǎo yě. kǎo jí zhòng sī, rán hòu shě jǐ zhī duǎn, cóng rén zhī zhǎng." yòu yī rì, jǔ" shàng dì jiàng zhōng, ruò yǒu héng xìng". huáng zhǎng zǐ yuē:" cǐ wú tā, jí tiān mìng zhī wèi xìng yě." shí fāng shí sān líng, dá wèn wú zhì, hóng yì jié chéng qǐ dí. cháng jiǎng cì, qún niǎo fēi míng, huáng zhǎng zǐ yǎng shì, hóng chuò jiǎng sù lì. huáng zhǎng zǐ liǎn róng tīng, nǎi fù jiǎng rú chū. hóng cháng cǎi gǔ chǔ jūn shì kě wèi fǎ jiè zhě wèi yǎng zhèng tú shuō, nǐ jìn zhī. tóng guān guō zhèng yù bèi è qí bù xiāng wén, mù wèi jiǎ yù, hóng suì zhǐ. hóng jì fù zhòng míng, xìng fù shū zhí, shí shì yǒu bù kě, zhé xíng zhī yán lùn, zhèng fǔ yì è zhī, zhāng wèi yóu shén. èr shí wǔ nián zhǔ shùn tiān xiāng shì, jǔ zǐ cáo fān děng jiǔ rén wén duō xiǎn dàn yǔ, hóng bèi hé, zhé fú níng zhōu tóng zhī. suì yú dà jì, fù juān zhì, hóng suì bù chū.
皇长子出阁,竑为讲官。故事,讲官进讲罕有问者。竑讲毕,徐曰:“博学审问,功用维均,敷陈或未尽,惟殿下赐明问。”皇长子称善,然无所质难也。一日,竑复进曰:“殿下言不易发,得毋讳其误耶?解则有误,问复何误?古人不耻下问,愿以为法。”皇长子复称善,亦竟无所问。竑乃与同列谋先启其端,适讲《舜典》,竑举“稽于众,舍己从人”为问。皇长子曰:“稽者,考也。考集众思,然后舍己之短,从人之长。”又一日,举“上帝降衷,若有恒性”。皇长子曰:“此无他,即天命之谓性也。”时方十三龄,答问无滞,竑亦竭诚启迪。尝讲次,群鸟飞鸣,皇长子仰视,竑辍讲肃立。皇长子敛容听,乃复讲如初。竑尝采古储君事可为法戒者为《养正图说》,拟进之。同官郭正域辈恶其不相闻,目为贾誉,竑遂止。竑既负重名,性复疏直,时事有不可,辄形之言论,政府亦恶之,张位尤甚。二十五年主顺天乡试,举子曹蕃等九人文多险诞语,竑被劾,谪福宁州同知。岁余大计,复镌秩,竑遂不出。
hóng bó jí qún shū, zì jīng shǐ zhì bài guān zá shuō, wú bù yān guàn. shàn wèi gǔ wén, diǎn zhèng xún yǎ, zhuō rán míng jiā. jí míng dàn yuán, hóng suǒ zì hào yě. jiǎng xué yǐ rǔ fāng wèi zōng, ér shàn dìng xiàng xiōng dì jí lǐ zhì, shí pō yǐ chán xué jī zhī. wàn lì sì shí bā nián zú, nián bā shí. xī zōng shí, yǐ xiān cháo jiǎng dú ēn, fù guān, zèng yù dé, cì jì yīn zi. fú wáng shí, zhuī shì wén duān. zi rùn shēng, jiàn zhōng yì chuán.
竑博极群书,自经史至稗官、杂说,无不淹贯。善为古文,典正驯雅,卓然名家。集名《澹园》,竑所自号也。讲学以汝芳为宗,而善定向兄弟及李贽,时颇以禅学讥之。万历四十八年卒,年八十。熹宗时,以先朝讲读恩,复官,赠谕德,赐祭荫子。福王时,追谥文端。子润生,见《忠义传》。
huáng huī, zì píng qiàn, yī zì zhāo sù, nán chōng rén. hóng tóng nián jìn shì. yòu yǐng yì, fù zǐ yuán, guān hú guǎng, yù shǐ shǔ xùn yí yù, huī jiǎn lǜ rú lǎo lì. yù shǐ wén ér yì zhī, mìng fù yǐ zhì, shòu qián gǔ jí, yī lǎn zhé jì. shāo zhǎng, bó jí qún shū. nián shí wǔ jǔ xiāng shì dì yī. jiǔ zhī, chéng jìn shì, gǎi shù jí shì. guǎn kè wén zì duō yán xí shú làn, mù wèi hàn lín tǐ, jí lǐ pān lóng wáng shì zhēn zhī xué xíng, zé yòu gǎi ér cóng zhī. huī kè yì xué gǔ, yī yǐ hán ōu wèi shī, guǎn gé wén shāo biàn. shí tóng guǎn zhōng, shī wén tuī táo wàng líng, shū huà tuī dǒng qí chāng, huī shī jí shū yǔ qí míng. zhì zhēng shì, huī shí dé bā jiǔ, hóng yǐ hóng yǎ míng, yì zì xùn bù rú yě.
黄辉,字平倩,一字昭素,南充人。竑同年进士。幼颖异,父子元,官湖广,御史属讯疑狱,辉检律如老吏。御史闻而异之,命负以至,授钱谷集,一览辄记。稍长,博极群书。年十五举乡试第一。久之,成进士,改庶吉士。馆课文字多沿袭熟烂,目为翰林体,及李攀龙、王世贞之学行,则又改而从之。辉刻意学古,一以韩、欧为师,馆阁文稍变。时同馆中,诗文推陶望龄,书画推董其昌,辉诗及书与齐名。至征事,辉十得八九,竑以闳雅名,亦自逊不如也。
yóu biān xiū qiān yòu zhōng yǔn, chōng huáng zhǎng zǐ jiǎng guān. shí dì chǒng zhèng guì fēi, shū huáng hòu zhǎng zǐ, zhǎng zǐ shēng mǔ wáng gōng fēi jǐ dài. huī cóng nèi shù zhēng zhī qí zhuàng, wèi tóng lǐ jǐ shì zhōng wáng dé wán yuē:" cǐ guó jiā dà shì, dàn xī bù cè, shū zhī shǐ cè, wèi cháo tíng wú rén, wú bèi wèi wàn shì lù yǐ." dé wán fèn rán, shǔ huī jù cǎo shàng zhī, xià yù, tíng zhàng bīn sǐ. huī zhōu xuán tuó zhān, bù bì xiǎn zǔ, rén huò wēi zhī. huī yuē:" wú xiàn rén yú huò, kě zuò shì hū?" huī yǎ hǎo chán xué, duō fāng wài jiāo, wèi yán zhě suǒ lùn. shí yǐ wèi shù zǐ zhǎng sī jīng jú, suì qǐng gào guī. yǐ, qǐ gù guān, zhuó shǎo zhān shì jiān shì dú xué shì, zú guān.
由编修迁右中允,充皇长子讲官。时帝宠郑贵妃,疏皇后、长子,长子生母王恭妃几殆。辉从内竖征知其状,谓同里给事中王德完曰:“此国家大事,旦夕不测,书之史册,谓朝廷无人,吾辈为万世僇矣。”德完奋然,属辉具草上之,下狱,廷杖濒死。辉周旋橐饘,不避险阻,人或危之。辉曰:“吾陷人于祸,可坐视乎?”辉雅好禅学,多方外交,为言者所论。时已为庶子掌司经局,遂请告归。已,起故官,擢少詹事兼侍读学士,卒官。
chén rén xī, zì míng qīng, cháng zhōu rén. fù yǔn jiān, jìn shì. lì zhī zhū jì chóng dé èr xiàn. rén xī nián shí jiǔ, jǔ wàn lì èr shí wǔ nián xiāng shì. wén wǔ jìn qián yī běn shàn yì, wǎng shī zhī, dé qí zhǐ yào. jiǔ bù dì. yì jiū xīn jīng shǐ zhī xué, duō suǒ lùn zhù. tiān qǐ èr nián yǐ diàn shì dì sān rén shòu hàn lín biān xiū. shí dì yī wéi wén zhèn mèng, yì lǎo chéng sù xué. hǎi nèi xián qìng dé rén. míng nián dīng nèi jiān, lú mù cì. fú què, qǐ gù guān, xún zhí jīng yán, diǎn gào chì. wèi zhōng xián mào biān gōng, jiǎo zhǐ xī shàng gōng jué, gěi shì quàn. rén xī dāng shì cǎo, chí bù kě, qí dǎng yǐ wēi jié zhī, yì rán yuē:" shì zì yǒu shì cǎo zhě, hé bì wǒ!" zhōng xián wén zhī nù. bù shù rì, lǐ rén sūn wén zhì yǐ sòng bù tiān gē jiàn bǔ, zuò yāo yán duàn liàn chéng yù, cí lián rén xī jí zhèn mèng, zuì jiāng bù cè. yǒu mì jiù zhě, dé xuē jí guī. chóng zhēn gǎi yuán, zhào fù gù guān. xuán jìn yòu zhōng yǔn, shǔ guó zǐ sī yè shì, zài zhí jīng yán. yǐ yù xiū shén guāng èr cháo shí lù, jìn yòu yù dé, qǐ jiǎ guī. yuè sān nián, jí jiā qǐ nán jīng guó zǐ jì jiǔ, fǔ bài mìng, dé jí zú. fú wáng shí, zèng zhān shì, shì wén zhuāng. rén xī jiǎng qiú jīng jì, yǒu zhì tiān xià shì, xìng hào xué, xǐ zhù shū, yī shí guǎn gé zhōng bó qià zhě xiān qí chóu yún.
陈仁锡,字明卿,长洲人。父允坚,进士。历知诸暨、崇德二县。仁锡年十九,举万历二十五年乡试。闻武进钱一本善《易》,往师之,得其指要。久不第。益究心经史之学,多所论著。天启二年以殿试第三人授翰林编修。时第一为文震孟,亦老成宿学。海内咸庆得人。明年丁内艰,庐墓次。服阕,起故官,寻直经筵,典诰敕。魏忠贤冒边功,矫旨锡上公爵,给世券。仁锡当视草,持不可,其党以威劫之,毅然曰:“世自有视草者,何必我!”忠贤闻之怒。不数日,里人孙文豸以诵《步天歌》见捕,坐妖言锻炼成狱,词连仁锡及震孟,罪将不测。有密救者,得削籍归。崇祯改元,召复故官。旋进右中允,署国子司业事,再直经筵。以预修神、光二朝实录,进右谕德,乞假归。越三年,即家起南京国子祭酒,甫拜命,得疾卒。福王时,赠詹事,谥文庄。仁锡讲求经济,有志天下事,性好学,喜著书,一时馆阁中博洽者鲜其俦云。
dǒng qí chāng, zì xuán zǎi, sōng jiāng huá tíng rén. jǔ wàn lì shí qī nián jìn shì, gǎi shù jí shì. lǐ bù shì láng tián yī jùn yǐ jiào xí zú guān, qí chāng qǐng jià, zǒu shù qiān lǐ, hù qí sàng guī zàng. qiān shòu biān xiū. huáng zhǎng zǐ chū gé, chōng jiǎng guān, yīn shì qǐ wò, huáng zhǎng zǐ měi mù shǔ zhī. zuò shī zhí zhèng yì, chū wèi hú guǎng fù shǐ, yí jí guī. qǐ gù guān, dū hú guǎng xué zhèng, bù xùn qǐng zhǔ, wèi shì jiā suǒ yuàn, sǒu shēng rú shù bǎi rén gǔ zào, huǐ qí gōng shǔ. qí chāng jí bài shū qiú qù, dì bù xǔ, ér lìng suǒ sī àn zhì, qí chāng zú xiè shì xù. qǐ shān dōng fù shǐ dēng lái bīng bèi hé nán cān zhèng, bìng bù fù.
董其昌,字玄宰,松江华亭人。举万历十七年进士,改庶吉士。礼部侍郎田一俊以教习卒官,其昌请假,走数千里,护其丧归葬。迁授编修。皇长子出阁,充讲官,因事启沃,皇长子每目属之。坐失执政意,出为湖广副使,移疾归。起故官,督湖广学政,不徇请嘱,为势家所怨,嗾生儒数百人鼓噪,毁其公署。其昌即拜疏求去,帝不许,而令所司按治,其昌卒谢事旭。起山东副使、登莱兵备、河南参政,并不赴。
guāng zōng lì, wèn:" jiù jiǎng guān dǒng xiān shēng ān zài?" nǎi zhào wèi tài cháng shǎo qīng, zhǎng guó zǐ sī yè shì. tiān qǐ èr nián zhuó běn sì qīng, jiān shì dú xué shì. shí xiū shén zōng shí lù, mìng wǎng nán fāng cǎi jí xiān cháo zhāng shū jí yí shì, qí chāng qìng sōu bó zhēng, lù chéng sān bǎi běn. yòu cǎi liú zhōng zhī shū qiè yú guó běn fān fēng rén cái fēng sú hé qú shí huò lì zhì biān fáng zhě, bié wèi sì shí juǎn. fǎng shǐ zàn zhī lì, měi piān xì yǐ bǐ duàn. shū chéng biǎo jìn, yǒu zhào bāo měi, xuān fù shǐ guǎn. míng nián qiū, zhuó lǐ bù yòu shì láng, xié lǐ zhān shì fǔ shì, xún zhuǎn zuǒ shì láng. wǔ nián zhēng yuè bài nán jīng lǐ bù shàng shū. shí zhèng zài yǎn shù, dǎng huò kù liè. qí chāng shēn zì yǐn yuǎn, yú nián qǐng gào guī. chóng zhēn sì nián qǐ gù guān, zhǎng zhān shì fǔ shì. jū sān nián, lǚ shū qǐ xiū, zhào jiā tài zǐ tài bǎo zhì shì. yòu èr nián zú, nián bā shí yǒu sān. zèng tài zǐ tài fù. fú wáng shí, shì wén mǐn.
光宗立,问:“旧讲官董先生安在?”乃召为太常少卿,掌国子司业事。天启二年擢本寺卿,兼侍读学士。时修《神宗实录》,命往南方采辑先朝章疏及遗事,其昌庆搜博征,录成三百本。又采留中之疏切于国本、藩封、人才、风俗、河渠、食货、吏治、边防者,别为四十卷。仿史赞之例,每篇系以笔断。书成表进,有诏褒美,宣付史馆。明年秋,擢礼部右侍郎,协理詹事府事,寻转左侍郎。五年正月拜南京礼部尚书。时政在奄竖,党祸酷烈。其昌深自引远,逾年请告归。崇祯四年起故官,掌詹事府事。居三年,屡疏乞休,诏加太子太保致仕。又二年卒,年八十有三。赠太子太傅。福王时,谥文敏。
qí chāng tiān cái jùn yì, shǎo fù zhòng míng. chū, huá tíng zì shěn dù shěn càn yǐ hòu, nán ān zhī fǔ zhāng bì zhān shì lù shēn bù zhèng mò rú zhōng jí zi shì lóng jiē yǐ shàn shū chēng. qí chāng hòu chū, chāo yuè zhū jiā, shǐ yǐ sòng mǐ fú wèi zōng. hòu zì chéng yī jiā, míng wén wài guó. qí huà jí sòng yuán zhū jiā zhī zhǎng, xíng yǐ jǐ yì, sǎ sǎ shēng dòng, fēi rén lì suǒ jí yě. sì fāng jīn shí zhī kè, dé qí zhì zuò shǒu shū, yǐ wéi èr jué. zào qǐng wú xū rì, chǐ sù duǎn zhá, liú bù rén jiān, zhēng gòu bǎo zhī. jīng yú pǐn tí, shōu cáng jiā dé piàn yǔ zhī zì yǐ wéi zhòng. xìng hé yì, tōng chán lǐ, xiāo xián tǔ nà, zhōng rì wú sú yǔ. rén nǐ zhī mǐ fú zhào mèng fǔ yún. tóng shí yǐ shàn shū míng zhě, lín yì xíng dòng shùn tiān mǐ wàn zhōng jìn jiāng zhāng ruì tú, shí rén wèi xíng zhāng mǐ dǒng, yòu yuē nán dǒng běi mǐ. rán sān rén zhě, bù dǎi qí chāng yuǎn shén.
其昌天才俊逸,少负重名。初,华亭自沈度、沈粲以后,南安知府张弼、詹事陆深、布政莫如忠及子是龙皆以善书称。其昌后出,超越诸家,始以宋米芾为宗。后自成一家,名闻外国。其画集宋、元诸家之长,行以己意,洒洒生动,非人力所及也。四方金石之刻,得其制作手书,以为二绝。造请无虚日,尺素短札,流布人间,争购宝之。精于品题,收藏家得片语只字以为重。性和易,通禅理,萧闲吐纳,终日无俗语。人儗之米芾、赵孟頫云。同时以善书名者,临邑刑侗、顺天米万钟、晋江张瑞图,时人谓刑、张、米、董,又曰南董、北米。然三人者,不逮其昌远甚。
mò rú zhōng, zì zi liáng. jiā jìng shí qī nián jìn shì. lèi guān zhè jiāng bù zhèng shǐ. jié xiū zì hào. xià yán sǐ, jīng jì qí sàng. shàn cǎo shū, shī wén yǒu tǐ yào. shì lóng, zì yún qīng, hòu yǐ zì xíng, gèng zì tíng hán. shí suì néng wén, zhǎng shàn shū. huáng fǔ fāng wáng shì zhēn bèi jí chēng zhī. yǐ gòng shēng zhōng. xíng dòng, zì zi yuàn. wàn lì èr nián jìn shì. zhōng shǎn xī xíng tài pú qīng. jiā zī jù wàn, zhù lái qín guǎn yú gǔ lí qiū, jiǎn chǎn fèng kè, suì zhì zhōng luò. mèi cí jìng, shàn fǎng xiōng shū. mǐ wàn zhōng, zì yǒu shí. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. lì guān jiāng xī àn chá shǐ. tiān qǐ wǔ nián, wèi zhōng xián dǎng ní wén huàn hé zhī, suì xuē jí. chóng zhēn chū, qǐ tài pú shǎo qīng, zú guān. zhāng ruì tú zhě, guān zhì dà xué shì, nì àn zhōng rén yě.
莫如忠,字子良。嘉靖十七年进士。累官浙江布政使。洁修自好。夏言死,经纪其丧。善草书,诗文有体要。是龙,字云卿,后以字行,更字廷韩。十岁能文,长善书。皇甫汸、王世贞辈亟称之。以贡生终。刑侗,字子愿。万历二年进士。终陕西行太仆卿。家资钜万,筑来禽馆于古犁丘,减产奉客,遂致中落。妹慈静,善仿兄书。米万钟,字友石。万历二十三年进士。历官江西按察使。天启五年,魏忠贤党倪文焕劾之,遂削籍。崇祯初,起太仆少卿,卒官。张瑞图者,官至大学士,逆案中人也。
yuán hóng dào, zì zhōng láng, gōng ān rén. yǔ xiōng zōng dào dì zhōng dào bìng yǒu cái míng, shí chēng" sān yuán". zōng dào, zì bó xiū. wàn lì shí sì nián huì shì dì yī. shòu shù jí shì, jìn biān xiū, zú guān yòu shù zǐ. tài chāng shí, zhuī lù guāng zōng jiǎng guān, zèng lǐ bù yòu shì láng.
袁宏道,字中郎,公安人。与兄宗道、弟中道并有才名,时称“三袁”。宗道,字伯修。万历十四年会试第一。授庶吉士,进编修,卒官右庶子。泰昌时,追录光宗讲官,赠礼部右侍郎。
hóng dào nián shí liù wèi zhū shēng, jí jié shè chéng nán, wèi zhī zhǎng. xián wèi shī gē gǔ wén, yǒu shēng lǐ zhōng. jǔ wàn lì èr shí nián jìn shì. guī jiā, xià wéi dú shū, shī wén zhǔ miào wù. xuǎn wú xiàn zhī xiàn, tīng duàn mǐn jué, gōng tíng xiān shì. yǔ shì dài fū tán shuō shī wén, yǐ fēng yǎ zì mìng. yǐ ér jiě guān qù. qǐ shòu shùn tiān jiào shòu, lì guó zǐ zhù jiào lǐ bù zhǔ shì, xiè bìng guī. jiǔ zhī, qǐ gù guān. xún yǐ qīng wàng zhuó lì bù yàn fēng zhǔ shì, gǎi wén xuǎn. xún yí kǎo gōng yuán wài láng, lì suì zhōng kǎo chá qún lì fǎ, yán:" wài guān sān suì yī chá, jīng guān liù suì, wǔ guān wǔ suì, cǐ cáo ān dé dú miǎn?" shū shàng, bào kě, suì wèi dìng zhì. qiān jī xūn láng zhōng, hòu xiè bìng guī, shù yuè zú.
宏道年十六为诸生,即结社城南,为之长。闲为诗歌古文,有声里中。举万历二十年进士。归家,下帷读书,诗文主妙悟。选吴县知县,听断敏决,公庭鲜事。与士大夫谈说诗文,以风雅自命。已而解官去。起授顺天教授,历国子助教、礼部主事,谢病归。久之,起故官。寻以清望擢吏部验封主事,改文选。寻移考功员外郎,立岁终考察群吏法,言:“外官三岁一察,京官六岁,武官五岁,此曹安得独免?”疏上,报可,遂为定制。迁稽勋郎中,后谢病归,数月卒。
zhōng dào, zì xiǎo xiū. shí yú suì, zuò huáng shān xuě èr fù, wǔ qiān yú yán. zhǎng yì háo mài, cóng liǎng xiōng huàn yóu jīng shī, duō jiāo sì fāng míng shì, zú jī bàn tiān xià. wàn lì sān shí yī nián shǐ jǔ yú xiāng. yòu shí sì nián nǎi chéng jìn shì. yóu huī zhōu jiào shòu, lì guó zǐ bó shì nán jīng lǐ bù zhǔ shì. tiān qǐ sì nián jìn nán jīng lì bù láng zhōng, zú yú guān.
中道,字小修。十余岁,作《黄山》、《雪》二赋,五千余言。长益豪迈,从两兄宦游京师,多交四方名士,足迹半天下。万历三十一年始举于乡。又十四年乃成进士。由徽州教授,历国子博士、南京礼部主事。天启四年进南京吏部郎中,卒于官。
xiān shì, wáng lǐ zhī xué shèng xíng, yuán shì xiōng dì dú xīn fēi zhī. zōng dào zài guǎn zhōng, yǔ tóng guǎn huáng huī lì pái qí shuō. yú táng hǎo bái lè tiān, yú sòng hǎo sū shì, míng qí zhāi yuē bái sū. zhì hóng dào, yì jiǎo yǐ qīng xīn qīng jùn, xué zhě duō shě wáng lǐ ér cóng zhī, mù wèi gōng ān tǐ. rán xì xuè cháo xiào, jiàn zá lǐ yǔ, kōng shū zhě biàn zhī. qí hòu, wáng lǐ fēng jiàn xī, ér zhōng tán zhī shuō dà chì. zhōng tán zhě, zhōng xīng tán yuán chūn yě.
先是,王、李之学盛行,袁氏兄弟独心非之。宗道在馆中,与同馆黄辉力排其说。于唐好白乐天,于宋好苏轼,名其斋曰白苏。至宏道,益矫以清新轻俊,学者多舍王、李而从之,目为公安体。然戏谑嘲笑,间杂俚语,空疏者便之。其后,王、李风渐息,而钟、谭之说大炽。钟、谭者,钟惺、谭元春也。
xīng, zì bó jìng, jìng líng rén. wàn lì sān shí bā nián jìn shì. shòu xíng rén, shāo qiān gōng bù zhǔ shì, xún gǎi nán jīng lǐ bù, jìn láng zhōng. zhuó fú jiàn tí xué qiān shì, yǐ fù yōu guī, zú yú jiā. xīng mào qǐn, léi bù shèng yī, wéi rén yán lěng, bù xǐ jiē sú kè, yóu cǐ dé xiè rén shì. guān nán dōu, jiù qín huái shuǐ gé dú shǐ, héng zhì bǐng yè, yǒu suǒ jiàn jí bǐ zhī, míng yuē shǐ huái. wǎn táo yú chán yǐ zú.
惺,字伯敬,竟陵人。万历三十八年进士。授行人,稍迁工部主事,寻改南京礼部,进郎中。擢福建提学佥事,以父忧归,卒于家。惺貌寝,羸不胜衣,为人严冷,不喜接俗客,由此得谢人事。官南都,僦秦淮水阁读史,恒至丙夜,有所见即笔之,名曰《史怀》。晚逃于禅以卒。
zì hóng dào jiǎo wáng lǐ shī zhī bì, chàng yǐ qīng zhēn, xīng fù jiǎo qí bì, biàn ér wèi yōu shēn gū qiào. yǔ tóng lǐ tán yuán chūn píng xuǎn táng rén zhī shī wèi táng shī guī, yòu píng xuǎn suí yǐ qián shī wèi gǔ shī guī. zhōng tán zhī míng mǎn tiān xià, wèi zhī jìng líng tǐ. rán liǎng rén xué bù shèn fù, qí shí jiě duō pì, dà wéi tōng rén suǒ jī. yuán chūn, zì yǒu xià, míng bèi hòu yú xīng, yǐ shī guī gù, yǔ qí míng. zhì tiān qǐ qī nián shǐ jǔ xiāng shì dì yī, xīng yǐ qián zú yǐ.
自宏道矫王、李诗之弊,倡以清真,惺复矫其弊,变而为幽深孤峭。与同里谭元春评选唐人之诗为《唐诗归》,又评选隋以前诗为《古诗归》。钟、谭之名满天下,谓之竟陵体。然两人学不甚富,其识解多僻,大为通人所讥。元春,字友夏,名辈后于惺,以《诗归》故,与齐名。至天启七年始举乡试第一,惺已前卒矣。
wáng wéi jiǎn, zì sǔn zhòng, xiáng fú rén. wàn lì èr shí sān nián jìn shì. shòu wéi xiàn zhī xiàn, qiān bīng bù zhí fāng zhǔ shì. sān shí nián chūn, liáo dōng zǒng bīng guān mǎ lín yǐ wǔ shuì shǐ gāo huái bèi dǎi, bīng bù shàng shū tián lè děng jiù zhī. dì nù, zé zhí fāng bù tuī dài zhě, kōng sī ér zhú, wéi jiǎn yì xuē jí guī. jiā jū èr shí nián, guāng zōng lì, qǐ guāng lù chéng. sān qiān dà lǐ shǎo qīng.
王惟俭,字损仲,祥符人。万历二十三年进士。授濰县知县,迁兵部职方主事。三十年春,辽东总兵官马林以忤税使高淮被逮,兵部尚书田乐等救之。帝怒,责职方不推代者,空司而逐,惟俭亦削籍归。家居二十年,光宗立,起光禄丞。三迁大理少卿。
tiān qǐ sān nián bā yuè zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ shān dōng. zhí xú hóng rú zhī luàn, mín duō táo wáng, liáo rén bì nàn lái zhě, yì duō shī suǒ, wéi jiǎn jiā yì suí jí. wǔ nián sān yuè zhuó nán jīng bīng bù yòu shì láng, wèi fù. rù wèi gōng bù yòu shì láng, wèi zhōng xián dǎng yù shǐ tián jǐng xīn hé zhī, luò zhí xián zhù.
天启三年八月擢右佥都御史,巡抚山东。值徐鸿儒之乱,民多逃亡,辽人避难来者,亦多失所,惟俭加意绥辑。五年三月擢南京兵部右侍郎,未赴。入为工部右侍郎,魏忠贤党御史田景新劾之,落职闲住。
wéi jiǎn zī mǐn shì xué. chū bèi fèi, sì lì jīng shǐ bǎi jiā. kǔ sòng shǐ fán wú, shǒu shān dìng, zì wèi yī shū. hǎo shū huà gǔ wán. wàn lì tiān qǐ jiān, shì suǒ chēng bó wù jūn zǐ, wéi jiǎn yǔ dǒng qí chāng bìng, ér jiā xīng lǐ rì huá yà zhī. rì huá, zì jūn shí, jiā xīng rén. wàn lì èr shí nián jìn shì. guān zhì tài pú shǎo qīng. tián dàn hé yì, yǔ wù wú wǔ. wéi jiǎn zé kǒu duō wēi cí, hǎo pēng jī dào xué, rén bù néng kān. cháng yǔ shí bèi yàn jí, zhēng hàn shū yī shì, jù xī běn mò, zhǐ qí fù xiào yuē:" míng xià níng yǒu xū shì hū!" qí zì xǐ rú cǐ.
惟俭资敏嗜学。初被废,肆力经史百家。苦《宋史》繁芜,手删定,自为一书。好书画古玩。万历、天启间,世所称博物君子,惟俭与董其昌并,而嘉兴李日华亚之。日华,字君实,嘉兴人。万历二十年进士。官至太仆少卿。恬澹和易,与物无忤。惟俭则口多微词,好抨击道学,人不能堪。尝与时辈宴集,征《汉书》一事,具悉本末,指其腹笑曰:“名下宁有虚士乎!”其自喜如此。
cáo xué quán, zì néng shǐ, hóu guān rén. ruò guàn jǔ wàn lì èr shí sān nián jìn shì, shòu hù bù zhǔ shì. zhōng chá diǎn, diào nán jīng tiān zhù dà lǐ zuǒ sì zhèng. jū rǒng sǎn qī nián, sì lì yú xué. lèi qiān nán jīng hù bù láng zhōng, sì chuān yòu cān zhèng àn chá shǐ. shǔ fǔ huǐ yú huǒ, gū xiū zī qī shí wàn jīn, xué quán yǐ zōng fān tiáo lì què zhī. yòu zhōng chá diǎn, yì diào. tiān qǐ èr nián qǐ guǎng xī yòu cān yì. chū, tǐng jī yù xìng, liú tíng yuán bèi zhǔ fēng diān. xué quán zhe yě shǐ jì lüè, zhí shū shì běn mò. zhì liù nián qiū, xué quán qiān shǎn xī fù shǐ, wèi xíng, ér tíng yuán fù wèi zhōng xián dà xìng, nǎi hé xué quán sī zhuàn yě shǐ, xiáo luàn guó zhāng, suì xuē jí, huǐ suǒ lòu bǎn. xún àn yù shǐ wáng zhèng xīn, yǐ cháng jiàn xué quán, yì lēi xián zhù. guǎng xī dà lì chuāi xué quán bì děi zhòng huò, jī liú yǐ dài. yǐ, zhī zhōng xián wú yì shā zhī, nǎi dé shì hái. chóng zhēn chū, qǐ guǎng xī fù shǐ, lì cí bù jiù.
曹学牷,字能始,侯官人。弱冠举万历二十三年进士,授户部主事。中察典,调南京添注大理左寺正。居冗散七年,肆力于学。累迁南京户部郎中,四川右参政、按察使。蜀府毁于火,估修资七十万金,学牷以《宗藩条例》却之。又中察典,议调。天启二年起广西右参议。初,梃击狱兴,刘廷元辈主疯颠。学牷著《野史纪略》,直书事本末。至六年秋,学牷迁陕西副使,未行,而廷元附魏忠贤大幸,乃劾学牷私撰野史,淆乱国章,遂削籍,毁所镂板。巡按御史王政新,以尝荐学牷,亦勒闲住。广西大吏揣学牷必得重祸,羁留以待。已,知忠贤无意杀之,乃得释还。崇祯初,起广西副使,力辞不就。
jiā jū èr shí nián, zhù shū suǒ jū shí cāng yuán zhōng, wèi shí cāng shí èr dài shī xuǎn, shèng xíng yú shì. cháng wèi" èr shì yǒu cáng, wú rú hé dú wú", yù xiū rú cáng yǔ dǐng lì. cǎi xié sì kù shū, yīn lèi fēn jí, shí yǒu yú nián, gōng wèi jí jùn, liǎng jīng jì fù. táng wáng lì yú mǐn zhōng, qǐ shòu tài cháng qīng. xún qiān lǐ bù yòu shì láng jiān shì jiǎng xué shì, jìn shàng shū, jiā tài zǐ tài bǎo. jí shì bài, zǒu rù shān zhōng, tóu huán ér sǐ, nián qī shí yǒu sì. shī wén shén fù, zǒng míng shí cāng jí. wàn lì zhōng, mǐn zhōng wén fēng pō shèng, zì xué quán chàng zhī, wǎn nián gèng yǐ xùn jié zhe yún.
家居二十年,著书所居石仓园中,为《石仓十二代诗选》,盛行于世。尝谓“二氏有藏,吾儒何独无”,欲修儒藏与鼎立。采撷四库书,因类分辑,十有余年,功未及竣,两京继覆。唐王立于闽中,起授太常卿。寻迁礼部右侍郎兼侍讲学士,进尚书,加太子太保。及事败,走入山中,投缳而死,年七十有四。诗文甚富,总名《石仓集》。万历中,闽中文风颇盛,自学牷倡之,晚年更以殉节著云。
qí tóng yì hòu qǐ zhě, céng yì zhuàn, zì fú rén, jìn jiāng rén, jiā hóu guān. fù wèi zhū shēng, zǎo zú. mǔ zhāng shì, yǐ yí fù shēng. jiā jù shén, fǎng jī gěi chén xī. yì zhuàn qǐ gū tóng, shì mǔ zhì xiào. suì jī, cǎi shǔ yè zá kāng hé shí zhī, mǔ qī cháng fù běn chú gān cǎo gěi cuàn. rán xìng jiè shén, zhǎng lì zhī qí pín, yù wèi dì, bù xiè yě. wú xīng pān céng hóng dū xué zhèng, shàng qí mǔ jié xíng, huò jīng yú cháo. jí céng hóng xún fǔ nán gàn, dé wáng wéi jiǎn suǒ zhuàn sòng shǐ, zhāo yì zhuàn jí xīn jiàn xú shì pǔ gēng dìng, wèi chéng ér bà. yì zhuàn jiǔ wèi zhū shēng, jiū xīn jīng shì xué, suǒ wéi shī, yǒu qí qì. chóng zhēn shí èr nián jǔ xiāng shì, nián sì shí yǒu jiǔ yǐ, zài fù huì shì hái, suì zú.
其同邑后起者,曾异撰,字弗人,晋江人,家侯官。父为诸生,早卒。母张氏,以遗腹生。家寠甚,纺绩给晨夕。异撰起孤童,事母至孝。岁饥,采薯叶杂糠籺食之,母妻尝负畚锄乾草给爨。然性介甚,长吏知其贫,欲为地,不屑也。吴兴潘曾纮督学政,上其母节行,获旌于朝。及曾纮巡抚南、赣,得王惟俭所撰《宋史》,招异撰及新建徐世溥更定,未成而罢。异撰久为诸生,究心经世学,所为诗,有奇气。崇祯十二年举乡试,年四十有九矣,再赴会试还,遂卒。
wáng zhì jiān, zì ruò shēng, kūn shān rén. fù lín hēng, jìn shì. háng zhōu zhī fǔ. zhì jiān jǔ wàn lì sān shí bā nián jìn shì, shòu nán jīng bīng bù zhǔ shì, qiān yuán wài láng láng zhōng. xiá rì yào tóng shě láng wèi dú shǐ shè, zhuàn dú shǐ shāng yǔ. qiān guì zhōu tí xué qiān shì, bù fù, qǐ shì yǎng guī. tiān qǐ èr nián qǐ dū zhè jiāng yì chuán, bēn mǔ sāng guī. chóng zhēn sì nián fù yǐ qiān shì dū hú guǎng xué zhèng, lǐ bù tuī wéi xué zhèng dì yī. liù nián zú yú guān.
王志坚,字弱生,昆山人。父临亨,进士。杭州知府。志坚举万历三十八年进士,授南京兵部主事,迁员外郎、郎中。暇日要同舍郎为读史社,撰《读史商语》。迁贵州提学佥事,不赴,乞侍养归。天启二年起督浙江驿传,奔母丧归。崇祯四年复以佥事督湖广学政,礼部推为学政第一。六年卒于官。
zhì jiān shǎo yǔ lǐ liú fāng tóng xué, wèi shī wén, fǎ táng sòng míng jiā. tōng jí hòu, bǔ jū wú mén gǔ nán yuán, dù mén què sǎo, sì zhì dú shū, xiān jīng hòu shǐ, xiān shǐ hòu zǐ jí. qí dú jīng, xiān jiān shū ér hòu biàn lùn. dú shǐ, xiān zhèng jù ér hòu fā míng. dú zi, zé wèi táng sòng ér hòu wú zi, dāng qǔ shuō jiā zhī yǒu bì jīng shǐ zhě bǔ zhī. dú jí, zé dìng qín hàn yǐ hòu gǔ wén wèi wǔ biān, kǎo hé táng sòng bēi zhì, yuán shǐ chuán, jùn zá shuō, yǐ cān hé qí shì zhī tóng yì wén zhī chún bó. qí yú nèi diǎn, yì shēn biàn xìng xiāng zhī zōng. zuò shī shén fù, zì xuǎn zhǐ qī shí yú shǒu.
志坚少与李流芳同学,为诗文,法唐、宋名家。通籍后,卜居吴门古南园,杜门却扫,肆志读书,先经后史,先史后子、集。其读经,先笺疏而后辨论。读史,先证据而后发明。读子,则谓唐、宋而后无子,当取说家之有裨经史者补之。读集,则定秦、汉以后古文为五编,考核唐、宋碑志,援史传,捃杂说,以参核其事之同异、文之纯驳。其于内典,亦深辨性相之宗。作诗甚富,自选止七十余首。
dì zhì zhǎng, zì píng zhòng, jǔ yú xiāng, yì shēn yú jīng xué.
弟志长,字平仲,举于乡,亦深于经学。
ài nán yīng, zì qiān zi, dōng xiāng rén. qī suì zuò zhú lín qī xián lùn. zhǎng wèi zhū shēng, hào xué wú suǒ bù kuī. wàn lì mò, chǎng wū wén fǔ làn, nán yīng shēn jí zhī, yǔ tóng jùn zhāng shì chún luó wàn zǎo chén jì tài yǐ xīng qǐ sī wén wèi rèn, nǎi kè sì rén suǒ zuò xíng zhī shì. shì rén xī rán guī zhī, chēng wéi zhāng luó chén ài. tiān qǐ sì nián, nán yīng shǐ jǔ yú xiāng. zuò zhǔ jiǎn tǎo dīng gān xué jǐ shì zhōng hǎo tǔ gāo fā cè dǐ wèi zhōng xián, nán yīng duì cè yì yǒu jī cì yǔ. zhōng xián nù, xuē kǎo guān jí, nán yīng yì tíng sān kē.
艾南英,字千子,东乡人。七岁作《竹林七贤论》。长为诸生,好学无所不窥。万历末,场屋文腐烂,南英深疾之,与同郡章世纯、罗万藻、陈际泰以兴起斯文为任,乃刻四人所作行之世。世人翕然归之,称为章、罗、陈、艾。天启四年,南英始举于乡。座主检讨丁乾学、给事中郝土膏发策诋魏忠贤,南英对策亦有讥刺语。忠贤怒,削考官籍,南英亦停三科。
zhuāng liè dì jí wèi, zhào xǔ huì shì. jiǔ zhī, zú bù dì, ér wén rì yǒu míng. fù qì líng wù, rén duō dàn qí kǒu. shǐ wáng lǐ zhī xué dà xíng, tiān xià tán gǔ wén zhě xī zōng zhī, hòu zhōng tán chū ér yī biàn. zhì shì qián qiān yì fù zhòng míng yú cí lín, tòng xiāng jiū bó. nán yīng hé zhī, pái dǐ wáng lǐ bù yí yú lì. liǎng jīng jì fù, jiāng xī jùn xiàn jǐn shī, nán yīng nǎi rù mǐn. táng wáng zhào jiàn, chén shí kě yōu shū, shòu bīng bù zhǔ shì, xún gǎi yù shǐ. míng nián bā yuè zú yú yán píng.
庄烈帝即位,诏许会试。久之,卒不第,而文日有名。负气陵物,人多惮其口。始王、李之学大行,天下谈古文者悉宗之,后钟、谭出而一变。至是钱谦益负重名于词林,痛相纠驳。南英和之,排诋王、李不遗余力。两京继覆,江西郡县尽失,南英乃入闽。唐王召见,陈十可忧疏,授兵部主事,寻改御史。明年八月卒于延平。
zhāng shì chún, zì dà lì, lín chuān rén. bó wén qiáng jì. jǔ tiān qǐ yuán nián xiāng shì. chóng zhēn zhōng, lèi guān liǔ zhōu zhī fǔ, nián yǐ qī shí yǐ, wén jīng shī biàn, bēi fèn, gòu jí zú.
章世纯,字大力,临川人。博闻强记。举天启元年乡试。崇祯中,累官柳州知府,年已七十矣,闻京师变,悲愤,遘疾卒。
luó wàn zǎo, zì wén zhǐ, shì chún tóng xiàn rén. tiān qǐ qī nián jǔ yú xiāng. chóng zhēn zhōng xíng bǎo jǔ fǎ, jì jiǔ ní yuán lù yǐ wàn zǎo yìng zhào, cí bù jiù. fú wáng shí wéi shàng háng zhī xiàn. táng wáng lì yú mǐn, zhuó lǐ bù zhǔ shì. nán yīng zú, kū ér bìn zhī, jū shù yuè yì zú.
罗万藻,字文止,世纯同县人。天启七年举于乡。崇祯中行保举法,祭酒倪元璐以万藻应诏,辞不就。福王时为上杭知县。唐王立于闽,擢礼部主事。南英卒,哭而殡之,居数月亦卒。
chén jì tài, zì dà shì, yì lín chuān rén, fù liú yù tīng zhōu wǔ píng, shēng yú qí dì. jiā pín, bù néng cóng shī, yòu wú shū, shí qǔ páng shě ér shū, píng rén qiè sòng. cóng wài xiōng suǒ huò shū jīng, sì jiǎo yǐ màn miè, qiě wú jù dòu, zì yǐ yì shí bié zhī, suì tōng qí yì. shí suì, yú wài jiā yào lóng zhōng jiàn shī jīng, qǔ ér jí zǒu. fù jiàn zhī, nù, dū wǎng tián, zé xié zhì tián suǒ, jù gāo fù ér ó, suì bì shēn bù wàng. jiǔ zhī, fǎn lín chuān, yǔ nán yīng bèi yǐ shí wén míng tiān xià. qí wéi wén, mǐn shén, yī rì kě èr sān shí shǒu, xiān hòu suǒ zuò zhì wàn shǒu, jīng shēng jǔ yè zhī fù, wú ruò jì tài zhě. chóng zhēn sān nián jǔ yú xiāng. yòu sì nián chéng jìn shì, nián liù shí yǒu bā yǐ. yòu sān nián chú xíng rén. jū sì nián, hù gù xiāng cài guó yòng sàng nán xíng, zú yú dào.
陈际泰,字大士,亦临川人,父流寓汀州武平,生于其地。家贫,不能从师,又无书,时取旁舍儿书,屏人窃诵。从外兄所获《书经》,四角已漫灭,且无句读,自以意识别之,遂通其义。十岁,于外家药笼中见《诗经》,取而疾走。父见之,怒,督往田,则携至田所,踞高阜而哦,遂毕身不忘。久之,返临川,与南英辈以时文名天下。其为文,敏甚,一日可二三十首,先后所作至万首,经生举业之富,无若际泰者。崇祯三年举于乡。又四年成进士,年六十有八矣。又三年除行人。居四年,护故相蔡国用丧南行,卒于道。
zhāng pǔ, zì tiān rú, tài cāng rén. bó fù fǔ zhī, nán jīng gōng bù shàng shū. pǔ yòu shì xué. suǒ dú shū bì shǒu chāo, chāo yǐ lǎng sòng yī guò, jí fén zhī, yòu chāo, rú shì zhě liù qī shǐ yǐ. yòu shǒu wò guǎn chù, zhǐ zhǎng chéng jiǎn. dōng rì shǒu jūn, rì wò tāng shù cì. hòu míng dú shū zhī zhāi yuē" qī lù", yǐ cǐ yě. yǔ tóng lǐ zhāng cǎi gòng xué qí míng, hào" lóu dōng èr zhāng".
张溥,字天如,太仓人。伯父辅之,南京工部尚书。溥幼嗜学。所读书必手钞,钞已朗诵一过,即焚之,又钞,如是者六七始已。右手握管处,指掌成茧。冬日手皲,日沃汤数次。后名读书之斋曰“七录”,以此也。与同里张采共学齐名,号“娄东二张”。
chóng zhēn yuán nián yǐ xuǎn gòng shēng rù dōu, cǎi fāng chéng jìn shì, liǎng rén míng chè dū xià. yǐ ér cǎi guān lín chuān. pǔ guī, jí jùn zhōng míng shì xiāng yǔ fù gǔ xué, míng qí wén shè rì fù shè. sì nián chéng jìn shì, gǎi shù jí shì. yǐ zàng qīn qǐ jiǎ guī, dú zhě ruò jīng shēng, wú jiàn hán shǔ. sì fāng dàn míng zhě zhēng zǒu qí mén, jǐn míng wéi fù shè. pǔ yì qīng shēn jié nà, jiāo yóu rì guǎng, shēng qì tōng cháo yòu. suǒ pǐn tí jiǎ yǐ, pō néng wéi róng rǔ. zhū bēn zǒu fù lì zhě, zhé zì jīn yuē:" wú yǐ sì dōng lín yě." zhí zhèng dà liáo yóu cǐ è zhī. lǐ rén lù wén shēng zhě, shū zī wèi jiàn shēng, qiú rù shè bù xǔ, cǎi yòu cháng yǐ shì chì zhī. wén shēng yì quē yán:" fēng sú zhī bì, jiē yuán yú shì zǐ. pǔ cǎi wéi zhǔ méng, chàng fù shè, luàn tiān xià." wēn tǐ rén fāng fāng guó shì, xià suǒ sī. qiān yán jiǔ zhī, tí xué yù shǐ ní yuán gǒng bīng bèi cān yì féng yuán yáng tài cāng zhī zhōu zhōu zhòng lián yán fù shè wú kě zuì. sān rén jiē biǎn chì, yán zhǐ qióng jiū bù yǐ. mǐn rén zhōu zhī kuí zhě, cháng wèi sū zhōu tuī guān, zuò shì bà qù, yí pǔ wèi zhī, hèn shén. wén wén shēng jié pǔ, suì fú quē yán pǔ děng bǎ chí jì diǎn, jǐ bà zhí shí qí suǒ wéi, yīn jí fù shè zì héng zhuàng. zhāng xià, xún fǔ zhāng guó wéi děng yán zhī kuí qù guān, wú yù pǔ shì, yì bèi zhǐ qiáo ràng.
崇祯元年以选贡生入都,采方成进士,两人名彻都下。已而采官临川。溥归,集郡中名士相与复古学,名其文社日复社。四年成进士,改庶吉士。以葬亲乞假归,读者若经生,无间寒暑。四方啖名者争走其门,尽名为复社。溥亦倾身结纳,交游日广,声气通朝右。所品题甲乙,颇能为荣辱。诸奔走附丽者,辄自矜曰:“吾以嗣东林也。”执政大僚由此恶之。里人陆文声者,输赀为监生,求入社不许,采又尝以事抶之。文声诣阙言:“风俗之弊,皆原于士子。溥、采为主盟,倡复社,乱天下。”温体仁方枋国事,下所司。迁延久之,提学御史倪元珙、兵备参议冯元扬、太仓知州周仲连言复社无可罪。三人皆贬斥,严旨穷究不已。闽人周之夔者,尝为苏州推官,坐事罢去,疑溥为之,恨甚。闻文声讦溥,遂伏阙言溥等把持计典,己罢职实其所为,因及复社恣横状。章下,巡抚张国维等言之夔去官,无预溥事,亦被旨谯让。
zhì shí sì nián, pǔ yǐ zú, ér shì yóu wèi jìng. xíng bù shì láng cài yì chēn zuò dǎng xuē guó guān xì yù, wèi zhī pǔ zú yě, jié pǔ yáo wò cháo bǐng, jǐ zuì yóu pǔ, yīn yán cǎi jié dǎng luàn zhèng. zhào zé pǔ cǎi huí zòu, cǎi shàng yán:" fù shè fēi chén shì, rán chén yǔ pǔ shēng píng xiāng cuì lì, sǐ bì wǎng luó, fù yì tú quán, yì bù chū cǐ. niàn pǔ rì yè jiě jīng lùn wén, shǐ xīn bào chēng, céng wèi yī rì fú guān, huái zhōng rù dì. jí jīn yán lún zhī xià, bìng bù dé qì xuè zì míng, liáng zú āi dào." dàng shì shí, tǐ rén yǐ qián bà, jì zhě zhāng zhì fā xuē guó guān jiē bù xǐ dōng lín, gù suǒ sī bù gǎn fù zòu. jí shì, zhì fā guó guān yì xiāng jì bà, ér zhōu yán rú dāng guó, pǔ zuò zhǔ yě, qí huò zài xiāng, pǔ yǒu lì yān, gù cǎi shū shàng, shì jí dé jiě.
至十四年,溥已卒,而事犹未竟。刑部侍郎蔡奕琛坐党薛国观系狱,未知溥卒也,讦溥遥握朝柄,己罪由溥,因言采结党乱政。诏责溥、采回奏,采上言:“复社非臣事,然臣与溥生平相淬砺,死避网罗,负义图全,谊不出此。念溥日夜解经论文,矢心报称,曾未一日服官,怀忠入地。即今严纶之下,并不得泣血自明,良足哀悼。”当是时,体仁已前罢,继者张至发、薛国观皆不喜东林,故所司不敢复奏。及是,至发、国观亦相继罢,而周延儒当国,溥座主也,其获再相,溥有力焉,故采疏上,事即得解。
míng nián, yù shǐ liú xī zuò jǐ shì zhōng jiāng cài jiāo zhāng yán pǔ dǐ xíng bó wén, suǒ zuǎn shù jīng shǐ, yǒu gōng shèng xué, yí qǔ bèi yǐ yè guān. dì yù jīng yán, wèn jí èr rén, yán rú duì yuē:" dú shū hǎo xiù cái." dì yuē:" pǔ yǐ zú, cǎi xiǎo chén, yán guān hé wéi jiàn zhī?" yán rú yuē:" èr rén hǎo dú shū, néng wén zhāng, yán guān wèi jǔ zǐ shí dú qí wén, yòu yǐ qí yòng wèi jìng, gù xī zhī ěr." dì yuē:" yì wèi miǎn piān." yán rú yán:" chéng rú shèng yù, pǔ yǔ huáng dào zhōu jiē piān, yīn shàn dú shū, yǐ gù xī zhī zhě zhòng." dì hàn zhī, suì yǒu zhào zhēng pǔ yí shū, ér dào zhōu yì fù guān. yǒu sī xiān hòu lù shàng sān qiān yú juǎn, dì xī liú lǎn.
明年,御史刘熙祚、给事中姜埰交章言溥砥行博闻,所纂述经史,有功圣学,宜取备乙夜观。帝御经筵,问及二人,延儒对曰:“读书好秀才。”帝曰:“溥已卒,采小臣,言官何为荐之?”延儒曰:“二人好读书,能文章,言官为举子时读其文,又以其用未竟,故惜之耳。”帝曰:“亦未免偏。”延儒言:“诚如圣谕,溥与黄道周皆偏,因善读书,以故惜之者众。”帝颔之,遂有诏征溥遗书,而道周亦复官。有司先后录上三千余卷,帝悉留览。
pǔ shī wén mǐn jié. sì fāng zhēng suǒ zhě, bù qǐ cǎo, duì kè huī háo, é qǐng lì jiù, yǐ gù míng gāo yī shí. zú shí, nián zhǐ sì shí.
溥诗文敏捷。四方征索者,不起草,对客挥毫,俄顷立就,以故名高一时。卒时,年止四十。
cǎi, zì shòu xiān, yǔ pǔ shàn. pǔ xìng kuān, fàn jiāo bó ài. cǎi tè yán yì, xǐ zhēn bié kě fǒu, rén yǒu guò, cháng miàn chì zhī. zhī lín chuān, cuī qiáng fú ruò, shēng dà qǐ. yí jí guī, shì mín qì sòng zài dào. zhī zhōu liú shì dòu qián sù lè yán zhòng zhī, yǐ jiān dù xún cǎi, piàn zhǐ bào, xián zhì zhī fǎ. fú wáng shí, qǐ lǐ bù zhǔ shì, jìn yuán wài láng, qǐ jiǎ qù. nán dōu shī shǒu, jiān rén sù xián cǎi zhě, qún jī zhī sǐ, fù yòng dà zhuī luàn cì zhī. yǐ ér sū, bì zhī lín yì, yòu sān nián zú.
采,字受先,与溥善。溥性宽,泛交博爱。采特严毅,喜甄别可否,人有过,尝面叱之。知临川,摧强扶弱,声大起。移疾归,士民泣送载道。知州刘士斗、钱肃乐严重之,以奸蠹询采,片纸报,咸置之法。福王时,起礼部主事,进员外郎,乞假去。南都失守,奸人素衔采者,群击之死,复用大锥乱刺之。已而苏,避之邻邑,又三年卒。