zhào nán xīng zōu yuán biāo sūn shèn xíng shèng yǐ hóng gāo pān lóng féng cóng wú
趙南星 鄒元標 孫慎行 (盛以弘) 高攀龍 馮從吾
zhào nán xīng, zì mèng bái, gāo yì rén. wàn lì èr nián jìn shì. chú rǔ níng tuī guān. zhì xíng lián píng, shāo qiān hù bù zhǔ shì. zhāng jū zhèng qǐn jí, cháo shì qún dǎo, nán xīng yǔ gù xiàn chéng jiāng shì chāng jiè fú wǎng. jū zhèng mò, diào lì bù kǎo gōng. yǐn jí guī.
趙南星,字夢白,高邑人。萬曆二年進士。除汝寧推官。治行廉平,稍遷戶部主事。張居正寢疾,朝士群禱,南星與顧憲成、姜士昌戒弗往。居正歿,調吏部考功。引疾歸。
qǐ lì wén xuǎn yuán wài láng. shū chén tiān xià sì dà hài, yán: yáng wēi qǐ xiū, zuǒ dōu yù shǐ wú shí lái móu dài zhī, jì hù bù shàng shū sòng sī xūn shēng wàng, lián shū pái jǐ. fù dōu yù shǐ zhān yǎng bì lì móu lì bīng èr bù shì láng. dà chén rú cǐ, hé yǐ zé xiǎo chén, shì wèi gàn jìn zhī hài. lǐ bù shàng shū shěn lǐ shì láng zhāng wèi yù dé wú zhōng xíng nán jīng tài pú qīng chén sī xiào xiāng jì zì miǎn, dú nán jīng lǐ bù shì láng zhào yòng xián zài, cí chén huáng hóng xiàn bèi měi yīn chán zhī, yán guān táng yáo qīn sūn yù xián cài xì zhōu fù xiǎn wèi dǐ wū. zhòng zhèng bù róng, xiāo rén dé zhì, shì wèi qīng wēi zhī hài. zhōu xiàn zhǎng lì xuǎn shòu tài qīng, bù sì zhī guān jì rì ér qǔ jùn shǒu, bù wèn cái xíng. ér fǔ àn lùn rén zāng sī yǒu jù, bù yuē wèi shén, zé yuē rèn qiǎn, gài zhǐ jiàng diào, qí yì yǐ wèi xī cái, bù zhī cǐ nǎi xī bù cái yě. lì zhì rì wū, mín shēng rì cuì, shì wèi zhōu xiàn zhī hài. xiāng guān zhī quán dà yú shǒu lìng, héng xíng wú jì, mò gǎn shuí hé. rú wèi nán zhī xiàn zhāng dòng, zhì xíng wú shuāng, cái yì xiāng guān, bèi chán bù huò xíng qǔ, shì wèi xiāng guān zhī hài. sì hài bù chú, tiān xià bù kě dé zhì. shū chū, cháo lùn wěi zhī. ér zhōng suǒ pēng jī xī shí xiāng suǒ bì, yú shì gěi shì zhōng lǐ chūn kāi qǐ ér bó zhī. qí shū xiān xià, nán xīng jǐ huò qiǎn. gěi shì zhōng wáng jì guāng shǐ mèng lín wàn zì yuē, bù cáo jiāng shì chāng wú zhèng zhì bìng zhù nán xīng dǐ chūn kāi, qiě fā shí lái yǎng bì hóng xiàn chán chǎn zhuàng. chūn kāi qì jǔ, rán nán xīng zú yǐ bìng guī. zài qǐ, lì kǎo gōng láng zhōng.
起歷文選員外郎。疏陳天下四大害,言:「楊巍乞休,左都御史吳時來謀代之,忌戶部尚書宋糹熏聲望,連疏排擠。副都御史詹仰庇力謀吏、兵二部侍郎。大臣如此,何以責小臣,是謂干進之害。禮部尚書沈鯉、侍郎張位、諭德吳中行、南京太僕卿沈思孝相繼自免,獨南京禮部侍郎趙用賢在,詞臣黃洪憲輩每陰讒之,言官唐堯欽、孫愈賢、蔡系周復顯為詆誣。眾正不容,宵人得志,是謂傾危之害。州縣長吏選授太輕,部寺之官計日而取郡守,不問才行。而撫按論人贓私有據,不曰未甚,則曰任淺,概止降調,其意以為惜才,不知此乃惜不才也。吏治日污,民生日瘁,是謂州縣之害。鄉官之權大於守令,橫行無忌,莫敢誰何。如渭南知縣張棟,治行無雙,裁抑鄉官,被讒不獲行取,是謂鄉官之害。四害不除,天下不可得治。」疏出,朝論韙之。而中所抨擊悉時相所庇,於是給事中李春開起而駁之。其疏先下,南星幾獲譴。給事中王繼光、史孟麟、萬自約,部曹姜士昌、吳正志並助南星詆春開,且發時來、仰庇、洪憲讒諂狀。春開氣沮,然南星卒以病歸。再起,歷考功郎中。
èr shí yī nián dà jì jīng guān, yǔ shàng shū sūn lóng bǐng gōng chéng tài. shǒu chù suǒ qīn dōu gěi shì zhōng wáng sān yú jí lóng shēng wén xuǎn yuán wài láng lǚ yīn chāng, tā fù lì zhèng fǔ jí dà xué shì zhào zhì gāo dì jiē bù miǎn, zhèng fǔ dà bù kān. gěi shì zhōng liú dào lóng yīn hé lì bù yì liú shí yí shù liáo fēi fǎ. dé zhǐ, nán xīng děng zhuān quán zhí dǎng, biǎn sān guān. é yīn lǐ shì dá děng shū jiù, chì nán xīng wèi mín. hòu lùn jiù zhě xī bèi qiǎn, lóng yì qù wèi, yī shí shàn lèi jǐ kōng. shì jù lóng chuán.
二十一年大計京官,與尚書孫鑨秉公澄汰。首黜所親都給事中王三餘及鑨甥文選員外郎呂蔭昌,他附麗政府及大學士趙志皋弟皆不免,政府大不堪。給事中劉道隆因劾吏部議留拾遺庶僚非法。得旨,南星等專權植黨,貶三官。俄因李世達等疏救,斥南星為民。後論救者悉被譴,鑨亦去位,一時善類幾空。事具鑨傳。
nán xīng lǐ jū, míng yì gāo, yǔ zōu yuán biāo gù xiàn chéng, hǎi nèi nǐ zhī sān jūn. zhōng wài lùn jiàn zhě bǎi shí shū, zú bù qǐ.
南星里居,名益高,與鄒元標、顧憲成,海內擬之「三君」。中外論薦者百十疏,卒不起。
guāng zōng lì, qǐ tài cháng shǎo qīng. é gǎi yòu tōng zhèng, jìn tài cháng qīng, zhì zé zhuó gōng bù yòu shì láng. jū shù yuè, bài zuǒ dōu yù shǐ, kǎi rán yǐ zhěng qí tiān xià wèi rèn. tiān qǐ sān nián dà jì jīng guān, yǐ gù gěi shì zhōng qí shī jiào zhào xìng bāng guān yīng zhèn wú liàng sì xiān cháo jié dǎng luàn zhèng, yì chù zhī, lì kē dōu gěi shì zhōng wèi yīng jiā lì chí bù kě. nán xīng zhe sì xiōng lùn, zú yǔ kǎo gōng láng chéng zhèng jǐ zhì sì rén bù jǐn. tā suǒ chéng tài, yī rú wèi kǎo gōng shí. zhè jiāng xún àn zhāng sù yǎng jiàn bù nèi rén cái, jí yáo zōng wén shào fǔ zhōng liú tíng yuán, nán xīng hé qí miù, sù yǎng zuò duó fèng. xiān shì, xún fāng zhě yǒu tí jiàn zhī lì, nán xīng yǐ zòu zhǐ zhī ér shǎn xī gāo hóng tú shān xī xú yáng xiān xuān dà lǐ sī qǐ hé dōng liú dà shòu, fù zhǒng xíng rú gù, nán xīng bìng hé zòu zhī, xún fāng zhě shǐ zhī wèi fǎ.
光宗立,起太常少卿。俄改右通政,進太常卿,至則擢工部右侍郎。居數月,拜左都御史,慨然以整齊天下為任。天啟三年大計京官,以故給事中亓詩教、趙興邦、官應震、吳亮嗣先朝結黨亂政,議黜之,吏科都給事中魏應嘉力持不可。南星著《四凶論》,卒與考功郎程正己置四人不謹。他所澄汰,一如為考功時。浙江巡按張素養薦部內人材,及姚宗文、邵輔忠、劉廷元,南星劾其謬,素養坐奪俸。先是,巡方者有提薦之例,南星已奏止之;而陝西高弘圖、山西徐揚先、宣大李思啟、河東劉大受,復踵行如故,南星並劾奏之,巡方者始知畏法。
xún dài zhāng wèn dá wèi lì bù shàng shū. dāng shì shí, rén wù bēn jìng, bāo jū zì xíng, yán lù héng yóu shén. měi wén xuǎn láng chū, zhé yāo zhī bàn dào, wèi rén qiú guān, bù dé zé jiā yǐ è shēng, huò zhú zhī qù. xuǎn láng jí gōng zhèng wú rú hé, shàng shū yì tài xī ér yǐ. nán xīng sù jí qí bì, ruì yì chéng qīng, dú xíng jǐ zhì, zhèng fǔ jí zhōng guì yì bù dé yǒu suǒ gàn qǐng, zhū rén dàn qí gāng yán bù gǎn fàn. yǒu gěi shì wèi zī láng qiú yán yùn sī, jí zhù zī láng wáng fǔ, ér chū gěi shì yú wài. zhī xiàn shí sān wèi sù tān, yín yuán jiāng xíng qǔ, nán xīng yì zhì zhī wáng fǔ. shí jìn shì wú wèi wáng guān zhě, nán xīng bù xù yě.
尋代張問達為吏部尚書。當是時,人務奔競,苞苴恣行,言路橫尤甚。每文選郎出,輒邀之半道,為人求官,不得則加以惡聲,或逐之去。選郎即公正無如何,尚書亦太息而已。南星素疾其弊,銳意澄清,獨行己志,政府及中貴亦不得有所干請,諸人憚其剛嚴不敢犯。有給事為貲郎求鹽運司,即注貲郎王府,而出給事於外。知縣石三畏素貪,夤緣將行取,南星亦置之王府。時進士無為王官者,南星不恤也。
wèi zhōng xián yǎ zhòng zhī, cháng yú dì qián chēng qí rèn shì. yī rì, qiǎn dì zi fù yīng xīng jiè yī zhōng shū zhì jiàn, nán xīng huī zhī qù. cháng bìng zuò hóng zhèng mén, xuǎn tōng zhèng sī cān yì, zhèng sè yǔ zhōng xián yuē: zhǔ shàng chōng líng, wǒ bèi nèi wài chén zǐ yí gè nǔ lì wèi shàn. zhōng xián mò rán, nù xíng yú sè. dà xué shì wèi guǎng wēi, nán xīng yǒu yǔn zhēn zi yě, sù yǐ tōng jiā zǐ chù zhī. guǎng wēi rù nèi gé, cháng sān zhì nán xīng mén, jù wù jiàn. yòu cháng tàn yuē: jiàn quán wú zi. jiàn quán, yǔn zhēn bié hào yě. guǎng wēi hèn cì gǔ, yǔ zhōng xián bǐ ér hé nán xīng.
魏忠賢雅重之,嘗於帝前稱其任事。一日,遣娣子傅應星介一中書贄見,南星麾之去。嘗並坐弘政門,選通政司參議,正色語忠賢曰:「主上沖齡,我輩內外臣子宜各努力為善。」忠賢默然,怒形於色。大學士魏廣微,南星友允貞子也,素以通家子畜之。廣微入內閣,嘗三至南星門,拒勿見。又嘗嘆曰:「見泉無子。」見泉,允貞別號也。廣微恨刺骨,與忠賢比而齕南星。
dōng lín shì shèng, zhòng zhèng yíng cháo. nán xīng yì sōu jǔ yí yì, bù zhī shù wèi. gāo pān lóng yáng lián zuǒ guāng dòu bǐng xiàn lǐ téng fāng chén yú tíng zuǒ quán wèi dà zhōng yuán huà zhōng zhǎng kē dào zhèng sān jùn lǐ bāng huá sūn jū xiāng ráo shēn wáng zhī cǎi bèi xī zhì qīng èr. ér sì sī zhī shǔ, zōu wéi liǎn xià jiā yù zhāng guāng qián chéng guó xiáng liú tíng jiàn yì jiē mín yù. zhōng wài xīn xīn wàng zhì, ér xiǎo rén cè mù, zī yù qù nán xīng. gěi shì zhōng fù kuí yǐ wéi liǎn gǎi lì bù jǐ bù yǔ wén, shǒu jiǎ wāng wén yán fā nán, hé nán xīng wěn jiù zhì, zhí sī rén. wéi liǎn yǐn qù, nán xīng zòu liú zhī, xiǎo rén yù hèn. huì lián hé zhōng xián shū shàng, gōng fǔ yì shuǐ huǒ. nán xīng suì dù mén qǐ xiū, bù xǔ.
東林勢盛,眾正盈朝。南星益搜舉遺佚,布之庶位。高攀龍、楊漣、左光斗秉憲;李騰芳、陳於廷佐銓;魏大中、袁化中長科道;鄭三俊、李邦華、孫居相、饒伸、王之寀輩悉置卿貳。而四司之屬,鄒維璉、夏嘉遇、張光前、程國祥、劉廷諫亦皆民譽。中外忻忻望治,而小人側目,滋欲去南星。給事中傅櫆以維璉改吏部己不與聞,首假汪文言發難,劾南星紊舊制,植私人。維璉引去,南星奏留之,小人愈恨。會漣劾忠賢疏上,宮府益水火。南星遂杜門乞休,不許。
pān lóng zhī hé cuī chéng xiù yě, nán xīng yì shù zhī. chéng xiù jiǒng, yè zǒu zhōng xián dǐ, kòu tóu qǐ āi, yán: bù qù nán xīng jí pān lóng lián děng, wǒ liǎng rén wèi zhī sǐ suǒ. zhōng xián dà yǐ wèi rán, suì yǔ dìng móu. huì shān xī quē xún fǔ, hé nán bù zhèng shǐ guō shàng yǒu qiú zhī. nán xīng yǐ tài cháng qīng xiè yīng xiáng yǒu qīng wàng, shǒu liè yǐ qǐng. jì dé zhǐ, ér yù shǐ chén jiǔ chóu shòu guǎng wēi zhǐ, yán yīng xiáng cháng zhī jiā shàn, dà zhōng chū qí mén, dà zhōng yǐ shī gù, móu yú wén xuǎn láng jiā yù ér yòng zhī, xùn sī dāng chì. dà zhōng jiā yù shū biàn, yǔ qīn jiǔ chóu, jiǔ chóu zài shū lì dǐ, bìng xià bù yì. nán xīng pān lóng jí yán yīng xiáng yǐ rén wàng tuī jǔ, dà zhōng jiā yù wú sī, jiǔ chóu wàng yán bù kě tīng. zhōng xián dà nù, jiǎo zhǐ chù dà zhōng jiā yù, bìng chù jiǔ chóu, ér zé nán xīng děng péng móu jié dǎng. nán xīng jù yǐn zuì qiú qù, zhōng xián fù jiǎo zhǐ qiè zé, fàng guī. míng rì, pān lóng yì yǐn qù. gěi shì zhōng shěn wéi bǐng lùn jiù, yì chū zhī wài. é yǐ huì tuī wǔ zhōng xián yì, bìng chì yú tíng lián guāng dòu huà zhōng, yǐn nán xīng suǒ bìn xú zhào kuí qiáo yīng jiǎ wáng shào huī děng zhì yào dì. xiǎo rén jìng jìn, tiān xià dà bǐng jǐn guī zhōng xián yǐ.
攀龍之劾崔呈秀也,南星議戍之。呈秀窘,夜走忠賢邸,叩頭乞哀,言:「不去南星及攀龍、漣等,我兩人未知死所。」忠賢大以為然,遂與定謀。會山西缺巡撫,河南布政使郭尚友求之。南星以太常卿謝應祥有清望,首列以請。既得旨,而御史陳九疇受廣微指,言應祥嘗知嘉善,大中出其門,大中以師故,謀於文選郎嘉遇而用之,徇私當斥。大中、嘉遇疏辯,語侵九疇,九疇再疏力詆,並下部議。南星、攀龍極言應祥以人望推舉,大中、嘉遇無私,九疇妄言不可聽。忠賢大怒,矯旨黜大中、嘉遇,並黜九疇,而責南星等朋謀結黨。南星遽引罪求去,忠賢復矯旨切責,放歸。明日,攀龍亦引去。給事中沈惟炳論救,亦出之外。俄以會推忤忠賢意,並斥於廷、漣、光斗、化中,引南星所擯徐兆魁、喬應甲、王紹徽等置要地。小人競進,天下大柄盡歸忠賢矣。
zhōng xián jí qí dǎng è nán xīng shén, měi jiǎo chì yù, bì mù wèi yuán xiōng. yú shì yù shǐ zhāng nè hé nán xīng shí dà zuì, bìng hé wéi liǎn guó xiáng jiā yù jí wáng yǔn chéng. dé zhǐ, bìng xuē jí. lìng zài zòu nán xīng sī dǎng, nè fù liè shàng bāng huá jí sūn dǐng xiāng děng shí sì rén, bìng biǎn chù. zì shì wèi nán xīng bìn qì zhě, wú bù bá zhuó, qí sù suǒ tuī jiǎng zhě, lǜ zāo qí huò. zhū gàn jìn sù huà zhī tú, yī jī nán xīng, zhé suì suǒ yù. ér shí sān wèi yì qǐ wèi yù shǐ, shū gōng nán xīng jí lǐ sān cái gù xiàn chéng sūn pī yáng wáng tú děng shí wǔ rén. sǐ zhě jiē xuē duó, jìn shēn huò yì liè. xún yǐ wāng wén yán yù cí lián jí nán xīng, xià fǔ àn tí wèn. shì guō shàng yǒu xún fǔ bǎo dìng, ér xún àn mǎ féng gāo yì hàn nán xīng, nǎi xiāng yǔ tíng rǔ zhī. chī qí zi qīng héng jí wài sūn wáng zhōng páng, xì zhī yù, zuò nán xīng zāng wàn wǔ qiān. nán xīng jiā sù pín, qīn gù juān zhù, shǐ huò jùn. zú shù nán xīng dài zhōu, qīng héng zhuāng làng, zhōng páng yǒng chāng. dí mǔ féng shì shēng mǔ lǐ shì, bìng āi tòng ér zú. zi shēng qī líng, jīng bù sǐ. nán xīng dǐ shù suǒ, chù zhī yí rán.
忠賢及其黨惡南星甚,每矯敕諭,必目為元兇。於是御史張訥劾南星十大罪,並劾維璉、國祥、嘉遇及王允成。得旨,並削籍。令再奏南星私黨,訥複列上邦華及孫鼎相等十四人,並貶黜。自是為南星擯棄者,無不拔擢,其素所推獎者,率遭奇禍。諸干進速化之徒,一擊南星,輒遂所欲。而石三畏亦起為御史,疏攻南星及李三才、顧憲成、孫丕揚、王圖等十五人。死者皆削奪,縉紳禍益烈。尋以汪文言獄詞連及南星,下撫按提問。適郭尚友巡撫保定,而巡按馬逢皋亦憾南星,乃相與庭辱之。笞其子清衡及外孫王鍾龐,系之獄,坐南星贓萬五千。南星家素貧,親故捐助,始獲竣。卒戍南星代州,清衡莊浪,鍾龐永昌。嫡母馮氏、生母李氏,並哀慟而卒。子生七齡,驚怖死。南星抵戍所,處之怡然。
zhuāng liè dì dēng jí, yǒu zhào shè hái. xún fǔ móu zhì kuí, zhōng xián dǎng yě, gù chí qiǎn zhī, jìng zú yú shù suǒ. chóng zhēn chū, zèng tài zǐ tài bǎo, shì zhōng yì. kuí chéng xiù guǎng wēi jiǔ chóu zhào kuí yīng jiǎ shào huī nè sān wèi shàng yǒu zhì kuí, jù míng lì nì àn, wèi shì dà lù yān.
莊烈帝登極,有詔赦還。巡撫牟志夔,忠賢黨也,故遲遣之,竟卒於戍所。崇禎初,贈太子太保,諡忠毅。櫆、呈秀、廣微、九疇、兆魁、應甲、紹徽、訥、三畏、尚友、志夔,俱名麗逆案,為世大僇焉。
zōu yuán biāo, zì ěr zhān, jí shuǐ rén. jiǔ suì tōng wǔ jīng. tài hé hú zhí, jiā jìng zhōng jìn shì, guān zhì fú jiàn àn chá shǐ, shī ōu yáng dé luó hóng xiān, dé wáng shǒu rén zhī chuán. yuán biāo ruò guàn cóng zhí yóu, jí yǒu zhì wèi xué. jǔ wàn lì wǔ nián jìn shì. guān zhèng xíng bù.
鄒元標,字爾瞻,吉水人。九歲通《五經》。泰和胡直,嘉靖中進士,官至福建按察使,師歐陽德、羅洪先,得王守仁之傳。元標弱冠從直游,即有志為學。舉萬曆五年進士。觀政刑部。
zhāng jū zhèng duó qíng, yuán biāo kàng shū qiè jiàn. qiě yuē: bì xià yǐ jū zhèng yǒu lì shè jì yé? jū zhèng cái suī kě wèi, xué shù zé piān zhì suī yù wèi, zì yòng tài shèn. qí shè shī guāi zhāng zhě, rú zhōu xiàn rù xué, xiàn yǐ shí wǔ liù rén, yǒu sī xī zhǐ, gèng sǔn qí shù. shì jìn xián wèi guǎng yě. zhū dào jué qiú, yì yǒu dìng é, suǒ sī jù fá, shù bì qǔ yíng. shì duàn xíng tài làn yě. dà chén chí lù gǒu róng, xiǎo chén wèi zuì jiān mò, yǒu jīn rì chén yán ér míng rì huò qiǎn zhě. shì yán lù wèi tōng yě. huáng hé fàn làn wèi zāi, mín yǒu jià hāo wèi cháo chuài shuǐ wèi cān zhě, ér yǒu sī bù yǐ wén. shì mín yǐn wèi zhōu yě. qí tā yòng kè shēn zhī lì, jǔ háo jié zhī cái, yòu bù kě méi shù yǐ. fú dú chì yù zhèn xué shàng wèi chéng, zhì shàng wèi dìng, xiān shēng jì qù, qián gōng jǐn huī, bì xià yán jí cǐ, zōng shè wú jiāng zhī fú yě. suī rán, bì chéng shèng xué, fǔ yì shèng zhì zhě, wèi kě wèi zài tíng wú rén yě. qiě xìng ér jū zhèng dīng jiān, yóu kě wǎn liú tuō bù xìng suì juān guǎn shě, bì xià zhī xué jiāng zhōng bù chéng, zhì jiāng zhōng bù dìng yé? chén guān jū zhèng shū yán shì yǒu fēi cháng zhī rén, rán hòu bàn fēi cháng zhī shì, ruò yǐ bēn sàng wèi cháng shì ér bù xiè wèi zhě, bù zhī rén wéi jǐn cǐ wǔ cháng zhī dào, rán hòu wèi zhī rén. jīn yǒu rén yú cǐ, qīn shēng ér bù gù, qīn sǐ ér bù bēn, yóu zì hào yú shì yuē wǒ fēi cháng rén yě, shì bù yǐ wèi sàng xīn, zé yǐ wèi qín zhì, kě wèi zhī fēi cháng rén zāi? shū jiù, huái zhī rù cháo, shì tíng zhàng wú zhōng xíng děng. yuán biāo qí zhàng bì, qǔ shū shòu zhōng guān, dài yuē: cǐ qǐ jiǎ shū yě. jí rù, jū zhèng dà nù, yì tíng zhàng bā shí, zhé shù dōu yún wèi. wèi zài wàn shān zhōng, yí liáo yǔ jū, yuán biāo chù zhī yí rán. yì jiū xīn lǐ xué, xué yǐ dà jìn. xún àn yù zhōng chéng jū zhèng zhǐ, jiāng hài yuán biāo. xíng cì zhèn yuǎn, yī xī, yù shǐ bào sǐ.
張居正奪情,元標抗疏切諫。且曰:「陛下以居正有利社稷耶?居正才雖可為,學術則偏;志雖欲為,自用太甚。其設施乖張者,如州縣入學,限以十五六人,有司希指,更損其數。是進賢未廣也。諸道決囚,亦有定額,所司懼罰,數必取盈。是斷刑太濫也。大臣持祿苟容,小臣畏罪緘默,有今日陳言而明日獲譴者。是言路未通也。黃河泛濫為災,民有駕蒿為巢、啜水為餐者,而有司不以聞。是民隱未周也。其他用刻深之吏,沮豪傑之材,又不可枚數矣。伏讀敕諭『朕學尚未成,志尚未定,先生既去,前功盡隳』,陛下言及此,宗社無疆之福也。雖然,弼成聖學,輔翼聖志者,未可謂在廷無人也。且幸而居正丁艱,猶可挽留;脫不幸遂捐館舍,陛下之學將終不成,志將終不定耶?臣觀居正疏言『世有非常之人,然後辦非常之事』,若以奔喪為常事而不屑為者,不知人惟盡此五常之道,然後謂之人。今有人於此,親生而不顧,親死而不奔,猶自號於世曰我非常人也,世不以為喪心,則以為禽彘,可謂之非常人哉?」疏就,懷之入朝,適廷杖吳中行等。元標俟杖畢,取疏授中官,紿曰:「此乞假疏也。」及入,居正大怒,亦廷杖八十,謫戍都勻衛。衛在萬山中,夷獠與居,元標處之怡然。益究心理學,學以大進。巡按御中承居正指,將害元標。行次鎮遠,一夕,御史暴死。
yuán biāo zhé jū liù nián, jū zhèng mò, zhào bài lì kē gěi shì zhōng. shǒu chén péi shèng dé qīn chén gōng sù xiàn jì chóng rú xíng chì fǔ chén wǔ shì. xún hé bà lǐ bù shàng shū xú xué mó nán jīng hù bù shàng shū zhāng shì pèi.
元標謫居六年,居正歿,召拜吏科給事中。首陳培聖德、親臣工、肅憲紀、崇儒行、飭撫臣五事。尋劾罷禮部尚書徐學謨、南京戶部尚書張士佩。
xú xué mó zhě, jiā dìng xiàn rén. jiā jìng zhōng, wèi jīng zhōu zhī fǔ. jǐng gōng wáng zhī fān dé ān, yù duó jīng zhōu chéng běi shā shì dì. xué mó lì kàng bù yǔ, wèi wáng suǒ hé, xià fǔ àn dǎi wèn, gǎi guān. jīng zhōu rén dé zhī, chēng shā shì wèi xú shì. jū zhèng sù yǔ hòu. wàn lì zhōng, lèi qiān yòu fù dōu yù shǐ, fǔ zhì yún yáng. jū zhèng guī zàng fù, xué mó shì zhī jǐn, zhào wèi xíng bù shì láng. yuè èr nián, zhuó lǐ bù shàng shū. zì hóng zhì hòu, lǐ bù zhǎng fēi hàn lín bù shòu, wéi xí shū yǐ yán dà lǐ gù, yóu tā cáo qiān wàn shì hé bù yóu hàn lín, rán xiān lì qí bù shì láng. xué mó jìng bài shàng shū, tíng chén yǐ jū zhèng gù, mò gǎn yán. jū zhèng zú, xué mó jí dì yīn yú dà xué shì shēn shí xíng yǐ zì gù. jí fèng mìng zé shòu gōng, tōng zhèng cān yì liáng zǐ qí hé qí shǐ jié jū zhèng, jì fù shí xíng, zhào wèi duó zi qí fèng. yuán biāo fù hé zhī, suì lìng zhì shì guī.
徐學謨者,嘉定縣人。嘉靖中,為荊州知府。景恭王之藩德安,欲奪荊州城北沙市地。學謨力抗不予,為王所劾,下撫按逮問,改官。荊州人德之,稱沙市為「徐市」。居正素與厚。萬曆中,累遷右副都御史,撫治鄖陽。居正歸葬父,學謨事之謹,召為刑部侍郎。越二年,擢禮部尚書。自弘治後,禮部長非翰林不授,惟席書以言「大禮」故,由他曹遷;萬士和不由翰林,然先歷其部侍郎。學謨徑拜尚書,廷臣以居正故,莫敢言。居正卒,學謨急締姻於大學士申時行以自固。及奉命擇壽宮,通政參議梁子琦劾其始結居正,繼附時行,詔為奪子琦俸。元標復劾之,遂令致仕歸。
cí níng gōng zāi, yuán biāo fù shàng shí zhèng liù shì, zhōng yán: chén nǎng jìn wú yù zhī xùn, bì xià shì zì xǐng, guǒ wú yù yé? guǎ yù yé? yǔ yún: yù rén wù wén, mò ruò wù wèi. bì xià chéng yí fān rán zì xǐng, jiā yì péi yǎng. dāng shì shí, dì fāng zhuàng líng, liú yì shēng sè yóu yàn, wèi yuán biāo cì jǐ, nù shén, jiàng zhǐ qiào zé. shǒu fǔ shí xíng yǐ yuán biāo jǐ mén shēng, ér hé bà qí yīn xué mó, yì xīn hàn, suì zhé nán jīng xíng bù zhào mó. jiù qiān bīng bù zhǔ shì. zhào gǎi lì bù, jìn yuán wài láng, yǐ bìng miǎn. qǐ bǔ yàn fēng. chén lì zhì shí shì, mín mò bā shì, shū jǐ wàn yán. wén xuǎn quē yuán wài láng, shàng shū sòng sī xūn qǐng yòng yuán biāo, jiǔ bù huò mìng, sī xūn lián shū qù zhī. gěi shì zhōng yáng wén huàn yù shǐ hé xuǎn yì yǐ wèi yán. dì nù, jié zé sī xūn, zhé wén huàn xuǎn yú wài, ér diào yuán biāo nán jīng. xíng bù shàng shū shí xīng lùn jiù, yì bèi qiào ràng. yuán biāo jū nán jīng sān nián, yí jí guī. jiǔ zhī, qǐ běn bù láng zhōng, bù fù. xuán zāo mǔ yōu, lǐ jū jiǎng xué, cóng yóu zhě rì zhòng, míng gāo tiān xià. zhōng wài shū jiàn yí yì, fán shù shí bǎi shàng, mò bù yǐ yuán biāo wèi shǒu. zú bù yòng. jiā shí chuí sān shí nián.
慈寧宮災,元標復上時政六事,中言:「臣曩進無欲之訓,陛下試自省,果無欲耶?寡慾耶?語云:『欲人勿聞,莫若勿為。』陛下誠宜翻然自省,加意培養。」當是時,帝方壯齡,留意聲色游宴,謂元標刺己,怒甚,降旨譙責。首輔時行以元標己門生,而劾罷其姻學謨,亦心憾,遂謫南京刑部照磨。就遷兵部主事。召改吏部,進員外郎,以病免。起補驗封。陳吏治十事,民瘼八事,疏幾萬言。文選缺員外郎,尚書宋糹熏請用元標,久不獲命,糹熏連疏趣之。給事中楊文煥、御史何選亦以為言。帝怒,詰責糹熏,謫文煥、選於外,而調元標南京。刑部尚書石星論救,亦被譙讓。元標居南京三年,移疾歸。久之,起本部郎中,不赴。旋遭母憂,里居講學,從游者日眾,名高天下。中外疏薦遺佚,凡數十百上,莫不以元標為首。卒不用。家食垂三十年。
guāng zōng lì, zhào bài dà lǐ qīng. wèi zhì, jìn xíng bù yòu shì láng. tiān qǐ yuán nián sì yuè hái cháo, shǒu jìn hé zhōng zhī shuō, yán: jīn rì guó shì, jiē èr shí nián zhū chén yùn niàng suǒ chéng. wǎng zhě bù yǐ jìn xián ràng néng wèi shì, rì gù xián zhú néng, ér yán shì zhě yòu bù jiàng xīn píng qì, zhuān wù fēn mén lì hù. chén wèi jīn rì jí wù, wéi cháo chén hé zhōng ér yǐ. cháo chén hé, tiān dì zhī hé zì yīng. xiàng zhī lùn rén lùn shì zhě, gè huái piān jiàn, piān shēng mí, mí shēng zhí, zhí ér wèi wǒ, bù fù zhī yǒu rén, huò qiě yí yú guó. jīn yǔ zhū chén yuē, lùn yī rén dāng wéi gōng wéi píng, wú qīng yáo bǐ duān, lùn yī shì dāng chéng qián lǜ hòu, wú qīng shì ěr shí, yǐ tiān xià wàn shì zhī xīn, héng tiān xià wàn shì zhī rén yǔ shì, zé yì lùn gōng, ér guó jiā zì xiǎng ān jìng hé píng zhī fú. yīn jiàn tú zōng jùn lǐ bāng huá děng shí bā rén. dì yōu zhào bāo nà. jū èr rì, fù chén bá máo chǎn yōu lǐ cái zhèn wǔ shù shì, jí bǎo tài sì guī. qiě qǐng zhào yòng yè mào cái zhào nán xīng gāo pān lóng liú zōng zhōu dīng yuán jiàn, ér xù lù luó dà hóng luò yú rén děng shí wǔ rén. dì yì bāo nà.
光宗立,召拜大理卿。未至,進刑部右侍郎。天啟元年四月還朝,首進和衷之說,言:「今日國事,皆二十年諸臣醞釀所成。往者不以進賢讓能為事,日錮賢逐能,而言事者又不降心平氣,專務分門立戶。臣謂今日急務,惟朝臣和衷而已。朝臣和,天地之和自應。向之論人論事者,各懷偏見,偏生迷,迷生執,執而為我,不復知有人,禍且移於國。今與諸臣約,論一人當惟公惟平,毋輕搖筆端,論一事當懲前慮後,毋輕試耳食,以天下萬世之心,衡天下萬世之人與事,則議論公,而國家自享安靜和平之福。」因薦塗宗浚、李邦華等十八人。帝優詔褒納。居二日,復陳拔茅闡幽、理財振武數事,及保泰四規。且請召用葉茂才、趙南星、高攀龍、劉宗周、丁元薦,而恤錄羅大紘、雒於仁等十五人。帝亦褒納。
chū, yuán biāo lì cháo, yǐ fāng yán jiàn dàn, wǎn jié wù wèi hé yì. huò yì qí xùn chū shì shí, yuán biāo xiào yuē: dà chén yǔ yán guān yì. fēng cái chuō jué, yán guān shì yě. dà chén fēi dà lì hài, jí dāng hù chí guó tǐ, kě rú shào nián xìng dòng yé? shí péng dǎng fāng shèng, yuán biāo xīn è zhī, sī jiǎo qí bì, gù qí suǒ jiàn yǐn bù zhuān yī tú. cháng yù jǔ yòng lǐ sān cái, yīn yán lù bù yǔ, yuán biāo jí zhōng zhǐ. wáng dé wán jī qí shǒu shǔ, yuán biāo yì bù jiào. nán jīng yù shǐ wáng yǔn chéng děng yǐ liǎng rén bù hé, qǐng dì yù jiě. yuán biāo yán: chén yǔ dé wán chū wú xiān jiè, cǐ bì yǒu rén jiāo gòu qí jiān. chén cháng yǔ cháo shì yuē: fāng jīn shàng zài chōng suì, dí zài mén tíng, zhǐ yǒu tóng xīn gòng jì. tǎng fù dǎng tóng fá yì, zài guó zé bù zhōng, zài jiā zé bù xiào. shì zì yǒu wú piān wú dǎng zhī lù, nài hé cóng shì nèi qǐ gē máo yé? dì sì wèi yǐ jiǔ, ér xiān cháo fèi sǐ zhū chén yóu wèi zèng xù, yuán biāo zài chén chǎn yōu zhī diǎn, yán yì kěn qiè.
初,元標立朝,以方嚴見憚,晚節務為和易。或議其遜初仕時,元標笑曰:「大臣與言官異。風裁踔絕,言官事也。大臣非大利害,即當護持國體,可如少年悻動耶?」時朋黨方盛,元標心惡之,思矯其弊,故其所薦引不專一途。嘗欲舉用李三才,因言路不與,元標即中止。王德完譏其首鼠,元標亦不較。南京御史王允成等以兩人不和,請帝諭解。元標言:「臣與德完初無纖芥,此必有人交構其間。臣嘗語朝士曰:『方今上在沖歲,敵在門庭,只有同心共濟。倘復黨同伐異,在國則不忠,在家則不孝。世自有無偏無黨之路,奈何從室內起戈矛耶?』」帝嗣位已久,而先朝廢死諸臣猶未贈恤,元標再陳闡幽之典,言益懇切。
qí nián shí èr yuè gǎi lì bù zuǒ shì láng. wèi dào guān, bài zuǒ dōu yù shǐ. míng nián, diǎn wài chá, qù liú wéi gōng. yù shǐ pān rǔ zhēn guò tíng xùn yǎ yǒu wù yì, jí tíng xùn zhì mǎn, rǔ zhēn zhù kǎo yì měi. yuán biāo shū lùn zhī, liǎng rén bìng yǐn jí qù. yǐ, yán dīng yǐ jīng chá bù gōng, zhuān jìn gù yì jǐ, qǐng shōu lù zhāng jiā zhēn dīng yuán jiàn shǐ jì shì shěn zhèng zōng děng èr shí èr rén. yóu shì zhū chén duō huò zhāo xuě. yòu yán: míng zhào shōu zhào yí yì, ér zhū lǎo chén suǒ chù yóu shì sān shí nián qián yīng dé zhī guān, yí tiān zhù sān pǐn chóng zhì, zhāo bì xià bāo zūn qí jiù zhì yì. dì nà qí yán. yú shì liǎng jīng tài cháng tài pú guāng lù sān qīng gè zēng èr yuán.
其年十二月改吏部左侍郎。未到官,拜左都御史。明年,典外察,去留惟公。御史潘汝楨、過庭訓雅有物議,及庭訓秩滿,汝楨注考溢美。元標疏論之,兩人並引疾去。已,言丁已京察不公,專禁錮異己,請收錄章家禎、丁元薦、史記事、沈正宗等二十二人。由是諸臣多獲昭雪。又言:「明詔收召遺佚,而諸老臣所處猶是三十年前應得之官,宜添注三品崇秩,昭陛下褒尊耆舊至意。」帝納其言。於是兩京太常、太僕、光祿三卿各增二員。
sūn shèn xíng zhī lùn hóng wán yě, yuán biāo yì shàng shū yuē: qián kūn suǒ yǐ bù huǐ zhě, wéi cǐ gāng cháng gāng cháng suǒ yǐ zhí lì zhě, shì cǐ xìn shǐ. chén qù nián zhōu guò nán zhōng, nán zhōng shì dài fū zhēng yán xiān dì cù rán ér bēng, dà shì wèi míng, nán yǐ chuán xìn. chén chū bù wèi rán. jí jì rù dōu, wèi rén yán xiān dì shèng dé, yí sù dēng xìn shǐ. zhū chén yuē: yán jí xiān dì mí liú dà shì, lìng rén gé bǐ, shuí gǎn lǐng cǐ? chén shǐ yǒu yí yú qián rì zhī yán. yuán fǔ fāng cóng zhé bù shēn tǎo zéi zhī yì, fǎn xíng shǎng jiān zhī diǎn, jí wèi wú qí xīn, hé yǐ zì jiě yú shì? qiě cóng zhé bǐng zhèng qī nián, wèi wén jiàn shù hé shì, dàn wén mǎ shàng yī rì sān qù zhàn, sàng wǒ shí wàn shī tú. xùn wèn shuí bǐng guó chéng, ér shǐ xiān dì zhèn jīng, jiān rén chuǎng gōng, chái láng dāng lù, xiān xié luàn zhèng? cóng zhé hé cí yǐ duì? cóng lái chéng jiè luàn zéi, quán zài xìn shǐ. shī jīn bù chéng, ān suǒ dǐ zhǐ. shí xíng bù shàng shū huáng kè zuǎn xī nèi tíng yì, qún xiǎo hé zhī, ér cóng zhé shì jū jīng shī, dǎng fù zhě zhòng, cuī wén shēng dǎng fù mí fèng yú nèi, gé shèn xíng yǔ zhòng yì, jiē bù dé shēn. wèi jǐ, shèn xíng jí wáng jì xié zhú, yuán biāo shū jiù, bù tīng.
孫慎行之論「紅丸」也,元標亦上疏曰:「乾坤所以不毀者,惟此綱常;綱常所以植立者,恃此信史。臣去年舟過南中,南中士大夫爭言先帝猝然而崩,大事未明,難以傳信。臣初不謂然。及既入都,為人言先帝盛德,宜速登信史。諸臣曰:『言及先帝彌留大事,令人閣筆,誰敢領此?』臣始有疑於前日之言。元輔方從哲不伸討賊之義,反行賞奸之典,即謂無其心,何以自解於世?且從哲秉政七年,未聞建樹何事,但聞馬上一日三趣戰,喪我十萬師徒。訊問誰秉國成,而使先帝震驚,奸人闖宮,豺狼當路,憸邪亂政?從哲何詞以對?從來懲戒亂賊,全在信史。失今不成,安所底止。」時刑部尚書黃克纘希內廷意,群小和之,而從哲世居京師,黨附者眾,崔文升黨復彌縫於內,格慎行與眾議,皆不得伸。未幾,慎行及王紀偕逐,元標疏救,不聽。
yuán biāo zì hái cháo yǐ lái, bù wèi wēi yán jī lùn, yǔ wù wú cāi. rán xiǎo rén yǐ qí dōng lín yě, yóu jì zhī. gěi shì zhōng zhū tóng méng guō yǔn hòu guō xìng zhì lǜ míng nián jīng chá bù lì jǐ, qián móu qū zhú. huì yuán biāo yǔ féng cóng wú jiàn shǒu shàn shū yuàn, jí tóng zhì jiǎng xué, tóng méng shǒu qǐng jìn zhī. yuán biāo shū biàn qiú qù, dì yǐ wèi liú, yǔn hòu fù shū hé, yǔ yóu wàng dàn. ér wèi zhōng xián fāng qiè bǐng, chuán zhǐ wèi sòng shì zhī wáng yóu yú jiǎng xué, jiāng jiā yán qiǎn. yè xiàng gāo lì biàn, qiě qǐ tóng qù, nǎi dé wēn zhǐ. xìng zhì jí yǔn hòu fù jiāo zhāng lì gōng, xìng zhì zhì bǐ zhī shān dōng yāo zéi. yuán biāo lián shū qǐng yì lì, zhào jiā tài zǐ shǎo bǎo, chéng chuán guī. bì cí, shàng lǎo chén qù guó qíng shēn shū, lì chén jūn guó dà jì, ér yǐ guǎ yù jìn guī, rén wèi chuán sòng. sì nián, zú yú jiā. míng nián, yù shǐ zhāng nè qǐng huǐ tiān xià jiǎng tán, lì dǐ yuán biāo, zhōng xián suì jiǎo zhǐ xuē duó. chóng zhēn chū, zèng tài zǐ tài bǎo lì bù shàng shū, shì zhōng jiè.
元標自還朝以來,不為危言激論,與物無猜。然小人以其東林也,猶忌之。給事中朱童蒙、郭允厚、郭興治慮明年京察不利己,潛謀驅逐。會元標與馮從吾建首善書院,集同志講學,童蒙首請禁之。元標疏辨求去,帝已慰留,允厚復疏劾,語尤妄誕。而魏忠賢方竊柄,傳旨謂宋室之亡由於講學,將加嚴譴。葉向高力辨,且乞同去,乃得溫旨。興治及允厚復交章力攻,興治至比之山東妖賊。元標連疏請益力,詔加太子少保,乘傳歸。陛辭,上《老臣去國情深疏》,歷陳軍國大計,而以寡慾進規,人為傳誦。四年,卒於家。明年,御史張訥請毀天下講壇,力詆元標,忠賢遂矯旨削奪。崇禎初,贈太子太保、吏部尚書,諡忠介。
tóng méng děng jì hé yuán biāo, suì dé zuì qīng yì, xún yǐ nián lì wài qiān. jí zhōng xián dé zhì, sān rén bìng zhào hái. suì yú, yǔn hòu zhì hù bù shàng shū tài zǐ tài bǎo. tóng méng zhì yòu fù dōu yù shǐ, xún fǔ yán suī, mǔ sǐ bù chí fú, wèi zhōng xián jiàn shēng cí. xìng zhì yì jiā zhì tài pú qīng. zhōng xián bài, sān rén bìng lì nì àn yún.
童蒙等既劾元標,遂得罪清議,尋以年例外遷。及忠賢得志,三人並召還。歲余,允厚至戶部尚書、太子太保。童蒙至右副都御史,巡撫延綏,母死不持服,為忠賢建生祠。興治亦加至太僕卿。忠賢敗,三人並麗逆案雲。
sūn shèn xíng, zì wén sī, wǔ jìn rén. yòu xí wén wài zǔ táng shùn zhī xù lùn, jí shì xué. wàn lì èr shí sān nián jǔ jìn shì dì sān rén, shòu biān xiū, lèi guān zuǒ shù zǐ. shù qǐng jiǎ lǐ jū, jiàn hù xī jiāo, tán jīng lǐ xué. dāng shì qǐng jiàn, lǜ bù nà. yǒu yǐ zhèng shì xún zhě, bù dá.
孫慎行,字聞斯,武進人。幼習聞外祖唐順之緒論,即嗜學。萬曆二十三年舉進士第三人,授編修,累官左庶子。數請假裡居,鍵戶息交,覃精理學。當事請見,率不納。有以政事詢者,不答。
sì shí yī nián wǔ yuè, yóu shǎo zhān shì zhuó lǐ bù yòu shì láng, shǔ bù shì. dāng shì shí, jiāo miào dà xiǎng zhū lǐ, dì èr shí yú nián bù gōng qīn, dōng gōng chuò jiǎng zhì bā nián, huáng zhǎng sūn jiǔ líng wèi jiù wài fù, ruì wáng èr shí sān wèi hūn, chǔ zōng rén jiǔ gù wèi shì, dài wáng fèi zhǎng lì yòu, jiǔ bù gēng zhèng, chén liáo zhāng zòu yī qiè liú zhōng, fú fǔ zhuāng tián qǔ yíng sì wàn qǐng, shèn xíng bìng qiè jiàn. yǐ, niàn dōng gōng kāi jiǎng, huáng sūn chū gé, xì zōng shè ān wēi, shū zhì qī bā shàng. dài wáng fèi zhǎng zi dǐng wèi, lì ài zi dǐng shā, lǐ tíng jī wèi shì láng shí zhǔ zhī, qí hòu, qún chén zhēng zhě bǎi yú shū, dì jiē bù xǐng. shèn xíng lǚ shū zhēng, nǎi huò gèng zhì. chǔ zōng rén jī shā xún fǔ zhào kě huái, wèi shǒu liù rén lùn sǐ, fù gù yīng qiáo děng èr shí sān rén yú gāo qiáng, jìn yùn fāng děng èr shí sān rén yú yuǎn dì. shèn xíng lì bái qí fēi pàn, zhū rén yóu cǐ huò shì. huáng tài zǐ chǔ wèi suī dìng, fú wáng shàng liú jīng shī, xū zhuāng tián sì wàn qǐng nǎi xíng, xiāo xiǎo duō kuī cì. tíng chén qǐng zhī guó zhě yù zhòng, dì yù chí zhī. shèn xíng shū shí yú shàng, bù jiàn shěng. zuì hòu, guì fēi fù qǐng dì liú wáng qìng tài hòu qī xún shòu jié, qún yì yì jí jí. shèn xíng nǎi hé wén wǔ zhū chén fú què lì qǐng, dà xué shì yè xiàng gāo yì zhēng zhī qiáng. dì bù dé yǐ, xǔ míng nián jì chūn zhī guó, qún qíng shǐ ān. hán jìng kē chǎng zhī yì, shèn xíng nǐ chù jìng. ér jiā jū shí sù jiǎng xué dōng lín, jìng dǎng yóu jì zhī. huì lì bù quē shì láng, tíng yì gǎi yòu shì láng lǐ zhì yú zuǒ, ér yǐ shèn xíng wèi yòu, mìng jù wèi xià. yù shǐ guò tíng xùn yīn yán zhì wèi lǚ rèn, hé fù tuī shèn xíng, gěi shì zhōng qí shī jiào hé zhī. shèn xíng suì sì shū qǐ guī, chū chéng hòu mìng, dì nǎi xǔ zhī. yǐ ér jīng chá, yù shǐ hán jùn děng yǐ qù fú wáng zhī guó, wèi shèn xíng yāo gōng, liè zhī shí yí shū zhōng. dì chá qí wú zuì, huò miǎn.
四十一年五月,由少詹事擢禮部右侍郎,署部事。當是時,郊廟大享諸禮,帝二十餘年不躬親,東宮輟講至八年,皇長孫九齡未就外傅,瑞王二十三未婚,楚宗人久錮未釋,代王廢長立幼,久不更正,臣僚章奏一切留中,福府莊田取盈四萬頃,慎行並切諫。已,念東宮開講,皇孫出閣,系宗社安危,疏至七八上。代王廢長子鼎渭,立愛子鼎莎,李廷機為侍郎時主之,其後,群臣爭者百餘疏,帝皆不省。慎行屢疏爭,乃獲更置。楚宗人擊殺巡撫趙可懷,為首六人論死,復錮英憔等二十三人於高牆,禁蘊鈁等二十三人於遠地。慎行力白其非叛,諸人由此獲釋。皇太子儲位雖定,福王尚留京師,須莊田四萬頃乃行,宵小多窺伺。廷臣請之國者愈眾,帝愈遲之。慎行疏十餘上,不見省。最後,貴妃復請帝留王慶太后七旬壽節,群議益籍籍。慎行乃合文武諸臣伏闕力請,大學士葉向高亦爭之強。帝不得已,許明年季春之國,群情始安。韓敬科場之議,慎行擬黜敬。而家居時素講學東林,敬黨尤忌之。會吏部缺侍郎,廷議改右侍郎李鋕於左,而以慎行為右,命俱未下。御史過廷訓因言鋕未履任,何復推慎行,給事中亓詩教和之。慎行遂四疏乞歸,出城候命,帝乃許之。已而京察,御史韓浚等以趣福王之國,謂慎行邀功,列之拾遺疏中。帝察其無罪,獲免。
xī zōng lì, zhào bài lǐ bù shàng shū. chū, guāng zōng dà jiàn, hóng lú sì chéng lǐ kě zhuó yǐ hóng qiān wán yào jìn. é dì bēng, tíng chén jiāo zhāng hé zhī. dà xué shì fāng cóng zhé nǐ zhǐ lìng yǐn jí guī, lài yǐ jīn bì. tiān qǐ yuán nián sì yuè, shèn xíng hái cháo, shàng shū yuē:
熹宗立,召拜禮部尚書。初,光宗大漸,鴻臚寺丞李可灼以紅鉛丸藥進。俄帝崩,廷臣交章劾之。大學士方從哲擬旨令引疾歸,賚以金幣。天啟元年四月,慎行還朝,上疏曰:
xiān dì zhòu bēng, suī yún sù jí, shí yuán yī rén yòng yào bù shěn. yuè dǐ bào, zhī lǐ kě zhuó hóng wán nǎi shǒu fǔ fāng cóng zhé suǒ jìn. fū kě zhuó guān fēi tài yī, hóng wán bù zhī hé yào, nǎi gǎn tū rán yǐ jìn. xī xǔ dào gōng yǐn shì zǐ yào ér zú, shì zǐ jí zì shā, chūn qiū yóu shū zhī wèi shì. rán zé cóng zhé yí hé jū? sù yǐn jiàn zì cái yǐ xiè xiān dì, yì zhī shàng yě hé mén xí gǎo yǐ dài sī kòu, yì zhī cì yě nǎi hàn rán bù gù, zhì jǔ cháo gòng gōng kě zhuó, jǐn lìng huí jí diào lǐ, qǐ bù yǐ jǐ shí jiàn zhī, kǒng yǔ tóng zuì yǔ? chén yǐ wèi cóng zhé zòng wú shì zhī xīn, què yǒu shì zhī shì yù cí shì zhī míng, nán miǎn shì zhī shí. shí lù zhōng jí yù wèi jūn fù huì, bù gǎn bù zhí shū fāng cóng zhé lián jìn yào èr wán, xū yú dì bēng, kǒng bǎi kǒu wú néng wèi tiān xià hòu shì jiě yě.
先帝驟崩,雖雲夙疾,實緣醫人用藥不審。閱邸報,知李可灼紅丸乃首輔方從哲所進。夫可灼官非太醫,紅丸不知何藥,乃敢突然以進。昔許悼公飲世子藥而卒,世子即自殺,《春秋》猶書之為弒。然則從哲宜何居?速引劍自裁以謝先帝,義之上也;合門席稿以待司寇,義之次也;乃悍然不顧,至舉朝共攻可灼,僅令回籍調理,豈不以己實薦之,恐與同罪與?臣以為從哲縱無弒之心,卻有弒之事;欲辭弒之名,難免弒之實。實錄中即欲為君父諱,不敢不直書方從哲連進藥二丸,須臾帝崩,恐百口無能為天下後世解也。
rán cóng zhé zhī zuì shí bù zhǐ cǐ. xiān shì zé yǒu huáng guì fēi yù wèi huáng hòu shì, gǔ wèi yǒu tiān zǐ jì bēng ér lì hòu zhě. tǎng fēi lǐ guān zhí zòu, yán lù lì chí, jǐ hé bù yí huò zōng shè zāi! jì cǐ zé yǒu shì huáng zǔ wèi gōng huáng dì shì. lì kǎo jìn suí zhōu sòng, qí mò shì wáng guó zhī jūn lǜ shì yuē gōng, ér yǐ jiā zhī wǒ huáng zǔ, qǐ zhēn bù xué wú shù? shí nǎi zhòu zǔ jūn guó, děng yú wáng wáng, qí shè xīn wèi hé? hòu cǐ zé yǒu xuǎn shì chuí lián tīng zhèng shì. liú xùn lǐ jìn zhōng yāo me xiǎo shù, hé suì dǎn dà yáng yán. shuō zhě wèi èr shù zǎo yǐ jīn bǎo shū cóng zhé jiā, ruò fēi jiǔ qīng tái jiàn lì qǐng yí gōng, xuǎn shì yī rì dé zhì, bì xià jǐ wú zhù zú suǒ. wén ěr shí cóng zhé rú chí bù jìn, kē chén qù zhī, zé yún chí shù rì wú hài. rèn fù sì zhī zòng héng, rěn jūn fù zhī wù niè, wèi dà chén zhě yí ěr hū? chén zài lǐ yán lǐ, qí zuì è nì tiān, wàn wú kě shēng zhī lù. ruò qí tā dū zhàn wù guó, wǎng shàng xíng sī, zòng qíng miè fǎ, gān fàn tiān xià zhī míng yì, niàng chéng guó jiā zhī huò huàn zhě, chén bù néng xī shù yě. bì xià yí jí tǎo cǐ zéi, xuě bù gòng zhī chóu! wú xún jìn xí, jìn xí jiē cóng zhé suǒ pān yuán yě wú jū jì huì, jì huì jí cóng zhé suǒ bù zhì yě. bìng jí zhū lǐ kě zhuó, yǐ xiè shén rén zhī fèn.
然從哲之罪實不止此。先是則有皇貴妃欲為皇后事,古未有天子既崩而立後者。倘非禮官執奏,言路力持,幾何不遺禍宗社哉!繼此則有諡皇祖為恭皇帝事。歷考晉、隋、周、宋,其末世亡國之君率諡曰「恭」,而以加之我皇祖,豈真不學無術?實乃咒詛君國,等於亡王,其設心謂何?後此則有選侍垂簾聽政事。劉遜、李進忠幺么小豎,何遂膽大揚言。說者謂二豎早以金寶輸從哲家,若非九卿、台諫力請移宮,選侍一日得志,陛下幾無駐足所。聞爾時從哲濡遲不進,科臣趣之,則雲遲數日無害。任婦寺之縱橫,忍君父之杌隉,為大臣者宜爾乎?臣在禮言禮,其罪惡逆天,萬無可生之路。若其他督戰誤國,罔上行私,縱情蔑法,干犯天下之名義,釀成國家之禍患者,臣不能悉數也。陛下宜急討此賊,雪不共之仇!毋詢近習,近習皆從哲所攀援也;毋拘忌諱,忌諱即從哲所布置也。並急誅李可灼,以泄神人之憤。
shí cháo yě fāng è cóng zhé, shèn xíng lùn suī guò kè, rán zhēng wěi qí yán. gù jìn xí duō wèi cóng zhé dì, dì nǎi bào yuē: jiù fǔ sù zhōng shèn, kě zhuó jìn yào běn xiān dì yì. qīng yán suī zhōng ài, shì shǔ chuán wén. bìng jìn fēng yí gōng shì, dāng rì jiǔ qīng tái jiàn guān qīn jiàn zhě, dāng jù shí huì zòu, yòng shì qún yí. yú shì cóng zhé shū biàn. xíng bù shàng shū huáng kè zuǎn yòu cóng zhé, yì qū wèi biàn. shèn xíng fù shū zhé zhī, yuē: yóu qián zé guò xìn kě zhuó, yǒu qīng jìn yào zhī zuì, yóu hòu zé qū bì kě zhuó, yǒu bù tǎo zéi zhī zuì, liǎng zhě jūn wú cí hū shì yě. cóng zhé wèi yí gōng yǒu jiē, dàn zhū chén zhī qǐng zài chū èr, cóng zhé zhī qǐng zài chū wǔ. ěr shí zhāng shū rù gān qīng bù rù cí qìng zhě yǐ sān rì, guó zhèng jǐ yú zhōng duàn, fēi tā fǔ chén fǎng zhī, yǔ qún chén lì qǐng, qí hài kě shèng yán zāi! fú dú shèng yù fǔ chén yì zài tǐ guó, wèi zhèn fēn yōu. jīn shì cǐ jǐng xiàng, hé bù dài zhèn chuán yù yī yán, bǐng xī fēn rǎo, jūn chén dà yì ān zài? yòu yún zhèn líng nüè bù kān, zhòu yè tì qì liù qī rì. fū cóng zhé wèi gù mìng yuán chén, shǐ shǎo kěn yì xíng yú sè, hé zhì lìng zhì zūn yōu wēi rú cǐ! wéi ā fù sì zhī yì duō, dài shèng míng zhī yì shǎo, gù gǎn yú líng huáng zǔ, bèi huáng kǎo, ér qī bì xià yě. mò fù lì yán kè zuǎn zhī miù. zhāng bìng xià tíng yì. jì ér yì shàng, wéi kě zhuó xià lì shù biān, cóng zhé zhì bù wèn.
時朝野方惡從哲,慎行論雖過刻,然爭韙其言。顧近習多為從哲地,帝乃報曰:「舊輔素忠慎,可灼進藥本先帝意。卿言雖忠愛,事屬傳聞。並進封移宮事,當日九卿、台諫官親見者,當據實會奏,用釋群疑。」於是從哲疏辨。刑部尚書黃克纘右從哲,亦曲為辨。慎行復疏折之,曰:「由前則過信可灼,有輕進藥之罪,由後則曲庇可灼,有不討賊之罪,兩者均無辭乎弒也。從哲謂移宮有揭,但諸臣之請在初二,從哲之請在初五。爾時章疏入乾清不入慈慶者已三日,國政幾於中斷,非他輔臣訪知,與群臣力請,其害可勝言哉!伏讀聖諭『輔臣義在體國,為朕分憂。今似此景象,何不代朕傳諭一言,屏息紛擾,君臣大義安在?』又雲『朕凌虐不堪,晝夜涕泣六七日。』夫從哲為顧命元臣,使少肯義形於色,何至令至尊憂危如此!惟阿婦寺之意多,戴聖明之意少,故敢於凌皇祖,悖皇考,而欺陛下也。」末復力言克纘之謬。章並下廷議。既而議上,惟可灼下吏戍邊,從哲置不問。
shān dōng xún fǔ zòu, wǔ yuè zhōng, rì zhōng yuè xīng bìng jiàn. shèn xíng yǐ wèi dà yì, shū qǐng xiū shěng, yǔ jí wēi qiè. qín wáng yì huàn yóu páng zhī jìn fēng, qí sì zǐ fǎ bù dāng fēng jùn wáng, hòu huì jìn xìng, suì dé wēn zhǐ. shèn xíng jiān bù fèng zhào, sān shū lì zhēng, bù dé. qī yuè xiè bìng qù.
山東巡撫奏,五月中,日中月星並見。慎行以為大異,疏請修省,語極危切。秦王誼漶由旁枝進封,其四子法不當封郡王,厚賄近幸,遂得溫旨。慎行堅不奉詔,三疏力爭,不得。七月謝病去。
qí dōng, tíng tuī gé chén, yǐ shèn xíng wèi shǒu, lì bù shì láng shèng yǐ hóng cì zhī. wèi zhōng xián yì bù yòng, yòng gù bǐng qiān zhū guó zhēn zhū yán xǐ wèi guǎng wēi, cháo lùn dà hài. yè xiàng gāo lián shū qǐng yòng liǎng rén, jìng bù dé mìng. yǐ, zhōng xián dà chì, yì xiū sān cháo yào diǎn, hóng wán zhī àn yǐ shèn xíng wèi zuì kuí. qí dǎng zhāng nè suì shàng shū lì dǐ, yǒu zhào xuē duó. wèi jǐ, liú zhì xuǎn fù liǎng shū zhuī hé, zhào fǔ àn tí wèn, qiǎn shù níng xià. wèi xíng, zhuāng liè dì sì wèi, yǐ shè miǎn.
其冬,廷推閣臣,以慎行為首,吏部侍郎盛以弘次之。魏忠賢抑不用,用顧秉謙、朱國禎、朱延禧、魏廣微,朝論大駭。葉向高連疏請用兩人,竟不得命。已,忠賢大熾,議修《三朝要典》,「紅丸」之案以慎行為罪魁。其黨張訥遂上疏力詆,有詔削奪。未幾,劉志選復兩疏追劾,詔撫按提問,遣戍寧夏。未行,莊烈帝嗣位,以赦免。
chóng zhēn yuán nián, mìng yǐ gù guān xié lǐ zhān shì fǔ, lì cí bù jiù. shèn xíng cāo xíng jùn jié, wèi yī shí jìn shēn guān. cháo shì shù tuī gǔ rù gé, lì bù shàng shū wáng yǒng guāng lì pái zhī, qì bù huò yòng. bā nián tíng tuī gé chén, lǚ bù chēng zhǐ, zuì hòu yǐ shèn xíng jí liú zōng zhōu lín hàn míng shàng, dì jí zhào zhī. shèn xíng yǐ dé jí, fǔ rù dōu, zú. zèng tài zǐ tài bǎo, shì wén jiè.
崇禎元年,命以故官協理詹事府,力辭不就。慎行操行峻潔,為一時搢紳冠。朝士數推轂入閣,吏部尚書王永光力排之,迄不獲用。八年廷推閣臣,屢不稱旨,最後以慎行及劉宗周、林釬名上,帝即召之。慎行已得疾,甫入都,卒。贈太子太保,諡文介。
shèng yǐ hóng, zì zi kuān, tóng guān wèi rén. fù nè, zì mǐn shū. nè fù dé, shì zhí zhǐ huī yě, tǎo luò nán dào zhàn sǐ. nè hào qì qǐng yú dāng shì, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě shù rì, wèi fā bīng tǎo zhǎn zhī. jiǔ zhī, jǔ lóng qìng wǔ nián jìn shì. yóu shù jí shì lèi guān lì bù yòu shì láng. yǔ shàng shū chén yǒu nián zuǒ shì láng zhào cān lǔ gòng lí quán zhèng. mǔ yōu guī, yǐ dǔ xiào wén. zú, zèng lǐ bù shàng shū. tiān qǐ chū, shì wén dìng.
盛以弘,字子寬,潼關衛人。父訥,字敏叔。訥父德,世職指揮也,討洛南盜戰死。訥號泣請於當事,水漿不入口者數日,為發兵討斬之。久之,舉隆慶五年進士。由庶吉士累官吏部右侍郎。與尚書陳有年、左侍郎趙參魯共厘銓政。母憂歸,以篤孝聞。卒,贈禮部尚書。天啟初,諡文定。
yǐ hóng, wàn lì èr shí liù nián jìn shì. yóu shù jí shì lèi guān lǐ bù shàng shū. tiān qǐ sān nián xiè bìng guī. wèi zhōng xián luàn zhèng, luò qí zhí. chóng zhēn chū, qǐ gù guān, xié lǐ zhān shì fǔ, zú guān. míng shì, wèi suǒ shì zhí yòng rú yè xiǎn zhě, nè fù zǐ ér yǐ.
以弘,萬曆二十六年進士。由庶吉士累官禮部尚書。天啟三年謝病歸。魏忠賢亂政,落其職。崇禎初,起故官,協理詹事府,卒官。明世,衛所世職用儒業顯者,訥父子而已。
gāo pān lóng, zì cún zhī, wú xī rén. shǎo dú shū, zhé yǒu zhì chéng zhū zhī xué. jǔ wàn lì shí qī nián jìn shì, shòu xíng rén. sì chuān qiān shì zhāng shì zé jìn suǒ zhe dà xué chū yì, dǐ chéng zhū zhāng jù, qǐng bān tiān xià. pān lóng kàng shū lì bó qí miù, qí shū suì bù xíng.
高攀龍,字存之,無錫人。少讀書,輒有志程朱之學。舉萬曆十七年進士,授行人。四川僉事張世則進所著《大學初義》,詆程、朱章句,請頒天下。攀龍抗疏力駁其謬,其書遂不行。
shì láng zhào yòng xián dōu yù shǐ lǐ shì dá bèi jié qù wèi, cháo lùn duō jiù dà xué shì wáng xī jué. pān lóng shàng shū yuē:
侍郎趙用賢、都御史李世達被訐去位,朝論多咎大學士王錫爵。攀龍上疏曰:
jìn jiàn cháo níng zhī shàng, shàn lèi bìn chì yī kōng. dà chén zé sūn lóng lǐ shì dá zhào yòng xián qù yǐ, xiǎo chén zé zhào nán xīng chén tài lái gù yǔn chéng xuē fū jiào zhāng nà bì yú kǒng jiān jiǎ yán chì yǐ. ěr zhě lǐ zhēn céng gān hēng fù bù ān qí wèi ér qǐ qù yǐ, xuǎn láng mèng huà lǐ yòu yǐ tuī yòng yán guān zhāng dòng, kōng shǔ ér zhú yǐ.
近見朝寧之上,善類擯斥一空。大臣則孫鑨、李世達、趙用賢去矣,小臣則趙南星、陳泰來、顧允成、薛敷教、張納陛、于孔兼、賈岩斥矣。邇者李禎、曾乾亨復不安其位而乞去矣,選郎孟化鯉又以推用言官張棟,空署而逐矣。
fū tiān dì shēng cái shén nán, guó jiā xū cái shén jí, fèi chì rú cǐ, hòu jiāng yān jì. zhì shǐ zhèng rén è wàn, qū shì dàn guān, shì dào rén xīn hé kě shèng kǎi! qiě jīn bì xià cháo jiǎng jiǔ chuò, tíng chén bù huò wàng jiàn yán sè. tiān yán chuán bù, suī yuē shèng cái, yǐn fú zhī zhōng, mò cè suǒ yǐ. gù zhōng wài qún yán, bù yuē: fǔ chén yù chú bù fù jǐ, zé yuē jìn shì bù lì yòng zhèng rén. bì xià shēn jū jiǔ zhòng, yì céng yǒu yǐ zhū chén xián fǒu chén yú zuǒ yòu ér bì xià yú zhū chén, yì cháng yī sī qí dé zuì zhī gù hū? guǒ yǐ wèi jiē yóu shèng nù, zé zhū chén zì mèng huà lǐ ér wài, wèi wén wǔ zhǐ, hé yǐ jiē bà chì? jí shǐ pī lín nì ěr, rú dǒng jī děng, bì xià yǐ cháng shōu lù, hé dú yú zhū chén bù rán? chén kǒng bì xià yǒu qū xié zhī guǒ duàn, ér zuǒ yòu fǎn jiè yǐ xíng mào jí zhī sī bì xià yǒu róng yán zhī shèng xīn, ér chén gōng fǎn yí yǐ jù jiàn zhèng zhī qiào. chuán zhī sì hǎi, chuí zhū shǐ cè, wèi shèng dé lèi bù xiǎo.
夫天地生才甚難,國家需才甚亟,廢斥如此,後將焉繼。致使正人扼腕,曲士彈冠,世道人心何可勝慨!且今陛下朝講久輟,廷臣不獲望見顏色。天言傳布,雖曰聖裁,隱伏之中,莫測所以。故中外群言,不曰:「輔臣欲除不附己」,則曰「近侍不利用正人」。陛下深居九重,亦曾有以諸臣賢否陳於左右;而陛下於諸臣,亦嘗一思其得罪之故乎?果以為皆由聖怒,則諸臣自孟化鯉而外,未聞忤旨,何以皆罷斥?即使批鱗逆耳,如董基等,陛下已嘗收錄,何獨於諸臣不然?臣恐陛下有祛邪之果斷,而左右反藉以行媢嫉之私;陛下有容言之盛心,而臣工反遺以拒諫諍之誚。傳之四海,垂諸史冊,為聖德累不小。
fǔ chén wáng xī jué děng, jī qí zì dài, ruò yù yú zhāng jū zhèng shēn shí xíng, chá qí yòng xīn, hé yǐ yì yú wǔ shí bù xiào bǎi bù? jí rú zhū chén bà chì, guǒ yǐ wèi dāng rán, zé shì fēi xié zhèng, héng rén néng biàn, hé rěn zuò shì zhì zūn zhī guò jǔ, dé wú nèi xiè qí sī fèn, ér lì yú chì zhú zhī jǐn hū? mò lì dǐ zhèng cái yáng yīng sù chán chǎn yí chù. yīng sù yì shū jié pān lóng, yǔ jí wàng dàn. shū bìng xià bù yuàn, yì qǐng báo fá liǎng chén, shāo shì chéng chuàng. dì bù xǔ, juān yīng sù èr zhì, zhé pān lóng jiē yáng tiān zhù diǎn shǐ. yù shǐ wú hóng jì děng lùn jiù, bìng huò qiǎn. pān lóng zhī guān qī yuè, yǐ shì guī. xún zāo qīn sàng, suì bù chū, jiā jū chuí sān shí nián. yán zhě lǚ jiàn, dì xī bù xǐng.
輔臣王錫爵等,跡其自待,若愈於張居正、申時行,察其用心,何以異於五十步笑百步?即如諸臣罷斥,果以為當然,則是非邪正,恆人能辨,何忍坐視至尊之過舉,得毋內泄其私憤,而利於斥逐之盡乎?末力詆鄭材、楊應宿讒諂宜黜。應宿亦疏訐攀龍,語極妄誕。疏並下部院,議請薄罰兩臣,稍示懲創。帝不許,鐫應宿二秩,謫攀龍揭陽添注典史。御史吳弘濟等論救,並獲譴。攀龍之官七月,以事歸。尋遭親喪,遂不出,家居垂三十年。言者屢薦,帝悉不省。
xī zōng lì, qǐ guāng lù chéng. tiān qǐ yuán nián jìn shǎo qīng. míng nián sì yuè, shū hé qī wǎn zhèng yǎng xìng, yán: zhāng chà tǐng jī shí yǎng xìng fù guó tài zhǔ móu. jīn rén yán jí jí, xián yí yǎng xìng jiāo guān jiān guǐ, bié huái yì móu, jī yí bù jiě, dāng sī shàn quán zhī shù. zhì liú bǎo móu nì, zhōng guān lú shòu zhǔ zhī, liú yú jiǎn yù cí jù zài. shòu běn zhèng shì sī rén, ér lǐ rú zhēn yī jiā jiāo guān zhèng shì, jì xiàn míng jiāng, shī dì sàng shī. yú jiǎn yuán gōng, míng yán lǐ yǒng fāng yuē rú zhēn nèi yīng. ruò cuī wén shēng sù wèi zhèng shì fù xīn, zhī xiān dì zhèng xū, gù yòng xiè yào, zuì zài bù shè. bì xià jǐn xíng chì zhú, ér wén shēng yóu qián zhù dū chéng. yí lēi yǎng xìng hái gù lǐ, jí zhèng rú zhēn wén shēng diǎn xíng, yòng zhāng guó fǎ. shū rù, zé pān lóng duō yán, rán zú qiǎn yǎng xìng hái jí.
熹宗立,起光祿丞。天啟元年進少卿。明年四月,疏劾戚畹鄭養性,言:「張差梃擊實養性父國泰主謀。今人言籍籍,咸疑養性交關奸宄,別懷異謀,積疑不解,當思善全之術。至劉保謀逆,中官盧受主之,劉於簡獄詞具在。受本鄭氏私人,而李如楨一家交關鄭氏,計陷名將,失地喪師。於簡原供,明言李永芳約如楨內應。若崔文升素為鄭氏腹心,知先帝症虛,故用泄藥,罪在不赦。陛下僅行斥逐,而文升猶潛住都城。宜勒養性還故里,急正如楨、文升典刑,用章國法。」疏入,責攀龍多言,然卒遣養性還籍。
sūn shèn xíng yǐ hóng wán shì gōng jiù fǔ fāng cóng zhé, xià tíng yì. pān lóng yǐn chūn qiū shǒu è zhī zhū, guī yù cóng zhé. gěi shì zhōng wáng zhì dào wèi cóng zhé jiě, pān lóng yí shū qiè zé zhī. xún gǎi tài cháng shǎo qīng, shū chén wù xué zhī yào, yīn yán: cóng zhé zhī zuì fēi zhǐ hóng wán, qí zuì dà zhě zài jiāo jié zhèng guó tài. guó tài fù zǐ suǒ yǐ móu wēi xiān dì zhě bù yī, shǐ yǐ zhāng chà zhī tǐng, jì yǐ měi shū zhī jìn, zhōng yǐ wén shēng zhī yào, ér cóng zhé shí zuǒ yòu zhī. lì fú qí wèi zhèng shì zhě, lì chú qí bù wèi zhèng shì zhě yī shí rén xīn ruò kuáng, dàn zhī zhèng shì, bù zhī dōng gōng. cǐ zéi chén yě, tǎo zéi zé wèi bì xià zhī xiào. ér shuō zhě nǎi yuē wèi xiān dì yǐn huì zé wèi xiào, cǐ dà luàn zhī dào yě. bì xià niàn shèng mǔ zé xuān xuǎn shì zhī zuì, niàn huáng kǎo zé lóng xuǎn shì zhī ēn, rén zhī zhì yì zhī jǐn yě, ér shuō zhě nǎi yuē wèi shèng mǔ yǐn huì zé wèi xiào. míng rú shèng yù, mù wèi jiǎ tuō zhōng rú yáng lián, bàng wèi jū gōng. rén chén bì jū gōng, gān jū zuì, jūn fù yǒu jí, xiù shǒu páng guān, cǐ dà luàn zhī dào yě. huò yú qí shuō, xiào yě bù zhī qí wèi xiào, bù xiào yě yǐ wèi dà xiào zhōng yě bù zhī qí wèi zhōng, bù zhōng yě yǐ wèi dà zhōng. zhōng xiào jiē kě biàn luàn, hé shì bù kě wàng wèi? gù cóng zhé yǎng xìng bù róng bù tǎo, nài hé yóu lìng jū niǎn gǔ xià! shí cóng zhé bèi ào yuán shén gù, zhāi shū zhōng bù xiào yǔ jī dì nù, jiāng jiā yán qiǎn. yè xiàng gāo lì jiù, nǎi duó lù yī nián. xuán gǎi dà lǐ shǎo qīng. zōu yuán biāo jiàn shū yuàn, pān lóng yǔ yān. yuán biāo bèi gōng, pān lóng qǐng yǔ tóng bà, zhào liú zhī. jìn tài pú qīng, zhuó xíng bù yòu shì láng.
孫慎行以「紅丸」事攻舊輔方從哲,下廷議。攀龍引《春秋》首惡之誅,歸獄從哲。給事中王志道為從哲解,攀龍遺書切責之。尋改太常少卿,疏陳務學之要,因言:「從哲之罪非止紅丸,其最大者在交結鄭國泰。國泰父子所以謀危先帝者不一,始以張差之梃,繼以美姝之進,終以文升之藥,而從哲實左右之。力扶其為鄭氏者,力鋤其不為鄭氏者;一時人心若狂,但知鄭氏,不知東宮。此賊臣也,討賊則為陛下之孝。而說者乃曰『為先帝隱諱則為孝』,此大亂之道也。陛下念聖母則宣選侍之罪,念皇考則隆選侍之恩,仁之至義之盡也,而說者乃曰『為聖母隱諱則為孝』。明如聖諭,目為假託;忠如楊漣,謗為居功。人臣避居功,甘居罪,君父有急,袖手旁觀,此大亂之道也。惑於其說,孝也不知其為孝,不孝也以為大孝;忠也不知其為忠,不忠也以為大忠。忠孝皆可變亂,何事不可妄為?故從哲、養性不容不討,奈何猶令居輦轂下!」時從哲輩奧援甚固,摘疏中「不孝」語激帝怒,將加嚴譴。葉向高力救,乃奪祿一年。旋改大理少卿。鄒元標建書院,攀龍與焉。元標被攻,攀龍請與同罷,詔留之。進太僕卿,擢刑部右侍郎。
sì nián bā yuè, bài zuǒ dōu yù shǐ. yáng lián děng qún jī wèi zhōng xián, shì yǐ bù liǎng lì. jí xiàng gāo qù guó, wèi guǎng wēi rì dǎo zhōng xián wèi è, ér pān lóng wèi zhào nán xīng mén shēng, bìng jū yào dì. yù shǐ cuī chéng xiù àn huái yáng hái, pān lóng fā qí huì zhuàng, nán xīng yì shù zhī. chéng xiù jiǒng, jí zǒu zhōng xián suǒ, qǐ wèi yì ér, suì zhí xiè yīng xiáng shì, wèi pān lóng dǎng nán xīng. yán zhǐ jié zé, pān lóng jù yǐn zuì qù. qǐng zhī, nán jīng yù shǐ yóu fèng xiáng chū wèi zhī fǔ, jié pān lóng xié sī pái jǐ. zhào fù fèng xiáng gù guān, xuē pān lóng jí. chéng xiù hàn bù yǐ, bì yù shā zhī, cuàn míng lǐ shí hé zhōu qǐ yuán shū zhōng, qiǎn tí qí wǎng dǎi. pān lóng chén yè sòng rú yáng guī shān cí, yǐ wén gào zhī. guī yǔ èr mén shēng yī dì yǐn hòu yuán chí shàng, wén zhōu shùn chāng yǐ jiù dǎi, xiào yuē: wú shì sǐ rú guī, jīn guǒ rán yǐ. rù yǔ fū rén yǔ, rú píng shí. chū, shū èr zhǐ gào èr sūn yuē: míng rì yǐ fù guān xiào. yīn qiǎn zhī chū, jiōng hù. yí shí zhū zi pái hù rù, yī dēng yíng rán, zé yǐ yì guān zì shěn yú chí yǐ. fā suǒ fēng zhǐ, nǎi yí biǎo yě, yún: chén suī xuē duó, jiù wèi dà chén, dà chén shòu rǔ zé rǔ guó. jǐn běi xiàng kòu tóu, cóng qū píng zhī yí zé. fù bié mén rén huá yǔn chéng shū yún: yī shēng xué wèn, zhì cǐ yì shǎo dé lì. shí nián liù shí wǔ. yuǎn jìn wén qí sǐ, mò bù shāng zhī.
四年八月,拜左都御史。楊漣等群擊魏忠賢,勢已不兩立。及向高去國,魏廣微日導忠賢為惡,而攀龍為趙南星門生,並居要地。御史崔呈秀按淮、揚還,攀龍發其穢狀,南星議戍之。呈秀窘,急走忠賢所,乞為義兒,遂摭謝應祥事,謂攀龍黨南星。嚴旨詰責,攀龍遽引罪去。頃之,南京御史游鳳翔出為知府,訐攀龍挾私排擠。詔復鳳翔故官,削攀龍籍。呈秀憾不已,必欲殺之,竄名李實劾周起元疏中,遣緹騎往逮。攀龍晨謁宋儒楊龜山祠,以文告之。歸與二門生一弟飲後園池上,聞周順昌已就逮,笑曰:「吾視死如歸,今果然矣。」入與夫人語,如平時。出,書二紙告二孫曰:「明日以付官校。」因遣之出,扃戶。移時諸子排戶入,一燈熒然,則已衣冠自沈於池矣。發所封紙,乃遺表也,云:「臣雖削奪,舊為大臣,大臣受辱則辱國。謹北向叩頭,從屈平之遺則。」復別門人華允誠書云:「一生學問,至此亦少得力。」時年六十五。遠近聞其死,莫不傷之。
chéng xiù hàn yóu wèi shì, jiǎo zhào xià qí zi shì rú lì. xíng bù zuò shì rú bù néng fáng xián qí fù, zhé wèi tú. chóng zhēn chū, zèng tài zǐ shǎo bǎo, bīng bù shàng shū, shì zhōng xiàn, shòu shì rú guān.
呈秀憾猶未釋,矯詔下其子世儒吏。刑部坐世儒不能防閒其父,謫為徒。崇禎初,贈太子少保,兵部尚書,諡忠憲,授世儒官。
chū, hǎi nèi xué zhě lǜ zōng wáng shǒu rén, pān lóng xīn fēi zhī. yǔ gù xiàn chéng tóng jiǎng xué dōng lín shū yuàn, yǐ jìng wèi zhǔ. cāo lǚ dǔ shí, cuì rán yī chū yú zhèng, wèi yī shí rú zhě zhī zōng. hǎi nèi shì dài fū, shí yǔ bù shí, chēng gāo gù wú yì cí. pān lóng xuē guān zhī qiū, zhào huǐ dōng lín shū yuàn. zhuāng liè dì sì wèi, xué zhě gèng xiū fù zhī.
初,海內學者率宗王守仁,攀龍心非之。與顧憲成同講學東林書院,以靜為主。操履篤實,粹然一出於正,為一時儒者之宗。海內士大夫,識與不識,稱高、顧無異詞。攀龍削官之秋,詔毀東林書院。莊烈帝嗣位,學者更修復之。
féng cóng wú, zì zhòng hǎo, zhǎng ān rén. wàn lì shí qī nián jìn shì. gǎi shù jí shì, shòu yù shǐ. xún shì zhōng chéng, yān rén xiū cì yè, jù què zhī. lǐ kē dōu gěi shì zhōng hú rǔ níng qīng xié jiǎo huá, lèi hé bù qù. cóng wú fā qí jiān, suì diào wài. shí dāng dà jì, cóng wú yán luó zhēn, bāo jū jué jī.
馮從吾,字仲好,長安人。萬曆十七年進士。改庶吉士,授御史。巡視中城,閹人修刺謁,拒卻之。禮科都給事中胡汝寧傾邪狡猾,累劾不去。從吾發其奸,遂調外。時當大計,從吾嚴邏偵,苞苴絕跡。
èr shí nián zhēng yuè, kàng zhāng yán: bì xià jiāo miào bù qīn, cháo jiǎng bù yù, zhāng zòu liú zhōng bù fā. shì guān wù zǐ yǐ qián, sì yì xiào shùn, hǎi bù yáng bō jǐ chǒu yǐ hòu, nán wō gào jǐng, běi kòu yú méng, tiān biàn rén yāo, dié chū lèi gào. lì jīng zhī xiào rú bǐ, dài yì zhī huàn rú cǐ. jìn sòng chì yù, wèi shèng tǐ wéi hé, yù jí cǐ zì yǎn, bù zhī gǔ zhōng yú gōng, shēng wén yú wài. bì xià měi xī bì yǐn, měi yǐn bì zuì, měi zuì bì nù. zuǒ yòu yī yán shāo wéi, zhé bì zhàng xià, wài tíng wú bù zhī zhě. tiān xià hòu shì, qí kě qī hū! yuàn bì xià wù yǐ tiān biàn wèi bù zú wèi, wù yǐ rén yán wèi bù zú xù, wù yǐ mù qián yàn ān wèi kě shì, wù yǐ jiāng lái wēi luàn wèi kě hū, zōng shè xìng shèn. dì dà nù, yù tíng zhàng zhī. huì rén shèng tài hòu shòu chén, gé chén lì jiě dé miǎn. xún gào guī, qǐ xún zhǎng lú yán zhèng. jié jǐ huì shāng, jiān guǐ liǎn jī. jì hái cháo, shì dì yǐ jūn zhèng dà chù liǎng jīng yán guān. cóng wú yì xuē jí, yóu yǐ qián shū gù yě.
二十年正月,抗章言:「陛下郊廟不親,朝講不御,章奏留中不發。試觀戊子以前,四裔效順,海不揚波;己丑以後,南倭告警,北寇渝盟,天變人妖,疊出累告。勵精之效如彼,怠斁之患如此。近頌敕諭,謂聖體違和,欲藉此自掩,不知鼓鍾於宮,聲聞於外。陛下每夕必飲,每飲必醉,每醉必怒。左右一言稍違,輒斃杖下,外庭無不知者。天下後世,其可欺乎!願陛下勿以天變為不足畏,勿以人言為不足恤,勿以目前晏安為可恃,勿以將來危亂為可忽,宗社幸甚。」帝大怒,欲廷杖之。會仁聖太后壽辰,閣臣力解得免。尋告歸,起巡長蘆鹽政。潔己惠商,奸宄斂跡。既還朝,適帝以軍政大黜兩京言官。從吾亦削籍,猶以前疏故也。
cóng wú shēng ér chún què, zhǎng zhì lián luò zhī xué, shòu yè xǔ fú yuǎn. bà guān guī, dù mén xiè kè, qǔ xiān zhèng gé yán, tǐ yàn shēn xīn, zào yì yì suì. jiā jū èr shí wǔ nián. guāng zōng jiàn zuò, qǐ shàng bǎo qīng, jìn tài pú shǎo qīng, bìng yǐ xiōng sàng wèi fù. é gǎi dà lǐ.
從吾生而純愨,長志濂、洛之學,受業許孚遠。罷官歸,杜門謝客,取先正格言,體驗身心,造詣益邃。家居二十五年。光宗踐阼,起尚寶卿,進太僕少卿,並以兄喪未赴。俄改大理。
tiān qǐ èr nián zhuó zuǒ qiān dōu yù shǐ. fǔ liǎng yuè, jìn zuǒ fù dōu yù shǐ. tíng yì sān ān, cóng wú yán: lǐ kě zhuó yǐ zhì zūn cháng shì, ér xǔ qí yǐn jí, dāng guó hé xīn! zhì tǐng jī zhī yù, yǔ fā jiān zhū chén wèi nán zhě, jí jiān rén yě. yóu shì qún xiǎo è zhī.
天啟二年擢左僉都御史。甫兩月,進左副都御史。廷議「三安」,從吾言:「李可灼以至尊嘗試,而許其引疾,當國何心!至梃擊之獄,與發奸諸臣為難者,即奸人也。」由是群小惡之。
yǐ, yǔ zōu yuán biāo gòng jiàn shǒu shàn shū yuàn, jí tóng zhì jiǎng xué qí zhōng, gěi shì zhōng zhū tóng méng suì shū dǐ zhī. cóng wú yán: sòng zhī bù jìng, yǐ jìn jiǎng xué gù, fēi yǐ jiǎng xué gù yě. wǒ èr zǔ biǎo zhāng liù jīng, tiān zǐ jīng yán, huáng tài zǐ chū gé, jiē jiǎng xué yě. chén zǐ yǐ cǐ wàng jūn, ér jǐ zé bù wèi, kě hū? xiān chén shǒu rén, dāng bīng shì kōng zǒng, bù fèi jiǎng xué, zú chéng dà gōng. cǐ chén děng suǒ yǐ bù xù huǐ yù, ér wèi cǐ yě. yīn zài chēng jí qiú bà, dì wēn zhào wèi liú. ér gěi shì zhōng guō yǔn hòu guō xìng zhì fù xiāng jì dǐ yuán biāo shén lì. cóng wú yòu shàng yán: chén zhuàng suì dēng cháo, jí yǔ yáng qǐ yuán mèng huà lǐ táo wàng líng bèi lì jiǎng xué huì, zì chén gào guī nǎi fèi. jīng shī jiǎng xué, xī yǐ yǒu zhī, hé zhì jīn rì suì wèi gòu lì? yīn zài shū yǐn guī.
已,與鄒元標共建首善書院,集同志講學其中,給事中朱童蒙遂疏詆之。從吾言:「宋之不競,以禁講學故,非以講學故也。我二祖表章《六經》,天子經筵,皇太子出閣,皆講學也。臣子以此望君,而己則不為,可乎?先臣守仁,當兵事倥傯,不廢講學,卒成大功。此臣等所以不恤毀譽,而為此也。」因再稱疾求罷,帝溫詔慰留。而給事中郭允厚、郭興治復相繼詆元標甚力。從吾又上言:「臣壯歲登朝,即與楊起元、孟化鯉、陶望齡輩立講學會,自臣告歸乃廢。京師講學,昔已有之,何至今日遂為詬厲?」因再疏引歸。
sì nián chūn, qǐ nán jīng yòu dōu yù shǐ, lèi cí wèi shàng, zhào bài gōng bù shàng shū. huì zhào nán xīng gāo pān lóng xiāng jì qù guó, lián shū lì cí, yǔ zhì shì. míng nián qiū, wèi zhōng xián dǎng zhāng nè shū dǐ cóng wú, xuē jí. xiāng rén wáng shào huī sù xián cóng wú, jí wèi lì bù, shǐ qiáo yīng jiǎ fǔ shǎn, jùn zhí bǎi fāng, wú suǒ de. nǎi huǐ shū yuàn, yè xiān shèng xiàng, zhì zhī chéng yú. cóng wú bù shèng fèn yì, dé jí zú. chóng zhēn chū, fù guān, zèng tài zǐ tài bǎo, shì gōng dìng.
四年春,起南京右都御史,累辭未上,召拜工部尚書。會趙南星、高攀龍相繼去國,連疏力辭,予致仕。明年秋,魏忠賢黨張訥疏詆從吾,削籍。鄉人王紹徽素銜從吾,及為吏部,使喬應甲撫陝,捃摭百方,無所得。乃毀書院,曳先聖像,擲之城隅。從吾不勝憤悒,得疾卒。崇禎初,復官,贈太子太保,諡恭定。
zàn yuē: zhào nán xīng zhū rén, chí míng jiǎn, lì fēng jié, yán qì zhèng xìng, kǎn kǎn lì cháo, tiān xià wàng zhī rú tài shān qiáo yuè. shī yǒu zhī, bāng zhī sī zhí, qí sī rén wèi yú? quán wǎng yíng tíng, qiǎn zhé xiāng jì, rén zhī yún wáng, bāng guó tiǎn cuì, bēi fū!
贊曰:趙南星諸人,持名檢,勵風節,嚴氣正性,侃侃立朝,天下望之如泰山喬嶽。《詩》有之,「邦之司直」,其斯人謂歟?權枉盈廷,譴謫相繼,「人之雲亡,邦國殄瘁」,悲夫!