yáng lián zuǒ guāng dòu dì guāng xiān wèi dà zhōng zǐ xué yī xué lián zhōu cháo ruì yuán huà zhōng gù dà zhāng dì dà sháo wáng zhī cǎi
楊漣 左光斗(弟光先) 魏大中(子學洢 學濂) 周朝瑞 袁化中顧大章(弟大韶) 王之寀
yáng lián, zì wén rú, yīng shān rén. wèi rén lěi luò fù qí jié. wàn lì sān shí wǔ nián chéng jìn shì, chú cháng shú zhī xiàn. jǔ lián lì dì yī, zhuó hù kē gěi shì zhōng, zhuǎn bīng kē yòu gěi shì zhōng.
楊漣,字文孺,應山人。為人磊落負奇節。萬曆三十五年成進士,除常熟知縣。舉廉吏第一,擢戶科給事中,轉兵科右給事中。
sì shí bā nián, shén zōng jí, bù shí qiě bàn yuè, huáng tài zǐ wèi dé jiàn. lián xié zhū gěi shì yù shǐ zǒu yè dà xué shì fāng cóng zhé, yù shǐ zuǒ guāng dòu qù cóng zhé wèn ān. cóng zhé yuē: dì huì jí. jí wèn zuǒ yòu, bù gǎn chuán. lián yuē: xī wén lù gōng wèn sòng rén zōng jí, nèi shì bù kěn yán. lù gōng yuē: tiān zǐ qǐ jū, rǔ cáo bù lìng zǎi xiàng zhī, jiāng wú yǒu tā zhì, sù xià zhōng shū xíng fǎ. gōng chéng rì sān wèn, bù bì jiàn, yì bù bì shàng zhī, dì lìng gōng zhōng zhī tíng chén zài, shì zì jì. gōng gèng dāng sù gé zhōng. yuē: wú gù shì. lián yuē: lù gōng bù hē shǐ zhì cōng, cǐ hé shí, shàng wèn gù shì yé? yuè èr rì, cóng zhé shǐ lǜ tíng chén rù wèn. jí dì jí jí, tài zǐ shàng chóu chú gōng mén wài. lián guāng dòu qiǎn rén yǔ dōng gōng bàn dú wáng ān: dì jí shén, bù zhào tài zǐ, fēi dì yì. dāng lì qǐng rù shì, cháng yào shì shàn, bó mù shǐ hái. tài zǐ shēn nà zhī.
四十八年,神宗疾,不食且半月,皇太子未得見。漣偕諸給事、御史走謁大學士方從哲,御史左光鬥趣從哲問安。從哲曰:「帝諱疾。即問左右,不敢傳。」漣曰:「昔文潞公問宋仁宗疾,內侍不肯言。潞公曰:『天子起居,汝曹不令宰相知,將毋有他志,速下中書行法。』公誠日三問,不必見,亦不必上知,第令宮中知廷臣在,事自濟。公更當宿閣中。」曰:「無故事。」漣曰:「潞公不訶史志聰,此何時,尚問故事耶?」越二日,從哲始率廷臣入問。及帝疾亟,太子尚躊躇宮門外。漣、光斗遣人語東宮伴讀王安:「帝疾甚,不召太子,非帝意。當力請入侍,嘗藥視膳,薄暮始還。」太子深納之。
wú hé, shén zōng bēng. bā yuè bǐng wǔ shuò, guāng zōng sì wèi. yuè sì rì, bù yù. dōu rén xuān yán zhèng guì fēi jìn měi jī bā rén, yòu shǐ zhōng guān cuī wén shēng tóu yǐ lì jì, dì yī zhòu yè sān sì shí qǐ. ér shì shí, guì fēi jù gān qīng gōng, yǔ dì suǒ chǒng lǐ xuǎn shì xiāng jié, guì fēi wèi xuǎn shì qǐng huáng hòu fēng, xuǎn shì yì qǐng fēng guì fēi wèi huáng tài hòu. dì wài jiā wáng guō èr qī wǎn, biàn yè cháo shì, qì shuò gōng jìn wēi zhuàng, wèi: dì jí bì bù qǐ, wén shēng yào gù yě, fēi wù yě. zhèng lǐ jiāo shén gù, bāo cáng huò xīn. tíng chén wén qí yǔ, yōu shén. ér dì guǒ qù lǐ bù fēng guì fēi wèi huáng tài hòu. lián guāng dòu nǎi chàng yán yú cháo, gòng jié zé zhèng yǎng xìng, lìng guì fēi yí gōng, guì fēi jí yí cí níng. lián suì hé cuī wén shēng yòng yào wú zhuàng, qǐng tuī wèn zhī. qiě yuē: wài tíng liú yán, wèi bì xià xìng jū wú jié, shì yù gǔ huò. bì wén shēng jiè kǒu yǐ yǎn qí yòng yào zhī jiān, wén shēng zhī dǎng shān bù yǐ yù dù wài tíng zhī kǒu. jì sǔn shèng gōng, yòu kuī shèng dé, zuì bù róng sǐ. zhì guì fēi fēng hào, yóu guāi diǎn cháng. zūn yǐ dí mǔ, ruò dà xíng huáng hòu hé? zūn yǐ shēng mǔ, ruò běn shēng tài hòu hé? qǐng jí qǐn qián mìng. shū shàng, yuè sān rì dīng mǎo, dì zhào jiàn dà chén, bìng jí lián, qiě xuān jǐn yī guān xiào. zhòng wèi lián shū wǔ zhǐ, bì tíng zhàng, zhǔ cóng zhé wèi jiě. cóng zhé quàn lián yǐn zuì, lián kàng shēng yuē: sǐ jí sǐ ěr, lián hé zuì? jí rù, dì wēn yán jiǔ zhī, shù mù lián, yǔ wài tíng wú xìn liú yán. suì zhú wén shēng, tíng fēng tài hòu mìng. zài zhào dà chén jiē jí lián.
無何,神宗崩。八月丙午朔,光宗嗣位。越四日,不豫。都人喧言鄭貴妃進美姬八人,又使中官崔文升投以利劑,帝一晝夜三四十起。而是時,貴妃據乾清宮,與帝所寵李選侍相結,貴妃為選侍請皇后封,選侍亦請封貴妃為皇太后。帝外家王、郭二戚畹,遍謁朝士,泣朔宮禁危狀,謂:「帝疾必不起,文升藥故也,非誤也。鄭、李交甚固,包藏禍心。」廷臣聞其語,憂甚。而帝果趣禮部封貴妃為皇太后。漣、光斗乃倡言於朝,共詰責鄭養性,令貴妃移宮,貴妃即移慈寧。漣遂劾崔文升用藥無狀,請推問之。且曰:「外廷流言,謂陛下興居無節,侍御蠱惑。必文升藉口以掩其用藥之奸,文升之黨煽布以預杜外廷之口。既損聖躬,又虧聖德,罪不容死。至貴妃封號,尤乖典常。尊以嫡母,若大行皇后何?尊以生母,若本生太后何?請亟寢前命。」疏上,越三日丁卯,帝召見大臣,並及漣,且宣錦衣官校。眾謂漣疏忤旨,必廷杖,囑從哲為解。從哲勸漣引罪,漣抗聲曰:「死即死耳,漣何罪?」及入,帝溫言久之,數目漣,語外廷毋信流言。遂逐文升,停封太后命。再召大臣皆及漣。
lián zì yǐ xiǎo chén yù gù mìng gǎn jī, shì yǐ sǐ bào. jiǔ yuè yǐ hài shuò, mèi shuǎng, dì bēng. tíng chén qū rù, zhū dà chén zhōu jiā mó zhāng wèn dá lǐ rǔ huá děng lǜ huáng zhǎng zi wú dí mǔ shēng mǔ, shì gū jié shén, yù gòng tuō zhī lǐ xuǎn shì. lián yuē: tiān zǐ níng kě tuō fù rén? qiě xuǎn shì zuó yú xiān dì zhào duì qún chén shí, qiáng shàng rù, fù tuī zhī chū, shì qǐ kě tuō yòu zhǔ zhě? qǐng jí jiàn chǔ huáng, jí hū wàn suì, yōng chū gān qīng, zàn jū cí qìng. yǔ wèi bì, dà xué shì fāng cóng zhé liú yī jing hán kuàng zhì, lián qù zhū dà chén gòng qū gān qīng gōng. hūn rén chí tǐng bù róng rù, lián dà mà: nú cái! huáng dì zhào wǒ děng. jīn yǐ yàn jià, ruò cáo bù tīng rù, yù hé wèi! hūn rén què, nǎi rù lín. qún chén hū wàn suì, qǐng yú chū liù rì dēng jí, ér fèng jià zhì wén huá diàn, shòu qún chén sōng hū. jià fǔ zhì zhōng gōng, nèi shù cóng qǐn gé chū, dà hū: lā shǎo zhǔ hé wǎng? zhǔ nián shào wèi rén! yǒu lǎn yī yù duó hái zhě. lián gé ér hē zhī yuē: diàn xià qún chén zhī zhǔ, sì hǎi jiǔ zhōu mò fēi chén zǐ, fù wèi hé rén! nǎi yōng zhì wén huá diàn. lǐ bì, fèng jià rù cí qìng gōng. dāng shì shí, lǐ xuǎn shì jū gān qīng. yī jing zòu yuē: diàn xià zàn jū cǐ, qí xuǎn shì chū gōng qì, nǎi guī gān qīng gōng. qún chén suì tuì yì dēng jí qī, yǔ fēn fēn wèi dìng, yǒu qǐng gǎi chū sān zhě, yǒu qǐng yú jí rì wǔ shí zhě. lián yuē: jīn hǎi yǔ qīng yàn, nèi wú dí shù zhī xián. fù sǐ zhī wèi hé? hán liǎn wèi bì, gǔn miǎn lín cháo, fēi lǐ yě. huò yán dēng jí zé rén xīn ān, lián yuē: ān yǔ bù ān, bù zài dēng jí zǎo mù. chù zhī dé yí, jí cháo wěi qiú hé hài? yì dìng, chū guò wén huá diàn. tài pú shǎo qīng xú yǎng liàng yù shǐ zuǒ guāng dòu zhì, zé lián wù dà shì, tuò qí miàn yuē: shì tuō bù jì, rǔ sǐ, ròu zú shí hū! lián wèi sǒng rán. nǎi yǔ guāng dòu cóng zhōu jiā mó yú cháo fáng, yán xuǎn shì wú ēn dé, bì bù kě tóng jū.
漣自以小臣預顧命感激,誓以死報。九月乙亥朔,昧爽,帝崩。廷臣趨入,諸大臣周嘉謨、張問達、李汝華等慮皇長子無嫡母、生母,勢孤孑甚,欲共托之李選侍。漣曰:「天子寧可托婦人?且選侍昨於先帝召對群臣時,強上入,復推之出,是豈可托幼主者?請亟見儲皇,即呼萬歲,擁出乾清,暫居慈慶。」語未畢,大學士方從哲、劉一燝、韓爌至,漣趣諸大臣共趨乾清宮。閽人持梃不容入,漣大罵:「奴才!皇帝召我等。今已晏駕,若曹不聽入,欲何為!」閽人卻,乃入臨。群臣呼萬歲,請於初六日登極,而奉駕至文華殿,受群臣嵩呼。駕甫至中宮,內豎從寢閣出,大呼:「拉少主何往?主年少畏人!」有攬衣欲奪還者。漣格而訶之曰:「殿下群臣之主,四海九州莫非臣子,復畏何人!」乃擁至文華殿。禮畢,奉駕入慈慶宮。當是時,李選侍居乾清。一燝奏曰:「殿下暫居此,俟選侍出宮訖,乃歸乾清宮。」群臣遂退議登極期,語紛紛未定,有請改初三者,有請於即日午時者。漣曰:「今海宇清晏,內無嫡庶之嫌。父死之謂何?含斂未畢,袞冕臨朝,非禮也。」或言登極則人心安,漣曰:「安與不安,不在登極早暮。處之得宜,即朝委裘何害?」議定,出過文華殿。太僕少卿徐養量、御史左光斗至,責漣誤大事,唾其面曰:「事脫不濟,汝死,肉足食乎!」漣為竦然。乃與光斗從周嘉謨於朝房,言選侍無恩德,必不可同居。
míng rì, jiā mó guāng dòu gè shàng shū qǐng xuǎn shì yí gōng. chū sì rì dé yú zhǐ. ér xuǎn shì tīng lǐ jìn zhōng jì, bì yù huáng zhǎng zi tóng jū, è guāng dòu shū zhōng wǔ shì yǔ, yì zhào huáng zhǎng zi, jiā guāng dòu zhòng qiǎn. lián yù nèi shù yú lín zhǐ mén, nèi shù bèi yán zhuàng. lián zhèng sè yuē: diàn xià zài dōng gōng wèi tài zǐ, jīn zé wèi huáng dì, xuǎn shì ān dé zhào? qiě shàng yǐ shí liù suì, tā rì jí bù nài xuǎn shì hé, ruò cáo zhì shēn hé dì? nù mù shì zhī, qí rén tuì. gěi shì zhōng huì shì yáng yù shǐ zhāng pō rù dōng gōng mén, hài xiāng gào yuē: xuǎn shì yù chuí lián chù guāng dòu, rǔ děng hé dé yàn rán? lián yuē: wú zhī. chū huáng jí mén, jiǔ qīng kē dào yì shàng gōng shū, wèi jué.
明日,嘉謨、光斗各上疏請選侍移宮。初四日得俞旨。而選侍聽李進忠計,必欲皇長子同居,惡光斗疏中「武氏」語,議召皇長子,加光斗重譴。漣遇內豎於麟趾門,內豎備言狀。漣正色曰:「殿下在東宮為太子,今則為皇帝,選侍安得召?且上已十六歲,他日即不奈選侍何,若曹置身何地?」怒目視之,其人退。給事中惠世揚、御史張潑入東宮門,駭相告曰:「選侍欲垂簾處光斗,汝等何得晏然?」漣曰:「無之。」出皇極門,九卿科道議上公疏,未決。
chū wǔ rì chuán wén yù huǎn yí gōng qī. lián jí zhū dà chén bì jí cí qìng gōng mén wài, lián yǔ cóng zhé qù zhī. cóng zhé yuē: chí yì wú hài. lián yuē: zuó yǐ huáng zhǎng zi jiù tài zǐ gōng yóu kě, míng rì wèi tiān zǐ, nǎi fǎn jū tài zǐ gōng yǐ bì gōng rén hū? jí liǎng gōng shèng mǔ rú zài, fū sǐ yì dāng cóng zi. xuǎn shì hé rén, gǎn qī miǎo rú cǐ! shí zhōng guān wǎng lái rú zhī, huò yán xuǎn shì yì gù mìng zhòng rén. lián chì zhī yuē: zhū chén shòu gù mìng yú xiān dì, xiān dì zì yù xiān gù qí zi, hé cháng xiān gù qí bì yìng? qǐng xuǎn shì yú jiǔ miào qián zhì zhī, ruò cáo qǐ shí lǐ jiā lù zhě? néng shā wǒ zé yǐ, fǒu zé, jīn rì bù yí sǐ bù qù. yī jing jiā mó zhù zhī, cí sè jù lì, shēng chè yù qián. huáng zhǎng zi shǐ shǐ xuān yù, nǎi tuì. fù kàng shū yán: xuǎn shì yáng tuō bǎo hù zhī míng, yīn tú zhuān shàn zhī shí, gōng bì bù kě bù yí. chén yán zhī zài jīn rì, diàn xià xíng zhī zài jīn rì, zhū dà chén zàn jué zhī, yì wéi jīn rì. qí rì, xuǎn shì suì yí gōng, jū rén shòu diàn. míng rì gēng chén, xī zōng jí wèi. zì guāng zōng bēng, zhì shì fán liù rì. lián yǔ yī jing jiā mó dìng gōng fǔ wēi yí, yán guān wéi guāng dòu zhù zhī, yú xī tīng lián zhǐ. lián xū fà jǐn bái, dì yì shù chēng zhōng chén, wèi jǐ, qiān bīng kē dōu gěi shì zhōng. yù shǐ féng sān yuán děng jí dǐ xióng tíng bì, lián shū yù qí shì, dú chí píng. xuán hé bīng bù shàng shū huáng jiā shàn bā dà zuì, jiā shàn bà qù.
初五日傳聞欲緩移宮期。漣及諸大臣畢集慈慶宮門外,漣語從哲趣之。從哲曰:「遲亦無害。」漣曰:「昨以皇長子就太子宮猶可,明日為天子,乃反居太子宮以避宮人乎?即兩宮聖母如在,夫死亦當從子。選侍何人,敢欺藐如此!」時中官往來如織,或言選侍亦顧命中人。漣斥之曰:「諸臣受顧命於先帝,先帝自欲先顧其子,何嘗先顧其嬖媵?請選侍於九廟前質之,若曹豈食李家祿者?能殺我則已,否則,今日不移死不去。」一燝、嘉謨助之,詞色俱厲,聲徹御前。皇長子使使宣諭,乃退。復抗疏言:「選侍陽托保護之名,陰圖專擅之實,宮必不可不移。臣言之在今日,殿下行之在今日,諸大臣贊決之,亦惟今日。」其日,選侍遂移宮,居仁壽殿。明日庚辰,熹宗即位。自光宗崩,至是凡六日。漣與一燝、嘉謨定宮府危疑,言官惟光斗助之,余悉聽漣指。漣鬚髮盡白,帝亦數稱忠臣,未幾,遷兵科都給事中。御史馮三元等極詆熊廷弼,漣疏諭其事,獨持平。旋劾兵部尚書黃嘉善八大罪,嘉善罷去。
dāng xuǎn shì zhī yí gōng yě, lián jí yán yú zhū dà chén yuē: xuǎn shì bù yí gōng, fēi suǒ yǐ zūn tiān zǐ. jì yí gōng, yòu dāng yǒu yǐ ān xuǎn shì. shì zài zhū gōng diào hù, wú shǐ zhōng guān qǔ kuài sī chóu. jì ér zhū yǎn guǒ wèi liú yán. yù shǐ jiǎ jì chūn suì shàng shū nèi gé, wèi bù dāng yú xīn jūn yù jí zhī chū, shǒu quàn zhǔ shàng yǐ wéi wǔ xiān dì, bī zhú shù mǔ, biǎo lǐ jiāo gòu, luó zhī bù xiū, bǐ xiān dì yù tǐ wèi hán, suì bù néng bǎo yī jī nǚ. gài shì shí, xuǎn shì gōng nú liú xùn liú cháo tián zhào děng yǐ dào bǎo xì yù, cí lián xuǎn shì fù. zhū yǎn jì wú suǒ chū, zé wàng yán xuǎn shì tóu huán, huáng bā mèi rù jǐng, yǐ yíng huò cháo shì. jì chūn jí qí yán, shǒu fā nán. yú shì guāng dòu shàng shū shù yí gōng shì. ér dì jiàng yù yán xuǎn shì qì ōu shèng mǔ, jí yào xié chuán fēng huáng hòu, yǔ jí rì yù chuí lián tīng zhèng yǔ, yòu yán: jīn fèng yǎng lǐ shì yú huì luán gōng, zūn jìng bù gǎn dài. dà xué shì cóng zhé fēng hái shàng yù. dì fù jiàng yù yán xuǎn shì guò è, ér zì bái shàn yǎng yōu hòu, bǐ tíng chén zhī. wèi jǐ, huì luán gōng zāi. dì yù nèi gé, yán xuǎn shì jì huáng bā mèi wú yàng. ér shì shí, gěi shì zhōng zhōu cháo ruì wèi jì chūn shēng shì, jì chūn yǔ xiāng dǐ qī, nǎi fù shàng shū nèi gé, yǒu: líng dīng zhī huáng bā mèi, rù jǐng shuí lián shuāng guǎ zhī wèi wáng rén, zhì jīng mò sù yǔ. cháo ruì yǔ biàn bó zhě zài. lián kǒng jì chūn shuō suì zī, yì shàng jìng shù yí gōng shǐ mò shū, qiě yán: xuǎn shì zì cái, huáng bā mèi rù jǐng, fēi yǔ hé zì, chén ān gǎn wú yán. chén níng shǐ jīn rì wǔ xuǎn shì, wú níng shǐ yí gōng bù sù, bù xìng ér chéng nǚ hòu dú lǎn wén shū chēng zhì chuí lián zhī shì. dì yōu zhào bāo lián zhì ān shè jì, fù jiàng yù bèi shù gōng yē qíng shì. jì chūn jí qí dǎng yì jì lián, dǐ lián jié wáng ān, tú fēng bài. lián bù shèng fèn, dōng shí èr yuè kàng zhāng qǐ qù, jí chū chéng hòu mìng. dì fù bāo qí zhōng zhí ér xǔ zhī guī. tiān qǐ yuán nián chūn, jì chūn àn jiāng xī hái, dǐ jiā, jiàn dì zhū yù, nǎi jù shū chén shàng shū zhī shí. dì qiè zé, bà qí guān. lián jì chūn xiān hòu qù, yí gōng lùn shǐ xī.
當選侍之移宮也,漣即言於諸大臣曰:「選侍不移宮,非所以尊天子。既移宮,又當有以安選侍。是在諸公調護,無使中官取快私仇。」既而諸奄果為流言。御史賈繼春遂上書內閣,謂不當於新君御極之初,首勸主上以違忤先帝,逼逐庶母,表里交構,羅織不休,俾先帝玉體未寒,遂不能保一姬女。蓋是時,選侍宮奴劉遜、劉朝、田詔等以盜寶系獄,詞連選侍父。諸奄計無所出,則妄言選侍投繯,皇八妹入井,以熒惑朝士。繼春藉其言,首發難。於是光斗上疏述移宮事。而帝降諭言選侍氣毆聖母,及要挾傳封皇后,與即日欲垂簾聽政語,又言:「今奉養李氏於噦鸞宮,尊敬不敢怠。」大學士從哲封還上諭。帝復降諭言選侍過惡,而自白贍養優厚,俾廷臣知。未幾,噦鸞宮災。帝諭內閣,言選侍暨皇八妹無恙。而是時,給事中周朝瑞謂繼春生事,繼春與相詆諆,乃復上書內閣,有:「伶仃之皇八妹,入井誰憐;孀寡之未亡人,雉經莫訴」語。朝瑞與辨駁者再。漣恐繼春說遂滋,亦上《敬述移宮始末疏》,且言:「選侍自裁,皇八妹入井,蜚語何自,臣安敢無言。臣寧使今日忤選侍,無寧使移宮不速,不幸而成女後獨覽文書、稱制垂簾之事。」帝優詔褒漣志安社稷,復降諭備述宮掖情事。繼春及其黨益忌漣,詆漣結王安,圖封拜。漣不勝憤,冬十二月抗章乞去,即出城候命。帝復褒其忠直而許之歸。天啟元年春,繼春按江西還,抵家,見帝諸諭,乃具疏陳上書之實。帝切責,罷其官。漣、繼春先後去,移宮論始息。
tiān qǐ èr nián qǐ lián lǐ kē dōu gěi shì zhōng, xuán zhuó tài cháng shǎo qīng. míng nián dōng, bài zuǒ qiān dōu yù shǐ. yòu míng nián chūn, jìn zuǒ fù dōu yù shǐ. ér shì shí wèi zhōng xián yǐ yòng shì, qún xiǎo fù zhī, dàn zhòng zhèng yíng cháo, bù gǎn dà sì. lián yì yǔ zhào nán xīng zuǒ guāng dòu wèi dà zhōng bèi jī yáng fěng yì, wù zhí shàn lèi, yì xiān xié. zhōng xián jí qí dǎng xián cì gǔ, suì xìng wāng wén yán yù, jiāng luó zhī zhū rén. shì suī huò jiě, rán zhèng rén shì rì wēi. qí nián liù yuè, lián suì kàng shū hé zhōng xián, liè qí èr shí sì dà zuì, yán:
天啟二年起漣禮科都給事中,旋擢太常少卿。明年冬,拜左僉都御史。又明年春,進左副都御史。而是時魏忠賢已用事,群小附之,憚眾正盈朝,不敢大肆。漣益與趙南星、左光斗、魏大中輩激揚諷議,務植善類,抑憸邪。忠賢及其黨銜次骨,遂興汪文言獄,將羅織諸人。事雖獲解,然正人勢日危。其年六月,漣遂抗疏劾忠賢,列其二十四大罪,言:
gāo huáng dì dìng lìng, nèi guān bù xǔ gàn yù wài shì, zhǐ gōng yē tíng sǎ sǎo, wéi zhě fǎ wú shè. shèng míng zài yù, nǎi yǒu sì wú jì dàn, zhuó luàn cháo cháng, rú dōng chǎng tài jiān wèi zhōng xián zhě. gǎn liè qí zuì zhuàng, wèi bì xià yán zhī.
高皇帝定令,內官不許干預外事,只供掖廷灑掃,違者法無赦。聖明在御,乃有肆無忌憚,濁亂朝常,如東廠太監魏忠賢者。敢列其罪狀,為陛下言之。
zhōng xián běn shì jǐng wú lài, zhōng nián jìng shēn, yín rù nèi dì, chū yóu miù wèi xiǎo zhōng xiǎo xìn yǐ xìng ēn, jì nǎi gǎn wèi dà jiān dà è yǐ luàn zhèng. zǔ zhì, yǐ nǐ zhǐ zhuān zé gé chén. zì zhōng xián shàn quán, duō chū chuán fèng, huò jìng zì nèi pī, huài zǔ zōng èr bǎi yú nián zhī zhèng tǐ, dà zuì yī.
忠賢本市井無賴,中年淨身,夤入內地,初猶謬為小忠、小信以幸恩,繼乃敢為大奸、大惡以亂政。祖制,以擬旨專責閣臣。自忠賢擅權,多出傳奉,或徑自內批,壞祖宗二百餘年之政體,大罪一。
liú yī jing zhōu jiā mó, gù mìng dà chén yě, zhōng xián lìng sūn jié lùn qù. jí yú jiǎn jǐ zhī jì, bù róng bì xià bù gǎi fù zhī chén, dà zuì èr.
劉一燝、周嘉謨,顧命大臣也,忠賢令孫杰論去。急於翦己之忌,不容陛下不改父之臣,大罪二。
xiān dì bīn tiān, shí yǒu yǐn hèn, sūn shèn xíng zōu yuán biāo yǐ gōng yì fā fèn, zhōng xián xī pái qù zhī. gù yú dǎng hù xuǎn shì zhī shěn hóng, qū yì chóu móu, zhōng jiā mǎng yù. qīn luàn zéi ér chóu zhōng yì, dà zuì sān.
先帝賓天,實有隱恨,孫慎行、鄒元標以公義發憤,忠賢悉排去之。顧於黨護選侍之沈紘,曲意綢繆,終加蟒玉。親亂賊而仇忠義,大罪三。
wáng jì zhōng yǔ zhèng xiān nián gōng zài guó běn. jí jì wèi sī kòu, zhí fǎ rú shān yǔ zhèng wèi sī kōng, qīng xiū rú hè. zhōng xián gòu dǎng chì zhú, bì bù róng shèng shí yǒu zhèng sè lì cháo zhī zhí chén, dà zuì sì.
王紀、鍾羽正先年功在國本。及紀為司寇,執法如山;羽正為司空,清修如鶴。忠賢構黨斥逐,必不容盛時有正色立朝之直臣,大罪四。
guó jiā zuì zhòng wú rú méi bǔ. zhōng xián yī shǒu wò dìng, lì zǔ shǒu tuī zhī sūn shèn xíng shèng yǐ hóng, gèng wèi tā cí yǐ gù qí chū. qǐ zhēn yù mén shēng zǎi xiàng hū? dà zuì wǔ.
國家最重無如枚卜。忠賢一手握定,力阻首推之孫慎行、盛以弘,更為他辭以錮其出。豈真欲門生宰相乎?大罪五。
jué rén yú cháo, mò zhòng tíng tuī. qù suì nán tài zǎi běi shǎo zǎi jiē yòng péi tuī, zhì yī shí míng xián bù ān qí wèi. diān dào quán zhèng, diào nòng jī quán, dà zuì liù.
爵人於朝,莫重廷推。去歲南太宰、北少宰皆用陪推,致一時名賢不安其位。顛倒銓政,掉弄機權,大罪六。
shèng zhèng chū xīn, zhèng zī zhōng zhí. nǎi mǎn cháo jiàn wén zhèn mèng xióng dé yáng jiāng bǐng qiān xú dà xiāng máo shì lóng hóu zhèn yáng děng, kàng lùn shāo wǔ, lì xíng biǎn chù, lǚ jīng ēn diǎn, jìng zǔ cì huán. zhǎng ān wèi tiān zǐ zhī nù yì jiě, zhōng xián zhī nù nán diào, dà zuì qī.
聖政初新,正資忠直。乃滿朝薦、文震孟、熊德陽、江秉謙、徐大相、毛士龍、侯震暘等,抗論稍忤,立行貶黜,屢經恩典,竟阻賜環。長安謂天子之怒易解,忠賢之怒難調,大罪七。
rán yóu yuē wài tíng chén zǐ yě. qù suì nán jiāo zhī rì, chuán wén gōng zhōng yǒu yī guì rén, yǐ dé xìng zhēn jìng, hé shàng chǒng zhù. zhōng xián kǒng qí lù jǐ jiāo héng, tuō yán jí bìng, zhì zhī sǐ dì. shì bì xià bù néng bǎo qí guì xìng yǐ, dà zuì bā.
然猶曰外廷臣子也。去歲南郊之日,傳聞宮中有一貴人,以德性貞靜,荷上寵注。忠賢恐其露己驕橫,託言急病,置之死地。是陛下不能保其貴幸矣,大罪八。
yóu yuē wú míng fēng yě. yù fēi yǐ yǒu rèn chuán fēng, zhōng wài fāng wèi qìng xìng. zhōng xián è qí bù fù jǐ, jiǎo zhǐ lè lìng zì jǐn. shì bì xià bù néng bǎo qí fēi pín yǐ, dà zuì jiǔ.
猶曰無名封也。裕妃以有妊傳封,中外方為慶幸。忠賢惡其不附己,矯旨勒令自盡。是陛下不能保其妃嬪矣,大罪九。
yóu yuē zài fēi pín yě. zhōng gōng yǒu qìng, yǐ jīng chéng nán, nǎi hū yān gào yǔn, chuán wén zhōng xián yǔ fèng shèng fū rén shí yǒu móu yān. shì bì xià qiě bù néng bǎo qí zi yǐ, dà zuì shí.
猶曰在妃嬪也。中宮有慶,已經成男,乃忽焉告殞,傳聞忠賢與奉聖夫人實有謀焉。是陛下且不能保其子矣,大罪十。
xiān dì qīng gōng sì shí nián, suǒ yǔ hù chí gū wēi zhě wéi wáng ān ěr. jí bì xià cāng zú shòu mìng, yōng wèi fáng wéi, ān yì bù kě wèi wú láo. zhōng xián yǐ sī fèn, jiǎo zhǐ shā yú nán yuàn. shì bù dàn chóu wáng ān, ér shí gǎn chóu xiān dì zhī lǎo nú, kuàng qí tā nèi chén wú zuì ér shàn shā shàn zhú zhě, yòu bù zhī jǐ qiān bǎi yě, dà zuì shí yī.
先帝青宮四十年,所與護持孤危者惟王安耳。即陛下倉卒受命,擁衛防維,安亦不可謂無勞。忠賢以私忿,矯旨殺於南苑。是不但仇王安,而實敢仇先帝之老奴,況其他內臣無罪而擅殺擅逐者,又不知幾千百也,大罪十一。
jīn rì jiǎng shǎng, míng rì cí é, yào xié wú qióng, wáng yán lǚ xiè. jìn yòu yú hé jiān huǐ rén jū wū, qǐ jiàn pái fāng, lòu fèng diāo lóng, gàn yún chā hàn, yòu bù zhǐ yíng dì tiě nǐ líng qǐn ér yǐ, dà zuì shí èr.
今日獎賞,明日祠額,要挾無窮,王言屢褻。近又於河間毀人居屋,起建牌坊,鏤鳳雕龍,干雲插漢,又不止塋地僣擬陵寢而已,大罪十二。
jīn rì yīn zhōng shū, míng rì yīn jǐn yī. jīn wú zhī táng kǒu jiē rǔ xiù, gào chì zhī guǎn mù bù shí dīng. rú wèi liáng bì wèi liáng cái wèi liáng qīng wèi xī kǒng jí qí shēng fù yīng xīng děng, làn xí ēn yīn, xiè yuè cháo cháng, dà zuì shí sān.
今日蔭中書,明日蔭錦衣。金吾之堂口皆乳臭,誥敕之館目不識丁。如魏良弼、魏良材、魏良卿、魏希孔及其甥傅應星等,濫襲恩蔭,褻越朝常,大罪十三。
yòng lì jiā zhī fǎ, qī wǎn jiā rén pián shǒu bì mìng, yì yù wū xiàn guó qī, dòng yáo zhōng gōng. ruò fēi gé chén lì chí, yán guān jiū zhèng, jiāo fáng zhī qī, yòu xìng dà yù yǐ, dà zuì shí sì.
用立枷之法,戚畹家人駢首畢命,意欲誣陷國戚,動搖中宮。若非閣臣力持,言官糾正,椒房之戚,又興大獄矣,大罪十四。
liáng xiāng shēng yuán zhāng shì kuí, zuò zhēng méi yáo, tuō yán kāi kuàng ér zhì zhī sǐ. jiǎ lìng dào zhǎng líng yī póu tǔ, hé yǐ chù zhī? zhào gāo lù kě wèi mǎ, zhōng xián méi kě wèi kuàng, dà zuì shí wǔ.
良鄉生員章士魁,坐爭煤窯,託言開礦而致之死。假令盜長陵一抔土,何以處之?趙高鹿可為馬,忠賢煤可為礦,大罪十五。
wáng sī jìng děng mù dì xì shì, zé zài yǒu sī. zhōng xián nǎi yōu zhì kǎn jǐng, zì yì bàng lüè, shì shì mìng rú cǎo jiān, dà zuì shí liù.
王思敬等牧地細事,責在有司。忠賢乃幽置檻阱,恣意搒掠,視士命如草菅,大罪十六。
gěi shì zhōng zhōu shì pǔ zhí jiū zhī jiān. zhōng xián jìng tíng qí shēng qiān, shǐ lì bù bù dé zhuān quán chú, yán guān bù gǎn sī fēng bó, dà zuì shí qī.
給事中周士朴執糾織監。忠賢竟停其升遷,使吏部不得專銓除,言官不敢司封駁,大罪十七。
běi zhèn fǔ liú qiáo bù kěn shā rén mèi rén, zhōng xián yǐ bù shàn duàn liàn, suì zhì xuē jí. shì dà míng zhī lǜ lìng kě yǐ bù shǒu, ér zhōng xián zhī lǜ lìng bù gǎn bù zūn, dà zuì shí bā.
北鎮撫劉僑不肯殺人媚人,忠賢以不善鍛煉,遂致削籍。示大明之律令可以不守,而忠賢之律令不敢不遵,大罪十八。
gěi shì zhōng wèi dà zhōng zūn zhǐ lì rèn, hū chuán zhǐ jié zé. jí dà zhōng huí zòu, tái shěng jiāo zhāng, yòu zài xiè wáng yán. wú lùn wán yán guān yú gǔ zhǎng, ér huáng huáng tiān yǔ, zhāo xī fēn gèng, dà zuì shí jiǔ.
給事中魏大中遵旨蒞任,忽傳旨詰責。及大中回奏,台省交章,又再褻王言。毋論玩言官於股掌,而煌煌天語,朝夕紛更,大罪十九。
dōng chǎng zhī shè, yuán yǐ jī jiān. zì zhōng xián shòu shì, rì yǐ kuài sī chóu xíng qīng xiàn wèi shì. zòng yě zi fù yīng xīng chén jū gōng fù jì jiào bèi, tóu guǐ shè jǐng. piàn yǔ shāo wéi, jià tiē lì xià, shì bì xìng tóng wén guǎn yù ér hòu yǐ, dà zuì èr shí.
東廠之設,原以緝奸。自忠賢受事,日以快私仇、行傾陷為事。縱野子傅應星、陳居恭、傅繼教輩,投匭設阱。片語稍違,駕帖立下,勢必興同文館獄而後已,大罪二十。
biān jǐng wèi xī, nèi wài jiè yán, dōng chǎng fǎng jī hé shì? qián jiān xì hán zōng gōng qián rù zhǎng ān, shí zhǔ zhōng xián sī fáng zhī dǐ, shì lù shǐ qù. jiǎ lìng tiān bù huǐ huò, zōng gōng shì chéng, wèi zhī jiǔ miào shēng líng ān dùn hé dì, dà zuì èr shí yī.
邊警未息,內外戒嚴,東廠訪緝何事?前奸細韓宗功潛入長安,實主忠賢司房之邸,事露始去。假令天不悔禍,宗功事成,未知九廟生靈安頓何地,大罪二十一。
zǔ zhì, bù xù nèi bīng, yuán yǒu shēn yì. zhōng xián yǔ jiān xiāng shěn hóng chuàng lì nèi cāo, sǒu nì jiān guǐ, ān zhī wú dà dào cì kè wèi dí guó kuī cì zhě qián rù qí zhōng. yī dàn biàn shēng zhǒu yè, kě wèi shēn lǜ, dà zuì èr shí èr.
祖制,不蓄內兵,原有深意。忠賢與奸相沈紘創立內操,藪匿奸宄,安知無大盜、刺客為敵國窺伺者潛入其中。一旦變生肘腋,可為深慮,大罪二十二。
zhōng xián jìn xiāng zhuō zhōu, jǐng bì chuán hū, qīng chén diàn dào, rén yǐ wèi dà jià chū xìng. jí qí guī yě, gǎi jià sì mǎ, yǔ chuáng qīng gài, jiā hù huán zhē, yǎn rán chéng yú yǐ. qí jiān rù mù xiào móu, kòu mǎ xiàn cè zhě, shí fán yǒu tú. zhōng xián cǐ shí zì shì wèi hé rú rén zāi? dà zuì èr shí sān.
忠賢進香涿州,警蹕傳呼,清塵墊道,人以為大駕出幸。及其歸也,改駕四馬,羽幢青蓋,夾護環遮,儼然乘輿矣。其間入幕效謀,叩馬獻策者,實繁有徒。忠賢此時自視為何如人哉?大罪二十三。
fū chǒng jí zé jiāo, ēn duō chéng yuàn. wén jīn chūn zhōng xián zǒu mǎ yù qián, bì xià shè shā qí mǎ, dài yǐ bù sǐ. zhōng xián bù zì fú zuì, jìn yǒu ào sè, tuì yǒu yuàn yán, zhāo xī dī fáng, jiè jiè bù shì. cóng lái luàn chén zéi zi, zhǐ zhēng yī niàn, fàng sì suì zhì bù kě shōu shí, nài hé yǎng hǔ sì yú zhǒu yè jiān hū! cǐ yòu cùn luán zhōng xián, bù zú jǐn qí gū zhě, dà zuì èr shí sì.
夫寵極則驕,恩多成怨。聞今春忠賢走馬御前,陛下射殺其馬,貸以不死。忠賢不自伏罪,進有傲色,退有怨言,朝夕堤防,介介不釋。從來亂臣賊子,只爭一念,放肆遂至不可收拾,奈何養虎兕於肘腋間乎!此又寸臠忠賢,不足盡其辜者,大罪二十四。
fán cǐ nì jī, zhāo rán zài rén ěr mù. nǎi nèi tíng wèi huò ér bù gǎn yán, wài tíng jié shé ér mò gǎn zòu. jiān huò jiān zhuàng bài lù, zé yòu yǒu fèng shèng fū rén wèi zhī mí fèng. shèn zhì wú chǐ zhī tú, pān fù zhī yè, yī tuō mén qiáng, gèng xiāng biǎo lǐ, dié wèi hū yīng. jī wēi suǒ jié, zhì yē tíng zhī zhōng, dàn zhī yǒu zhōng xián, bù zhī yǒu bì xià dū chéng zhī nèi, yì dàn zhī yǒu zhōng xián, bù zhī yǒu bì xià. jí rú qián rì, zhōng xián yǐ wǎng zhuō zhōu, yī qiè zhèng wù bì xīng yè chí qǐng, dài qí jì xuán, zhào zhǐ shǐ xià. tiān yán zhǐ chǐ, hū màn zhì cǐ, bì xià zhī wēi líng shàng zūn yú zhōng xián fǒu xié? bì xià chūn qiū dǐng shèng, shēng shā yǔ duó, qǐ bù kě yǐ zì zhǔ? hé wèi shòu zhì yāo zhù xiǎo chǒu, lìng zhōng wài dà xiǎo zhuì zhuì mò bì qí mìng? fú qǐ dà fèn léi tíng, jí wén wǔ xūn qī, chì xíng bù yán xùn, yǐ zhèng guó fǎ, bìng chū fèng shèng fū rén yú wài, yòng xiāo yǐn yōu, chén sǐ qiě bù xiǔ.
凡此逆跡,昭然在人耳目。乃內廷畏禍而不敢言,外廷結舌而莫敢奏。間或奸狀敗露,則又有奉聖夫人為之彌縫。甚至無恥之徒,攀附枝葉,依託門牆,更相表里,迭為呼應。積威所劫,致掖廷之中,但知有忠賢,不知有陛下;都城之內,亦但知有忠賢,不知有陛下。即如前日,忠賢已往涿州,一切政務必星夜馳請,待其既旋,詔旨始下。天顏咫尺,忽慢至此,陛下之威靈尚尊於忠賢否邪?陛下春秋鼎盛,生殺予奪,豈不可以自主?何為受制幺紵小丑,令中外大小惴惴莫必其命?伏乞大奮雷霆,集文武勛戚,敕刑部嚴訊,以正國法,並出奉聖夫人於外,用消隱憂,臣死且不朽。
zhōng xián chū wén shū, jù shén. qí dǎng wáng tǐ gān jí kè shì lì wèi bǎo chí, suì lìng wèi guǎng wēi diào zhǐ qiè zé lián. xiān shì, lián shū jiù yù zǎo cháo miàn zòu. zhí cì rì miǎn cháo, kǒng zài sù jī xiè, suì yú huì jí mén shàng zhī, zhōng xián nǎi dé wèi jì. lián yù fèn, nǐ duì zhàng fù hé zhī, zhōng xián xiòng zhī, è dì bù yù cháo zhě sān rì. jí dì chū, qún yān shù bǎi rén zhōng jiǎ jiā bì lì, chì zuǒ bān guān bù dé zòu shì, lián nǎi zhǐ.
忠賢初聞疏,懼甚。其黨王體乾及客氏力為保持,遂令魏廣微調旨切責漣。先是,漣疏就欲早朝面奏。值次日免朝,恐再宿機泄,遂於會極門上之,忠賢乃得為計。漣愈憤,擬對仗復劾之,忠賢詗知,遏帝不御朝者三日。及帝出,群閹數百人衷甲夾陛立,敕左班官不得奏事,漣乃止。
zì shì, zhōng xián rì móu shā lián. zhì shí yuè, lì bù shàng shū zhào nán xīng jì zhú, tíng tuī dài zhě, lián zhù jí bù yǔ. zhōng xián jiǎo zhǐ zé lián dà bù jìng, wú rén chén lǐ, xié lì bù shì láng chén yú tíng qiān dōu yù shǐ zuǒ guāng dòu bìng xuē jí. zhōng xián hèn bù yǐ, zài xìng wāng wén yán yù, jiāng luó zhī shā lián. wǔ nián, qí dǎng dà lǐ chéng xú dà huà hé lián guāng dòu dǎng tóng fá yì, zhāo quán nà huì, mìng dǎi wén yán xià yù jū zhī. xǔ xiǎn chún yán jū wén yán, shǐ yǐn lián nà xióng tíng bì huì. wén yán yǎng tiān dà hū yuē: shì qǐ yǒu tān zāng yáng dà hóng zāi! zhì sǐ bù chéng. dà hóng zhě, lián bié zì yě. xiǎn chún nǎi zì wèi yù cí, zuò lián zāng èr wàn, suì dǎi lián. shì mín shù wàn rén yōng dào pān hào, suǒ lì cūn shì, xī fén xiāng jiàn jiào, qí yòu lián shēng hái. bǐ xià zhào yù, xiǎn chún kù fǎ kǎo xùn, tǐ wú wán fū. qí nián qī yuè suì yú yè zhōng bì zhī, nián wǔ shí sì.
自是,忠賢日謀殺漣。至十月,吏部尚書趙南星既逐,廷推代者,漣注籍不與。忠賢矯旨責漣大不敬,無人臣禮,偕吏部侍郎陳於廷、僉都御史左光斗並削籍。忠賢恨不已,再興汪文言獄,將羅織殺漣。五年,其黨大理丞徐大化劾漣、光斗黨同伐異,招權納賄,命逮文言下獄鞫之。許顯純嚴鞫文言,使引漣納熊廷弼賄。文言仰天大呼曰:「世豈有貪贓楊大洪哉!」至死不承。大洪者,漣別字也。顯純乃自為獄詞,坐漣贓二萬,遂逮漣。士民數萬人擁道攀號,所歷村市,悉焚香建醮,祈祐漣生還。比下詔獄,顯純酷法拷訊,體無完膚。其年七月遂於夜中斃之,年五十四。
lián sù pín, chǎn rù guān bù jí qiān jīn. mǔ qī zhǐ sù qiào lóu, èr zi zhì qǐ shí yǐ yǎng. zhēng zāng lìng jí, xiāng rén jìng chū zī zhù zhī, xià zhì mài cài yōng yì wèi shū zhù. qí jié yì gǎn rén rú cǐ. chóng zhēn chū, zèng tài zǐ tài bǎo bīng bù shàng shū, shì zhōng liè, guān qí yī zi.
漣素貧,產入官不及千金。母妻止宿譙樓,二子至乞食以養。征贓令急,鄉人競出貲助之,下至賣菜傭亦為輸助。其節義感人如此。崇禎初,贈太子太保、兵部尚書,諡忠烈,官其一子。
zuǒ guāng dòu, zì yí zhí, tóng chéng rén. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. chú zhōng shū shè rén. xuǎn shòu yù shǐ, xún shì zhōng chéng. bǔ zhì lì bù háo è lì, huò jiǎ yìn qī shí yú, jiǎ guān yī bǎi yú rén, niǎn xià zhèn sǒng.
左光斗,字遺直,桐城人。萬曆三十五年進士。除中書舍人。選授御史,巡視中城。捕治吏部豪惡吏,獲假印七十餘,假官一百餘人,輦下震悚。
chū lǐ tún tián, yán: běi rén bù zhī shuǐ lì, yī nián ér dì huāng, èr nián ér mín xǐ, sān nián ér dì yǔ mín jǐn yǐ. jīn yù shǐ hàn bù wèi zāi, lào bù wèi hài, wéi yǒu xìng shuǐ lì yī fǎ. yīn tiáo shàng sān yīn shí sì yì: yuē yīn tiān zhī shí, yīn dì zhī lì, yīn rén zhī qíng yuē yì jùn chuān, yì shū qú, yì yǐn liú, yì shè bà, yì jiàn zhá, yì shè bēi, yì xiāng dì, yì zhú táng, yì zhāo lái, yì zé rén, yì zé jiāng, yì bīng tún, yì lì tián shè kē, yì fù mín bài jué. qí fǎ lí rán jù bèi, zhào xī yǔn xíng. shuǐ lì dà xìng, běi rén shǐ zhī yì dào. zōu yuán biāo cháng yuē: sān shí nián qián, dōu rén bù zhī dào cǎo hé wù, jīn suǒ zài jiē dào, zhǒng shuǐ tián lì yě. yān rén liú cháo chēng dōng gōng lìng zhǐ, suǒ qī wǎn fèi zhuāng. guāng dòu bù qǐ fēng hái zhī, yuē: chǐ tǔ jiē diàn xià yǒu, jīn rì ān gǎn sī shòu. yān rén fèn ér qù.
出理屯田,言:「北人不知水利,一年而地荒,二年而民徙,三年而地與民盡矣。今欲使旱不為災,澇不為害,惟有興水利一法。」因條上三因十四議:曰因天之時,因地之利,因人之情;曰議浚川,議疏渠,議引流,議設壩,議建閘,議設陂,議相地,議築塘,議招徠,議擇人,議擇將,議兵屯,議力田設科,議富民拜爵。其法犁然具備,詔悉允行。水利大興,北人始知藝稻。鄒元標嘗曰:「三十年前,都人不知稻草何物,今所在皆稻,種水田利也。」閹人劉朝稱東宮令旨,索戚畹廢莊。光斗不啟封還之,曰:「尺土皆殿下有,今日安敢私受。」閹人憤而去。
guāng zōng bēng, lǐ xuǎn shì jù gān qīng gōng, pò huáng zhǎng zi fēng huáng hòu. guāng dòu shàng yán: nèi tíng yǒu gān qīng gōng, yóu wài tíng yǒu huáng jí diàn, wéi tiān zǐ yù tiān de jū zhī, wéi huáng hòu pèi tiān de gòng jū zhī. qí tā fēi pín suī yǐ cì jìn yù, bù dé héng jū, fēi dàn bì xián, yì yǐ bié zūn bēi yě. xuǎn shì jì fēi dí mǔ, yòu fēi shēng mǔ, yǎn rán zūn jū zhèng gōng, ér diàn xià nǎi tuì chù cí qìng, bù dé shǒu jǐ yán, xíng dà lǐ, míng fēn wèi hé? xuǎn shì shì xiān huáng wú tuō zān jiè dàn zhī dé, yú diàn xià wú fǔ mó yǎng yù zhī ēn, cǐ qí rén, qǐ kě yǐ tuō shèng gōng zhě? qiě diàn xià chūn qiū shí liù líng yǐ, nèi fǔ yǐ zhōng zhí lǎo chéng, wài fǔ yǐ gōng gū qīng èr, hé lǜ fá rén, shàng xū rǔ bǔ ér qiǎng fù zhī zāi? kuàng ruì zhé chū kāi, zhèng yí bù jiàn kě yù, hé bì tuō yú fù rén nǚ zǐ zhī shǒu? jí jīn bù zǎo duàn jué, jiāng jiè fǔ yǎng zhī míng, xíng zhuān zhì zhī shí. wǔ shì zhī huò zài jiàn yú jīn, jiāng lái yǒu bù rěn yán zhě. shí xuǎn shì yù zhuān dà quán, tíng chén jiān zòu, lìng xiān jìn gān qīng, rán hòu jìn cí qìng. dé guāng dòu jiān, dà nù, jiāng jiā yán qiǎn. shù qiǎn shǐ xuān zhào guāng dòu, guāng dòu yuē: wǒ tiān zǐ fǎ guān yě, fēi tiān zǐ zhào bù fù. ruò bèi hé wèi zhě? xuǎn shì yì nù, yāo xī zōng zhì gān qīng yì zhī. xī zōng bù kěn wǎng, shǐ shǐ qǔ qí jiān shì zhī, xīn yǐ wèi shàn, qù zé rì yí gōng, guāng dòu nǎi miǎn. dāng shì shí, gōng fǔ wēi yí, rén qíng wēi jù, guāng dòu yǔ yáng lián xié xīn jiàn yì, pái yān nú, fú chōng zhǔ, chén jí huò zhèng, liǎng rén lì wèi duō. yóu shì cháo yě bìng chēng wèi yáng zuǒ.
光宗崩,李選侍據乾清宮,迫皇長子封皇后。光斗上言:「內廷有乾清宮,猶外廷有皇極殿,惟天子御天得居之,惟皇后配天得共居之。其他妃嬪雖以次進御,不得恆居,非但避嫌,亦以別尊卑也。選侍既非嫡母,又非生母,儼然尊居正宮,而殿下乃退處慈慶,不得守几筵,行大禮,名分謂何?選侍事先皇無脫簪戒旦之德,於殿下無拊摩養育之恩,此其人,豈可以托聖躬者?且殿下春秋十六齡矣,內輔以忠直老成,外輔以公孤卿貳,何慮乏人,尚須乳哺而襁負之哉?況睿哲初開,正宜不見可欲,何必托於婦人女子之手?及今不早斷決,將借撫養之名,行專制之實。武氏之禍再見於今,將來有不忍言者。」時選侍欲專大權,廷臣箋奏,令先進乾清,然後進慈慶。得光斗箋,大怒,將加嚴譴。數遣使宣召光斗,光斗曰:「我天子法官也,非天子召不赴。若輩何為者?」選侍益怒,邀熹宗至乾清議之。熹宗不肯往,使使取其箋視之,心以為善,趣擇日移宮,光斗乃免。當是時,宮府危疑,人情危懼,光斗與楊漣協心建議,排閹奴,扶沖主,宸極獲正,兩人力為多。由是朝野並稱為「楊左」。
wèi jǐ, yù shǐ jiǎ jì chūn shàng shū nèi gé, yán dì bù dāng bó dài shù mǔ. guāng dòu wén zhī, jí shàng yán: xiān dì yàn jià, dà chén cóng gān qīng gōng fèng huáng shàng chū jū cí qìng gōng, chén děng yǐ wèi bù yí bì xuǎn shì. gù chén yú chū èr rì jù shèn shǒu diǎn lǐ sù qīng gōng jìn yī shū, gōng zhōng zhèn nù, huò jǐ bù cè. lài huáng shàng bǎo quán, fā chén shū yú nèi gé. chū wǔ rì, gé chén jù jiē zài cuī, fèng zhǐ yí gōng. zhì chū liù rì, huáng shàng dēng jí, jià hái gān qīng. gōng jìn sù rán, nèi wài níng mì. fū huáng shàng jì dāng hái gōng, zé xuǎn shì zhī dāng yí, qí lǐ míng bái yì xiǎo. wéi shì yí gōng yǐ hòu, zì yí cún dà tǐ, juān xiǎo guò. ruò fù zhū lián màn yǐn, shǐ gōng wéi bù ān, jí yú guó tǐ yǒu sǔn. qǐ lì zhū dào bǎo gōng nú liú xùn děng, ér jǐn kuān qí yú. dì nǎi xuān yù bǎi guān, bèi shù xuǎn shì líng nüè shèng mǔ zhū zhuàng. jí zhào jiàn, yòu yán: zhèn yǔ xuǎn shì yǒu chóu. jì chūn yòng shì de zuì qù.
未幾,御史賈繼春上書內閣,言帝不當薄待庶母。光斗聞之,即上言:「先帝宴駕,大臣從乾清宮奉皇上出居慈慶宮,臣等以為不宜避選侍。故臣於初二日具《慎守典禮肅清宮禁》一疏,宮中震怒,禍幾不測。賴皇上保全,發臣疏於內閣。初五日,閣臣具揭再催,奉旨移宮。至初六日,皇上登極,駕還乾清。宮禁肅然,內外寧謐。夫皇上既當還宮,則選侍之當移,其理明白易曉。惟是移宮以後,自宜存大體,捐小過。若復株連蔓引,使宮闈不安,即於國體有損。乞立誅盜寶宮奴劉遜等,而盡寬其餘。」帝乃宣諭百官,備述選侍凌虐聖母諸狀。及召見,又言:「朕與選侍有仇。」繼春用是得罪去。
shí tíng chén yì gǎi yuán. huò yì xuē tài chāng fú jì, huò yì qù wàn lì sì shí bā nián, jí yǐ jīn nián wèi tài chāng, huò yì yǐ míng nián wèi tài chāng, hòu nián wèi tiān qǐ. guāng dòu lì pái qí shuō, qǐng cóng jīn nián bā yuè yǐ qián wèi wàn lì, yǐ hòu wèi tài chāng, yì suì dìng. sūn rú yóu yóu zhōng zhǐ rù gé, kàng shū qǐng chì zhī. chū dū jī fǔ xué zhèng, lì dù qǐng jì, shí jiàn rú shén.
時廷臣議改元。或議削泰昌弗紀,或議去萬曆四十八年,即以今年為泰昌,或議以明年為泰昌,後年為天啟。光鬥力排其說,請從今年八月以前為萬曆,以後為泰昌,議遂定。孫如游由中旨入閣,抗疏請斥之。出督畿輔學政,力杜請寄,識鑒如神。
tiān qǐ chū, tíng yì qǐ yòng xióng tíng bì, zuì yán guān wèi yīng jiā děng. guāng dòu dú kàng shū zhēng zhī, yán tíng bì cái yōu ér liàng bù hóng, xī yǐ shǒu liáo zé yǒu yú, jīn yǐ fù liáo zé bù zú. yǐ ér tíng bì jìng bài. sān nián qiū, shū qǐng zhào hái wén zhèn mèng mǎn cháo jiàn máo shì lóng xú dà xiāng děng, bìng qǐ zhào jì chūn jí fàn jì shì. jì shì yì lùn yí gōng shì yǔ guāng dòu yì zhě, shū shàng bù nà. qí nián zhuó dà lǐ chéng, jìn shǎo qīng.
天啟初,廷議起用熊廷弼,罪言官魏應嘉等。光斗獨抗疏爭之,言廷弼才優而量不宏,昔以守遼則有餘,今以復遼則不足。已而廷弼竟敗。三年秋,疏請召還文震孟、滿朝薦、毛士龍、徐大相等,並乞召繼春及范濟世。濟世亦論「移宮」事與光斗異者,疏上不納。其年擢大理丞,進少卿。
míng nián èr yuè bài zuǒ qiān dōu yù shǐ. shì shí, hán kuàng zhào nán xīng gāo pān lóng yáng lián zhèng sān jùn lǐ bāng huá wèi dà zhōng zhū rén xián jū yào dì, guāng dòu yǔ xiāng de, wù wèi wēi yán hé lùn, zhēn bié liú pǐn, zhèng rén xián lài zhī, ér jì zhě jìn bù néng róng. guāng dòu yǔ gěi shì zhōng ruǎn dà chéng tóng lǐ, zhāo zhī rù jīng, huì lì kē dōu gěi shì zhōng quē, dāng qiān zhě, shǒu zhōu shì pǔ, cì dà chéng, cì dà zhōng. dà chéng yāo zhōng zhǐ, lēi shì pǔ bù qiān, yǐ wèi jǐ dì. zhào nán xīng è zhī, yù lì zhuǎn dà chéng, dà chéng yí guāng dòu fā qí móu, hèn shén. xióng míng yù xú liáng yàn jiē yù de qiān dōu yù shǐ, ér nán xīng yǐn guāng dòu wèi zhī, liǎng rén yì hèn guāng dòu. jiāng xī rén yòu yǐ tā gù xián dà zhōng, suì gòng sǒu gěi shì zhōng fù kuí hé guāng dǒu dà zhōng yǔ wāng wén yán bǐ ér wèi jiān. guāng dòu shū biàn, qiě dǐ kuí jié dōng chǎng lǐ xíng fù jì jiào wèi kūn dì. kuí huì, zài shū jié guāng dòu. guāng dòu qǐ bà, shì dé jiě.
明年二月拜左僉都御史。是時,韓爌、趙南星、高攀龍、楊漣、鄭三俊、李邦華、魏大中諸人咸居要地,光斗與相得,務為危言核論,甄別流品,正人咸賴之,而忌者浸不能容。光斗與給事中阮大鋮同里,招之入京,會吏科都給事中缺,當遷者,首周士朴,次大鋮,次大中。大鋮邀中旨,勒士朴不遷,以為己地。趙南星惡之,欲例轉大鋮,大鋮疑光斗發其謀,恨甚。熊明遇、徐良彥皆欲得僉都御史,而南星引光斗為之,兩人亦恨光斗。江西人又以他故銜大中,遂共嗾給事中傅櫆劾光斗、大中與汪文言比而為奸。光斗疏辨,且詆櫆結東廠理刑傅繼教為昆弟。櫆恚,再疏訐光斗。光斗乞罷,事得解。
yáng lián hé wèi zhōng xián, guāng dòu yǔ qí móu, yòu yǔ pān lóng gòng fā cuī chéng xiù zāng sī, zhōng xián jì qí dǎng xián nù. jí zhōng xián zhú nán xīng pān lóng dà zhōng, cì jiāng jí lián guāng dòu. guāng dòu fèn shén, cǎo zòu hé zhōng xián jí wèi guǎng wēi sān shí èr zhǎn zuì, nǐ shí yī yuè èr rì shàng zhī, xiān qiǎn qī zǐ nán hái. zhōng xián xiòng zhī, xiān èr rì jiǎ huì tuī shì yǔ lián jù xuē jí. qún xiǎo hèn bù yǐ, fù gòu wén yán yù, rù guāng dòu míng, qiǎn shǐ wǎng dǎi. fù lǎo zǐ dì yōng mǎ shǒu hào kū, shēng zhèn yuán yě, tí qí yì wèi xuě tì. zhì zé xià zhào yù kù xùn. xǔ xiǎn chún wū yǐ shòu yáng hào xióng tíng bì huì, lián děng chū bù chéng, yǐ ér kǒng yǐ bù chéng wèi kù xíng suǒ bì, jì xià fǎ sī, dé shǎo huǎn sǐ wèi hòu tú. zhū rén jù zì wū fú, guāng dòu zuò zāng èr wàn. zhōng xián nǎi jiǎo zhǐ, réng lìng xiǎn chún wǔ rì yī zhuī bǐ, bù xià fǎ sī, zhū rén shǐ huǐ shī jì. róng chéng sūn qí féng zhě, jié xiá shì yě, yǔ dìng xìng lù zhèng yǐ guāng dòu yǒu dé yú jī fǔ, chàng yì jù jīn, zhū shēng zhēng yīng zhī. dé jīn shù qiān, móu dài shū, huǎn qí yù, ér guāng dòu yǔ lián yǐ tóng rì wèi yù zú suǒ bì, shí wǔ nián qī yuè èr shí yǒu liù rì yě, nián wǔ shí yī.
楊漣劾魏忠賢,光斗與其謀,又與攀龍共發崔呈秀贓私,忠賢暨其黨咸怒。及忠賢逐南星、攀龍、大中,次將及漣、光斗。光斗憤甚,草奏劾忠賢及魏廣微三十二斬罪,擬十一月二日上之,先遣妻子南還。忠賢詗知,先二日假會推事與漣俱削籍。群小恨不已,復構文言獄,入光斗名,遣使往逮。父老子弟擁馬首號哭,聲震原野,緹騎亦為雪涕。至則下詔獄酷訊。許顯純誣以受楊鎬、熊廷弼賄,漣等初不承,已而恐以不承為酷刑所斃,冀下法司,得少緩死為後圖。諸人俱自誣服,光斗坐贓二萬。忠賢乃矯旨,仍令顯純五日一追比,不下法司,諸人始悔失計。容城孫奇逢者,節俠士也,與定興鹿正以光斗有德於畿輔,倡議醵金,諸生爭應之。得金數千,謀代輸,緩其獄,而光斗與漣已同日為獄卒所斃,時五年七月二十有六日也,年五十一。
guāng dòu jì sǐ, zāng yóu wèi jìng. zhōng xián lìng fǔ àn yán zhuī, xì qí qún cóng shí sì rén. zhǎng xiōng guāng jì zuò lèi sǐ, mǔ yǐ kū zi sǐ. dōu yù shǐ zhōu yīng qiū yóu yǐ suǒ sī chéng zhuī bù lì, shū qù zhī, yóu shì zhū rén jiā zú jǐn pò. jí zhōng xián dìng sān cháo yào diǎn, yí gōng yī àn yǐ lián guāng dòu wèi zuì kuí, yì kāi guān lù shī. yǒu jiě zhī zhě, nǎi miǎn. zhōng xián jì zhū, zèng guāng dòu yòu dōu yù shǐ, lù qí yī zi. yǐ, zài zèng tài zǐ shǎo bǎo. fú wáng shí, zhuī shì zhōng yì.
光斗既死,贓猶未竟。忠賢令撫按嚴追,系其群從十四人。長兄光霽坐累死,母以哭子死。都御史周應秋猶以所司承追不力,疏趣之,由是諸人家族盡破。及忠賢定《三朝要典》,「移宮」一案以漣、光斗為罪魁,議開棺僇屍。有解之者,乃免。忠賢既誅,贈光斗右都御史,錄其一子。已,再贈太子少保。福王時,追諡忠毅。
dì guāng xiān, yóu xiāng jǔ guān yù shǐ, xún àn zhè jiāng. rèn mǎn, jì chū jìng, xǔ dōu fǎn dōng yáng. guāng xiān wén biàn jí fǎn, tǎo píng zhī. fú wáng jì lì, mǎ shì yīng jiàn ruǎn dà chéng, guāng xiān zhēng bù kě. hòu dà chéng dé zhì, dǎi guāng xiān. luàn jí dào zǔ, guāng xiān jiān xíng zǒu huī lǐng. tí qí suǒ bù dé, nǎi zhǐ.
弟光先,由鄉舉官御史,巡按浙江。任滿,既出境,許都反東陽。光先聞變疾返,討平之。福王既立,馬士英薦阮大鋮,光先爭不可。後大鋮得志,逮光先。亂亟道阻,光先間行走徽嶺。緹騎索不得,乃止。
wèi dà zhōng, zì kǒng shí, jiā shàn rén. zì wèi zhū shēng, dú shū dǐ xíng, cóng gāo pān lóng shòu yè. jiā kù pín, yì huō rú yě. jǔ yú xiāng, jiā rén yì xīn yì guān, nù ér huǐ zhī. dì wàn lì sì shí sì nián jìn shì, guān xíng rén. shù fèng shǐ, qiū háo wú suǒ rǎo.
魏大中,字孔時,嘉善人。自為諸生,讀書砥行,從高攀龍受業。家酷貧,意豁如也。舉於鄉,家人易新衣冠,怒而毀之。第萬曆四十四年進士,官行人。數奉使,秋毫無所擾。
tiān qǐ yuán nián, zhuó gōng kē gěi shì zhōng. yáng hào lǐ rú zhēn jì lùn dà pì, yǐ qiān dōu yù shǐ wáng dé wán yán, dà xué shì hán kuàng jù nǐ zhǐ jiǎn sǐ. dà zhōng fèn, kàng shū lì zhēng, dǐ dé wán wǎn jié bù zhèn, jǐn sàng diǎn xíng, yǔ bìng qīn kuàng. dì wèi jié zé dà zhōng, ér dé wán huì shén, yán nǎng bù jǔ lǐ sān cái wèi dà zhōng suǒ nù. liǎng rén hù dǐ jié, shū lǚ shàng, kuàng yì yǐn jiù cí wèi. yù shǐ zhōu zōng jiàn xú yáng xiān zhāng jié xú jǐng lián wēn gāo mó, gěi shì zhōng zhū qīn xiāng yòu dé wán, jiāo zhāng lùn dà zhōng, jiǔ ér hòu dìng.
天啟元年,擢工科給事中。楊鎬、李如楨既論大辟,以僉都御史王德完言,大學士韓爌遽擬旨減死。大中憤,抗疏力爭,詆德完晚節不振,盡喪典型,語並侵爌。帝為詰責大中,而德完恚甚,言曩不舉李三才為大中所怒。兩人互詆訐,疏屢上,爌亦引咎辭位。御史周宗建、徐揚先、張捷、徐景濂、溫皋謨,給事中朱欽相右德完,交章論大中,久而後定。
míng nián xié tóng guān zhōu cháo ruì děng liǎng shū hé dà xué shì shěn hóng, yǔ qīn wèi jìn zhōng kè shì. jí yì hóng wán shì, lì qǐng zhū fāng cóng zhé cuī wén shēng lǐ kě zhuó, qiě zhuī lùn zhèng guó tài qīng hài dōng gōng zuì. chí yì jùn qiè, dà wèi xié dǎng suǒ zè mù. tài cháng shǎo qīng wáng shào huī sù yǔ dōng lín wèi nán, yíng qiú xún fǔ, dà zhōng è qí rén, tè shū qǐng chì shào huī, shào huī zú zì yǐn qù. zài qiān lǐ kē zuǒ gěi shì zhōng. shì shí xù diǎn mào làn, měi dà chén zú, qí zǐ dì yín yuán yào lù yǐ qǐng, wú bù rú zhì. dà zhōng sù jí zhī, yī qiè cái yǐ diǎn zhì.
明年偕同官周朝瑞等兩疏劾大學士沈紘,語侵魏進忠、客氏。及議「紅丸」事,力請誅方從哲、崔文升、李可灼,且追論鄭國泰傾害東宮罪。持議峻切,大為邪黨所仄目。太常少卿王紹徽素與東林為難,營求巡撫,大中惡其人,特疏請斥紹徽,紹徽卒自引去。再遷禮科左給事中。是時恤典冒濫,每大臣卒,其子弟夤緣要路以請,無不如志。大中素疾之,一切裁以典制。
sì nián qiān lì kē dōu gěi shì zhōng. dà zhōng jū guān bù yǐ jiā zì suí, èr cāng tóu gěi cuàn ér yǐ, rù cháo zé jiàn qí hù, jì wú yī rén. yǒu wài lì yǐ bāo jū zhì, jǔ fā zhī, zì shì wú gǎn jí dà zhōng mén zhě. lì bù shàng shū zhào nán xīng zhī qí xián, shì duō zī fǎng. cháo shì bù néng dé nán xīng yì, lǜ yuàn dà zhōng. ér shì shí dǐ pái dōng lín zhě duō píng fèi, fāng hèn nán xīng bèi cì gǔ. dōng lín zhōng, yòu gè yǐ dì fēn zuǒ yòu. dà zhōng cháng bó sū sōng xún fǔ wáng xiàng héng xù diǎn, shān dōng rén jū yán lù zhě xián nù. jí bó zhè jiāng xún fǔ liú yī kūn, jiāng xī rén yì dà nù. gěi shì zhōng zhāng yǔn rú, jiāng xī rén yě, xìng yóu zhì, sǒu qí tóng guān fù kuí jiǎ wāng wén yán fā nán.
四年遷吏科都給事中。大中居官不以家自隨,二蒼頭給爨而已,入朝則鍵其戶,寂無一人。有外吏以苞苴至,舉發之,自是無敢及大中門者。吏部尚書趙南星知其賢,事多咨訪。朝士不能得南星意,率怨大中。而是時牴排東林者多屏廢,方恨南星輩次骨。東林中,又各以地分左右。大中嘗駁蘇松巡撫王象恆恤典,山東人居言路者咸怒。及駁浙江巡撫劉一焜,江西人亦大怒。給事中章允儒,江西人也,性尤忮,嗾其同官傅櫆假汪文言發難。
wén yán zhě, shè rén. chū wèi xiàn lì, zhì qiǎo rèn shù, fù xiá qì. yú yù lì qiǎn rù jīng cì shì, shū zī wèi jiān shēng, yòng jì pò qí chǔ zhè sān dǎng. chá dōng gōng bàn dú wáng ān xián ér zhī shū, qīng xīn jié nà, yǔ tán dāng shì liú pǐn. guāng xī zhī jì, wài tíng yǐ liú yī jing, ér ān jū zhōng yǐ cì xíng zhū shàn zhèng, wén yán jiāo guān lì wèi duō. wèi zhōng xián jì shā ān, fǔ chéng shào fǔ zhōng suì hé wén yán, chǐ qí jiān shēng. jì chū dōu, fù dǎi xià lì, dé mò jiǎn. yì yóu gōng qīng jiān, yú mǎ cháng tián yì hù wài. dà xué shì yè xiàng gāo yòng wèi nèi gé zhōng shū, dà zhōng jí hán kuàng zhào nán xīng yáng lián zuǒ guāng dòu yǔ wǎng lái, pō yǒu jī.
文言者,歙人。初為縣吏,智巧任術,負俠氣。于玉立遣入京刺事,輸貲為監生,用計破齊、楚、浙三黨。察東宮伴讀王安賢而知書,傾心結納,與談當世流品。光、熹之際,外廷倚劉一燝,而安居中以次行諸善政,文言交關力為多。魏忠賢既殺安,府丞邵輔忠遂劾文言,褫其監生。既出都,復逮下吏,得末減。益游公卿間,輿馬嘗填溢戶外。大學士葉向高用為內閣中書,大中及韓爌、趙南星、楊漣、左光斗與往來,頗有跡。
huì gěi shì zhōng ruǎn dà chéng yǔ guāng dǒu dà zhōng yǒu xì, suì yǔ yǔn rú dìng jì, zhǔ kuí hé wén yán, bìng hé dà zhōng mào lòu xīn xiǎn, sè qǔ xíng wéi, yǔ guāng dòu děng jiāo tōng wén yán, sì wèi jiān lì. shū rù, zhōng xián dà xǐ, lì xià wén yán zhào yù. dà zhōng shí fāng qiān lì kē, shàng shū lì biàn, zhào xǔ lǚ rèn. yù shǐ yuán huà zhōng gěi shì zhōng zhēn shū děng xiāng jì wèi dà zhōng guāng dòu biàn. dà xué shì yè xiàng gāo yǐ jǔ yòng wén yán, yì yǐn zuì qiú bà. yù fāng jí, yù shǐ huáng zūn sù yǔ zhèn fǔ liú qiáo yuē: wén yán wú zú xī, bù kě shǐ jìn shēn huò yóu cǐ qǐ. qiáo hàn zhī, yù cí wú suǒ lián. wén yán tíng zhàng chǐ zhí, qiān jí zhě huò miǎn. dà zhōng nǎi zūn zhǐ lǚ rèn. míng rì, hóng lú bào míng miàn ēn, zhōng xián hū jiǎo zhǐ zé dà zhōng hù jié wèi jùn, bù dé fù xīn rèn. gù shì, hóng lú bào míng zhuàng wú pī yù zhǐ zhě, jǔ cháo hài è. kuí yì yán zhōng zhǐ bù yí páng chū, dà zhōng nǎi fù shì shì.
會給事中阮大鋮與光斗、大中有隙,遂與允儒定計,囑櫆劾文言,並劾大中貌陋心險,色取行違,與光斗等交通文言,肆為奸利。疏入,忠賢大喜,立下文言詔獄。大中時方遷吏科,上疏力辯,詔許履任。御史袁化中、給事中甄淑等相繼為大中、光斗辨。大學士葉向高以舉用文言,亦引罪求罷。獄方急,御史黃尊素語鎮撫劉僑曰:「文言無足惜,不可使搢紳禍由此起。」僑頷之,獄辭無所連。文言廷杖褫職,牽及者獲免。大中乃遵旨履任。明日,鴻臚報名面恩,忠賢忽矯旨責大中互訐未竣,不得赴新任。故事,鴻臚報名狀無批諭旨者,舉朝駭愕。櫆亦言中旨不宜旁出,大中乃復視事。
wèi jǐ, yáng lián shū hé zhōng xián, dà zhōng yì lǜ tóng guān shàng yán: cóng gǔ jūn cè zhī jiān, fēi suì néng huò rén guó yě. yǒu zhōng chén bù xī qí shēn yǐ gào zhī jūn, ér qí jūn bù wù, nǎi zhì yú bù kě jiù. jīn zhōng xián shàn wēi fú, jié dǎng yǔ, shǒu shā wáng ān yǐ shù wēi yú nèi, jì zhú liú yī jing zhōu jiā mó wáng jì yǐ shù wēi yú wài, jìn qiě bì sān qī wǎn jiā rén yǐ shù wēi yú sān gōng. shēn jié bǎo mǔ kè shì, cì bì xià qǐ jū guǎng bù fù yīng xīng chén jū gōng fù jì jiào bèi, tōng cháo zhōng shēng xī. rén yuàn yú xià, tiān nù yú shàng, gù lián bù xī fěn shēn suì shǒu wèi bì xià chén. jīn zhōng xián zhǒng zhǒng zuì zhuàng, bì xià xī yǐn wèi qīn cái, dài zhī rèn jiù. kǒng zhōng xián suǒ yǐ dé wēn zhǐ, jí chū zhōng xián shǒu, ér lián zhī shū, bì xià qiě wèi jí shěng lǎn yě. bì xià guì wèi tiān zǐ, zhì sān gōng liè pín jǐn jì xìng mìng yú zhōng xián kè shì, néng bù hán xīn? bì xià wèi gōng jìn yán mì, wài tíng ān zhī, méi chéng yǒu yán yù rén fú zhī, mò ruò fú wèi, wèi yǒu wèi qí shì ér tā rén bù zhī zhě. yòu wèi zuǒ yòu píng ér shèng gōng jiāng gū lì. fū bì xià yī shēn, dà xiǎo chén gōng suǒ yōng wèi, hé jí yú zhōng xián? ruò zhōng xián kè shì yī rì bù qù, kǒng jìn tíng zuǒ yòu xī zhōng xián kè shì zhī rén, fēi bì xià zhī rén, bì xià zhēn gū lì yú shàng ěr. zhōng xián dé shū dà nù, jiǎo zhǐ qiè ràng, shàng wèi yǒu yǐ zuì yě. dà xué shì wèi guǎng wēi jié nà zhōng xián, biǎo lǐ wèi jiān, dà zhōng měi yù jiū zhī. huì mèng dōng shí xiǎng, guǎng wēi yǎn jiǎn hòu zhì, dà zhōng suì kàng shū hé zhī. guǎng wēi yùn, yì yǔ zhōng xián hé. zhōng xián shì yì zhāng, yǐ tíng chén jiāo gōng, yáng shì liǎn jí, qiě qū cóng zhū suǒ zòu qǐng, ér yīn cì qí xì. dài lì bù tuī xiè yīng xiáng xún fǔ shān xī, guǎng wēi suì sǒu suǒ qīn chén jiǔ chóu hé dà zhōng chū yīng xiáng mén, tuī jǔ bù gōng, biǎn sān zhì, chū zhī wài, jǐn zhú zhū zhèng rén lì bù shàng shū zhào nán xīng děng, tiān xià dà quán yī guī yú zhōng xián.
未幾,楊漣疏劾忠賢,大中亦率同官上言:「從古君側之奸,非遂能禍人國也。有忠臣不惜其身以告之君,而其君不悟,乃至於不可救。今忠賢擅威福,結黨與,首殺王安以樹威於內,繼逐劉一燝、周嘉謨、王紀以樹威於外,近且斃三戚畹家人以樹威於三宮。深結保姆客氏,伺陛下起居;廣布傅應星、陳居恭、傅繼教輩,通朝中聲息。人怨於下,天怒於上,故漣不惜粉身碎首為陛下陳。今忠賢種種罪狀,陛下悉引為親裁,代之任咎。恐忠賢所以得溫旨,即出忠賢手,而漣之疏,陛下且未及省覽也。陛下貴為天子,致三宮列嬪盡寄性命於忠賢、客氏,能不寒心?陛下謂宮禁嚴密,外廷安知,枚乘有言『欲人弗知,莫若弗為』,未有為其事而他人不知者。又謂左右屏而聖躬將孤立。夫陛下一身,大小臣工所擁衛,何藉於忠賢?若忠賢、客氏一日不去,恐禁廷左右悉忠賢、客氏之人,非陛下之人,陛下真孤立於上耳。」忠賢得疏大怒,矯旨切讓,尚未有以罪也。大學士魏廣微結納忠賢,表里為奸,大中每欲糾之。會孟冬時享,廣微偃蹇後至,大中遂抗疏劾之。廣微慍,益與忠賢合。忠賢勢益張,以廷臣交攻,陽示斂戢,且曲從諸所奏請,而陰伺其隙。迨吏部推謝應祥巡撫山西,廣微遂嗾所親陳九疇劾大中出應祥門,推舉不公,貶三秩,出之外,盡逐諸正人吏部尚書趙南星等,天下大權一歸於忠賢。
míng nián, nì dǎng liáng mèng huán fù hé wén yán, zài xià zhào yù. zhèn fǔ xǔ xiǎn chún zì xuē dú yǐ shàng, nán xīng lián guāng dǒu dà zhōng jí lǐ ruò xīng máo shì lóng yuán huà zhōng móu chāng qī zōu wéi liǎn dèng měi lú huà áo qián shì jìn xià zhī lìng wáng zhī cǎi xú liáng yàn xióng míng yù zhōu cháo ruì huáng lóng guāng gù dà zhāng lǐ sān cái huì shì yáng shī tiān dé huáng zhèng bīn bèi, wú suǒ bù qiān yǐn, ér yǐ lián guāng dǒu dà zhōng huà zhōng cháo ruì dà zhāng wèi shòu yáng hào xióng tíng bì huì, dà zhōng zuò sān qiān, jiǎo zhǐ jù dǎi xià zhào yù. xiāng rén wén dà zhōng dǎi qù, hào qì sòng zhě shù qiān rén. bǐ rù zhèn fǔ sī, xiǎn chún kù xíng kǎo xùn, xuè ròu láng jí. qí nián qī yuè, yù zú shòu zhǐ, yǔ lián guāng dòu tóng xī bì zhī, gù chí shù rì shǐ bào. dà zhōng shī kuì bài, zhì bù kě shí. zhuāng liè dì sì wèi, zhōng xián bèi zhū, guǎng wēi kuí jiǔ chóu mèng huán bìng lì nì àn. dà zhōng zèng tài cháng qīng, shì zhōng jié, lù qí yī zi.
明年,逆黨梁夢環復劾文言,再下詔獄。鎮撫許顯純自削牘以上,南星、漣、光斗、大中及李若星、毛士龍、袁化中、繆昌期、鄒維璉、鄧渼、盧化鰲、錢士晉、夏之令、王之寀、徐良彥、熊明遇、周朝瑞、黃龍光、顧大章、李三才、惠世揚、施天德、黃正賓輩,無所不牽引,而以漣、光斗、大中、化中、朝瑞、大章為受楊鎬、熊廷弼賄,大中坐三千,矯旨俱逮下詔獄。鄉人聞大中逮去,號泣送者數千人。比入鎮撫司,顯純酷刑拷訊,血肉狼籍。其年七月,獄卒受指,與漣、光斗同夕斃之,故遲數日始報。大中屍潰敗,至不可識。莊烈帝嗣位,忠賢被誅,廣微、櫆、九疇、夢環並麗逆案。大中贈太常卿,諡忠節,錄其一子。
zhǎng zi xué yī, zì zi jìng. wèi zhū shēng, hǎo xué gōng wén, yǒu zhì xìng. dà zhōng bèi dǎi, xué yī hào tòng yù suí xíng. dà zhōng yuē: fù zǐ jù suì, wú wèi yě. nǎi wēi fú jiān xíng, cì tàn qǐ jū. jì dǐ dōu, luó zú sì bù, biàn xìng míng nì lǚ shè, zhòu fú yè chū, chēng dài yǐ wán fù zāng. zāng wèi jìng, ér dà zhōng bì, xué yī tòng jǐ jué. fú chèn guī, chén xī hào qì, suì bìng. jiā rén yǐ jiāng jìn, zhé huī qù, yuē: zhào yù zhōng, shuí bàn yè jìn yī jiāng zhě? jìng hào qì sǐ. chóng zhēn chū, yǒu sī yǐ zhuàng wén, zhào jīng wèi xiào zǐ.
長子學洢,字子敬。為諸生,好學工文,有至性。大中被逮,學洢號慟欲隨行。大中曰:「父子俱碎,無為也。」乃微服間行,刺探起居。既抵都,邏卒四布,變姓名匿旅舍,晝伏夜出,稱貸以完父贓。贓未竟,而大中斃,學洢慟幾絕。扶櫬歸,晨夕號泣,遂病。家人以漿進,輒麾去,曰:「詔獄中,誰半夜進一漿者?」竟號泣死。崇禎初,有司以狀聞,詔旌為孝子。
cì zǐ xué lián, yǒu shèng míng. jǔ chóng zhēn shí liù nián jìn shì. zhuó shù jí shì. míng nián, lǐ zì chéng bī jīng shī, yǔ tóng guān wú ěr xūn kāng kǎi yǒu suǒ lùn jiàn, dà xué shì fàn jǐng wén yǐ wén. zhuāng liè dì tè zhào jiàn liǎng rén, jiāng rèn yòng zhī. wú hé, jīng shī xiàn, bù néng sǐ, shòu zéi hù bù sī wù zhí, tuí qí jiā shēng. jì ér zì cán, fù jué mìng cí èr zhāng, yì sǐ. qù dì xùn shè jì shí sì shí rì yǐ.
次子學濂,有盛名。舉崇禎十六年進士。擢庶吉士。明年,李自成逼京師,與同官吳爾壎慷慨有所論建,大學士范景文以聞。莊烈帝特召見兩人,將任用之。無何,京師陷,不能死,受賊戶部司務職,頹其家聲。既而自慚,賦絕命詞二章,縊死。去帝殉社稷時四十日矣。
wén yán zhī zài xià zhào yù yě, xiǎn chún pò lìng yǐn lián děng. wén yán bèi shòu wǔ dú, bù chéng, xiǎn chún nǎi shǒu zuò wén yán gōng zhuàng. wén yán chuí sǐ, zhāng mù dà hū yuē: ěr mò wàng shū, yì shí wú dāng yǔ miàn zhì. xiǎn chún suì jí rì bì zhī. lián dà zhōng děng dǎi zhì, wú kě zhì zhě, zāng xuán zuò ér yǐ. zhū suǒ wū zhào nán xīng móu chāng qī bèi, yì bìng lìng fǔ àn zhuī zāng. yì guān zhī huò, yóu cǐ biàn tiān xià. shǐ xióng tíng bì lùn sǐ jiǔ, dì yǐ sūn chéng zōng qǐng, yǒu zhào dài yǐ bù sǐ. xíng bù shàng shū qiáo yǔn shēng děng suì yù yīn cháo shěn kuān qí zuì, dà zhōng lì chí bù kě. jí zhōng xián shā dà zhōng, nǎi zuò yǐ nà tíng bì huì yún.
文言之再下詔獄也,顯純迫令引漣等。文言備受五毒,不承,顯純乃手作文言供狀。文言垂死,張目大呼曰:「爾莫妄書,異時吾當與面質。」顯純遂即日斃之。漣、大中等逮至,無可質者,贓懸坐而已。諸所誣趙南星、繆昌期輩,亦並令撫按追贓。衣冠之禍,由此遍天下。始熊廷弼論死久,帝以孫承宗請,有詔待以不死。刑部尚書喬允升等遂欲因朝審寬其罪,大中力持不可。及忠賢殺大中,乃坐以納廷弼賄雲。
zhōu cháo ruì, zì sī yǒng, lín qīng rén. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. shòu zhōng shū shè rén.
周朝瑞,字思永,臨清人。萬曆三十五年進士。授中書舍人。
guāng zōng sì wèi, zhuó lì kē gěi shì zhōng, shū qǐng shōu lù xiān cháo yí zhí. é chén shèn chū sān yào, yuē xìn rén xián, guǎng dé zé, yuǎn xié nìng. yīn qǐng liú shàng gòng jīn huā yín, yǐ zuǒ jūn xìng. cí duō chì zhōng guì. zhōng guì jiē è zhī, jī dì nù, biǎn zhì diào wài, shí liè jiàn yuán fǔ sì rì yě. wèi chū dōu ér xī zōng lì, zhào fù gù guān. shū qǐng róng nà zhí yán, yòu chén kǎo xuǎn zhū bì. rì jiǎng jiāng jǔ, jìn jūn chén jiāo jǐng zhī guī. dì bìng bāo nà. jiǎ jì chūn zhī qǐng ān lǐ xuǎn shì yě, cháo ruì lì bó zhī, yǔ jì chūn wǎng fù zhě shù sì.
光宗嗣位,擢吏科給事中,疏請收錄先朝遺直。俄陳慎初三要,曰信仁賢,廣德澤,遠邪佞。因請留上供金花銀,以佐軍興。詞多斥中貴。中貴皆惡之,激帝怒,貶秩調外,時列諫垣甫四日也。未出都而熹宗立,詔復故官。疏請容納直言,又陳考選諸弊。日講將舉,進君臣交警之規。帝並褒納。賈繼春之請安李選侍也,朝瑞力駁之,與繼春往復者數四。
tiān qǐ yuán nián zài qiān lǐ kē zuǒ gěi shì zhōng. shí liáo shì fāng jí, cháo ruì qǐng yú gé chén zhōng tuī tōng xiǎo bīng shì zhě èr rén zhuān sī qí shì, ér yǐ zhí fāng láng yī rén zhuān lǐ jī yí, gěi shì zhōng èr rén zhuān zhǔ fēng bó, dì kě zhī. xióng xiàn zhī xiàn wáng nà jiàn wèi yān rén suǒ wū, zhōng zhǐ juān zhì. gěi shì zhōng máo shì lóng yǐ jiū bó yān rén, wèi fǔ chéng shào fǔ zhōng suǒ xiàn, zhōng zhǐ chú míng. cháo ruì bìng kàng shū lùn liè. shí èr yuè xīn sì, rì shàng yǒu yī wù fù yā, hū dà fēng yáng shā, tiān jǐn chì, dōu rén hài è, suǒ sī bù yǐ wén. cháo ruì qǐng dì xiū shěng, ér yán chì nèi wài chén gōng, wú dòu zhēng wù guó, gèng jié zé suǒ sī bù zòu bào zhī zuì, dì nà zhī. shí dì jiàn zuò suì yú, wèi cháng qīn zhèng, quán duō páng luò, cháo ruì qǐng dì gōng lǎn wàn jī. dì jiàng zhǐ, yán zhèng wěi gé chén, zǔ zōng jiù zhì bù kě wěn, rán qí shí zhèng quán gù bù zài gé yě.
天啟元年再遷禮科左給事中。時遼事方棘,朝瑞請於閣臣中推通曉兵事者二人專司其事,而以職方郎一人專理機宜,給事中二人專主封駁,帝可之。雄縣知縣王納諫為閹人所誣,中旨鐫秩。給事中毛士龍以糾駁閹人,為府丞邵輔忠所陷,中旨除名。朝瑞並抗疏論列。十二月辛巳,日上有一物覆壓,忽大風揚沙,天盡赤,都人駭愕,所司不以聞。朝瑞請帝修省,而嚴敕內外臣工,毋鬥爭誤國,更詰責所司不奏報之罪,帝納之。時帝踐祚歲余,未嘗親政,權多旁落,朝瑞請帝躬覽萬機。帝降旨,言政委閣臣,祖宗舊制不可紊,然其時政權故不在閣也。
míng nián èr yuè, guǎng níng shī, zhào tíng jīng yán rì jiǎng. cháo ruì děng shàng yán: cǐ guǒ chū shèng yì, fǔ chén dāng yǐn yì zhēng. rú fǔ chén ā zhōng juān yì, zé qí guò zī dà. qiě zhǔ shàng chōng líng, zhì yì wèi dìng, dú lài cháo jiǎng bù chuò, zhū chén dé yī jìn tiān yán, gòng bái zhǐ lù zhī jiān. jīn cháng cháo yǐ jiàn chuán miǎn, tǎng bìng jiǎng yán fèi zhī, jiǔ hūn jì gé, wú yè jiàn shí, sī mǎ mén zhī bào gé bù rù, lǚ dà fáng zhī biǎn bù jí zhī, guó jiā dà shì qù yǐ. huì lǐ bù yì yǐ wèi yán, nǎi mìng rì jiǎng rú gù.
明年二月,廣寧失,詔停經筵日講。朝瑞等上言:「此果出聖意,輔臣當引義爭。如輔臣阿中涓意,則其過滋大。且主上沖齡,志意未定,獨賴朝講不輟,諸臣得一覲天顏,共白指鹿之奸。今常朝已漸傳免,倘並講筵廢之,九閽既隔,無謁見時,司馬門之報格不入,呂大防之貶不及知,國家大事去矣。」會禮部亦以為言,乃命日講如故。
yǐ, xié zhū gěi shì yù shǐ huì shì yáng zuǒ guāng dòu děng jí lùn dà xué shì shěn hóng jié zhōng guān liàn bīng, wèi zhǒu yè zhī zéi. hóng shū biàn. cháo ruì děng jǐn fā qí huì jiāo wèi jìn zhōng lú shòu liú cháo kè shì, ér mò fù qīn qí sī rén shào fǔ zhōng xú dà huà. yǔ guò jī, duó shū shǒu shì yáng fèng. dà huà cháng chéng yào rén zhǐ, lì gōng xióng tíng bì, cháo ruì è zhī. wú hé, wáng huà zhēn qì guǎng níng táo, dà huà yòu qǐng lì zhū tíng bì. cháo ruì yǐ tíng bì cái kě yòng, qǐng lìng dài zuì shǒu shān hǎi, shū sì shàng, bìng yì bù xíng. dà huà suì lì dǐ cháo ruì, cháo ruì fèn, yì chǒu dǐ dà huà, suǒ sī wèi liǎng jiě zhī. cháo ruì fāng zhuó tài pú shǎo qīng, ér dà huà wèi wèi zhōng xián fù xīn, bì yù shā cháo ruì, cuàn qí míng wāng wén yán yù zhōng, yǔ yáng lián děng wǔ rén bìng dǎi xià zhèn fǔ yù, zuò wàng yì yí gōng jí shòu tíng bì huì wàn jīn. wǔ rì zài xùn, bàng lüè bèi zhì, jìng bì zhī yù. chóng zhēn chū, zèng dà lǐ qīng, yǔ yī zi guān. fú wáng shí, shì zhōng yì.
已,偕諸給事御史惠世揚、左光斗等極論大學士沈紘結中官練兵,為肘腋之賊。紘疏辨。朝瑞等盡發其賄交魏進忠、盧受、劉朝、客氏,而末復侵其私人邵輔忠、徐大化。語過激,奪疏首世揚俸。大化嘗承要人指,力攻熊廷弼,朝瑞惡之。無何,王化貞棄廣寧逃,大化又請立誅廷弼。朝瑞以廷弼才可用,請令帶罪守山海,疏四上,並抑不行。大化遂力詆朝瑞,朝瑞憤,亦醜詆大化,所司為兩解之。朝瑞方擢太僕少卿,而大化為魏忠賢腹心,必欲殺朝瑞,竄其名汪文言獄中,與楊漣等五人並逮下鎮撫獄,坐妄議「移宮」及受廷弼賄萬金。五日再訊,搒掠備至,竟斃之獄。崇禎初,贈大理卿,予一子官。福王時,諡忠毅。
yuán huà zhōng, zì mín xié, wǔ dìng rén. wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì. lì zhī nèi huáng jīng yáng, yǒu shàn zhèng.
袁化中,字民諧,武定人。萬曆三十五年進士。歷知內黃、涇陽,有善政。
tài chāng yuán nián zhuó yù shǐ. shí xī zōng chōng líng jiàn zuò, shàng wú mǔ hòu, gōng fǔ wēi yí. huà zhōng shàng shū hé fǔ chén fāng cóng zhé, bào wén. tiān qǐ yuán nián èr yuè, shū chén shí shì kě yōu zhě bā: yuē gōng jìn jiàn chí, yuē yán lù jiàn qīng, yuē fǎ jì jiàn tì, yuē huì lù jiàn zhāng, yuē biān jiāng jiàn huài, yuē zhí zhǎng jiàn shī, yuē huàn guān jiàn shèng, yuē rén xīn jiàn lí. yǔ jiē kǎi qiè. chū àn xuān dà, yǐ yōu guī. fú chú, qǐ zhǎng hé nán dào.
泰昌元年擢御史。時熹宗沖齡踐阼,上無母后,宮府危疑。化中上疏劾輔臣方從哲,報聞。天啟元年二月,疏陳時事可憂者八:曰宮禁漸弛,曰言路漸輕,曰法紀漸替,曰賄賂漸章,曰邊疆漸壞,曰職掌漸失,曰宦官漸盛,曰人心漸離。語皆剴切。出按宣、大,以憂歸。服除,起掌河南道。
yáng lián hé wèi zhōng xián, huà zhōng yì lǜ tóng guān shàng shū yuē: zhōng xián zhàng rì bì yuè, chěng wēi zuò fú, shì dà chén rú nú lì, chì yán guān ruò gū chú, shā nèi tíng wài tíng rú cǎo jiān. cháo yě gòng wēi, shén rén xū fèn, tè bì xià wèi zhī zhī, gù zhōng xián yóu yǒu wèi xīn. jīn lián yǐ kǎn cí rù gào yǐ, bì xià niàn qián dǐ wēi láo, huò dài zhōng xián yǐ bù sǐ. ér zhōng xián shí zì jù yī sǐ, jù sǐ zhī niàn shēn, jiāng tǐng ér zǒu xiǎn, qí hǔ nán xià, chén kǒng qí héng chěng zhī dú bù zài jìn shēn, ér jí zài bì xià. bì xià shì sī, shēn gōng zhī nèi, kě shǐ duō yí duō jù zhī rén rì shì zuǒ yòu, ér bù wèi fáng zhì zāi? shū rù, zhōng xián dà hèn.
楊漣劾魏忠賢,化中亦率同官上疏曰:「忠賢障日蔽月,逞威作福,視大臣如奴隸,斥言官若孤雛,殺內廷外廷如草菅。朝野共危,神人胥憤,特陛下未之知,故忠賢猶有畏心。今漣已侃詞入告矣,陛下念潛邸微勞,或貸忠賢以不死。而忠賢實自懼一死,懼死之念深,將挺而走險,騎虎難下,臣恐其橫逞之毒不在搢紳,而即在陛下。陛下試思,深宮之內,可使多疑多懼之人日侍左右,而不為防制哉?」疏入,忠賢大恨。
jǐn yī chén jū gōng zhě, zhōng xián zhǎo yá yě, wèi lián suǒ lùn jí, yì gōng zhōng xián zì jiě. huà zhōng tè shū hé zhī, luò qí zhí. máo wén lóng xiàn fú shí èr rén, ér zhì ér tóng nǚ jū qí bā. huà zhōng lì qǐng shì zhī, yīn yán wén lóng xù gōng zhī làn. zhōng xián sù bì wén lóng, yì bù yuè. cuī chéng xiù àn huái yáng, zāng sī láng jí, huí dào kǎo hé, huà zhōng jù shí shàng zhī, cuī chéng xiù dà hèn. huì xiè yīng xiáng tíng tuī bèi jié, huà zhōng yǔ qí shì, chéng xiù suì sǒu zhōng xián biǎn huà zhōng zhì, diào zhī wài. yǐ, cuàn rù wāng wén yán yù cí zhōng, dǎi xià zhào yù. chéng xiù lìng xǔ xiǎn chún zuò yǐ yáng hào xióng tíng bì huì liù qiān, kù xíng kǎo lüè, yú yù zhōng bì zhī. chóng zhēn chū, zèng tài pú qīng, guān qí yī zi. fú wáng shí, zhuī shì zhōng mǐn.
錦衣陳居恭者,忠賢爪牙也,為漣所論及,亦攻忠賢自解。化中特疏劾之,落其職。毛文龍獻俘十二人,而稚兒童女居其八。化中力請釋之,因言文龍敘功之濫。忠賢素庇文龍,益不悅。崔呈秀按淮、揚,贓私狼籍,回道考核,化中據實上之,崔呈秀大恨。會謝應祥廷推被訐,化中與其事,呈秀遂嗾忠賢貶化中秩,調之外。已,竄入汪文言獄詞中,逮下詔獄。呈秀令許顯純坐以楊鎬、熊廷弼賄六千,酷刑拷掠,於獄中斃之。崇禎初,贈太僕卿,官其一子。福王時,追諡忠愍。
gù dà zhāng, zì bó qīn, cháng shú rén. fù yún chéng, nán jīng tài cháng qīng. dà zhāng yǔ dì dà sháo, luán shēng zǐ yě. dà zhāng jǔ wàn lì sān shí wǔ nián jìn shì, shòu quán zhōu tuī guān, qǐ gǎi cháng zhōu jiào shòu. fù sàng chú, zhí cháo zhōng péng dǎng jiǎo lì, zhèng shì rì cuī. dà zhāng kǎi rán yuē: xī jiǎ biāo bù rù gù chú zhī mù, zú xī xíng yǐ jiě qí nán. yú xiàng yǔ dōng lín shū, kě yǐ biāo zì kuàng yě. nǎi rù dōu, bǔ guó zi bó shì. yǔ cháo shì tōng wǎng lái, yīn chá qí jiāo guān kěn qìng, qīng liú lài zhī.
顧大章,字伯欽,常熟人。父雲程,南京太常卿。大章與弟大韶,孿生子也。大章舉萬曆三十五年進士,授泉州推官,乞改常州教授。父喪除,值朝中朋黨角立,正士日摧。大章慨然曰:「昔賈彪不入『顧』『廚』之目,卒西行以解其難。余向與東林疏,可以彪自況也。」乃入都,補國子博士。與朝士通往來,陰察其交關肯綮,清流賴之。
shāo qiān xíng bù zhǔ shì. yǐ fèng shǐ guī. hái cháo, tiān qǐ yǐ gǎi yuán, jìn yuán wài láng. shàng shū wáng jì lìng shǔ shān dōng sī shì. sī xiá niǎn gǔ, zuì nán rèn. zì liáo yáng shī, wǔ chéng jí jīng yíng xún bǔ rì yǐ luó jiān xì wèi shì, shāo yǒu zōng jī, lǜ lùn sǐ. jué wú zuǒ yàn zhě èr bǎi yú rén, suǒ sī mò gǎn yàn, duō xǐ guān qù, qiú wèi sǐ zhě jǐn sì zhī yī. dà zhāng yán yú jì yuē: yǐ yī shēn yì wǔ shí rén mìng qiě gān zhī, shěn yī guān hū! jí rì huì yàn, xì sān rén, yú xī yí dà lǐ shì fàng. jì dà jiē fú. tóng bo nián zhī yù, jì yòng dà zhāng yán nǐ liú bo nián, wèi shàng ér jì chì. shì láng yáng dōng míng shǔ shì, yù zhì zhī dà pì, dà zhāng lì zhēng, zú nǐ liú. wǔ zhǐ, jié zé, jìng lùn bo nián pì, yǔ sǐ yù zhōng.
稍遷刑部主事。以奉使歸。還朝,天啟已改元,進員外郎。尚書王紀令署山東司事。司轄輦轂,最難任。自遼陽失,五城及京營巡捕日以邏奸細為事,稍有蹤跡,率論死。絕無左驗者二百餘人,所司莫敢讞,多徙官去,囚未死者僅四之一。大章言於紀曰:「以一身易五十人命且甘之,矧一官乎!」即日會讞,系三人,余悉移大理釋放。紀大嗟服。佟卜年之獄,紀用大章言擬流卜年,未上而紀斥。侍郎楊東明署事,欲置之大辟,大章力爭,卒擬流。忤旨,詰責,竟論卜年辟,瘐死獄中。
wèi zhōng xián yù jiè liú yī yǎn zhū lèi liú yī jing, dà zhāng lì biàn qí fēi, zhōng xián dà hèn. bo nián yī yǎn shì jù jì yī jing chuán zhōng. xióng tíng bì wáng huà zhēn zhī xià lì yě, fǎ sī zhū shǔ èr shí bā rén gòng yàn, duō yǒu yì kuān tíng bì zhě. dà zhāng yīn yuán yì néng yì láo lì, yán huà zhēn yí zhū, tíng bì yí lùn shù. rán èr rén zú zuò sǐ. dà zhāng yì qiān bīng bù qù, wú yì yì yě. huì wáng jì hé bà xú dà huà, yòu shū cì kè shì, qí dǎng yí jì shū chū dà zhāng shǒu, hèn zhī. dà huà lìng suǒ qīn yù shǐ yáng wéi yuán jié dà zhāng wàng chàng bā yì, yù dà yù, dà zhāng shū biàn. wéi yuán sì shū lì gōng, yán nà tíng bì huì sì wàn, qiě liè qí yù yù shù shì, fǎn fù dǐ jié bù xiū. dà zhāng wēi shén, lài zuò zhǔ yè xiàng gāo bǎo chí zhī, xià suǒ sī yàn wèn, dōu yù shǐ sūn wěi děng bái qí wū. dì yǐ dà zhāng dú biàn, shāo duó qí fèng, dà zhāng suì yǐn guī.
魏忠賢欲借劉一巘株累劉一燝,大章力辨其非,忠賢大恨。卜年、一巘事具《紀》、《一燝傳》中。熊廷弼、王化貞之下吏也,法司諸屬二十八人共讞,多有議寬廷弼者。大章因援「議能」、「議勞」例,言化貞宜誅,廷弼宜論戍。然二人卒坐死。大章亦遷兵部去,無異議也。會王紀劾罷徐大化,又疏刺客氏,其黨疑紀疏出大章手,恨之。大化令所親御史楊維垣訐大章妄倡「八議」,鬻大獄,大章疏辨。維垣四疏力攻,言納廷弼賄四萬,且列其鬻獄數事,反覆詆訐不休。大章危甚,賴座主葉向高保持之,下所司驗問,都御史孫瑋等白其誣。帝以大章瀆辨,稍奪其俸,大章遂引歸。
wǔ nián qǐ guān. lì lǐ bù láng zhōng, shǎn xī fù shǐ. dà huà yǐ qǐ dà lǐ chéng, yǔ wéi yuán wèi zhōng xián yīng quǎn, yīn jiǎ wāng wén yán yù lián jí dà zhāng, dǎi xià zhèn fǔ kǎo lüè, zuò zāng sì wàn. jí yáng lián děng wǔ rén jì sǐ, qún xiǎo jù móu, wèi zhū rén qián bì yú yù, wú yǐ yàn rén xīn, yí fù fǎ sī dìng zuì, míng zhào tiān xià. nǎi yí dà zhāng xíng bù yù, yóu shì lián děng cǎn sǐ zhuàng wài rén shǐ wén. bǐ duì bù, dà zhāng cí qì bù náo. xíng bù shàng shū lǐ yǎng zhèng děng yī rú zhèn fǔ yuán cí, yǐ yí gōng shì qiān hé fēng jiāng, zuò liù rén dà pì. yuán shū jì shàng, zhōng xián dà xǐ, jiǎo zhào bù gào sì fāng, réng yí dà zhāng zhèn fǔ. dà zhāng kǎi rán yuē: wú ān kě zài rù cǐ yù! hū jiǔ yǔ dà sháo jué, qù hé yào yǐn zhī, bù sǐ, tóu huán ér zú. chóng zhēn chū, zèng tài pú qīng, guān qí yī zi. fú wáng shí, zhuī shì yù mǐn.
五年起官。歷禮部郎中,陝西副使。大化已起大理丞,與維垣為忠賢鷹犬,因假汪文言獄連及大章,逮下鎮撫拷掠,坐贓四萬。及楊漣等五人既死,群小聚謀,謂諸人潛斃於獄,無以厭人心,宜付法司定罪,明詔天下。乃移大章刑部獄,由是漣等慘死狀外人始聞。比對簿,大章詞氣不撓。刑部尚書李養正等一如鎮撫原詞,以「移宮」事牽合封疆,坐六人大辟。爰書既上,忠賢大喜,矯詔布告四方,仍移大章鎮撫。大章慨然曰:「吾安可再入此獄!」呼酒與大韶訣,趣和藥飲之,不死,投繯而卒。崇禎初,贈太僕卿,官其一子。福王時,追諡裕愍。
chū, dà zhāng děng bèi dǎi, mì yù zhōng hū shēng huáng zhī, guāng cǎi yuǎn yìng. jí liù rén bì rù, shì chéng liù bàn, huò yǐ wèi xiáng. dà zhāng tàn yuē: zhī, ruì wù yě, ér rǔ yú cǐ, wú bèi qí yǒu xìng hū? yǐ ér guǒ rán.
初,大章等被逮,秘獄中忽生黃芝,光彩遠映。及六人畢入,適成六瓣,或以為祥。大章嘆曰:「芝,瑞物也,而辱於此,吾輩其有幸乎?」已而果然。
dà sháo, zì zhòng gōng, lǎo yú zhū shēng. tōng jīng shǐ bǎi jiā jí nèi diǎn, yú shī lǐ yí lǐ zhōu guān duō suǒ fā míng, tā biàn bó zhě fù shù wàn yán. cháng yǐ wèi sòng yuán yǐ lái shù zhě zhī shì bèi, xué zhě dàn dāng sòng ér bù shù, jiāng sǐ, shǐ shàn suǒ jiān shī lǐ zhuāng zi, yuē bǐng zhú zhāi suí bǐ yún.
大韶,字仲恭,老於諸生。通經史百家及內典,於《詩》、《禮》、《儀禮》、《周官》多所發明,他辨駁者複數萬言。嘗以為宋、元以來述者之事備,學者但當誦而不述,將死,始繕所箋《詩》、《禮》、《莊子》,曰《炳燭齋隨筆》雲。
wáng zhī cǎi, zì xīn yī, cháo yì rén. wàn lì èr shí jiǔ nián jìn shì. chú qīng yuàn zhī xiàn, qiān xíng bù zhǔ shì.
王之寀,字心一,朝邑人。萬曆二十九年進士。除清苑知縣,遷刑部主事。
sì shí sān nián wǔ yuè chū sì rì yǒu kè, yǒu bù zhī xìng míng nán zǐ, chí zǎo mù tǐng rù cí qìng gōng mén, jī shāng shǒu mén nèi shì lǐ jiàn. zhì qián diàn yán xià, wèi nèi shì hán běn yòng děng suǒ zhí, fù dōng huá mén shǒu wèi zhǐ huī zhū xióng děng shōu zhī. cí qìng gōng zhě, huáng tài zǐ suǒ jū gōng yě. míng rì, huáng tài zǐ zòu wén, dì mìng fǎ sī àn wèn. xún huáng chéng yù shǐ liú tíng yuán jū zòu: fàn míng zhāng chà, jì zhōu rén. zhǐ chēng chī zhāi tǎo fēng, yǔ wú lún cì. àn qí jī, ruò shè fēng diān, jī qí mào, shí xì xiá huá. qǐng xià fǎ sī yán xùn. shí dōng gōng suī jiǔ dìng, dì dài zhī báo. zhōng wài yí zhèng guì fēi yǔ qí dì guó tài móu wēi tài zǐ, gù wèi dé shì duān, ér fāng cóng zhé bèi yì pō guān tōng qī wǎn yǐ zì gù. chà bèi zhí, jǔ cháo jīng hài, tíng yuán yǐ fēng diān zòu. xíng bù shān dōng sī láng zhōng hú shì xiāng xié yuán wài láng zhào huì zhēn láo yǒng jiā gòng xùn, yī rú tíng yuán zhǐ. yán: chà jī chái cǎo, wèi rén suǒ shāo, qì fèn fā diān. yú sì yuè nèi sù yuān rù jīng, yù bù zhī míng nán zǐ èr rén, dài lìng zhí tǐng zuò yuān zhuàng. nǎi yóu dōng huá mén rù, zhí zhì cí qìng gōng mén. àn lǜ dāng zhǎn, jiā děng lì jué. gǎo dìng wèi shàng. shān dōng sī zhǔ zhì jīng shī shì, shǔ yìn shì láng zhāng wèn dá yǐ shǔ zhī. ér shì xiāng yǒng jiā yǔ tíng yuán jiē zhè rén, shì xiāng yòu tíng yuán yīn yě, fēng diān jù yù, zhī cǎi xīn yí qí fēi.
四十三年五月初四日酉刻,有不知姓名男子,持棗木梃入慈慶宮門,擊傷守門內侍李鑒。至前殿檐下,為內侍韓本用等所執,付東華門守衛指揮朱雄等收之。慈慶宮者,皇太子所居宮也。明日,皇太子奏聞,帝命法司按問。巡皇城御史劉廷元鞫奏:「犯名張差,薊州人。止稱吃齋討封,語無倫次。按其跡,若涉瘋癲,稽其貌,實系黠猾。請下法司嚴訊。」時東宮雖久定,帝待之薄。中外疑鄭貴妃與其弟國泰謀危太子,顧未得事端,而方從哲輩亦頗關通戚畹以自固。差被執,舉朝驚駭,廷元以瘋癲奏。刑部山東司郎中胡士相偕員外郎趙會楨、勞永嘉共訊,一如廷元指。言:「差積柴草,為人所燒,氣憤發癲。於四月內訴冤入京,遇不知名男子二人,紿令執梃作冤狀。乃由東華門入,直至慈慶宮門。按律當斬,加等立決。」稿定未上。山東司主治京師事,署印侍郎張問達以屬之。而士相、永嘉與廷元皆浙人,士相又廷元姻也,瘋癲具獄,之寀心疑其非。
shì yuè shí yī rì, zhī cǎi zhí tí láo sàn fàn yù zhōng, mò zhì chà, sī jié qí shí. chū yán gào zhuàng, fù yán liáng sǐ bà, yǐ wú yòng. zhī cǎi lìng zhì fàn chà qián: tǔ shí yǔ fàn, fǒu zé è sǐ. huī zuǒ yòu chū, liú èr lì fú wèn zhī. shǐ yán: xiǎo míng zhāng wǔ ér. yǒu mǎ sān jiù lǐ wài fù lìng suí bù zhī xìng míng yī lǎo gōng, shuō shì chéng yǔ rǔ dì jǐ mǔ. bǐ zhì jīng, rù bù zhī jiē dào dà zhái zi. yī lǎo gōng fàn wǒ yún: rǔ xiān chōng yī zāo, yù rén zhé dǎ sǐ, sǐ le wǒ men jiù rǔ. bì wǒ zǎo mù gùn, dǎo wǒ yóu hòu zǎi mén zhí zhì gōng mén shàng, jī mén zhě duò dì. lǎo gōng duō, suì bèi zhí. zhī cǎi bèi jiē qí yǔ, yīn wèn dá yǐ wén. qiě yán chà bù diān bù kuáng, yǒu xīn yǒu dǎn. qǐ fù xiōng fàn yú wén huá diàn qián cháo shěn, huò chì jiǔ qīng kē dào sān fǎ sī huì wèn. shū rù wèi xià, dà lǐ chéng wáng shì chāng xíng rén sī zhèng lù dà shòu hù bù zhǔ shì zhāng tíng gěi shì zhōng yáo yǒng jì děng lián shàng shū qù zhī. ér dà shòu shū yǒu jiān qī èr zì, dì è zhī, yǔ zhī cǎi shū jù bù bào. tíng yuán fù qǐng sù jiǎn zhū shū, xià fǎ sī xùn duàn. yù shǐ guò tíng xùn yán huò shēng zhǒu yè, yí jí jiǎn, yì jù bù bào. tíng xùn suì yí wén jì zhōu zōng jī zhī. zhī zhōu qī yán líng jù yán qí zhì diān shǐ mò, yán: guì fēi qiǎn dāng jiàn fó sì, dāng zhì táo zào pì, jū mín duō yù xīn huò lì zhě. chà mài tián mào xīn wǎng shì yú dāng, tǔ rén jì zhī, fén qí xīn. chà sòng yú dāng, wèi suǒ zé, bù shèng fèn, chí tǐng yù gào yù zhuàng. yú shì yuán wèn zhū chén jù wèi kǒu shí yǐ.
是月十一日,之寀值提牢散飯獄中,末至差,私詰其實。初言「告狀」,復言「涼死罷,已無用」。之寀令置飯差前:「吐實與飯,否則餓死。」麾左右出,留二吏扶問之。始言:「小名張五兒。有馬三舅、李外父令隨不知姓名一老公,說事成與汝地幾畝。比至京,入不知街道大宅子。一老公飯我云:『汝先沖一遭,遇人輒打死,死了我們救汝。』畀我棗木棍,導我由後宰門直至宮門上,擊門者墮地。老公多,遂被執。」之寀備揭其語,因問達以聞。且言差不癲不狂,有心有膽。乞縛兇犯於文華殿前朝審,或敕九卿科道三法司會問。疏入未下,大理丞王士昌、行人司正陸大受、戶部主事張庭、給事中姚永濟等連上疏趣之。而大受疏有「奸戚」二字,帝惡之,與之寀疏俱不報。廷元復請速檢諸疏,下法司訊斷。御史過庭訓言禍生肘腋,宜亟翦,亦俱不報。庭訓遂移文薊州蹤跡之。知州戚延齡具言其致癲始末,言:「貴妃遣璫建佛寺,璫置陶造甓,居民多鬻薪獲利者。差賣田貿薪往市於璫,土人忌之,焚其薪。差訟於璫,為所責,不勝憤,持梃欲告御狀。」於是原問諸臣據為口實矣。
èr shí yī rì, xíng bù huì shí sān sī sī guān hú shì xiāng lù mèng lóng zōu shào guāng céng yuē wéi zhào huì zhēn láo yǒng jiā wáng zhī cǎi wú yǎng yuán céng zhī kě kē wén luó guāng dǐng céng dào wéi liú jì lǐ wú mèng dēng yuè jùn shēng táng sì měi mǎ dé fēng zhū ruì fèng děng zài shěn. chà gōng: mǎ sān jiù míng sān dào, lǐ wài fù míng shǒu cái, bù zhī xìng míng lǎo gōng nǎi xiū tiě wǎ diàn zhī páng bǎo, bù zhī jiē dào zhái zi nǎi zhù cháo wài dà zhái zhī liú chéng. èr rén lìng wǒ dǎ shàng gōng mén, dǎ dé xiǎo yé, chī yǒu, zhe yǒu. xiǎo yé zhě, nèi jiān suǒ chēng huáng tài zǐ zhě yě. yòu yán: yǒu zǐ fū kǒng dào tóng móu, fán wǔ rén. yú shì xíng bù xíng jì zhōu dào, tí mǎ sān dào děng, shū qǐng fǎ sī tí páng bǎo liú chéng duì jū, ér gěi shì zhōng hé shì jìn yǔ cóng zhé děng yì jù yǐ wèi yán. dì nǎi yù jiū zhǔ shǐ, huì fǎ sī nǐ zuì. shì rì, xíng bù jù jì zhōu huí wén yǐ shàng. yǐ, fù yù yán xíng jū shěn, sù zhèng diǎn xíng. shí zhōng wài jí jí, yǔ duō qīn guó tài, guó tài chū jiē zì bái. shì jìn fù shū gōng guó tài, yǔ jù shì jìn chuán.
二十一日,刑部會十三司司官胡士相、陸夢龍、鄒紹光、曾曰唯、趙會禎、勞永嘉、王之寀、吳養源、曾之可、柯文、羅光鼎、曾道唯、劉繼禮、吳孟登、岳駿聲、唐嗣美、馬德灃、朱瑞鳳等再審。差供:「馬三舅名三道,李外父名守才,不知姓名老公乃修鐵瓦殿之龐保,不知街道宅子乃住朝外大宅之劉成。二人令我打上宮門,打得小爺,吃有,著有。」小爺者,內監所稱皇太子者也。又言:「有姊夫孔道同謀,凡五人。」於是刑部行薊州道,提馬三道等,疏請法司提龐保、劉成對鞫,而給事中何士晉與從哲等亦俱以為言。帝乃諭究主使,會法司擬罪。是日,刑部據薊州回文以上。已,復諭嚴刑鞫審,速正典刑。時中外籍籍,語多侵國泰,國泰出揭自白。士晉復疏攻國泰,語具《士晉傳》。
xiān shì, bǎi hù wáng yuē gān shàng biàn, yán jiān rén kǒng xué děng wèi wū gǔ, jiāng bù lì yú huáng tài zǐ, cí yǐ lián liú chéng. chéng yǔ bǎo jiē guì fēi gōng zhōng nèi shì yě. zhì shì, fù shè chéng. dì xīn dòng, yù guì fēi shàn wèi jì. guì fēi jiǒng, qǐ āi huáng tài zǐ, zì míng wú tā dì yì shù wèi yù, bǐ tài zǐ bái zhī tíng chén. tài zǐ yì yǐ shì lián guì fēi, dà jù, nǎi yuán dì jí guì fēi yì, qī sù jié. èr shí bā rì, dì qīn yù cí níng gōng, huáng tài zǐ shì yù zuò yòu, sān huáng sūn yàn háng lì zuǒ jiē xià. zhào dà xué shì fāng cóng zhé wú dào nán jì wén wǔ zhū chén rù, zé yǐ lí jiān fù zǐ, yù lìng zhé zhāng chà páng bǎo liú chéng, wú tā jí. yīn zhí tài zǐ shǒu yuē: cǐ ér jí xiào, wǒ jí ài xī. jì yòu shǒu yuē tài zǐ tǐ, yù yuē: zì qiǎng bǎo yǎng chéng zhàng fū, shǐ wǒ yǒu bié yì, hé bù zǎo gèng zhì? qiě fú wáng yǐ zhī guó, qù cǐ shù qiān lǐ, zì fēi xuān zhào, néng yì ér zhì hū? yīn mìng nèi shì yǐn sān huáng sūn zhì shí jí shàng, lìng zhū chén shú shì, yuē: zhèn zhū sūn jù zhǎng chéng, gèng hé shuō? gù wèn huáng tài zǐ yǒu hé yǔ, yǔ zhū chén xī yán wú yǐn. huáng tài zǐ jù yán: fēng diān zhī rén yí sù jué, wú zhū lián. yòu zé zhū chén yún: wǒ fù zǐ hé děng qīn ài, ér wài tíng yì lùn fēn rú, ěr děng wèi wú jūn zhī chén, shǐ wǒ wèi bù xiào zhī zǐ. dì yòu wèi zhū chén yuē: ěr děng tīng huáng tài zǐ yǔ fǒu? fù lián shēng chóng shēn zhī. zhū chén guì tīng, kòu tóu chū, suì mìng fǎ sī jué chà. míng rì zhé yú shì. yòu míng rì, sī lǐ jiān huì tíng chén jū bǎo chéng yú wén huá mén. shí yǐ wú zuǒ zhèng, bǎo chéng zhǎn zhuǎn bù chéng. huì tài zǐ chuán yù qīng nǐ, tíng chén nǎi sàn qù. yuè shí yú rì, xíng bù yì liú mǎ sān dào lǐ shǒu cái kǒng dào. dì cóng zhī, ér bì bǎo chéng yú nèi tíng. qí shì suì zhǐ.
先是,百戶王曰乾上變,言奸人孔學等為巫蠱,將不利於皇太子,詞已連劉成。成與保皆貴妃宮中內侍也。至是,復涉成。帝心動,諭貴妃善為計。貴妃窘,乞哀皇太子,自明無它;帝亦數慰諭,俾太子白之廷臣。太子亦以事連貴妃,大懼,乃緣帝及貴妃意,期速結。二十八日,帝親御慈寧宮,皇太子侍御座右,三皇孫雁行立左階下。召大學士方從哲、吳道南暨文武諸臣入,責以離間父子,諭令磔張差、龐保、劉成,無他及。因執太子手曰:「此兒極孝,我極愛惜。」既又手約太子體,諭曰:「自襁褓養成丈夫,使我有別意,何不早更置?且福王已之國,去此數千里,自非宣召,能翼而至乎?」因命內侍引三皇孫至石級上,令諸臣熟視,曰:「朕諸孫俱長成,更何說?」顧問皇太子有何語,與諸臣悉言無隱。皇太子具言:「瘋癲之人宜速決,毋株連。」又責諸臣云:「我父子何等親愛,而外廷議論紛如,爾等為無君之臣,使我為不孝之子。」帝又謂諸臣曰:「爾等聽皇太子語否?」復連聲重申之。諸臣跪聽,叩頭出,遂命法司決差。明日磔於市。又明日,司禮監會廷臣鞫保、成於文華門。時已無左證,保、成展轉不承。會太子傳諭輕擬,廷臣乃散去。越十餘日,刑部議流馬三道、李守才、孔道。帝從之,而斃保、成於內廷。其事遂止。
dāng shì shí, dì bù jiàn qún chén èr shí yǒu wǔ nián yǐ, yǐ zhī cǎi fā bǎo chéng shì, tè yī chū yǐ shì qún chén yí, qiě diào jì guì fēi tài zǐ. niàn qí shì shì yǒu jī, gù bù jù zuì zhī cǎi yě. sì shí wǔ nián jīng chá, gěi shì zhōng xú shào jí yù shǐ hán jùn yòng shí yí hé zhī cǎi tān, suì xuē qí jí.
當是時,帝不見群臣二十有五年矣,以之寀發保、成事,特一出以釋群臣疑,且調劑貴妃、太子。念其事似有跡,故不遽罪之寀也。四十五年京察,給事中徐紹吉、御史韓浚用拾遺劾之寀貪,遂削其籍。
tiān qǐ chū, tíng chén duō wèi zhī sòng yuān, zhào fù gù guān. èr nián èr yuè shàng fù chóu shū, yuē:
天啟初,廷臣多為之訟冤,召復故官。二年二月上《復仇疏》,曰:
lǐ, jūn fù zhī chóu, bù gòng dài tiān. qí xiāng gōng fù jiǔ shì zhī chóu, chūn qiū dà zhī. nǎng lǐ xuǎn shì qì ōu shèng mǔ, bì xià zài sān bō gào zhōng wài, tíng qí guì fēi zhī fēng, shèng mǔ zài tiān zhī líng bì yǒu xīn ān ér mù míng zhě. cǐ fù chóu yī dà yì yě.
《禮》,君父之仇,不共戴天。齊襄公復九世之讎,《春秋》大之。曩李選侍氣毆聖母,陛下再三播告中外,停其貴妃之封,聖母在天之靈必有心安而目瞑者。此復仇一大義也。
nǎi xiān dì yī shēng zāo féng duō nán, mí liú zhī jì, yǐn hèn yǐ bēng. shì wèn: lǐ kě zhuó zhī wù yòng yào, yǐn jìn zhě shuí? cuī wén shēng zhī gù yòng yào, zhǔ shǐ zhě shuí? kǒng fāng cóng zhé zhī zuì bù zài kě zhuó wén shēng xià. cǐ xiān dì dà chóu wèi fù zhě, yī yě.
乃先帝一生遭逢多難,彌留之際,飲恨以崩。試問:李可灼之誤用藥,引進者誰?崔文升之故用藥,主使者誰?恐方從哲之罪不在可灼、文升下。此先帝大仇未復者,一也。
zhāng chà chí tǐng fàn gōng, ān wēi zhǐ zài hū xī. cǐ qián kūn hé děng shí, nǎi liú tíng yuán qǔ gài jiān móu, yǐ fēng diān jù yù yǐ. hú shì xiāng děng gǎi zhù kǒu yǔ, yǐ mài xīn chéng zhāo yǐ. qí hòu fù yàn, chà gōng tóng móu jǔ shì, nèi wài shè fú duō rén. shǒu cái sān dào yì gōng jié dǎng lián móu, ér shì xiāng bèi xī mǒ qù zhī. dāng shí yǒu nèi yīng, yǒu wài yuán. yī fū zuò nán, jiǔ miào zhèn jīng, hé wù xiōng tú, gǎn sì xíng bù dào nǎi ěr! yuán wài qī zhèng guó tài sī jié liú tíng yuán liú guāng fù yáo zōng wén bèi, zhū yù jīn qián chōng mǎn qí shì. yán guān jié shé, mò gǎn shuí hé, suì wú fù gù dàn, pì nì shén qì ěr. guó tài suī sǐ, zuì bù róng zhū. fǎ dāng kāi guān lù shī, yí qí zú, zhě qí gōng, ér zhì jīn yóu wèi yì jí. cǐ xiān dì dà chóu wèi fù zhě, èr yě.
張差持梃犯宮,安危止在呼吸。此乾坤何等時,乃劉廷元曲蓋奸謀,以瘋癲具獄矣。胡士相等改注口語,以賣薪成招矣。其後復讞,差供同謀舉事,內外設伏多人。守才、三道亦供結黨連謀,而士相輩悉抹去之。當時有內應,有外援。一夫作難,九廟震驚,何物兇徒,敢肆行不道乃爾!緣外戚鄭國泰私結劉廷元、劉光復、姚宗文輩,珠玉金錢充滿其室。言官結舌,莫敢誰何,遂無復顧憚,睥睨神器耳。國泰雖死,罪不容誅。法當開棺戮屍,夷其族,赭其宮,而至今猶未議及。此先帝大仇未復者,二也。
zǒng zhī, yòng yào zhī shù, jí tǐng jī zhī móu. jī bù zhōng ér cù zhī yào, shì wén shēng zhī yào cǎn yú zhāng chà zhī tǐng yě. zhāng chà zhī qián, cóng wú zhāng chà liú chéng zhī hòu, qǐ fá liú chéng? chén jiàn bì xià zhī gū lì yú shàng yǐ.
總之,用藥之術,即梃擊之謀。擊不中而促之藥,是文升之藥慘於張差之梃也。張差之前,從無張差;劉成之後,豈乏劉成?臣見陛下之孤立於上矣。
yòu yán:
又言:
láng zhōng hú shì xiāng děng, zhǔ fēng diān zhě yě. táng guān zhāng wèn dá, diào tíng fēng diān zhě yě. sì chén wáng shì chāng shū zhōng ér xīn nìng, píng wú zhī zì, sòng duō yì cí. táng guān zhāng wèn dá yǔ zhuǎn ér yì yuán, xiān yǔn fēng diān, hòu kuān jiān guǐ. láo yǒng jiā yuè jùn shēng děng tóng è xiāng jì. zhāng chà zhāo yǒu sān shí liù tóu ér, zé hú shì xiāng gé bǐ zhāo yǒu dōng biān yì qǐ gàn shì, zé yuè jùn shēng yán bō jí wú gū zhāo yǒu hóng fēng piào, gāo zhēn rén, zé láo yǒng jiā yán bù jí jiū hóng fēng jiào. jīn gāo yī kuí jiàn jiān jì zhōu, xì zhèn shuò wèi rén. gài gāo yī kuí, zhǔ chí hóng fēng jiào zhě yě mǎ sān dào, guǎn gěi hóng piào zhě yě páng bǎo liú chéng, gōng gěi hóng fēng jiào duō rén sā gùn zhě yě. zhū jiān zēng jiǎn huì shěn gōng dān, dà nì bù dào.
郎中胡士相等,主瘋癲者也。堂官張問達,調停瘋癲者也。寺臣王士昌疏忠而心佞,評無隻字,訟多溢詞。堂官張問達語轉而意圓,先允瘋癲,後寬奸宄。勞永嘉、岳駿聲等同惡相濟。張差招有「三十六頭兒」,則胡士相閣筆;招有「東邊一起幹事」,則岳駿聲言波及無辜;招有「紅封票,高真人」,則勞永嘉言不及究紅封教。今高一奎見監薊州,系鎮朔衛人。蓋高一奎,主持紅封教者也;馬三道,管給紅票者也;龐保、劉成,供給紅封教多人撒棍者也。諸奸增減會審公單,大逆不道。
shū rù, dì bù wèn, ér xiān zhǔ fēng diān zhě hèn cì gǔ.
疏入,帝不問,而先主瘋癲者恨次骨。
wèi jǐ, zhī cǎi qiān shàng bǎo shǎo qīng. yú nián, qiān tài pú shǎo qīng, xún zhuǎn běn sì qīng. tíng yuán jí yuè jùn shēng céng dào wéi yǐ zhī cǎi qīn jǐ, xiān hòu shū biàn. zhī cǎi yì lián shū lì zhé, bìng fā zhū rén qián yì chà yù shí, fēn jīn hóng miào zhōng, jí jū jiān zhǔ míng shén xī. shì suī bù xíng, zhū rén yì jí zhī.
未幾,之寀遷尚寶少卿。逾年,遷太僕少卿,尋轉本寺卿。廷元及岳駿聲、曾道唯以之寀侵己,先後疏辨。之寀亦連疏力折,並發諸人前議差獄時,分金紅廟中,及居間主名甚悉。事雖不行,諸人益疾之。
sì nián qiū, bài xíng bù yòu shì láng. míng nián èr yuè, wèi zhōng xián shì dà zhāng, qí dǎng yáng wéi yuán shǒu fān tǐng jī zhī àn, lì dǐ zhī cǎi, zuò chú míng. é rù zhī wāng wén yán yù zhōng, xià fǔ àn tí wèn. yuè jùn shēng fù jié zhī, qiě yán qí bī qǔ zhèng guó tài èr wàn jīn, yǒu zhào zhuī zhì. jí xiū sān cháo yào diǎn, qí tǐng jī shì yǐ zhī cǎi wèi zuì shǒu. fǔ yǐn liú zhì xuǎn fù zhòng hé zhī, suì dǎi xià zhào yù, zuò zāng bā qiān, zhī cǎi jìng yǔ sǐ. chóng zhēn chū, fù guān, cì xù.
四年秋,拜刑部右侍郎。明年二月,魏忠賢勢大張,其黨楊維垣首翻「梃擊」之案,力詆之寀,坐除名。俄入之汪文言獄中,下撫按提問。岳駿聲復訐之,且言其逼取鄭國泰二萬金,有詔追治。及修《三朝要典》,其「梃擊」事以之寀為罪首。府尹劉志選復重劾之,遂逮下詔獄,坐贓八千,之寀竟瘐死。崇禎初,復官,賜恤。
zì tǐng jī zhī yì qǐ, ér hóng wán yí gōng èr shì jì zhī. liǎng dǎng shì fēi zhēng shèng, huò huàn xiāng xún, qì míng wáng ér hòu yǐ.
自「梃擊」之議起,而「紅丸」、「移宮」二事繼之。兩黨是非爭勝,禍患相尋,迄明亡而後已。
zàn yuē: guó zhī jiāng wáng yě, xiān zì qiāng qí shàn lèi, ér shuǐ hàn dào zéi chéng zhī. gù huò luàn zhī duān, shì jūn zǐ héng xiān bèi qí dú. yì zāi, míng zhī suǒ chēng sān àn zhě! jǔ cháo shì dài fū dié dié bù qù kǒu, ér yuán è dà duì yīn yòng yǐ jiǎn chú shàn lèi, zú zhì yáng zuǒ zhū rén shēn tián láo hù, yǔ dōng hàn jì nián ruò dǎo yī zhé. guó ān dé bù wáng hū!
贊曰:國之將亡也,先自戕其善類,而水旱盜賊乘之。故禍亂之端,士君子恆先被其毒。異哉,明之所稱「三案」者!舉朝士大夫喋喋不去口,而元惡大憝因用以剪除善類,卒致楊、左諸人身填牢戶,與東漢季年若蹈一轍。國安得不亡乎!