fàn jǐng wén ní yuán lù lǐ bāng huá wáng jiā yàn mèng zhào xiáng zi zhāng míng shī bāng yào líng yì qú
范景文 倪元璐 李邦華 王家彥 孟兆祥(子章明) 施邦曜 凌義渠
chóng zhēn shí yǒu qī nián sān yuè, liú zéi lǐ zì chéng fàn jīng shī. shí jiǔ rì dīng wèi, zhuāng liè dì xùn shè jì. wén chén sǐ guó zhě, dōng gé dà xué shì fàn jǐng wén ér xià, fán èr shí yǒu yī rén. fú wáng lì nán jīng, bìng yǔ zèng shì. huáng qīng shùn zhì jiǔ nián, shì zǔ zhāng huáng dì biǎo zhāng qián dài zhōng chén, suǒ sī yǐ fàn jǐng wén ní yuán lù lǐ bāng huá wáng jiā yàn mèng zhào xiáng zi zhāng míng shī bāng yào líng yì qú wú lín zhēng zhōu fèng xiáng mǎ shì qí liú lǐ shùn wāng wěi wú gān lái wáng zhāng chén liáng mó shēn jiā yǔn xǔ zhí chéng dé jīn xuàn èr shí rén míng shàng. mìng suǒ zài yǒu sī gè gěi dì qī shí mǔ, jiàn cí zhì jì, qiě yǔ měi shì yān.
崇禎十有七年三月,流賊李自成犯京師。十九日丁未,莊烈帝殉社稷。文臣死國者,東閣大學士范景文而下,凡二十有一人。福王立南京,並予贈諡。皇清順治九年,世祖章皇帝表章前代忠臣,所司以范景文、倪元璐、李邦華、王家彥、孟兆祥、子章明、施邦曜、凌義渠、吳麟征、周鳳翔、馬世奇、劉理順、汪偉、吳甘來、王章、陳良謨、申佳允、許直、成德、金鉉二十人名上。命所在有司各給地七十畝,建祠致祭,且予美諡焉。
fàn jǐng wén, zì mèng zhāng, wú qiáo rén. fù yǒng nián, nán níng zhī fǔ. jǐng wén yòu fù qì shí, dēng wàn lì sì shí yī nián jìn shì, shòu dōng chāng tuī guān. yǐ míng jié zì lì, bāo jū wú gǎn jí qí mén. suì dà jī, jǐn xīn zhèn jiù, hé jùn lài zhī. yòng zhì xíng gāo děng, zhuó lì bù jī xūn zhǔ shì, lì wén xuǎn yuán wài láng, shǔ xuǎn shì. tài chāng shí, qún xián dēng jìn, jǐng wén lì wèi duō, xún qǐ jiǎ qù.
范景文,字夢章,吳橋人。父永年,南寧知府。景文幼負器識,登萬曆四十一年進士,授東昌推官。以名節自勵,苞苴無敢及其門。歲大飢,盡心振救,闔郡賴之。用治行高等,擢吏部稽勛主事,歷文選員外郎,署選事。泰昌時,群賢登進,景文力為多,尋乞假去。
tiān qǐ wǔ nián èr yuè, qǐ wén xuǎn láng zhōng, wèi zhōng xián jì wèi guǎng wēi zhōng wài yòng shì, jǐng wén tóng xiāng, bù yī yì qí mén, yì bù fù dōng lín, gū lì xíng yì ér yǐ. cháng yán: tiān dì rén cái, dāng wèi tiān dì xī zhī. cháo tíng míng qì, dāng wèi cháo tíng shǒu zhī. tiān xià wàn shì shì fēi gōng lùn, dāng yǔ tiān xià wàn shì gòng zhī. shí yǐ wèi míng yán. shì shì wèi mí yuè, xiè bìng qù.
天啟五年二月,起文選郎中,魏忠賢暨魏廣微中外用事,景文同鄉,不一詣其門,亦不附東林,孤立行意而已。嘗言:「天地人才,當為天地惜之。朝廷名器,當為朝廷守之。天下萬世是非公論,當與天下萬世共之。」時以為名言。視事未彌月,謝病去。
chóng zhēn chū, yòng jiàn zhào wèi tài cháng shǎo qīng. èr nián qī yuè, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ hé nán. jīng shī jiè yán, lǜ suǒ bù bā qiān rén qín wáng, xiǎng jiē zì jī. dǐ zhuō zhōu, sì fāng yuán bīng duō piāo lüè, dú hé nán jūn wú suǒ fàn. yí zhù dōu mén, zài yí chāng píng, yuǎn jìn shì yǐ wú kǒng. míng nián sān yuè, zhuó bīng bù tiān zhù zuǒ shì láng, liàn bīng tōng zhōu. tōng zhèn chū shè, bīng jiē zhào mù, jǐng wén zōng lǐ yǒu fǎ, jūn tè jīng. cháng qǐng yǒu sī shí xíng yī tiáo biān fǎ, yáo yì guī zhī guān, mín shāo zhù qí fèi, gōng yīng píng mǎi, bù lì guān jià míng. dì lìng yǒng zhe wèi lì. jū èr nián, yǐ fù sàng qù guān.
崇禎初,用薦召為太常少卿。二年七月,擢右僉都御史,巡撫河南。京師戒嚴,率所部八千人勤王,餉皆自齎。抵涿州,四方援兵多剽掠,獨河南軍無所犯。移駐都門,再移昌平,遠近恃以無恐。明年三月,擢兵部添注左侍郎,練兵通州。通鎮初設,兵皆召募,景文綜理有法,軍特精。嘗請有司實行一條鞭法,徭役歸之官,民稍助其費,供應平買,不立官價名。帝令永著為例。居二年,以父喪去官。
qī nián dōng, qǐ nán jīng yòu dōu yù shǐ. wèi jǐ, jiù bài bīng bù shàng shū, cān zàn jī wù. lǚ qiǎn bīng shù chí hé pǔ kǒu, yuán lú zhōu, è chú yáng, yǒu jǐng zhé fā, jié zhì jīng míng. cháng yǔ nán jīng hù bù shàng shū qián chūn yǐ jūn shí xiāng jié zòu, zuò juān zhì shì shì. yǐ, xù yuán jiǎo gōng, fù gù zhì. shí yī nián dōng, jīng shī jiè yán, qiǎn bīng rù wèi. yáng sì chāng duó qíng fǔ zhèng, tíng chén lì zhēng duō bèi zhé, jǐng wén chàng tóng liè hé cí lùn jiù. dì bù yuè, jié shǒu móu, zé zì yǐn zuì, qiě yǐ zhòng lùn qiān tóng wèi yán. dì yì nù, xuē jí wèi mín.
七年冬,起南京右都御史。未幾,就拜兵部尚書,參贊機務。屢遣兵戍池河、浦口,援廬州,扼滁陽,有警輒發,節制精明。嘗與南京戶部尚書錢春以軍食相訐奏,坐鐫秩視事。已,敘援剿功,復故秩。十一年冬,京師戒嚴,遣兵入衛。楊嗣昌奪情輔政,廷臣力爭多被謫,景文倡同列合詞論救。帝不悅,詰首謀,則自引罪,且以眾論僉同為言。帝益怒,削籍為民。
shí wǔ nián qiū, yòng jiàn zhào bài xíng bù shàng shū, wèi shàng, gǎi gōng bù. rù duì, dì yíng láo yuē: bù jiàn qīng jiǔ, hé qú yě! jǐng wén xiè. shí qī nián èr yuè, mìng yǐ běn guān jiān dōng gé dà xué shì, rù cān jī wù. wèi jǐ, lǐ zì chéng pò xuān fǔ, fēng huǒ bī jīng shī. yǒu qǐng dì nán xìng zhě, mìng jí yì gé zhōng. jǐng wén yuē: gù jié rén xīn, jiān shǒu dài yuán ér yǐ, cǐ wài fēi chén suǒ zhī. jí dū chéng xiàn, qū zhì gōng mén, gōng rén yuē: jià chū yǐ. fù qū cháo fáng, zéi yǐ sāi dào. cóng zhě qǐng yì fú hái dǐ, jǐng wén yuē: jià chū ān guī? jiù dào páng miào cǎo yí shū, fù dà shū yuē: shēn wèi dà chén, bù néng miè zéi xuě chǐ, sǐ yǒu yú hèn. suì zhì yǎn xiàng suǒ bài cí què mù, fù shuāng tǎ sì páng gǔ jǐng sǐ. jǐng wén sǐ shí, yóu wèi dì nán xìng yě. zèng tài fù, shì wén zhēn. běn cháo cì shì wén zhōng.
十五年秋,用薦召拜刑部尚書,未上,改工部。入對,帝迎勞曰:「不見卿久,何癯也!」景文謝。十七年二月,命以本官兼東閣大學士,入參機務。未幾,李自成破宣府,烽火逼京師。有請帝南幸者,命集議閣中。景文曰:「固結人心,堅守待援而已,此外非臣所知。」及都城陷,趨至宮門,宮人曰:「駕出矣。」復趨朝房,賊已塞道。從者請易服還邸,景文曰:「駕出安歸?」就道旁廟草遺疏,復大書曰:「身為大臣,不能滅賊雪恥,死有餘恨。」遂至演象所拜辭闕墓,赴雙塔寺旁古井死。景文死時,猶謂帝南幸也。贈太傅,諡文貞。本朝賜諡文忠。
ní yuán lù, zì yù rǔ, shàng yú rén. fù dòng, lì zhī fǔ zhōu huái ān jīng zhōu qióng zhōu sì fǔ, yǒu dāng guān chēng.
倪元璐,字玉汝,上虞人。父凍,歷知撫州、淮安、荊州、瓊州四府,有當官稱。
tiān qǐ èr nián, yuán lù chéng jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. cè fēng dé fǔ, yí jí guī. hái cháo, chū diǎn jiāng xī xiāng shì. jì fù mìng, zé zhuāng liè dì jiàn zuò, wèi zhōng xián yǐ fú zhū yǐ. yáng wéi yuán zhě, nì yǎn yí niè yě, zhì shì shàng shū bìng dǐ dōng lín cuī wèi. yuán lù bù néng píng, chóng zhēn yuán nián zhēng yuè shàng shū yuē:
天啟二年,元璐成進士,改庶吉士,授編修。冊封德府,移疾歸。還朝,出典江西鄉試。暨復命,則莊烈帝踐阼,魏忠賢已伏誅矣。楊維垣者,逆奄遺孽也,至是上疏並詆東林、崔、魏。元璐不能平,崇禎元年正月上疏曰:
chén qǐng yuè zhāng zòu, jiàn gōng cuī wèi zhě bì yǔ dōng lín bìng chēng xié dǎng. fū yǐ dōng lín wèi xié dǎng, jiāng yǐ hé zhě míng cuī wèi? cuī wèi jì xié dǎng yǐ, jī zhōng xián chéng xiù zhě yòu xié dǎng hū zāi! dōng lín, tiān xià cái sǒu yě, ér huò shù gāo míng zhī zhì, shéng rén guò kè, chí lùn tài shēn, wèi zhī fēi zhōng xíng zé kě, wèi zhī fēi kuáng juàn bù kě. qiě tiān xià yì lùn, níng jiǎ jiè, bì bù kě shī míng yì shì rén xíng jǐ, níng jiǎo jī, bì bù kě wàng lián yú. zì yǐ jiǎ jiè jiǎo jī wèi dà jiù, yú shì biāo hǔ zhī tú gōng rán bèi pàn míng yì, jué liè lián yú. sòng dé bù yǐ, bì jiāng quàn jìn jiàn cí bù yǐ, bì qiě hū sōng. ér rén yóu qiě kuān zhī yuē: wú kě nài hé, bù dé bù rán ěr. chōng cǐ wú kě nài hé bù dé bù rán zhī xīn, yòu jiāng hé suǒ bù zhì zāi! nǎi yì zhě yǐ zhōng hòu zhī xīn qǔ yuán cǐ bèi, ér dú chí yǐ shèn zhī lùn kē zé wú tú, suǒ wèi chuǎn yě. jīn dà yù zhī hòu, tāng huǒ jǐn cún, lǚ fèng míng lún, bǐ zhī zhuó yòng, ér dāng shì zhě yóu yǐ dào xué fēng jiāng, chí wèi tiě àn, wú yì shēn fáng qí bào fù hū? rán chén yǐ wèi guò yǐ. nián lái jiè dōng lín mèi cuī wèi zhě, qí rén zì bài, hé dài dōng lín bào fù? ruò bù fù cuī wèi, yòu néng gōng qù zhī, qí rén yǐ qiáo yuè yǐ, suī bǎi dōng lín wū néng bào fù zāi? chén yòu fú dú shèng zhǐ, yǒu hán kuàng qīng zhōng yǒu zhí, zhèn suǒ jiàn zhī zhī yù. ér jìn wén tíng chén zhī yì, shū yǒu yì tóng, kě wèi dà guài. kuàng xiāng yè guāng wěi, tā bù jù lùn, jí rú hóng wán yì qǐ, jǔ guó fèi rán, kuàng dú kǎn kǎn tiáo jiē, míng qí bù rán. fū sūn shèn xíng, jūn zǐ yě, kuàng qiě bù fù, kuàng tā rén hū! ér jīn tuī gǔ bù jí, diǎn zhuó héng jiā, zé tú yǐ qí piào nǐ xióng tíng bì yī shì ěr. tíng bì gù dāng zhū, kuàng bù wèi wú shuō, fēng jiāng shī shì, lěi lěi yǒu tú, nǎi yù dú shā yī tíng bì, qǐ píng lùn zāi? cǐ kuàng suǒ yǐ gé bǐ yě. rán tíng bì jiū bù sǐ yú fēng jiāng ér sǐ yú jú miàn, bù sǐ yú fǎ lì ér sǐ yú jiān dāng, zé yòu bù kě wèi hòu zhī rén néng shā tíng bì, ér kuàng dú bù néng shā zhī yě. yòu rú cí chén wén zhèn mèng zhèng xué jìn gǔ, yǒu gǔ dà chén zhī pǐn, sān yuè jū guān, chāng yán huò zuì, rén yǐ fāng zhī luó lún shū fēn. ér jīn qǐ yòng zhī zhǐ zài xià, miù yōu zhī tán bù yǐ, jiāng wú mén hù èr zì bù kě chóng tí yé? yòng gèng duān yǐ xiāng zhē yì yé? shū yuàn shēng cí, xiāng shèng fù zhě yě, shēng cí huǐ, shū yuàn qǐ bù dāng xiū fù!
臣頃閱章奏,見攻崔、魏者必與東林並稱邪黨。夫以東林為邪黨,將以何者名崔、魏?崔、魏既邪黨矣,擊忠賢、呈秀者又邪黨乎哉!東林,天下才藪也,而或樹高明之幟,繩人過刻,持論太深,謂之非中行則可,謂之非狂狷不可。且天下議論,寧假借,必不可失名義;士人行己,寧矯激,必不可忘廉隅。自以假借矯激為大咎,於是彪虎之徒公然背畔名義,決裂廉隅。頌德不已,必將勸進;建祠不已,必且呼嵩。而人猶且寬之曰:「無可奈何,不得不然耳。」充此無可奈何、不得不然之心,又將何所不至哉!乃議者以忠厚之心曲原此輩,而獨持已甚之論苛責吾徒,所謂舛也。今大獄之後,湯火僅存,屢奉明綸,俾之酌用,而當事者猶以道學封疆,持為鐵案,毋亦深防其報復乎?然臣以為過矣。年來借東林媚崔、魏者,其人自敗,何待東林報復?若不附崔、魏,又能攻去之,其人已喬嶽矣,雖百東林烏能報復哉?臣又伏讀聖旨,有「韓爌清忠有執,朕所鑒知」之諭。而近聞廷臣之議,殊有異同,可為大怪。爌相業光偉,他不具論,即如紅丸議起,舉國沸然,爌獨侃侃條揭,明其不然。夫孫慎行,君子也,爌且不附,況他人乎!而今推轂不及,點灼橫加,則徒以其票擬熊廷弼一事耳。廷弼固當誅,爌不為無說,封疆失事,累累有徒,乃欲獨殺一廷弼,豈平論哉?此爌所以閣筆也。然廷弼究不死於封疆而死於局面,不死於法吏而死於奸璫,則又不可謂後之人能殺廷弼,而爌獨不能殺之也。又如詞臣文震孟正學勁骨,有古大臣之品,三月居官,昌言獲罪,人以方之羅倫、舒芬。而今起用之旨再下,謬悠之譚不已,將毋門戶二字不可重提耶?用更端以相遮抑耶?書院、生祠,相勝負者也,生祠毀,書院豈不當修復!
shí bǐng guó zhě xī zhōng xián yí dǎng, shū rù, yǐ lùn zòu bù dāng zé zhī. yú shì wéi yuán fù shū bó yuán lù. yuán lù zài shū yuē:
時柄國者悉忠賢遺黨,疏入,以論奏不當責之。於是維垣復疏駁元璐。元璐再疏曰:
chén qián shū yuán wèi wéi yuán fā yě. bì xià míng zhǐ yuē: fēn bié mén hù, yǐ fēi zhì zhēng, yuē huà yì wèi tóng, yuē tiān xià wèi gōng, ér wéi yuán zé chàng wèi sūn dǎng zhào dǎng xióng dǎng zōu dǎng zhī shuō. shì bì xià yú fāng yú wú bù huà, ér wéi yuán shí wèi huà bì xià yú zhèng qì wú bù shēn, ér wéi yuán bù kěn shēn.
臣前疏原為維垣發也。陛下明旨曰:「分別門戶,已非治征」,曰「化異為同」,曰「天下為公」,而維垣則倡為孫黨、趙黨、熊黨、鄒黨之說。是陛下於方隅無不化,而維垣實未化;陛下於正氣無不伸,而維垣不肯伸。
wéi yuán guài chén shèng chēng dōng lín, yǐ dōng lín cháng tuī lǐ sān cái ér hù xióng tíng bì yě. yì zhī dōng lín yǒu lì jī wèi zhōng xián zhī yáng lián, shǒu hé cuī chéng xiù zhī gāo pān lóng hū! zhōng xián qióng xiōng jí è, wéi yuán yóu zūn chēng zhī yuē chǎng chén gōng chǎng chén bù ài qián chǎng chén zhī wèi guó wèi mín, ér hé zé hū sān cái? wǔ biāo wǔ hǔ zhī zuì, xíng guān jǐn nǐ xuē duó, wéi yuán bù bó zhèng, yòu hé zhū hū tíng bì? wéi yuán yòu guài chén shèng chēng hán kuàng. fū shě kuàng zhāo rán wǔ dāng zhī dà jié, ér jiā yǐ wǎng lì mò xū yǒu zhī shì, yǐ wèi shī píng. zhì tíng bì xíng huì zhī shuō, nǎi zhōng xián jiè yǐ wū xiàn qīng liú, wèi yáng zuǒ zhū rén zhuī zāng dì ěr, tiān xià shuí bù zhī, wéi yuán yóu shǒu shì shuō hū? wéi yuán yòu guài chén shèng chēng wén zhèn mèng. fū zhèn mèng wǔ dāng xuē duó, qí pò mào cè jiǎn ào mǎng yù chí yì yǔ, hé kě fēi? wéi yuán shì guān shù nián lái pò mào cè jiǎn zhī bèi, jiào chāo jiē liè jí zhī chóu, shú wèi róng rǔ. zì cǐ yì bù míng, wèi pò mào cè jiǎn zhě, xiāng shuài ér sòng dé jiàn cí, xī mǎng yù chí yì zhě hū fù hū jiǔ qiān suì ér bù zuò, kě shèng tàn zāi! wéi yuán yòu guài chén shèng chēng zōu yuán biāo. fū wèi dōu mén jù jiǎng wèi fēi zé kě, wèi yuán biāo jiǎng xué yǒu tā cháng zé bù kě. dāng rì zhōng xián qū zhú zhū rén, huǐ fèi shū yuàn zhě, zhèng yù qián xué shì dài fū zhī kǒu, zì xíng bù yì ěr. zì yuán biāo yǐ wěi xué jiàn qū, ér nì dāng suì yǐ zhēn rú zì mìng, xué gōng zhī nèi, yǎn rán yī xiān shèng wèi píng jiāo. shǐ yuán biāo zhū rén zài, qǐ suì zhì cǐ! wéi yuán yòu bó chén jiǎ jiè jiǎo jī. fū dāng cuī wèi zhī shì, rén jiē rèn zhēn shuài xìng, sòng dé jiàn cí. shǐ yǒu yī rén jiǎ jiè jiǎo jī, ér bù sòng bù jiàn, qǐ bù yóu lài shì rén zāi! wéi yuán yǐ wèi zhēn xiǎo rén, dài qí guàn mǎn kě gōng qù zhī, chén yǐ wèi fēi jì yě. bì dài qí guàn mǎn, qí bài huài tiān xià shì yǐ bù kě shèng yán, suī gōng qù zhī, bù yǐ wǎn hū! jí rú cuī wèi, guàn mǎn jiǔ yǐ, bù yù shèng míng, shuí gōng qù zhī? wéi yuán zhōng yǐ wú kě nài hé wèi sòng dé jiàn cí zhě jiě, chén yǐ wèi fēi xùn yě. jiǎ lìng chéng xiù yī rén wǔ dǎo chēng chén yú nì dāng, zhū chén yì yǐ wèi wú kě nài hé ér cóng zhī hū? yòu lìng nì dāng yǐ bīng jié zhū chén shǐ cóng pàn nì, zhū chén yì mí rán cóng zhī, yǐ wèi wú kě nài hé ér rán hū? wéi yuán yòu yán jīn rì zhī zhōng zhí, bù dāng yǐ cuī wèi wèi duì àn, chén wèi zhèng dāng yǐ cuī wèi wèi duì àn yě. fū rén pǐn shì zhī cuī wèi ér dìng yǐ, gù yǒu dōng lín zhī rén, wèi cuī wèi suǒ hèn qí dǐ chù wèi qí cái wàng ér bì yù shā zhī zhú zhī zhě, cǐ zhèng rén yě. yǒu gōng dōng lín zhī rén, suī wèi cuī wèi suǒ jiè, ér jìn jié bù ā, huò yuǎn huò zhú zhě, yì zhèng rén yě. yǐ cuī wèi dìng xié zhèng, yóu yǐ míng jìng bié yán chī. wéi yuán bù qǔ zhèng yú cǐ, ér ān qǔ zhèng zāi!
維垣怪臣盛稱東林,以東林嘗推李三才而護熊廷弼也。抑知東林有力擊魏忠賢之楊漣,首劾崔呈秀之高攀龍乎!忠賢窮凶極惡,維垣猶尊稱之曰「廠臣公」、「廠臣不愛錢」、「廠臣知為國為民」,而何責乎三才?五彪五虎之罪,刑官僅擬削奪,維垣不駁正,又何誅乎廷弼?維垣又怪臣盛稱韓爌。夫舍爌昭然忤璫之大節,而加以罔利莫須有之事,已為失平。至廷弼行賄之說,乃忠賢藉以誣陷清流,為楊、左諸人追贓地耳,天下誰不知,維垣猶守是說乎?維垣又怪臣盛稱文震孟。夫震孟忤璫削奪,其破帽策蹇傲蟒玉馳驛語,何可非?維垣試觀數年來破帽策蹇之輩,較超階躐級之儔,孰為榮辱。自此義不明,畏破帽策蹇者,相率而頌德建祠,希蟒玉馳驛者呼父、呼九千歲而不怍,可勝嘆哉!維垣又怪臣盛稱鄒元標。夫謂都門聚講為非則可,謂元標講學有他腸則不可。當日忠賢驅逐諸人,毀廢書院者,正欲箝學士大夫之口,恣行不義耳。自元標以偽學見驅,而逆璫遂以真儒自命,學宮之內,儼然揖先聖為平交。使元標諸人在,豈遂至此!維垣又駁臣假借矯激。夫當崔、魏之世,人皆任真率性,頌德建祠。使有一人假借矯激,而不頌不建,豈不猶賴是人哉!維垣以為真小人,待其貫滿可攻去之,臣以為非計也。必待其貫滿,其敗壞天下事已不可勝言,雖攻去之,不已晚乎!即如崔、魏,貫滿久矣,不遇聖明,誰攻去之?維垣終以無可奈何為頌德建祠者解,臣以為非訓也。假令呈秀一人舞蹈稱臣於逆璫,諸臣亦以為無可奈何而從之乎?又令逆璫以兵劫諸臣使從叛逆,諸臣亦靡然從之,以為無可奈何而然乎?維垣又言「今日之忠直,不當以崔、魏為對案」,臣謂正當以崔、魏為對案也。夫人品試之崔、魏而定矣,故有東林之人,為崔、魏所恨其牴觸、畏其才望而必欲殺之逐之者,此正人也。有攻東林之人,雖為崔、魏所借,而勁節不阿,或遠或逐者,亦正人也。以崔、魏定邪正,猶以明鏡別妍媸。維垣不取證於此,而安取證哉!
zǒng zhī dōng lín zhī qǔ zēng yú nì dāng dú shēn, qí dé huò dú kù. zài jīn rì dāng qū yuán qí bèi yì zhī kǔ, bù dāng máo jǔ qí chǐ cùn zhī xiá. nǎi guī nì dāng yǐ shǒu gōng, dài nì dāng ér fēn bàng, sī yì bù shàn lì lùn zhě yǐ.
總之東林之取憎於逆璫獨深,其得禍獨酷。在今日當曲原其被抑之苦,不當毛舉其尺寸之瑕。乃歸逆璫以首功,代逆璫而分謗,斯亦不善立論者矣。
shū rù, bǐng guó zhě yǐ hù xiāng dǐ zī liǎng jiě zhī. dāng shì shí, yuán xiōng suī jí, qí tú dǎng yóu shèng, wú gǎn sòng yán dōng lín zhě. zì yuán lù shū chū, qīng yì jiàn míng, ér shàn lèi yì shāo dēng jìn yǐ.
疏入,柄國者以互相詆訾兩解之。當是時,元兇雖殛,其徒黨猶盛,無敢頌言東林者。自元璐疏出,清議漸明,而善類亦稍登進矣。
yuán lù xún jìn shì jiǎng. qí nián sì yuè, qǐng huǐ sān cháo yào diǎn, yán: tǐng jī hóng wán yí gōng sān yì, hōng yú qīng liú, ér sān cháo yào diǎn yī shū, chéng yú nì shù. qí yì kě jiān xíng, qí shū bì dāng sù huǐ. gài dāng shì qǐ yì xìng, yíng tíng hù sòng. zhǔ tǐng jī zhě lì hù dōng gōng, zhēng tǐng jī zhě jì ān shén zǔ. zhǔ hóng wán zhě zhàng yì zhī yán, zhēng hóng wán zhě yuán qíng zhī lùn. zhǔ yí gōng zhě mǐ biàn yú jǐ xiān, zhēng yí gōng zhě chí píng yú shì hòu. shù zhě gè yǒu qí shì, bù kě piān fēi. zǒng zài nì dāng wèi yòng zhī xiān, suī shén shuǐ huǒ, bù hài xūn chí, cǐ yī jú yě. jì ér yáng lián èr shí sì zuì zhī shū fā, wèi guǎng wēi cǐ bèi mén hù zhī shuō xìng, yú shì nì dāng shā rén zé jiè sān àn, qún xiǎo qiú fù guì zé jiè sān àn. jīng cǐ èr jiè, ér sān àn quán fēi yǐ. gù fán tuī cí guī xiào yú xiān huáng, zhèng qí sòng dé chēng gōng yú yì fù, yòu yī jú yě. wǎng yǐ mì ér yóu yí yǒu yí lín, shì yǐ zhòng ér huò yōu qí fān jú. cuī wèi zhū jiān shǐ chuàng lì sī biān, biāo tí yào diǎn, yǐ zhī pī gēn jīn rì, zé zhòng zhèng zhī dǎng bēi yǐ zhī miǎn sǐ tā nián, jí shàng gōng zhī tiě quàn. yòu yī jú yě. yóu cǐ ér guān, sān àn zhě, tiān xià zhī gōng yì yào diǎn zhě, wèi shì zhī sī shū. sān àn zì sān àn, yào diǎn zì yào diǎn yě. jīn wèi jīn shí bù kān zhī lùn zhě, chéng wèi shēn sī. chén wèi fān jí fēn xiāo, gǎi yì duō shì, wéi yǒu huǐ zhī ér yǐ. dì mìng lǐ bù huì cí chén xiáng yì. yì shàng, suì fén qí bǎn. shì jiǎng sūn zhī xiè, zhōng xián dǎng yě, wén zhī, yì gé dà kū, tiān xià xiào zhī.
元璐尋進侍講。其年四月,請毀《三朝要典》,言:「梃擊、紅丸、移宮三議,哄於清流,而《三朝要典》一書,成於逆豎。其議可兼行,其書必當速毀。蓋當事起議興,盈廷互訟。主梃擊者力護東宮,爭梃擊者計安神祖。主紅丸者仗義之言,爭紅丸者原情之論。主移宮者弭變於幾先,爭移宮者持平於事後。數者各有其是,不可偏非。總在逆璫未用之先,雖甚水火,不害塤篪,此一局也。既而楊漣二十四罪之疏發,魏廣微此輩門戶之說興,於是逆璫殺人則借三案,群小求富貴則借三案。經此二借,而三案全非矣。故凡推慈歸孝於先皇,正其頌德稱功於義父,又一局也。網已密而猶疑有遺鱗,勢已重而或憂其翻局。崔、魏諸奸始創立私編,標題《要典》,以之批根今日,則眾正之黨碑;以之免死他年,即上公之鐵券。又一局也。由此而觀,三案者,天下之公議;《要典》者,魏氏之私書。三案自三案,《要典》自《要典》也。今為金石不刊之論者,誠未深思。臣謂翻即紛囂,改亦多事,惟有毀之而已。」帝命禮部會詞臣詳議。議上,遂焚其板。侍講孫之獬,忠賢黨也,聞之,詣閣大哭,天下笑之。
yuán lù lì qiān nán jīng sī yè yòu zhōng yǔn. sì nián, jìn yòu yù dé, chōng rì jiǎng guān, jìn yòu shù zǐ. shàng zhì shí bā cè: yuē jiān chā bù, yuē shàn jīng yì, yuē yōu shǒu bīng, yuē jìng jiàng rén, yuē yì kòu xiǎng, yuē chǔ biān cái, yuē diàn niǎn gǔ, yuē yán jiào yù. yòu shàng zhì xū bā cè: yuē duān zhèng běn, yuē shēn gōng yì, yuē xuān yì wèn, yuē yī tiáo jiào, yuē lǜ jiǔ yuǎn, yuē zhāo jī quàn, yuē lì míng jié, yuē jiǎ tǐ mào. qí duān zhèng běn, xī guī qiè wēn tǐ rén qí shēn gōng yì, zé dǐ zhāng jié jiàn lǚ chún rú móu fān nì àn shì. jié dà nù, shàng shū lì gōng, yuán lù shū biàn, dì jù bù wèn. bā nián, qiān guó zi jì jiǔ.
元璐歷遷南京司業、右中允。四年,進右諭德,充日講官,進右庶子。上制實八策:曰間插部,曰繕京邑,曰優守兵,曰靖降人,曰益寇餉,曰儲邊才,曰奠輦轂,曰嚴教育。又上制虛八策:曰端政本,曰伸公議,曰宣義問,曰一條教,曰慮久遠,曰昭激勸,曰勵名節,曰假體貌。其端政本,悉規切溫體仁;其伸公議,則詆張捷薦呂純如謀翻逆案事。捷大怒,上疏力攻,元璐疏辨,帝俱不問。八年,遷國子祭酒。
yuán lù yǎ fù shí wàng, wèi jiàn tōng xiǎn. dì yì xiàng zhī, shēn wèi tǐ rén suǒ jì. yī rì, dì shǒu shū qí míng xià gé, lìng yǐ lǚ lì jìn, tǐ rén yì kǒng. huì chéng yì bó liú kǒng zhāo móu zhǎng róng zhèng, tǐ rén ěr kǒng zhāo shǐ gōng yuán lù, yán qí qī chén shàng cún, ér qiè wáng mào jì pèi fù fēng, bài lǐ luàn fǎ. zhào xià lì bù hé zòu, qí tóng lǐ shàng shū jiāng féng yuán, shì láng wáng yè hào liú zōng zhōu jí qí cóng xiōng yù shǐ yuán gǒng, xián yán chén shì yǐ guò bèi chū, jì qǔ wáng fēi qiè, tǐ rén yì jǔ. huì bù yì xíng fǔ àn kān zòu, jí nǐ zhǐ yún: dēng kē lù èr shì bìng liè, zuì jī xiǎn rán, hé dài xíng kān. suì luò zhí xián zhù. kǒng zhāo jīng yíng bù kě dé, suì yǐ nán jīng cāo jiāng cháng zhī.
元璐雅負時望,位漸通顯。帝意向之,深為體仁所忌。一日,帝手書其名下閣,令以履歷進,體仁益恐。會誠意伯劉孔昭謀掌戎政,體仁餌孔昭使攻元璐,言其妻陳尚存,而妾王冒繼配復封,敗禮亂法。詔下吏部核奏,其同里尚書姜逢元,侍郎王業浩、劉宗周及其從兄御史元珙,咸言陳氏以過被出,繼娶王非妾,體仁意沮。會部議行撫按勘奏,即擬旨云:「登科錄二氏並列,罪跡顯然,何待行勘。」遂落職閒住。孔昭京營不可得,遂以南京操江償之。
shí wǔ nián jiǔ yuè, zhào qǐ bīng bù yòu shì láng jiān shì dú xué shì. míng nián chūn dǐ dōu, chén zhì dí jī yí, dì xǐ. wǔ yuè, chāo bài hù bù shàng shū jiān hàn lín yuàn xué shì, réng chōng rì jiǎng guān. zǔ zhì, zhè rén bù dé guān hù bù. yuán lù cí, bù xǔ. dì juàn yuán lù shén, wǔ rì sān cì duì. yīn zòu: bì xià chéng yòng chén, chén qǐng dé cān bīng bù móu. dì yuē: yǐ yù shū chén, lìng yǔ qīng xié jì. dāng shì shí, féng yuán biāo wèi bīng bù, yǔ yuán lù tóng zhì, gōu kǎo bīng shí, zhōng wài xiǎng wàng zhì píng. wéi dì yì yǐ yòng liǎng rén wǎn, ér shí shì yì bù kě wèi, zuǒ zhī yòu qū, jì yǐ wú kě nài hé. gù shì, zhū biān xiǎng sī xī zhōng chà, yuán lù qǐng gǎi wèi dà chà, jiān bīng bù xián, lìng qīng hé jūn wǔ, bù chēng zhí zhě jí qiǎn rén dài zhī. xiān shì, lǚ qiǎn kē chén chū dū sì fāng zū fù, yuán lù yǐ wèi rǎo mín wú yì, bà zhī, ér zhuān zé fǔ àn. hù bù shì láng zhuāng zǔ huì dū jiǎo kòu xiǎng, yōu wèi dào jié, yuǎn bì zhī zhǎng shā héng zhōu. yuán lù qǐng lìng dū fǔ zì cuī, wú fán cháo shǐ. zì jūn xìng yǐ lái, zhèng gōng zhī wài, yǒu biān xiǎng, yǒu xīn xiǎng, yǒu liàn xiǎng, kuǎn mù duō, xiá lì yì wèi jiān, yuán lù qǐng hé wèi yī. dì jiē bào kě. shí guó yòng yì qū, ér zāi shāng juān miǎn yòu duō. yuán lù jì wú suǒ chū, qǐng kāi shú zuì lì, qiě lìng dào guān mǎn suì zhě, dé shū zī gěi fēng gào. dì yì cóng zhī.
十五年九月,詔起兵部右侍郎兼侍讀學士。明年春抵都,陳制敵機宜,帝喜。五月,超拜戶部尚書兼翰林院學士,仍充日講官。祖制,浙人不得官戶部。元璐辭,不許。帝眷元璐甚,五日三賜對。因奏:「陛下誠用臣,臣請得參兵部謀。」帝曰:「已諭樞臣,令與卿協計。」當是時,馮元飆為兵部,與元璐同志,鈎考兵食,中外想望治平。惟帝亦以用兩人晚,而時事益不可為,左支右詘,既已無可奈何。故事,諸邊餉司悉中差,元璐請改為大差,兼兵部銜,令清核軍伍,不稱職者即遣人代之。先是,屢遣科臣出督四方租賦,元璐以為擾民無益,罷之,而專責撫按。戶部侍郎莊祖誨督剿寇餉,憂為盜劫,遠避之長沙、衡州。元璐請令督撫自催,毋煩朝使。自軍興以來,正供之外,有邊餉,有新餉,有練餉,款目多,黠吏易為奸,元璐請合為一。帝皆報可。時國用益詘,而災傷蠲免又多。元璐計無所出,請開贖罪例,且令到官滿歲者,得輸貲給封誥。帝亦從之。
xiān shì, yǒu chóng míng rén shěn tíng yáng zhě, xiàn hǎi yùn cè, yuán lù zòu wén. mìng shì xíng, nǎi yǐ miào wān chuán liù sōu tīng yùn jìn. yuè yú, tíng yáng jiàn yuán lù, yuán lù jīng yuē: wǒ yǐ zòu wén shàng, wèi gōng qù yǐ, hé zài cǐ? tíng yáng yuē: yǐ qù fù lái yǐ, yùn yǐ zhì. yuán lù yòu jīng xǐ wén shàng. shàng yì xǐ, mìng zhuó yì. nǎi yì suì liáng sōu, cáo yǔ hǎi gè xiāng bàn xíng yān. shí yuè, mìng jiān shè lì bù shì. chén yǎn jì yuán lù, fēng wèi zǎo dé yán yú dì yuē: yuán lù shū shēng, bù xí qián gǔ. yuán lù yì shù qǐng jiě zhí.
先是,有崇明人沈廷揚者,獻海運策,元璐奏聞。命試行,乃以廟灣船六艘聽運進。月余,廷揚見元璐,元璐驚曰:「我已奏聞上,謂公去矣,何在此?」廷揚曰:「已去復來矣,運已至。」元璐又驚喜聞上。上亦喜,命酌議。乃議歲糧艘,漕與海各相半行焉。十月,命兼攝吏部事。陳演忌元璐,風魏藻德言於帝曰:「元璐書生,不習錢穀。」元璐亦數請解職。
shí qī nián èr yuè, mìng yǐ yuán guān zhuān zhí rì jiǎng. yú yuè, lǐ zì chéng xiàn jīng shī, yuán lù zhěng yì guān bài què, dà shū jǐ shàng yuē: nán dōu shàng kě wèi. sǐ, wú fēn yě, wù yǐ yī qīn liǎn. bào wǒ shī, liáo zhì wú tòng. suì nán xiàng zuò, qǔ bó zì yì ér sǐ. zèng shǎo bǎo, lì bù shàng shū, shì wén zhèng. běn cháo cì shì wén zhèng.
十七年二月,命以原官專直日講。逾月,李自成陷京師,元璐整衣冠拜闕,大書几上曰:「南都尚可為。死,吾分也,勿以衣衾斂。暴我屍,聊志吾痛。」遂南向坐,取帛自縊而死。贈少保,吏部尚書,諡文正。本朝賜諡文正。
lǐ bāng huá, zì mèng àn, jí shuǐ rén. shòu yè tóng lǐ zōu yuán biāo, yǔ fù tíng jiàn tóng jǔ wàn lì sān shí yī nián xiāng shì. fù zǐ zì xiāng zú lì, bù yī tú bù fù gōng chē. míng nián, bāng huá chéng jìn shì, shòu jīng xiàn zhī xiàn, yǒu yì zhèng. xíng qǔ, nǐ shòu yù shǐ. zhí dǎng lùn chū qǐ, cháo shì duō dǐ gù xiàn chéng, bāng huá yǔ xiāng zhǔ, suì zhǐ mù bāng huá dōng lín. yǐ shì, yuè èr nián ér hòu bài mìng, chén fǎ zǔ yòng rén shí shì: yuē nèi gé bù dāng zhuān yòng cí chén, yuē cí chén bù dāng zhuān shǒu guǎn jú, yuē cí chén bù dāng jiào xí nèi shū táng, yuē liù kē dōu gěi shì zhōng bù dāng nèi wài jiān zǔ, yuē yù shǐ shēng qiān bù dāng gài lùn kǎo mǎn, yuē lì bù qǐ jiǎ bù dāng jī zhì zhèng láng, yuē guān cāng zhū chà bù dāng zhuān yòng jǔ gòng rèn zǐ, yuē diào jiǎn tuī zhī bù dāng zhòu qiān jīng zhì, yuē jìn shì gǎi jiào bù dāng gài cóng nèi zhuǎn, yuē biān fāng zhōu xiàn bù dāng jǐn yòng xiāng gòng. shū shàng, bù bào.
李邦華,字孟暗,吉水人。受業同里鄒元標,與父廷諫同舉萬曆三十一年鄉試。父子自相鏃礪,布衣徒步赴公車。明年,邦華成進士,授涇縣知縣,有異政。行取,擬授御史。值黨論初起,朝士多詆顧憲成,邦華與相拄,遂指目邦華東林。以是,越二年而後拜命,陳法祖用人十事:曰內閣不當專用詞臣,曰詞臣不當專守館局,曰詞臣不當教習內書堂,曰六科都給事中不當內外間阻,曰御史升遷不當概論考滿,曰吏部乞假不當積至正郎,曰關倉諸差不當專用舉貢任子,曰調簡推知不當驟遷京秩,曰進士改教不當概從內轉,曰邊方州縣不當盡用鄉貢。疏上,不報。
sì shí yī nián, fú wáng zhī fān yǐ yǒu qī, hū chuán zhǐ zhuāng tián wù zú sì wàn qǐng. tíng chén xiāng gù è yí, jì tián shù bì bù zú, zé qī jiāng fù gèng, rán wú gǎn kàng yán zhēng zhī zhě. bāng huá shǒu shū jiàn, tíng chén nǎi xiāng jì zhēng, qī dé wú yì. xún shì yín kù, shàng qū bì shí shì, zhōng guì bù biàn, gé bù xíng. xún àn zhè jiāng, zhī zào zhōng guān liú chéng sǐ, mìng guī qí shì yú yǒu sī, bié qiǎn zhōng guān lǚ guì lù chéng yí zī. guì kǒu zú jiān mín jì guāng guǐ chēng jī hù, yì què bǎo liú guì dài chéng dū zào. bāng huá jí lùn èr rén jiāo guān zuò jiān zuì. guāng shū bù yóu tōng zhèng, bù xià nèi gé, yǐ zhōng zhǐ xíng zhī. bāng huá sān shū zhēng, jiē bù bào. shì shí shén zōng hǎo huò, zhōng guān yǒu suǒ jìn fèng, míng wèi xiào shùn. shū zhōng cì jí zhī, bìng hé zuǒ yòu dà yǎn zhī dǎng guì zhě, yú shì qī mǎn jiǔ bù dé dài.
四十一年,福王之藩已有期,忽傳旨莊田務足四萬頃。廷臣相顧愕眙,計田數必不足,則期將復更,然無敢抗言爭之者。邦華首疏諫,廷臣乃相繼爭,期得毋易。巡視銀庫,上祛弊十事,中貴不便,格不行。巡按浙江,織造中官劉成死,命歸其事於有司,別遣中官呂貴錄成遺貲。貴〈口族〉奸民紀光詭稱機戶,詣闕保留貴代成督造。邦華極論二人交關作奸罪。光疏不由通政,不下內閣,以中旨行之。邦華三疏爭,皆不報。是時神宗好貨,中官有所進奉,名為孝順。疏中刺及之,並劾左右大奄之黨貴者,於是期滿久不得代。
sì shí sì nián yǐn jí guī. shí qún xiǎo lì pái dōng lín, zhǐ zōu yuán biāo wèi dǎng kuí. bāng huá yǔ yuán biāo tóng lǐ, xiāng shī yǒu, yòu xìng hǎo bié hēi bái. huò quàn qí wēi yí, bāng huá yuē: níng wèi piān kū zhī xué wèn, bù zuò fǎn fù zhī xiǎo rén. wén zhě yì jí zhī. míng nián yǐ nián lì chū wèi shān dōng cān yì. qí fù tíng jiàn shí wèi nán jīng xíng bù láng zhōng, yì bà guī. bāng huá nǎi cí jí bù fù. tiān qǐ yuán nián qǐ gù guān, chì yì zhōu bīng bèi. míng nián qiān guāng lù shǎo qīng, jí hái jiā shěng fù. sì yuè, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, dài bì zì yán xún fǔ tiān jīn. jūn fǔ xīn lì, shù wù cǎo chuàng, bāng huá zhì, jí lì zhèn chì, jīn mén jūn suì wèi zhū zhèn guān. jìn bīng bù yòu shì láng, fù hái jiā shěng fù. sì nián xià dǐ jīng, yǎn dǎng dà huā, wèi shū fǔ sūn chéng zōng yǐ wàn shòu jié rù jìn, jiāng qīng jūn cè zhī è, bāng huá shí zhào zhī. nǎi lì lēi chéng zōng hái zhèn, bāng huá yǐn jí qù. míng nián qiū, yǎn dǎng hé xuē qí guān.
四十四年引疾歸。時群小力排東林,指鄒元標為黨魁。邦華與元標同里,相師友,又性好別黑白。或勸其委蛇,邦華曰:「寧為偏枯之學問,不作反覆之小人。」聞者益嫉之。明年以年例出為山東參議。其父廷諫時為南京刑部郎中,亦罷歸。邦華乃辭疾不赴。天啟元年起故官,飭易州兵備。明年遷光祿少卿,即還家省父。四月,擢右僉都御史,代畢自嚴巡撫天津。軍府新立,庶務草創,邦華至,極力振飭,津門軍遂為諸鎮冠。進兵部右侍郎,復還家省父。四年夏抵京,奄黨大嘩,謂樞輔孫承宗以萬壽節入覲,將清君側之惡,邦華實召之。乃立勒承宗還鎮,邦華引疾去。明年秋,奄黨劾削其官。
chóng zhēn yuán nián sì yuè, qǐ gōng bù yòu shì láng, zǒng dū hé dào. xún gǎi bīng bù, xié lǐ róng zhèng. hái cháo, zhào jiàn, xuán zhī wǔ huì shì, shì jùn rù yíng. gù shì, dōng zhì jiāo, liè duì hù bì, yòng jūn bā wàn wǔ qiān rén. zhì shì, zēng zhì shí wàn yǒu qí. shí fāng jiāo, zǒng dū xūn chén quē, bāng huá jiān shè qí shì. suǒ shè yún niǎn lóng jīng bǎo dào jīn gǔ qí zhì jiǎ zhòu jiàn jǐ, huàn rán yī xīn, dì yuè. míng nián chūn, xìng xué, yì rú zhī. mìng jiā bīng bù shàng shū. shí róng zhèng dà huài, bāng huá xiān chén gèng cāo fǎ shèn jiǎn xuǎn gǎi zhàn chē jīng huǒ yào zhuān qì xiè zé diǎn shǒu jié jīn qián zhuó duì mǎ liàn dà pào jiǔ shì.
崇禎元年四月,起工部右侍郎,總督河道。尋改兵部,協理戎政。還朝,召見,旋知武會試,事竣入營。故事,冬至郊,列隊扈蹕,用軍八萬五千人。至是,增至十萬有奇。時方郊,總督勛臣缺,邦華兼攝其事。所設雲輦、龍旌、寶纛、金鼓、旗幟、甲冑、劍戟,煥然一新,帝悅。明年春,幸學,亦如之。命加兵部尚書。時戎政大壞,邦華先陳更操法、慎揀選、改戰車、精火藥、專器械、責典守、節金錢、酌兌馬、練大炮九事。
jīng yíng gù yǒu zhàn yì xū mào zhī bì. zhàn yì zhě, qí rén wèi zhū jiāng suǒ yì, yī xiǎo yíng zhì sì wǔ bǎi rén, qiě yǒu mài xián bāo cāo zhū bì. xū mào zhě, wú qí rén, zhū jiāng jí xūn qī yǎn sì háo qiáng yǐ cāng tóu mào xuǎn fēng zhuàng dīng, yuè zhī hòu xiǎng. bāng huá hé hái zhàn yì wàn, qīng xū mào qiān. sān dà yíng jūn shí yú wàn, bàn lǎo ruò. gù shì, jūn quē tīng gào bǔ, lǜ yóu huì dé. bāng huá bì qīn xiào, fēi nián zhuàng lì qiáng zhě bù lù, zì shì jūn xiān mào làn. sān yíng xuǎn fēng wàn, zhuàng dīng qī qiān, xiǎng bèi tā jūn, ér pí ruò bù yì. bāng huá xià lìng, měi bǎ zǒng bīng wǔ bǎi, yuè zì jiǎn wǔ rén, nián bì èr shí wǔ yǐ xià, lì bì èr bǎi wǔ shí jīn yǐ shàng, jì bì jiān gōng shǐ huǒ pào, yuè yī jiè sòng, bǔ xuǎn fēng zhuàng dīng zhī quē, zì shì rén rén sī fèn. sān dà yíng lǐng liù fù jiāng, yòu fēn sān shí liù yíng, guān yǐ sān bǎi liù shí qī rén jì, suǒ yòng yuàn shǐ jiē jī huá. bāng huá àn zuì shí yú rén, yòu xíng yī suì èr kǎo chá zhī lìng, zì shì zhū jiān wèi jí.
京營故有占役、虛冒之弊。占役者,其人為諸將所役,一小營至四五百人,且有賣閒、包操諸弊。虛冒者,無其人,諸將及勛戚、奄寺、豪強以蒼頭冒選鋒壯丁,月支厚餉。邦華核還占役萬,清虛冒千。三大營軍十餘萬,半老弱。故事,軍缺聽告補,率由賄得。邦華必親校,非年壯力強者不錄,自是軍鮮冒濫。三營選鋒萬,壯丁七千,餉倍他軍,而疲弱不異。邦華下令,每把總兵五百,月自簡五人,年必二十五以下,力必二百五十斤以上,技必兼弓矢火炮,月一解送,補選鋒壯丁之缺,自是人人思奮。三大營領六副將,又分三十六營,官以三百六十七人計,所用掾史皆積猾。邦華按罪十餘人,又行一歲二考察之令,自是諸奸為戢。
yíng mǎ é èr wàn liù qiān, zhì shì zhǐ wàn wǔ qiān. tā guān gōng shì dé jiè qí, zǒng dū xié lǐ jí xún shì kē dào, lì yǒu zuò bān mǎ, bù xiào qiě zhé tuó rù qián, yíng mǎ dà hào. bāng huá shǒu jiǎn jǐ bān mǎ sān zhī yī, tā guān jiè mǎ, fēi gōng shì bù dé qí, zì shì làn jiè wèi xī.
營馬額二萬六千,至是止萬五千。他官公事得借騎,總督、協理及巡視科道,例有坐班馬,不肖且折橐入錢,營馬大耗。邦華首減己班馬三之一,他官借馬,非公事不得騎,自是濫借為希。
jīng yíng suì lǐng tài pú yín wàn liù qiān liǎng, tún tián zǐ lì yín qiān liù shí liǎng, kào jūn zhì qì xū tú gōng shí qǔ gěi yān. gè guān qǔ zhī wú dù, suì yòng bù fū. bāng huá jiàn yì, xiān xié lǐ suì qǔ qiān sì bǎi, zǒng dū xún shì dì jié jiǎn, zì shì yíng tǎng suì yù.
京營歲領太僕銀萬六千兩,屯田籽粒銀千六十兩,犒軍制器胥徒工食取給焉。各官取之無度,歲用不敷。邦華建議,先協理歲取千四百,總督巡視遞節減,自是營帑遂裕。
yíng jiāng sān bǎi liù shí, tīng yòng zhě chēng shì. yī guān quē, qǐng tuō fēn zhì. bāng huá xī dù jué, xíng jì rì shěng chéng fǎ. měi xiǎo yíng gè zhì bù, yuè shàng shì zhuàng yú xié lǐ, yǐ dìng diàn zuì. jiù zhì, sān dà yíng wài fù shè sān bèi bīng yíng, yíng sān qiān rén, xiǎng shì zhèng jūn, ér bù xí jì jī, yì wèi háo jiā yǐn mào. bāng huá hé qù sì qiān yú rén, yòu tài lǎo ruò qiān, shū qǐng guī bìng sān dà yíng bù lìng shè, yóu shì róng zhèng dà lí.
營將三百六十,聽用者稱是。一官缺,請託紛至。邦華悉杜絕,行計日省成法。每小營各置簿,月上事狀於協理,以定殿最。舊制,三大營外復設三備兵營,營三千人,餉視正軍,而不習技擊,益為豪家隱冒。邦華核去四千餘人,又汰老弱千,疏請歸併三大營不另設,由是戎政大厘。
cāng chǎng zǒng dū nán jū yì yán: jīng yíng suì zhī mǐ bǎi liù shí liù wàn sì qiān yú shí, shì wàn lì sì shí liù nián zēng wǔ wàn qī qiān yú shí, yí jiǎn shěng. bāng huá yīn shàng yì jūn yǐ shí èr wàn wèi é, xiǎng yǐ bǎi sì shí sì wàn shí wèi é, suì shěng èr shí èr wàn yǒu qí. dì yì bào kě, zhe wèi lìng. dì zhī bāng huá zhōng, zòu wú bù cóng, bāng huá yì gǎn dì zhī, bù gù hòu huàn. zhū shī lì zhě xián cì gǔ, ér yuàn bàng fēn rán yǐ.
倉場總督南居益言:「京營歲支米百六十六萬四千餘石,視萬曆四十六年增五萬七千餘石,宜減省。」邦華因上議軍以十二萬為額,餉以百四十四萬石為額,歲省二十二萬有奇。帝亦報可,著為令。帝知邦華忠,奏無不從,邦華亦感帝知,不顧後患。諸失利者銜次骨,而怨謗紛然矣。
qí nián shí yuè, jī fǔ bèi bīng, jiǎn jīng zú sān qiān shǒu tōng zhōu, èr qiān yuán jì zhōu, zì dū zhū jūn yíng chéng wài, jūn róng shén zhuàng. é yǒu mìng bāng huá jūn chè hái shǒu pí, yú shì zhēn zhě bù gǎn yuǎn chū, shēng xī suì duàn, zé qǐng fáng kòu zéi, jī jiān dié, sàn jiān guǐ, jìn é yán. bāng huá zì wén jǐng, yī bù jiě dài, juān zī zào pào chē jí zhū huǒ qì, yòu yǐ wài chéng dān báo, zì qǐng chū shǒu. ér zhū bù chěng zhī tú, nǎi gòu fēi yǔ rù dà nèi. xiāng chéng bó lǐ shǒu qí dū jīng yíng, yì xián bāng huá è jǐ, chéng jiān dǐ qī. bāng huá zì wēi, shàng shū chén qíng, guī mìng yú dì. huì mǎn guì bīng jù dà qīng bīng dé shèng mén wài, chéng shàng fā dà pào zhù guì, wù shāng guì bīng duō. dū chá yuàn dōu shì zhāng dào zé suì hé bāng huá, yán guān jiāo zhāng lùn liè, suì bà bāng huá xián zhù. zì shì dài zhě yǐ wèi jiè, lǜ yīn xún gū xī, róng zhèng bù kě wèn yǐ. bāng huá qián hòu bà miǎn jiā jū èr shí nián. fù tíng jiàn wú yàng.
其年十月,畿輔被兵,簡精卒三千守通州,二千援薊州,自督諸軍營城外,軍容甚壯。俄有命邦華軍撤還守陴,於是偵者不敢遠出,聲息遂斷,則請防寇賊,緝間諜,散奸宄,禁訛言。邦華自聞警,衣不解帶,捐貲造炮車及諸火器,又以外城單薄,自請出守。而諸不逞之徒,乃構蜚語入大內。襄城伯李守錡督京營,亦銜邦華扼己,乘間詆諆。邦華自危,上疏陳情,歸命於帝。會滿桂兵拒大清兵德勝門外,城上發大炮助桂,誤傷桂兵多。都察院都事張道澤遂劾邦華,言官交章論列,遂罷邦華閒住。自是代者以為戒,率因循姑息,戎政不可問矣。邦華前後罷免家居二十年。父廷諫無恙。
shí èr nián sì yuè, qǐ nán jīng bīng bù shàng shū, dìng yíng zhì, tài bù jí zhī jiāng, bìng fēn shè zhī yíng. wèi shǒu jiāng nán bù ruò shǒu jiāng běi, fáng xià liú bù ruò fáng shàng liú. nǎi yóu pǔ kǒu lì chú quán jiāo hé, xiāng xíng shì, huì tú yǐ xiàn. yú pǔ kǒu zhì yán jiāng dí tái, yú chú shè shù zú, yú chí hé jiàn chéng yuán, yú chú jiāo yān hóu zé zhú bǎo yú ǒu táng. hé zāo tú lù, qǐng yǐ lì zhī tài píng. yòu qǐng kāi fǔ cǎi shí zhī shān, zhì shào tài píng zhī gǎng, dà kěn dāng tú xián tián shù wàn qǐng zī jūn chǔ. xú zhōu, nán běi yào hài, shuǐ lù jiāo huì, qǐng sù zhòng bīng, shè zǒng dū, piàn xí zhēng diào, diàn líng jīng wàn quán zhī shì. jiē xià suǒ sī, wèi jí xíng, yǐ fù yōu qù.
十二年四月,起南京兵部尚書,定營制,汰不急之將,並分設之營。謂守江南不若守江北,防下流不若防上流。乃由浦口歷滁、全椒、和,相形勢,繪圖以獻。於浦口置沿江敵台,於滁設戍卒,於池河建城垣,於滁、椒咽喉則築堡於藕塘。和遭屠戮,請以隸之太平。又請開府採石之山,置哨太平之港,大墾當塗閒田數萬頃資軍儲。徐州,南北要害,水陸交會,請宿重兵,設總督,片檄徵調,奠陵京萬全之勢。皆下所司,未及行,以父憂去。
shí wǔ nián dōng, qǐ gù guān, zhǎng nán jīng dū chá yuàn shì, é dài liú zōng zhōu wèi zuǒ dōu yù shǐ. dū chéng bèi bīng, jí rì qǐng dū dōng nán yuán bīng rù wèi, lì jí shàng dào. míng nián sān yuè dǐ jiǔ jiāng. zuǒ liáng yù kuì bīng shù shí wàn, shēng yán xiǎng fá, yù jì tǎng yú nán jīng, méng chōng bì jiāng dōng xià. liú dū shì mín yī xī shù xǐ, wén wǔ dà lì xiāng gù è yí. bāng huá tàn yuē: zhōng yuán ān jìng tǔ, dōng nán yī jiǎo ěr. shēn wèi dà chén, rěn zuò shì jué liè, xiù shǒu jú wài ér qù hū! nǎi tíng zhōu cǎo xí gào liáng yù, zé yǐ dà yì. liáng yù qì jǔ, dá shū yǔ pō gōng. bāng huá yòng pián yí fā jiǔ jiāng kù yín shí wǔ wàn xiǎng zhī, ér shēn rù qí jūn, kāi chéng wèi láo. liáng yù jí qí xià jiē gǎn jī, shì shā zéi bào guó, yī jūn suì ān. dì wén zhī, dà xǐ, bì jiàn jiā láo. bāng huá guì zòu yí shí, shù zhào qǐ lì, wēn yǔ rú jiā rén, zhōng guān bǐng xī yuǎn fú. qí hòu zhào duì bǎi guān, dì zhé mù zhù bāng huá yún. jiù lì, yù shǐ chū xún, huí dào kǎo hé. bāng huá wèi huí dào ér hòu chù, hài zhèng yǐ duō. lùn bà xún àn xún yán yù shǐ gè yī rén. fèng mìng kǎo shì yù shǐ, chù mào làn zhě yī rén, zhuī chù yù shǐ wú xiǎn guò ér xiān rèn tuī guān zhe tān shēng zhě yī rén. tái zhōng shǐ wèi fǎ.
十五年冬,起故官,掌南京都察院事,俄代劉宗周為左都御史。都城被兵,即日請督東南援兵入衛,力疾上道。明年三月抵九江。左良玉潰兵數十萬,聲言餉乏,欲寄帑於南京,艨艟蔽江東下。留都士民一夕數徙,文武大吏相顧愕眙。邦華嘆曰:「中原安靜土,東南一角耳。身為大臣,忍坐視決裂,袖手局外而去乎!」乃停舟草檄告良玉,責以大義。良玉氣沮,答書語頗恭。邦華用便宜發九江庫銀十五萬餉之,而身入其軍,開誠慰勞。良玉及其下皆感激,誓殺賊報國,一軍遂安。帝聞之,大喜,陛見嘉勞。邦華跪奏移時,數詔起立,溫語如家人,中官屏息遠伏。其後召對百官,帝輒目注邦華雲。舊例,御史出巡,回道考核。邦華謂回道而後黜,害政已多。論罷巡按、巡鹽御史各一人。奉命考試御史,黜冒濫者一人,追黜御史無顯過而先任推官著貪聲者一人。台中始畏法。
shí qī nián èr yuè, lǐ zì chéng xiàn shān xī. bāng huá mì shū qǐng dì gù shǒu jīng shī, fǎng yǒng lè cháo gù shì, tài zǐ jiān guó nán dōu. jū shù rì wèi dé mìng, yòu qǐng dìng yǒng èr wáng fēn fēng tài píng níng guó èr fǔ, gǒng hù liǎng jīng. dì dé shū yì dòng, rào diàn xíng, qiě dú qiě tàn, jiāng xíng qí yán. huì dì zhào duì qún chén, zhōng yǔn lǐ míng ruì shū yán nán qiān biàn, gěi shì zhōng guāng shí hēng yǐ chàng yán xiè mì jiū zhī. dì yuē: guó jūn sǐ shè jì, zhèng yě, zhèn zhì dìng yǐ. suì bà bāng huá cè bù yì. wèi jǐ, zéi bī dū chéng, jí yì nèi gé yán shì. wèi zǎo dé màn yīng yuē: gū dài zhī. bāng huá tài xī ér chū. yǐ, lǜ zhū yù shǐ dēng chéng, qún yǎn jù zhī bù dé shàng. shí bā rì, wài chéng xiàn, zǒu sù wén xìn guó cí. míng rì, nèi chéng yì xiàn, nǎi sān yī xìn guó yuē: bāng huá sǐ guó nán, qǐng cóng xiān shēng yú jiǔ jīng yǐ. wèi shī yuē: táng táng zhàng fū xī shèng xián wèi tú, zhōng xiào dà jié xī shì sǐ mí yú, lín wēi shòu mìng xī wú wú kuì wú. suì tóu huán ér jué. zèng tài bǎo lì bù shàng shū, shì zhōng wén. běn cháo cì shì zhōng sù.
十七年二月,李自成陷山西。邦華密疏請帝固守京師,仿永樂朝故事,太子監國南都。居數日未得命,又請定、永二王分封太平、寧國二府,拱護兩京。帝得疏意動,繞殿行,且讀且嘆,將行其言。會帝召對群臣,中允李明睿疏言南遷便,給事中光時亨以倡言泄密糾之。帝曰:「國君死社稷,正也,朕志定矣。」遂罷邦華策不議。未幾,賊逼都城,亟詣內閣言事。魏藻德漫應曰:「姑待之。」邦華太息而出。已,率諸御史登城,群奄拒之不得上。十八日,外城陷,走宿文信國祠。明日,內城亦陷,乃三揖信國曰:「邦華死國難,請從先生於九京矣。」為詩曰:「堂堂丈夫兮聖賢為徒,忠孝大節兮誓死靡渝,臨危授命兮吾無愧吾。」遂投繯而絕。贈太保、吏部尚書,諡忠文。本朝賜諡忠肅。
wáng jiā yàn, zì kāi měi, pú tián rén. tiān qǐ èr nián jìn shì. shòu kāi huà zhī xiàn, diào lán xī. zhuó xíng kē gěi shì zhōng, dàn jī quán guì wú suǒ bì.
王家彥,字開美,莆田人。天啟二年進士。授開化知縣,調蘭溪。擢刑科給事中,彈擊權貴無所避。
chóng zhēn sì nián, qǐng shì dà xué shì qián lóng xī yú yù, lóng xī dé jiǎn sǐ. qǐng tuī xíng àn yuè zòu bào lì yú sì fāng, yù qiú dé wú jiǔ yān. mǐn hǎi dào liú xiāng rǎo jùn yì, fǔ zhèn zhuī jiǎo duō shī lì, cháo yì zhào mù, jiāng dà jǔ. jiā yàn yán: jiù zhì, wèi suǒ jūn xì yú guān, wú bié bīng yì wú bié jiāng, tǒng yú gè wèi zhī zhǐ huī. zhài shè hào chuán, liáo luò hū yīng, yòu tiān shè yóu jī děng guān, suī zhī yáng qióng gǎng, gē chuán xiāng wàng. chén yú yǐ jīn rì cè fáng hǎi, mò ruò fù jiù zhì, qín xùn liàn. liàn zé wèi suǒ jūn jiē jìn zú, bù liàn suī tiān shè zhào mù bīng, yóu qū shì rén ér zhàn zhī, mí xiǎng rǎo mín wú yì, zéi zhōng bù néng jǐn. shí yǐ wèi míng yán. fèng mìng xún qīng, suǒ tiáo zòu duō yì xíng.
崇禎四年,請釋大學士錢龍錫於獄,龍錫得減死。請推行按月奏報例於四方,獄囚得無久淹。閩海盜劉香擾郡邑,撫鎮追剿多失利,朝議召募,將大舉。家彥言:「舊制,衛所軍餼於官,無別兵亦無別將,統於各衛之指揮。寨設號船,聊絡呼應,又添設游擊等官,雖支洋窮港,戈船相望。臣愚以今日策防海,莫若復舊制,勤訓練。練則衛所軍皆勁卒,不練雖添設召募兵,猶驅市人而戰之,糜餉擾民無益,賊終不能盡。」時以為名言。奉命巡青,所條奏多議行。
xiān shì, lóng qìng jiān tài pú zhǒng mǎ é cún shí èr wàn wǔ qiān, biān mǎ zhì èr shí liù wàn. yán zhě yǐ mín jiān zuì kǔ yǎng mǎ, suǒ nà mǎ yòu bù zú yòng, yì mǎ zhēng yín shí liǎng, jiā cǎo liào yín èr liǎng, suì kě dé yín bǎi sì shí sì wàn liǎng. zhōng shū yáng bó chí bù kě, zhào zhé qí bàn, ér mǎ zhèng shǐ biàn. wàn lì jiǔ nián yì jǐn xíng gǎi zhé, nán sì suì zhēng yín èr shí èr wàn, běi sì wǔ shí yī wàn, yín rù jiǒng sì ér mǎ zhèng rì chí. jiā yàn jí chén qí bì, qǐng gǎi guó chū zhǒng mǎ jí xī fān chá mǎ zhī zhì. yòu bān jūn jiù é shí liù wàn, hòu jiǎn zhì qī wàn, zhì shì zhǐ èr wàn yǒu qí, gèng yǒu jiàn yì jǐn zhēng xíng liáng yuè liáng, miǎn qí fān shàng zhě. jiā yàn shí xún jīng yíng, lì chén bù kě, qiě qǐng miǎn qí gōng yì, jǐn guī háng wǔ. dì jiē bāo nà qí yán. zūn huà tiě yě jiǔ fèi, jiān mín qǐng kāi zhī, jiā yàn yán yǒu hài wú lì. fù yǒu qǐng kāi kāi huà yún wù shān yǐ xìng tún zhě, yì yǐ jiā yàn yán ér zhǐ.
先是,隆慶間太僕種馬額存十二萬五千,邊馬至二十六萬。言者以民間最苦養馬,所納馬又不足用,議馬征銀十兩,加草料銀二兩,歲可得銀百四十四萬兩。中樞楊博持不可,詔折其半,而馬政始變。萬曆九年議盡行改折,南寺歲征銀二十二萬,北寺五十一萬,銀入冏寺而馬政日弛。家彥極陳其弊,請改國初種馬及西番茶馬之制。又班軍舊額十六萬,後減至七萬,至是止二萬有奇,更有建議盡征行糧、月糧,免其番上者。家彥時巡京營,力陳不可,且請免其工役,盡歸行伍。帝皆褒納其言。遵化鐵冶久廢,奸民請開之,家彥言有害無利。復有請開開化雲霧山以興屯者,亦以家彥言而止。
lǚ qiān hù kē dōu gěi shì zhōng. jūn xìng xiǎng qū, zǒng dū lú xiàng shēng yǒu yīn liáng jiā xiǎng zhī yì, hù bù shàng shū hóu xún qǐng yú wèi bèi kòu zhī dì, shì dài fū jiā fù yín liǎng zhě, jiā èr qián mín jiān wǔ liǎng yǐ shàng zhě, liǎng jiā yī qián. jiā yàn yán: mín fù wǔ liǎng shàng zhě, lǜ bǎi shí jiā chéng yī hù, fēi fù mín, bù kě yǐ juān xuē. jūn shí bù zú, jī fǔ shān dōng hé nán jiāng běi zhào mǎi mǐ dòu shū tiān jīn, zhì jiǔ shí yú wàn shí, lì xū qīn hào lǜ shù shí wàn. jiā yàn qǐng yán zhì, dì bìng cǎi nà yān. yōu guī.
屢遷戶科都給事中。軍興餉詘,總督盧象升有因糧加餉之議,戶部尚書侯恂請於未被寇之地,士大夫家賦銀兩者,加二錢;民間五兩以上者,兩加一錢。家彥言:「民賦五兩上者,率百十家成一戶,非富民,不可以朘削。」軍食不足,畿輔、山東、河南、江北召買米豆輸天津,至九十餘萬石,吏胥侵耗率數十萬。家彥請嚴治,帝並採納焉。憂歸。
shí èr nián qǐ lì kē dōu gěi shì zhōng. liú kòu rì chì, yuán mò lì zuī mín, mín yì zǒu wèi dào. dào rì duō, mín shēng rì cù. jiā yàn shàng shū yuē: chén jiàn qín jìn zhī jiān, jī mín xiāng shān, qiān bǎi wèi qún. qí shǐ lǜ zì yī xiāng yī yì, shǒu lìng zǎo wèi zhī suǒ, qǔ zhōu guān huāng zhèng shí èr ér xíng zhī, mín hé zhì jiē zhǒng wèi dào, dào hé zhì kuì liè yǐ jí? lùn zhě wèi gōng lìng shǐ rán, cuī kē jí zhě shū shàng kǎo, dū zé yán zhě hào xún liáng, bù xiào ér mò zhě yǐ shù shī jì qí tāo tiè, yī èr xián míng lì shù yú wén fǎ, zhǎn bù mò yóu. wéi shāo kuān wén wǎng, yī lìng fǔ suī, dào zhī jù zhě kě sàn, sàn zhě kě bù fù jù. yòu jiù zhì bǔ huáng lìng, lì bù suì jiǔ yuè bān kān hé yú yǒu sī, qǐng shí yì jǔ xíng. dì jiē nà zhī. zhuó dà lǐ chéng, jìn běn sì shǎo qīng.
十二年起吏科都給事中。流寇日熾,緣墨吏朘民,民益走為盜。盜日多,民生日蹙。家彥上疏曰:「臣見秦、晉之間,饑民相煽,千百為群。其始率自一鄉一邑,守令早為之所,取《周官荒政十二》而行之,民何至接踵為盜,盜何至潰裂以極?論者謂功令使然,催科急者書上考,督責嚴者號循良,不肖而墨者以束濕濟其饕餮,一二賢明吏束於文法,展布莫由。惟稍寬文網,壹令撫綏,盜之聚者可散,散者可不復聚。又舊制捕蝗令,吏部歲九月頒勘合於有司,請實意舉行。」帝皆納之。擢大理丞,進本寺少卿。
shí wǔ nián qiān tài pú qīng. jiā yàn xiàng yán mǎ zhèng, dì xià bīng bù xí shǎn xī dū fǔ, wèi néng xíng. zhì shì, sì shū yán mǎ hào zhī gù, qǐng xíng guān mù jí jīn pái chà fā yí zhì. qiě yán: kè mǎ gǎi zhé, jiù zēng zhì èr shí sì wàn liǎng, yǐ zhòng kùn. yáng sì chāng bù xù mín, fù zēng sān shí qī wàn, zhì jiù é fǎn bū, bù kě bù lí zhèng. dì shǒu qí shū, yǔ zhí zhèng yuē: jiā yàn zòu jiē shàn. chì yì xíng. rán jūn xìng fāng jí, bù néng jǐn jǔ yě.
十五年遷太僕卿。家彥向言馬政,帝下兵部檄陝西督撫,未能行。至是,四疏言馬耗之故,請行官牧及金牌差發遺制。且言:「課馬改折,舊增至二十四萬兩,已重困。楊嗣昌不恤民,復增三十七萬,致舊額反逋,不可不釐正。」帝手其疏,語執政曰:「家彥奏皆善。」敕議行。然軍興方亟,不能盡舉也。
qǐng zhī, zhuó hù bù yòu shì láng. dū chéng bèi bīng, mìng xié lǐ róng zhèng. jí rì dēng pí, yuè shì nèi wài chéng shí liù mén. xuě yè, xié yī dēng, bù xún chéng dié, rén wú zhī zhě. yì rì xiào qín duò, jiāng shì jiē fú, zhēng zì lì. chū, fēn shǒu fù chéng mén, hòu yí ān dìng mén, qǐn chù chéng lóu zhě bàn suì. jiě yán, cì yàn wǔ mén, zēng zhì yī děng.
頃之,擢戶部右侍郎。都城被兵,命協理戎政。即日登陴,閱視內外城十六門。雪夜,攜一燈,步巡城堞,人無知者。翊日校勤惰,將士皆服,爭自勵。初,分守阜成門,後移安定門,寢處城樓者半歲。解嚴,賜宴午門,增秩一等。
shí qī nián èr yuè, tíng tuī hù bù shàng shū. dì yuē: róng zhèng fēi jiā yàn bù kě. tè liú rèn. zéi bī jīng shī, xiāng chéng bó lǐ guó zhēn dū jīng yíng, yòu mìng zhòng guān wáng dé huà jǐn dū nèi wài jūn. guó zhēn fā sān dà yíng jūn chéng wài, shǒu pí yì shǎo. zhū jūn jì chū chéng, jiàn zéi zhé jiàng, jiàng zú fǎn gōng chéng, chéng shàng rén jiē qí chái, yì wú gù zhì. tíng chén fēn mén shǒu, jiā yàn shǒu ān dìng mén. hào lìng jìn zhǐ yóu zhōng guān, jǔ zhū chén wú dé dēng chéng, yòu zhuì pàn jiān dù xūn shàng, yǔ mì yuē ér qù. dì shǒu chì bīng bù shàng shū zhāng jìn yàn dēng chéng chá shì, jiā yàn cóng, zhōng guān yóu gù jù, shì zhī shǒu chì, wèn xūn ān zài, yuē: qù yǐ. qín jìn èr wáng yù shàng chéng, jiā yàn yuē: èr wáng jiàng zéi, jí zéi yě. zéi ān dé shàng! dùn zú kū. xié jìn yàn yì gōng mén qǐng jiàn, bù dé rù. lí míng, chéng xiàn, jiā yàn tóu chéng xià, bù sǐ, zì yì yú mín shě, zāo zéi fén, cán qí yī bì, pū shōu qí yú tǐ yān. zèng tài zǐ tài bǎo bīng bù shàng shū, shì zhōng duān. běn cháo cì shì zhōng yì.
十七年二月,廷推戶部尚書。帝曰:「戎政非家彥不可。」特留任。賊逼京師,襄城伯李國禎督京營,又命中官王德化盡督內外軍。國禎發三大營軍城外,守陴益少。諸軍既出城,見賊輒降,降卒反攻城,城上人皆其儕,益無固志。廷臣分門守,家彥守安定門。號令進止由中官,沮諸臣毋得登城,又縋叛監杜勛上,與密約而去。帝手敕兵部尚書張縉彥登城察視,家彥從,中官猶固拒,示之手敕,問勛安在,曰:「去矣。」秦、晉二王欲上城,家彥曰:「二王降賊,即賊也。賊安得上!」頓足哭。偕縉彥詣宮門請見,不得入。黎明,城陷,家彥投城下,不死,自縊於民舍,遭賊焚,殘其一臂,仆收其餘體焉。贈太子太保、兵部尚書,諡忠端。本朝賜諡忠毅。
mèng zhào xiáng, zì yǔn jí, shān xī zé zhōu rén yě. shì jí jiāo hé, jǔ yú xiāng, jiǔ fù huì shì. tiān qǐ èr nián shǐ zhuó dì, chú dà lǐ zuǒ píng shì.
孟兆祥,字允吉,山西澤州人也。世籍交河,舉於鄉,九赴會試。天啟二年始擢第,除大理左評事。
chóng zhēn chū, qiān lì bù jī xūn zhǔ shì, lì wén xuǎn yuán wài láng. mén shēng yè xuǎn qǐng shàn dì, zhào xiáng zhèng sè jù zhī, qí rén sǒng rán tuì. jìn jī xūn láng zhōng, lì kǎo gōng. wǔ quán yào, biǎn xíng rén sī fù, shāo qiān guāng lù chéng, jìn shǎo qīng. lì zuǒ tōng zhèng tài pú qīng, xuán jìn tōng zhèng shǐ, bài xíng bù yòu shì láng.
崇禎初,遷吏部稽勛主事,歷文選員外郎。門生謁選請善地,兆祥正色拒之,其人悚然退。進稽勛郎中,歷考功。忤權要,貶行人司副,稍遷光祿丞,進少卿。歷左通政、太僕卿,旋進通政使,拜刑部右侍郎。
zéi báo dū chéng, zhào xiáng fēn shǒu zhèng yáng mén. xiāng chéng bó lǐ guó zhēn tǒng jīng yíng jūn, jī yuè xiǎng bù yǔ, shì wú gù zhì. chéng xiàn, zhào xiáng yuē: shè jì yǐ fù, wú jiāng ān zhī! zì jīng yú mén xià.
賊薄都城,兆祥分守正陽門。襄城伯李國禎統京營軍,稽月餉不予,士無固志。城陷,兆祥曰:「社稷已覆,吾將安之!」自經於門下。
zhǎng zi zhāng míng, zì gāng yí, fǔ chéng jìn shì, zhào xiáng huī zhī yuē: wǒ sǐ, rǔ kě qù. duì yuē: jūn fù dà jié yě, jūn wáng fù sǐ, wǒ hé shēng wèi! nǎi tóu huán yú fù zhī cè. zhào xiáng qī lǚ, zhāng míng qī wáng xiāng xiàng kū, jì ér yuē: bǐ fù zǐ sǐ zhōng yǐ, wǒ èr rén dú bù néng sǐ hū! jiē zì yì. zhào xiáng zèng xíng bù shàng shū, shì zhōng zhēn, zhāng míng hé nán dào yù shǐ, shì jié mǐn. běn cháo cì zhào xiáng shì zhōng jìng, zhāng míng zhēn xiào.
長子章明,字綱宜,甫成進士,兆祥揮之曰:「我死,汝可去。」對曰:「君父大節也,君亡父死,我何生為!」乃投繯於父之側。兆祥妻呂,章明妻王相向哭,既而曰:「彼父子死忠矣,我二人獨不能死乎!」皆自縊。兆祥贈刑部尚書,諡忠貞,章明河南道御史,諡節愍。本朝賜兆祥諡忠靖,章明貞孝。
shī bāng yào, zì ěr tāo, yú yáo rén. wàn lì sì shí yī nián jìn shì. bù lè wèi lì, gǎi shùn tiān wǔ xué jiào shòu, lì guó zi bó shì gōng bù yíng shàn zhǔ shì, jìn yuán wài láng. wèi zhōng xián xìng sān diàn gōng, zhū cáo láng bēn zǒu qí mén, bāng yào bù wǎng. zhōng xián yù kùn zhī, shǐ chāi běi táng, qī wǔ rì, shì dà fēng bá wū, miǎn qiào zé. yòu shǐ zuò shòu wěn, fǎng jiā jìng jiān zhì, mò kǎo. mèng shén gào zhī, fā dì dé wěn, jiā jìng jiù wù yě, zhōng xián bù néng nán.
施邦曜,字爾韜,餘姚人。萬曆四十一年進士。不樂為吏,改順天武學教授,歷國子博士、工部營繕主事,進員外郎。魏忠賢興三殿工,諸曹郎奔走其門,邦曜不往。忠賢欲困之,使拆北堂,期五日,適大風拔屋,免譙責。又使作獸吻,仿嘉靖間制,莫考。夢神告之,發地得吻,嘉靖舊物也,忠賢不能難。
qiān tún tián láng zhōng, shāo qiān zhāng zhōu zhī fǔ, jǐn zhī shǔ xiàn jiān dào zhǔ míng, měi fā zhé dé, hé jùn jīng wèi shén. dào liú xiāng lǐ kuí qí héng hǎi shàng, bāng yào zhí xiāng mǔ yòu zhī, xiāng jiù qín. kuí qí yuán zhèng zhī lóng shì qǐng fǔ, bāng yào yán yú xún fǔ zōu wéi liǎn tǎo píng zhī. qiān fú jiàn fù shǐ zuǒ cān zhèng sì chuān àn chá shǐ fú jiàn zuǒ bù zhèng shǐ, bìng yǒu shēng.
遷屯田郎中,稍遷漳州知府,盡知屬縣奸盜主名,每發輒得,闔郡驚為神。盜劉香、李魁奇橫海上,邦曜縶香母誘之,香就擒。魁奇援鄭芝龍事請撫,邦曜言於巡撫鄒維璉討平之。遷福建副使、左參政、四川按察使、福建左布政使,並有聲。
huò kuì zhī zhū mò zhú zhě, zǐ zi zài páng qǐng shòu zhī. yuē: bù kě. wǒ shòu zhī, jí bǐ dé yǐ chéng jiān ér cháng wǒ, wǒ zé shì zhī yǐ kě yù zhī mén yǐ. xìng hǎo shān shuǐ. huò quàn zhī yóu é méi, yuē: shàng guān yóu lǎn, dòng fán shǔ lì zhī yīng, shāng xiǎo mín jǐ xǔ wù lì yǐ. qí jié jǐ ài mín rú cǐ.
或饋之朱墨竹者,姊子在旁請受之。曰:「不可。我受之,即彼得以乘間而嘗我,我則示之以可欲之門矣。」性好山水。或勸之游峨嵋,曰:「上官遊覽,動煩屬吏支應,傷小民幾許物力矣。」其潔己愛民如此。
lì liǎng jīng guāng lù sì qīng, gǎi tōng zhèng shǐ. huáng dào zhōu jì zhé guān, fù dǎi xià zhào yù. guó zi shēng tú zhòng jí shàng shū sòng zhī, bāng yào bù wèi fēng jìn, ér dà shǔ qí fù fēng yuē: shū bù bì shàng, lùn bù kě bù cún. zhòng jí hé bāng yào, bāng yào yǐ fù fēng shàng. dì jiàn qí shǔ yǔ, nù, xià zhòng jí yù, ér duó bāng yào guān. yú nián qǐ nán jīng tōng zhèng shǐ. rù dōu bì jiàn, chén xué shù lì zhì yòng bīng cái fù sì shì, dì gǎi róng nà yān. chū dōu sān rì, mìng zhòng shǐ zhào hái, yuē: nán jīng wú shì, liú cǐ wèi zhèn xiào lì. lì bù tuī xíng bù yòu shì láng. dì yuē: bāng yào qīng zhí, kě zuǒ fù dōu yù shǐ. shí chóng zhēn shí liù nián shí èr yuè yě.
歷兩京光祿寺卿,改通政使。黃道周既謫官,復逮下詔獄。國子生塗仲吉上書訟之,邦曜不為封進,而大署其副封曰:「書不必上,論不可不存。」仲吉劾邦曜,邦曜以副封上。帝見其署語,怒,下仲吉獄,而奪邦曜官。逾年起南京通政使。入都陛見,陳學術、吏治、用兵、財賦四事,帝改容納焉。出都三日,命中使召還,曰:「南京無事,留此為朕效力。」吏部推刑部右侍郎。帝曰:「邦曜清執,可左副都御史。」時崇禎十六年十二月也。
míng nián, zéi báo jìn jiāo. bāng yào yǔ bīng bù shàng shū zhāng jìn yàn xí tiān xià bīng qín wáng, jìn yàn màn fú shěng, bāng yào tài xī ér qù. chéng xiàn, qū zhǎng ān mén, wén dì bēng, tòng kū yuē: jūn xùn shè jì yǐ, chén zǐ kě tōu shēng zāi! jí jiě dài zì jīng. pū jiù zhī sū, hèn yuē: shì ér wù wǒ! zéi mǎn qú xiàng, bù dé hái dǐ shě, wàng mén qiú yì, zhé wèi jū mín suǒ huī. nǎi mìng jiā rén shì xìn shí zá jiāo jiǔ, jí tú zhōng fú zhī, xuè bèng liè ér zú.
明年,賊薄近郊。邦曜語兵部尚書張縉彥檄天下兵勤王,縉彥慢弗省,邦曜太息而去。城陷,趨長安門,聞帝崩,慟哭曰:「君殉社稷矣,臣子可偷生哉!」即解帶自經。仆救之蘇,恨曰:「是兒誤我!」賊滿衢巷,不得還邸舍,望門求縊,輒為居民所麾。乃命家人市信石雜澆酒,即途中服之,血迸裂而卒。
bāng yào shǎo hǎo wáng shǒu rén zhī xué, yǐ lǐ xué wén zhāng jīng jì sān fēn qí shū ér dú zhī, mù yì wú qióng. lǔ shí shēng zhě, lǐ tóng nián shēng yě, guān shù jí shì, mò jīng shī. bāng yào shǒu zhì hán liǎn, yǐ nǚ qī qí zi. cháng mǎi yī bì, mìng sǎ sǎo, zhì dōng yú, pěng huì níng shì ér qì. guài wèn zhī, yuē: cǐ xiān rén yù shǐ zhái yě. shí duò huán zī dì, bù jué qī chuàng ěr. bāng yào jí fēn jià nǚ zī, zé shì rén guī zhī. qí dǔ yú nèi xíng rú cǐ. zèng tài zǐ shǎo bǎo zuǒ dōu yù shǐ, shì zhōng jiè. běn cháo cì shì zhōng mǐn.
邦曜少好王守仁之學,以理學、文章、經濟三分其書而讀之,慕義無窮。魯時生者,里同年生也,官庶吉士,歿京師。邦曜手治含斂,以女妻其子。嘗買一婢,命灑掃,至東隅,捧篲凝視而泣。怪問之,曰:「此先人御史宅也。時墮環茲地,不覺悽愴耳。」邦曜即分嫁女資,擇士人歸之。其篤於內行如此。贈太子少保、左都御史,諡忠介。本朝賜諡忠愍。
líng yì qú, zì jùn fǔ, wū chéng rén. tiān qǐ wǔ nián jìn shì. chú xíng rén. chóng zhēn sān nián shòu lǐ kē gěi shì zhōng, zhī wú bù yán. sān hé zhī xiàn liú mèng wěi shī xiǎng yín sān qiān, zé cháng jí, zì yì sǐ, yǒu sī zé qí jiā. yì qú yán: yǐ jīn qián yǔn mìng lì, kǒng tiān xià yì cháo tíng zhòng jīn, yì bù zài dào yě. dì tè yuán zhī. yí xìng lì yáng jí suì ān shòu chāng mín luàn, fén lüè jù shì. yì qú yán: wèi yǔ lín jūn fén lǐng jūn zhāng yí dì, gāo huān yǐ wèi tiān xià shì kě zhī, rì zhě gào mì jiàn qǐ, fān guó hàn zōng rù jīng yuè zòu, lǐ lǘ xiǎo gù jiào hūn shēng yuān, pū shù wǔ jiā zhǎng, xià lì qián shàng guān, shì kuài chí jìn shēn, cǐ chūn qiū suǒ wèi liù nì yě. tiān xià suǒ yǐ zhì, shì shàng xià zhī fēn. fáng wéi jué liè, jí jiǔ zhòng ān suǒ jiè yǐ tí qiè wàn líng zāi! yì qú yǔ wēn tǐ rén tóng lǐ, wú suǒ fù lì. gěi shì zhōng liú hán huī hé tǐ rén nǐ zhǐ shī dāng, bèi biǎn èr zhì. yì qú yán: jiàn guān bù dé guī zhí zhèng shī, ér wěi shēn chì quán yú bù yuàn, fǎn dé zhì yán lù. dà chén yǐ lǎn quán wèi fèng zhǐ, xiǎo chén yǐ jié shé wèi jǐn zhí, jiāng yí guó jiā wú qióng yōu. bīng bù shàng shū zhāng fèng yì xù fèi jiāng chén zhuàng yóu gōng, wèi gěi shì zhōng liú chāng suǒ bó, chāng fǎn bèi chì. yì qú yán: jīn shàng xià jǐn xiāng méng, jiāng yì qī bì wèi shén. guān fāng jǐn làn xùn, wǔ biàn xìng gōng wèi shén. zhōng shū bù zhí, shě qí dà, zhāi qí xì, yǐ zú wèi yán zhě xiū. biàn shū yī rù, diào yòng suí zhī. zì jīn jiān bì cóng shēng, gōng zuì dào zhì, yán zhě jiāng dù kǒu. bù nà.
凌義渠,字駿甫,烏程人。天啟五年進士。除行人。崇禎三年授禮科給事中,知無不言。三河知縣劉夢煒失餉銀三千,責償急,自縊死,有司責其家。義渠言:「以金錢殞命吏,恐天下議朝廷重金,意不在盜也。」帝特原之。宜興、溧陽及遂安、壽昌民亂,焚掠巨室。義渠言:「魏羽林軍焚領軍張彝第,高歡以為天下事可知,日者告密漸啟,藩國悍宗入京越奏,里閭小故叫閽聲冤,仆豎侮家長,下吏箝上官,市儈持縉紳,此《春秋》所謂六逆也。天下所以治,恃上下之分。防維決裂,即九重安所藉以提挈萬靈哉!」義渠與溫體仁同里,無所附麗。給事中劉含輝劾體仁擬旨失當,被貶二秩。義渠言:「諫官不得規執政失,而委申飭權於部院,反得制言路。大臣以攬權為奉旨,小臣以結舌為盡職,將貽國家無窮憂。」兵部尚書張鳳翼敘廢將陳狀猷功,為給事中劉昌所駁,昌反被斥。義渠言:「今上下盡相蒙,疆埸欺蔽為甚。官方盡濫徇,武弁幸功為甚。中樞不職,舍其大,摘其細,已足為言者羞。辨疏一入,調用隨之。自今奸弊叢生,功罪倒置,言者將杜口。」不納。
sān qiān bīng kē dōu gěi shì zhōng. dōng jiāng zì máo wén lóng hòu, pàn zhě jiē zhǒng. yì qú yán: dōng dǎo gū xuán hǎi wài, zhuǎn xiǎng jiān, xiàng yǎng gěi cháo xiān. jīn lù zǔ jué bù dé shí, nèi kuì kě lǜ. jū wú hé, zhòng guǒ kuì, xié shuài qiú fǔ. yì qú yán: qǐng yáng fǔ yīn jiǎo, tóng è bì xiāng qiāng. jí mìng xīn shuài chū hǎi, yì qú yán: jiān qú sàn dǎng yí sù, sù zé kě tú gōng, chí zé gēng shēng tā xìn. hòu qí yǔ jiē yàn.
三遷兵科都給事中。東江自毛文龍後,叛者接踵。義渠言:「東島孤懸海外,轉餉艱,向仰給朝鮮。今路阻絕不得食,內潰可慮。」居無何,眾果潰,挾帥求撫。義渠言:「請陽撫陰剿,同惡必相戕。」及命新帥出海,義渠言:「殲渠散黨宜速,速則可圖功,遲則更生他釁。」後其語皆驗。
yì qú jū jiàn yuán jiǔ nián, jiàn bái duō. lì kē gěi shì zhōng liú ān xíng è zhī, yǐ nián lì chū yì qú fú jiàn cān zhèng. xún qiān àn chá shǐ, zhuǎn shān dōng yòu bù zhèng shǐ, suǒ zhì yǒu qīng cāo. zhào bài nán jīng guāng lù sì qīng, shǔ yīng tiān yǐn shì.
義渠居諫垣九年,建白多。吏科給事中劉安行惡之,以年例出義渠福建參政。尋遷按察使,轉山東右布政使,所至有清操。召拜南京光祿寺卿,署應天尹事。
shí liù nián, rù wèi dà lǐ qīng. míng nián sān yuè, zéi fàn dū chéng, yǒu zhǐ zhào duì. qū fù zhǎng ān mén, dàn bù qǐ fēi. é chuán chéng xiàn, hái. yǐ, dé dì bēng wèn. fù qiáng āi hào, shǒu chù zhù, xuè bèi miàn. mén shēng quàn wú sǐ, yì qú lì shēng yuē: ěr dāng yǐ dào yì xiāng xù, hé gū xī wèi! huī shǐ qù. jù jǐ duān zuò, qǔ shēng píng suǒ hǎo shū jí jǐn fén zhī, yuē: wú shǐ zéi shǒu wū yě. dàn rì jù fēi yī bài què, zuò shū cí fù. yǐ, zì xì, fèn shēn jué kēng ér sǐ, nián wǔ shí èr. zèng xíng bù shàng shū, shì zhōng qīng. běn cháo cì shì zhōng jiè.
十六年,入為大理卿。明年三月,賊犯都城,有旨召對。趨赴長安門,旦不啟扉。俄傳城陷,還。已,得帝崩問。負牆哀號,首觸柱,血被面。門生勸無死,義渠厲聲曰:「爾當以道義相勖,何姑息為!」揮使去。據幾端坐,取生平所好書籍盡焚之,曰:「無使賊手污也。」旦日具緋衣拜闕,作書辭父。已,自系,奮身絕吭而死,年五十二。贈刑部尚書,諡忠清。本朝賜諡忠介。
zàn yuē: fàn jǐng wén ní yuán lù děng jiē zhuāng liè dì fù xīn dà chén, suǒ gòng tú shè jì zhě, guó wáng yǔ wáng, zhèng yě. dāng shí xūn yán qū jié, jiǎo xìng yǐ tōu shēng zhě, duō bèi xíng lüè yǐ sǐ, shēn míng jù liè, yí gòu wú qióng. ér jǐng wén děng shù yì liè yú qiān qiū, hé bāo yáng yú xìng dài, míng yǔ rì yuè zhēng guāng. yǐ bǐ jié cǐ, qí xiāng qù de shī hé rú yě.
贊曰:范景文、倪元璐等皆莊烈帝腹心大臣,所共圖社稷者,國亡與亡,正也。當時壎顏屈節,僥倖以偷生者,多被刑掠以死,身名俱裂,貽詬無窮。而景文等樹義烈於千秋,荷褒揚於興代,名與日月爭光。以彼潔此,其相去得失何如也。