wèi xué céng yè mèng xióng méi guó zhēn lǐ huà lóng jiāng duó
魏學曾(葉夢熊 梅國楨) 李化龍(江鐸)
wèi xué céng, zì wéi guàn, jīng yáng rén. jiā jìng sān shí èr nián jìn shì. chú hù bù zhǔ shì, qiān láng zhōng. zhōng guān wèi shāng rén qǐng zhī chú liáng yín jù wàn, xué céng chí bù kě, nǎi yǐ. xún zhuó guāng lù shǎo qīng, jìn yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ liáo dōng. lóng qìng chū, tǔ mán dà rù yǒng píng. xué céng rù zhù shān hǎi, xí zhū jiāng wáng zhì dào děng zhuī jī zhì yì yuàn kǒu, dà jié. jìn yòu fù dōu yù shǐ. xué céng nǎi yì zhì jiāng lì, zhāo nà jiàng fù, lí tún tián èr qiān yú qǐng, shù pò dí, bèi shǎng lài. yǐ jí qù. qǐ bīng bù yòu shì láng, tí dū shén shū yíng. xuán gǎi lì bù, zhuǎn zuǒ shì láng.
魏學曾,字惟貫,涇陽人。嘉靖三十二年進士。除戶部主事,遷郎中。中官為商人請支芻糧銀巨萬,學曾持不可,乃已。尋擢光祿少卿,進右僉都御史,巡撫遼東。隆慶初,土蠻大入永平。學曾入駐山海,檄諸將王治道等追擊至義院口,大捷。進右副都御史。學曾乃易置將吏,招納降附,厘屯田二千餘頃,數破敵,被賞賚。以疾去。起兵部右侍郎,提督神樞營。旋改吏部,轉左侍郎。
mù zōng bēng, dà xué shì gāo gǒng yù qù féng bǎo, shǔ yán guān lùn hé. xué céng yí shū dà xué shì zhāng jū zhèng yuē: wài rén jiē yán gōng yǔ bǎo yǒu móu, yí zhào yì chū gōng shǒu. jīn rì zhī shì, bù yí fù hù cǐ yān. jū zhèng nù. jí gǒng bèi zhú, jǔ cháo shī sè, xué céng dú dà yán yuē: shàng jiàn zuò yī shǐ, zhé zhú gù mìng dà chén, qiě zhào chū hé rén, bù kě bù míng shì bǎi guān. yào zhū dà chén yì jū zhèng dǐ zhēng zhī. zhū dà chén duō bù wǎng, jū zhèng yì cí yǐ jí. zì shì yì wǔ. chū wèi nán jīng yòu dōu yù shǐ. wèi shàng, gěi shì zhōng zōng hóng xiān xī jū zhèng zhǐ hé zhī. zhào yǐ gù guān hòu diào, xué céng suì guī. jū zhèng mò yú nián, qǐ nán jīng hù bù yòu shì láng. zhào wèi yòu dōu yù shǐ, dū cāng chǎng. xún yǐ nán jīng hù bù shàng shū zhì shì.
穆宗崩,大學士高拱欲去馮保,屬言官論劾。學曾遺書大學士張居正曰:「外人皆言公與保有謀,遺詔亦出公手。今日之事,不宜復護此閹。」居正怒。及拱被逐,舉朝失色,學曾獨大言曰:「上踐阼伊始,輒逐顧命大臣,且詔出何人,不可不明示百官。」要諸大臣詣居正邸爭之。諸大臣多不往,居正亦辭以疾。自是益忤。出為南京右都御史。未上,給事中宗弘暹希居正指劾之。詔以故官候調,學曾遂歸。居正歿逾年,起南京戶部右侍郎。召為右都御史,督倉場。尋以南京戶部尚書致仕。
wàn lì shí bā nián, shùn yì wáng chě chě lì kè xī fù qīng hǎi, huǒ luò chì zhēn xiàng fàn táo hé, fù zǒng bīng lǐ kuí lǐ lián fāng xiān hòu bèi shā. cháo mìng shàng shū zhèng luò jīng lüè qī zhèn, jiān lǐng zǒng dū, luò gù cí zǒng dū. míng nián chūn, gé chén wáng xī jué jiàn xué céng. qǐ bīng bù shàng shū, zǒng dū shǎn xī yán níng gān sù jūn wù. shí luò zhuān zhǔ kuǎn, xué céng zhì, yǔ yì bù hé, shǎn xī xún fǔ yè mèng xióng zhù zhī. chū, shùn yì wáng fēng, mèng xióng yǐ jiàn jǔ zuò dé zuì, xué céng yì wèi gāo gǒng yán bù biàn. zhì shì, chě lì kè zhù pàn, xué céng mèng xióng yù suì tǎo zhī, dǐ luò wán kòu. huì chě lì kè dōng guī, huǒ luò chì zhū bù yì xǐ qù, xué céng zòu chě lì kè suī guī, yīn liú jīng bīng èr wàn yú jiā yù, yù zhù huǒ luò chì zhēn xiàng. qí shuō běn cǎi zhū dào lù, cháo shì nǎi zhēng fù hè zhī. xī jué yì huǐ, jù shū yán zhuàng, yòu yí shū zé mèng xióng. ér bīng bù shàng shū shí xīng yǐ shùn yì jì dōng, xuān dà shì jí, zhào luò hái dìng fǔ yì, zhì xué céng shū bù wèn. wèi jǐ, hé tào bù zhǎng tǔ mèi míng ān rù shì bì, yào qǐng zēng shǎng. xué céng lìng zǒng bīng guān dù tóng shén mù cān jiāng zhāng gāng gū shān yóu jī lǐ shào zǔ chū bù yì jī zhǎn míng ān, fú guó sì bǎi bā shí yú jí, duó mǎ chù qì xiè chēng shì. xué céng yǐ gōng jiā tài zǐ shǎo bǎo. ér míng ān zǐ bǎi yán tài shēng yán fù chóu, hào zhào zhū bù.
萬曆十八年,順義王扯撦力克西赴青海,火落赤、真相犯洮河,副總兵李奎、李聯芳先後被殺。朝命尚書鄭洛經略七鎮,兼領總督,洛固辭總督。明年春,閣臣王錫爵薦學曾。起兵部尚書,總督陝西、延、寧、甘肅軍務。時洛專主款,學曾至,與議不合,陝西巡撫葉夢熊助之。初,順義王封,夢熊以諫沮坐得罪,學曾亦為高拱言不便。至是,撦力克助叛,學曾、夢熊欲遂討之,詆洛玩寇。會撦力克東歸,火落赤諸部亦徙去,學曾奏撦力克雖歸,陰留精兵二萬於嘉峪,欲助火落赤、真相。其說本采諸道路,朝士乃爭附和之。錫爵意悔,具疏言狀,又遺書責夢熊。而兵部尚書石星以順義既東,宣、大事急,召洛還定撫議,置學曾疏不問。未幾,河套部長土昧明安入市畢,要請增賞。學曾令總兵官杜桐、神木參將張剛、孤山游擊李紹祖出不意擊斬明安,俘馘四百八十餘級,奪馬畜器械稱是。學曾以功加太子少保。而明安子擺言太聲言復仇,號召諸部。
míng nián, bō bài fǎn, suì shān zhū bù wèi luàn. bài, xī bù rén yě. jiā jìng zhōng de zuì qí bù zhǎng, fù xiōng jiē jiàn shā, bài tiào tuō lái jiàng, xiāo yǒng lǚ lì zhàn gōng. qián dū fǔ wáng chóng gǔ shí mào huá xiān hòu zòu jiā fù zǒng bīng, suì duō chù wáng mìng. zi chéng ēn, bài mèng yāo wù rù qī shī xié ér shēng, láng xíng xiāo tí, xìng hěn lì. bài lǎo, chéng ēn xí fù jué. shí jiǔ nián, táo hé gào jǐng, yù shǐ zhōu hóng yuè jǔ chéng ēn jí zhǐ huī tǔ wén xiù bài yì zi bō yún děng. xún fǔ dǎng xīn xí wén xiù xī yuán, bài yè jīng lüè zhèng luò, yuàn yǔ zi chéng ēn cóng chū shī. xīn è qí zì jiàn, yì sǔn zhī, bài yǐ gù xīn yuàn. zhì jīn chéng, jiàn zhū zhèn bīng jiē chū qí xià. bǐ zéi tuì, qǔ dào sài wài hái, kòu qí yù zhī jiē pì yì, suì yǒu qīng zhōng wài xīn. xīn shù cái bài, qiě àn chéng ēn zuì chuí zhī èr shí, yún wén xiù yì yǐ tā gù yuàn xīn. huì shù zú qǐng yī liáng jiǔ fú gěi, bài suì sǒu jūn fēng liú dōng yáng xǔ cháo zuò luàn. èr shí nián sān yuè, shā xīn jí fù shǐ shí jì fāng, bī zǒng bīng guān zhāng wéi zhōng yì sǐ. yún wén xiù shā yóu jī liáng qí shǒu bèi mǎ chéng guāng, dōng yáng chēng zǒng bīng, fèng bài wèi móu zhǔ, chéng ēn cháo wèi zuǒ yòu fù zǒng bīng, yún wén xiù wèi zuǒ yòu cān jiāng. chéng ēn suì xiàn yù quán yíng zhōng wèi guǎng wǔ, hé xī wàng fēng mí. wéi wén xiù xùn píng lǔ, cān jiāng xiāo rú xūn jiān shǒu bù xià. zéi jì qǔ hé xī sì shí qī bǎo, qiě dù hé, fù yòu hé tào zhe lì tù zǎi sēng fàn píng lǔ huā mǎ chí. quán shǎn jiē zhèn dòng.
明年,哱拜反,遂煽諸部為亂。拜,西部人也。嘉靖中得罪其部長,父兄皆見殺,拜跳脫來降,驍勇屢立戰功。前督撫王崇古、石茂華先後奏加副總兵,遂多畜亡命。子承恩,拜夢妖物入妻施脅而生,狼形梟啼,性狠戾。拜老,承恩襲父爵。十九年,洮、河告警,御史周弘禴舉承恩及指揮土文秀、拜義子哱雲等。巡撫黨馨檄文秀西援,拜謁經略鄭洛,願與子承恩從出師。馨惡其自薦,抑損之,拜以故心怨。至金城,見諸鎮兵皆出其下。比賊退,取道塞外還,寇騎遇之皆辟易,遂有輕中外心。馨數裁拜,且按承恩罪箠之二十,雲、文秀亦以他故怨馨。會戍卒請衣糧久弗給,拜遂嗾軍鋒劉東暘、許朝作亂。二十年三月,殺馨及副使石繼芳,逼總兵官張維忠縊死。雲、文秀殺游擊梁琦、守備馬承光,東暘稱總兵,奉拜為謀主,承恩、朝為左、右副總兵,雲、文秀為左、右參將。承恩遂陷玉泉營、中衛、廣武,河西望風靡。惟文秀徇平虜,參將蕭如薰堅守不下。賊既取河西四十七堡,且渡河,復誘河套著力兔、宰僧犯平虜、花馬池。全陝皆震動。
xué céng xí fù zǒng bīng lǐ xù lǜ yóu jī wú xiǎn qū líng zhōu, bié qiǎn yóu jī zhào wǔ qū míng shā zhōu, yán hé è zéi nán dù, ér zì zhù huā mǎ chí, dāng zéi wèi. xù děng dù hé, zéi jiāng duō dùn qù, sì shí qī bǎo jiē fù, wéi níng xià zhèn chéng shàng wèi zéi jù. zhe lì tù děng zhōng wài xiāng hū yīng, bài wén xiù gōng zhào wǔ yú yù quán. yún yǐn zhe lì tù gōng píng lǔ, rú xūn shè fú shè shā yún. xù jiù wǔ, wéi yì jiě. sì yuè, xù yǐn bīng yǔ gù zǒng bīng niú bǐng zhōng dǐ zhèn chéng xià. dì yǐ zhuó dǒng yī kuí wèi zǒng bīng, lǐ fén fù zhī, yǐ, fù zhuó rú xūn dài yī kuí, ér yǐ má guì dài fén. wèi zhì, xù děng gōng chéng. zéi yú dōng xī èr mén gè chū xiāo qí sān qiān bó zhàn, bù zú liè huǒ chē wèi yíng. guān jūn jī zhī, duó qí chē bǎi liàng, zhuī bēn rù hú, zéi nì sǐ wú suàn. fù zǒng bīng wáng tōng zhàn yóu lì. jiā dīng gāo yì děng chéng shèng rù běi mén, hòu bīng bù jì bèi shā, tōng yì fù shāng, yú lín yóu jī yú shàng dé zhàn sǐ. yì rì, cháo wén xiù xié qìng wáng shàng dōng chéng, qǐ zàn bà bīng, guǐ yán yuàn xiàn shǒu è. huì guān jūn liáng jǐn, nǎi yǐn tuì, xiū jìn bǎo.
學曾檄副總兵李昫率游擊吳顯趨靈州,別遣游擊趙武趨鳴沙州,沿河扼賊南渡,而自駐花馬池,當賊衛。昫等渡河,賊將多遁去,四十七堡皆復,惟寧夏鎮城尚為賊據。著力兔等中外相呼應,拜、文秀攻趙武於玉泉。雲引著力兔攻平虜,如薰設伏射殺雲。昫救武,圍亦解。四月,昫引兵與故總兵牛秉忠抵鎮城下。帝已擢董一奎為總兵,李蕡副之,已,復擢如薰代一奎,而以麻貴代蕡。未至,昫等攻城。賊於東西二門各出驍騎三千搏戰,步卒列火車為營。官軍擊之,奪其車百輛,追奔入湖,賊溺死無算。副總兵王通戰尤力。家丁高益等乘勝入北門,後兵不繼被殺,通亦負傷,榆林游擊俞尚德戰死。翼日,朝、文秀脅慶王上東城,乞暫罷兵,詭言願獻首惡。會官軍糧盡,乃引退,休近堡。
xué céng rì yè qù chú xiǎng, diào yán suī zhuāng làng lán jìng yú lín bīng. dào huí yuǎn, suǒ zhì zhōu yì wèi jù, nǎi zhù huā mǎ chí, qí jūn zhì yí líng zhōu. qǐng zhī, yán suī yóu jī jiāng xiǎn mó dū sī xiāo rú huì, gān zhōu gù zǒng bīng zhāng jié jí má guì jūn jiē zhì, fù dǐ zhèn chéng gōng zhī. zéi jì yán suī yú lín bīng chū nèi xū, gōu huáng tái jí qī, lìng qí zi shě dá dà cóng zi huǒ luò chì tǔ mèi tiě léi lüè jiù ān biān zhuān jǐng bǎo yǐ qiān wǒ bīng. chéng ēn fù yǐ jiān hé kòu bīng, fú yán hàn qú, lüè liáng chē èr bǎi. xué céng zì huā mǎ chí hái líng zhōu, bèi wéi, jiù zhì ér jiě. guì děng shù gōng chéng bù néng kè, zéi shā qìng wáng fēi, jǐn lüè qí gōng rén jīn bó. niú bǐng zhōng zhàn shāng yòu gǔ, nǎi fù tuì shī. dì yòng shàng shū xīng yán, cì xué céng shàng fāng jiàn dū zhàn. huì níng xià xún fǔ zhū zhèng sè gān sù xún fǔ yè mèng xióng jiān jūn yù shǐ méi guó zhēn, zhū dà jiāng liú chéng sì dǒng yī kuí lǐ rú sōng xiān hòu zhì jūn, liù yuè fù gōng chéng, lián zhàn bù xià.
學曾日夜趣芻餉,調延綏、莊浪、蘭、靖、榆林兵。道回遠,所治舟亦未具,乃駐花馬池,俟軍至移靈州。頃之,延綏游擊姜顯謨、都司蕭如蕙,甘州故總兵張杰及麻貴軍皆至,復抵鎮城攻之。賊計延綏、榆林兵出內虛,勾黃台吉妻,令其子舍達大、從子火落赤、土昧鐵雷掠舊安邊、磚井堡以牽我兵。承恩復以間合寇兵,伏延漢渠,掠糧車二百。學曾自花馬池還靈州,被圍,救至而解。貴等數攻城不能克,賊殺慶王妃,盡掠其宮人金帛。牛秉忠戰傷右股,乃復退師。帝用尚書星言,賜學曾尚方劍督戰。會寧夏巡撫朱正色、甘肅巡撫葉夢熊、監軍御史梅國楨,諸大將劉承嗣、董一奎、李如松先後至軍,六月復攻城,連戰不下。
mèng xióng, zì nán zhào, guī shàn rén. jiā jìng sì shí nián jìn shì. yóu fú qīng zhī xiàn rù wèi hù bù zhǔ shì, zhuǎn xiǎng níng xià. gǎi yù shǐ, yǐ jiàn shòu bǎ hàn nà jí jiàng, biǎn yún yáng chéng. lèi qiān gàn zhōu zhī fǔ, píng huáng xiāng zéi. qiān zhè jiāng fù shǐ, gǎi yǒng píng. wàn lì shí qī nián dōng, yóu shān dōng bù zhèng shǐ zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ guì zhōu. xún gǎi shǎn xī, jìn yòu fù dōu yù shǐ. yǐ qǐng tǎo chě lì kè, yǔ jīng lüè luò yì xiāng zuǒ. tíng yì fāng yòu luò, chù qí yì bù yòng. huì chě lì kè dōng guī, luò yì hái xuān dà, nǎi yí mèng xióng gān sù, yǔ xué céng gòng shì. mèng xióng yǒu dǎn jué, gǎn rèn shì. huì bài fǎn, shàng shū zì qǐng tǎo zéi, dì rán zhī. yǐ liù yuè zhì líng zhōu, yǔ xué céng hé.
夢熊,字男兆,歸善人。嘉靖四十年進士。由福清知縣入為戶部主事,轉餉寧夏。改御史,以諫受把漢那吉降,貶鄖陽丞。累遷贛州知府,平黃鄉賊。遷浙江副使,改永平。萬曆十七年冬,由山東布政使擢右僉都御史,巡撫貴州。尋改陝西,進右副都御史。以請討撦力克,與經略洛議相左。廷議方右洛,絀其議不用。會撦力克東歸,洛亦還宣、大,乃移夢熊甘肅,與學曾共事。夢熊有膽決,敢任事。會拜反,上疏自請討賊,帝然之。以六月至靈州,與學曾合。
guó zhēn, zì kè shēng, má chéng rén. shǎo xióng jié zì xǐ, shàn qí shè. jǔ wàn lì shí yī nián jìn shì. chú gù ān zhī xiàn. zhōng guān yì guó zhēn qǐng shōu zé yú mín, guó zhēn wěi lìng mín yù qī yǐ cháng. mín fū fù āi tòng, zhōng guān wèi huǐ quàn. zhuó yù shǐ, huì bài fǎn, xué céng shī jiǔ wú gōng. shí níng yuǎn bó lǐ chéng liáng fāng bèi lùn, tíng yì yù qiǎn wèi dà jiāng, wèi gǎn jué, guó zhēn dú shū bǎo zhī. nǎi qiǎn chéng liáng zǐ rú sōng wèi tí dū, jiāng liáo dōng xuān dà shān xī zhū zhèn bīng yǐ wǎng. ér guó zhēn jiān qí jūn, suì yǔ rú sōng zhì níng xià.
國楨,字克生,麻城人。少雄傑自喜,善騎射。舉萬曆十一年進士。除固安知縣。中官詣國楨請收責於民,國楨偽令民鬻妻以償。民夫婦哀慟,中官為毀券。擢御史,會拜反,學曾師久無功。時寧遠伯李成梁方被論,廷議欲遣為大將,未敢決,國楨獨疏保之。乃遣成梁子如松為提督,將遼東、宣、大、山西諸鎮兵以往。而國楨監其軍,遂與如松至寧夏。
chū, xué céng yù zhāo dōng yáng cháo, lìng shā bài fù zǐ shú zuì, qiǎn zú yè dé xīn wǎng. sì rén fāng yuē tóng sǐ, zhé dé xīn jìng, zhì zhī yù. xún fǔ zhū zhèng sè yǐ zéi guǐ qǐng jiàng, ér zhāng jié cháng zǒng níng xià bīng, gù yǔ bài shàn, qiǎn jié rù chéng zhāo zhī. cháo nǎi yú dé xīn jiàn jié, dé xīn dà mà zéi, bèi shā, jié yì xì bù qiǎn. ér xué céng yǐ zéi qiú fǔ wèi zhī qǐng, dì qiè zé. jí shì, chéng zhōng bǎi hù yáo qīn wǔ shēng zhāng xiá líng shè shū chéng wài, yuē nèi yīng, yè bàn jǔ huǒ. wài bīng bù zhì, zéi shā qí dǎng wǔ shí rén, qīn zhuì chéng chū, lái bēn. dāng shì shí, zéi wài yǐ qiú fǔ huǎn bīng, ér yīn jié kòu wèi zhù, rán liáng jǐn, shì qiě kùn. qī yuè, xué céng yǔ mèng xióng guó zhēn dìng jì, jué huáng hé dà bà shuǐ guàn zhī, shuǐ dǐ chéng xià. shí tào kòu bo shī tù zhuāng tū lài yǐ sān wàn qí fàn dìng biān xiǎo yán chí, yòng tǔ mèi tiě léi wèi qián fēng, ér bié qiǎn zǎi sēng yǐ wàn qí cóng huā mǎ chí xī shā pài kǒu rù, wèi bài shēng yuán. má guì jī zhī yòu gōu, kòu shāo cuò, fēn qū xià mǎ guān jí míng shā zhōu. xué céng lìng yóu jī gōng zi jìng è shā pài kǒu, ér xí yán suī zǒng bīng guān dǒng yī yuán dǎo tǔ mèi tiě léi cháo, zhǎn shǒu bǎi sān shí yú jí, kòu dà jīng yǐn qù. yù zi jìng, wéi zhī shí zhòng, zi jìng sǐ, kòu yì qù, zéi yuán suì jué. xué céng yì jué dà bà shuǐ. bā yuè, hé jué dī huài, fù shàn zhì zhī, chéng wài shuǐ shēn bā jiǔ chǐ, dōng xī chéng bēng bǎi yú zhàng. zhe lì tù zǎi sēng fù rù lǐ gāng bǎo. rú sōng guì děng jī bài zhī, zhuī bēn zhì hè lán shān. zéi yì jù qiú kuǎn, wèi jué, huì xué céng dé zuì bà. cháo mìng yǐ mèng xióng dài, mèng xióng suì chéng gōng.
初,學曾欲招東暘、朝,令殺拜父子贖罪,遣卒葉得新往。四人方約同死,折得新脛,置之獄。巡撫朱正色以賊詭請降,而張杰嘗總寧夏兵,故與拜善,遣傑入城招之。朝乃舁得新見傑,得新大罵賊,被殺,傑亦系不遣。而學曾以賊求撫為之請,帝切責。及是,城中百戶姚欽、武生張遐齡射書城外,約內應,夜半舉火。外兵不至,賊殺其黨五十人,欽縋城出,來奔。當是時,賊外以求撫緩兵,而陰結寇為助,然糧盡,勢且困。七月,學曾與夢熊、國楨定計,決黃河大壩水灌之,水抵城下。時套寇卜失兔、莊禿賴以三萬騎犯定邊、小鹽池,用土昧鐵雷為前鋒,而別遣宰僧以萬騎從花馬池西沙湃口入,為拜聲援。麻貴擊之右溝,寇稍挫,分趨下馬關及鳴沙洲。學曾令游擊龔子敬扼沙湃口,而檄延綏總兵官董一元搗土昧鐵雷巢,斬首百三十餘級,寇大驚引去。遇子敬,圍之十重,子敬死,寇亦去,賊援遂絕。學曾益決大壩水。八月,河決堤壞,復繕治之,城外水深八九尺,東西城崩百餘丈。著力兔、宰僧復入李剛堡。如松、貴等擊敗之,追奔至賀蘭山。賊益懼求款,未決,會學曾得罪罷。朝命以夢熊代,夢熊遂成功。
chū, xué céng zhī qiǎn rén zhāo dōng yáng cháo yě, liú gù yuán shí yú rì yǐ qí zhī, dì zé qí wán kòu lǐ xù dù hé yòu shāo chí, sōng shān hé tào kòu xiān rù, guān jūn yòng shì zài shī lì. xué céng cháng shàng shū lìng jiān jūn wú yǔ bīng shì, dì wèi chì guó zhēn rú qí yán, guó zhēn pō hàn zhī. jí zhì jūn, hé zhū jiāng guān wàng, ér pō yǐ wán kòu wèi xué céng zuì. gěi shì zhōng xǔ zi wěi yì hé xué céng huò yú zhāo fǔ, wù guó shì. guó zhēn yòu yán qiān shì suí fǔ cóng chéng shàng yuè xià, zéi lìng sì rén xià qǔ, wǒ jūn zhǐ chǐ bù gǎn qián yòu běi kòu shù wàn duàn wǒ liáng dào, shā lù wú suàn, nì bù yǐ zòu. dì suì dà nù, dǎi xué céng zhì jīng. rán xué céng dǎi wèi yú yuè, chéng huài ér dà jūn rù, zéi jìng yǐ pò miè.
初,學曾之遣人招東暘、朝也,留固原十餘日以俟之,帝責其玩寇;李昫渡河又稍遲,松山、河套寇先入,官軍用是再失利。學曾嘗上疏令監軍無與兵事,帝為飭國楨如其言,國楨頗憾之。及至軍,劾諸將觀望,而頗以玩寇為學曾罪。給事中許子偉亦劾學曾惑於招撫,誤國事。國楨又言僉事隨府從城上躍下,賊令四人下取,我軍咫尺不敢前;又北寇數萬斷我糧道,殺戮無算,匿不以奏。帝遂大怒,逮學曾至京。然學曾逮未逾月,城壞而大軍入,賊竟以破滅。
mèng xióng jì dài xué céng, yì cì shàng fāng jiàn. shí diào dù líng zhōu, dú guó zhēn jiān jūn níng xià. zéi bèi wéi jiǔ, shí jǐn wú yuán, ér chéng shòu shuǐ jìn, yì dà bēng. guó zhēn xié zhū jiāng qū nán guān. bǐng zhōng xiān dēng, guó zhēn dà hū, zhū jiāng bì dēng. zéi tuì jù dài chéng, gōng shù rì bù xià. guó zhēn shǐ jiān dài dōng yáng cháo chéng ēn hù xiāng shā, yǐ jiàng shì qí zuì. sān rén nèi cāi yí, dōng yáng cháo suì xiān yòu shā chéng ēn dǎng wén xiù. chéng ēn yì yǔ qí dǎng zhōu guó zhù yòu dōng yáng cháo shā zhī jǐn xuán dōng yáng cháo wén xiù shǒu chéng shàng, kāi mén jiàng. rú sōng lǜ bīng wéi bài jiā. bài cāng huáng yì, hé shì zì fén sǐ. mèng xióng zì líng zhōu chí zhì, xià lìng jǐn zhū bài dǎng jí jiàng rén èr qiān, wèi wèn zōng shì shì shù. níng xià píng. mèng xióng zhèng sè guó zhēn gè shàng jié zòu, ér fú chéng ēn xiàn jīng shī. dì yù mén shòu hè, zhào zhé chéng ēn yú shì, mèng xióng zhèng sè guó zhēn gè yīn shì guān, rú sōng gōng dì yī, rú xūn guì bǐng zhōng děng jiā ēn yǒu chà. xué céng chū duó zhí wèi mín, xù gōng, yǐ yuán guān zhì shì.
夢熊既代學曾,亦賜尚方劍。時調度靈州,獨國楨監軍寧夏。賊被圍久,食盡無援,而城受水浸,益大崩。國楨挾諸將趨南關。秉忠先登,國楨大呼,諸將畢登。賊退據大城,攻數日不下。國楨使間紿東暘、朝、承恩互相殺,以降貰其罪。三人內猜疑,東暘、朝遂先誘殺承恩黨文秀。承恩亦與其黨周國柱誘東暘、朝殺之;盡懸東暘、朝、文秀首城上,開門降。如松率兵圍拜家。拜倉皇縊,闔室自焚死。夢熊自靈州馳至,下令盡誅拜黨及降人二千,慰問宗室士庶。寧夏平。夢熊、正色、國楨各上捷奏,而俘承恩獻京師。帝御門受賀,詔磔承恩於市,夢熊、正色、國楨各蔭世官,如松功第一,如薰、貴、秉忠等加恩有差。學曾初奪職為民,敘功,以原官致仕。
xué céng rèn shì láo yì. guàn chéng zhāo xiáng zhī cè, běn qí suǒ jiàn. jí xuān jié, dì zhào jiàn dà xué shì zhào zhì gāo zhāng wèi, zhì gāo wèi lì wèi xué céng jiě, shàng shū xīng yǐ xià duō bái xué céng wú zuì. guó zhēn yì shàng shū yán: xué céng yīng biàn shāo huǎn, chén qǐng zé zhū jiāng yǐ zhèn shì qì, ér dǎi xué céng zhī mìng, fā zì chén shū, qiè zì huǐ hèn. xué céng bù zǎo xuě, chén jiāng shòu wàn shì jī. rú sōng yì yán: xué céng bèi dǎi shí, sān jūn yǔ qì. mèng xióng yì tuī gōng xué céng. dì chū bù tīng, jì ér fù qí guān. jū jiā shù nián zú. mèng xióng yǐ gōng jìn yòu dōu yù shǐ.
學曾任事勞勩。灌城招降之策,本其所建。及宣捷,帝召見大學士趙志皋、張位,志皋、位力為學曾解,尚書星以下多白學曾無罪。國楨亦上疏言:「學曾應變稍緩,臣請責諸將以振士氣,而逮學曾之命,發自臣疏,竊自悔恨。學曾不早雪,臣將受萬世譏。」如松亦言:「學曾被逮時,三軍雨泣。」夢熊亦推功學曾。帝初不聽,既而復其官。居家數年卒。夢熊以功進右都御史。
chū, bo shī tù wèi dū du, qí bù zhǎng qiè jǐn tái jí zuì yòng shì. qiè jǐn tái jí sǐ, bo shī tù bù néng zhì zhū bù. jīng lüè zhèng luò zhuān shì jī mí. xué céng yǐ táo hé zhī biàn, è zhū bù wèi nì, xí shā míng ān. huì bài fǎn, zhe lì tù zǎi sēng suì shēng yán yǔ bài wèi yī jiā, ér bo shī tù zhuāng tū lài yì yǐn bīng zhù zhī. jí bài zhū, qiè jǐn tái jí zhī bǐ jí lǜ zhe lì tù zǎi sēng zhuāng tū lài děng dùn shǒu huā mǎ chí sāi xià, huǐ zuì qiú kuǎn. mèng xióng wèi zòu qǐng. dì yǐ mèng xióng chū zhǔ xué céng, zé qí qián hòu yì yì, lìng yào zhū bù fù pàn shú zuì. zhe lì tù děng qiú kuǎn yì jiān, mèng xióng nǎi yǔ xún fǔ tián lè zòu shàng sì zhèn kuǎn zhàn jī yí, qí cháo yì. zhōng wài xiāng zhàng mò gǎn jué, bo shī tù suì lǜ zhū bù dà rù dìng biān. zǒng bīng guān má guì děng jī què zhī, mèng xióng yǐ gōng jiā tài zǐ shǎo bǎo. wèi jǐ, qiè jǐn tái jí cóng zi qīng bǎ dōu ér fàn gān sù, zǒng bīng guān yáng jùn fù zǒng bīng hé chóng dé yù zhī, zhǎn shǒu liù bǎi yú jí. mèng xióng fù jiā tài zǐ tài bǎo bīng bù shàng shū. xún rù wèi nán jīng gōng bù shàng shū, ér yǐ dōu yù shǐ lǐ wèn dài. zì táo hé biàn hòu, kòu pō qīng zhōng guó. zhāo fǔ yì jì jué, zhū bù shù rù fàn, sì zhèn suì pín suì yòng bīng yún. mèng xióng suī gōng duō, qí pǐn wàng yuǎn chū xué céng xià. zú guān.
初,卜失兔為都督,其部長切盡台吉最用事。切盡台吉死,卜失兔不能制諸部。經略鄭洛專事羈縻。學曾以洮河之變,惡諸部為逆,襲殺明安。會拜反,著力兔、宰僧遂聲言與拜為一家,而卜失兔、莊禿賴亦引兵助之。及拜誅,切盡台吉之比吉率著力兔、宰僧、莊禿賴等頓首花馬池塞下,悔罪求款。夢熊為奏請。帝以夢熊初主學曾,責其前後異議,令要諸部縛叛贖罪。著力兔等求款益堅,夢熊乃與巡撫田樂奏上四鎮款戰機宜,俟朝議。中外相仗莫敢決,卜失兔遂率諸部大入定邊。總兵官麻貴等擊卻之,夢熊以功加太子少保。未幾,切盡台吉從子青把都兒犯甘肅,總兵官楊浚、副總兵何崇德御之,斬首六百餘級。夢熊復加太子太保、兵部尚書。尋入為南京工部尚書,而以都御史李汶代。自洮河變後,寇頗輕中國。招撫議既絕,諸部數入犯,四鎮遂頻歲用兵雲。夢熊雖功多,其品望遠出學曾下。卒官。
guó zhēn jì zhāo xiáng chéng ēn, yǐ mèng xióng tān gōng shā jiàng, hé qí zuì. mèng xióng zòu biàn, yán: bài suǒ chù jiā rén jiē sǐ shì, huǎn yī èr rì, dōng yáng cháo dǎng fù jí, bì zài luàn. chén níng fù shā jiàng míng, yǐ jué huò běn. dì wèi xià zhào hé jiě zhī. lùn gōng, zhuó guó zhēn tài pú shǎo qīng. yú nián, qiān yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ dà tóng. jiǔ zhī, qiān bīng bù yòu shì láng, zǒng dū xuān dà shān xī jūn wù. zài zhèn sān nián, jié shěng shì shǎng yín shí wǔ wàn liǎng yǒu qí. fù sàng guī, wèi qǐ ér zú. zèng yòu dōu yù shǐ.
國楨既招降承恩,以夢熊貪功殺降,劾其罪。夢熊奏辨,言:「拜所畜家人皆死士,緩一二日,東暘、朝黨復集,必再亂。臣寧負殺降名,以絕禍本。」帝為下詔和解之。論功,擢國楨太僕少卿。逾年,遷右僉都御史,巡撫大同。久之,遷兵部右侍郎,總督宣、大、山西軍務。在鎮三年,節省市賞銀十五萬兩有奇。父喪歸,未起而卒。贈右都御史。
lǐ huà lóng, zì yú tián, zhǎng yuán rén. wàn lì èr nián jìn shì. chú sōng xiàn zhī xiàn. nián fǔ èr shí, xū lì yì zhī. huà lóng yīn chá qí jiān, xī zhào zhì zhī fǎ, xiàn zhōng dà zhì. qiān nán jīng gōng bù zhǔ shì, lì yòu tōng zhèng shǐ.
李化龍,字于田,長垣人。萬曆二年進士。除嵩縣知縣。年甫二十,胥吏易之。化龍陰察其奸,悉召置之法,縣中大治。遷南京工部主事,歷右通政使。
èr shí èr nián xià, zhuó yòu qiān dōu yù shǐ, xún fǔ liáo dōng. chū, zǒng bīng guān lǐ chéng liáng pò shā tài níng sù bǎ hài, qí zi bǎ tù ér dì chǎo huā jù jiù liáo yáng yǐ běi, jū liǎng hé zhī zhōng, yì jié tǔ mán wèi huàn. qí nián sì yuè, bǎ tù ér wéi liáo yáng, duǒ yán xiǎo dǎi qīng fú yú bó yán ér fēn fàn jǐn yì, lüè qīng xì hé, xún fǔ hán qǔ shàn zuò miǎn. huà lóng shòu shì fǔ liǎng yuè, bǎ tù ér yǔ bó yán ér děng kòu zhèn wǔ, yòu yuē tǔ mán zi bo yán tái zhōu fàn yòu tún. bǎ tù ér xiān zhì wú jiā fén. huà lóng yǔ zǒng bīng guān dǒng yī yuán dìng jì xiān jī bǎ tù bó yán ér, bó yán ér zhōng liú shǐ sǐ, bǎ tù bèi shāng. bo yán tái zhōu zhì, gōng yòu tún bù lì, yì jiě qù. yú shì bǎ tù xiǎo dǎi qīng bo yán tái zhōu yì xiāng jié, móu fù qián chǐ. huà lóng yǔ yī yuán yán bèi zhī. yī yuán yòu chū sài, dǎo cháo yǒu gōng, ér bǎ tù shāng zhòng jìng sǐ, biān sāi xí fú. xiáng jù yī yuán chuán. huà lóng jìn bīng bù yòu shì láng.
二十二年夏,擢右僉都御史,巡撫遼東。初,總兵官李成梁破殺泰寧速把亥,其子把兔兒弟炒花據舊遼陽以北,居兩河之中,益結土蠻為患。其年四月,把兔兒圍遼陽,朵顏小歹青、福余伯言兒分犯錦、義,掠清細河,巡撫韓取善坐免。化龍受事甫兩月,把兔兒與伯言兒等寇鎮武,又約土蠻子卜言台周犯右屯。把兔兒先至吳家墳。化龍與總兵官董一元定計先擊把兔、伯言兒,伯言兒中流矢死,把兔被傷。卜言台周至,攻右屯不利,亦解去。於是把兔、小歹青、卜言台周益相結,謀復前恥。化龍與一元嚴備之。一元又出塞,搗巢有功,而把兔傷重竟死,邊塞襲服。詳具一元傳。化龍進兵部右侍郎。
míng nián, xiǎo dǎi qīng huǐ huò kuǎn sāi, qǐng kāi mù shì yú yì zhōu, qiě gào duǒ yán zhǎng áng jiāng fàn biān. yǐ, zhǎng áng guǒ fàn jǐn yì, fù zǒng bīng lǐ rú méi jī què zhī. dǎi qīng yán jì xìn, huà lóng suì xǔ qí qǐng. shàng shū yuē:
明年,小歹青悔禍款塞,請開木市於義州,且告朵顏長昂將犯邊。已,長昂果犯錦、義,副總兵李如梅擊卻之。歹青言既信,化龍遂許其請。上疏曰:
huán liáo jiē dí yě, yí běi tǔ mán zhǒng lèi duō bù kě shù. jìn biān zhě, zhí níng qián zé zhǎng áng, zhí jǐn yì zé xiǎo dǎi qīng, zhí guǎng níng liáo shěn zé bǎ tù chǎo huā huā dà, zhí kāi tiě zé bó yán shāo tù, qí zài dōng biān hǎi xī zé měng gǔ bèi luó nà lín bèi luó bo zhài, jiē yǔ liáo dì xiàng bèi xiāng wàng. bìng qiáng wéi liè, zé diāo dǒu shēng xiāng wén, gài zhǒu yè yōu yě. zì nà bo bèi jiǎo, shù nián dōng chuí wú shì. qù nián bǎ tù bó yán zhàn sǐ, chǎo huā huā dà yī bài tú dì. jīn bó yán zi zǎi sài shòu fá, rù shì guǎng níng, liáo shěn kāi tiě jiān jǐng bào jiàn xī. suǒ wèi xún fú zhě, wéi xiǎo dǎi qīng yǔ zhǎng áng ěr.
環遼皆敵也,迤北土蠻種類多不可數。近邊者,直寧前則長昂,直錦、義則小歹青,直廣寧、遼、沈則把兔、炒花、花大,直開、鐵則伯言、燒兔,其在東邊海西則猛骨孛羅、那林孛羅、卜寨,皆與遼地項背相望。並牆圍獵,則刁斗聲相聞,蓋肘腋憂也。自那卜被剿,數年東陲無事。去年把兔、伯言戰死,炒花、花大一敗塗地。今伯言子宰賽受罰,入市廣寧,遼、沈、開、鐵間警報漸希。所未馴伏者,惟小歹青與長昂耳。
xiǎo dǎi qīng sù xiōng jiǎo, xióng zhǎng zhū bù. xī zhù zhǎng áng, dōng zhù chǎo huā. dà jǔ dòng yǐ shù wàn, xiǎo qiè zé fēi qí chū méi jǐn yì jiān. zì zhōu zhī wàng bǎi cháo cuì zhàn mò, wú gǎn yǐ yī shǐ jiā yí. líng hé shàng xià fāng shù bǎi lǐ, yě duō bào gǔ, mín wú níng yǔ. yuǎn lǜ zhě měi yǐ hé xī bù bǎo wèi yú. jīn nǎi kòu guān qiú shì, chén biàn xún jiāng lǐng jí bǐ dì jū mín, qiān yán mù shì kāi yǒu wǔ lì.
小歹青素凶狡,雄長諸部。西助長昂,東助炒花。大舉動以數萬,小竊則飛騎出沒錦、義間。自周之望、柏朝翠戰歿,無敢以一矢加遺。凌河上下方數百里,野多暴骨,民無寧宇。遠慮者每以河西不保為虞。今乃叩關求市,臣遍詢將領及彼地居民,僉言木市開有五利。
hé xī wú mù, jiē zài biān wài, pàn luàn yǐ lái, yǎng gěi hé dōng, yǐ biān jǐng yòu bù shí zhì. gù hé xī mù guì yú yù, shì tōng zé cái mù bù kě shèng yòng. lì yī. suǒ yí yú dǎi qīng zhě, wú xìn ěr. bǐ zhòng shì wèi shēng lù, dāng shì shí bì bù xíng lüè. jí jīn nián shì ér míng nián lüè, wǒ yǐ shōu jīn nián bù lüè zhī lì yǐ. lì èr. liáo dōng mǎ shì, chéng zǔ suǒ kāi, wú tā shǎng, běn tīng shāng mín yǔ jiāo yì. mù shì yǔ mǎ shì děng, yǒu lì yú mín, bù fèi yú guān. lì sān. dà jǔ zhī hài kù ér xī, líng qiè zhī hài qīng ér shù. xiǎo dǎi qīng bù lüè jǐn yì, líng qiè shǎo yǐ. yòu xī bù zhù zhǎng áng, dōng bù zhù chǎo huā, zé dí shì jiàn fēn. jí níng qián guǎng níng huàn yì jiàn jiǎn. qiě dà jǔ xiān bào, yòu dé yù wèi bèi. lì sì. líng qiè jì xī, biān rén yì dé xiū bèi. lì wǔ.
河西無木,皆在邊外,叛亂以來,仰給河東,以邊警又不時至。故河西木貴於玉,市通則材木不可勝用。利一。所疑於歹青者,無信耳。彼重市為生路,當市時必不行掠。即今年市而明年掠,我已收今年不掠之利矣。利二。遼東馬市,成祖所開,無他賞,本聽商民與交易。木市與馬市等,有利於民,不費於官。利三。大舉之害酷而希,零竊之害輕而數。小歹青不掠錦、義,零竊少矣。又西不助長昂,東不助炒花,則敵勢漸分。即寧前、廣寧患亦漸減。且大舉先報,又得預為備。利四。零竊既希,邊人益得修備。利五。
shū rù, cóng zhī. huà lóng xún yǐ bìng qù, mù shì yì tíng zhǐ. qí hòu zǒng bīng guān mǎ lín fù yì kāi shì, yǔ xún fǔ lǐ zhí xiāng zuǒ, lùn jiǔ bù jué, xiǎo dǎi qīng suì fù wèi kòu yún.
疏入,從之。化龍尋以病去,木市亦停止。其後總兵官馬林複議開市,與巡撫李植相左,論久不決,小歹青遂復為寇雲。
èr shí qī nián sān yuè, huà lóng qǐ gù guān, zǒng dū hú guǎng chuān guì jūn wù jiān xún fǔ sì chuān, tǎo bō zhōu pàn chén yáng yīng lóng. yīng lóng zhī xiān yuē yáng kēng. míng chū nèi fù, shòu xuān wèi shǐ. yīng lóng xìng cāi hěn shì shā. shù cóng zhēng diào, shì gōng jiāo jiǎn. zhī chuān bīng cuì ruò, yīn yǒu jù shǔ zhì, jiān chū piāo zhōu xiàn. bì xiǎo qī tián cí fèng, chán shā qī zhāng shì, tú qí jiā. yòng zhū fá lì wēi, suǒ shǔ wǔ sī qī xìng bù kān qí nüè, zǒu guì zhōu gào biàn. xún fǔ yè mèng xióng shū qǐng dà zhēng. zhào bù tīng, dǎi xì zhòng qìng yù. yīng lóng guǐ jiāng bīng zhēng wō zì xiào, dé tuō guī. fù dǎi, bù chū. sì chuān xún fǔ wáng jì guāng fā bīng tǎo, fù yú bái shí, yīng lóng wěi zuì zhū miáo. cháo tíng mìng xíng jiè zǒng dū. zhí dōng xī yòng bīng, shì wèi néng qióng zhì, yīn zhāo fǔ zhī. yīng lóng yì jié shēng miáo, duó wǔ sī qī xìng dì, bìng hú guǎng sì shí bā tún yǐ bì zhī, suì chū qīn lüè. shì nián èr yuè, bài guān jūn yú fēi liàn bǎo, dū sī yáng guó zhù zhǐ huī lǐ tíng dòng děng jiē sǐ. yǐ, fù pò shā qí jiāng cān jiāng fáng jiā chǒng yóu jī zhāng liáng xián, tóu shī bì jiāng xià. wěi jūn shī sūn shí tài qǐng zhí qǔ zhòng qìng, dǎo chéng dū, jié shǔ wáng wèi zhì, ér yīng lóng qiān yán, shēng yán zhēng dì jiè, jì qū shè rú nǎng shí. huà lóng zhì chéng dū, zhēng bīng wèi zhì, yì miù wèi hǎo yǔ mí zhī.
二十七年三月,化龍起故官,總督湖廣、川、貴軍務兼巡撫四川,討播州叛臣楊應龍。應龍之先曰楊鏗。明初內附,授宣慰使。應龍性猜狠嗜殺。數從徵調,恃功驕蹇。知川兵脆弱,陰有據蜀志,間出剽州縣。嬖小妻田雌鳳,讒殺妻張氏,屠其家。用誅罰立威,所屬五司七姓不堪其虐,走貴州告變。巡撫葉夢熊疏請大征。詔不聽,逮系重慶獄。應龍詭將兵征倭自效,得脫歸。復逮,不出。四川巡撫王繼光發兵討,覆於白石,應龍諉罪諸苗。朝廷命邢玠總督。值東西用兵,勢未能窮治,因招撫之。應龍益結生苗,奪五司七姓地,並湖廣四十八屯以畀之,歲出侵掠。是年二月,敗官軍於飛練堡,都司楊國柱、指揮李廷棟等皆死。已,復破殺綦江參將房嘉寵、游擊張良賢,投屍蔽江下。偽軍師孫時泰請直取重慶,搗成都,劫蜀王為質,而應龍遷延,聲言爭地界,冀曲赦如曩時。化龍至成都,徵兵未至,亦謬為好語縻之。
dì wén qí jiāng pò, dà nù. zhuī chǐ qián sì chuān guì zhōu xún fǔ tán xī sī jiāng dōng zhī zhí, ér cì huà lóng jiàn, jiǎ pián yí tǎo zéi. zéi fén dōng pō làn qiáo, gěng hú guì lù, yòu fén lóng quán, zǒu dū sī yáng wéi zhōng. huà lóng hé zhū dà shuài bù yòng mìng zhě, shěn shàng wén dǎi zhì, tóng yuán zhèn liú tíng jiē gé zhí chōng wèi shì guān. zhū jūn dà jí, huà lóng xiān xí shuǐ xī bīng sān wàn shǒu guì zhōu, duàn zhāo miáo lù, nǎi yí zhòng qìng, dà shì wén wǔ. míng nián èr yuè, fēn bā dào jìn bīng. chuān shī sì lù: zǒng bīng guān liú tīng yóu qí jiāng, zǒng bīng guān mǎ kǒng yīng yóu nán chuān, zǒng bīng guān wú guǎng yóu hé jiāng, fù jiāng cáo xī bīn shòu guǎng jié zhì, yóu yǒng níng. qián shī sān lù: zǒng bīng guān tóng yuán zhèn yóu wū jiāng, cān jiāng zhū hè líng shòu yuán zhèn jié zhì, tǒng xuān wèi shǐ ān jiāng chén yóu shā xī, zǒng bīng guān lǐ yīng xiáng yóu xìng lóng. chǔ shī yí lù fēn liǎng yì: zǒng bīng guān chén lín yóu piān qiáo, fù zǒng bīng chén liáng pín shòu lín jié zhì, yóu lóng quán. měi lù bīng sān wàn, guān bīng sān zhī, tǔ sī qī zhī. guì zhōu xún fǔ guō zi zhāng zhù guì yáng, hú guǎng xún fǔ zhī kě dà yí yuán zhōu, huà lóng zì jiāng zhōng jūn cè yīng. dì yǐ chǔ dì liáo kuò, yòu zhuó jiāng duó wèi qiān dōu yù shǐ, xún fǔ piān yuán. hú guǎng shè piān yuán xún fǔ, zì duó shǐ yě.
帝聞綦江破,大怒。追褫前四川、貴州巡撫譚希思、江東之職,而賜化龍劍,假便宜討賊。賊焚東坡、爛橋,梗湖、貴路,又焚龍泉,走都司楊惟忠。化龍劾諸大帥不用命者,沈尚文逮治,童元鎮、劉廷皆革職充為事官。諸軍大集,化龍先檄水西兵三萬守貴州,斷招苗路,乃移重慶,大誓文武。明年二月,分八道進兵。川師四路:總兵官劉綎由綦江,總兵官馬孔英由南川,總兵官吳廣由合江,副將曹希彬受廣節制,由永寧。黔師三路:總兵官童元鎮由烏江,參將朱鶴齡受元鎮節制,統宣慰使安疆臣由沙溪,總兵官李應祥由興隆。楚師一路分兩翼:總兵官陳璘由偏橋,副總兵陳良玭受璘節制,由龍泉。每路兵三萬,官兵三之,土司七之。貴州巡撫郭子章駐貴陽,湖廣巡撫支可大移沅州,化龍自將中軍策應。帝以楚地遼闊,又擢江鐸為僉都御史,巡撫偏、沅。湖廣設偏沅巡撫,自鐸始也。
tuī guān gāo zhé zhī xiān yǐ nán chuān bīng jìn, jù sāng mù zhèn, tīng fù zì qí jiāng rù. yīng lóng yǐ jìn bīng èr wàn shǔ qí zi cháo dòng yuē: ěr pò qí jiāng, chí nán chuān, jǐn fén jī jù, bǐ wú néng wèi yě. bǐ kàng zhū lù bīng, jiē dà bài, yīng lóng dùn zú tàn yuē: wú bù yòng shí tài jì, jīn sǐ yǐ! huò yán shuǐ xī zuǒ zéi, huà lóng jié zhī jiāng chén, zhǎn zéi shǐ, èr shì jiāo suì jué. wū jiāng bīng bài jī, dǎi xià yuán zhèn yú lǐ, zhū jiāng yì fèn. tīng xiān rù lóu shān guān, zhí dǐ hǎi lóng dùn, lín jiāng chén bīng yì zhì. zéi shì jí, shàng dùn sǐ shǒu, qiǎn shǐ zhà jiàng. huà lóng xí zhū jiāng zhǎn shǐ, fén shū. yǐ tīng yǔ yīng lóng yǒu jiù, yù wú tōng zéi, tīng xiè qí rén yǐ zì míng. bā lù bīng jiē huì dùn xià, zhú zhǎng wéi kùn zhī, gēng fān dié gōng. liù yuè, tīng pò tǔ yuè èr chéng, yīng lóng jiǒng, yǔ èr qiè jù yì. míng chén, guān jūn rù chéng, qī zǐ jiē bèi zhí. zhào zhé yīng lóng shī bìng zi cháo dòng yú shì. zì chū shī zhì miè zéi, fán bǎi yǒu shí sì rì. bō zì táng gān fú zhōng rù yáng shì, èr shí jiǔ shì, bā bǎi yú nián, zhì yīng lóng ér jué, yǐ qí dì zhì zūn yì píng yuè èr fǔ, fēn shǔ chuān guì.
推官高折枝先以南川兵進,據桑木鎮,綎復自綦江入。應龍以勁兵二萬屬其子朝棟曰:「爾破綦江,馳南川,盡焚積聚,彼無能為也。」比抗諸路兵,皆大敗,應龍頓足嘆曰:「吾不用時泰計,今死矣!」或言水西佐賊,化龍詰之疆臣,斬賊使,二氏交遂絕。烏江兵敗績,逮下元鎮於理,諸將益奮。綎先入婁山關,直抵海龍囤,璘、疆臣兵亦至。賊勢急,上囤死守,遣使詐降。化龍檄諸將斬使,焚書。以綎與應龍有舊,諭無通賊,綎械其人以自明。八路兵皆會囤下,築長圍困之,更番迭攻。六月,綎破土、月二城,應龍窘,與二妾俱縊。明晨,官軍入城,七子皆被執。詔磔應龍屍並子朝棟於市。自出師至滅賊,凡百有十四日。播自唐乾符中入楊氏,二十九世,八百餘年,至應龍而絕,以其地置遵義、平越二府,分屬川、貴。
huà lóng chū wén fù sàng, yǐ jīn gé qǐ fù, zhì shì qǐ guī zhōng zhì. sān shí yī nián sì yuè, qǐ gōng bù yòu shì láng, zǒng lǐ hé dào, yǔ huái yáng xún fǔ lǐ sān cái zòu kāi yū hé, yóu zhí hé rù jiā kǒu dǐ xià zhèn èr bǎi liù shí lǐ, bì huáng hé lǚ liáng zhī xiǎn. zài yǐ yōu qù, wèi dài. xù qián píng bō gōng, jìn bīng bù shàng shū, jiā shǎo bǎo, yīn yī zi shì jǐn yī zhǐ huī shǐ.
化龍初聞父喪,以金革起復,至是乞歸終制。三十一年四月,起工部右侍郎,總理河道,與淮、揚巡撫李三才奏開淤河,由直河入泇口抵夏鎮二百六十里,避黃河呂梁之險。再以憂去,未代。敘前平播功,晉兵部尚書,加少保,蔭一子世錦衣指揮使。
sān shí wǔ nián xià, qǐ róng zhèng shàng shū. huà lóng yǐ jīng yíng gēn běn, zòu chén shí yī làn shí èr kǔ shí jiǔ yí, yòu shàng tún zhèng shí èr shì, jiē zhì bù lǐ. bīng bù zì èr shí qī nián hòu, zuǒ yòu shì láng jiē kōng shǔ. wèi jǐ, shàng shū xiāo dà hēng yì zhì shì, huà lóng zhǎng bù shì. sān shí qī nián zhēng yuè, jīng shī é yán kòu zhì, mín zhēng bì nì, biān mín táo rù dōu mén zhě yì shù wàn, jiǔ mén zhòu bì. fǔ chén yán bīng bù shàng shū wéi yī rén, hé yǐ yīng cù biàn, dì yì bù bào. liáo zhàn shì èr wàn yú jiē lǎo ruò, ér shuì jiān gāo huái sì nüè, liáo rén qiè chǐ. huà lóng qǐng tíng shuì kè, qiě zēng bīng wàn rén, yòu tiáo shàng bīng shí kuǎn zhàn zhī cè, dì jiē bù bào. yī pǐn zhì mǎn, jiā zhù guó shǎo fù jiān tài zǐ tài bǎo. zú guān, nián qī shí. shì xiāng yì, zèng shǎo shī, jiā zèng tài shī.
三十五年夏,起戎政尚書。化龍以京營根本,奏陳十一濫、十二苦、十九宜,又上屯政十二事,皆置不理。兵部自二十七年後,左、右侍郎皆空署。未幾,尚書蕭大亨亦致仕,化龍掌部事。三十七年正月,京師訛言寇至,民爭避匿,邊民逃入都門者亦數萬,九門晝閉。輔臣言兵部尚書惟一人,何以應猝變,帝亦不報。遼戰士二萬餘皆老弱,而稅監高淮肆虐,遼人切齒。化龍請停稅課,且增兵萬人,又條上兵食款戰之策,帝皆不報。一品秩滿,加柱國、少傅兼太子太保。卒官,年七十。諡襄毅,贈少師,加贈太師。
huà lóng jù wén wǔ cái. bō zhōu zhī yì, yǐ liú tīng jiāo jiǎn, xiān cuī cuò zhī ér jiàn qí cái, gù tīng wèi jǐn lì. kāi hé zhī gōng, wèi cáo qú yǒng lì, xiáng jiàn hé qú zhì.
化龍具文武才。播州之役,以劉綎驕蹇,先摧挫之而薦其才,故綎為盡力。開河之功,為漕渠永利,詳見《河渠志》。
jiāng duó, zì shì zhèn, rén hé rén. gāo zǔ pín, jǐng tài shí wèi lǐ kē gěi shì zhōng. hé shí hēng hù chǒng wǎng shàng, yǒu zhí shēng. guān zhì shān dōng cān zhèng. zēng zǔ lán, zhèng dé shí nán jīng lǐ bù shàng shū. zú shì wén zhāo. zǔ xiǎo, jiā jìng zhōng gōng bù shì láng. fù qí, wàn lì chū guǎng xī tí xué qiān shì. fù mǔ jí, cháng yào shì fèn. jū sàng qǐn shān sān nián, jīng qǐn shì bì fǔ qí shǒu, qī jīng fū lú yì rán. zú, mén rén sī shì wèi xiào duān xiān shēng. zì pín zhì duó wǔ shì jiē jìn shì. ér xiǎo dì huī, zhèng dé zhōng wèi shù jí shì, yǔ shū fēn děng jiàn nán xún shòu zhàng. shì zōng shí, yóu biān xiū chū wèi hé nán qiān shì. duó dēng dì zài wàn lì èr nián. shòu xíng bù zhǔ shì. lèi guān shān xī àn chá shǐ, zhuó fǔ piān yuán. jiā gōng yáng yīng lóng yǒu gōng, yǔ guō zi zhāng jiē yīn yī zi shì jǐn yī zhǐ huī. dīng mǔ jiān qù. duó qíng, mìng liú tǎo pí lín zhū dòng mán, píng zhī. xiáng jù chén lín chuán. yǐ láo jí guī. zú, zèng bīng bù yòu shì láng.
江鐸,字士振,仁和人。高祖玭,景泰時為禮科給事中。劾石亨怙寵罔上,有直聲。官至山東參政。曾祖瀾,正德時南京禮部尚書。卒諡文昭。祖曉,嘉靖中工部侍郎。父圻,萬曆初廣西提學僉事。父母疾,嘗藥舐糞。居喪寢苫三年,經寢室必俯其首,妻經夫廬亦然。卒,門人私諡為孝端先生。自玭至鐸五世皆進士。而曉弟暉,正德中為庶吉士,與舒芬等諫南巡受杖。世宗時,由編修出為河南僉事。鐸登第在萬曆二年。授刑部主事。累官山西按察使,擢撫偏、沅。夾攻楊應龍有功,與郭子章皆蔭一子世錦衣指揮。丁母艱去。奪情,命留討皮林諸洞蠻,平之。詳具《陳璘傳》。以勞疾歸。卒,贈兵部右侍郎。
zàn yuē: bō bài yī jiàng rén ěr, suī jiǎ yǐ jué zhì, ér píng jí wèi hòu. cāng cù fā nán, jù zhèn chéng, lián wài kòu, biān bǐ wèi zhī sāo rán, wǔ bèi zhī chí, yǒu yóu lái yǐ. yáng yīng lóng è rěn guàn yíng, zì sù tiǎn miè. rán pán jù jī jiǔ, dì xíng xiǎn è, fēi shī wǔ chén lì, zòu jī qǐ yì yán zāi! lǐ huà lóng zhī gōng kě yǔ hán yōng xiàng zhōng xiāng liè, jiào níng xià zhī yì, nán yì xuán shū yǐ.
贊曰:哱拜一降人耳,雖假以爵秩,而憑藉未厚。倉猝發難,據鎮城,聯外寇,邊鄙為之騷然,武備之弛,有由來矣。楊應龍惡稔貫盈,自速殄滅。然盤踞積久,地形險惡,非師武臣力,奏績豈易言哉!李化龍之功可與韓雍、項忠相埒,較寧夏之役,難易懸殊矣。