bǎo chù yuē: tiān zǐ sì rì xiū yú shui huò zé jīn píng yáng shui huò zé xiàn shì yě. shui huò yīn huò, yú shì shè niǎo liè shòu.
珤處曰:天子四日休於氵蒦澤(今平陽氵蒦澤縣是也。氵蒦音獲),於是射鳥獵獸。
dīng chǒu, tiān zǐ yǔ nǎi zhì, jì fù fù zì pǔ zhèng lái yè zhèng yǒu pǔ tián, yīn yún pǔ zhèng. yè, gào yě, liú kūn guī yù bǎi méi liú kūn guó, jiàn jì nián, jùn dí zhì lù jùn dí, kuí xìng, guó yě, yīn jùn, liáng mǎ bǎi sì chuán yuē wén mǎ bǎi sì, guī bì zhī bǎo bì, guó míng. yán dí qián qǔ cǐ bǎo yě, yǐ jié qí chéng chéng, wèi píng yě. jié, yóu zé yě. jùn zi hú dōng mǔ yí dí yǒu dé zhě chēng zi. chóu, hú míng, jiàn xǔ nán yú wěi shàng nán, jué yě. xǔ guó, jīn xǔ chāng xiàn wěi shuǐ zhī suǒ zài. yīn yǔ měi fǎn. jì fù fù yǐ tiān zǐ mìng cí yuē: qù zī gāo, yòng yù bó jiàn lǐ, nán zhí pú bì, xǔ nán yù chóng qiān, gù zhí gāo yě. xǔ nán bù gǎn cí fèng wáng mìng, hái qǔ shù bó jiā bì, máo gōng jǔ bì yù máo gōng, jí máo bān yě. shì rì yě, tiān zǐ yǐn xǔ nán yú wěi shàng. tiān zǐ yuē: zhèn fēi xǔ bāng, ér xù bǎi xìng yě. jiù shì yàn yǐn, wú yǒu lǐ lǐ, tiān zǐ chēng yì xìng zhū hóu wèi bó jiù, yàn zhě sī huì, bù yù chóng lǐ jìng yě. guǎn zǐ yuē bó jiù wú xià bài, zì yì zuò jiù, jiù yóu jiù yě. xǔ nán bù gǎn cí. shēng zuò yú chū zūn lǐ jì yuē fǎn diàn chū zūn, wéi liǎng jūn wèi hǎo. jì xiàn fǎn jué, diàn shàng chū zūn, gài cǐ zhī lèi yě. zuò zhī yú zūn biān, shǐ wèi jiǔ kuí, yù yǐ jǐn huān hān yě, nǎi yòng yàn lè yán qū yàn yě. tiān zǐ cì xǔ nán jùn mǎ shí liù chēng jùn zhě, míng mǎ yě. xǔ nán jiàng, zài bài kōng shǒu kōng shǒu, tóu zhì yú dì. zhōu lǐ sān rì kōng bài, nǎi shēng píng zuò. jí mù, tiān zǐ qiǎn xǔ nán guī.
丁丑,天子□雨乃至,祭阝父自圃鄭來謁(鄭有圃田,因雲圃鄭。謁,告也),留昆歸玉百枚(留昆國,見《紀年》),陖翟致賂(陖翟,隗姓,國也,音峻),良馬百駟(《傳》曰「文馬百駟」),歸畢之珤(畢,國名。言翟前取此珤也),以詰其成(成,謂平也。詰,猶責也)。陖子胡□東牡(夷狄有德者稱子。疇,胡名),見許男於洧上(男,爵也。許國,今許昌縣洧水之所在。音羽美反)。祭阝父以天子命辭曰:去茲羔,用玉帛見(禮,男執蒲璧,許男欲崇謙,故執羔也)。許男不敢辭(奉王命),還取束帛加璧,□毛公舉幣玉(毛公,即毛班也)。是日也,天子飲許男於洧上。天子曰:朕非許邦,而恤百姓□也。咎氏宴飲,毋有禮(禮,天子稱異姓諸侯為伯舅,燕者私會,不欲崇禮敬也。《管子》曰「伯舅無下拜」,字亦作咎,咎猶舅也)。許男不敢辭。升坐於出尊(《禮記》曰「反坫出尊」,唯兩君為好。既獻反爵,坫上出尊,蓋此之類也。坐之於尊邊,使為酒魁,欲以盡歡酣也),乃用宴樂(言曲宴也)。天子賜許男駿馬十六(稱駿者,名馬也)。許男降,再拜空首(空首,頭至於地。《周禮》「三日空拜」),乃昇平坐。及暮,天子遣許男歸。
guǐ hài, tiān zǐ chéng niǎo zhōu, lóng fú yú dà zhǎo zhǎo, chí. lóng xià yǒu zhōu zì, zhōu jiē yǐ lóng niǎo wèi xíng zhì, jīn wú zhī qīng què fǎng, cǐ qí yí xiàng yě. xià gēng wǔ, tiān zǐ yǐn yú wěi shàng. nǎi yí jì fù fù rú pǔ zhèng. yòng zhū hóu.
癸亥,天子乘鳥舟,龍浮於大沼(沼,池。龍下有舟字,舟皆以龍鳥為形制,今吳之青雀舫,此其遺象也)。夏庚午,天子飲於洧上。乃遺祭阝父如圃鄭。用□諸侯。
xīn wèi, tiān zǐ běi hái, diào yú jiàn zé, shí yú yú sāng yě.
辛未,天子北還,釣於漸澤,食魚於桑野。
dīng chǒu, tiān zǐ lǐ pǔ tián zhī lù jǐn guī dù yǐ wèi yuàn pǔ dì ér yú shǒu zhī yě, dōng zhì yú fáng fáng, fáng zi, shǔ zhào guó, dì yǒu cuán shān, xī zhì yú qiū, nán zhì yú sāng yě, běi jǐn jīng lín. zhǔ zhī sǒu, nán běi wǔ shí shí yú, dōng yú yuē tù tái, xī yú yuē lì qiū lì, jīn hé nán yáng dí xiàn, yīn lì, nán yú yuē fù qiū, běi yú yuē xiāng qí yù yú yuē lái shí yú suǒ chén. tiān zǐ cì yú jūn qiū, yǐ tián yú sǒu.
丁丑,天子裡圃田之路(盡規度以為苑圃地而虞守之也),東至於房(房,房子,屬趙國,地有巑山),西至於□丘,南至於桑野,北盡經林。煮□之藪,南北五十□十虞,東虞曰兔台,西虞曰櫟丘(櫟,今河南陽翟縣,音櫟),南虞曰□富丘,北虞曰相其御虞曰□來十虞所□辰。天子次於軍丘,以畋於藪□。
jiǎ yín, tiān zǐ zuò jū fàn gōng fàn, lí gōng zhī míng yě, yǐ guān sāng zhě sāng, cǎi sāng yě. shī yuē sāng zhě xián xián xī, nǎi yǐn yú sāng zhōng sāng lín zhī zhōng. tiān zǐ mìng sāng yú zhǔ sāng zhě yě, chū sāng zhě, yòng jìn bào mín bù de lìng wàng chà dāo fàn sāng běn.
甲寅,天子作居范宮(范,離宮之名也),以觀桑者(桑,採桑也。詩曰「桑者閒閒兮」),乃飲於桑中(桑林之中)。天子命桑虞(主桑者也),出□桑者,用禁暴民(不得令妄差刂犯桑本)。
zhòng xià jiǎ shēn, tiān zǐ suǒ.
仲夏甲申,天子□所。
gēng yín, tiān zǐ xī yóu, nǎi sù yú jì fù jì fù, jì fù gōng yì. rén chén, jì fù gōng yǐn tiān zǐ jiǔ, nǎi gē tiān zhī shī shī sòng yǒu hào tiān yǒu chéng mìng, èr hòu shòu zhī, chéng wáng bù gǎn kāng. yí jì fù gōng yǐ cǐ guī jiàn yě. tiān zǐ mìng gē nán shān yǒu shī xiǎo yǎ yǒu nán shān yǒu tái, lè zhī jūn zǐ, bāng jiā zhī jī, yǐ dá jì fù gōng zhī yán. rán jiē gǔ zì nán xiǎo, suǒ yǐ wèi xiáng. nǎi shào yàn lè shào, jì yě.
庚寅,天子西遊,乃宿於祭阝(祭阝,祭阝公邑)。壬辰,祭阝公飲天子酒,乃歌天之詩(《詩》「頌」有昊天有成命,二後受之,成王不敢康。疑祭阝公以此規諫也)。天子命歌南山有(《詩》「小雅」有南山有台,樂之君子,邦家之基,以答祭阝公之言。然皆古字難曉,所以未詳)。乃紹宴樂(紹,繼也)。
dīng yǒu, tiān zǐ zuò tái, yǐ wèi xī jū.
丁酉,天子作台,以為西居。
rén yín. tiān zǐ dōng zhì yú què liáng.
壬寅。天子東至於雀梁。
jiǎ chén, fú yú xíng shuǐ jīn xíng yáng xíng zé shì. nǎi zòu guǎng lè.
甲辰,浮於滎水(今滎陽滎澤是)。乃奏廣樂。
jì xià gēng, xiū yú fàn gōng.
季夏庚□,休於范宮。
zhòng qiū dīng sì, tiān zǐ shè lù yú lín zhōng, nǎi yǐn yú mèng shì. yuán wǔ bái hè èr bā jīn zhī chù hè kǒng què xún zhě, yì néng yīng jié gǔ wǔ, hái sù yú què liáng.
仲秋丁巳,天子射鹿於林中,乃飲於孟氏。爰舞白鶴二八(今之畜鶴、孔雀馴者,亦能應節鼓舞),還宿於雀梁。
jì qiū xīn sì, tiān zǐ sī róng yú lái yú rén cì yù yǐ cì shì yù, bèi yǒu suǒ wèn.
季秋辛巳,天子司戎於□來虞人次御(以次侍御,備有所問)。
mèng dōng niǎo zhì yīng lái xiáng yě, wáng yì xià yún wáng jī xìng zhī nǚ, yí shì fù guān yě.
孟冬鳥至(鷹來翔也),王□弋(下雲王姬姓之女,疑是婦官也)。
zhòng dōng dīng yǒu, tiān zǐ shè shòu, xiū yú shēn huán huán, wěi zhī cóng, dé jūn jūn shǐ lù sì bǎi yǒu èr shí, dé èr hǔ jiǔ láng, nǎi jì yú xiān wáng, mìng páo rén shú zhī páo rén, zhǔ yǐn shí zhě.
仲冬丁酉,天子射獸,休於深萑(萑,葦之叢),得麇麕豕鹿四百有二十,得二虎九狼,乃祭於先王,命庖人熟之(庖人,主飲食者)。
wù xū, tiān zǐ xī yóu, shè yú zhōng fāng luò cǎo mù xiān, mìng yú rén lüè lín chú sǒu, yǐ wèi bǎi xìng cái yǐ gōng rén zhī cái yòng. lüè, wèi chà dāo fá zhī. shì rì yě, tiān zǐ běi rù yú bǐng bǐng, zhèng yì yě, yīn bǐng, yǔ jǐng gōng bó, sān rì ér jué yí jǐng gōng xián rén ér yǐn bēng, gù mù wáng jiù zhī yóu xì yě.
戊戌,天子西遊,射於中□方落草木鮮,命虞人掠林除藪,以為百姓材(以供人之材用。掠,謂差刂伐之)。是日也,天子北入於邴(邴,鄭邑也,音丙),與井公博,三日而決(疑井公賢人而隱祊,故穆王就之遊戲也)。
xīn chǒu sāi jiè bù rú, gù jìn wèi sāi yě, zhì yú tái, nǎi dà shǔ chú, tiān zǐ jū yú tái yǐ tīng tiān xià zhī yīn yǐ bì shǔ, yuǎn fāng zhī shù ér zhòng cóng zhī, shì yǐ xuǎn lè yīn lēi, nǎi zài zhī shén rén zhī néng shù yě yǒu dào shù yě, nǎi zuǒ yòu wàng zhī zhàn hòu yě. tiān zǐ lè zhī ài qí shù yě, mìng wèi ér shí yān qí míng yuē gōng qù chéng rén yóu yǒu hǔ zài hu jiā zhōng jiā cǎo. tiān zǐ jiāng zhì, qī cuì zhī shì gāo bēn róng qǐng shēng bó hǔ, bì quán zhī, nǎi shēng bó hǔ ér xiàn zhī shī suǒ wèi tǎn xī bào hǔ, xiàn yú gōng suǒ, cǐ zhī wèi yě. tiān zǐ mìng zhī wèi xiá xiá, kǎn yě. lùn yǔ yuē hǔ sì chū yú xiá, ér chù zhī dōng guó, shì yuē hǔ láo yīn yǐ míng qí dì yě. jīn xíng yáng chéng gāo xiàn shì. tiān zǐ cì bēn róng tián liè shí sì ěr yǎ yuē: tián mǎ qí zú shàng jí yě, guī zhī tài láo niú yáng shǐ wèi tài láo. bēn róng zài bài shǒu.
辛丑塞(戒不如,故進為塞也),至於台,乃大暑除,天子居於台以聽天下之(因以避暑),遠方□之數而眾從之,是以選扐(音勒),乃載之神人□之能數也(有道數也),乃左右望之(占候也)。天子樂之(愛其術也),命為□而時□焉□其名曰□公去乘人□猶□有虎在乎葭中(葭草)。天子將至,七萃之士高奔戎請生搏虎,必全之,乃生搏虎而獻之(《詩》所謂「袒裼暴虎,獻於公所」,此之謂也)。天子命之為柙(柙,檻也。《論語》曰「虎兕出於柙」),而畜之東虢,是曰虎牢(因以名其地也。今滎陽成皋縣是)。天子賜奔戎田獵十駟(《爾雅》曰:畋馬齊足尚疾也),歸之太牢(牛羊豕為太牢)。奔戎再拜首。
bǐng chén, tiān zǐ běi yóu yú lín zhōng, nǎi dà shòu mìng ér guī.
丙辰,天子北游於林中,乃大受命而歸。
zhòng qiū jiǎ xū, tiān zǐ dōng yóu, cì yú què liáng yī xiǔ wèi shě, zài sù wèi xìn, guò xìn wèi cì, dù shū yú yǔ lín wèi bào shū zhōng dù chóng, yīn yún dù shū yě.
仲秋甲戌,天子東遊,次於雀梁(一宿為舍,再宿為信,過信為次),□蠹書於羽林(謂暴書中蠹蟲,因雲蠹書也)。
jì qiū nǎi sù yú. bì rén gào róng gào róng nán yě, yuē: jùn dí lái qīn. tiān zǐ shǐ mèng yù rú bì tǎo róng yù, yīn yù, huò hóu jiù gào hōng huò guó, jīn zài píng yáng yǒng ān xiàn, xī nán yǒu chéng. tiān zǐ lín yú jūn qiū, shòu yú sǒu.
季秋□乃宿於。畢人告戎(告戎難也),曰:陖翟來侵。天子使孟悆如畢討戎(悆,音豫),霍侯舊告薨(霍國,今在平陽永安縣,西南有城)。天子臨於軍丘,狩於藪。
jì dōng jiǎ xū, tiān zǐ dōng yóu, yǐn yú liú qí. shè yú lì hǔ. dú shū yú qiū jūn jǔ bì shū, yīn lí, xiàn jiǔ yú tiān zǐ, nǎi zòu guǎng lè. tiān zǐ yí qí líng gǔ, nǎi huà wèi huáng shé zhōu lǐ yuē líng gǔ sì miàn, hóng fàn suǒ wèi gǔ yāo yě. shì rì, tiān zǐ gǔ dào qí xià ér míng cóng shī gǔ ér jī gǔ yě. gǔ zài dì xià míng, dào cóng yě. hán fēi yuē: dào nán fāng lái yě, nǎi shù zhī tóng yīn yǐ shù wú tóng. tóng yì xiǎng mù yě, yǐ wèi gǔ zé shén qiě míng, zé lì yú róng yí yǐ gōng róng, yǐ wèi qín zé lì yú huáng zé. tiān zǐ dōng yóu yú huáng zé, sù yú qū luò luò shuǐ zhī huí qū, dì míng yě, fèi shǐ gōng lè yáo gōng lè, qū lè zhě, yuē huáng zhī chí, qí mǎ pēn shā pēn, yě, pǔ wèn qiè, huáng rén wēi yí wēi, wèi yě, huáng zhī zé. qí mǎ pēn yù, huáng rén shòu gǔ gǔ, shēng yě. jiē zhū yáo cí.
季冬甲戌,天子東遊,飲於留祈。射於麗虎。讀書於丘(君舉必書,音犁),□獻酒於天子,乃奏廣樂。天子遺其靈鼓,乃化為黃蛇(《周禮》曰靈鼓四面,《洪範》所謂鼓妖也)。是日,天子鼓道其下而鳴(從失鼓而擊鼓也。鼓在地下鳴,道從也。《韓非》曰:道南方來也),乃樹之桐(因以樹梧桐。桐亦響木也),以為鼓則神且鳴,則利於戎(宜以攻戎),以為琴則利□於黃澤。天子東遊於黃澤,宿於曲洛(洛水之回曲,地名也),廢□使宮樂謠(宮樂,曲樂者),曰黃之池,其馬歕沙(歕,也,普問切),皇人威儀(威,畏也),黃之澤。其馬歕玉,皇人受穀(穀,生也。皆諸謠辭)。
bǐng chén, tiān zǐ nán yóu yú huáng shì zhī qiū, yǐ guān xià hòu qǐ zhī suǒ jū yí cǐ yán tài shì zhī qiū sōng gāo shān, qǐ mǔ zài cǐ shān huà wèi shí, ér zi qǐ yì dēng xiān, gù qí shàng yǒu qǐ shì yě. jiē jiàn guī cáng jí huái nán zǐ. nǎi yú qǐ shì shì wèi rù qǐ shì zhōng, tiān zǐ shì liè píng zé yīn píng, qí guà yù sòng kǎn xià gān shàng, féng gōng zhàn zhī, yuē: sòng zhī yáo yáo, yáo cí, yīn zhòu, sǒu zé cāng cāng, qí zhōng yí qí zhèng gōng, róng shì zé cóng shuǐ xìng píng ér tiān wú sī, bīng bù qū náo ér róng shì jí yě, jì sì zé xī, tián liè zé huò. yǐn féng gōng jiǔ, cì zhī jùn mǎ shí liù, chī zhù sān shí qiè. chī, gé jīng zhě, féng gōng zài bài qǐ shǒu, cì shì shǐ hú yǒu yīn yǔ, mèng shén yǒu shì yǒu shì, jì yě, shì wèi zhòng yīn yīn yǐ jì yě. tiān zǐ nǎi xiū, rì zhōng dà hán, běi fēng yǔ xuě, yǒu dòng rén. tiān zǐ zuò shī sān zhāng yǐ āi mín āi, yóu mǐn yě, yuē: wǒ cú huáng zhú. fù bì hán bì, bì yě, yīn mì. dì shōu jiǔ xíng jiǔ xíng, jiǔ dào yě. yán shōu luó jiǔ yù zhī dào lǐ yě. chuán yuē jīng qǐ jiǔ dào, jiē wǒ gōng hóu. bǎi pì zhǒng qīng pì jūn zhǒng qīng, zhǒng zǎi, huáng wǒ wàn mín huáng, zhèng yě, dàn xī wù wàng héng niàn zhī yě. wǒ cú huáng zhú, fù bì hán. dì shōu jiǔ xíng, jiē wǒ gōng hóu, bǎi pì zhǒng qīng. huáng wǒ wàn mín, dàn xī wù qióng lìng wú kùn yě. yǒu jiǎo zhě luò jiǎo, bái mào. luò, niǎo míng, yīn lù, piān piān qí fēi yán dé yì yě. jiē wǒ gōng hóu, wù zé qiān zì hóu yǐ xià shì dāng yún, bǎi pì zhǒng qīng, huáng wǒ wàn mín, wù zé qiān, jū lè shén guǎ yán shǒu yī jū shǎo lè, bù rú qiān tǔ jū wú qiú ān. lǐ lè qí mín yán dāng yǐ lǐ lè huà qí mín yě. tiān zǐ yuē: yú yī rén zé yín yín yú yóu lè, bù huáng wàn mín. dēng, fāng sù yú huáng zhú. tiān zǐ mèng yì shè yú tú shān yì, yǒu qióng shì, dì, shàn shè zhě, jì fù gōng zhàn zhī, shū zhī nǎi sù yú qū shān.
丙辰,天子南遊於黃□室之丘,以觀夏後啟之所居(疑此言太室之丘嵩高山,啟母在此山化為石,而子啟亦登仙,故其上有啟室也。皆見《歸藏》及《淮南子》)。乃□於啟室(似謂入啟室中),天子筮獵苹澤(音瓶),其卦遇訟ⅰⅴ(坎下乾上),逢公占之,曰:訟之繇(繇,爻辭,音胄),藪澤蒼蒼,其中□宜其正公,戎事則從(水性平而天無私,兵不曲撓而戎事集也),祭祀則憙,畋獵則獲。□飲逢公酒,賜之駿馬十六,絺紵三十篋。(絺,葛精者),逢公再拜稽首,賜筮史狐□有陰雨,夢神有事(有事,祭也),是謂重陰(因以紀也)。天子乃休,日中大寒,北風雨雪,有凍人。天子作詩三章以哀民(哀,猶愍也),曰:我徂黃竹。□負閟寒(閟,閉也,音秘)。帝收九行(九行,九道也。言收羅九域之道里也。《傳》曰「經啟九道」),嗟我公侯。百辟冢卿(辟君冢卿,冢宰),皇我萬民(皇,正也),旦夕勿忘(恆念之也)。我徂黃竹,□負閟寒。帝收九行,嗟我公侯,百辟冢卿。皇我萬民,旦夕勿窮(令無困也)。有皎者鴼(皎,白皃。鴼,鳥名,音路),翩翩其飛(言得意也)。嗟我公侯,□勿則遷(自侯以下似當雲,百辟冢卿,皇我萬民,□勿則遷),居樂甚寡(言守一居少樂),不如遷土(居無求安)。禮樂其民(言當以禮樂化其民也)。天子曰:餘一人則淫(淫於遊樂),不皇萬民。□登,方宿於黃竹。天子夢羿射於塗山(羿,有窮氏,帝,善射者),祭阝公占之,疏□之□乃宿於曲山。
rén shēn, tiān zǐ xī shēng yú qū shān, tiān zǐ xī zhēng, shēng jiǔ ā yí jīn xī ān xiàn shí lǐ jiǔ bǎn yě, nán sù yú dān huáng.
壬申,天子西升於曲山,□天子西征,升九阿(疑今西安縣十里九阪也),南宿于丹黃。
wù yín, tiān zǐ xī shēng yú lí qiū zhī yáng, guò yú líng jǐng gōng bó mù wáng wǎng fǎn zhé cóng jǐng gōng bó yóu, míng qí yǒu dào dé rén yě. nǎi jià lù yǐ yóu yú shān shàng, wèi zhī shí zhǔ ér tián líng jí líng bǎn yě, jīn dù hé dōng dà yáng xiàn. chuán yuē rù yú tián líng, diān líng èr yīn, nǎi cì yú dòu shuǐ zhī yáng jīn zhī huán jīn yě. zài hé dōng hé běi xiàn, yīn xiàng dòu zhī dòu. jí rì dīng hài, tiān zǐ rù yú nán zhèng.
戊寅,天子西升於黎丘之陽,□過於靈□井公博(穆王往反輒從井公博游,明其有道德人也)。乃駕鹿以游於山上,為之石主而□窴軨(即軨坂也,今杜河東大陽縣。《傳》曰「入於窴軨」,巔零二音),乃次於浢水之陽(今之洹津也。在河東河北縣,音項脰之脰)。吉日丁亥,天子入於南鄭。