strong jù xiāng zhōu chén zōng xùn guó fǔ lǐng biǎo xiǎn shì píng mán strong
據湘州陳宗殉國 撫嶺表冼氏平蠻
què shuō jìn wáng guǎng xì niàn zhāng lì huá, chí yì jiàn kāng, tú zhōng wén gāo jiǒng wéi mìng, jìng bǎ lì huá shā sǐ, bù yóu de jīng fèn dào: gǔ yún wú dé bù bào, wǒ bì yǒu yǐ bào gāo gōng. yán xià yóu hèn hèn bù yǐ. jí jì rù jiàn kāng, gāo jiǒng děng shàng qián yíng jiē, guǎng suī xīn hèn gāo jiǒng, miàn shàng què bù lù shēng sè, réng rán zhào cháng xiāng jiàn, suí jí wèi láo sān jūn, ān fǔ bǎi xìng, yī miàn ná zhù shī wén qìng shěn kè qīng yáng huì lǎng xú zhé jì huì jǐng wǔ rén, zé tā bì zhǔ hài mín, yī bìng zhǎn shǒu, jí lìng gāo jiǒng yǔ yuán shuài fǔ jì shì péi jǔ, shōu tú jí, fēng fǔ kù, suǒ yǒu jīn bó zhēn wán, guǎng jiē bù qǔ. dāng shí jūn mín rén děng, tǒng shuō jìn wáng xián dé, nǎ zhī tā shì gū míng diào yù, lóng luò rén xīn ne. yǐn fú xià wén.
卻說晉王廣繫念張麗華,馳詣建康,途中聞高熲違命,竟把麗華殺死,不由的驚憤道:「古雲無德不報,我必有以報高公。」言下猶恨恨不已。及既入建康,高熲等上前迎接,廣雖心恨高熲,面上卻不露聲色,仍然照常相見,隨即慰勞三軍,安撫百姓,一面拿住施文慶、沈客卿、陽惠朗、徐哲、暨慧景五人,責他蔽主害民,一併斬首,即令高熲與元帥府記室裴矩,收圖籍,封府庫,所有金帛珍玩,廣皆不取。當時軍民人等,統說晉王賢德,哪知他是沽名釣譽,籠絡人心呢。隱伏下文。
hè ruò bì xiān qī jué zhàn, wéi bèi jūn lìng, guǎng shōu fù shǔ lì, bìng qiǎn shǐ chí yì zòu wén. suí zhǔ wén jiāng nán yǐ píng, hěn shì xīn wèi, qiě chuán zhào shì guǎng, wèi: píng dìng jiāng biǎo, gōng chū hán hè èr rén, bù yīng chuī qiú wēi cī, kě jiāng gōng dǐ zuì, gè cì bó wàn pǐ. yòu bié zhào bāo měi hán hè, bìng jí qián dí gè jiāng shì. chén shǐ xǔ shàn xīn, shàng liú suí kè guǎn zhōng, suí zhǔ jiān qiǎn rén xiāng gào, wèi chén yǐ miè wáng, kě guī chéng wǒ cháo. shàn xīn bù jīn dà tòng, gǎi zhe cuī fú, jiù xī jiē xià xí cǎo wēi zuò, dōng xiàng tì qì, sān rì bù yí. suí zhǔ fù bān chì wèi yàn, yuè rì yòu yǒu zhào zhì guǎn, mìng wèi tōng zhí sàn qí cháng shì, cì yī yī xí. shàn xīn hào kū jǐn āi, nǎi rù fáng gǎi fú, chū jiù běi miàn, chuí lèi zài bài, shòu suí chì shū. jì yuàn shì chóu, hé bì rú xǔ zuò zuò. yì chén, yì què xiè chì, fú qì diàn xià, bēi bù néng xìng. suí zhǔ gù zuǒ yòu dào: wǒ píng chén guó, zhǐ xìng de cǐ rén, bǐ néng huái niàn jiù jūn, tā rì jí wǒ cháo chún chén ne. suì yù lìng píng shēn, rù zhí mén xià shěng, shàn xīn qì bài ér tuì. cóng cǐ suì dī shǒu xià xīn, zhǎng zuò suí cháo chén pú le. hán xù bù jǐn.
賀若弼先期決戰,違背軍令,廣收付屬吏,並遣使馳驛奏聞。隋主聞江南已平,很是欣慰,且傳詔示廣,謂:「平定江表,功出韓、賀二人,不應吹求微疵,可將功抵罪,各賜帛萬匹。」又別詔褒美韓、賀,並及前敵各將士。陳使許善心,尚留隋客館中,隋主堅遣人相告,謂陳已滅亡,可歸誠我朝。善心不禁大慟,改著縗服,就西階下席草危坐,東向涕泣,三日不移。隋主復頒敕慰唁,越日又有詔至館,命為通直散騎常侍,賜衣一襲。善心號哭盡哀,乃入房改服,出就北面,垂淚再拜,受隋敕書。既願事仇,何必如許做作。翌晨,詣闕謝敕,伏泣殿下,悲不能興。隋主顧左右道:「我平陳國,只幸得此人,彼能懷念舊君,他日即我朝純臣呢。」遂諭令平身,入直門下省,善心泣拜而退。從此遂低首下心,長作隋朝臣僕了。含蓄不盡。
chén shuǐ jūn dū du zhōu luó, yǔ yǐng zhōu cì shǐ xún fǎ shàng, shàng shǒu jiāng xià. suí qín wáng jùn dū sān shí liù zǒng guǎn, jí shuǐ lù shí yú wàn zhòng, tún zhù hàn kǒu, bù dé qián jìn. chén jīng zhōu cì shǐ chén huì jì, yòu qiǎn nèi shǐ lǚ zhōng sù jìn jù wū xiá, záo yán xì liàn, suǒ zhù shàng liú, dǔ è suí shī, qiě zì chū sī cái, chōng zuò jūn yòng. suí qīng hé gōng yáng sù, huī bīng fèn jī, yǔ zhōng sù dà xiǎo sì shí yú zhàn, zhōng sù jù xiǎn lì zhēng, shā sǐ suí bīng wǔ qiān yú rén. sì wén jiàn kāng bèi kùn, shì wú dòu zhì, yáng sù chéng jiān měng gōng, zhōng sù bù néng gù shǒu, qì shān nán bēn, tuì jù jīng mén jìng nèi de yán zhōu, sù shǐ zhōu zhuī jī, dà pò zhōng sù, fú dé jiǎ shì sān qiān yú rén, zhōng sù jié shēn dùn qù. yú shì chén huì jì yì zì zhī nán shǒu, huǐ qù chǔ xù, yǐn bīng dōng xià. bā líng yǐ dōng, jǐn wèi suí yǒu. chén jìn wáng shū wén fāng xiè rèn xiāng zhōu, hái zhì bā xiàn, huì jì yù tuī wèi méng zhǔ, hào zhào yán jiāng gè jūn, rù yuán jiàn kāng, piān bèi suí qín wáng jùn jūn zǔ zhù. shū wén yòu lǜ bā zhōu cì shǐ bì bǎo děng, xiàng jùn qǐng jiàng. huì jì tú wàng dōng kǎi tàn, wú jì kě shī.
陳水軍都督周羅,與郢州刺史荀法尚,尚守江夏。隋秦王俊督三十六總管,及水陸十餘萬眾,屯駐漢口,不得前進。陳荊州刺史陳慧紀,又遣內史呂忠肅進據巫峽,鑿岩系鏈,鎖住上流,堵遏隋師,且自出私財,充作軍用。隋清河公楊素,麾兵奮擊,與忠肅大小四十餘戰,忠肅踞險力爭,殺死隋兵五千餘人。嗣聞建康被困,士無鬥志,楊素乘間猛攻,忠肅不能固守,棄柵南奔,退據荊門境內的延洲,素駛舟追擊,大破忠肅,俘得甲士三千餘人,忠肅孑身遁去。於是陳慧紀亦自知難守,毀去儲蓄,引兵東下。巴陵以東,盡為隋有。陳晉王叔文方卸任湘州,還至巴縣,慧紀欲推為盟主,號召沿江各軍,入援建康,偏被隋秦王俊軍阻住。叔文又率巴州刺史畢寶等,向俊請降。慧紀徒望東慨嘆,無計可施。
huì jiàn kāng yǐ píng, jìn wáng guǎng mìng chén shū bǎo zuò shū, zhāo yù shàng jiāng zhū jiāng, zhū chéng wén fēng jiě jiǎ. zhōu luó yǔ zhū jiāng dà kū sān rì, fàng bīng sàn mǎ, qǐ xiáng jùn jūn. chén huì jì shì gū lì cù, yě zhǐ hǎo chū jiàng, shàng jiāng jiē píng. suí jiāng wáng shì jī zài qí kǒu, yí shū gào yù jiāng nán zhū jùn, jiāng zhōu yù zhāng, yī cì jiàng suí, suí suì chè qù huái nán xíng shěng, dàn mìng zhū jiāng fēn tú lüè dìng. chén wú zhōu cì shǐ xiāo yōu, zì liáng tóu chén, liào zhī suí bù xiāng róng, dú mù bīng kàng suí. suí dà jiāng jūn yǔ wén shù děng, yǐn bīng jìn jī, yōu lián zhàn jiē bài, jìng wèi suǒ qín. dōng yáng zhōu cì shǐ xiāo yán, yǐ huì jī jiàng, shù jiāng tā dì xiōng bìng rù qiú chē, yā jiè zhǎng ān. suí zhǔ jiān zé tā fù guó wàng ēn, lì mìng chù zhǎn. le jié yán yōu, gù yīng bā shí sān huí.
會建康已平,晉王廣命陳叔寶作書,招諭上江諸將,諸城聞風解甲。周羅與諸將大哭三日,放兵散馬,乞降俊軍。陳慧紀勢孤力蹙,也只好出降,上江皆平。隋將王世積在蘄口,移書告諭江南諸郡,江州、豫章,依次降隋,隋遂撤去淮南行省,但命諸將分途略定。陳吳州刺史蕭麀,自梁投陳,料知隋不相容,獨募兵抗隋。隋大將軍宇文述等,引兵進擊,麀連戰皆敗,竟為所擒。東揚州刺史蕭岩,以會稽降,述將他弟兄併入囚車,押解長安。隋主堅責他負國忘恩,立命處斬。了結岩、麀,顧應八十三回。
dú xiāng zhōu cì shǐ yuè yáng wáng chén shū shèn, xì gāo zōng xū dì shí liù zǐ, nián fǔ shí bā, fāng cái lì rèn, chéng zhōng jiāng shì, wén suí jūn yǐ jù jīng mén, xiāng jù bù yuǎn, xiāng shuài móu jiàng. shū shèn shè yàn tīng zhōng, zhào jí wén wǔ liáo lì, jǔ jiǔ xiāng shǔ dào: jūn chén dà yì, jiù cǐ sǎo dì me? zhǎng shǐ xiè jī, tóu mèi qǐ zuò, fú dì wū yàn, zhù fáng suì xìng hóu chén zhèng lǐ, chén zōng shì. yì kǎi rán qǐ yǔ dào: zhǔ rǔ chén sǐ, zhū jūn dú fēi chén chén me? jīn tiān xià yǒu nán, zhèng dāng jiàn wēi shòu mìng, jiù shǐ wú chéng, shàng jiàn chén jié, jīn rì bù yí zài wù, yí lì tú huī fù, hòu yīng zhě zhǎn! zhòng wén cǐ yán, nǎi qí shēng xǔ nuò, zì shì xíng shēng jié méng, shì tóng shēng sǐ. shì suí jiāng páng huī, fèng yáng sù mìng, zhāo fǔ xiāng zhōu, zhèng lǐ yǔ shū shèn shāng dìng mì jì, qiǎn rén jī zhà jiàng shū, wǎng yíng páng huī. huī mào rán chí zhì, shū shèn fú jiǎ dài zhe, yī qí huī rù chéng mén, fā fú zhí huī, zhǎn shǒu xùn zhòng. huī shǒu xià yǒu shù shí rén, yě tóng shí jū zhù, shā dé yī gè bù liú. shū shèn qīn zhì shè táng, mù jí bīng shì, shù rì jiān dé wǔ qiān rén. héng yáng tài shǒu fán tōng, wǔ zhōu cì shǐ wū jū yè, jiē jǔ bīng rù zhù. suí zhèng mìng xuē zhòu wèi xiāng zhōu cì shǐ, dào guò jīng zhōu, dé jiàn yáng sù, yǐ zhī xiāng zhōu jù mìng, biàn yǔ sù bù xià xíng jūn zǒng guǎn liú rén ēn, huì shī jìn gōng. xíng zhì xiāng zhōu chéng xià, chén zhèng lǐ fán tōng dū bīng yíng zhàn, liǎng xià xiāng jiāo, suí jūn bǐ shǒu jūn jiā bèi, qiě dōu shì guàn zhàn jiàn zú, nǎ lǐ shì chén fán èr rén suǒ néng dǐ dǎng? zhàn bù duō shí, shǒu bīng sì kuì, chén fán táo huí chéng zhōng, mén wèi jí hé, xuē zhòu yǐ jiā biān zhuī rù, shùn shǒu yī shuò, jī bì fán tōng. suí jūn yī yōng ér shàng, tū jìn chéng zhōng, xiān qín zhèng lǐ, cì qín shū shèn. liú rén ēn bù yù shōu bīng, jí wǎng jī héng qiáo. héng qiáo wèi wū jū yè tún shǒu dì, dāng xià jù zhàn shī lì, yě wèi suǒ qín. sān rén jù bèi jiě zhì hàn kǒu, qín wáng jùn jié wèn shù yǔ, shū shèn cí sè bù náo, jí wèi suǒ hài. zhèng lǐ jū yè, xiāng jì shòu xíng. shū shèn suī sǐ, yì liè kě fēng. xiāng zhōu yǐ xià, jìn lüè lǐng nán, gāo liáng jùn tài fū rén xiǎn shì, wēi ài sù fú, wàng zhòng lǐng wài. zi shí lóng tài shǒu féng pū, zhuàng nián bù lù, jìng ěr qù shì. huí yīng dì qī shí liù huí. pū zhǎng zi hún, shàng zài shào nián, lài xiǎn tài fū rén zhǔ chí jùn shì, suǒ yǒu lǐng nán shù jùn, wèi fú rú chū. jí chén wèi suí miè, lǐng nán wèi yǒu suǒ shǔ, biàn fèng xiǎn tài fū rén wèi zhǔ, chēng wèi shèng mǔ, bǎo jìng ān mín. chén yù zhāng tài shǒu xú huí, zì yù zhāng bēn jù nán kāng, yì yù lián jié lǐng nán, dú bà yī fāng. suí mìng zhù guó wéi guāng děng chí jié ān fǔ, wèi guāng suǒ jù, guāng děng bù dé jìn, jìn wáng guǎng yīn lǐng nán wèi píng, fù lìng shū bǎo zuò shū, wǎng yí xiǎn tài fū rén, yù yǐ chén wáng, shǐ tā guī suí. xiǎn tài fū rén, nǎi zhào jí shǒu lǐng huì yì, xiāng duì tòng kū, jié guǒ shì shèn zhòng mín mìng, jué yíng suí shǐ, nǎi qiǎn féng hún lǜ zhòng yíng guāng. guāng yǐ diào dòng jūn shì, jī shā xú huí, còu qiǎo féng hún lái yíng, suì chí zhì guǎng zhōu, wèi yù zhū jùn, lüè dìng lǐng nán. biǎo féng hún wèi yí tóng sān sī, cè fēng xiǎn tài fū rén wèi sòng kāng jùn fū rén. héng zhōu sī mǎ rèn xiāng, quàn dū du wáng yǒng jù lǐng nán, qiú chén shì zi sūn, lì yǐ wèi dì. yǒng bù néng yòng, lǜ bù zhòng jiàng suí. xiāng qì guān zì qù, yú shì chén dì xī rù suí cháo, dé zhōu sān shí, jùn yī bǎi, xiàn sì bǎi, chén wáng. zǒng jì chén zì wǔ dì cuàn liáng, zhì shū bǎo zhǐ, gòng lì wǔ zhǔ, fán sān shí èr nián. qiě yóu jìn yuán dì dōng dù, piān ān jiāng zuǒ, zhōng yuè dōng jìn sòng qí liáng chén wǔ cháo, gòng dé èr bǎi qī shí sān nián, shǐ wèi běi cháo suǒ bìng, zhōng guó fù guī tǒng yī. táng lǐ yán shòu zuò nán běi shǐ bǎ suí cháo liè rù běi shǐ zhōng, wú fēi yīn tā qǐ zì shuò fāng, tuō tāi běi zhōu, hòu yòu jǐn dé yī chuán, biàn wèi lǐ táng suǒ miè, suǒ yǐ yīn lèi xiāng jù, bù fù lìng qǐ lú zào. xiǎo zi jiù zūn xún gù lì, suí bǐ xù xià, kàn guān bú yào yí wǒ jiè huà bù míng, mó hu liǎo shì ne. zài gù běn shū juàn shǒu, bìng jiāng nán běi jì nián xù qīng qǐ qì, yī bǐ bù lòu.
獨湘州刺史岳陽王陳叔慎,系高宗頊第十六子,年甫十八,方才蒞任,城中將士,聞隋軍已據荊門,相距不遠,相率謀降。叔慎設宴廳中,召集文武僚吏,舉酒相屬道:「君臣大義,就此掃地麼?」長史謝基,投袂起座,伏地嗚咽,助防遂興侯陳正理,陳宗室。亦慨然起語道:「主辱臣死,諸君獨非陳臣麼?今天下有難,正當見危授命,就使無成,尚見臣節,今日不宜再誤,宜力圖恢復,後應者斬!」眾聞此言,乃齊聲許諾,自是刑牲結盟,誓同生死。適隋將龐暉,奉楊素命,招撫湘州,正理與叔慎商定密計,遣人齎詐降書,往迎龐暉。暉貿然馳至,叔慎伏甲待着,一俟暉入城門,發伏執暉,斬首徇眾。暉手下有數十人,也同時拘住,殺得一個不留。叔慎親至射堂,募集兵士,數日間得五千人。衡陽太守樊通,武州刺史鄔居業,皆舉兵入助。隋正命薛胄為湘州刺史,道過荊州,得見楊素,已知湘州拒命,便與素部下行軍總管劉仁恩,會師進攻。行至湘州城下,陳正理、樊通督兵迎戰,兩下相交,隋軍比守軍加倍,且都是慣戰健卒,哪裡是陳、樊二人所能抵擋?戰不多時,守兵四潰,陳、樊逃回城中,門未及闔,薛胄已加鞭追入,順手一槊,擊斃樊通。隋軍一擁而上,突進城中,先擒正理,次擒叔慎。劉仁恩不欲收兵,即往擊橫橋。橫橋為鄔居業屯守地,當下拒戰失利,也為所擒。三人俱被解至漢口,秦王俊詰問數語,叔慎詞色不撓,即為所害。正理、居業,相繼受刑。叔慎雖死,義烈可風。湘州已下,進略嶺南,高涼郡太夫人冼氏,威愛素孚,望重嶺外。子石龍太守馮仆,壯年不祿,竟爾去世。回應第七十六回。仆長子魂,尚在少年,賴冼太夫人主持郡事,所有嶺南數郡,畏服如初。及陳為隋滅,嶺南未有所屬,便奉冼太夫人為主,稱為聖母,保境安民。陳豫章太守徐迴,自豫章奔據南康,意欲聯結嶺南,獨霸一方。隋命柱國韋洸等持節安撫,為洸所拒,洸等不得進,晉王廣因嶺南未平,復令叔寶作書,往貽冼太夫人,諭以陳亡,使她歸隋。冼太夫人,乃召集首領會議,相對慟哭,結果是慎重民命,決迎隋使,乃遣馮魂率眾迎洸。洸已調動軍士,擊殺徐迴,湊巧馮魂來迎,遂馳至廣州,慰諭諸郡,略定嶺南。表馮魂為儀同三司,冊封冼太夫人為宋康郡夫人。衡州司馬任瓖,勸都督王勇據嶺南,求陳氏子孫,立以為帝。勇不能用,率部眾降隋。瓖棄官自去,於是陳地悉入隋朝,得州三十,郡一百,縣四百,陳亡。總計陳自武帝篡梁,至叔寶止,共歷五主,凡三十二年。且由晉元帝東渡,偏安江左,中閱東晉、宋、齊、梁、陳五朝,共得二百七十三年,始為北朝所並,中國復歸統一。唐李延壽作《南北史》把隋朝列入《北史》中,無非因他起自朔方,脫胎北周,後又僅得一傳,便為李唐所滅,所以因類相聚,不復另起爐灶。小子就遵循故例,隨筆敘下,看官不要疑我界劃不明,模糊了事呢。再顧本書卷首,並將南北紀年敘清起訖,一筆不漏。
xián wén shǎo xù.
閒文少敘。
qiě shuō jìn wáng guǎng zhèn lǚ jiāng guī, fèng zhào huǐ píng jiàn kāng gōng què, bǐ mín gēng kěn, gèng jiù shí tóu chéng zēng zhì jiǎng zhōu, pài lì zhì bīng, jù yǐ jiù xù, nǎi zòu kǎi hái cháo. suǒ yǒu chén shū bǎo yǐ xià, rú hòu fēi zǐ nǚ gōng qīng dà chén, yī bìng dài guī. shuǐ lù xiāng jì, lěi lěi bù jué, suí zhǔ jiān qīn zhì lí shān, wèi láo xuán shī zhū jūn, bìng rù zhǎng ān, xiàn fú tài miào. chén shū bǎo wèi shǒu liè, wáng gōng jiāng xiāng, bìng chéng yú fú yù, tiān wén tú jí děng, yī cì jì jìn. liǎng páng yòng tiě qí jiā dào, yóu jìn wáng guǎng qín wáng jùn yǐn rù miào zhōng, xiàn gào rú yí. lǐ bì rù cháo, jìn shòu jìn wáng guǎng wèi tài wèi, tè cì hé chē chéng mǎ, gǔn miǎn guī bì. guǎng xiè ēn ér chū. yuè rì, yóu suí zhǔ jiān zuò guǎng yáng mén guān, zhào jiàn chén shū bǎo děng, shǐ nà yán xuān zhào fǔ wèi, yòu lìng nèi shǐ chuán chì, zé tā jūn hūn chén nìng, nǎi zhì miè wáng. shū bǎo jí wáng gōng dà chén, bìng huáng jù fú dì, bù gǎn dá cí. bǐng xī liáng jiǔ, shǐ xià shè shū. shū bǎo wǔ dǎo xiè ēn, yú zhòng yì suí zhe kòu xiè. wéi chén sī kōng sī mǎ xiāo nán, qián céng dé zuì bēn chén, cǐ cì chén suí jiāo zhàn, shòu rèn dà jiān jūn, yī chóu mò zhǎn, yě wèi suǒ lǔ. suí zhǔ jiān běn yù jiā zhū, yīn xiāo nán cháng wèi fù zhí, quán cóng mò jiǎn, tè miǎn tā sǐ zuì, pèi wèi lè hù. fǔ yuè èr xún, yòu jiā ēn shì miǎn, tè bié yǐn jiàn, xiāo nán wèi miǎn zēng cán nián yòu chuí lǎo, wèi jǐ jí sǐ. lǔ guǎng dá zì dào guó wáng, yù jí bù yī, yě jí bìng zhōng.
且說晉王廣振旅將歸,奉詔毀平建康宮闕,俾民耕墾,更就石頭城增置蔣州,派吏置兵,俱已就緒,乃奏凱還朝。所有陳叔寶以下,如后妃子女、公卿大臣,一併帶歸。水陸相繼,累累不絕,隋主堅親至驪山,慰勞旋師諸軍,併入長安,獻俘太廟。陳叔寶為首列,王公將相,並乘輿服御,天文圖籍等,依次繼進。兩旁用鐵騎夾道,由晉王廣、秦王俊引入廟中,獻告如儀。禮畢入朝,晉授晉王廣為太尉,特賜輅車乘馬,袞冕圭璧。廣謝恩而出。越日,由隋主堅坐廣陽門觀,召見陳叔寶等,使納言宣詔撫慰,又令內史傳敕,責他君昏臣佞,乃至滅亡。叔寶及王公大臣,並惶懼伏地,不敢答詞。屏息良久,始下赦書。叔寶舞蹈謝恩,餘眾亦隨着叩謝。惟陳司空司馬消難,前曾得罪奔陳,此次陳、隋交戰,受任大監軍,一籌莫展,也為所虜。隋主堅本欲加誅,因消難嘗為父執,權從末減,特免他死罪,配為樂戶。甫閱二旬,又加恩釋免,特別引見,消難未免增慚;年又垂老,未幾即死。魯廣達自悼國亡,遇疾不醫,也即病終。
suí zhǔ jiān zài yù guǎng yáng mén, cì yàn jiāng shì, mén wài duī mǎn bù bó, zhí dá nán guō, àn bān shǎng cì, jì yòng sān bǎi yú wàn pǐ, fēng yáng sù wèi yuè guó gōng, hè ruò bì wèi sòng guó gōng, gè cì jīn bǎo. wéi hán qín hǔ wèi yǒu sī suǒ hé, shuō tā yù xià bù yán, shì zú zài jiàn kāng shí, cháng yín wū chén gōng, suǒ yǐ bù dé jué shǎng. qín hǔ xīn shén bù píng, suì yǔ ruò bì zhēng gōng yù qián, ruò bì dào: chén zài jiǎng shān sǐ zhàn, pò chén ruì zú, qín chén xiāo jiāng, zhèn yáng wēi wǔ, suì píng chén guó, hán qín hǔ bìng wèi jù zhàn, zěn de yǔ chén bǐ gōng? qín hǔ dào: běn fèng míng zhǐ, lìng chén yǔ bì tóng shí hé shì, jìn qǔ wěi dōu, bì nǎi xiān qī jìn bīng, yù zéi jí zhàn, zhì jiāng shì shāng bì shén duō, chén dàn lǜ qīng qí wǔ bǎi, zhí dǎo jīn líng, jiàng rèn mán nú, zhù jiàn qián. zhí chén shū bǎo, jù fǔ kù, qīng cháo xué, bì zhì xī fāng kòu běi yē mén, yóu chén kāi guān nà rù. jù cǐ kàn lái, bì gōng hé zài, shàng dé yǔ chén bǐ lùn me? fǎng fú jìn chū hún jùn. suí zhǔ jiān wēn yán yǔ yǔ dào: liǎng jiāng jù wèi shàng xūn, xiū de xiāng zhēng. nǎi jìn qín hǔ wèi shàng zhù guó, cì bó bā qiān pǐ, dàn réng wèi dé fēng gōng. qín hǔ nǎi tuì.
隋主堅再御廣陽門,賜宴將士,門外堆滿布帛,直達南郭,按班賞賜,計用三百餘萬匹,封楊素為越國公,賀若弼為宋國公,各賜金寶。惟韓擒虎為有司所劾,說他馭下不嚴,士卒在建康時,嘗淫污陳宮,所以不得爵賞。擒虎心甚不平,遂與若弼爭功御前,若弼道:「臣在蔣山死戰,破陳銳卒,擒陳驍將,震揚威武,遂平陳國,韓擒虎並未劇戰,怎得與臣比功?」擒虎道:「本奉明旨,令臣與弼同時合勢,進取偽都,弼乃先期進兵,遇賊即戰,致將士傷斃甚多,臣但率輕騎五百,直搗金陵,降任蠻奴,注見前。執陳叔寶,據府庫,傾巢穴,弼至夕方扣北掖門,由臣開關納入。據此看來,弼功何在,尚得與臣比論麼?」仿佛晉初渾浚。隋主堅溫顏與語道:「兩將俱為上勛,休得相爭。」乃進擒虎位上柱國,賜帛八千匹,但仍未得封公。擒虎乃退。
suí zhǔ yòu zhào rù gāo jiǒng, miàn shòu shàng zhù guó, jìn jué qí gōng, cì bó jiǔ qiān pǐ, qiě miàn yù dào: gōng fá chén hòu, yǒu rén wū chēng gōng fǎn, zhèn yǐ jiāng tā zhǎn qì. jūn chén dào hé, qǐ qīng yíng suǒ de xiāng jiān me? jiǒng zài bài chēng xiè. suí zhǔ yòu shǐ yǔ ruò bì lùn píng chén shì, jiǒng dá shuō dào: hè ruò bì xiān xiàn shí cè, hòu zài jiǎng shān kǔ zhàn pò zéi, gōng láo shén dà. chén nǎi wén lì, zěn gǎn yǔ dà jiāng lùn gōng? suí zhǔ dà xiào dào: ràng dé rú gōng, zhēn bù kě duō de le. sì mìng qín wáng jùn wèi yáng zhōu zǒng guǎn, dū du sì shí sì zhōu jūn shì, shǐ zhèn guǎng líng, lìng jìn wáng guǎng hái zhèn bīng zhōu. chén dōu guān shàng shū kǒng fàn, sàn qí cháng shì wáng cuō wáng yí, yù shǐ zhōng chéng shěn guàn, tǒng shì wù guó nìng chén. jìn wáng guǎng shàng wèi jiā zuì, zhì shì yóu suí tíng àn chá dé shí, tóu zhū sì yì, yǐ xiè wú yuè. chén shū bǎo liú yù suí dōu, shàng méng yōu dài, wéi gōng rén zǐ mèi, duō bèi méi rù yē tíng, yī mèi jìn gōng wèi pín, jiù shì jiāng lái de xuān huá fū rén, yī mèi yóu suí zhǔ cì yǔ yáng sù, yī mèi cì yǔ hè ruò bì. shū bǎo quán bù zài yì, wéi lǚ yǔ jiān shǒu guān yán, qiú yī guān hào. jiān shǒu guān shàng bái suí zhǔ, suí zhǔ jiān wēi shěn dào: shū bǎo quán wú xīn gān. shuō zhe, yòu wèn shū bǎo píng rì hé shì? jiān shǒu guān dá chēng: shū bǎo cháng zuì, shǎo yǒu xǐng shí. suí zhǔ yòu wèn tā yǐn jiǔ ruò gān? jiān shǒu guān yòu dá dào: měi rì yǔ zǐ dì gòng yǐn, yuē xū yī shí. suí zhǔ jīng chà dào: yī shí rú hé shǐ de, xū yào tā jié yǐn fāng hǎo. jiān shǒu guān yīng zhǐ yù tuì, suí zhǔ yòu yǔ yǔ dào: suí tā bà, fǒu zé jiào tā rú hé guò rì? yīn jí mìng chén shì zǐ dì, fēn zhì biān zhōu, shǐ gěi tián yè, zuò wèi shēng jì. yòu cháng gěi shū bǎo yī shí, qiě suí shí yǐn jiàn, bān tóng sān pǐn. bìng shòu chén shàng shū lìng jiāng zǒng, wèi shàng kāi fǔ yí tóng sān sī. chén pú shè yuán xiàn, biāo qí jiāng jūn xiāo mó hē, lǐng jūn rèn zhōng, wèi kāi fǔ yí tóng sān sī. chén lì bù shàng shū yáo chá wèi mì shū chéng. yuán xiàn sù yǒu qīng cāo, qiě jiàn kāng bèi xiàn, bǎi guān táo sàn, wéi xiàn shàng liú zhù diàn zhōng, cǐ shì yǐ wèi suí zhǔ suǒ wén, suí zhǔ yǐ wèi jiāng biǎo chēng shǒu, chén sàn qí cháng shì yuán yuán yǒu, lǚ jiàn shū bǎo, suí zhǔ jiā tā zhōng zhí, yì zhuó bài wèi zhǔ jué shì láng. suí zhǔ yòu cháng yǔ qún chén dào: píng chén shí hòu, wǒ huǐ bù shā rèn mán nú, bǐ shòu rén róng lù, jiān dāng zhòng jì, bù néng héng shī xùn guó, nǎi yún wú suǒ yòng lì. gǔ yǒu wèi hóng yǎn nà gān, jiàn liè guó shí dài. jīn nǎi yǒu cǐ rèn mán nú, xiāng chà zhēn tài yuǎn le. jì zhī rèn zhōng bù zhōng, nài hé shòu wèi kāi fǔ? kuàng rèn zhōng yǐ wài, yòu yǒu wù guó zhī jiāng zǒng, bù zhū ér shǎng, jù shǔ miù wù. jí chén shuǐ jūn dū du zhōu luó, rù jiàn suí zhǔ. suí zhǔ xǔ yǐ fù guì, luó chuí tì dá dào: chén hé chén shì hòu yù, zuò shì lún wáng, wú jié kě jì, jīn dé miǎn sǐ, yǐ mù bì xià hòu cì, hái xiǎng shén me fù guì ne? suí zhǔ pō wèi jiā tàn, jìng shòu wèi shàng yí tóng sān sī. nán běi hùn yī, cháo yě qīng píng, nǎi lìng wǔ fū zǐ dì, yī tǐ xué jīng, suǒ yǒu mín jiān jiǎ zhàng, xī jiē chú huǐ.
隋主又召入高熲,面授上柱國,進爵齊公,賜帛九千匹,且面諭道:「公伐陳後,有人誣稱公反,朕已將他斬訖。君臣道合,豈青蠅所得相間麼?」熲再拜稱謝。隋主又使與若弼論平陳事,熲答說道:「賀若弼先獻十策,後在蔣山苦戰破賊,功勞甚大。臣乃文吏,怎敢與大將論功?」隋主大笑道:「讓德如公,真不可多得了。」嗣命秦王俊為揚州總管,都督四十四州軍事,使鎮廣陵,令晉王廣還鎮并州。陳都官尚書孔范,散騎常侍王瑳、王儀,御史中丞沈瓘,統是誤國佞臣。晉王廣尚未加罪,至是由隋廷按查得實,投諸四裔,以謝吳、越。陳叔寶留寓隋都,尚蒙優待,惟宮人姊妹,多被沒入掖廷,一妹進宮為嬪,就是將來的宣華夫人,一妹由隋主賜與楊素,一妹賜與賀若弼。叔寶全不在意,惟屢與監守官言,求一官號。監守官上白隋主,隋主堅微哂道:「叔寶全無心肝。」說着,又問叔寶平日何事?監守官答稱:「叔寶常醉,少有醒時。」隋主又問他飲酒若干?監守官又答道:「每日與子弟共飲,約需一石。」隋主驚詫道:「一石如何使得,須要他節飲方好。」監守官應旨欲退,隋主又與語道:「隨他罷,否則叫他如何過日?」因即命陳氏子弟,分置邊州,使給田業,作為生計。又常給叔寶衣食,且隨時引見,班同三品。並授陳尚書令江總,為上開府儀同三司。陳僕射袁憲,驃騎將軍蕭摩訶,領軍任忠,為開府儀同三司。陳吏部尚書姚察為秘書丞。袁憲素有清操,且建康被陷,百官逃散,惟憲尚留住殿中,此事已為隋主所聞,隋主以為江表稱首,陳散騎常侍袁元友,屢諫叔寶,隋主嘉他忠直,亦擢拜為主爵侍郎。隋主又嘗語群臣道:「平陳時候,我悔不殺任蠻奴,彼受人榮祿,兼當重寄,不能橫屍徇國,乃雲無所用力。古有衛弘演納肝,見列國時代。今乃有此任蠻奴,相差真太遠了。」既知任忠不忠,奈何授為開府?況任忠以外,又有誤國之江總,不誅而賞,俱屬謬誤。及陳水軍都督周羅,入見隋主。隋主許以富貴,羅垂涕答道:「臣荷陳氏厚遇,坐視淪亡,無節可紀,今得免死,已沐陛下厚賜,還想甚麼富貴呢?」隋主頗為嘉嘆,竟授為上儀同三司。南北混一,朝野清平,乃令武夫子弟,一體學經,所有民間甲仗,悉皆除毀。
hè ruò bì zì jīn qián gōng, bèi shù píng chén jì huà, chēng wèi yù shòu píng chén qī cè, chéng rù diàn tíng. suí zhǔ jiān bù yuàn pī yuè, dāng jí fā hái, qiě yǔ ruò bì dào: gōng yù fā yáng wǒ míng ma? wǒ bù qiú míng, gōng kě zì zài jiā chuán. ruò bì shòu shū, huái cán tuì qù. zuǒ wèi jiāng jūn páng huǎng děng, rù zèn gāo jiǒng, jù bèi suí zhǔ chì tuì, bìng zhào yǔ jiǒng dào: dú gū gōng kě bǐ yī jìng, měi bèi mó yíng, jiǎo rán yì míng. kàn guān! nǐ dào suí zhǔ hé gù hū jiǒng wèi dú gū gōng? yuán lái jiǒng fù bīn cháng wèi dú gū xìn liáo zuǒ, cì xìng dú gū shì, suǒ yǐ hū wèi dú gū gōng, yōu lǐ bù míng. jiǒng qián wèi shuài fǔ zhǎng shǐ, céng fèng suí zhǔ yì zhǐ, xiàng shàng yí tóng sān sī lǐ dé lín wèn jì, zhuǎn shòu jìn wáng guǎng. suí zhǔ jiān yīn dé lín yǒu gōng, jiā fēng jùn gōng, yǐ jīng xuān zhào. huò yǔ gāo jiǒng dào: jīn ruò guī gōng lǐ dé lín, zhū jiāng bì duō fèn wǎn, qiě gōng yì xū cǐ yī xíng le. jiǒng nǎi rù bái suí zhǔ, wèi dé lín bù yīng zhòng shǎng, nǎi shōu huí chéng mìng. dé lín běn shì cái hǎo shèng, lěi nián bù dé shēng jí, yǐ shì fèn mèn bù kān, zhì cǐ yòu bù dé xù gōng, wèi miǎn hèn shàng jiā hèn. dāng shí jiǒng yǔ sū wēi, dà méng chǒng rèn, dé lín lǚ yǔ sū wēi yì yì, jiǒng yòu cháng zuǒ tǎn sū wēi, pái chì dé lín. dé lín suì bèi chù wèi hú zhōu cì shǐ, wèi jǐ fù zhuǎn xǐ huái zhōu, jìng zhì bìng sǐ. dé lín wèi sān cháo chén, sǐ bù zú xī, dàn gāo jiǒng yì wèi miǎn yíng sī. chǔ zhōu cān jūn lǐ jūn cái, shàng shū hé jiǒng, suí zhǔ dà nù, zhào jūn cái rù wèn. jūn cái kàng cí rú gù, yì zhì suí zhǔ zēng nǎo, lì mìng chuí bì.
賀若弼自矜前功,備述平陳計畫,稱為御授平陳七策,呈入殿廷。隋主堅不願披閱,當即發還,且語若弼道:「公欲發揚我名嗎?我不求名,公可自載家傳。」若弼授書,懷慚退去。左衛將軍龐晃等,入譖高熲,俱被隋主叱退,並召語熲道:「獨孤公可比一鏡,每被磨瑩,皎然益明。」看官!你道隋主何故呼熲為獨孤公?原來熲父賓嘗為獨孤信僚佐,賜姓獨孤氏,所以呼為獨孤公,優禮不名。熲前為帥府長史,曾奉隋主意旨,向上儀同三司李德林問計,轉授晉王廣。隋主堅因德林有功,加封郡公,已經宣詔。或語高熲道:「今若歸功李德林,諸將必多憤惋,且公亦虛此一行了。」熲乃入白隋主,謂德林不應重賞,乃收回成命。德林本恃才好勝,累年不得升級,已是憤懣不堪,至此又不得敘功,未免恨上加恨。當時熲與蘇威,大蒙寵任,德林屢與蘇威異議,熲又嘗左袒蘇威,排斥德林。德林遂被黜為湖州刺史,未幾復轉徙懷州,竟致病死。德林為三朝臣,死不足惜,但高熲亦未免縈私。楚州參軍李君才,上書劾熲,隋主大怒,召君才入問。君才抗辭如故,益致隋主增惱,立命捶斃。
suí zhǔ zì píng chén yǐ hòu, miǎn bù dé cāi jì chén liáo, wǎng wǎng mì qiǎn zuǒ yòu, chān shì nèi wài, chá zhī wēi guò, zhé jiā zhòng zuì. yòu huàn lìng shǐ zāng wū, sī lìng rén lù yí jīn bó, dé fàn lì zhǎn. měi zài diàn zhōng chuí rén, biān tà zhì sǐ, bù sǐ yì jí zhǎn shǒu. gāo jiǒng děng lǚ jiàn bù xǐng, bīng bù shì láng féng jī, yì zài sān qiè jiàn, fāng yǒu huǐ yì. rán zhuǎn hèn qún chén bù jiàn, yòu qiǎn zé shù rén. zhù guó zhèng yì, chéng shí gòng yú, qǐng xiū zhèng yǎ lè. cǐ zi yòu lái chū tóu. suí zhǔ mìng tài cháng qīng niú hóng, guó zi jì jiǔ xīn yàn zhī, bó shì hé tuǒ děng, huì yì yīn lǜ. hóng zòu yán zhōng guó jiù yīn, duō zài jiāng nán, jīn jì dé liáng chén jiù lè, qǐng jiā xiū jī, yǐ bèi yǎ lè. suǒ yǒu hòu wèi hòu zhōu děng lè shēng, wèi yè gōng shāng, kě xī lìng tíng bà. nǎi zhào yǔ xǔ shàn xīn yáo chá děng, cān zhuó dìng zhèng.
隋主自平陳以後,免不得猜忌臣僚,往往密遣左右,覘視內外,察知微過,輒加重罪。又患令史贓污,私令人賂遺金帛,得犯立斬。每在殿中捶人,鞭撻至死,不死亦即斬首。高熲等屢諫不省,兵部侍郎馮基,亦再三切諫,方有悔意。然轉恨群臣不諫,又譴責數人。柱國鄭譯,乘時貢諛,請修正雅樂。此子又來出頭。隋主命太常卿牛弘,國子祭酒辛彥之,博士何妥等,會議音律。弘奏言中國舊音,多在江南,今既得梁、陳舊樂,請加修緝,以備雅樂。所有後魏、後周等樂聲,未葉宮商,可悉令停罷。乃詔與許善心、姚察等,參酌訂正。
lè shàng wèi chéng, yī shēng yáo jǐng, jiāng nán gè zhōu jùn, yòu fù dà luàn. yuè zhōu luàn shǒu gāo zhì huì, sū zhōu luàn shǒu shěn xuán wèi, jiē jiē gān qǐ shì, zì chēng tiān zǐ, dōng gōng xī lüè, xiàn méi xǔ duō zhōu xiàn, suǒ yǒu chén guó gù tǔ, dà bàn zhèn dòng, jǐ hū qián gōng jǐn huī, nán běi yòu yào fēn jiāng. bǐ yì bù cè. yuán lái jiāng dōng xí chéng shē mí, lì dài xíng fǎ, yòu duō shū huǎn, zì suí jūn píng chén, jǐn fǎn jiù zhèng, sū wēi fù zuò wǔ jiào, shǐ mín chuán sòng, shì mín suì yǒu yuàn yán, bìng qiě yáo zhuó fēn yún, wèi suí jiāng jǐn xǐ nán rén, zhuǎn rù guān zhōng, yú shì mín qíng yì hài. zhì gāo shěn liǎng rén zuò luàn, bǎi xìng xiāng shuài yī fù, duó chéng chí, qiāng shǒu lìng, qiě huá rán dào: shàng néng shǐ wǒ sòng wǔ jiào me? zhè xiāo xī chuán dào suí tíng, suí zhǔ dāng rán yōu lǜ, jí qiǎn yuè guó gōng yáng sù, lǜ bīng nán zhēng. sù jí rì dēng chéng, jiāng yào dù jiāng, xiān shǐ bù jiāng mài tiě zhàng, yè chéng wěi lǐn, yuè jiāng zhàn zéi, hái ér fù wǎng, wèi zéi suǒ qín. zéi shǐ sān shí rén jiān shǒu, tiě zhàng duó qǔ zéi dāo, luàn zhuó shǒu yì, sān shí rén duō bèi shā shāng, tuō xiè táo guī. sù dà jiā shǎng shí, zòu shòu yí tóng sān sī, yīn jí huī dòng zhōu shī, zì yáng zi jīn yú jiāng jī zéi. xuán wèi bài zǒu, zhuī qín fú zhū. sù chéng shèng jìn gōng yuè zhōu, yòng bì jiāng lái hù ér wèi qián qū, nán xià zhè jiāng, dàn jiàn jiāng dōng àn shàng, zéi yíng biān liè, mián gèn shù shí lǐ. jiāng zhōng zéi chuán, yì bù kě shèng jì. hù ér yòng qīng gě shù bǎi, zhí dēng jiāng àn, xí pò zéi yíng, fù shùn fēng zòng huǒ, yān yàn bì tiān. sù huī zhòng jì jìn, dà pò zhì huì. zhì huì táo rù hǎi zhōng, zǒu bǎo mǐn yuè.
樂尚未成,一聲遙警,江南各州郡,又復大亂。越州亂首高智慧,蘇州亂首沈玄懀,皆揭竿起事,自稱天子,東攻西掠,陷沒許多州縣,所有陳國故土,大半震動,幾乎前功盡隳,南北又要分疆。筆亦不測。原來江東習成奢靡,歷代刑法,又多疏緩,自隋軍平陳,盡反舊政,蘇威復作五教,使民傳誦,士民遂有怨言,並且謠諑紛紜,謂隋將盡徙南人,轉入關中,於是民情益駭。至高、沈兩人作亂,百姓相率依附,奪城池,戕守令,且譁然道:「尚能使我誦五教麼?」這消息傳到隋廷,隋主當然憂慮,即遣越國公楊素,率兵南征。素即日登程,將要渡江,先使部將麥鐵杖,夜乘葦廩,越江戰賊,還而復往,為賊所擒。賊使三十人監守,鐵杖奪取賊刀,亂斫守役,三十人多被殺傷,脫械逃歸。素大加賞識,奏授儀同三司,因即麾動舟師,自揚子津逾江擊賊。玄懀敗走,追擒伏誅。素乘勝進攻越州,用裨將來護兒為前驅,南下浙江,但見江東岸上,賊營編列,綿亘數十里。江中賊船,亦不可勝計。護兒用輕舸數百,直登江岸,襲破賊營,復順風縱火,煙焰蔽天。素麾眾繼進,大破智慧。智慧逃入海中,走保閩越。
sù qiǎn zǒng guǎn shǐ wàn suì, lǜ bīng èr qiān, lù xíng yú lǐng, dǔ jié hǎi àn, zì lǜ dà jiàn fú hǎi, yǎn zhì quán zhōu, zéi zhòng jiē sàn. zhì huì qióng cù wú guī, yóu zéi dǎng zhí sòng jūn qián, dāng rán xiāo shǒu. yòu fēn bīng zhuī bǔ yú zéi, yuē yuè shù xún, xī shù dàng píng. wéi shǐ wàn suì yǎo wú yīn xìn, hái dào tā quán jūn xiàn méi, yīn zhì xiāo xī bù tōng. hòu yóu hǎi zhōng de yī zhú tóng, nèi cáng wàn suì shū hán, lüè yán: yú lǐng yuè hǎi, gōng pò xī dòng wú shù, qián hòu qī shí yú zhàn, zhuǎn dòu zhì qiān yú lǐ, xiàn yǐ sù qīng hǎi zéi, zhǐ rì běi fǎn děng yǔ. sù dà xǐ guò wàng, yīn jí bān shī. qiě shàng zòu wàn suì gōng jī, suí zhǔ yě wèi tàn měi, hòu cì wàn suì jiā shǔ. cǐ wài píng nán zhū jiāng, zì yáng sù yǐ xià, jù yōu xù yǒu chà.
素遣總管史萬歲,率兵二千,陸行逾嶺,堵截海岸,自率大艦浮海,奄至泉州,賊眾皆散。智慧窮蹙無歸,由賊黨執送軍前,當然梟首。又分兵追捕余賊,約閱數旬,悉數蕩平。惟史萬歲杳無音信,還道他全軍陷沒,因致消息不通。後由海中得一竹筩,內藏萬歲書函,略言:「逾嶺越海,攻破溪洞無數,前後七十餘戰,轉斗至千餘里,現已肅清海賊,指日北返」等語。素大喜過望,因即班師。且上奏萬歲功績,隋主也為嘆美,厚賜萬歲家屬。此外平南諸將,自楊素以下,俱優敘有差。
sù jì běi guī, pān yú yí rén wáng zhòng xuān, hū rán qǐ fǎn, jiū hé pàn zhòng, wéi gōng guǎng zhōu. zhù guó wéi guāng, shàng zài guǎng zhōu zhù jié, jí máng zhāo mù bīng shì, kāi chéng jù zéi, zéi shì shèn shì xiōng hàn. guāng yǔ zhàn bù lì, tuì huí chéng zhōng, dēng pí dū yù, yī miàn xiàng gāo liàng qǐ yuán. xiǎn tài fū rén qiǎn sūn féng xuān lǐng bīng yuán guāng. xuān zhì héng lǐng, yù zhe zéi dǎng chén fú zhì, tún bīng lǐng shàng. fú zhì yǔ xuān sù lái rèn shí, bǐ cǐ tōng wèn wǎng lái, jìng jiāng zhàn shì gē qǐ. xiǎn fū rén wén xuān dòu liú, qiǎn shǐ zhí xuān, jū xì zhōu yù, lìng qiǎn sūn féng àng wǎng xí fú zhì. fú zhì wèi zēng fáng bèi, tū jiàn àng jūn shā rù, bù jí táo qù, suì wèi suǒ shā. shí wéi guāng zhōng jiàn shēn wáng, fù shǐ mù róng sān zàng, dài lǐ jūn shì. suí tíng yì qiǎn gěi shì láng péi jǔ, nán xíng jiǎo fǔ, jǔ zhì nán kāng, fā bīng shù qiān rén, jī zhǎn zhòng xuān bié jiāng, jìn zhì nán hǎi. kě qiǎo féng àng yǔ sān zàng huì hé, jī zǒu zhòng xuān. xiǎn fū rén yòu qīn zì jiē yīng, gòng zhì nán hǎi yíng jiē péi jǔ. jǔ wén xiǎn fū rén dào lái, què yě bù gǎn shēng màn, gèng mìng jūn shì pái bān gōng dài. guò le piàn kè, qián qū yǐ zhì, lái le yī wèi shào nián jūn jiāng, chún hóng chǐ bái, yè yè yǒu guāng, liào zhī tā jiù shì féng àng, yǐ zú lìng rén shēng xiàn, hòu miàn biàn shì sòng kāng jùn xiǎn fū rén, shǒu dài jīn guān, shēn pī yín kǎi, shàng zhāng jǐn sǎn, xià kuà jiè mǎ, qián dǎo qí shì, hòu yōng jiǎ chàng, suī yǐ nián yuè huā líng, shàng shì chūn yíng méi yǔ. jǔ bù jīn àn àn hè cǎi, wèi yǔ wù tán, xiān yǐ xià mǎ dài zhe. fēi xiě péi jǔ yǒu lǐ, shí wèi xiǎn fū rén shēng sè. xiǎn fū rén lǎo yǎn wú huā, máng lìng sūn ér xià qí, zì jǐ yì cóng róng xià ān. dāng yóu mù róng sān zàng, cóng hòu qū dào, yāo tóng xiǎn fū rén jí féng àng, shàng qián jiàn jǔ. bǐ cǐ xíng guò le lǐ, lüè tán shù yǔ, biàn xiāng xié huí rù guǎng zhōu. jǔ yīn xiǎn fū rén wàng zhòng lǐng nán, qǐng tā yī tóng xún xíng, ān fǔ zhū zhōu. xiǎn fū rén jué bù tuī cí, jí tóng jǔ dài zhe bīng shì, chū chéng xún fǔ. cāng wú shǒu lǐng chén tǎn, gāng zhōu shǒu lǐng féng cén wēng, liáng huà shǒu lǐng dèng mǎ tóu, téng zhōu shǒu lǐng lǐ guāng lüè, luó zhōu shǒu lǐng páng jìng děng, jiē lái cān yè. jǔ chéng zhì shǔ wèi cì shǐ xiàn lìng, hái zhèn jiù bù, gè shǒu lǐng huān yuè ér qù.
素既北歸,番禺夷人王仲宣,忽然起反,糾合叛眾,圍攻廣州。柱國韋洸,尚在廣州駐節,急忙招募兵士,開城拒賊,賊勢甚是兇悍。洸與戰不利,退回城中,登陴督御,一面向高諒乞援。冼太夫人遣孫馮暄領兵援洸。暄至衡嶺,遇着賊黨陳佛智,屯兵嶺上。佛智與暄素來認識,彼此通問往來,竟將戰事擱起。冼夫人聞暄逗留,遣使執暄,拘系州獄,另遣孫馮盎往襲佛智。佛智未曾防備,突見盎軍殺入,不及逃去,遂為所殺。時韋洸中箭身亡,副使慕容三藏,代理軍事。隋廷亦遣給事郎裴矩,南行剿撫,矩至南康,發兵數千人,擊斬仲宣別將,進至南海。可巧馮盎與三藏會合,擊走仲宣。冼夫人又親自接應,共至南海迎接裴矩。矩聞冼夫人到來,卻也不敢生慢,更命軍士排班恭待。過了片刻,前驅已至,來了一位少年軍將,唇紅齒白,燁燁有光,料知他就是馮盎,已足令人生羨,後面便是宋康郡冼夫人,首戴金冠,身披銀鎧,上張錦傘,下跨介馬,前導騎士,後擁甲瑒,雖已年越花齡,尚是春盈眉宇。矩不禁暗暗喝采,未與晤談,先已下馬待着。非寫裴矩有禮,實為冼夫人生色。冼夫人老眼無花,忙令孫兒下騎,自己亦從容下鞍。當由慕容三藏,從後趨到,邀同冼夫人及馮盎,上前見矩。彼此行過了禮,略談數語,便相偕回入廣州。矩因冼夫人望重嶺南,請她一同巡行,安撫諸州。冼夫人絕不推辭,即同矩帶着兵士,出城巡撫。蒼梧首領陳坦,岡州首領馮岑翁,梁化首領鄧馬頭,藤州首領李光略,羅州首領龐靖等,皆來參謁。矩承制署為刺史縣令,還鎮舊部,各首領歡躍而去。
lǐng nán fù dìng, jǔ shǐ rén chí yì shàng wén, yǒu zhào bài àng wèi gāo zhōu cì shǐ, zhuī zèng àng zǔ bǎo wèi qiào guó gōng, xiǎn fū rén wèi qiào guó fū rén, tè gěi yìn zhāng, xǔ kāi mù fǔ, zhì guān shǔ, dé zhēng fā liù zhōu bīng mǎ, pián yí xíng shì. qiě shè miǎn féng xuān qián zuì, bài wèi luó zhōu cì shǐ. dài péi jǔ guī cháo hòu, fù jiàng chì bāo měi, cì bó wǔ qiān pǐ. huáng hòu dú gū shì, yì bān gěi fú shì. xiǎn fū rén bìng shōu zhù jīn qiè, bìng jiāng liáng chén cì wù, yì gè cáng yī kù, měi suì dà huì, jiē chén liè tíng zhōng, zhǐ shì zi sūn dào: rǔ děng yí jǐn chì xīn xiàng tiān zǐ, wǒ shì sān dài zhǔ, wéi yòng yī hǎo xīn, jīn cì wù jù cún, biàn shì zhōng xiào de shí bào ne. hòu lái fù fǔ dìng lǐ liáo, hé zhū tān wū, lǐng nán wú bù chēng sòng. zhì rén shòu chū nián, cái bào shòu zhōng, suí tíng shì wèi chéng jìng fū rén. xiǎo zi yǒu shī zàn dào:
嶺南復定,矩使人馳驛上聞,有詔拜盎為高州刺史,追贈盎祖寶為譙國公,冼夫人為譙國夫人,特給印章,許開幕府,置官屬,得徵發六州兵馬,便宜行事。且赦免馮暄前罪,拜為羅州刺史。待裴矩歸朝後,復降敕褒美,賜帛五千匹。皇后獨孤氏,亦頒給服飾。冼夫人並收貯金篋,並將梁、陳賜物,亦各藏一庫,每歲大會,皆陳列庭中,指示子孫道:「汝等宜盡赤心向天子,我事三代主,唯用一好心,今賜物具存,便是忠孝的食報呢。」後來復撫定俚獠,劾誅貪污,嶺南無不稱頌。至仁壽初年,才報壽終,隋廷諡為誠敬夫人。小子有詩讚道:
jǐ fān píng lǔ jiàn qí gōng, lǐng biǎo yáng rén zhòng kǒu tóng.
幾番平虜見奇功,嶺表揚仁眾口同。
nán běi shǐ zhōng zhēng yī xí, xiū yán jīn guó bù yīng xióng!
《南北史》中爭一席,休言巾幗不英雄!
yù zhī suí cháo hòu shì, dài zhì xià huí zài biǎo.
欲知隋朝後事,待至下回再表。
suí wén píng chén, yǔ jìn wǔ píng wú xiāng sì, wéi chén zhī wáng, yǔ wú bù tóng, jī qí qíng shì, pō shì shǔ hàn. liú chán lè bù sī shǔ, shū bǎo quán wú xīn gān, qí lèi shì yī yě liú chán qǐ xiáng, yóu yǒu běi dì wáng chén, shū bǎo bèi lǔ, yóu yǒu yuè yáng wáng shū shèn, qí lèi shì èr yě. gù běi dì wáng chén sǐ ér shǔ shǐ wáng, yuè yáng wáng shū shèn sǐ ér chén shǐ wáng, tè wèi biāo xù, zhèng yǐ cún chén zǐ zhī dà jié ěr. xiǎn fū rén bǎo jìng jù shǒu, dé shū bǎo shū, nǎi zhào jí shǒu lǐng, xiāng xiàng tòng kū, fù rén yóu zhī zhěn gē zhī yì, shū bǎo hé xīn? nǎi jī sǎng suí què, xǐn xǐn qiàn qiàn, wèi mín lì xiū hū? jué hòu wèi mín mìng jì, shǐ yíng suí shǐ, jí pān yú zhī luàn, fā bīng zhù tǎo, sì fù yǔ péi jǔ xún fǔ zhū zhōu, yì luàn wèi zhì, lǐng nán zhī dé miǎn bīng gē, wèi shǐ fēi xiǎn fū rén zhī suǒ cì yě. běn huí xù xiǎn fū rén chù, yì tè bǐ biǎo míng, jiè jīn guó yǐ lì xū méi, zuò shū zhě gù yǐn yù shēn xīn yú?
隋文平陳,與晉武平吳相似,惟陳之亡,與吳不同,跡其情事,頗似蜀漢。劉禪樂不思蜀,叔寶全無心肝,其類似一也;劉禪乞降,猶有北地王諶,叔寶被虜,猶有岳陽王叔慎,其類似二也。故北地王諶死而蜀始亡,岳陽王叔慎死而陳始亡,特為標敘,正以存臣子之大節耳。冼夫人保境拒守,得叔寶書,乃召集首領,相向慟哭,婦人猶知枕戈之義,叔寶何心?乃稽顙隋闕,伈伈俔俔,為民吏羞乎?厥後為民命計,始迎隋使,及番禺之亂,發兵助討,嗣復與裴矩巡撫諸州,易亂為治,嶺南之得免兵戈,未始非冼夫人之所賜也。本回敘冼夫人處,亦特筆表明,借巾幗以勵鬚眉,作書者固隱寓深心歟?