strong xiàn jìn zhōu zhuǎn bài wèi shèng qín qí zhǔ qǔ luàn wǔ wáng strong
陷晉州轉敗為勝 擒齊主取亂侮亡
què shuō mù tí pó suí zhǔ běi xíng, tú cì jiàn cóng guān sì sàn, liào zhī qí wáng zài ěr, bù rú jiàng dí qiú róng, suì àn dì bēn huí, wǎng tóu zhōu jūn. zhōu zhǔ yōng lìng tí pó wèi zhù guó, lǐng yí zhōu cì shǐ, qiě chuán xí qí jìng, xiǎo yù jūn chén, wèi qí zhǔ néng shēn dá tiān mìng, xián bì qiān yáng, dāng fén chèn shì huì, dài ruò liè hóu, jiāng xiāng wáng gōng yǐ xià jí shì mín gè zú, yǒu néng shēn shí shì yí, jiàn gōng lì xiào, dāng bù lìn jué shǎng. huò rú wǒ zhōu jiāng zú, táo yì bǐ cháo, bù wèn guì jiàn, gài xǔ zì xīn. tǎng xià yú bù yí, shǒu mí mò gǎi, bù dé bù fù zhū zhí xiàn, míng zhèng diǎn xíng yún yún. zhè wén yī chuán, qí chén lù xù bēn zhōu. qí shǐ zhī mù tí pó wèi shǒu dǎo, nǎi bǔ zhū tí pó jiā shǔ. diāo jiǎo yīn xiǎn de lù lìng xuān, zhì cǐ yě wú fǎ zì miǎn, bù dài tiě liàn tào tóu, yǐ shì fú dú zì jǐn.
卻說穆提婆隨主北行,途次見從官四散,料知齊亡在邇,不如降敵求榮,遂暗地奔回,往投周軍。周主邕令提婆為柱國,領宜州刺史,且傳檄齊境,曉諭君臣,謂齊主能深達天命,銜璧牽羊,當焚櫬示惠,待若列侯,將相王公以下及士民各族,有能深識事宜,建功立效,當不吝爵賞。或如我周將卒,逃逸彼朝,不問貴賤,概許自新。倘下愚不移,守迷莫改,不得不付諸執憲,明正典刑云云。這文一傳,齊臣陸續奔周。齊始知穆提婆為首導,乃捕誅提婆家屬。刁狡陰險的陸令萱,至此也無法自免,不待鐵鏈套頭,已是服毒自盡。
jiū jìng hái shì cōng míng, miǎn de yī dāo liǎng duàn.
究竟還是聰明,免得一刀兩段。
xiān shì qí gāo zǔ xiāng wèi, cháng lìng táng yōng diǎn wài bīng, hěn shì xìn rèn. jí qí yǐ cuàn wèi, yōng yǐ lǎo chéng shuò wàng, guān zhì lù shàng shū shì, jiān lǐng dù zhī. qí zhǔ wěi chǒng rèn xiāo xiǎo, gāo ā nà gōng yǔ yōng yǒu xì, zèn zhū qí zhǔ, jiāng yōng miǎn guān, lìng yòng shì zhōng hú lǜ xiào qīng dài rèn, yōng yóu shì yàng yàng. shí yōng liú yù jìn yáng, yīn yǔ bīng zhōu jiāng shuài, tuī lì ān dé wáng yán zōng wèi zhǔ. yán zōng gù cí, jiāng shuài děng qí shēng dào: wáng ruò bù wèi tiān zǐ, zhū rén xiè tǐ, kǒng bù néng wèi wáng xiào sǐ le! yán zōng méi fǎ, zhǐ hǎo miǎn xún zhòng qǐng, jí huáng dì wèi, bìng xià xǐ shū, lüè yún wǔ píng chán ruò, zhèng yóu huàn shù, zhǎn guān yè dùn, bù zhī suǒ zhī, jīn wáng gōng qīng shì, wěi jiàn tuī bī, bù dé yǐ zhī chéng bǎo wèi. nǎi dà shè zhōng wài, gǎi yuán dé chāng, shòu táng yōng wèi zǎi xiàng, jìn fēng jìn chāng wáng, gèng mìng qí chāng wáng mò duō lóu jìng xiǎn, shù yáng wáng hé ā qiān zi, yòu wèi dà jiāng jūn duàn chàng, wǔ wèi dà jiāng jūn xiàng lǐ sēng jiā, kāi fǔ hán gǔ hú děng wèi jiāng shuài, mù jí bīng mín, dǐ yù zhōu shī. zhòng wén xīn zhǔ dēng jī, pō jué yǒng yuè, wǎng wǎng bù zhào zì lái. yú shì fā fǔ cáng jīn bó, chū hòu gōng fù nǚ, cì gěi jiāng shì, bìng jí méi nèi cān shí yú jiā, chōng zuò jūn fèi. yán zōng měi jiàn jiāng lì, bì zhí shǒu chēng míng, liú tì wū yàn, shì jiē zhì sǐ.
先是齊高祖相魏,嘗令唐邕典外兵,很是信任。及齊已篡位,邕以老成碩望,官至錄尚書事,兼領度支。齊主緯寵任宵小,高阿那肱與邕有隙,譖諸齊主,將邕免官,另用侍中斛律孝卿代任,邕由是怏怏。時邕留寓晉陽,因與并州將帥,推立安德王延宗為主。延宗固辭,將帥等齊聲道:「王若不為天子,諸人懈體,恐不能為王效死了!」延宗沒法,只好勉循眾請,即皇帝位,並下璽書,略雲武平孱弱,政由宦豎,斬關夜遁,不知所之,今王公卿士,猥見推逼,不得已祗承寶位。乃大赦中外,改元德昌,授唐邕為宰相,進封晉昌王,更命齊昌王莫多婁敬顯,沭陽王和阿千子,右衛大將軍段暢,武衛大將軍相里僧伽,開府韓骨胡等為將帥,募集兵民,抵禦周師。眾聞新主登基,頗覺踴躍,往往不召自來。於是發府藏金帛,出後宮婦女,賜給將士,並籍沒內參十餘家,充作軍費。延宗每見將吏,必執手稱名,流涕嗚咽,士皆致死。
fù rú yì chéng wū rǎng mèi, tóu zhuān shí jù dí.
婦孺亦乘屋攘袂,投磚石拒敵。
zhōu zhǔ dū jūn wéi jìn yáng, jìn qí sì hé, hǎo sì hēi yún yì bān. yán zōng mìng mò duō lóu jìng xiǎn hán gǔ hú jù chéng nán, hé ā qiān zi duàn chàng jù chéng dōng, zì lǜ zhòng jù chéng běi. yán zōng sù lái féi zhuàng, qián rú yǎn, hòu rú fú, rén cháng xiào tā yōng zhǒng wú yòng, zhì shì dú kāi chéng nuò zhàn, shǒu zhí dà shuò, chí chěng xíng zhèn, wǎng lái ruò fēi, shàng shū lìng shǐ jǔ shān, yì féi dà duō lì, shǒu wò zhǎng dāo, bù suí yán zōng, zuǒ zhuó yòu pī, bì dí shén duō. wéi wǔ wèi lán fú róng qí lián yán zhǎng zhàn sǐ. zhōu zhǔ mìng qí wáng xiàn duì dí yán zōng, zì dū jiāng shì gōng dōng mén, qí duàn chàng hé ā qiān zi, jìng kāi mén yíng nà zhōu shī.
周主督軍圍晉陽,勁騎四合,好似黑雲一般。延宗命莫多婁敬顯、韓骨胡拒城南,和阿千子、段暢拒城東,自率眾拒城北。延宗素來肥壯,前如偃,後如伏,人常笑他臃腫無用,至是獨開城搦戰,手執大槊,馳騁行陣,往來若飛,尚書令史沮山,亦肥大多力,手握長刀,步隨延宗,左斫右劈,斃敵甚多。惟武衛蘭芙蓉、綦連延長戰死。周主命齊王憲對敵延宗,自督將士攻東門,齊段暢和阿千子,竟開門迎納周師。
zhōu zhǔ chéng wǎn jìn chéng, xiān zòng huǒ fén shāo fó sì. zhōu zhǔ zuì bù xìn fó, gù xiān huǐ qù fó sì. yán zōng jiàn dōng mén shī huǒ, liào zhī zhōu shī rù chéng, máng lìng běi mén zàn bì, zì yóu chéng wài rào zhì dōng mén. kě qiǎo mò duō lóu jìng xiǎn, cóng chéng nèi lǜ bīng dōng yuán, yǔ yán zōng biǎo lǐ jiā gōng, yán zōng shā rù, jìng xiǎn shā chū, bǎ zhōu jūn guǒ zhù mén zhōng. zhōu jūn zhēng mén duó lù, zì xiāng tián yā, shāng wáng zhì shù qiān rén. zhōu zhǔ yōng jìn tuì liǎng nán, máng lǐng qīn bīng chōng tū, cóng dà dāo zhǎng shuò zhōng, xún yī shēng lù. zuǒ yòu wèi dí xiè suǒ shāng, fēn fēn dǎo dì, hái kuī chéng yù shàng shì zhāng shòu qiān zhù mǎ shǒu, hè bá fú ēn zhí biān hòu suí, pàn mìng chí zǒu, dé chū chéng yīn. qí rén cóng hūn yè zhōng luàn jī yī zhèn, jìng bèi zhōu zhǔ táo tuō, shí yǐ sì gǔ, chéng zhōng yǐ wú zhōu rén, yán zōng hái dào zhōu zhǔ yǐ sǐ, shǐ rén jiù luàn shī duī zhōng, xún mì zhǎng xū de shī shǒu, zhōng wú suǒ de. wéi jūn shì yǐ dé dà jié, gè rù sì yǐn jiǔ, zuì hòu hān wò, yán zōng yì láo fá guī qǐn. dà dí wèi qù, rú hé shū hū zhì cǐ? zhōu zhǔ chū chéng, fù zhōng shén jī, yì yù chéng yè xī qù. zhū jiāng yì duō yù tuì hái, dú yǔ wén xīn bó rán jìn yán dào: bì xià de kè jìn zhōu, chéng shèng zhì cǐ, jīn wěi zhǔ bēn bō, guān dōng xiǎng yīng, zì gǔ zhì jīn, wú cǐ shén sù, zuó rì pò chéng, jiāng shì qīng dí, shāo shāo shī lì, hé zú jiè yì! dà zhàng fū dāng cóng sǐ zhōng qiú shēng, bài zhōng qǔ shèng, jīn qí wáng zài ěr, nài hé qì cǐ tā qù? qí wáng xiàn děng yì yǐ wèi bù yí tuì shī, jiàng jiāng duàn chàng, yòu shuō shì chéng zhōng kōng xū. zhōu zhǔ nǎi zhù mǎ tíng pèi, míng jiǎo shōu bīng. bú dào tiān míng, sàn jūn jǐn jí, bīng shì fù zhèn. jié dàn hái gōng dōng mén, qí rén shàng gāo wò wèi qǐ. yán zōng cóng mèng zhōng jīng xǐng, máng pī jiǎ shàng mǎ, chū jù zhōu jūn. dàn jiàn dōng mén yǐ bèi gōng pò, zì gù shǒu xià, zhǐ yǒu shù rén suí zhe, rú hé dǐ dí dé zhù, méi nài hé bēn wǎng nán mén. nǎ zhī nán mén yì yǐ shī xiàn, miǎn qiáng shàng qián lán zǔ, jiū jìng guǎ bù dí zhòng. zài zǒu zhì chéng běi, tóu rù mín jiā, zhōu jūn jǐn jǐn zhuī lái, rèn nǐ yán zōng lì dà wú qióng, dào cǐ yǐ chéng gū lì, chēng jù duō shí, zhōng wèi suǒ qín. yā zhì zhōu zhǔ miàn qián, zhōu zhǔ xià mǎ, wò yán zōng shǒu. yán zōng tuī cí dào: sǐ rén shǒu hé gǎn pò zhì zūn! zhōu zhǔ dào: liǎng guó tiān zǐ, běn wú xián yuàn, wǒ dàn wèi jiù mín zhì cǐ. rǔ qiě wù bù, dāng bù xiāng hài! shuō zhe, réng gěi hái yì guān, kuǎn dài pō yōu. táng yōng děng bìng jiē qǐng jiàng, wéi mò duō lóu jìng xiǎn bēn fù yè dōu, qí zhǔ wěi mìng wèi sī tú.
周主乘晚進城,先縱火焚燒佛寺。周主最不信佛,故先毀去佛寺。延宗見東門失火,料知周師入城,忙令北門暫閉,自由城外繞至東門。可巧莫多婁敬顯,從城內率兵東援,與延宗表里夾攻,延宗殺入,敬顯殺出,把周軍裹住門中。周軍爭門奪路,自相填壓,傷亡至數千人。周主邕進退兩難,忙領親兵衝突,從大刀長槊中,尋一生路。左右為敵械所傷,紛紛倒地,還虧承御上士張壽牽住馬首,賀拔伏恩執鞭後隨,拚命馳走,得出城闉。齊人從昏夜中亂擊一陣,竟被周主逃脫,時已四鼓,城中已無周人,延宗還道周主已死,使人就亂屍堆中,尋覓長須的屍首,終無所得。惟軍士已得大捷,各入肆飲酒,醉後酣臥,延宗亦勞乏歸寢。大敵未去,如何疏忽至此?周主出城,腹中甚飢,意欲乘夜西去。諸將亦多欲退還,獨宇文忻勃然進言道:「陛下得克晉州,乘勝至此,今偽主奔波,關東響應,自古至今,無此神速,昨日破城,將士輕敵,稍稍失利,何足介意!大丈夫當從死中求生,敗中取勝,今齊亡在邇,奈何棄此他去?」齊王憲等亦以為不宜退師,降將段暢,又說是城中空虛。周主乃駐馬停轡,鳴角收兵。不到天明,散軍盡集,兵勢復振。詰旦還攻東門,齊人尚高臥未起。延宗從夢中驚醒,忙披甲上馬,出拒周軍。但見東門已被攻破,自顧手下,只有數人隨着,如何抵敵得住,沒奈何奔往南門。哪知南門亦已失陷,勉強上前攔阻,究竟寡不敵眾。再走至城北,投入民家,周軍緊緊追來,任你延宗力大無窮,到此已成孤立,撐拒多時,終為所擒。押至周主面前,周主下馬,握延宗手。延宗推辭道:「死人手何敢迫至尊!」周主道:「兩國天子,本無嫌怨,我但為救民至此。汝且勿怖,當不相害!」說着,仍給還衣冠,款待頗優。唐邕等並皆請降,惟莫多婁敬顯奔赴鄴都,齊主緯命為司徒。
yán zōng chū chēng zūn hào, céng zhì shū yíng zhōu cì shǐ rèn chéng wáng jiē, xì xiǎo ěr zhū shì suǒ shēng, céng jiàn qián zhù. lüè yán zhì zūn chū bēn, zōng miào shì zhòng, qún gōng quàn jìn, quán zhǔ hào lìng, zhàn shì xìng píng, zhōng guī shū fù yún yún. jiē zhèng sè dào: wǒ nǎi rén chén, zěn de qīng shòu cǐ shū! yīn zhí lái shǐ sòng yè, qí zhǔ wěi fèn fèn dào: wǒ níng shǐ zhōu dé bīng zhōu, bù yuàn wèi ān dé yǒu! qián shuō yóu xiōng zì qǔ, cǐ shí yòu fù biàn diào. zǒng jì yán zōng chēng zūn, wèi jí liǎng rì, biàn jí cán miè. zhōu zhǔ xià lìng dà shè, chú qí kē zhì, bìng chū qí gōng zhōng jīn yín bǎo qì, zhū cuì lì fú, jí gōng nǚ èr qiān rén, bān cì jiāng shì. qián shǐ yī lóu qiān, bèi qí jū zhù jìn yáng, jiàn qián huí. zhì cǐ dé shì, yóu zhōu zhǔ miàn jiā wèi láo. qiě yīn cān jūn gāo zūn, céng jiāng mì móu gào qí, zé tā bù zhōng, shǐ qiān liàng zuì jiā fá. qiān dùn shǒu qǐng shè gāo zūn, zhōu zhǔ dào: qīng kě jù zhòng tuò miàn, shǐ tā zhī kuì. qiān dá dào: rú zūn zuì zhuàng, tuò miàn yì bù zú zé bì xià dé liàng kuān hóng, suǒ xìng fù zhū bù xiào bà! zhōu zhǔ nǎi zhǐ, qiān réng dài zūn rú chū. zūn zuì kě zhū, zhōu zhǔ yǔ qiān wèi miǎn liǎng shī. zhōu zhǔ yù jìn bīng qǔ yè, zhào wèn yán zōng, yán zōng dào: wáng guó dài fū, hé zú tú cún! yán zōng wèi gāo chéng zi, yǔ gāo shì xiū qī xiāng guān, yì bù yí yǐ lǐ zuǒ chē zì bǐ. zhōu zhǔ zài sān wèn jí, yán zōng dào: ruò rèn chéng wáng jù yè, chén bù néng zhī, dàn yóu jīn shàng zì shǒu, bì xià kě bīng bù xuè rèn le. cǐ yǔ yù miù. zhōu zhǔ jí mìng qí wáng xiàn xiān xíng, liú chén wáng chún wèi bīng zhōu zǒng dū, zì lǜ liù jūn fù yè. yè zhōng dié jiē jǐng hào, qí zhǔ wěi xuán shǎng mù jūn, jí bīng shì yīng mù, yòu wú yī wù bān gěi, guǎng níng wáng xiào háng, qǐng shǐ rèn chéng wáng jiē, lǜ yōu zhōu dào bīng rù tǔ mén, yáng yán qū bīng zhōu, dú gū yǒng yè lǜ luò zhōu dào bīng rù tóng guān, yáng yán qū zhǎng ān, zì lǜ jīng jī bīng chū fǔ kǒu, nì jī zhōu shī, rú lǜ shì qì bù zhèn, jí yīng chū gōng rén zhēn bǎo, zuò wèi shǎng cì, yǐ biàn gǔ lì děng yǔ. qí zhǔ bù cóng, hú lǜ xiào qīng yòu qǐng qí zhǔ qīn láo jiāng shì, dài wèi zhuàn cí, bìng wèi yí kāng kǎi liú tì, gǎn dòng rén xīn. qí zhǔ wěi dào yě yīng yǔn, jí chū yǔ zhū jiāng, jìng jiāng xiào qīng suǒ shòu, yī lǜ wàng jì, bù yóu de chī xiào qǐ lái, zuǒ yòu yì bù jīn shī xiào, jiāng shì jiē hán nù dào: běn shēn shàng qiě rú cǐ, wǒ bèi hé bì pàn sǐ! sì shì jiē wú dòu zhì.
延宗初稱尊號,曾致書瀛州刺史任城王湝,系小爾朱氏所生,曾見前注。略言至尊出奔,宗廟事重,群公勸進,權主號令,戰事幸平,終歸叔父云云。湝正色道:「我乃人臣,怎得輕受此書!」因執來使送鄴,齊主緯憤憤道:「我寧使周得并州,不願為安德有!」前說由兄自取,此時又復變調。總計延宗稱尊,未及兩日,便即殘滅。周主下令大赦,除齊苛制,並出齊宮中金銀寶器,珠翠麗服,及宮女二千人,班賜將士。前使伊婁謙,被齊拘住晉陽,見前回。至此得釋,由周主面加慰勞。且因參軍高遵,曾將秘謀告齊,責他不忠,使謙量罪加罰。謙頓首請赦高遵,周主道:「卿可聚眾唾面,使他知愧。」謙答道:「如遵罪狀,唾面亦不足責;陛下德量寬弘,索性付諸不校罷!」周主乃止,謙仍待遵如初。遵罪可誅,周主與謙未免兩失。周主欲進兵取鄴,召問延宗,延宗道:「亡國大夫,何足圖存!」延宗為高澄子,與高氏休戚相關,亦不宜以李左車自比。周主再三問及,延宗道:「若任城王據鄴,臣不能知,但由今上自守,陛下可兵不血刃了。」此語愈謬。周主即命齊王憲先行,留陳王純為并州總督,自率六軍赴鄴。鄴中迭接警耗,齊主緯懸賞募軍,及兵士應募,又無一物頒給,廣寧王孝珩,請使任城王湝,率幽州道兵入土門,揚言趨并州,獨孤永業率洛州道兵入潼關,揚言趨長安,自率京畿兵出滏口,逆擊周師,如慮士氣不振,亟應出宮人珍寶,作為賞賜,以便鼓勵等語。齊主不從,斛律孝卿又請齊主親勞將士,代為撰詞,並謂宜慷慨流涕,感動人心。齊主緯倒也應允,及出語諸將,竟將孝卿所授,一律忘記,不由的痴笑起來,左右亦不禁失笑,將士皆含怒道:「本身尚且如此,我輩何必拚死!」嗣是皆無鬥志。
shì běi shuò zhōu xíng tái pú shè gāo lì, hù wèi hú tài hòu jí tài zǐ héng, zì tǔ mén dào hái yè, lù jiàn huàn guān gǒu zi yì, qiáng qǔ mín jiān jī zhì, lì bù jué nù qǐ, jí jiāng zi yì jū zhù, jiāng yào chù zhǎn. piān hú tài hòu zài páng quàn zǔ, nǎi shì fù shǐ qù. jì sòng tài hòu děng rù gōng, huò yǔ lì dào: zi yì děng shòu chǒng liǎng gōng, yán chū huò suí, gōng nán dào bù lǜ hòu huàn me? lì bó rán dào: jīn xī kòu yǐ jù bīng zhōu, dá guān bìng jiē pàn èr, zhèng zuò cǐ bèi zhuó luàn cháo tíng ruò jīn rì dé zhǎn cǐ bèi, míng rì shòu zhū, yì shǔ wú hèn! lì xì gāo yuè zi, cǐ shí pō jù zhōng fèn, xī hū wǎn jié bù zhōng! dāng xià rù jiàn qí zhǔ dào: chén jiàn cháo zhōng pàn èr, jiē shǔ guì rén, ruò shì zú wèi jǐn lí xīn, jīn qǐng zhuī wǔ pǐn yǐ shàng jiā shǔ, xī zhì sān tái, pò lìng chū zhàn tǎng ruò bù shèng, jiāng tái fén huǐ, ruò bèi gù xī qī zǐ, bì dāng sǐ zhàn. qiě wáng shī lǚ bài, kòu zhòng qīng wǒ, guǒ néng bèi chéng yī jué, yě zú xià kòu shì wēi! cǐ jì yì shǔ qīng lǜ. qí zhǔ wěi bù néng yòng, dàn mìng yī pǐn yǐ shàng gè dà chén, rù zhū huá mén, biàn cì jiǔ shí, fēn gěi zhǐ bǐ, lìng tā gè shū suǒ jiàn, xiàn cè yù dí. jí dà zhòng lù chéng, yòu shì rén gè yī cí, wú suǒ shì cóng.
適北朔州行台僕射高勵,護衛胡太后及太子恆,自土門道還鄴,路見宦官苟子溢,強取民間雞彘,勵不覺怒起,即將子溢拘住,將要處斬。偏胡太后在旁勸阻,乃釋縛使去。既送太后等入宮,或語勵道:「子溢等受寵兩宮,言出禍隨,公難道不慮後患麼?」勵勃然道:「今西寇已據并州,達官並皆叛貳,正坐此輩濁亂朝廷;若今日得斬此輩,明日受誅,亦屬無恨!」勵系高岳子,此時頗具忠憤,惜乎晚節不終!當下入見齊主道:「臣見朝中叛貳,皆屬貴人,若士卒未盡離心,今請追五品以上家屬,悉置三台,迫令出戰;倘若不勝,將台焚毀,若輩顧惜妻子,必當死戰。且王師屢敗,寇眾輕我,果能背城一決,也足嚇寇示威!」此計亦屬輕率。齊主緯不能用,但命一品以上各大臣,入朱華門,遍賜酒食,分給紙筆,令他各書所見,獻策禦敵。及大眾錄呈,又是人各一詞,無所適從。
huì yǒu shǐ guān wàng qì, wèi guó jiā dāng yǒu biàn yì, qí zhǔ wěi suì yǐn shàng shū lìng gāo yuán hǎi děng rù yì, jué yī tiān tǒng gù shì, chán wèi tài zǐ. tài zǐ héng nián cái bā suì, xiǎo dé shén me guó shì, nà qí zhǔ wěi yù shàng yīng tiān xiàng, jìng xiǎng zhè bā suì xiǎo ér, zhī chí wēi jú. kàn guān, shì xiǎng néng bù néng ne! jiǔ sè hūn mí, yī zhì yú cǐ. shì shí yǐ zhí cán nián, zhuǎn shùn jiān jí zhì yuán dàn, qí tài zǐ héng jū rán jí huáng dì wèi, gǎi yuán chéng guāng, xià lìng dà shè. zūn qí zhǔ wěi wèi tài shàng huáng, huáng tài hòu hú shì wèi tài huáng tài hòu, huáng hòu mù shì wèi tài shàng huáng hòu. mìng guǎng níng wáng xiào háng wèi tài zǎi. xiào háng jí shì gāo ā nà gōng, yīn yǔ mò duō lóu jìng xiǎn děng tóng móu, shǐ jìng xiǎn fú bīng qiān qiū mén, gèng lìng lǐng jūn wèi xiāng yuàn, lǜ jìn bīng wèi nèi yīng, nǐ qí gāo ā nà gōng rù cháo, bǎ tā bǔ zhū. bù yì gāo ā nà gōng zì bié zhái qǔ biàn lù rù gōng, jì bù de xíng. xiào háng nǎi qiú jù xī shī, gāo ā nà gōng hán zhǎng luán yóu fáng tā wèi biàn, shǐ wèi cāng zhōu cì shǐ. xiào háng lín xíng, xiàng gāo ā nà gōng dào: cháo tíng bù cì qiǎn jī zéi, xiǎng shì pà xiào háng zào fǎn ne! xiào háng ruò dé pò yǔ wén yōng, jìn jūn zhǎng ān, jiù shǐ zào fǎn, yì yǔ guó jiā wú yǔ. shì zhì jīn rì, wēi jí wàn zhuàng, shàng rú cǐ cāi jì, qǐ bù kě tàn! shuō bì, tài xī zì qù. wèi xiāng yuàn bá dāo zhuó zhù dào: dà shì yǐ qù, shàng fù hé yán!
會有史官望氣,謂國家當有變易,齊主緯遂引尚書令高元海等入議,決依天統故事,禪位太子。太子恆年才八歲,曉得甚麼國事,那齊主緯欲上應天象,竟想這八歲小兒,支持危局。看官,試想能不能呢!酒色昏迷,一至於此。是時已值殘年,轉瞬間即至元旦,齊太子恆居然即皇帝位,改元承光,下令大赦。尊齊主緯為太上皇,皇太后胡氏為太皇太后,皇后穆氏為太上皇后。命廣寧王孝珩為太宰。孝珩嫉視高阿那肱,因與莫多婁敬顯等同謀,使敬顯伏兵千秋門,更令領軍尉相願,率禁兵為內應,擬俟高阿那肱入朝,把他捕誅。不意高阿那肱自別宅取便路入宮,計不得行。孝珩乃求拒西師,高阿那肱、韓長鸞猶防他為變,使為滄州刺史。孝珩臨行,向高阿那肱道:「朝廷不賜遣擊賊,想是怕孝珩造反呢!孝珩若得破宇文邕,進軍長安,就使造反,亦與國家無與。事至今日,危急萬狀,尚如此猜忌,豈不可嘆!」說畢,太息自去。尉相願拔刀斫柱道:「大事已去,尚復何言!」
qí zhǔ shǐ zhǎng lè wáng wèi shì biàn, lǐng zhe qiān qí, wǎng tàn zhōu shī. xíng chū fǔ kǒu, dēng gāo xī wàng, dàn jiàn qún niǎo fēi qǐ, jí yí zhōu shī yǐ zhì, cè mǎ bēn hái, bào chēng kòu zhì. huáng mén shì láng yán zhī tuī zhōng shū shì láng xuē dào héng shì zhōng chén dé xìn děng, yīn quàn shàng huáng wǎng hé wài mù bīng, gèng wèi jīng lüè, shì ruò bù jì, yì kě nán tóu chén guó. shàng huáng yī yì, suì xiān shǐ tài huáng tài hòu tài shàng huáng hòu wǎng qū jì zhōu, jì yòu qiǎn yòu zhǔ dōng xíng. zì jǐ bù jí dēng chéng, jí wén zhōu shī báo chéng, méi nài hé diào bīng chū zhàn. bú dào bàn shí, yǐ bèi zhōu jūn shā bài, huò kuì qù, huò bēn hái, qí shàng huáng máng qiè féng shū fēi děng, yóu wù duàn bù kě shě. cóng dōng mén chū zǒu, shǐ wǔ wèi dà jiāng jūn mù róng sān zàng shǒu yè gōng.
齊主使長樂王尉世辯,領着千騎,往探周師。行出滏口,登高西望,但見群鳥飛起,即疑周師已至,策馬奔還,報稱寇至。黃門侍郎顏之推、中書侍郎薛道衡、侍中陳德信等,因勸上皇往河外募兵,更為經略,事若不濟,亦可南投陳國。上皇依議,遂先使太皇太后、太上皇后往趨濟州,繼又遣幼主東行。自己不及登程,即聞周師薄城,沒奈何調兵出戰。不到半時,已被周軍殺敗,或潰去,或奔還,齊上皇忙挈馮淑妃等,尤物斷不可舍。從東門出走,使武衛大將軍慕容三藏守鄴宮。
zhōu shī huǐ mén tū rù, qí wáng gōng yǐ xià jiē jiàng, wéi sān zàng jù shǒu bù chū. lǐng jūn dà jiāng jūn xiān yú shì róng, wèi qí sù jiāng, shàng míng gǔ sān tái, yǔ zhōu xiāng kàng. zhōu zhǔ qiǎn rén zhāo xiáng shì róng, cì gěi mǎ nǎo bēi, bèi shì róng jī suì. zhōu zhǔ nǎi lìng jiāng shì wǎng zhí shì róng, shì róng dú lì nán zhī, shòu qín hòu réng rán bù qū, zhì wèi suǒ shā. zhōu zhǔ fù zhāo xiáng sān zàng, sān zàng zì zhī bù zhī, shǐ chū jiàn zhōu zhǔ. zhōu zhǔ yōu lǐ xiāng dài, miàn shòu yí tóng dà jiāng jūn, jiū jìng yǒu kuì shì róng. dú jū zhù mò duō lóu jìng xiǎn, shù zé zuì zhuàng dào: rǔ qián shǒu jìn yáng, dùn rù yè zhōng, xié qiè qì mǔ, shì wèi bù xiào wài shì wèi qí lù lì, àn zhōng xiàng zhèn tōng kuǎn, shì wèi bù zhōng jì yǐ sòng kuǎn yǔ zhèn, shàng qiě yīn huái liǎng duān, shì wèi bù xìn. yǒu cǐ sān zuì, bù sǐ hé dài! suì mìng tuī chū zhǎn shǒu. yě shì yī fān quán shù. yī miàn bān chì ān mín.
周師毀門突入,齊王公以下皆降,惟三藏拒守不出。領軍大將軍鮮于世榮,為齊宿將,尚鳴鼓三台,與周相抗。周主遣人招降世榮,賜給瑪瑙杯,被世榮擊碎。周主乃令將士往執世榮,世榮獨力難支,受擒後仍然不屈,致為所殺。周主復招降三藏,三藏自知不支,始出見周主。周主優禮相待,面授儀同大將軍,究竟有愧世榮。獨拘住莫多婁敬顯,數責罪狀道:「汝前守晉陽,遁入鄴中,攜妾棄母,是為不孝;外似為齊戮力,暗中向朕通款,是為不忠;既已送款與朕,尚且陰懷兩端,是為不信。有此三罪,不死何待!」遂命推出斬首。也是一番權術。一面頒敕安民。
qí guó zi bó shì xióng ān shēng bó tōng wǔ jīng, wén zhōu zhǔ rù yè, jù lìng sǎo mén. jiā rén wèn wèi hé yīn? ān shēng dào: zhōu zhǔ zhòng dào zūn rú, bì lái jiàn wǒ. guǒ rán guò le bàn rì, zhōu zhǔ qīn zhì xióng jiā, wò shǒu yǐn zuò, cì gěi ān chē sì mǎ, rán hòu bié qù. yòu lǐ yán qí zhōng shū shì láng lǐ dào lín rù gōng, shǐ nèi shǐ yǔ wén áng, fǎng wèn qí cháo zhèng jiào fēng sú, jí rén wù shàn è, liú sù sān rì, fāng cái sòng guī. zhōu zhǔ pō zhī lǐ shì, xióng lǐ yì pō jiù xīn fǒu?
齊國子博士熊安生博通五經,聞周主入鄴,遽令掃門。家人問為何因?安生道:「周主重道尊儒,必來見我。」果然過了半日,周主親至熊家,握手引坐,賜給安車駟馬,然後別去。又禮延齊中書侍郎李道林入宮,使內史宇文昂,訪問齊朝政教風俗,及人物善惡,留宿三日,方才送歸。周主頗知禮士,熊、李亦頗疚心否?
yè chéng dà dìng, suì qiǎn jiāng jūn wèi chí qín děng, dōng zhuī qí zhǔ. qí shàng huáng wěi dù hé rù jì zhōu, yòu lìng yòu zhǔ héng chán wèi rèn chéng wáng jiē. qiě tì jiē zuò zhào, zūn shàng huáng wèi wú shàng huáng, yòu zhǔ wèi sòng guó tiān wáng, zhēn shì ér xì. shǐ shì zhōng hú lǜ xiào qīng, sòng chán wén jí xǐ fú wǎng yíng zhōu. xiào qīng jìng chí rù yè chéng, xiàn yǔ zhōu zhǔ, jiē quán bù dé wén. qí luò zhōu cì shǐ dú gū yǒng yè, yǒu jiǎ shì sān wàn rén, qián wén jìn zhōu shī shǒu, biǎo qǐng chū bīng jī zhōu, bìng bù jiàn bào. zhì bīng zhōu yòu xiàn, zhǎng tàn shù shēng, nǎi qiǎn zi xū dá fèng kuǎn zhōu jūn. zhōu zhǔ yáo shòu yǒng yè wèi shàng zhù guó, jiā fēng yīng gōng. qí shàng huáng wěi qióng cù wú yuán, gèng sī nán bēn, liú hú tài hòu jū jì zhōu, shǐ gāo ā nà gōng shǒu jì zhōu guān, chān hòu zhōu shī, zì yǔ mù hòu féng shū fēi yòu zhǔ héng jí hán zhǎng luán dèng zhǎng yóng děng shù shí rén, bēn wǎng qīng zhōu, mǔ kě qì, qī qiè zi nú děng bù kě shě. lìng nèi cān tián péng luán xī chū, cì dí dòng jìng. tú cì wèi zhōu shī suǒ huò, jié wèn qí zhǔ hé zài? péng luán dàn shuō qí zhǔ nán xíng, xiǎng dāng chū jìng. zhōu rén zhī xì huǎng yán, zhàng jī péng luán shǒu zú, měi zhé yī zhī, cí sè yù lì, zhì sì zhī jù zhé, shē rán bì mìng, zhōng bù kěn yán. qí shàng huáng zhì qīng zhōu, jí yù rù chén, piān gāo ā nà gōng mì zhào zhōu shī, yuàn shēng zhì qí zhǔ, zuò wèi zhì yí. yī miàn qǐ dá qīng zhōu, zhǐ shuō zhōu shī shàng yuǎn, yǐ lìng bù zhòng jié duàn qiáo lù, dìng bǎo wú yú. qí shàng huáng nǎi liú zhù bù xíng. nǎ zhī zhōu shī dào jì zhōu guān, gāo ā nà gōng biàn jí yíng jiàng. zhōu jiāng wèi chí qín, chí rù jì zhōu, xiān jiāng hú tài hòu lǔ qù, fù jìn jūn qīng zhōu. jù chéng bù guò yī èr shí lǐ, qí shàng huáng fāng cái wén zhī, jí yòng náng zhù jīn, xì zhū ān hòu, yǔ hòu fēi yòu zhǔ děng shí yú qí, nán zǒu zhì nán dèng cūn. fāng nǐ xiǎo qì, hū tīng hòu miàn hǎn shēng dà qǐ, bù qiáo yóu kě, huí tóu yī qiáo, xià dé hún fēi tiān wài, yuán lái zhèng shì shì qiáng mǎ zhuàng de zhōu jūn. kàn guān, shì xiǎng cǐ shí qí shàng huáng yǐ xià shí shù rén, bàn xì fù nǚ, bàn xì tóng pú, jiù shǐ chā chì yě nán fēi qù. yǎn jiàn dé shù shǒu shòu qín, bèi zhōu jiāng wèi chí qín, dài huí yè chéng qù le. qī qiè tóng shòu mó jié, hǎo suàn shì xiū qī yǔ gòng le.
鄴城大定,遂遣將軍尉遲勤等,東追齊主。齊上皇緯渡河入濟州,又令幼主恆禪位任城王湝。且替湝作詔,尊上皇謂無上皇,幼主為宋國天王,真是兒戲。使侍中斛律孝卿,送禪文及璽紱往瀛州。孝卿竟持入鄴城,獻與周主,湝全不得聞。齊洛州刺史獨孤永業,有甲士三萬人,前聞晉州失守,表請出兵擊周,並不見報。至并州又陷,長嘆數聲,乃遣子須達奉款周軍。周主遙授永業為上柱國,加封應公。齊上皇緯窮蹙無援,更思南奔,留胡太后居濟州,使高阿那肱守濟州關,覘候周師,自與穆後、馮淑妃、幼主恆及韓長鸞、鄧長顒等數十人,奔往青州,母可棄,妻妾子孥等不可舍。令內參田鵬鸞西出,伺敵動靜。途次為周師所獲,詰問齊主何在?鵬鸞但說齊主南行,想當出境。周人知系謊言,杖擊鵬鸞手足,每折一肢,詞色愈厲,至四肢俱折,奢然畢命,終不肯言。齊上皇至青州,即欲入陳,偏高阿那肱密召周師,願生致齊主,作為贄儀。一面啟達青州,只說周師尚遠,已令部眾截斷橋路,定保無虞。齊上皇乃留住不行。哪知周師到濟州關,高阿那肱便即迎降。周將尉遲勤,馳入濟州,先將胡太后擄去,復進軍青州。距城不過一二十里,齊上皇方才聞知,亟用囊貯金,系諸鞍後,與后妃幼主等十餘騎,南走至南鄧村。方擬小憩,忽聽後面喊聲大起,不瞧猶可,回頭一瞧,嚇得魂飛天外,原來正是士強馬壯的周軍。看官,試想此時齊上皇以下十數人,半系婦女,半系童僕,就使插翅也難飛去。眼見得束手受擒,被周將尉遲勤,帶回鄴城去了。妻妾同受磨劫,好算是休戚與共了。
zhōu zhǔ yōng zhù yè shù rì, zhèn pín bá kùn, zhāng shàn dān è. yīn gù qí chén hú lǜ guāng cuī jì shū děng, wú zuì zāo lù, tè wèi zhāo xuě, bìng jiā zèng shì, qiě lìng gǎi zàng. zi sūn gè dé yīn xù, suǒ yǒu jiā kǒu tián zhái, méi rù guān kù, gài lìng fā hái. zhōu zhǔ cháng yǔ zuǒ yòu dào: hú lǜ míng yuè ruò shàng zài shì, zhèn zěn de zhì yè ne! hái yǒu qí gù zhōng shū jiān wèi shōu, shí yǐ qù shì. shōu shēng qián xiū zhuàn wèi shǐ, yì wèi bāo biǎn, háo bù bǐng gōng, měi yán hé wù xiǎo zi, gǎn yǔ wèi shōu zuò sè, wǒ yù jǔ yáng, biàn shǐ tā shàng tiān, wǒ yù àn yì, biàn shǐ tā rù dì. jí xiū shǐ gào chéng, zhòng kǒu xuān rán, hào wèi huì shǐ. yè chéng shī xiàn, shōu zhǒng bèi yuàn jiā fā jué, bào gǔ dào zhōng. tè zhì cǐ shì, wèi bǐng bǐ bù gōng zhě jiè. zhōu gōng yōng réng mìng jiǎn mái, shōu yǒu cóng zi rén biǎo, céng wèi shàng shū shàn bù láng zhōng, zhì shì réng xǔ wèi guān. jiù shì wèi shū bǎi sān shí juǎn, yì bù shǐ chǎn xuē, qì jīn shàng fù liú xíng.
周主邕住鄴數日,賑貧拔困,彰善癉惡。因故齊臣斛律光、崔季舒等,無罪遭戮,特為昭雪,並加贈諡,且令改葬。子孫各得蔭敘,所有家口田宅,沒入官庫,概令發還。周主嘗語左右道:「斛律明月若尚在世,朕怎得至鄴呢!」還有齊故中書監魏收,時已去世。收生前修撰魏史,意為褒貶,毫不秉公,每言何物小子,敢與魏收作色,我欲舉揚,便使他上天,我欲按抑,便使他入地。及修史告成,眾口喧然,號為穢史。鄴城失陷,收塜被怨家發掘,暴骨道中。特志此事,為秉筆不公者戒。周公邕仍命檢埋,收有從子仁表,曾為尚書膳部郎中,至是仍許為官。就是《魏書》百三十卷,亦不使鏟削,迄今尚複流行。
gāo wěi zhì yè, zhōu zhǔ yōng jiàng jiē xiāng yíng, dài yǐ bīn lǐ, lìng yǔ tài hòu yòu zhǔ jí hòu rú zhū wáng děng, zàn chù yè gōng. dāng xià pài bīng jiān shǒu, bù fán xì shù. zǒng jì gāo wěi zài wèi, lì shí yǒu èr nián, yòu zhǔ héng shòu chán chēng dì, wèi jí yī yuè, yán zōng zài jìn yáng chēng zūn, zhǐ yuè èr rì, rèn chéng wáng jiē, wèi jiē chán wèi yù zhǐ. suǒ yǐ běi qí lì shù, hòu shì xiàng chuán, zì gāo yáng cuàn wèi wèi shǐ, zhì yòu zhǔ bèi qín wèi zhǐ, fán liù zhǔ èr shí bā nián yán zōng yǔ jiē bù dé liè rù. jiē wén yè dōu shī shǒu, dāng rán bēi fèn, kě qiǎo guǎng níng wáng xiào háng, xíng zhì cāng zhōu, jí zuò shū yí jiē, gòng móu kuāng fù. jiē suì yǔ xiào háng xiāng huì xìn dōu, bǐ cǐ zhào mù dé shì zú sì wàn yú rén. lǐng jūn wèi xiāng yuàn, yì dài lǐng jiā shǔ, zì yè bēn zhì, jiē réng lìng dū shuài bīng shì, gòng kàng zhōu shī. zhōu zhǔ xiān lìng gāo wěi zhì shū zhāo jiē, jiē jù jué shǐ rén, nǎi qiǎn qí wáng xiàn, zhù guó yáng jiān děng, tǒng bīng wǎng jī. tú zhōng huò dé xìn dōu dié qí, xiàn zòng lìng hái bào, bìng wěi tā jì shū yǔ jiē. lüè yún zú xià jiān dié, wèi wǒ hòu qí suǒ jū, bǐ cǐ qíng shí, yīng gè liǎo rán. zú xià zhàn fēi shàng jì, shǒu yì xià cè, suǒ wàng fān rán biàn jì, bù shī zhī jǐ. xiàn yǐ lēi zhū jūn fēn dào bìng jìn, xiāng huì fēi yáo, píng shì yǒu qī, bù qí zhōng rì yún yún. jiē dé shū bù xǐng, dàn chū bīng chéng nán, liè yíng dài zhe.
高緯至鄴,周主邕降階相迎,待以賓禮,令與太后幼主及後如諸王等,暫處鄴宮。當下派兵監守,不煩細述。總計高緯在位,歷十有二年,幼主恆受禪稱帝,未及一月,延宗在晉陽稱尊,只閱二日,任城王湝,未接禪位諭旨。所以北齊歷數,後世相傳,自高洋篡魏為始,至幼主被擒為止,凡六主二十八年;延宗與湝不得列入。湝聞鄴都失守,當然悲憤,可巧廣寧王孝珩,行至滄州,即作書遺湝,共謀匡復。湝遂與孝珩相會信都,彼此召募得士卒四萬餘人。領軍尉相願,亦帶領家屬,自鄴奔至,湝仍令督率兵士,共抗周師。周主先令高緯致書招湝,湝拒絕使人,乃遣齊王憲,柱國楊堅等,統兵往擊。途中獲得信都諜騎,憲縱令還報,並委他寄書與湝。略雲足下間諜,為我候騎所拘,彼此情實,應各瞭然。足下戰非上計,守亦下策,所望幡然變計,不失知幾。現已勒諸軍分道並進,相會非遙,憑軾有期,不俟終日云云。湝得書不省,但出兵城南,列營待着。
guò le liǎng rì, yǐ jiàn zhōu jūn yǎn zhì. liǎng xià duì zhèn, qí lǐng jūn wèi xiāng yuàn, yáng wèi chū zhàn, jìng lǜ suǒ bù jiàng zhōu shī. jiē yǔ xiào háng, máng shōu jūn rù chéng, bǔ zhū xiāng yuàn qī zǐ. yuè rì fù zhàn, xìn dōu bīng xīn jīng mù jí, háo wú jì lǜ, zěn néng dí dé guò bǎi zhàn zhōu shī, fǔ jīng jiāo suī, jí fēn fēn sàn qù. zhōu shī huò zhuó huò fù, hǎo sì hǔ rù yáng qún, wú yī gǎn dāng. jié guǒ shì qí jūn quán fù, lián jiē yǔ xiào háng, jūn bèi zhōu shī qín zhù. zhōu qí wáng xiàn yǔ jiē dào: rèn chéng wáng hé kǔ zhì cǐ! jiē tàn dào: xià guān nǎi shén wǔ huáng dì dì shí zi, xiōng dì shí wǔ rén, wéi jiē dú cún, bù xìng zōng shè diān fù, jiē wèi guó juān qū, zhì dì xià de jiàn xiān rén, yě kě wú yí hèn le! xiàn pō wèi zàn tàn, mìng guī jiē qī nú. zài zhào xiào háng rù wèn, xiào háng zì chén guó nán, guī jiù gāo ā nà gōng děng, shuō dé shēng lèi jù xià. xiàn bù jīn gǎi róng, qīn wèi xǐ chuāng fū yào, lǐ yù shén hòu. xiào háng kǎi rán dào: zì shén wǔ huáng dì yǐ wài, wǒ zhū fù xiōng dì, wú yī rén nián zhì sì shí, qǐ fēi mìng shù? kuàng sì zhǔ bù míng, zǎi xiàng bù fǎ, cóng qián lǐ mù shū wèi qí shì zhǐ èr shí bā nián, jìng chéng chèn yǔ. wǒ hèn bù dé rù wò bīng fú, shòu fǔ yuè, zhǎn wǒ xīn lì, jīn yǐ zhì cǐ, shàng yǒu hé yán! huān yǒu zi jiē, chéng yǒu zi xiào háng, suī wú jiù guó wáng, hái suàn yǒu xiē qì jié. xiàn zhí èr wáng hái yè, zhōu zhǔ yě wēn yán jiē jiàn, zàn liú jūn zhōng.
過了兩日,已見周軍掩至。兩下對陣,齊領軍尉相願,佯為出戰,竟率所部降周師。湝與孝珩,忙收軍入城,捕誅相願妻子。越日復戰,信都兵新經募集,毫無紀律,怎能敵得過百戰周師,甫經交綏,即紛紛散去。周師或斫或縛,好似虎入羊群,無一敢當。結果是齊軍全覆,連湝與孝珩,均被周師擒住。周齊王憲語湝道:「任城王何苦至此!」湝嘆道:「下官乃神武皇帝第十子,兄弟十五人,惟湝獨存,不幸宗社顛覆,湝為國捐軀,至地下得見先人,也可無遺恨了!」憲頗為讚嘆,命歸湝妻孥。再召孝珩入問,孝珩自陳國難,歸咎高阿那肱等,說得聲淚俱下。憲不禁改容,親為洗瘡敷藥,禮遇甚厚。孝珩慨然道:「自神武皇帝以外,我諸父兄弟,無一人年至四十,豈非命數?況嗣主不明,宰相不法,從前李穆叔謂齊氏只二十八年,竟成讖語。我恨不得入握兵符,受斧鉞,展我心力,今已至此,尚有何言!」歡有子湝,澄有子孝珩,雖無救國亡,還算有些氣節。憲執二王還鄴,周主也溫顏接見,暫留軍中。
hū wén qí dìng zhōu cì shǐ fàn yáng wáng shào yì, gāo yáng dì èr zi. yǔ líng zhōu cì shǐ yuán hóng měng, yǐn bīng nán chū, yù qǔ bīng zhōu, zì sì zhōu yǐ běi chéng shù èr bǎi yú suǒ, jǐn cóng shào yì, zhōu zhǔ jí mìng dōng píng gōng yǔ wén shén jǔ, tài zhī zú zi. tǒng bīng běi xíng. lüè dìng sì zhōu, jìn bá xiǎn zhōu, zhí cì shǐ lù qióng, yòu chéng shì gōng xiàn zhū chéng. shào yì tuì bǎo běi shuò zhōu, qiǎn bù jiāng dù míng dá jù dí. míng dá zhì mǎ yì, zhèng zhí zhōu bīng dào lái, rú fēng sǎo cán yún yì bān, míng dá dà bài bēn hái. shào yì jiàn míng dá bài hái, qiě jīng qiě tàn dào: zhōu wèi wǒ chóu, zěn kě qīng jiàng? bù rú běi qù bà! suì nǐ bēn tū jué. bù zhòng shàng yǒu sān qiān rén, shào yì xià lìng dào: yuàn cóng zhě tīng, bù yuàn cóng zhě yì tīng. yú shì bù xià cí qù dà bàn, tì qì gào bié. shào yì zhǐ lǜ zhe qiān qí, wǎng tóu tū jué qù le. zì shào yì běi qù, suǒ yǒu běi qí xíng tái zhōu zhèn, xī wèi zhōu yǒu. wéi dōng yōng zhōu xíng tái fù fú yíng zhōu cì shǐ gāo bǎo níng, shàng bù kěn guī zhōu.
忽聞齊定州刺史范陽王紹義,高洋第二子。與靈州刺史袁洪猛,引兵南出,欲取并州,自肆州以北城戍二百餘所,盡從紹義,周主急命東平公宇文神舉,泰之族子。統兵北行。略定肆州,進拔顯州,執刺史陸瓊,又乘勢攻陷諸城。紹義退保北朔州,遣部將杜明達拒敵。明達至馬邑,正值周兵到來,如風掃殘雲一般,明達大敗奔還。紹義見明達敗還,且驚且嘆道:「周為我仇,怎可輕降?不如北去罷!」遂擬奔突厥。部眾尚有三千人,紹義下令道:「願從者聽,不願從者亦聽。」於是部下辭去大半,涕泣告別。紹義只率着千騎,往投突厥去了。自紹義北去,所有北齊行台州鎮,悉為周有。惟東雍州行台傅伏、營州刺史高寶寧,尚不肯歸周。
zhōu zhǔ yōng mìng jiāng suǒ de gè zhōu jùn, gè pài guān lì jiān shǒu, rán hòu qǐ jié xī hái. fán qí shàng huáng gāo wěi yǐ xià, yī lǜ dài huí. dào chū jìn zhōu, qiǎn gāo ā nà gōng děng bǎi yú rén, zhì fén shuǐ páng, zhào fù fú chū jiàng. fú zhěng jūn chū chéng, gé shuǐ wèn dào: jīn zhì zūn hé zài? gāo ā nà gōng dào: yǐ shòu qín le. fú yǎng tiān dà kū, lǜ zhòng zài fǎn, jiù tīng qián běi miàn āi hào, yuē yuè duō shí, cái fù chū chéng jiàng zhōu. tóng shì yī jiàng, hé bì zuò zuò? zhōu zhǔ jiàn fú dào: hé bù zǎo jiàng? fú liú tì dá dào: chén sān shì shì qí, lèi shí qí lù. bù néng zì sǐ, kuì jiàn tiān dì! què shì yǒu kuì. zhōu zhǔ xià zuò wò shǒu dào: wèi chén zhèng dāng rú cǐ. nǎi jǔ suǒ shí yáng lèi gǔ cì fú dào: gǔ qīn ròu shū, suǒ yǐ xiāng fù. suì yǐn wèi sù wèi, shòu shàng yí tóng dà jiāng jūn. jí xī rù guān zhōng, yǐ zhì zhǎng ān, zhōu zhǔ mìng jiāng gāo wěi zhì zhū qián liè, qí wáng gōng dà chén děng suí wěi hòu xíng. fán qí guó chē yú qí zhì qì wù, yī cì liè chén, zì bèi dà jià, zhāng liù jūn, zòu kǎi lè, xiàn fú tài miào, rán hòu hái cháo yù diàn, shòu bǎi guān cháo hè. gāo wěi yǐ xià, yì bù dé bù fǔ fú zhōu tíng. zhōu zhǔ fēng wěi wèi wēn guó gōng, qí zhū wáng sān shí yú rén, yì xī shòu fēng jué. wěi zì xìng de shēng, shēn gǎn zhōu ēn, wéi shī qù yī gè huó bǎo bèi, wèi méng cì hái, bù dé bù shàng qián qǐ qǐng, kòu shǒu āi qiú. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
周主邕命將所得各州郡,各派官吏監守,然後啟節西還。凡齊上皇高緯以下,一律帶回。道出晉州,遣高阿那肱等百餘人,至汾水旁,召傅伏出降。伏整軍出城,隔水問道:「今至尊何在?」高阿那肱道:「已受擒了。」伏仰天大哭,率眾再返,就廳前北面哀號,約閱多時,才復出城降周。同是一降,何必做作?周主見伏道:「何不早降?」伏流涕答道:「臣三世仕齊,累食齊祿。不能自死,愧見天地!」卻是有愧。周主下座握手道:「為臣正當如此。」乃舉所食羊肋骨賜伏道:「骨親肉疏,所以相付。」遂引為宿衛,授上儀同大將軍。及西入關中,已至長安,周主命將高緯置諸前列,齊王公大臣等隨緯後行。凡齊國車輿旗幟器物,依次列陳,自備大駕,張六軍,奏凱樂,獻俘太廟,然後還朝御殿,受百官朝賀。高緯以下,亦不得不俯伏周廷。周主封緯為溫國公,齊諸王三十餘人,亦悉授封爵。緯自幸得生,深感周恩,惟失去一個活寶貝,未蒙賜還,不得不上前乞請,叩首哀求。小子有詩嘆道:
wú chóu tiān zǐ běn fēng liú, jiā guó wēi wáng liǎng bù yōu
無愁天子本風流,家國危亡兩不憂;
zhǐ yǒu qíng rén nán gē shě, āi míng què xià yuàn dī tóu.
只有情人難割捨,哀鳴闕下願低頭。
jiū jìng suǒ qiú hé wù, qiě kàn xià huí shuō míng.
究竟所求何物,且看下回說明。
gāo yán zōng kùn shǒu jìn yáng, shòu pò chēng zūn, yuán qí běn yì, shí chū yú bù dé yǐ, fēi jì yú shén qì zhě bǐ yě. dōng mén yī yì, jǐ bì zhōu zhǔ, yǐ wēi rú lěi luǎn zhī gū chéng, shàng néng lì cuò qiáng dí, yì yún háo yǐ. jí zhōu shī zài zhèn, míng jiǎo hái jūn, chéng nèi jiē zuì rén, shǒu zhě shàng qǐn chù, yīn zhì chéng pò bīng kuì, lì qū shǒu qín, suī bù kě wèi fēi shū hū zhī jiù, rán qí shèng yě, gù dì chū yú yī shí zhī ruì qì, kě zàn ér bù kě jiǔ. zhōu zhǔ yōng qù ér fù hái, zú bá jìn yáng, cǐ nǎi tiān yì zhī wáng qí, bù dé jǐn wèi yán zōng zé yě. qí zhǔ wěi qióng cù wú cè, chán wèi yòu zǐ, yī hé kě xiào! qǐ yǐ dì wèi bù jū, biàn zú què dí yú? bǐ píng shí zhī suǒ zuì yǐ rèn zhě wèi mù tí pó gāo ā nà gōng. mù tí pó xiān yǐ jiàng zhōu, gāo ā nà gōng qiě dǎo gē shòu dí, jí cǐ bù wù, shàng fù cāi jì zōng qī, xìn yòng yān rén, yí qí guó wáng shēn lǔ yě. rèn chéng guǎng níng, jì ān dé ér qǐ, zhōng zhì fù wáng. jué hòu yòu yǒu fàn yáng, yì yī zhàn jí dùn, qiáng nǔ zhī mò, shì bù néng chuān lǔ gǎo, gù rán wú zú guài ěr. rán rú qí zhī shì wú lìng dé, shàng dé sì wǔ chuán ér wáng, qí yóu wèi gāo shì zhī xìng shì yě fū!
高延宗困守晉陽,受迫稱尊,原其本意,實出於不得已,非覬覦神器者比也。東門一役,幾斃周主,以危如累卵之孤城,尚能力挫強敵,亦云豪矣。及周師再振,鳴角還軍,城內皆醉人,守者尚寢處,因至城破兵潰,力屈守擒,雖不可謂非疏忽之咎,然其勝也,固第出於一時之銳氣,可暫而不可久。周主邕去而復還,卒拔晉陽,此乃天意之亡齊,不得盡為延宗責也。齊主緯窮蹙無策,禪位幼子,一何可笑!豈以帝位不居,便足卻敵歟?彼平時之所最倚任者為穆提婆、高阿那肱。穆提婆先已降周,高阿那肱且倒戈授敵,及此不悟,尚復猜忌宗戚,信用閹人,宜其國亡身虜也。任城廣寧,繼安德而起,終致覆亡。厥後又有范陽,亦一戰即遁,強弩之末,勢不能穿魯縞,固然無足怪耳。然如齊之世無令德,尚得四五傳而亡,其猶為高氏之幸事也夫!