strong liǎng shǒu shī tí nán yáng cǎo lú yī xī huà mèng zhū gé wǔ hòu strong
兩首詩題南陽草廬 一夕話夢諸葛武侯
jiàn wén shí liù nián qiū bā yuè, yún yáng wěi liú yǐ fèng zhēng shuò. lǚ jūn shī jí mìng bīn tiě ér chǔ yóu jī, lǐng tiě qí yī qiān wèi zuǒ yòu xiān fēng, zì tǒng dà jūn suí hòu, jìn qǔ nán yáng fǔ. èr jiāng dù le bái shuǐ, zhí dǐ chéng xià. dàn jiàn diào qiáo chě qǐ, nǚ qiáng zhì dié zhī jiān, duō yǒu shǒu pí bīng shì. jiàn jǐ sēn yán, jīng piāo yáng, ér yòu jì wú shēng xī. suì lìng jūn shì huì mà, yì bìng wú yī rén chǒu cǎi. cì rì, zhōng yíng yǐ dào zuǒ, dēng gāo fù chù tiào wàng. shí yǐ xī zhào, chéng nèi chuī yān liáo liáo, yuē: cǐ kōng chéng yě, dà yuē wén wǔ guān biàn jiē yǐ qiè kù cáng táo qù yǐ.
建文十六年秋八月,鄖陽偽劉已奉正朔。呂軍師即命賓鐵兒、楚由基,領鐵騎一千為左右先鋒,自統大軍隨後,進取南陽府。二將渡了白水,直抵城下。但見吊橋扯起,女牆雉堞之間,多有守陴兵士。劍戟森嚴,旌飄揚,而又寂無聲息。遂令軍士穢罵,亦並無一人瞅睬。次日,中營已到佐,登高阜處眺望。時已夕照,城內炊煙寥寥,曰:「此空城也,大約文武官弁皆已竊庫藏逃去矣。」
míng chén, dài lǐng èr xiān fēng bìng liú chāo yáo xiāng èr dǒng xiǎo jiāng jūn, qī qí mǎ qián qù rào chéng yuè shì. shǒu bīng hào yī yǐn yǐn yuè yuè, zài pì nì zhōng piāo dòng. xíng yǒu liù qī lǐ, yǐ guò xī chéng, yáo jiàn dǔ kǒu yī rén, tàn chū bàn miàn. jūn shī lìng yóu jī shè zhī, yīng xián ér dào, jué bù wén yǒu xiē wēi de shēng xiǎng. zài qián xíng zhì běi chéng, yòu jiàn yī bīng lòu chū bàn biān shēn tǐ, yóu jī xián fā jiàn dào, yì fù rú qián. jūn shī jí fǎn yíng zhōng, lìng dǒng zhù dǒng áo céng biāo bīn tiě ér, lǜ lǐng sān bǎi zhuàng shì pá chéng, zhǎn kāi nán guān, yíng jiē dà jūn. qú diāo ér bǐng yuē: kǒng xì zéi rén guǐ jì. jūn shī xiào yuē: ruò shì guǐ jì, bì kāi guān yǐ zhuàn wǒ. qiě chuī yān jué shǎo, shì jiǎ bù lái de. jí tǒng lǜ zhū jiāng shì dào nán mén shí, bīn tiě ér děng yǐ zhǎn guān lái yíng, bǐng dào: mǎn chéng dǔ kǒu, zǒng shì cǎo zhā de rén. zhǐ yǒu sān sì gè shǒu mén bīng zú, bèi wǒ kǎn le. jūn shī jí rù fǔ shǔ jiǎn chá kù cáng, yī wú suǒ cún. suí qiǎn yá jiāng gè chí lìng jiàn, tí qǔ èr zhōu shí yī xiàn qián liáng.
明晨,帶領二先鋒並劉超、姚襄、二董小將軍,七騎馬前去繞城閱視。守兵號衣隱隱躍躍,在睥睨中飄動。行有六七里,已過西城,遙見堵口一人,探出半面。軍師令由基射之,應弦而倒,絕不聞有些微的聲響。再前行至北城,又見一兵露出半邊身體,由基弦發箭到,亦復如前。軍師疾返營中,令董翥、董翱、曾彪、賓鐵兒,率領三百壯士爬城,斬開南關,迎接大軍。瞿雕兒稟曰:「恐系賊人詭計。」軍師笑曰:「若是詭計,必開關以賺我。且炊煙絕少,是假不來的。」即統率諸將士到南門時,賓鐵兒等已斬關來迎,稟道:「滿城堵口,總是草扎的人。只有三四個守門兵卒,被我砍了。」軍師即入府署檢查庫藏,一無所存。隨遣牙將各持令箭,提取二州十一縣錢糧。
yī miàn sōu ná wén wǔ yá mén xū lì bīng zú lái kān wèn, xián gōng: zǒng bīng hé fú yào dài rén mǎ táo zǒu, kǒng wáng shī qù zhuī tā, suǒ yǐ xū chā jīng qí, yán huǎn rì zi. zhè xiē wén wǔ gè guān, jiù dà jiā guā fēn le kù cáng, gè zì yuǎn dùn. chéng nèi shēn jīn fù hù, yě jiù qiān pì xiāng cūn. zhǐ yǒu jǐ gè qióng bǎi xìng, méi chù zǒu de, hái zài zhè lǐ. jūn shī yòu wèn: hé fú jì dài yǒu bīng mǎ, táo xiàng hé fāng? yòu gōng: wén shuō tóu le yún yáng. nèi xiē wén guān, qí shí bù zhī qù xiàng. jūn shī wèi yù jǐ jù, jí lìng shì fàng. yòu biàn fā xí wén, zhāo lái táo wáng, dà gài shuō: wǔ shī zhǐ tǎo pàn nì, fán liáng mín jiē shǔ chì zǐ, wú dé cāi jù. zì cǐ jiàn guī xiāng jǐng, bù bì xù dé.
一面搜拿文武衙門胥吏兵卒來勘問,咸供:「總兵何福要帶人馬逃走,恐王師去追他,所以虛插旌旗,延緩日子。這些文武各官,就大家瓜分了庫藏,各自遠遁。城內紳衿富戶,也就遷辟鄉村。只有幾個窮百姓,沒處走的,還在這裡。」軍師又問:「何福既帶有兵馬,逃向何方?」又供:「聞說投了鄖陽。那些文官,其實不知去向。」軍師慰諭幾句,即令釋放。又遍發檄文,招徠逃亡,大概說:五師止討叛逆,凡良民皆屬赤子,毋得猜懼。自此漸歸鄉井,不必敘得。
qiě shuō huáng hé yǐ nán wǔ jùn, kāi guī hé nán nán yáng sì jùn jiē dìng, wéi zhuāng níng fǔ shì xià. jūn shī fāng zài mìng jiāng jìn tǎo, hū bào tiě kāi fǔ sòng dào bǐng hán, nèi kāi yì shì èr rén, yī xìng jìn míng xī yīng, xǔ zhōu rén shì, céng xīn yù zhè jiāng xùn nán niè sī wáng liáng zhī yòu zǐ. yī xìng yú míng xué kuí, sōng jiāng fǔ rén, wèi fāng zhèng xué mén shēng. yǒu dà sī kòu wèi zé, céng shōu zhèng xué zhī yí gū, tuō huì xué kuí, jūn yǒu tóng chóu zhī yì. èr rén xiān hòu lái tóu, jiē yǔ dāng níng tài shǒu yǒu jiù, yǐ jīng qián wǎng zhāo xiáng. shí yī xiàn qián liáng, zú chōng jūn xiǎng, qǐng wù jǔ bīng. jīn èr shì yuàn fù jūn qián xiào yòng. jūn shī dà xǐ, suí shǔ jìn xī yīng wèi nán dāng xún dào, yú xué kuí wèi nán yáng jùn shǒu. zhuāng níng fǔ zhōu xiàn gè guān, jiē réng yuán zhí. suí jù shū tí míng, jiān qǐng dì shī shèng jià xún xìng zhōng zhōu. yòu qiǎn qú diāo ér ā mán ér èr dǒng xiǎo jiāng jūn, qián fù jì nán hù cóng.
且說黃河以南五郡,開、歸、河南、南陽四郡皆定,唯妝寧府示下。軍師方在命將進討,忽報鐵開府送到稟函,內開義士二人,一姓晉名希嬰,許州人氏,曾心育浙江殉難臬司王良之幼子。一姓余名學夔,松江府人,為方正學門生。有大司寇魏澤,曾收正學之遺孤,托會學夔,均有同仇之誼。二人先後來投,皆與當寧太守有舊,已經前往招降。十一縣錢糧,足充軍餉,請勿舉兵。今二士願赴軍前效用。軍師大喜,隨署晉希嬰為南當巡道,余學夔為南陽郡守。妝寧府州縣各官,皆仍原職。隨具疏題明,兼請帝師聖駕巡幸中州。又遣瞿雕兒、阿蠻兒、二董小將軍,前赴濟南扈從。
yáo xiāng jìn yán dào: hé fú fǎn tóu yún yáng, bù fù wáng shī, guān biàn zhī táo, kù cáng zhī kōng, jiē qí suǒ zhì, hé bù ná huí diǎn? jūn shī dào: wǒ men suǒ bāo zhě, zhōng chén yì shì, suǒ zhū zhě, nì dǎng pàn rén. qí yú gài cóng kuān dà. hé fú céng zhù píng ān, yǔ yàn bīng yè guó sǐ zhàn, liáng jǐn ér dùn, bù dé yǐ yě. hòu yè yàn fān qǐ wèi zǒng bīng, nǎi xiǎo rén tān fù duò zhī cháng qíng, yǔ zhù yàn wèi nì zhě yǒu jiān. kuàng yún yáng yǐ jīng guī wǒ, yóu tā qù bà. wǒ wén chéng xī liù zài, yǒu zhū gé wǔ hòu gǔ cí. qiě yǔ zi tóng qù jìn yè.
姚襄進言道:「何福返投鄖陽,不附王師,官弁之逃,庫藏之空,皆其所致,何不拿回典?」軍師道:「我們所褒者,忠臣義士,所誅者,逆黨叛人。其餘概從寬大。何福曾助平安,與燕兵謁國死戰,糧盡而遁,不得已也。後業燕藩起為總兵,乃小人貪富跺之常情,與助燕為逆者有間。況鄖陽已經歸我,由他去罷。我聞城西六在,有諸葛武侯古祠。且與子同去晉謁。」
suì lìng liú hǔ ér dài lìng shí lái qí gēn suí, qián dào wò lóng gāng. jūn shī zhōu huí lǎn tiào, hòu yǒu sū mén huán bào, qián yǒu bái shuǐ wēi yí, qí gāng xíng wǎn rú yuè yūn, yǐ yù pú cōng, zhèng zhōng bāo hán zhe cí miào. tàn yuē: cǐ zhēn wò lóng xiān shēng gù zhái yě. dàn jiàn:
遂令劉虎兒帶令十來騎跟隨,前到臥龍岡。軍師周回覽眺,後有蘇門環抱,前有白水逶迤,其岡形宛如月暈,以郁莆蔥,正中包含着祠廟。嘆曰:「此真臥龍先生故宅也。」但見:
chóng gāng níng ǎi, lóng zhào zhe máo lú shù jiān guài mù pán qīng, yǎn yìng de cǎo tíng yī gè. zhèng shì shèng bǎi bān, què yí shuǎng qì fēi lái bù jìn zhǎng jiāng, hé wèi nù tāo zhòu zhì? fēng yún yóu hù dòng liáng jiān, jīng líng wǎn zài cǎo mù yīng liú dāo jiàn qì, chī mèi hái jīng. chū shī èr biǎo, jiǎo rán rì yuè zhēng guāng dìng dǐng sān fēn, jiǔ yǐ shān chuān shēng sè. zhèng shì bó zhòng zhī jiān jiàn yī lǚ, zhǐ huī ruò dìng shī xiāo cáo.
崇岡凝靄,籠罩着茅廬數間;怪木蟠青,掩映的草亭一個。正適盛百般,卻疑爽氣飛來;不近長江,何為怒濤驟至?風雲猶護棟樑間,精靈宛在;草木應留刀劍氣,魑魅還驚。《出師》二表,皎然日月爭光;定鼎三分,久已山川生色。正是伯仲之間見伊呂,指揮若定失蕭曹。
jìn wò lóng gāng nèi, yǒu sān mén shí què, shàng yán zhe zhēn shén rén sān zì. lǚ jūn shī jí duān gǒng yī yī. yòu jìn zhòng mén, fāng shēng xiǎo táng. táng zhōng tái jī shàng, yǒu nán mù héng tà, tà shàng zhōu wéi shā wò, zhōng jiān liǎng fú zhǎn kāi, duān zuò zhe kǒng míng xiān shēng yí xiàng. jūn shī lǜ yáo xiāng liú chāo, zài bài qǐ lì, zhān yǎng yī fān:
進臥龍岡內,有三門石闕,上顏着「真神人」三字。呂軍師即端拱一揖。又進重門,方升小堂。堂中台基上,有楠木橫榻,榻上周圍紗幄,中間兩幅展開,端坐着孔明先生遺像。軍師率姚襄、劉超,再拜起立,瞻仰一番:
méi mù xiāo shū, quán rán fēng yǎ shī rén, céng wú shā qì shén míng chāo yì, bù chì yān xiá yǔ shì, zhēn yǒu xiān fèng. shǒu zhōng yǔ shàn, céng huī bǎi wàn xióng bīng wàn nèi háo fēng, kě dāng sān qiān hǔ yòu. jì rán bù yán ér yù, qiān zài yǒu tóng xīn chéng zé wú shēng ér gǎn, yī xiāo dé yì mèng.
眉目蕭疏,全然風雅詩人,曾無殺氣;神明超逸,不啻煙霞羽士,真有仙鳳。手中羽扇,曾揮百萬雄兵;腕內毫鋒,可當三千虎誘。寂然不言而喻,千載有同心;誠則無聲而感,一宵得異夢。
lǚ jūn shī dào: wǒ yī shēng cái dé yú tiān, xué běn yú jǐ. sī shū gǔ rén, cóng wú shī shòu. ruò dāng shì yǒu wǔ hòu, wǒ zé shī shì zhī yǐ. yáo xiāng wèn dào: wǔ hòu wèi gǔ jīn dì yī rén yǔ? yuē: zhēn dì yī rén. qiè bǐ yú guǎn lè, gài zì qiān ěr.
呂軍師道:「我一生才得於天,學本於己。私淑古人,從無師授。若當世有武侯,我則師事之矣。」姚襄問道:「武侯為古今第一人與?」曰:「真第一人。竊比於管樂,蓋自謙耳。」
yáo xiāng yuē: rán zé tiān zhī shēng cái rú wǔ hòu zhě, hé yǐ bù shēng yú yī tǒng zhī huì, ér piān shēng yú sān fēn zhī jì, wèi dé jǐn qí bào fù, bù yì qū hū? jūn shī yuē: cǐ zhèng tiān zhī suǒ yǐ zhòng wǔ hòu yě. sān dài yǐ shàng bù lùn, qí dà yī tǒng zhě, rú qín suí xī jìn yǔ běi sòng, qí jiān céng wú jué yì zhī cái, tiān ruò lìn zhī zhě, hé yě? gài yóu qín zhī qiáng shèng, cán shí liù guó, jiǔ yǐ zūn wèi xī dì. suí cuàn běi cháo, xiān yǐ dé tiān xià zhī bàn, ér yòu chéng nán cháo zhī hūn yín, qí shì wèi yì. xī jìn suī bìng èr guó, jiē dāng shí zhǔ hūn yōng zhī hòu. sòng zé xiān qǔ yú gū ér guǎ fù zhī shǒu ér hòu píng dìng zhū chù, wú yì fǎn shǒu. tiān ruò xíng wǔ hòu yú cǐ sì dài, yòu hé jiàn qí cái yé? zhì ruò hàn táng yǔ běn cháo, dāng qún xióng bìng qǐ, yǐ zhì yǒng xiàng jiǎo, gù cǐ sān dài rén cái, jiē shèng yú bǐ. fū yǐ zhì ér fá mèi, yǒng ér dí qiè, yǐ yǒu dào ér jiān bìng wú dào, bù chì shùn liú ér yù shùn fēng, yī fān biàn kě qiān lǐ. zhì ruò sān guó, zé cáo yǔ sūn wú, jiē yǐ tiān shòu zhī zī, ér píng fēn nán běi, fēi cǎo qiè qún xióng zhī bǐ. qū qū gū qióng xiān zhǔ, bèn mìng yú qí jiān, shēn qiě bù bǎo, yì hé zì ér chéng dǐng lì zāi? suǒ yǐ tiān jiàng dà rèn yú wǔ hòu, yǐ cóng gǔ wèi yǒu zhī cái, ér dāng wèi yǒu rú shì jiān nán zhī huì, qí bù guī yú yī zhě, shù yě, kě yǐ bù lùn.
姚襄曰:「然則天之生才如武侯者,何以不生於一統之會,而偏生於三分之際,未得盡其抱負,不亦屈乎?」軍師曰:「此正天之所以重武侯也。三代以上不論,其大一統者,如秦、隋、西晉與北宋,其間曾無絕異之材,天若吝之者,何也?蓋由秦之強盛,蠶食六國,久矣尊為西帝。隋篡北朝,先已得天下之半,而又乘南朝之昏淫,其勢為易。西晉雖並二國,皆當時主昏庸之候。宋則先取於孤兒寡婦之手而後平定諸處,無異反手。天若行武侯於此四代,又何見其才耶?至若漢、唐與本朝,當群雄並起,以智勇相角,故此三代人才,皆勝於彼。夫以智而伐昧,勇而敵怯,以有道而兼併無道,不啻順流而遇順風,一帆便可千里。至若三國,則曹與孫吳,皆以天授之資,而平分南北,非草竊群雄之比。區區孤窮先主,奔命於其間,身且不保,亦何自而成鼎立哉?所以天降大任於武侯,以從古未有之才,而當未有如是艱難之會,其不歸於一者,數也,可以不論。」
liú chāo qǐng wèn yuē: rú jūn shī suǒ lùn, zé chéng píng zhī shì, tiān jìng bù shēng rén cái fǒu?
劉超請問曰:「如軍師所論,則承平之世,天竟不生人才否?」
jūn shī yuē: rán. ǒu yǒu zhī, zhōng yì bù xiǎn. jí rú jīn zhī kē mù suǒ qǔ zhě, jiē yī yǔ kǒu zhàn bì zhī tú, dàn néng lüè tōng zhī kē zhě yě. shě què làn shí wén yǐ wài, hái xiǎo dé nèn me? qiě lín chǎng sōu jiǎn, bù chì dài yǐ dào zéi, yǒu zhì zhě yì ān néng lè cóng hū? shì gù lì qì zhě, suǒ yǐ zhì pán gēn cuò jié, bù bǐ qiān dāo xī qiāng, yī cì yī gē yì yǒu shì néng, dàn zài yǎn jù zhōng shì yòng de, zi zhī zhī hū? chéng píng rì jiǔ, yī qiè jìn shēn dài fū jiē wú yì yú yǎn xì wén ěr, ān zhī guān xì wén zhě, yǒu chū qún bá cuì zhī rén zāi? shuō dào cǐ wài, mìng jiǔ zì zhuó sān bēi, huī háo jí shū èr shī yú bì:
軍師曰:「然。偶有之,終亦不顯。即如今之科目所取者,皆咿語口占嗶之徒,但能略通之科者也。舍卻爛時文以外,還曉得恁麼?且臨場搜檢,不啻待以盜賊,有志者亦安能樂從乎?是故利器者,所以制盤根錯節,不比鉛刀錫槍,一刺一割亦有示能,但在演劇中試用的,子知之乎?承平日久,一切縉紳大夫皆無異於演戲文耳,安知觀戲文者,有出群拔萃之人哉?」說到此外,命酒自酌三杯,揮毫疾書二詩於壁:
qí yī
其一
fù lái nán yáng rì, gōng féng sàng luàn shí. máo lú sān gù qiè, hàn dǐng piàn yán chí.
負來南陽日,躬逢喪亂時。茅廬三顧切,漢鼎片言持。
cái qǐ cáo wú dí, xīn jiāng yī lǚ cháo. jūn rú shēng zhì shì, cǎo yě jìng shuí zhī?
才豈曹吳敵,心將伊呂朝。君如生治世,草野竟誰知?
qí èr
其二
tú bù zhōng shān qǐ, jiān nán dì yè chí. yīng xióng fāng jiǎo shèng, jiàn jù gè chéng shí.
徒步中山起,艱難帝業遲。英雄方角勝,僭據各乘時。
tiān xiàn sān fēn shì, rén jiē liù chū shī. xiān shēng yí hàn zài, dù lǎo mò tí shī.
天限三分勢,人嗟六出師。先生遺憾在,杜老莫題詩。
jūn shī zhì bǐ, yòu zhuó shù bēi, wèi yáo xiāng liú chāo yuē: wǔ hòu jīng líng zài cǐ, wǒ dī huí bù rěn qù, dāng yǔ zi tóng sù yī xiāo. liú chāo yuē: xū chuán zhī jiāng zuǒ lái shì wèi. jūn shī xiào: lǜ cì kè yé? jí dāng èr rén, yì bù fáng yàn rán ér wò. nǎi lìng shǒu cí dào shì, qǔ chū mù tà èr zhāng, zuò zhì gèng yú fāng qǐn.
軍師擲筆,又酌數杯,謂姚襄、劉超曰:「武侯精靈在此,我低徊不忍去,當與子同宿一宵。」劉超曰:「須傳知將佐來侍衛。」軍師笑:「慮刺客耶?即當二人,亦不妨晏然而臥。」乃令守祠道士,取出木榻二張,坐至更余方寢。
lǚ jūn shī méng lóng zhōng, hū wén yǒu rén hū dào: yù yáng zi lái, wǒ yǔ dāng yán. jūn shī shì zhī què shì wǔ hòu cóng shén màn zhōng bù chū, lián máng qǐ yíng yī yī, tóng háng zhì tíng jiān sōng yīn xià, jí cǎo zuò dìng. wǔ hòu kāi yán dào: jūn zhī fǒu? wǒ yǔ rǔ nǎi tóng xiāng yě.
呂軍師朦朧中,忽聞有人呼道:「御陽子來,我與當言。」軍師視之卻是武侯從神幔中步出,連忙起迎一揖,同行至庭間松陰下,藉草坐定。武侯開言道:「君知否?我與汝乃同鄉也。」
yù yáng duì yuē: xiān shēng yǐn jī nán yáng, xiǎo zi liú yù sōng yáng, suī yì dài ér tóng xiāng yě.
御陽對曰:「先生隱跡南陽,小子流寓嵩陽,雖異代而同鄉也。」
wǔ hòu yuē: fēi cǐ zhī wèi. zi shēng guī zhī chù, yǔ wǒ sǐ guī zhī dì, shì xiāng tóng ěr.
武侯曰:「非此之謂。子生歸之處,與我死歸之地,適相同耳。」
yù yáng liào shì wèi lái zhī shì, wěi wěi yīng yuē: xiǎo zi yì hé xìng shèn. wǔ hòu yòu yuē: fěi tè cǐ ěr. zi zhī zāo jì, yòu yǔ wǒ lüè tóng. rú zi zhī zhì yǒu yíng fù jiàn wén, yǔ wǒ zhī zhì zài xìng fù hàn shì, yī yě. zi yì jǐn néng jiàn què jì nán, yǔ wǒ zhī chuàng yè shǔ zhōng, yòu yī yě. wǒ zhī jū gōng jǐn cuì, ér yù wèi wǔ sī mǎ, yǔ zi zhī dān zhōng jié zhì, ér nán yàn wáng dào yǎn, xiāng ruò yě. zi zhī fǔ zhǔ zhī rì qī, yǔ wǒ zhī kuāng jūn nián shù, zhǎng duǎn yòu xiāng ruò yě. dú shì zi zé shēng guī ér chéng rén xiān, wǒ zé sǐ guī ér chéng guǐ xiān, wèi kě kǎi ěr. yù yáng tīng le zhè xiē huà tóu, biàn zhī jiāng lái dà yè bù chéng, nǎi cóng róng duì yuē: xiǎo zi qiè liào yàn wáng yǐ shén wǔ zhī zī, jì yǐ qí zi zhī kuān tǔ dà dù, dài yǒu tiān mìng. dàn zhōng chén yì shì xīn zài jiàn wén, xiǎo zi bù zì duó dé liàng lì, yù shēn dà yì yú tiān xià ěr. wǔ hòu yuē: shuí yuē bù rán. wǒ zài dāng rì, hé cháng bù zhī hàn shì nán xìng, ér gù liù chū qí shān, zhōng yú wǔ zhàng yuán yé? fū jǐn rén shì zhě, bù kě yǐ yán tiān dào. míng zhī tiān dào ruò bǐ, wǒ yù qiáng ér shǐ zhī ruò cǐ, zé tiān yě yì jiāng yǒu yǐ bì rén zhī xīn. jí rú guān mǒu fá cáo, wǒ zuò wèi shǐ yī jiāng yǐ yuán qí hòu. yòu rú mǎ sù zhī yán guò qí shí, ér wǒ shǐ zhī dú shǒu jiē tíng. zài rú huáng hào zhī jiān, wǒ zhī qí bì rán wù guó, ér zhōng wèi zhī yī qīng jūn cè. cǐ jiē wǒ zhī shī yě. rán yì tiān yǒu yǐ shǐ zhī. dù lǎo yún: yí hèn shī tūn wú. zhè jù què dào bù zháo. zi zhī shī yì zōng zhī, wǒ suǒ yǐ yán jí zhī ěr.
御陽料是未來之事,唯唯應曰:「小子抑何幸甚。」武侯又曰:「匪特此耳。子之遭際,又與我略同。如子之志有迎復建文,與我之志在興復漢室,一也。子亦僅能建闕濟南,與我之創業蜀中,又一也。我之鞠躬盡瘁,而遇魏武、司馬,與子之殫忠竭智,而南燕王、道衍,相若也。子之輔主之日期,與我之匡君年數,長短又相若也。獨是子則生歸而成人仙,我則死歸而成鬼仙,為可慨耳。」御陽聽了這些話頭,便知將來大業不成,乃從容對曰:「小子竊料燕王以神武之姿,濟以其子之寬釷大度,殆有天命。但忠臣義士心在建文,小子不自度德量力,欲申大義於天下耳。」武侯曰:「誰曰不然。我在當日,曷嘗不知漢室難興,而顧六出祁山,終於五丈原耶?夫盡人事者,不可以言天道。明知天道若彼,我欲強而使之若此,則天也亦將有以蔽人之心。即如關某伐曹,我座未使一將以援其後。又如馬謖之言過其實,而我使之獨守街亭。再如黃皓之奸,我知其必然誤國,而終未之一清君側。此皆我之失也。然亦天有以使之。杜老云:『遺恨失吞吳。』這句卻道不着。子之詩亦宗之,我所以言及之耳。」
yù yáng yuē: xiǎo zi yú mèi, ér jīn cái wù dào guān gōng bù bài, yān dé yǒu tūn wú zhī shì yé? zì fēi shèng rén, shuí néng zì míng qí guò? xiān shēng zhī guò, xiān shēng néng zì yán zhī, zhì ruò xiǎo zi bù huàn bù néng zì yán, ér huàn bù néng zì zhī. qǐng xiān shēng yǒu yǐ jiào zhī.
御陽曰:「小子愚昧,而今才悟到關公不敗,焉得有吞吳之事耶?自非聖人,誰能自明其過?先生之過,先生能自言之,至若小子不患不能自言,而患不能自知。請先生有以教之。」
hǔ hóu yuē: wēi dú zi, jí dì shī yì bù néng wú guò. rú jiè yì qǐ shī, míng zhèng yán shùn, zòng shǐ huī bài, míng zhī zūn róng yóu yù yú chéng. gù yǐ táng táng zhèng zhèng zhī bīng, ér nǎi zá yī hóu guài yú qí jiān, zú zhī wèi rén zhǎn guó, shǐ tiān xià de yǐ cāi yì qí hòu. zài rú yún yáng yāo zéi, zì yīng yǐ dào lì zhì zhī, hé nǎi yòng měi rén jì yé? qiě cǐ nǚ bǐng zhì shǒu jié, ér fǎn shǐ zhī rǔ shēn yú zéi kòu, shì hé dào lǐ? qióng jìng zhuǎn zhàn nán yáng, bìng bù dé měi rén zhī lì. yòu rú qí wáng fǔ yǐ gǎi wèi jiàn wén gōng diàn, fù yǐ jiàn zhōng lì jí zhè shuō, lìng gòu huáng jū, ér zì jí ān zhǐ yú dì què, fēi xiǎn rán yù zì zūn wèi dì zāi? yù yáng xiè yuē: cǐ jiē xiǎo zi bù zhī yù wèi kuāng zhèng. jīn qǐng xiān shēng cì shì xiǎo zi zhī guò. wǔ hòu yuē: jūn zǐ yú chū chù, shì yī shēng zhī dà jié. nǚ zhǔ jì gù máo lú, dāng jīn zhī shì, shě zi qí shuí? zì dāng dài yǒu shēn zhī pìn, hú wèi hū xué dèng yǔ zhī zhàng cè jūn mén? cǐ wǒ zhī suǒ bù qǔ yě. wáng yǒu qìng gāo qiáng èr rén, jiǔ yǐ guī cóng bù qǔ, bìng wú tā yì. zi yǐ qí wǔ yì píng cháng, ér xián shǐ dí rén shā zhī. wǒ zhī zi ài qí yǒu yǒng, ér qì qí wú yǒng zhě. dàn shǐ zhī míng zhī zhī ér kěn zì xiào sǐ, zé bù wèi guò. zi zé yǐ qí shù ér shǐ zhī, jìn yú rěn yǐ. wǒ dāng rì shāo téng jiǎ jūn, hǎo zhī tiān zhī dāng jiǎn wǒ suàn. yǐ bǐ zhī yīng sǐ zhě, ér shàng bù kě zòng shā, kuàng hū bù yīng sǐ zhě ér shā zhī, yòu jiǎ shǒu yú rén, yǐ wǎng shì zhī ěr mù, jiāng shuí qī hū? yù yáng tīng dào cǐ chù, shí shí guì xiè yuē: fēi xiān shēng, shuí qí jiào wǒ? wǔ hòu yuē: hái yǒu yǔ rǔ yán zhě. zì hòu dàn huò yīng zhū zhī rén, shā zhī ér yǐ, shèn wú yì xué yàn wáng yòng fēi cháng zhī dú xíng, shàng shāng tiān hé, xià kuī jǐ dé. yù yáng shàng yù bài wèn jūn lǚ zhī shì, hū wén sōng jiān hè míng yī shēng, rǎn rǎn ér xià. wǔ hòu jí chéng zhī ér shēng, yòu huí gù yuē: tā rì dāng xiāng fǎng yú gù xiāng yě.
琥侯曰:「微獨子,即帝師亦不能無過。如介義起師,名正言順,縱使隳敗,名之尊榮猶愈於成。顧以堂堂正正之兵,而乃雜一猴怪於其間,卒之為人斬馘,使天下得以猜議其後。再如鄖陽妖賊,自應以道力制之,何乃用美人計耶?且此女秉志守節,而反使之辱身於賊寇,是何道理?窮竟轉戰南陽,並不得美人之力。又如齊王府已改為建文宮殿,復以建中立極這說,另構皇居,而自即安止於帝闕,非顯然欲自尊為帝哉?」御陽謝曰:「此皆小子不知預為匡正。今請先生賜示小子之過。」武侯曰:「君子於出處,是一生之大節。女主既顧茅廬,當今之世,舍子其誰?自當待有莘之聘,胡為乎學鄧禹之杖策軍門?此我之所不取也。王有慶、高強二人,久已歸從部曲,並無他意。子以其武藝平常,而咸使敵人殺之。我知子愛萁有勇,而棄其無勇者。但使之明知之而肯自效死,則不為過。子則以其術而使之,近於忍矣。我當日燒藤甲軍,好知天之當減我算。以彼之應死者,而尚不可縱殺,況乎不應死者而殺之,又假手於人,以罔世之耳目,將誰欺乎?」御陽聽到此處,實時跪謝曰:「非先生,誰其教我?」武侯曰:「還有與汝言者。自後但獲應誅之人,殺之而已,慎毋亦學燕王用非常之毒刑,上傷天和,下虧己德。」御陽尚欲拜問軍旅之事,忽聞松間鶴鳴一聲,冉冉而下。武侯即乘之而升,又回顧曰:「他日當相訪於故鄉也。」
jūn shī huò rán ér xǐng, qǐ shì tíng jì sōng yīn, lǜ tái duì zuò zhī hén yóu zài. cán yuè jiǎo rán, dài jiāng xiǎo yǐ. suì hū yáo liú èr zi qǐ lái, gào yǐ suǒ mèng, bìng qǔ bǐ jì zhī. èr zǐ yuē: wǔ hòu gài yǐ jūn shī wèi qiān zài yǐ xià zhī tóng xīn yě. yīn zuò tán dài dàn. yòu yú wǔ hòu shén xiàng qián, bài cí qǐ shēn. mìng dào shì yuē: kě xiàng wǒ fǔ zhōng lǐng yín wǔ bǎi, xiū qì cí yǔ. suì huǎn pèi ér huí. zhū jiāng jiē lái yíng hòu.
軍師霍然而醒,起視庭際松陰,綠苔對坐之痕猶在。殘月皎然,殆將曉矣。遂呼姚、劉二子起來,告以所夢,並取筆記之。二子曰:「武侯蓋以軍師為千載以下之同心也。」因坐談待旦。又於武侯神像前,拜辭起身。命道士曰:「可向我府中領銀五百,修葺祠宇。」遂緩轡而回。諸將皆來迎候。
jūn shī fǎn shǔ, jí shū qǐng zèng wáng yǒu qìng wèi jiāng jūn, lù qí zi wèi bì jiāng. gāo qiáng zhī zǐ lüè tōng wén mò, jí shòu wèi dèng zhōu zhōu zuǒ. yuè rì, chuò yàn ér jī dào jǐng kāi fǔ jié shū, dé le lú zhōu, bìng shòu zhōu yì jiàng, huái xī quán dìng. jūn shī dà xǐ, suí hé yáo xiāng dào: nán yáng xì xīn dìng dì fāng, mì ěr jīng xiāng, wǒ jiāng wǎng yíng dì shī shèng jià, rǔ kě tǒng lǜ tiě qí wǔ qiān, yǔ bīn tiě ér yáng yóu jī céng biāo lì sān zhài yú sān shí lǐ zhī wài, yǐ bèi bù yú. tǎng yǒu dí zhì, jí lìng chuò yàn ér xí bào. yòu mìng shěn kē: rǔ yǔ guō yīng děng sì jiāng, fáng shǒu chéng chí, jūn xì zhòng rèn, wù yí xiǎo xīn zài yì. jūn shī jí dài liú chāo yī rén, qí shì sān bǎi qián qù. màn yán shēng sǐ shū tú jīng chéng shàng néng gǎn dá hé yǐ yīn yáng yī lǐ, shěn xiān fǎn zhì kuí wéi. qiě kàn xià huí hái yǒu jǐ rén zuò mèng.
軍師返署,即疏請贈王有慶為將軍,錄其子為裨將。高強之子略通文墨,即授為鄧州州佐。越日,綽燕兒齎到景開府捷書,得了廬州,並壽州亦降,淮西全定。軍師大喜,隨合姚襄道:「南陽系新定地方,密邇荊襄,我將往迎帝師聖駕,汝可統率鐵騎五千,與賓鐵兒、楊由基、曾彪立三寨於三十里之外,以備不虞。倘有敵至,亟令綽燕兒習報。」又命沈珂:「汝與郭英等四將,防守城池,均系重任,務宜小心在意。」軍師即帶劉超一人,騎士三百前去。漫言生死殊途精誠尚能感達;何以陰陽一理,審仙返致睽違。且看下回還有幾人作夢。