strong xìng pú tái wǔ miào zhuī zūn dēng rì guān zhū chén lián yùn strong
幸蒲台五廟追尊 登日觀諸臣聯韻
jiàn wén jiǔ nián chūn sān yuè, dà zōng bó xíng wén yǔ yí zhōu kāi fǔ, jǐng xīng jiē kàn, nèi kāi:
建文九年春三月,大宗伯行文與沂州開府,景星接看,內開:
yuán rèn bīng bù shàng shū tiě xuàn zhǎng nǚ, pèi yǔ yuán rèn qiān dōu yù shǐ jǐng qīng zhī zǐ. fèng zhǐ. yún yún.
原任兵部尚書鐵鉉長女,配與原任僉都御史景清之子。奉旨。云云。
jǐng xīng dà xǐ, wàng què xiè ēn bì, jí lìng zhěng bèi xiāng chē bǎo mǎ jǐn xiù qí zhì yǔ shēng xiāo qì lè, qián wǎng jì nán yíng qǔ. dōu xiàn yù shǐ tiě dǐng yì shèng jù lián yí, qǐ zhī dì shī sòng qù.
景星大喜,望闕謝恩畢,即令整備香車寶馬、錦繡旗幟與笙蕭器樂,前往濟南迎娶。都憲御史鐵鼎亦盛具奩儀,啟知帝師送去。
yuè jūn wèi bào màn èr shī yuē: cǐ yǐ wán jú, kě yǐ shāo wèi zhōng chén yú dì xià. dàn zì qǐ bīng yǐ lái, shū hū wǔ nián, wǒ wèi dé shěng fén mù, fǎn bù néng wèi xiān fù mǔ yú míng míng zhī zhōng. wèi rén zǐ zhě yú xīn rěn hū? bào shī yuē: xiàng zhě guó shì fēn yún, wǒ yì wèi jīng dào jí. rǔ wèi mí yuè shí, kū mǔ shén āi, wǒ shuō: ér wù tí, gū dài rì hòu fēng zèng mǔ qīn bà. jīn bù dàn bài jì, qiě xū zhuó yì cǐ lǐ. qián zhě chì fēng shì wèi chéng shén, què suàn bù dé zhuī yuǎn zhī yì. màn shī dào: yuè jūn qǐ yì tǎo nì, wēi jiā hǎi nèi ér huí gù xiāng, nǎi zūn rén wèi yǒu huī hào, yǔ shù mín xiǎng jì hé yì yé? yuè jūn huǎng rán lèi xià, yuē: wǒ wèi dì shī, fēi wèi dì zhǔ, cǐ yǔ bù kě chū zì jǐ yì. suì zuò shǒu chì yī dào, xuān shì liù qīng, lüè yuē:
月君謂鮑、曼二師曰:「此已完局,可以稍慰忠臣於地下。但自起兵以來,倏忽五年,我未得省墳墓,反不能慰先父母於冥冥之中。為人子者於心忍乎?」鮑師曰:「向者國事紛紜,我亦未經道及。汝未彌月時,哭母甚哀,我說:『兒勿啼,姑待日後封贈母親罷。』今不但拜祭,且須酌議此禮。前者敕封是為成神,卻算不得追遠之意。」曼師道:「月君起義討逆,威加海內而回故鄉,乃尊人未有徽號,與庶民享祭何異耶?」月君恍然淚下,曰:「我為帝師,非為帝主,此語不可出自己意。」遂作手敕一道,宣示六卿,略曰:
gū zì qín wáng yǐ lái, lì jīn wǔ zài. suī jiàn què zhōng yuán, ér dì wèi wèi fù. rì xī mí níng, yǒng huái hé yǐ. jìn zhě pín zāo zāi huò, zàn xī gān gē, yòu niàn jí zǔ zōng kǎo bǐ xiān yíng, xiàng quē jì sǎo. jīng zhēn bù qián, suì dào jiǔ yǐ huāng liáng hú tù shuí qū, yōu gōng dìng rán tuí huài. jīn hán shí jiāng lín, gū yù qīn wǎng jì sì. qīng děng qí yì lǐ, qǐng zòu shī xíng.
孤自勤王以來,歷今五載。雖建闕中原,而帝位未復。日夕靡寧,永懷曷已。近者頻遭災禍,暫息干戈,又念及祖宗考妣先塋,向缺祭掃。荊榛不前,隧道久矣荒涼;狐兔誰驅,幽宮定然頹壞。今寒食將臨,孤欲親往祭祀。卿等其議禮,請奏施行。
yú shì liǎng jūn shī yǔ zhū wén wǔ dà chén děng, dōu jí jiàn wén huáng dì què xià huì yì. gāo xián níng yuē: dì shī wèi guó tǎo zéi wǔ nián, bù xiá shěng mù. jīn ruò luán jià dào shí, mǎn mù huāng liáng, néng bù tòng xīn! zì dāng bāo chóng huī hào, jiàn zào qǐn yuán, fāng shì chóng dé bào gōng zhī diǎn. qù suì dà yì bāo fēng, hé yǐ fǎn bù jí dì shī zhī fù mǔ yé? zhū dà chén qí shēng yīng yuē: zǒng wèi chì fēng le fǔ shén, biàn zì hū lüè guò qù. jīn xū lìng yì huī hào.
於是兩軍師與諸文武大臣等,都集建文皇帝闕下會議。高咸寧曰:「帝師為國討賊五年,不暇省墓。今若鑾駕到時,滿目荒涼,能不痛心!自當褒崇徽號,建造寢園,方是崇德報功之典。去歲大議褒封,何以反不及帝師之父母耶?」諸大臣齊聲應曰:「總為敕封了府神,便自忽略過去。今須另議徽號。」
lǚ shī zhēn dào: mǒu zhī yú jiàn, jí yòng qián zhōng zhèng zhí liàng shùn tiān ān mín zhī xià, tiān rù tài shàng dì shī sì zì, hé rú? zhū chén zàn hé yuē: cǐ bù yì zhī lùn yě. yú shì dìng yì zhuī chóng:
呂師貞道:「某之愚見,即用前『忠正直亮順天安民』之下,添入『太上帝師』四字,何如?」諸臣贊和曰:「此不易之論也。」於是定議追崇:
shǐ zǔ táng huì jiè, wèi wén xiàn qīng zhōng shū mó xiǎn liè tài shàng dì shī kǎo huì kuí, wèi zhōng zhèng zhí liàng shùn tiān ān mín tài shàng dì shī bǐ huáng shì, wèi rén xiào shū shùn duān yì cí huì tài shàng shén fēi zǔ huì zūn huì, wèi zhōng xuān wén jìng bào dào chóng xué tài shàng dì shī bǐ jiāng shì, wèi rén míng zhuāng jìng duān chún sù mù tài shàng líng fēi.
始祖唐諱介,為文獻清忠抒謨顯烈太上帝師;考諱夔,為忠正直亮順天安民太上帝師;妣黃氏,為仁孝淑順端懿慈惠太上神妃;祖諱遵晦,為忠宣文靖抱道崇學太上帝師;妣姜氏,為仁明莊敬端純肅穆太上靈妃。
qí gāo céng yǐ shàng bù zhī míng huì, yòu qǐ qǐng dì shī chì shì. yuè jūn pī dá yún: céng wáng fù huì wéi yín, gāo wáng fù huì yǔn gōng, fén lǒng yuǎn zài chǔ zhī jiāng líng. zuò hé shè zhǔ jì zǔ? yī bìng yì zòu. zhū chén yòu yì: jiàn lì wǔ miào yú pú tái xiàn zhī tài bái shān, ān shè shén zhǔ, sì shí dì xiá, xī zūn dì wáng yí zhì. zēng zǔ gāo zǔ jù zhuī zūn wèi tài shàng dì shī. tíng yì qiān tóng yǐ. lǚ shī zhēn yuē: mǒu shàng yǒu yú jiàn: jīn qiě bù bì shàng wén dì shī, jìng xiān qǐ zòu jiàn wén huáng dì, qǐng shè zhèng xiāng fǔ, tè bān fēi shū xià pú tái xiàn, bāo chóng huī hào. hé rú? zhòng jiē chēng shàn. shū shàng, lǐ xī yán dà xǐ, nǎi qiǎn shǎo zōng bó liáng liáng yù. sī yè lú mǐn zhèng jī pěng yù yīn wǔ dào, dào pú tái xuān dú huī hào. bìng chì lìng zhī xiàn sù jiàn qǐn yuán tài miào, ān shè wǔ wèi tài shàng dì shī shén zhǔ. rán hòu zhū chén lián míng zòu wén dì shī: zàn huǎn chūn zhēng zhī lǐ, tǒng qí qǐn yuán tài miào chéng rì, gōng qǐng luán yú jǔ qiū cháng zhī dà diǎn, shù shàng wèi huáng dì zhī xīn, xià xiè chén děng zhī zuì. yuè jūn lǎn shū bì, jí mìng jià yì táo yè xiè. jiāng zhì què, lǐ xī yán děng lǜ zhū wén wǔ dà chén gù qǐng jià huí, róng chén děng dài xiè. yuè jūn nǎi zhǐ.
其高、曾以上不知名諱,又啟請帝師敕示。月君批答云:「曾王父諱維寅,高王父諱允恭,墳攏遠在楚之江陵。作何設主、祭祖?一併議奏。」諸臣又議:「建立五廟於蒲台縣之太白山,安設神主,四時禘祫,悉遵帝王儀制。曾祖、高祖俱追尊為太上帝師。廷議僉同矣。」呂師貞曰:「某尚有愚見:今且不必上聞帝師,徑先啟奏建文皇帝,請攝政相府,特頒蜚書下蒲台縣,褒崇徽號。何如?」眾皆稱善。疏上,李希顏大喜,乃遣少宗伯梁良玉。司業盧敏政齎捧玉音五道,到蒲台宣讀徽號。並敕令知縣速建寢園太廟,安設五位太上帝師神主。然後諸臣連名奏聞帝師:「暫緩春蒸之禮,統俟寢園太廟成日,恭請鑾輿舉秋嘗之大典,庶上慰皇帝之心,下謝臣等之罪。」月君覽疏畢,即命駕詣陶謁謝。將至闕,李希顏等率諸文武大臣固請駕回,「容臣等代謝。」月君乃止。
jiàn wén jiǔ nián qiū qī yuè, pú tái xiàn shàng shū zhèng fǔ, yán qǐn yuán tài miào gè gōng chéng, jù yǐ gào jùn. zhào tiān tài wáng jìn xiān yì: qiǎn liáng liáng yù liú jǐng gōng dài jiàn wén huáng dì gào jì, fāng zòu qǐng dì shī jià xìng pú tái. yuè jūn chì yù yún:
建文九年秋七月,蒲台縣上書政府,言寢園、太廟各工程,俱已告竣。趙天泰、王璡先議:遣梁良玉、劉璟恭代建文皇帝告祭,方奏請帝師駕幸蒲台。月君敕諭云:
chì jiàn yuán líng zhě, dì zhǔ zhī hóng shī shěng jì fén mù zhě, rén zǐ zhī sī yì. jīn guó shì pín fán, biān yǔ yán jǐng, gū jiā suī shēn wǎng pú tái, xīn xuán xiàng què. bǎi ěr chén gōng, qí kè gòng nǎi zhí. yī qiè jūn jī, wéi fù jūn shī gāo xián níng shì rèn. dà sī mǎ lǚ lǜ yǔ xué shì fāng jīng dōu yù shǐ tiě dǐng dà sī chéng zhōu yuán dōu jiàn zōu xī kē dà jiāng jūn dǒng yàn gǎo liú chāo qú diāo ér xiān fēng shǐ xiǎo zào qí děng hù cóng qián xíng. yú bìng liú shǒu fá xià, shèn zāi wú hū.
敕建園陵者,帝主之鴻施;省祭墳墓者,人子之私義。今國事頻繁,邊圉嚴警,孤家雖身往蒲台,心懸象闕。百爾臣工,其恪共乃職。一切軍機,惟副軍師高咸寧是任。大司馬呂律與學士方經、都御史鐵鼎、大司成周轅、都諫鄒希軻、大將軍董彥杲、劉超、瞿雕兒、先鋒使小皂旗等扈從前行。余並留守閥下,慎哉毋忽。
sī tiān jiān wáng zhī chén zé bā yuè chū èr rì, qǐng dì shī luán jià qǐ xíng.
司天監王之臣擇八月初二日,請帝師鑾駕啟行。
yuè jūn bié le bào màn èr shī, zhǐ dài sù yīng hán huáng mǎn shì nú fàn fēi niáng lǎo méi bì liǔ yān ér jí nǚ zhēn děng èr shí míng, zì bèi gōng yīng, qián wǎng pú tái. liú chāo xiǎo zào qí wèi qián duì, mǎn shì nú fàn fēi niáng wèi èr duì, rán hòu shì yuè jūn luán jià, lǚ jūn shī děng hù cóng wèi dì sì duì, dǒng yàn gǎo dí diāo ér yōng hù zài hòu, wèi dì wǔ duì.
月君別了鮑、曼二師,止帶素英、寒簧、滿釋奴、范飛娘、老梅婢、柳煙兒及女真等二十名,自備供應,前往蒲台。劉超、小皂旗為前隊,滿釋奴、范飛娘為二隊,然後是月君鑾駕,呂軍師等扈從為第四隊,董彥杲、翟雕兒擁護在後,為第五隊。
chū liù rì rén pú tái xiàn jiè. xiān shì liáng liáng yù liú jǐng qián lái yíng jià, suí hòu shì xiàn lìng dū shuài shì mín shù wàn kòu jiē, jiē liǎng xíng fǔ fú, bìng bù yōng jǐ xuān huá, yuè jūn shén xǐ.
初六日人蒲台縣界。先是梁良玉、劉璟前來迎駕,隨後是縣令督率士民數萬叩接,皆兩行俯伏,並不擁擠喧譁,月君甚喜。
dāng wǎn zhù jià yú jiāo wài. lí míng, xiān zhì chéng nán xuán nǚ dào yuàn, jiàn zhōng qiāng bù gǎi, miào mào rú gù. shí cuì yún qiū tāo yǐ hài gàn xuè bìng sǐ le, wéi yǒu chūn ruǐ, hóng xiāng èr nǚ zhēn xíng róng cǎn dàn, xiàng yuè jūn bài le sì bài, qī rán lèi xià. yuè jūn fǔ wèi le jǐ jù, xú bù dào gōng zǐ shén wèi zhī qián, mìng lǎo méi bì: dài gū jiā xíng lǐ! liǔ yān chūn ruǐ hóng xiāng sān rén péi bài. lǎo bì shì bù kěn bài gōng zǐ de, bù dé yǐ, miǎn qiáng bài le, xīn zhōng bù fèn, nǎi yín shī liǎng jù yún:
當晚駐駕於郊外。黎明,先至城南玄女道院,見鍾篬不改,廟貌如故。時翠雲、秋濤已害干血病死了,唯有春蕊,紅香二女真形容慘澹,向月君拜了四拜,悽然淚下。月君撫慰了幾句,徐步到公子神位之前,命老梅婢:「代孤家行禮!」柳煙、春蕊、紅香三人陪拜。老婢是不肯拜公子的,不得已,勉強拜了,心中不忿,乃吟詩兩句云:
gōng zǐ wèi shāng guǐ, fū rén zuò dì wáng.
公子為殤鬼,夫人作帝王。
liǔ yān yì xìn kǒu jiē xià liǎng jù yún:
柳煙亦信口接下兩句云:
shuí zhī liǔ shì nǚ, dé shì gǔn lóng shang.
誰知柳市女,得侍袞龍裳。
yuè jūn dà jīng, yuē: liǔ yān liǔ yān, cǐ èr jù nǎi rǔ zhī jiā chèn yě! xiàng zhě bào màn èr shī yǔ shā mó gōng zhǔ, jiē yán rǔ yǒu sān shí nián fēng liú zhī fú. shī běn xìng qíng, jī kuò yǐ jiàn. liǔ yān shuāng xī guì xià, yìng yàn sù yún: bì zǐ jiǔ yǐ shēn rú gǎo mù, xīn shì sǐ huī. ruò méng xié niàn, míng shén jí zhī. zhǐ yīn shēn shòu mò dà zhī ēn, suǒ yǐ xìn kǒu dào chū. jīn dì shī jiàn yí, bì zǐ dāng jǐn mìng yú cǐ. yán qì, biàn yù yǐ tóu chù zhù. lǎo méi chūn ruǐ hóng xiāng sān rén jìng xié chí zhī. yuè jūn dào: wǒ jiǔ zhī rǔ xīn, suǒ yǐ lìng rǔ cháng shì zuǒ yòu, fǎn wèi yǒu yí yú rǔ yé! yùn shù lái shí, shèng xián bù néng qiáng. rǔ wù duǎn jiàn, gū nǎi xì yán ěr. liǔ yān fāng bài xiè le. sù yīng qǐng dào: wǒ fù qīn bù zhī jìn rì rú hé, qiú dì shī chāi rén yī wèn, shāo jǐn wèi nǚ zhī xīn.
月君大驚,曰:「柳煙、柳煙,此二句乃汝之佳讖也!向者鮑、曼二師與剎魔公主,皆言汝有三十年風流之福。詩本性情,機括已見。」柳煙雙膝跪下,硬咽訴云:「婢子久已身如槁木,心似死灰。若萌邪念,明神殛之。只因身受莫大之恩,所以信口道出。今帝師見疑,婢子當盡命於此。」言訖,便欲以頭觸柱。老梅、春蕊、紅香三人竟挾持之。月君道:「我久知汝心,所以令汝常侍左右,反謂有疑於汝耶!運數來時,聖賢不能強。汝勿短見,孤乃戲言耳。」柳煙方拜謝了。素英請道:「我父親不知近日如何,求帝師差人一問,稍盡為女之心。」
yuè jūn dào: bù dàn lìng zūn, fán qīn qī gù jiù, dōu yào fǎng wèn.
月君道:「不但令尊,凡親戚、故舊,都要訪問。」
cì rì rù chéng, jiān yù gōng shǔ, zhū chén cháo yè bì. shí hé xiàn bǎi xìng, zài wài zhí xiāng dǐng lǐ. yuè jūn lìng shěn kē: fán nián wǔ shí yǐ shàng, gěi shǎng èr liǎng liù shí yǐ shàng, dì nián jiā zēng yī liǎng. bìng quán miǎn jiàn wén shí nián fù shuì. suí zhào zhī xiàn zhāng cān rén jiàn.
次日入城,監御公署,諸臣朝謁畢。時合縣百姓,在外執香頂禮。月君令沈珂:「凡年五十以上,給賞二兩;六十以上,遞年加增一兩。並全免建文十年賦稅。」隨召知縣張參人見。
yù dào: zuó rì fù lǎo yíng jià yǒu tǐ, jù jiàn rǔ zhī cái gàn, yōu shēng wèi bié jià, réng zhī pú tái xiàn shì. zhāng cān kòu shǒu xiè ēn. yuè jūn jí mìng qù fǎng běn zōng jí wài qī zhū jiā, zhāng cān qǐ zòu dào: chén liú xīn yǐ jiǔ, bù xū fǎng dé. dì shī běn zōng, jiù zài qín wáng nà nián, jǐn qiān huí hú guǎng jiāng líng guó jiù tóng yù dì, suí yì qiān zhù jīng zhōu. cǐ dì tián yuán, jǐn jiē piē xià, wēi chén yǐ bō rén xuán nǚ dào yuàn yuán zhái xiàn jīn fēng suǒ, bù gǎn shàn dòng. zài yǒu yáo xiù cái bǎi xiù cái, jiē yǐ shēn gù. qí zi shǐ ér zhì jiā yuǎn guǎn, suí hòu yì qiān yuǎn fāng, zhè gè fǎng wèn bù de. yuè jūn zhàng rán yǒu gǎn, xìn bǐ tí wǔ yán sì yùn yǐ shì chén gōng. shī yuē:
諭道:「昨日父老迎駕有體,具見汝之材幹,優升為別駕,仍知蒲台縣事。」張參叩首謝恩。月君即命去訪本宗及外戚諸家,張參啟奏道:「臣留心已久,不須訪得。帝師本宗,就在勤王那年,盡遷回湖廣江陵;國舅同御弟,隨亦遷住荊州。此地田園,盡皆撇下,微臣已撥人玄女道院;原宅現今封鎖,不敢擅動。再有姚秀才、柏秀才,皆已身故。其子始而摯家遠館,隨後亦遷遠方,這個訪問不的。」月君帳然有感,信筆題五言四韻以示臣工。詩曰:
gài shì nǚ yīng xióng, wēi shēng sì hǎi fēng.
蓋世女英雄,威生四海風。
wǔ nián hái gù lǐ, wàn shì děng cuī péng.
五年還故里,萬事等衰蓬。
liáo hǎi wú guī hè, qiū míng yǒu yì hóng.
遼海無歸鶴,秋冥有逸鴻。
hé dāng zhū fù lǎo, wèi yǔ hàn gāo tóng.
何當諸父老,謂與漢高同。
zhū chén chuán shì yǐ bì, xián zàn dì shī xiān cái, fēi dà fēng gē kě bǐ. pú lìng zhāng cān jí qǐng lè shí, yuè jūn dào: yī shí zhī gǎn, qīng děng de wú yù zhī dà guò yé!
諸臣傳視已畢,咸贊帝師仙才,非《大風歌》可比。蒲令張參即請勒石,月君道:「一時之感,卿等得無譽之大過耶!」
yòu yù zhāng cān: gū jiā gù zhái yī qū, rǔ kě gǎi wèi yǎng lǎo táng, suì liú fù shuì shí fēn zhī bàn, wèi gōng yì zhī xū, yǐ shì gū yōu xù zhī yì. chuán yǔ zhū fù lǎo zhī xī.
又諭張參:「孤家故宅一區,汝可改為養老堂,歲留賦稅十分之半,為供億之需,以示孤優恤之意。傳與諸父老知悉。」
qí shí luán yú réng fǎn dào yuàn, mìng chūn ruǐ hóng xiāng: suí xiàng tài bái shān jì sǎo. yú cì rì qīng chén qǐ xíng, mǎn chéng miàn xìng, duō zhuī zhì zhōng tú, dùn lǐng kū qì rú shī fù mǔ yuè jūn yì wèi qī rán. dì èr rì, yǐ dào tài bái shān. xíng yǒu shù lǐ, é jiàn mào lín zhī nèi, wēi rán wǔ zuò miào yǔ, shèn shì qí zhěng. yǒu cí wèi zhèng:
其時鑾輿仍返道院,命春蕊、紅香:隨向太白山祭掃。於次日清辰啟行,滿城面姓,多追至中途,頓領哭泣如失父母;月君亦為悽然。第二日,已到太白山。行有數里,俄見茂林之內,巍然五座廟宇,甚是齊整。有詞為證:
xiè bì qīn yún, yuān yāng yì lù. rú huī rú shǐ, guī mó wú yì lǔ gōng ruò qūn zhe pán, zhì dù bù shū fēng miào. diàn jiǎo xié fēi, shàng dūn zhe zhū bān cǎi shòu yán yá gāo zhuó, jiān xián zhe wàn kē jīn xīng. wǔ lóng qiáo xià, xīn bō chū zhǎn bì luó wén shuāng fèng què qián, xiāng qì zhà piāo jīn sù zi. lín lín bì wǎ, yī xī shí èr qióng lóu yù yù fāng lín, huán rào sān qiān qí shù. shí yǒu shén líng lái hù wèi, gèng wú mí lù yǔ xiāo yáo.
屓贔侵雲,鴛鴦浥露。如翬如矢,規模無異魯宮;若囷着盤,制度不殊豐廟。殿角斜飛,上蹲着諸般彩獸;檐牙高啄,尖銜着萬顆金星。五龍橋下,新波初展碧羅紋;雙鳳闕前,香氣乍飄金粟子。鱗鱗碧瓦,依稀十二瓊樓;鬱郁芳林,環繞三千琪樹。時有神靈來護衛,更無麋鹿與逍遙。
yuè jūn zhān wàng le yī huí, xià lìng xiān dào qǐn yuán. xíng jí shù lǐ, zǎo jiàn zhǎng sōng cuì bǎi, zhēn hǎo jiā chéng yě. yì yǒu cí wèi zhèng:
月君瞻望了一回,下令先到寢園。行及數里,早見長松翠柏,真好佳城也。亦有詞為證:
dān yuán huán dì, huá biǎo chā tiān. dān yuán huán dì bào qún shān, wǎn ruò lóng pó hǔ jù huá biǎo chā tiān gǒng zǐ jí, cháng lái hè jī shēng yīn. shí mǎ suī líng, bù xué zhāo líng zhàn bài shí rén rú huó, nán tóng jìn guó néng yán. xiǎng diàn xū míng, kě liè sān qiān zhū lǚ yōu gōng shēn péng, yīng qī shí rén yín kè. qián rì fāng cǎo pō zhōng, yī póu huāng tǔ jīn zhāo hóng yún yǐng lǐ, shí rèn jiā chéng. yào zhī zuò jūn jiān yǐ zuò shī zūn, shǐ xìn shēng nán bù rú shēng nǚ hǎo.
丹垣環地,華表插天。丹垣環地抱群山,宛若龍皤虎踞;華表插天拱紫極,常來鶴跡笙音。石馬雖靈,不學昭陵戰敗;石人如活,難同晉國能言。饗殿虛明,可列三千珠履;幽宮深蓬,應棲十人銀克。前日芳草坡中,一抔荒土;今朝紅雲影里,十仞佳城。要知作君兼以作師尊,始信生男不如生女好。
kàn kàn dào le huá biǎo què qián, yuè jūn xià le jiǔ lóng shěn xiāng yú, huǎn kuǎn bù rù, zhí dào líng qián, xiān bài sì bài suí hòu sù yīng hán huáng mǎn shì nú fàn fēi niáng lǎo méi chūn ruǐ hóng xiāng zhòng nǚ zhēn děng jiē bài wén wǔ zhū chén zài xiǎng táng xià gè kòu shǒu bì. yuè jūn suí yù piān diàn, yù zhū dà chén yún: zì gǔ shèng xián dì wáng, nán bǎo bǎi nián zhī shēn, gèng nán bǎo bǎi shì zhī líng qǐn. gū jiā qǐ yú cǎo máo, jiū yì qín wáng, zhì jīn dà xūn wèi jí, hé dāng xiān shòu shū ēn, róng jí zōng zǔ? ér qiě jiàn yuè yí zhì, zhōng xīn wèi ān. yīng gǎi gè miào zhì shì, rú gōng hóu zhī lǐ. shǎo zōng bó liáng liáng yù zòu yún: zì gǔ yǐ lái, wú lùn chén mín, fán yǒu dà zào yú guó jiā zhě, xián dé jìn fēng wáng jué, zhuī róng xiān dài. hé kuàng dì shī yǐ shàng jiè jīn xiān, ǒu lín xià tǔ, shì dāng guó zéi cuàn nì chéng yú diān yuè zhī rì, shǒu tí sān chǐ jiàn ér qǐ yú tú bù, yǎn dìng zhōng yuán, wèi gù zhǔ jiàn gōng què cún wèi hào, bù chì rì yuè zhī guāng yú wàn gǔ. suǒ yǐ zhū dà chén gōng yì zhuī yuǎn shèng diǎn, shāo dá dì shī qín láo, shàng zài bào qiàn, hé cháng yuè zhì? liú jǐng yòu jiē zòu yún: chén wén pú tái bǎi xìng, gǎn jī dì shī shèng ēn, rú zi lái qū fù shì, yǐ cǐ luò chéng shén yì. ér qí lǎo shēn shì, yóu wèi cháo tíng jiǎn lòu. jīn ruò fù xíng gǎi zhì, bù wéi zhòng dà chén jué nán zūn xíng, jí bǎi xìng yì duàn bù kěn cóng mìng. lǚ jūn shī yì zòu: liáng liáng yù liú jǐng zhī yán jiē shì. fú yuàn dì shī wù huǐ chéng gōng yǐ dòng rén yí. yuè jūn dào: suī rán, gū yǐ kūn tǐ liáng dé, bù zú yǐ dāng zhī. suí yù zhū chén: yì rì xiān xiǎng shǐ zǔ tài miào, cì gāo céng, cì zǔ líng. dì wǔ rì zhōng qiū, shì féng gū jiā dàn rì, nǎi jì kǎo líng. yī qiè lǐ yí, yí jiǎn wú fēng. zhū chén zūn zhǐ zì qù zhěng bèi.
看看到了華表闕前,月君下了九龍沈香輿,緩款步入,直到陵前,先拜四拜;隨後素英、寒簧、滿釋奴、范飛娘、老梅、春蕊、紅香眾女真等皆拜;文武諸臣在饗堂下各叩首畢。月君隨御偏殿,諭諸大臣云:「自古聖賢帝王,難保百年之身,更難保百世之陵寢。孤家起於草茅,糾義勤王,至今大勛未集,何當先受殊恩,榮及宗祖?而且僭越儀制,中心未安。應改各廟制式,如公侯之禮。」少宗伯梁良玉奏云:「自古以來,無論臣民,凡有大造於國家者,鹹得晉封王爵,追榮先代。何況帝師以上界金仙,偶臨下土,適當國賊篡逆、乘輿顛越之日,手提三尺劍而起於徒步,奄定中原,為故主建宮闕、存位號,不啻日月之光於萬古。所以諸大臣公議追遠盛典,稍答帝師勤勞,尚在抱歉,曷嘗越制?」劉璟又接奏云:「臣聞蒲台百姓,感激帝師聖恩,如子來趨父事,以此落成甚易。而耆老紳士,猶謂朝廷簡陋。今若復行改制,不惟眾大臣決難遵行,即百姓亦斷不肯從命。」呂軍師亦奏:「梁良玉、劉璟之言皆是。伏願帝師勿毀成功以動人疑。」月君道:「雖然,孤以坤體涼德,不足以當之。」隨諭諸臣:「翌日先饗始祖太廟,次高、曾,次祖陵。第五日中秋,適逢孤家誕日,乃祭考陵。一切禮儀,宜簡毋豐。」諸臣遵旨自去整備。
jiàn wén jiǔ nián bā yuè shí yī rì lí míng, yuè jūn jì xiǎng shǐ zǔ tài miào. miǎn guān zhū liú, diàn qún yún lǚ. fú tiān sūn kāi pì cháo yī, zhí rì nán huǒ yù zhū guī. zhū wén wǔ bēn zǒu qū qiāng, fēn bān zhù jì. wǔ shè bā yì, lè zòu jiǔ chéng. biān dòu fǔ guǐ pān xiāo guàn chàng, yī rú gǔ lǐ. zì gāo céng yǐ xià sān miào, zhú rì cì dì xiǎng jì, bù bì xù fán.
建文九年八月十一日黎明,月君祭享始祖太廟。冕冠珠旒,電裙雲履。服天孫開闢朝衣,執日南火玉朱圭。諸文武奔走趨蹌,分班助祭。舞設八佾,樂奏九成。籩豆簠簋、潘蕭灌鬯,一如古禮。自高、曾以下三廟,逐日次第享祭,不必絮煩。
shí sì rì xià wǔ, mìng jià zhì kǎo líng. xíng zhì bàn tú, hū shān yán zhèn tiān yī shēng xiǎng, gǔ lù lù gǔn xià yī zhī bān lán dà hǔ, tóu suì nǎo liè, zhèng duò zài yuè jūn luán yú zhī cè.
十四日下午,命駕至考陵。行至半途,忽山岩震天一聲響,轂轆轆滾下一隻班斕大虎,頭碎腦裂,正墮在月君鑾輿之側。
yǒu liǎng gè hàn zi, yī xiā zuǒ yǎn, yī xiā yòu mù, gè shǒu zhí tiě chuí, cóng yán jì fēi bù ér lái, dà hū: dīng qí mù péng dú yǎn yíng jiē dì shī shèng jià. dǒng yàn gǎo yǔ liú chāo kǒng shì dǎi rén, liǎng qí mǎ fēi xiàng yán qián, jiāng shǒu zhōng jūn qì bī zhù, dào: rǔ bèi shì hé rén? gǎn lái qǔ sǐ! nà liǎng hàn piē xià shuāng chuí, chā shǒu dào: wǒ fù zhǐ huī péng jù, tā fù píng ān jiāng jūn bù xià qián duó dīng liáng, yǔ yàn bīng zhàn méi, liú luò zài tài ān zhōu, gù zuò liè hù. jiē xì bù shí zì zhī rén. wú yóu yè jiàn dì shī, liǎng rì jiè zhè bǔ hǔ, zài cǐ děng hòu. bù qī nà lín zi nèi, shì yǒu dà chóng lán lù, wǒ èr rén jiù fèn lì dǎ shā le tā. qià yù dì shī jià zhì, cǐ hǔ nǎi wǒ bèi yǒu gōng zhī hǔ yě. yàn gǎo děng dà xiào, suí huí mǎ qǐ zòu. yuè jūn jí kè zhào jiàn, jiǎng wèi yī fān, lìng yàn gǎo zàn shōu wèi fù jiāng.
有兩個漢子,一瞎左眼,一瞎右目,各手執鐵錘,從岩際飛步而來,大呼:「丁奇目、彭獨眼迎接帝師聖駕。」董彥杲與劉超恐是歹人,兩騎馬飛向岩前,將手中軍器逼住,道:「汝輩是何人?敢來取死!」那兩漢撇下雙錘,叉手道:「我父指揮彭聚,他父平安將軍部下前鐸丁良,與燕兵戰沒,流落在泰安州,雇作獵戶。皆系不識字之人。無由謁見帝師,兩日借這捕虎,在此等候。不期那林子內,適有大蟲攔路,我二人就奮力打殺了他。恰遇帝師駕至,此虎乃我輩有功之虎也。」彥杲等大笑,隨回馬啟奏。月君即刻召見,獎慰一番,令彥杲暫收為副將。
dāng wǎn sù yú líng shàng.
當晚宿於陵上。
cì rì shì bā yuè shí wǔ wàng rì. yuè jūn wǔ gēng qǐ lái, shū xǐ guān dài yǐ bì, mìng sù yīng hán huáng: jīn rì gū jiā xiǎng jì fù mǔ, rǔ èr rén wèi yǔ zhī mèi, lǐ dé yǔ jì. yí fēn zuǒ yòu xíng lǐ. yòu yù liǔ yān chūn ruǐ hóng xiāng dào: gōng zǐ suī wú shén zhǔ, rán sān chǐ zhī fén xìng yì zài qǐn yuán zhī nèi, ěr sān rén kě dài zhèn jì bài. fēn mìng fǔ bì, zhū chén zǎo yǐ gè fú mìng fú, qí hòu zài wǔ lóng qiáo pàn. yuè jūn suí lín xiǎng diàn, shǎo zōng bó liáng liáng yù qīn zì zàn lǐ, zhū chén jù zài diàn wài zhù jì. zòu de shì wǔ gōng zhī lè, shè de shì tài láo xuán jiǔ zhī yí. jiǔ què yǐ zhōng, jiǔ xiàn jì bì, bǎi guān lüè tuì piàn kè, rán hòu lái cháo hè dì shī shèng dàn. mǎn shì nú xuān yù yuē: dì shī yǐ mǔ nán zhī chén, xīn huái qī cè kuàng zài qǐn yuán, yóu bù yí xíng cháo hè zhī lǐ. jūn shī děng zūn zhǐ gè sàn.
次日是八月十五望日。月君五更起來,梳洗冠帶已畢,命素英、寒簧:「今日孤家享祭父、母,汝二人為予之妹,禮得與祭。宜分左右行禮。」又諭柳煙、春蕊、紅香道:「公子雖無神主,然三尺之墳幸亦在寢園之內,爾三人可代朕祭拜。」分命甫畢,諸臣早已各服命服,齊候在五龍橋畔。月君隨臨享殿,少宗伯梁良玉親自贊禮,諸臣俱在殿外助祭。奏的是武功之樂,設的是太牢玄酒之儀。九闕已終,九獻既畢,百官略退片刻,然後來朝賀帝師聖誕。滿釋奴宣諭曰:「帝師以母難之辰,心懷淒側;況在寢園,尤不宜行朝賀之禮。」軍師等遵旨各散。
shí yǒu tài ān zhōu zhī zhōu jiǎng xīng jù, shū qǐng dì shī xún xìng tài dài, jǔ xíng fēng chán zhī diǎn. yuè jūn yī lǎn, pī shì yún:
時有泰安州知州蔣星聚,疏請帝師巡幸泰岱,舉行封禪之典。月君一覽,批示云:
yú dì dōng xún zhì yú dài zōng, chái wàng zhì yú shān chuān, suǒ yǐ jì yuè dú shén líng, cǐ shèng wáng zhī dà diǎn yě. qí hòu shǐ huáng kuā chēng shèng dé, shǐ yǒu yù hán jīn jiǎn zhī wén, míng yuē fēng chán, qí zú fǎ hū? gū yǐ nǚ zǐ zhī shēn, tǎo nì kān luàn, zhì zài yíng fù jiàn wén, shēn qiān gǔ jūn chén zhī dà yì, fēi dìng bà chēng wáng, zì qǔ tiān xià. jiǎng xīng jù zhī yī shū, bù yì yú mèi zhī zhì zāi? rán gū jiā céng áo yóu bā biǎo, biàn lì sōng héng èr fēng, jīn tài shān shǔ zài yǔ nèi, yì bù kě bù yī dēng lǎn. dàn bù sì tiān qí, jìng shēng rì guān ěr. yuǎn jìn zhōu yì, jiē wú dé qū yíng. yǒu kuàng zhí shǒu, zì qǔ qiǎn zé.
虞帝東巡至於岱宗,柴望秩於山川,所以祭岳瀆神靈,此聖王之大典也。其後始皇誇稱盛德,始有玉函金簡之文,名曰「封禪」,其足法乎?孤以女子之身,討逆戡亂,志在迎復建文,申千古君臣之大義,非定霸稱王,自取天下。蔣星聚之一疏,不亦愚昧之至哉?然孤家曾遨遊八表,遍歷嵩、衡二峰,今泰山屬在宇內,亦不可不一登覽。但不祀天齊,竟升日觀耳。遠近州邑,皆毋得趨迎。有曠職守,自取譴責。
shū xià, zhū chén mò bù xīn fú. yuè jūn suí yú cì rì qiǎn nǚ jiàn bì èr míng, sòng chūn ruǐ hóng xiāng réng guī xuán nǚ dào yuàn. nǎi mìng jià lí le tài bái shān, cóng dà lù jìn fā.
疏下,諸臣莫不心服。月君隨於次日遣女健婢二名,送春蕊、紅香仍歸玄女道院。乃命駕離了太白山,從大路進發。
bù jǐ rì, yǐ dào tài shān zhī lù. shì zhí tiān yīn, xià yǔ qǐ lái, zhū chén jiē qǐng zàn zhǐ ér xià. yuè jūn dào: yǔ shī bù yù gū jiā dēng dài yuè yé? nǎi chè xiù zhōng shén jiàn, wàng kōng yī huī, qǐng kè fú yún sàn jǐn, tài yáng bèi míng. suì dēng shān, huǎn huǎn ér xíng.
不幾日,已到泰山之麓。適值天陰,下雨起來,諸臣皆請暫止而下。月君道:「雨師不欲孤家登岱嶽耶?」乃掣袖中神劍,望空一揮,頃刻浮雲散盡,太陽倍明。遂登山,緩緩而行。
zhì yú shān yāo, shí yǒu yún qì chū yú shí xià, fú miàn zhān yī, ruò xiāng yān liáo rào. yǐ shǒu lǎn zhī, piǎo miǎo bù duàn. huò zhì nóng wèi zhī shí, zé lián rén yǔ mǎ, juǎn guǒ ér xíng, qián bù néng dǔ hòu, yòu bù néng jiàn zuǒ. é ér bàn yǐn bàn xiàn, shí cáng shí xiǎn, shà rán wēi fēng yī fú, juǎn shū dàn dàng, yáo yè zhǎng kōng. zhēn shèng guān yě! zì shān lù sì shí lǐ fāng zhì rì guān. tiān sè yǐ míng, yuè jūn zhǐ yú guān nèi, zhū chén jiē zhù xià fáng. wǎn cān yǐ bì, gè zì ān xī.
至於山腰,時有雲氣出於石罅,拂面沾衣,若香煙繚繞。以手攬之,縹緲不斷。或至濃蔚之時,則連人與馬,卷裹而行,前不能睹後,右不能見左。俄而半隱半現,時藏時顯,霎然微風一拂,卷舒澹蕩,搖曳長空。真勝觀也!自山麓四十里方至日觀。天色已瞑,月君止於觀內,諸臣皆駐下房。晚餐已畢,各自安息。
yuē yǒu gèng yú, hū wén dé yuǎn yuǎn hē diàn zhī shēng, yuè jūn gé yuán yī zhào, jiàn yí cóng shén shèng, nǎi shì yuè tíng fū rén bì xiá yuán jūn. qián tà yǐ jìn rì guān què xià, yuán jūn xiāng yú jiàn jìn, rǎn rǎn shēng qǐ. sù yīng hán huáng qǐ yǒu xiāng yíng yuè jūn zhí le yuán jūn yù shǒu, bǐ cǐ xùn xiè yī fān, rán hòu xíng lǐ. yuán jūn zūn yuè jūn shàng zuò, yuè jūn xiào dào: yuán jūn yǐ xiǎo mèi wèi chén āi zhōng fù guì rén yé? nǎi fēn bīn zhǔ zuò dìng. yuán jūn qiàn shēn ér yán: xiǎo tóng jīn chén fù xuán nǚ niáng niáng zhī zhào, yǒu shī hòu jià. yuè jūn dào: chéng kǒng fán dòng zhèn dì qǐ jū, suǒ yǐ bù gǎn qū yè. yòu yán jí dòng tǔ jì lí bīng xiǎn, yòu zāo zāi huāng, diān lián yǐ shèn, shàng xū zhèn dì chuí mǐn. yuán jūn xiào dào: dì shī dé cí háng zhī lì, jiù bá yī bàn, ǎo shù ér xíng, shàng dì yì yǒu jiā lài. ruò wǔ yuè zhí zhǎng, dōu zūn dì zhǐ, xiǎo shù huò kě gēng yí, dà shù qǐ néng gàn yù yé? rán jì chéng míng yù, gǎn bù jǐn xīn, yǎng wèi cí zhōng? yuè jūn suí mìng sù yīng děng sù jù jiǔ yáo shàng lái, yuán jūn lì qǐ shēn, dào: cǐ fēi yàn huì zhī suǒ. xiǎo tóng zàn bié, hòu jià fǎn shí sòng yú dào zuǒ. zī yǒu yí zhàng quán fù, shāo yì rén jiān, zhì dài zài cǐ, wéi wàng dì shī cì nà. biàn lìng shì nǚ hū huàn shén lì sòng shàng. yuè jūn kàn shí, shì:
約有更余,忽聞得遠遠喝殿之聲,月君隔垣一照,見儀從甚盛,乃是岳庭夫人碧霞元君。前踏已進日觀闕下,元君香輿漸近,冉冉升起。素英、寒簧啟牖相迎;月君執了元君玉手,彼此遜謝一番,然後行禮。元君尊月君上坐,月君笑道:「元君以小妹為塵埃中富貴人耶?」乃分賓主坐定。元君欠身而言:「小童今辰赴玄女娘娘之召,有失候駕。」月君道:「誠恐煩動震帝起居,所以不敢趨謁。」又言及「凍土既罹兵燹,又遭災荒,顛連已甚,尚須震帝垂憫。」元君笑道:「帝師得慈航之力,救拔一半,拗數而行,上帝亦有嘉賴。若五嶽職掌,都遵帝旨,小數或可更移,大數豈能干預耶?然既承明諭,敢不盡心,仰慰慈衷?」月君隨命素英等速具酒肴上來,元君立起身,道:「此非宴會之所。小童暫別,候駕返時送於道左。茲有儀仗全副,稍異人間,摯帶在此,唯望帝師賜納。」便令侍女呼喚神吏送上。月君看時,是:
fèng mó tóng luó liǎng miàn, ní jīng yī duì, jiàng jié èr zhī, cǎi yóu liù duì, jiǔ jié zhū chuáng yī duì, tiān hú wěi jīng yī duì, yǔ bǎo yī fù, xiá pèi sì gān, jǐn zhào èr duì, xiāo jīn chì zhì bā gēn, xiāo jū niǎo yǔ qí yī duì, zhēn shén xiù fān sì miàn, jiāo xiāo qí bā duì, hàn yù huā zūn yī duì, shuǐ yín qīn gǔ tóng lú yī duì, luán lì cuì gài yī bǐng, bǐng xì shēng chéng jiǔ qǔ téng zhī. lóng nǚ zhī chéng shān hé zhǎng shàn èr bǎ. bǐng xì zhān tán xiāng zuó jiù.
鳳磨銅鑼兩面,霓旌一對,絳節二枝,彩斿六對,九節珠幢一對,天狐尾旌一對,羽葆一副,霞旆四竿,錦旐二對,銷金赤幟八根,鴞居鳥羽旗一對,針神繡幡四面,鮫綃旗八對,漢玉花尊一對,水銀侵古銅爐一對,鸞犡翠蓋一柄,柄系生成九曲藤枝。龍女織成山河掌扇二把。柄系旃檀香琢就。
yuè jūn xiè dào: rǔ chéng míng cì, quán qiě shōu xià. yú mèi xiè chén shì zhī rì, réng dāng fèng bì. yuán jūn dào: bù rán, zhèng yào dì shī yú xuán bì guǎng hán zhī rì, yǐ wèi qián dǎo. zhé qǔ tiān xiāng yī zhī, xià bào xiǎo tóng kě ěr. yuè jūn nǎi bài shòu, zài sān zhēn zhòng ér bié. yuán jūn shēng le xiāng yú, biàn yǒu wàn dào cǎi yuán, liáo rào téng yú kōng zhōng zhí shì shén lì děng jiē chéng fēng wù ér qù.
月君謝道:「辱承明賜,權且收下。愚妹謝塵世之日,仍當奉壁。」元君道:「不然,正要帝師於旋蹕廣寒之日,以為前導。折取天香一枝,下報小童可耳。」月君乃拜受,再三珍重而別。元君升了香輿,便有萬道彩元,繚繞騰於空中;執事神吏等皆乘風霧而去。
shí fāng bàn yè, tài yáng yǐ shēng hǎi dǐ. yuè jūn zài zhèng gé píng lán ér zuò, mìng zhū chén děng xī dào dōng biān xiǎo gé zhōng guān kàn. zhū wén wǔ yú yè jiān dōu zài chuāng xì kuī qù shén míng guò wǎng, zǒng wèi shuì jué, wén zhào jí zhì. què jiàn gé zhōu huí bǎi shè zhe duō shǎo yí zhàng, jí shì suǒ kuī qù zhī wù, gè rén cāi xiǎng bù dìng. kàn zhe tài yáng de xīn, dào zhǐ yǒu yī èr fēn.
時方半夜,太陽已升海底。月君在正閣憑欄而坐,命諸臣等悉到東邊小閣中觀看。諸文武於夜間都在窗隙窺覷神明過往,總未睡覺,聞召即至。卻見閣周回擺設着多少儀仗,即適所窺覷之物,各人猜想不定。看着太陽的心,到只有一二分。
yuè jūn hū wèn zhū chén yuē: hǎi yǒu dǐ hū? fāng jīng duì yuē: wú. yuè jūn yuē: rán zé zhū dǎo jiē fú yú hǎi shàng zhě hū? fāng jīng bù néng duì. yuè jūn yòu wèn: rì cóng hǎi dǐ zhuǎn hū? liáng liáng yù duì yuē: rán. yuè jūn yuē: rì jū yuè zhū, zhào lín xià tǔ, bù zhī hǎi dǐ jiāng hé suǒ zhào hū? liáng yù yì bù néng dá. yuè jūn yòu wèn: jiū jìng rì chū hé chù? rì rù hé suǒ hū? lǚ lǜ duì yuē: rú jiā yán: rì rù yú yuān, rì chū yáng gǔ. jīng tiān zhī dào, jiē néng yán zhī. zhì yú jì méi yǐ hòu, wèi chū yǐ qián, cóng bù lùn jí. zhì fú shì yǒu xū mí shān bàn xuán zhuǎn zhī shuō, yóu fēi fán cái suǒ néng cè shí. qiú dì shī yù yīn kāi shì yú méng, qún chén xìng shèn!
月君忽問諸臣曰:「海有底乎?」方經對曰:「無。」月君曰:「然則諸島皆浮於海上者乎?」方經不能對。月君又問:「日從海底轉乎?」梁良玉對曰:「然。」月君曰:「日居月諸,照臨下土,不知海底將何所照乎?」良玉亦不能答。月君又問:「究竟日出何處?日入何所乎?」呂律對曰:「儒家言:『日入虞淵,日出陽穀。』經天之道,皆能言之。至於既沒以後,未出以前,從不論及。至佛氏有須彌山半旋轉之說,尤非凡材所能測識。求帝師玉音開示愚蒙,群臣幸甚!」
yuè jūn yù yuē: shì jiè yī dà xū mí shān, ér sì hǎi wèi zhī mài luò rì yuè xún huán, zhuǎn yú shān yāo. gǔ shèng rén jiē néng zhī zhī, dàn bù kěn yǐ ěr mù zhì lǜ suǒ bù jí zhě, shì rén yǐ yí ěr. fū qǐ yǒu rì yuè ér xíng yú hǎi dǐ dì xià zhě hū? zhū shū suǒ yún, tiān yǒu tiān zhù, dì yǒu dì zhóu, liù áo dài fēng, rì chū rù chù, hǎi shuǐ wèi jiāo, jiē hòu rén dàn wàng zhī shuō yě. zhū chén kòu xiè, zòu dào: chén děng shuāng mù, wú yì yíng guāng, suǒ zhào zhě jǐ hé? kǒng zǐ jiàn lǎo zi, shàng yún mǒu zhī dào qí yóu xiān jī, hé kuàng chén děng duì yáng dì shī zhī mìng zāi? yuè jūn dào: kǒng zǐ yǔ lǎo zi xué wèn, rú dēng tài dài, jūn zào jué dǐng, ér shí rì lüè yǒu xiān hòu jí yī jiē jiàn, zé èr shèng rén zhī ruì zhī, rú yǐ jìng zhào jìng, gè zì liǎo rán. kǒng zǐ yǐ sān gāng wǔ cháng jiào tiān xià, zhǐ jiù dāng shēn ér lùn, bù yù rén yuǎn qiú guò qù wèi lái zhī shì, suǒ yǐ jì lù wèn dào sǐ shēng shén guǐ, bù dá qí suǒ yǐ rán zhī gù, fēi bù zhī yě. xiān jī zhī yán, yì shì hòu rén zào chū, fēi shèng rén zhēn yǒu cǐ yǔ.
月君諭曰:「世界一大須彌山,而四海為之脈絡;日月循環,轉於山腰。古聖人皆能知之,但不肯以耳目智慮所不及者,示人以疑耳。夫豈有日月而行於海底地下者乎?諸書所云,天有天柱,地有地軸,六鰲戴峰,日出入處,海水為焦,皆後人誕妄之說也。」諸臣叩謝,奏道:「臣等雙目,無異熒光,所照者幾何?孔子見老子,尚雲某之道其猶酰雞,何況臣等對揚帝師之命哉?」月君道:「孔子與老子學問,如登泰岱,均造絕頂,而時日略有先後;及一接見,則二聖人之睿知,如以鏡照鏡,各自瞭然。孔子以三綱五常教天下,止就當身而論,不欲人遠求過去未來之事,所以季路問到死生神鬼,不答其所以然之故,非不知也。『酰雞』之言,亦是後人造出,非聖人真有此語。」
lǚ lǜ yòu zòu: chén shàng yù qǐng wèn rì yuè jiāo shí zhī gù, qiú dì shī zhǐ shì. yuè jūn dào: rì wèi zhèng yáng, luó xīng zé yáng zhī xié fēn yuè wèi tài yīn, bèi xīng zé yīn zhī xié qì. wú shǐ yǐ lái, yǒu zhèng jí yǒu xié, xié lái gōng zhèng, suǒ yǐ yǎn qí guāng ér wèi zhī shí yě. shī jīng yán: rì yuè gào xiōng, bù yòng qí xíng. sì guó wú zhèng, bù yòng qí liáng. qǐ fēi tiān dào zhī yīng yú rén shì zhě hū? zhū rú yán: yuè běn wú guāng, jiè rì shǐ míng xiāng duì zé wàng, jiāo huì zé shí yǐ yuè yǎn rì zé rì wú guāng, yǐ rì kàng yuè zé yuè rú huì. fū shǐ yuè gù wú guāng ér yǎn qí rì, shàng huò kě jiě shuō ruò yuè shí ér wèi rì kàng qí yuè, zé shì tài yáng yú yuè shí zhī shí, bì fǎn zài dōng fāng, nǎi kě xiāng kàng, yǒu shì lǐ hū? zhū shēng yú shèn, shǔ yīn, shàng yǒu guāng huá qǐ yǐ tài yīn zhī jīng, ér wèi mò hēi rú wán tiě zhě hū? qí yǒu yuán quē zhě, bǐ bù dé tài yáng quán tǐ guāng míng, ruò jìng zhī yǒu bèi, zhuǎn cè ér guān, zé chéng huì wàng ěr. zhū chén tīng bà jiē sǒng rán, zòu dào: chén děng kōng sòng jǐ xíng rú shū, cóng wèi yǔ wén tiān dào. jīn méng shèng yù, yì hé xìng shèn! yuè jūn yòu yù: tiān dào suī wēi, xī zài rú shū zhī nèi, qīng děng tè wèi jǐn xīn cān tòu ěr. zhū chén yòu gè kuì xiè.
呂律又奏:「臣尚欲請問日月交食之故,求帝師指示。」月君道:「日為正陽,羅星則陽之邪氛;月為太陰,孛星則陰之邪氣。無始以來,有正即有邪,邪來攻正,所以掩其光而謂之蝕也。《詩經》言:『日月告凶,不用其行。四國無政,不用其良。』豈非天道之應於人事者乎?諸儒言:月本無光,借日始明;相對則望,交會則食;以月掩日則日無光,以日亢月則月如晦。夫使月固無光而掩其日,尚或可解說;若月食而謂日亢其月,則是太陽於月食之時,必返在東方,乃可相亢,有是理乎?珠生於蜃,屬陰,尚有光華;豈以太陰之精,而謂墨黑如頑鐵者乎?其有圓缺者,比不得太陽全體光明,若鏡之有背,轉側而觀,則成晦望耳。」諸臣聽罷皆悚然,奏道:「臣等空誦幾行儒書,從未與聞天道。今蒙聖諭,抑何幸甚!」月君又諭:「天道雖微,悉在儒書之內,卿等特未盡心參透耳。」諸臣又各愧謝。
lǚ lǜ zòu dào: fú xī huà guà, tiān dào shǐ xiè qí jī. rán ní shèng wǔ shí xué yì, zì fēi chén děng suǒ néng zào yì. yuè jūn dào: qīng yán liáng shì. mìng cì zhū chén zǎo shàn. yuē: jīn rì zhī yóu, bù kě wú shī. gū ài yǔ qīng děng lián jù yǐ zhì shèng gài. suí shǒu tí shǒu èr jù yú huàn huā jiān, yǐ shì zhū chén cì dì lián chéng shí yī yùn, shī yuē:
呂律奏道:「伏羲畫卦,天道始泄其機。然尼聖五十學《易》,自非臣等所能造詣。」月君道:「卿言良是。」命賜諸臣早膳。曰:「今日之游,不可無詩。孤愛與卿等聯句以志勝概。」隨手題首二句於浣花箋,以示諸臣;次第聯成十一韻,詩曰:
yī dēng tiān xià xiǎo, qì yā tài yáng dī. yuè jūn.
一登天下小,氣壓太陽低。月君。
yún shù fēn wú chǔ, shān hé biàn lǔ qí. lǚ lǜ.
雲樹分吳楚,山河辨魯齊。呂律。
shén zhōu guī zhǎng wò, zhǎng hǎi chū tiān ní. liáng liáng yù.
神州歸掌握,漲海出天倪。梁良玉。
yì yǒu guī méng fǔ, rú jiāng fú yì xié. tiě dǐng.
亦有龜蒙輔,如將鳧繹攜。鐵鼎。
guān líng yī qì wài, diàn sǒng wǔ yún xī. fāng jīng.
觀凌一炁外,殿聳五雲西。方經。
cuì gài huí xū zhàng, ní jīng rào bì xī. liú jǐng.
翠蓋回虛嶂,霓旌繞碧溪。劉璟。
qín sōng rén yù zhé, hàn bǎi niǎo kōng tí. zhōu yuán.
秦松人慾折,漢柏鳥空啼。周轅。
léi zài céng yán fú, yún shēng xià jiè mí. zōu xī kē.
雷在層岩伏,雲生下界迷。鄒希軻。
dāng nián fēng yù jiǎn, hé chù mì jīn ní. liú chāo.
當年封玉檢,何處秘金泥。劉超。
yǒu jǐ jūn wáng xìng, céng jiāng tài dài tí. zhōu xiǎo chù.
有幾君王幸,曾將泰岱題。周小處。
sōng hū wén wàn suì, fèng niǎn xià yún tī. shěn kē.
嵩呼聞萬歲,鳳輦下雲梯。沈珂。
zhū chén zòu shàng yuè jūn, yuè jūn kàn le, dì yǔ sù yīng děng. lǎo méi bì yī kàn, shuō: zhè shī bǐ wǒ men lián de, bù guò duō zhe jǐ jù, yě bù jiàn dé yǒu shèn qí chù. hán huáng xiào dào: zhǐ kǒng hái bù jí xiē. lǎo méi zhèng sè dào: chú le dì shī jūn shī èr lián, yú wài de dōu bù fú. zhòng nǚ zhēn mò bù hán xiào. liáng liáng yù děng qǐ qǐng lè shí, zhāo shì lái zī. yuè jūn suì lìng shì nú fā chū, bìng yù: míng rì mǎo yǔ, wèi kè nǎi jì. zhū chén zàn tuì, luán yú shàng xū zài sù.
諸臣奏上月君,月君看了,遞與素英等。老梅婢一看,說:「這詩比我們聯的,不過多着幾句,也不見得有甚奇處。」寒簧笑道:「只恐還不及些。」老梅正色道:「除了帝師、軍師二聯,餘外的都不服。」眾女真莫不含笑。梁良玉等啟請勒石,昭示來茲。月君遂令釋奴發出,並諭:「明日卯雨,未刻乃霽。諸臣暫退,鑾輿尚須再宿。」
dāng yè tiān jī chū míng, yuè jūn jí qǐ, wéi sù yīng hán huáng fēi yún liǔ yān dài yú zuǒ yòu. jiàn tài yáng cóng hǎi zhōng shēng chū, qí sè jiàng chì, qí guāng xuàn hè, dà ruò wǔ lǐ zhī chéng, xuàn mù duó shén, bù néng jiǔ shì. hǎi shuǐ yǒng fèi, chāo téng rì lún zhě shù cì, dào xiàng tài yáng shàng ér fù xià, xià ér fù shàng de guāng jǐng. yǒu qǐng, shān yāo tǔ chū yún wù, míng míng méng méng, biàn mǎn shì jiè. shí lǎo méi bì fāng qǐ, zǒu zhì gé qián, dà jīng yuē: hǎi làng yǐ dào shān bàn, cǐ hùn dùn zhī xiàng yě. yí, wǒ xiǎo dé dì shī nòng dào shù shuǎ wǒ lī.
當夜天雞初鳴,月君即起,唯素英、寒簧、非雲、柳煙待於左右。見太陽從海中升出,其色絳赤,其光炫赫,大若五里之城,炫目奪神,不能久視。海水涌沸,超騰日輪者數次,倒像太陽上而復下,下而復上的光景。有頃,山腰吐出雲霧,溟溟濛蒙,遍滿世界。時老梅婢方起,走至閣前,大驚曰:「海浪已到山半,此混沌之象也。咦,我曉得帝師弄道術耍我哩。」
yuè jūn jí zhào zhū chén dēng gé. píng lán yī wàng, dàn jiàn bái máng máng yī piàn jiē shuǐ, zhí jiē dà hǎi, mò bù jīng yì. dì shì jiǔ zhī, fāng zhī shì yún qì bù mǎn. tài yáng zài qí shàng, guāng huá zhào yào, chū rú yín hàn zhī bō, xuán ruò huáng hé zhī làng, fān téng huó pō, xū líng biàn huàn, mò kě duān ní. zhēn cóng suǒ wèi dǔ zhě.
月君亟召諸臣登閣。憑闌一望,但見白茫茫一片皆水,直接大海,莫不驚異。諦視久之,方知是雲氣布滿。太陽在其上,光華照耀,初如銀漢之波,旋若黃河之浪,翻騰活潑,虛靈變幻,莫可端倪。真從所未睹者。
lǚ lǜ zòu: chén wén shè zhī huáng shān yǒu yún hǎi, wú yóu de zào. wéi shǎo shí céng dēng sōng yuè, zé suǒ jiàn yǔ jīn rì tóng. yǐ cǐ tuī zhī, zhū yuè jiē yǒu yún hǎi, huáng shān dú shàn qí míng, chén bù néng jiě. yuè jūn dào: pù bù yǐ tài xíng wèi shèng, ér lú shān dú zhe shí yǐ shòu shān wèi měi, ér qīng tián dú biǎo dòng yǐ huáng wéi wèi qí, ér táo yuán dú chuán sōng yǐ é méi wèi gǔ, ér dài yuè zhī dài fū dú xiǎn. pì rú cái rén xué shì zhī wén zhāng, huò jiàn zhī, huò bù jiàn zhī huò néng chuán, huò bù néng chuán: gù bù zài hu yōu liè, tè yǒu xìng yǒu bù xìng ěr.
呂律奏:「臣聞歙之黃山有雲海,無由得造。惟少時曾登嵩岳,則所見與今日同。以此推之,諸岳皆有雲海,黃山獨擅其名,臣不能解。」月君道:「瀑布以太行為勝,而廬山獨着;石以壽山為美,而青田獨表;洞以黃圍為奇,而桃源獨傳;松以峨眉為古,而岱嶽之大夫獨顯。譬如才人學士之文章,或見知,或不見知;或能傳,或不能傳:固不在乎優劣,特有幸有不幸耳。」
yǒu qǐng, tài yáng xíng zhì zhōng tiān, yún qì yì jiā nóng mì, bàn jié tài shān, wǎn rán jìn zài hóng bō zhī nèi. cān chà guài shí qí fēng, yǎn jiǎn duǎn sōng ǎi bǎi, lì lì kě shù. lǎo méi hū fā xiào dào: qí yǔ qí yǔ, gǎo gǎo rì chū. sù yīng dào: méi jiě wèi dì shī zhī yán bù yàn yé? táng shī yún: xià fāng léi yǔ shàng fāng qíng. nǐ kàn shān diān, quán wú cǎo mù, suī yǒu sōng bǎi, lí qí qū qǔ, bù yíng sān chǐ, fēi yǔ lù zài shān bàn zhī xià, bù zài shān bàn zhī shàng yé? yòu guò piàn shí, yún qì jiàn jiàn jiě sàn. xiāo xiāo duàn yǔ, shàng zài piāo líng, píng chóu dà lù, gōu huì jiē yíng qiáo mù shū lín, qīng cuì yù dī. lǎo méi wèi zhòng nǚ zhēn dào: bì jìng sù yīng yǒu xiē xiān qì, wǒ yī shí wù bú dào yě. sù yīng dào: bì jìng méi jiě yǒu xiē shū dāi, wǒ yī shí kàn bu chū yě.
有頃,太陽行至中天,雲氣益加濃密,半截泰山,宛然浸在洪波之內。參差怪石奇峰,偃蹇短松矮柏,歷歷可數。老梅忽發笑道:「其雨其雨,杲杲日出。」素英道:「梅姐謂帝師之言不驗耶?唐詩云:『下方雷雨上方晴。』你看山巔,全無草木,雖有松柏,離奇屈曲,不盈三尺,非雨露在山半之下,不在山半之上耶?」又過片時,雲氣漸漸解散。蕭蕭斷雨,尚在飄零,平疇大陸,溝澮皆盈;喬木疏林,青翠欲滴。老梅謂眾女真道:「畢竟素英有些仙氣,我一時悟不到也。」素英道:「畢竟梅姐有些書呆,我一時看不出也。」
yuè jūn yì wèi zhī pò yán. suí yù zhū chén: qián xī yuè tíng fū rén sòng gū jiā yí zhàng, míng rì huí luán, xū wǎng yī xiè. dú shì tiān qí zuò yú qián diàn, zuò hé xíng lǐ? qīng děng yǒu néng rèn qí shì zhě, míng zǎo xiān wǎng hòu jià. lǚ lǜ dào: chén bù cái, qián qù zhěng lǐ.
月君亦為之破顏。隨諭諸臣:「前夕岳庭夫人送孤家儀仗,明日迴鑾,須往一謝。獨是天齊坐於前殿,作何行禮?卿等有能任其事者,明早先往候駕。」呂律道:「臣不才,前去整理。」
zhū chén fāng shěng yí zhàng lái yóu. zhèng bù zhī diǎn lǐ rú hé, biàn dōu suí zhe jūn shī, tóng zhì yuè tíng què xià. jūn shī xián zuò qīng tán, bìng bù yì jí xíng lǐ yī shì. zhì chén kè, qián duì bào dì shī jià dào, jūn shī jí máng gǒng qǐng zhū chén bì rù dà mén zhī nèi, lìng dào shì huǒ sù yǎn shàng.
諸臣方省儀仗來由。正不知典禮如何,便都隨着軍師,同至岳庭闕下。軍師閒坐清談,並不議及行禮一事。至辰刻,前隊報帝師駕到,軍師疾忙拱請諸臣避入大門之內,令道士火速掩上。
yuè jūn jià zhì, jiàn què mén yǐ bì, jí mìng huí luán qián xíng. jūn shī děng nǎi jìn shèng diàn, lǐ bài ér chū. gòng xiāng jīn, shī lēi dài zōng, yuǎn shèng qī shí jūn wáng fēng chán qù shuí néng liào, yì liú hǎi biǎo, gèng fán liǎng sān xiān zǐ jiǎn suō lái. xià huí yǎn chū.
月君駕至,見闕門已閉,即命迴鑾前行。軍師等乃進聖殿,禮拜而出。共相矜,詩勒岱宗,遠勝七十君王封禪去;誰能料,疫流海表,更煩兩三仙子剪蓑來。下回演出。