guó yǐ xián xìng, yǐ chǎn shuāi, jūn yǐ zhōng ān, yǐ jì wēi èr. cǐ gǔ jīn zhī cháng lùn, ér shì suǒ gòng zhī yě. rán shuāi guó wēi jūn jì zhǒng bù jué zhě sān, qǐ shì wú zhōng xìn zhèng zhí zhī shì zāi? chéng kǔ zhōng xìn zhèng zhí zhī dào bù de xíng ěr.
國以賢興，以諂衰，君以忠安，以忌危〔二〕。此古今之常論，而世所共知也。然衰國危君繼踵不絕者〔三〕，豈世無忠信正直之士哉？誠苦忠信正直之道不得行爾。

yī duó àn: dōng hàn, qiú gòng bù xiāng chēng, míng shí bù xiāng fù. cǐ piān tòng gòng shì bù yī zhì gàn, kōng zào xū měi, jì yǔ kǎo jī xiāng fā, ér yóu fèn yú zé bèi qiú quán, shì xián nán fù yǒu jìn yǐ.
〔一〕○鐸按：東漢，求貢不相稱，名實不相副。此篇痛貢士不依質干，空造虛美，既與考績相發，而尤憤於責備求全，視賢難復有進矣。

èr wáng xiān shēng yún: jì dāng yī běn chuán zuò nìng. jì péi àn nìng zì shì yě. hàn shū jīng fáng chuán yún: fáng cháng yàn jiàn, wèn shàng yuē: yōu lì zhī jūn hé yǐ wēi? suǒ rèn zhě hé rén yě? shàng yuē: jūn bù míng, ér suǒ rèn zhě qiǎo nìng.
〔二〕王先生云：『「忌」當依本傳作「佞」。』繼培按「佞」字是也。漢書京房傳云：『房嘗宴見，問上曰：「幽、厲之君何以危？所任者何人也？」上曰：「君不明，而所任者巧佞。」』

sān yǐn wén zi dà dào piān yún: wēi wáng jì zhǒng.
〔三〕尹文子大道篇云：「危亡繼踵。」

fū shí bù zhī xián, bì yǒu mào cǎo, shí shì zhī yì, bì yǒu jùn shì yī. xián cái zhī shēng, rì yuè xiàng shǔ, wèi cháng fá jué. shì gù luàn yīn yǒu sān rén èr, xiǎo wèi duō jūn zǐ sān. yǐ hàn zhī guǎng bó, shì mín zhī zhòng duō sì, cháo tíng zhī qīng míng, shàng xià zhī xiū zhì wǔ, ér guān wú zhí lì, wèi wú liáng chén. cǐ fēi jīn shì zhī wú xián yě, nǎi xián zhě fèi gù ér bù dé dá yú shèng zhǔ zhī cháo ěr liù.
夫十步之閒，必有茂草，十室之邑，必有俊士〔一〕。賢材之生，日月相屬，未嘗乏絕。是故亂殷有三仁〔二〕，小衛多君子〔三〕。以漢之廣博，士民之眾多〔四〕，朝廷之清明，上下之修治〔五〕，而官無直吏，位無良臣。此非今世之無賢也，乃賢者廢錮而不得達於聖主之朝爾〔六〕。

yī shuō yuàn tán cóng piān yún: shí bù zhī zé, bì yǒu xiāng cǎo, shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng shì.
〔一〕說苑談叢篇云：「十步之澤，必有香草，十室之邑，必有忠士。」

èr lùn yǔ.
〔二〕論語。

sān xiāng niàn jiǔ nián zuǒ chuán. duó àn: zhuāng niàn bā nián gǔ liáng chuán: wèi xiǎo qí dà. chéng sān nián zuǒ chuán dù zhù: chūn qiū shí yǐ qiáng ruò wèi dà xiǎo, gù wèi suī hóu jué, yóu wèi xiǎo guó.
〔三〕襄廿九年左傳。○鐸按：莊廿八年穀梁傳：「衛小齊大。」成三年左傳杜註：「春秋時以強弱為大小，故衛雖侯爵，猶為小國。」

sì duō zì jiù kōng, jù chéng běn bǔ. hàn shū méi fú chuán yún: fū yǐ sì hǎi zhī guǎng, shì mín zhī shù, néng yán zhī lèi zhì zhòng duō yě. běn chuán hàn shàng yǒu dà zì. àn xià wén yún: jīn hàn tǔ zhī guǎng bó. jí jiù piān yún: hàn dì guǎng dà, wú bù róng shèng.
〔四〕「多」字舊空，據程本補。漢書梅福傳云：「夫以四海之廣，士民之數，能言之類至眾多也。」本傳「漢」上有「大」字。按下文云：「今漢土之廣博。」急就篇云：「漢地廣大，無不容盛。」

wǔ shī dà míng yún: huì cháo qīng míng. hàn shū wǔ bèi chuán yún: bèi qiè guān cháo tíng, jūn chén fù zǐ fū fù zhǎng yòu zhī xù jiē dé qí lǐ. shàng zhī jǔ cuò, zūn gǔ zhī dào. fēng sú jì gāng, wèi yǒu suǒ quē. suī wèi jí gǔ tài píng shí, rán yóu wèi zhì yě.
〔五〕詩大明云：「會朝清明。」漢書伍被傳云：「被竊觀朝廷，君臣、父子、夫婦、長幼之序皆得其理。上之舉錯，遵古之道。風俗紀綱，未有所缺。雖未及古太平時，然猶為治也。」

liù hàn shū zhū yún chuán yún: fèi gù zhōng yuán dì zhī shì. àn chéng èr nián zuǒ chuán yún: zi fǎn qǐng yǐ zhòng bì gù zhī, dù zhù: jìn gù wù lìng shì.
〔六〕漢書朱雲傳云：「廢錮終元帝之世。」按成二年左傳云：「子反請以重幣錮之」，杜註：「禁錮勿令仕。」

fū zhì dào zhě shǎo yǒu, zhú sú zhě duō chóu. shì yǐ jǔ shì duō dǎng ér yòng sī, jìng bǐ zhì ér xíng qū huá yī. gòng shì zhě, fēi fù yī qí zhì gàn, zhǔn qí cái xíng yě, zhí xū zào kōng měi, sǎo dì dòng shuō. zé néng zhě ér shū zhī, gōng qīng cì shǐ yuàn cóng shì, mào cái xiào lián qiě èr bǎi yuán èr. lì chá qí zhuàng, dé móu yán yuān bo rǎn sān, zuì qí xíng néng sì, duō bù jí zhōng wǔ. chéng shǐ jiē rú zhuàng wén, zé shì wèi suì dé dà xián èr bǎi yě. rán zé zāi yì hé wèi jī? liù cǐ fēi qí shí zhī xiào qī.
夫志道者少友，逐俗者多儔。是以舉世多黨而用私，競比質而行趨華〔一〕。貢士者，非復依其質干，准其材行也，直虛造空美，掃地洞說。擇能者而書之，公卿刺史掾從事，茂才孝廉且二百員〔二〕。歷察其狀，德侔顏淵、卜、冉〔三〕，最其行能〔四〕，多不及中〔五〕。誠使皆如狀文，則是為歲得大賢二百也。然則災異曷為譏？〔六〕此非其實之效〔七〕。

yī chuán zuò péng dǎng yòng sī, bèi shí qū huá. àn hán fēi zi gū fèn piān yún: chén lì zài péng dǎng yòng sī. hàn shū huò zhí chuán xù yún: wěi mín bèi shí ér yào míng. cǐ yǐ péng wèi duō, yǐ bèi shí wèi bǐ zhì, bìng wù. xíng zì yì yí yǎn. chéng běn yòu wù yòng wèi péng. gǔ shū duō péng yòng sān zì wǎng wǎng xiāng luàn, zhàn guó cè hán gōng zhòng péng, yì zuò hán chǐ, shǐ jì gān mào chuán zuò gōng zhòng chǐ, hàn shū gǔ jīn rén biǎo yòu zuò gōng zhōng yòng. huò qù bìng chuán: xiào wèi pū duō yǒu gōng, fēng wèi huī qú hóu. yán shī gǔ yuē: gōng chén hóu biǎo zuò pū péng. jīn cǐ zuò duō, zhuǎn xiě zhě wù yě. èr shì zhèng yǔ cǐ lèi. duó àn: míng àn piān: ér duō bǐ zhōu zé fǎ luàn, duō yì péng é.
〔一〕傳作「朋黨用私，背實趨華」。按韓非子孤憤篇云：「臣利在朋黨用私。」漢書貨殖傳序云：「偽民背實而要名。」此以「朋」為「多」，以「背實」為「比質」，並誤。「行」字亦疑衍。程本又誤「用」為「朋」。古書多、朋、用三字往往相亂，戰國策韓公仲朋，亦作韓侈，史記甘茂傳作公仲侈，漢書古今人表又作公中用。霍去病傳：「校尉仆多有功，封為輝渠侯。」顏師古曰：『功臣侯表作仆朋。今此作「多」，轉寫者誤也。』二事正與此類。○鐸按：明闇篇：「而多比周則法亂」，「多」亦「朋」訛。

èr tōng diǎn shí sān yún: hòu hàn guāng wǔ shí èr nián, zhào sān gōng jǔ mào cái gè yī rén, lián lì gè yī rén. zuǒ yòu jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén. guāng lù suì jǔ láng mào cái sì háng gè yī rén, chá lián lì sān rén. zhōng èr qiān dàn suì jǔ lián lì gè yī rén, tíng wèi dà sī nóng gè èr rén. jiāng bīng jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén. jiān yù shǐ sī lì zhōu mù suì jǔ mào cái gè yī rén. xù hàn shū bǎi guān zhì liú zhāo zhù zài cǐ zhào chēng hàn guān mù lù yún. àn hòu hàn shū zhāng dì jì jiàn chū yuán nián zhào yún: mào cái xiào lián, suì yǐ bǎi shù. dīng hóng chuán zài hé dì shí dìng jùn jǔ xiào lián zhī shù, tōng diǎn yǐn zhī, zhù yún: tuī hé dāng shí hù kǒu, yī suì suǒ gòng, bù guò èr bǎi yú rén. hóng chuán yǔ xiáng shí biān piān zhù.
〔二〕通典十三云：「後漢光武十二年，詔三公舉茂才各一人，廉吏各一人。左右將軍歲察廉吏各二人。光祿歲舉郎、茂才、四行各一人，察廉吏三人。中二千石歲舉廉吏各一人，廷尉、大司農各二人。將兵將軍歲察廉吏各二人。監御史、司隸、州牧歲舉茂才各一人。」續漢書百官志劉昭注載此詔稱漢官目錄雲。按後漢書章帝紀建初元年詔云：「茂才、孝廉，歲以百數。」丁鴻傳載和帝時定郡舉孝廉之數，通典引之，注云：「推核當時戶口，一歲所貢，不過二百餘人。」鴻傳語詳實邊篇注。

sān àn hàn shí bǎo jǔ rén jiē yǒu zhuàng. hòu hàn shū zhū fú chuán zhāng huái zhù yǐn hàn guān yí bó shì jǔ zhuàng yún: shēng shì ài jìng, sàng méi rú lǐ. tōng yì shàng shū xiào jīng lùn yǔ, jiān zōng zài jí, qióng wēi chǎn ào. yǐn jū lè dào, bù qiú wén dá. shēn wú jīn yí gù jí. sà liù shǔ bù yǔ yāo è jiāo tōng, wáng hóu shǎng cì. xíng yīng sì kē, jīng rèn bó shì. xià yán mǒu guān mǒu jiǎ bǎo jǔ. tā zhuàng dāng lèi cǐ. qióng wēi chǎn ào xià, tōng diǎn shí sān yǒu shī shì mǒu guān, jiàn shòu mén tú wǔ shí wǔ rén yǐ shàng. lùn yǔ yún: dé xíng: yán yuān, mǐn zi qiān, rǎn bó niú, zhòng gōng. huái nán zǐ jīng shén xùn yún: yán huí jì lù zi xià rǎn bó niú, kǒng zǐ zhī tōng xué yě.
〔三〕按漢時保舉人皆有狀。後漢書朱浮傳章懷注引漢官儀博士舉狀云：「生事愛敬，喪沒如禮。通易、尚書、孝經、論語，兼綜載籍，窮微闡奧。隱居樂道，不求聞達。身無金痍痼疾。卅六屬不與妖惡交通，王侯賞賜。行應四科，經任博士。下言某官某甲保舉。」他狀當類此。「窮微闡奧」下，通典十三有「師事某官，見授門徒五十五人以上」。論語云：「德行：顏淵，閔子騫，冉伯牛，仲弓。」淮南子精神訓云：「顏回、季路、子夏、冉伯牛，孔子之通學也。」

sì hàn shū gōng sūn hóng chuán yún: chén hóng xíng néng bù zú yǐ chēng. hòu hàn shū hé dì jì yǒng yuán wǔ nián zhào yuē: xuǎn jǔ liáng cái, wèi zhèng zhī běn. kē bié xíng néng, bì yóu xiāng qū. àn kē bié xíng néng, jí zhōu lǐ xiāng dài fū zhí suǒ wèi kǎo qí dé háng dào yì ér xìng xián zhě néng zhě, zhèng sī nóng yún: xìng xián zhě, wèi ruò jīn jǔ xiào lián xìng néng zhě, wèi ruò jīn jǔ mào cái. hàn shū zhōu bó chuán yán shī gǔ zhù: zuì zhě, fán yě.
〔四〕漢書公孫弘傳云：「臣弘行能不足以稱。」後漢書和帝紀永元五年詔曰：「選舉良才，為政之本。科別行能，必由鄉曲。」按「科別行能」，即周禮鄉大夫職所謂「考其德行道藝而興賢者能者」，鄭司農云：「興賢者，謂若今舉孝廉；興能者，謂若今舉茂才。」漢書周勃傳顏師古註：「最者，凡也。」

wǔ hàn shū lǐ guǎng chuán yún: xiào wèi yǐ xià, cái néng bù jí zhōng. yán shī gǔ zhù: zhōng, wèi zhōng yōng zhī rén yě. shǐ jì zuò cái néng bù jí zhōng rén.
〔五〕漢書李廣傳云：「校尉以下，材能不及中。」顏師古註：「中，謂中庸之人也。」史記作「才能不及中人」。

liù jī jiù zuò jī. hàn shū dǒng zhòng shū chuán yún: chūn qiū zhī suǒ jī, zāi hài zhī suǒ jiā yě. chūn qiū zhī suǒ è, guài yì zhī suǒ shī yě. jīng fáng chuán yún: gǔ dì wáng yǐ gōng jǔ xián, zé wàn huà chéng, ruì yīng zhe. mò shì yǐ huǐ yù qǔ rén, gù gōng yè fèi ér zhì zāi yì. yí lìng bǎi guān gè shì qí gōng, zāi yì kě xī. cǐ wén dà zhǐ rú fáng suǒ yán.
〔六〕「譏」舊作「飢」。漢書董仲舒傳云：「春秋之所譏，災害之所加也。春秋之所惡，怪異之所施也。」京房傳云：「古帝王以功舉賢，則萬化成，瑞應着。末世以毀譽取人，故功業廢而致災異。宜令百官各試其功，災異可息。」此文大恉如房所言。

qī hàn shū wèi xiāng chuán yún: jīn jùn guó shǒu xiāng, duō bù shí xuǎn, fēng sú yóu báo, shuǐ hàn bù shí. hòu hàn shū shùn dì jì yáng jiā yuán nián zhào yuē: xián zhě yǐ lái, lì zhèng bù qín, gù zāi jiù lǚ zhēn, dào zéi duō yǒu. tuì shěng suǒ yóu, jiē yǐ xuǎn jǔ bù shí, guān fēi qí rén. shì yǐ tiān xīn wèi dé, rén qíng duō yuàn.
〔七〕漢書魏相傳云：「今郡國守相，多不實選，風俗尤薄，水旱不時。」後漢書順帝紀陽嘉元年詔曰：「閒者以來，吏政不勤，故災咎屢臻，盜賊多有。退省所由，皆以選舉不實，官非其人。是以天心未得，人情多怨。」

fū shuō liáng fàn shí ròu yī, yǒu hǎo yú miàn mù èr, ér bù ruò lì zī lí zhēng zhī kě shí yú kǒu yě sān. tú xī shī máo qiáng, yǒu sì yuè yú xīn wǔ, ér bù ruò chǒu qī lòu qiè zhī kě yù yú qián yě. xū zhāng gāo yù liù, qiáng bì cī xiá qī, yǐ xiāng kuáng yào bā, yǒu kuài yú ěr jiǔ, ér bù ruò zhōng xuǎn shí xíng kě rèn yú guān yě. zhōu xiǎn jū shí, yī gù sū qín yī yī yàn kuài lì xū yù, gù ràng zi zhī yī èr, jiē shě shí tīng shēng, ǒu wa zhī guò yě yī sān.
夫說粱飯食肉〔一〕，有好於面目〔二〕，而不若糲粢藜烝之可食於口也〔三〕。圖西施、毛嬙，有〔四〕悅於心〔五〕，而不若丑妻陋妾之可御於前也。虛張高譽〔六〕，強蔽疵瑕〔七〕，以相誑耀〔八〕，有快於耳〔九〕，而不若忠選實行可任於官也。周顯拘時，〔一０〕故蘇秦〔一一〕；燕噲利虛譽，故讓子之〔一二〕，皆捨實聽聲，嘔哇之過也〔一三〕。

yī hàn shū wáng mǎng chuán yún: wáng yè shì suǒ mài liáng fàn ròu gēng, chí rù shì mǎng yuē: jū mín shí, xián rú cǐ.
〔一〕漢書王莽傳云：『王業市所賣粱飯肉羹，持入視莽曰：「居民食，咸如此。」』

èr wáng xiān shēng yún: cǐ yǔ yǔ xià yǒu yuè yú xīn jù dāng hù yì, miàn zì yǎn. jì péi àn: huái nán zǐ shuō lín xùn yún: jiā rén bù tóng tǐ, měi rén bù tóng miàn, ér jiē yuè yú mù.
〔二〕王先生云：『此語與下「有悅於心」句當互易，「面」字衍。』繼培按：淮南子說林訓云：「佳人不同體，美人不同面，而皆悅於目。」

sān bái hǔ tōng jiàn zhèng piān yún: lí zhēng bù shú. lí jí lí zhī shěng.
〔三〕白虎通諫諍篇云：「黎蒸不熟。」「黎」即「藜」之省。

sì yǒu jiù zuò kě.
〔四〕「有」舊作「可」。

wǔ guǎn zǐ xiǎo chēng piān yún: máo qiáng xī shī, tiān xià zhī měi rén yě. huái nán zǐ shuō shān xùn yún: huà xī shī zhī miàn, měi ér bù kě shuō. lùn héng yán dú piān yún: hǎo nǚ shuō xīn.
〔五〕管子小稱篇云：「毛嬙、西施，天下之美人也。」淮南子說山訓云：「畫西施之面，美而不可說。」論衡言毒篇云：「好女說心。」

liù běi táng shū chāo wǔ shí sì yǐn dōng guān hàn jì yún: dèng bào qiān dà jiàng, gōng wú xū zhāng zhī shàn.
〔六〕北堂書鈔五十四引東觀漢紀云：「鄧豹遷大匠，工無虛張之繕。」

qī xī qī nián zuǒ chuán yún: bù nǚ cī xiá.
〔七〕僖七年左傳云：「不女疵瑕。」

bā hàn shū xuān yuán liù wáng chuán: zhāng bó cháng yù kuáng yào huái nán wáng. yuán hòu chuán: mǎng rì kuáng yào tài hòu. wáng mǎng chuán: suǒ yǐ kuáng yào mèi shì tài hòu, xià zhì páng cè zhǎng yù, fāng gù wàn duān. yòu yún: yù yǐ kuáng yào bǎi xìng. yào yǔ yào tóng.
〔八〕漢書宣元六王傳：「張博常欲誑耀淮南王。」元後傳：「莽日誑耀太后。」王莽傳：「所以誑耀媚事太后，下至旁側長御，方故萬端。」又云：「欲以誑耀百姓。」「耀」與「耀」同。

jiǔ hàn shū xī fū gōng chuán yún: biàn kǒu kuài ěr, qí shí wèi kě cóng.
〔九〕漢書息夫躬傳云：「辯口快耳，其實未可從。」

yī shí xià tuō yī zì.
〔一０〕「時」下脫一字。

yī yī gù xià tuō yī zì, yí shì shū, shū yǔ sū shēng xiāng shè ér shī zhī. shǐ jì sū qín chuán yún: qiú shuō zhōu xiǎn wáng. xiǎn wáng zuǒ yòu sù xí zhī sū qín, jiē shǎo zhī. fú xìn.
〔一一〕「故」下脫一字，疑是「疏」，「疏」與「蘇」聲相涉而失之。史記蘇秦傳云：「求說周顯王。顯王左右素習知蘇秦，皆少之。弗信。」

yī èr shǐ jì yàn shì jiā.
〔一二〕史記燕世家。

yī sān huái nán zǐ zhǔ shù xùn yún: tiān xià duō xuàn yú míng shēng ér guǎ chá qí shí, shì gù chù rén yǐ yù zūn, ér yóu zhě yǐ biàn xiǎn. liè zǐ shuō fú piān yún: yuán jīng mù è yú dào, hú fù zhī dào xià hú cān yǐ bǔ zhī. yuán jīng mù sān bù ér hòu néng shì, yuē: xī! rǔ fēi dào yé? wú yì bù shí zi zhī shí yě. liǎng shǒu jù dì ér ōu zhī. hú fù zhī rén zé dào yǐ, ér shí fēi dào yě. yǐ rén zhī dào, yīn wèi shí wèi dào ér bù gǎn shí, shì shī míng shí zhě yě. ōu yǔ ǒu tóng.
〔一三〕淮南子主術訓云：「天下多眩於名聲而寡察其實，是故處人以譽尊，而游者以辯顯。」列子說符篇云：『爰旌目餓於道，狐父之盜下壺餐以哺之。爰旌目三餔而後能視，曰：「嘻！汝非盜耶？吾義不食子之食也。」兩手據地而歐之。狐父之人則盜矣，而食非盜也。以人之盜，因謂食為盜而不敢食，是失名實者也。』「歐」與「嘔」同。

fū shèng rén chún, xián zhě bó yī, zhōu gōng bù qiú bèi èr, sì yǒu bù xiāng jiān sān kuàng mò shì hū? shì gù gāo zǔ suǒ fǔ zuǒ, guāng wǔ suǒ jiāng xiāng, bù suí wěi jǔ, bù zé jiān xíng, sì wáng qín zhī suǒ qì, wáng mǎng zhī suǒ juān wǔ, èr zǔ rèn yòng yǐ zhū bào luàn, chéng zhì zhì ān liù. tài píng zhī shì, ér yún wú shì, shù kāi héng xuǎn, ér bù dé zhēn, shén kě fèn yě! qī
夫聖人純，賢者駁〔一〕，周公不求備〔二〕，四友不相兼〔三〕況末世乎？是故高祖所輔佐，光武所將相，不遂偽舉，不責兼行，〔四〕亡秦之所棄，王莽之所捐〔五〕，二祖任用以誅暴亂，成致治安〔六〕。太平之世，而雲無士，數開橫選，而不得真，甚可憤也！〔七〕

yī lùn héng míng yú piān yún: shì chēng shèng rén chún ér xián zhě bó. hàn shū méi fú chuán yún: yī sè chéng tǐ wèi zhī chún, bái hēi zá hé wèi zhī bó.
〔一〕論衡明雩篇云：「世稱聖人純而賢者駁。」漢書梅福傳云：「一色成體謂之純，白黑雜合謂之駁。」

èr lùn yǔ. duó àn: yǐ jiàn lùn róng piān.
〔二〕論語。○鐸按：已見論榮篇。

sān yǒu jiù zuò zhī, jù chuán gǎi. bó wù zhì yún: wén wáng sì yǒu: nán gōng kuò, sàn yí shēng, hóng yāo, tài diān. àn shàng shū dà chuán: wén wáng xū fù bēn còu xiān hòu yù wǔ wèi zhī sì lín, yǐ miǎn hū yǒu lǐ zhī hài, zhǐ cǐ sì rén, gù kǒng zǐ yǐ huí cì shī yóu nǐ zhī, zhāng huái zhù cǐ chuán jí yǐ sì yǒu shǔ kǒng zǐ, fēi yě. chūn qiū fán lù tiān dì zhī xíng piān yún: rèn qún chén wú suǒ qīn, ruò sì zhī zhī gè yǒu zhí yě. xīn yǔ huái lǜ piān yún: mù yǐ jīng míng, ěr yǐ zhǔ tīng, kǒu yǐ bié wèi, bí yǐ wén fāng, shǒu yǐ zhī chí, zú yǐ zhī xíng, gè shòu yī xìng, bù dé liǎng jiān. jiù zuò zhī, yì yì kě tōng, rán yǔ xià mò shì yún yún, wén yì bù hé, gù dìng cóng běn chuán.
〔三〕「友」舊作「肢」，據傳改。博物志云：「文王四友：南宮括，散宜生，閎夭，太顛。」按尚書大傳：「文王胥附、奔輳、先後、禦侮謂之四鄰，以免乎牖里之害」，指此四人，故孔子以回、賜、師、由擬之，章懷注此傳即以四友屬孔子，非也。春秋繁露天地之行篇云：「任群臣無所親，若四肢之各有職也。」新語懷慮篇云：「目以精明，耳以主聽，口以別味，鼻以聞芳，手以之持，足以之行，各受一性，不得兩兼。」舊作「肢」，義亦可通，然與下「末世」云云，文意不合，故定從本傳。

sì yǐn wén zi dà dào piān yún: tiān xià wàn shì, bù kě bèi néng. zé qí bèi néng yú yī rén, zé xián shèng qí yóu bìng zhū! shè yī rén néng bèi tiān xià zhī shì, zé qián hòu zuǒ yòu zhī yí, yuǎn jìn chí jí zhī xián, bì yǒu bù jiān zhě yān. gǒu yǒu bù jiān, yú zhì què yǐ. hòu hàn shū wéi biāo chuán yún: fū rén cái xíng, shǎo néng xiāng jiān.
〔四〕尹文子大道篇云：「天下萬事，不可備能。責其備能於一人，則賢聖其猶病諸！設一人能備天下之事，則前後左右之宜，遠近遲疾之閒，必有不兼者焉。苟有不兼，於治闕矣。」後漢書韋彪傳云：「夫人才行，少能相兼。」

wǔ juān jiù zuò sǔn.
〔五〕「捐」舊作「損」。

liù hàn shū wén dì jì: yuán nián, yǒu sī gù qǐng yuē: gǔ zhě yīn zhōu yǒu guó, zhì ān jiē qiě qiān suì. yán shī gǔ zhù: zhì ān, yán zhì lǐ ér qiě ān níng yě. jiǎ yì chuán yún: chén zhì ān zhī cè. duó àn: chéng zhì lián yòng, yì jiàn xià wén.
〔六〕漢書文帝紀：『元年，有司固請曰：「古者殷、周有國，治安皆且千歲。」』顏師古註：「治安，言治理而且安寧也。」賈誼傳云：「陳治安之策。」○鐸按：「成致」連用，亦見下文。

qī zhēn jiù zuò zhí. àn xù hàn shū wǔ xíng zhì liú zhāo zhù yǐn mǎ róng shàng shū yún: kǒng zǐ yuē: shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn rú qiū zhě yān. yǐ tiān xià zhī dà, sì hǎi zhī zhòng, yún wú ruò rén, chén yǐ wèi wū yǐ. yí tè xuǎn xiáng yù, shěn dé qí zhēn. yǔ yì yǔ cǐ tóng.
〔七〕「真」舊作「直」。按續漢書五行志劉昭注引馬融上書云：『孔子曰：「十室之邑，必有忠信如丘者焉。」以天下之大，四海之眾，雲無若人，臣以為誣矣。宜特選詳譽，審得其真。』語意與此同。

fū míng jūn zhī zhào yě ruò shēng, zhōng chén zhī hé yě dāng rú xiǎng yīng yī, zhǎng duǎn dà xiǎo, qīng zhuó jí xú, bì xiāng hè yě. shì gù qiú mǎ wèn mǎ, qiú lǘ wèn lǘ, qiú yīng wèn yīng, qiú máng wèn máng èr. yóu cǐ jiào lìng, zé shǎng fá bì yě.
夫明君之詔也若聲，忠臣之和也當如響應〔一〕，長短大小，清濁疾徐，必相和也。是故求馬問馬，求驢問驢，求鷹問鷹，求駹問駹〔二〕。由此教令，則賞罰必也。

yī xún zǐ qiáng guó piān yún: xià zhī hé shàng, pì zhī ruò xiǎng zhī yīng shēng, yǐng zhī xiàng xíng yě. xīn shū dà zhèng shàng piān yún: gù wèi rén jūn zhě, qí chū lìng yě qí rú shēng, shì mín xué zhī qí rú xiǎng. shuō wén yún: xiāng yě., yǐ yán duì yě. yīng yǔ tóng.
〔一〕荀子強國篇云：「下之和上，譬之若響之應聲，影之象形也。」新書大政上篇云：「故為人君者，其出令也其如聲，士民學之其如響。」說文云：「■相■也。■，以言對也。」「應」與「■」同。

èr yīng gài lí zhī wù. shuō wén yún: lǘ, shì mǎ zhǎng ěr. lí, mǎ shēn hēi sè. máng, mǎ miàn sǎng jiē bái yě. mǎ lǘ lí máng wèi yī wù, yòu yǐ mǎ lǘ wèi yī wù, lí máng wèi yī wù. mǎ lǘ yǐ xíng, lí máng yǐ sè yě. hàn shū xiōng nú chuán yún: xiōng nú qí, qí xī fāng jǐn bái, dōng fāng jǐn máng, běi fāng jǐn lí, nán fāng jǐn xīng mǎ. cǐ máng lí bìng jǔ zhī zhèng. yú yuè yún: yīng zì bù lún. máng zé réng jí mǎ zhī yī zhǒng, shàng jì yán mǎ, bù yīng xià yòu yán máng, yí jiē zì zhī wù. yīng dāng zuò jī, jī wù wèi, yīn gǎi wèi yīng yǐ. máng dāng zuò máng, wèi quǎn yě, shè shàng lǘ zì ér jiā mǎ páng ěr. mǎ lǘ yī lèi, jī quǎn yī lèi yě. duó àn: yú shuō máng wèi máng zhī jiā páng zì shì yě, ér yīng zì bù fán gǎi. yīng quǎn zhú bǔ zhì tù zhě, yì yī lèi yě.
〔二〕「鷹」蓋「驪」之誤。說文云：「驢，似馬長耳。驪，馬深黑色。駹，馬面顙皆白也。」馬、驢、驪、駹為一物，又以馬、驢為一物，驪、駹為一物。馬驢以形，驪、駹以色也。漢書匈奴傳云：「匈奴騎，其西方盡白，東方盡駹，北方盡驪，南方盡騂馬。」此駹、驪並舉之證。○俞樾云：『「鷹」字不倫。「駹」則仍即馬之一種，上既言馬，不應下又言「駹」，疑皆字之誤。「鷹」當作「雞」，「雞」誤為「●」，因改為「鷹」矣。「駹」當作「尨」，謂犬也，涉上「驢」字而加馬旁耳。馬、驢一類，雞、犬一類也。』○鐸按：俞說「駹」為「尨」之加旁字是也，而「鷹」字不煩改。鷹、犬逐捕雉兔者，亦一類也。

fū gāo lùn ér xiāng qī, bù ruò zhōng lùn ér chéng shí yī. qiě gōng yù yǐ shí èr, zhì jīn yǐ yán, zhuó jǐn yǐ yú, huàn bù yǐ huī sān. fū wù gù yǒu yǐ jiàn zhì guì, yǐ chǒu zhì hǎo zhě yǐ. zhì zhě qì qí suǒ duǎn ér cǎi qí suǒ zhǎng, yǐ zhì qí gōng, míng jūn yòng shì yì yóu shì yě sì. wù yǒu suǒ yí, bù fèi qí cái, kuàng yú rén hū?
夫高論而相欺，不若忠論而誠實〔一〕。且攻玉以石〔二〕，治金以鹽，濯錦以魚，浣布以灰〔三〕。夫物固有以賤治貴，以丑治好者矣。智者棄其所短而采其所長，以致其功，明君用士亦猶是也〔四〕。物有所宜，不廢其材，況於人乎？

yī hàn shū zhāng shì zhī chuán: wén dì yuē: bēi zhī wú shén gāo lùn. hán fēi zi bā jīng piān yún: rén chén zhōng lùn yǐ wén jiān. shuō yuàn shuō cóng piān yún: gāo yì ér bù kě jí, bù ruò bēi lùn zhī yǒu gōng yě.
〔一〕漢書張釋之傳：『文帝曰：「卑之毋甚高論。」』韓非子八經篇云：「人臣忠論以聞奸。」說苑說叢篇云：「高議而不可及，不若卑論之有功也。」

èr shī hè míng yún: tā shān zhī shí, kě yǐ gōng yù. huái nán zǐ shuō shān xùn yún: yù dài jiān zhū ér chéng qì, gāo yòu zhù: jiān zhū, gōng yù zhī shí. shuō wén zuò bèi zhū.
〔二〕詩鶴鳴云：「他山之石，可以攻玉。」淮南子說山訓云：「玉待礛諸而成器」，高誘註：「礛諸，攻玉之石。」說文作「備諸」。

sān yí lǐ sàng fú chuán yún: guān liù shēng wài bì, duàn ér fú huī. shì sàng lǐ yún: mì diàn yòng gōng bù, zhèng zhù: gōng bù, duàn zhuó huī zhì zhī bù yě. jì xī lǐ zhù: gōng bù, huī zhì zhī bù yě. lǐ jì shēn yī zhù: shēn yī zhě, yòng shí wǔ shēng bù duàn zhuó huī zhì. zá jì: jiā huī xī yě, shū yún: qǔ sī yǐ wèi bù, yòu jiā huī zhì zhī, zé yuē xī. kǎo gōng jì yún: shì liàn bó, yǐ lán wèi huī, wò chún qí bó, zhèng zhù: yǐ lán mù zhī huī jiàn shì qí bó yě. nèi zé yún: guān dài gòu, hé huī qǐng shù. yī shang gòu, hé huī qǐng huàn.
〔三〕儀禮喪服傳云：「冠六升外畢，鍛而弗灰。」士喪禮云：「冪奠用功布」，鄭註：「功布，鍛濯灰治之布也。」既夕禮註：「功布，灰治之布也。」禮記深衣註：「深衣者，用十五升布鍛濯灰治。」雜記：「加灰錫也」，疏云：「取緦以為布，又加灰治之，則曰錫。」考工記云：「●氏湅帛，以欄為灰，渥淳其帛」，鄭註：「以欄木之灰漸釋其帛也。」內則云：「冠帶垢，和灰請漱。衣裳垢，和灰請澣。」

sì guǎn zǐ xíng shì jiě yún: míng zhǔ zhī guān wù yě, rèn qí suǒ zhǎng, bù rèn qí suǒ duǎn, gù shì wú bù chéng, gōng wú bù lì. hòu hàn shū dì wǔ lún hòu zhǒng chuán yún: chūn qiū zhī yì, xuǎn rén suǒ zhǎng, qì qí suǒ duǎn.
〔四〕管子形勢解云：「明主之官物也，任其所長，不任其所短，故事無不成，功無不立。」後漢書第五倫後種傳云：「春秋之義，選人所長，棄其所短。」

fū xiū shēn shèn xíng yī, dūn fāng zhèng zhí, qīng lián jié bái èr, tián dàn wú wèi sān, huà zhī běn yě. yōu jūn āi mín, dú dǔ luàn yuán sì, hǎo shàn jí è wǔ, shǎng fá yán míng, zhì zhī cái yě. míng jūn jiān shàn ér liǎng nà zhī, è xíng zhī qì yě, wèi jīn yù bǎo zhèng zhī cái gāng tiě yòng. wú cǐ èr bǎo liù, gǒu wù zuò yì yǐ qiú míng, zhà jìng yǐ huò zhòng, zé bài sú shāng fēng qī. jīn shì mù xū zhě, cǐ wèi jiān bái bā. jiān bái zhī xíng, míng jūn suǒ zēng, ér wáng zhì suǒ bù qǔ jiǔ.
夫修身慎行〔一〕，敦方正直，清廉潔白〔二〕，恬淡無為〔三〕，化之本也。憂君哀民，獨睹亂原〔四〕，好善嫉惡〔五〕，賞罰嚴明，治之材也。明君兼善而兩納之，惡行之器也，為金玉寶政之材剛鐵用。無此二寶〔六〕，苟務作異以求名，詐靜以惑眾，則敗俗傷風〔七〕。今世慕虛者，此謂堅白〔八〕。堅白之行，明君所憎，而王制所不取〔九〕。

yī xiào jīng yún: xiū shēn shèn xíng, kǒng rǔ xiān yě.
〔一〕孝經云：「修身慎行，恐辱先也。」

èr lǚ shì chūn qiū lí sú lǎn yún: bù yī rén chén zhī xíng, jié bái qīng lián zhōng shéng, yù qióng yù róng.
〔二〕呂氏春秋離俗覽云：「布衣人臣之行，潔白清廉中繩，愈窮愈榮。」

sān zhuāng zi qū qiè piān wén.
〔三〕莊子胠篋篇文。

sì chūn qiū fán lù dù zhì piān yún: fán bǎi luàn zhī yuán, jiē chū xián yí xiān wēi, yǐ jiàn jìn shāo zhǎng zhì yú dà. wǔ háng xiāng shēng piān yún: zhāo rán dú jiàn cún wáng zhī jī, dé shī zhī yào, zhì luàn zhī yuán, yù jìn wèi rán zhī qián. yán tiě lùn shēn hán piān yún: sāi luàn yuán ér tiān xià zhì.
〔四〕春秋繁露度制篇云：「凡百亂之源，皆出嫌疑纖微，以漸寖稍長至於大。」五行相生篇云：「昭然獨見存亡之機，得失之要，治亂之源，豫禁未然之前。」鹽鐵論申韓篇云：「塞亂源而天下治。」

wǔ hàn shū dòu yīng chuán: jiè fú yuē: jūn hóu zī xìng, xǐ shàn jí è. yán shī gǔ zhù: xǐ, hǎo yě.
〔五〕漢書竇嬰傳：『借福曰：「君侯資性，喜善疾惡。」』顏師古註：「喜，好也。」

liù è xíng yǐ xià, wén yǒu tuō wù.
〔六〕「惡行」以下，文有脫誤。

qī huái nán zǐ qí sú xùn yún: jīn wěi yǐ huò shì, kàng xíng yǐ wéi zhòng, shèng rén bù yǐ wèi mín sú. hàn shū shī dān chuán āi dì cè miǎn dān yún: zhèn jí fū bǐ zhōu zhī tú, xū wěi huài huà, jìn yǐ chéng sú. xù chuán xù huò zhí chuán yún: hóu fú yù shí, bài sú shāng huà.
〔七〕淮南子齊俗訓云：「矜偽以惑世，伉行以違眾，聖人不以為民俗。」漢書師丹傳哀帝策免丹云：「朕疾夫比周之徒，虛偽壞化，寖以成俗。」敘傳敘貨殖傳云：「侯服玉食，敗俗傷化。」

bā gōng sūn lóng zi yǒu jiān bái piān. shǐ jì píng yuán jūn chuán yún: gōng sūn lóng shàn wèi jiān bái zhī biàn. zhuāng zi qiū shuǐ piān: gōng sūn lóng wèn yú wèi móu yuē: lóng shǎo xué xiān shēng zhī dào, zhǎng ér míng rén yì zhī xíng, hé tóng yì, lí jiān bái, rán bù rán, kě bù kě, kùn bǎi jiā zhī zhī, qióng zhòng kǒu zhī biàn. qí wù lùn yún: yǐ jiān bái zhī mèi zhōng, shì wén: sī mǎ yún: wèi jiān shí bái mǎ zhī biàn yě.
〔八〕公孫龍子有堅白篇。史記平原君傳云：「公孫龍善為堅白之辯。」莊子秋水篇：『公孫龍問於魏牟曰：「龍少學先生之道，長而明仁義之行，合同異，離堅白，然不然，可不可，困百家之知，窮眾口之辯。」』齊物論云：「以堅白之昧終」，釋文：『司馬云：「謂堅石、白馬之辯也。」』

jiǔ lǐ jì wáng zhì yún: xíng wěi ér jiān, yán wěi ér biàn, xué fēi ér bó, shùn fēi ér zé, yǐ yí zhòng, shā.
〔九〕禮記王制云：「行偽而堅，言偽而辨，學非而博，順非而澤，以疑眾，殺。」

shì gù xuǎn xián gòng shì, bì kǎo hé qí qīng sù yī, jù shí ér yán, qí yǒu xiǎo cī èr, wù qiáng yī shì sān, yǐ zhuàng xū shēng sì. yī néng zhī shì, gè gòng suǒ zhǎng wǔ, chū chù mò yǔ liù, wù qiáng xiāng jiān, zé xiāo cáo zhōu hán zhī lùn qī, hé zú dé yǐ bā? wú dèng liáng dòu zhī tú jiǔ, ér zhì shí yī. gè yǐ suǒ yí, liàng cái shòu rèn yī yī, zé shù guān wú kuàng yī èr, xìng gōng kě chéng, tài píng kě zhì, qí lín kě zhēn yī sān.
是故選賢貢士，必考核其清素〔一〕，據實而言，其有小疵〔二〕，勿強衣飾〔三〕，以壯虛聲〔四〕。一能之士，各貢所長〔五〕，出處默語〔六〕，勿強相兼，則蕭、曹、周、韓之論〔七〕，何足得矣〔八〕？吳、鄧、梁、竇之徒〔九〕，而致十〔一０〕。各以所宜，量材授任〔一一〕，則庶官無曠〔一二〕，興功可成，太平可致，麒麟可臻〔一三〕。

yī qīng dāng zuò qíng. shǐ jì cài zé chuán: yīng hóu yún: pī fù xīn, shì qíng sù. zhì yào zài shī zi fēn piān yún: wéi qíng jiàn sù, zé shì fēi bù bì.
〔一〕「清」當作「情」。史記蔡澤傳：『應侯云：「披腹心，示情素。」』治要載尸子分篇云：「違情見素，則是非不蔽。」

èr yì xì cí shàng chuán yún: huǐ lìn zhě, yán hū qí xiǎo cī yě. hàn shū píng dì jì zhào yuē: bù yǐ xiǎo cī fáng dà cái.
〔二〕易繫辭上傳云：「悔吝者，言乎其小疵也。」漢書平帝紀詔曰：「不以小疵妨大材。」

sān fāng yán yún: fán xiāng bèi shì yì yuē jiǎng. yī shì yóu bèi shì yě. hòu hàn shū huáng qióng chuán yún: liáng jì qián hòu suǒ tuō pì zhào, yī wú suǒ yòng. suī yǒu shàn rén, ér wèi jì suǒ shì jǔ zhě, yì bù jiā mìng.
〔三〕方言云：「凡相被飾亦曰獎。」「衣飾」猶「被飾」也。後漢書黃瓊傳云：「梁冀前後所託辟召，一無所用。雖有善人，而為冀所飾舉者，亦不加命。」

sì hán fēi zi liù fǎn piān yún: shì zhǔ tīng xū shēng ér lǐ zhī. hòu hàn shū huáng qióng chuán lǐ gù yí qióng shū yún: sú lùn jiē yán chù shì chún dào xū shēng.
〔四〕韓非子六反篇云：「世主聽虛聲而禮之。」後漢書黃瓊傳李固遺瓊書云：「俗論皆言處士純盜虛聲。」

wǔ huái nán zǐ zhǔ shù xùn yún: yǒu yī néng zhě fú yī shì. hàn shū bǐng jí chuán yún: shì wáng bù kě róng, néng gè yǒu suǒ zhǎng. shuō yuàn jūn dào piān yún: jūn shǐ chén zì gòng qí néng, zé wàn yī zhī bù shī yǐ.
〔五〕淮南子主術訓云：「有一能者服一事。」漢書丙吉傳云：「士亡不可容，能各有所長。」說苑君道篇云：「君使臣自貢其能，則萬一之不失矣。」

liù yì xì cí shàng chuán: zǐ yuē: jūn zǐ zhī dào, huò chū huò chù, huò mò huò yǔ.
〔六〕易繫辭上傳：『子曰：「君子之道，或出或處，或默或語。」』

qī lùn dāng zuò lún. xiāo hé cáo cān zhōu bó hán xìn, bìng jiàn shǐ jì. duó àn: běn chuán zuò lún.
〔七〕「論」當作「倫」。蕭何、曹參、周勃、韓信，並見史記。○鐸按：本傳作「倫」。

bā dé yǐ gài zhuān měi zhī é. duó àn: cǐ wèi bù nán dé, zuò hé zú zhuān měi, zé fēi qí běn zhǐ.
〔八〕「得矣」蓋「專美」之訛。○鐸按：此謂不難得，作「何足專美」，則非其本旨。

jiǔ wú hàn dèng yǔ liáng tǒng dòu róng, bìng jiàn hòu hàn shū.
〔九〕吳漢、鄧禹、梁統、竇融，並見後漢書。

yī shí dāng zuò yě, ér zhì shàng gài tuō èr zì. chǔ cè: mò áo zi huá yuē: ruò jūn wáng chéng hǎo xián, cǐ wǔ chén zhě, jiē kě dé ér zhì zhī. cǐ huò jí kě dé ér zhì sì zì.
〔一０〕「十」當作「也」，「而致」上蓋脫二字。楚策：『莫敖子華曰：「若君王誠好賢，此五臣者，皆可得而致之。」』此或即「可得而致」四字。

yī yī hàn shū dǒng zhòng shū chuán yún: liàng cái ér shòu guān.
〔一一〕漢書董仲舒傳云：「量材而授官。」

yī èr shū táo mó.
〔一二〕書■陶謨。

yī sān shī lín zhī zhǐ shū yǐn zhèng kāng chéng dá zhāng yì yún: zhōu zhī shèng dé, guān jū huà xíng zhī shí, gōng zǐ huà zhī, jiē xìn hòu yǔ lǐ hé, gǔ tài píng zhì lín zhī shí, bù néng guò yě. cǐ yán tài píng zhì lín, gài yì yòng shī yì yǐ. duó àn: chéng zhēn, gēng zhēn hé yùn.
〔一三〕詩麟之趾疏引鄭康成答張逸云：「周之盛德，關雎化行之時，公子化之，皆信厚與禮合，古太平致麟之時，不能過也。」此言「太平致麟」，蓋亦用詩誼矣。○鐸按：成、臻，耕、真合韻。

qiě yàn xiǎo, qí wèi bēi, rán zhāo wáng shàng néng zhāo jí tā guó zhī yīng jùn, xìng zhū bào luàn, chéng zhì zhì qiáng yī. jīn hàn tǔ zhī guǎng bó, tiān zǐ zūn míng, ér céng wú yī liáng chén, cǐ chéng bù mǐn zhào lí zhī chóu kǔ èr, bù jí xián rén zhī zuǒ zhì ěr. kǒng zǐ yuē: wèi zhī sī yě, fū hé yuǎn zhī yǒu sān? zhōng liáng zhī lì chéng yì de yě sì, gù shèng wáng yù zhī bù ěr.
且燕小，其位卑，然昭王尚能招集他國之英俊，興誅暴亂，成致治強〔一〕。今漢土之廣博，天子尊明，而曾無一良臣，此誠不愍兆黎之愁苦〔二〕，不急賢人之佐治爾。孔子曰：「未之思也，夫何遠之有〔三〕？」忠良之吏誠易得也〔四〕，顧聖王欲之不爾。

yī shǐ jì yàn shì jiā yún: yàn zhāo wáng jí wèi, bēi shēn hòu bì yǐ zhāo xián zhě. lè yì zì wèi wǎng, zōu yǎn zì qí wǎng, jù xīn zì zhào wǎng, shì zhēng qū yàn. yú shì suì yǐ lè yì wèi shàng jiāng jūn, yǔ qín chǔ sān jìn hé móu yǐ fá qí, jǐn qǔ qí bǎo, shāo qí gōng shì zōng miào. qí chéng zhī bù xià zhě, dú wéi liáo jǔ jí mò, qí yú jiē shǔ yàn. hàn shū xù chuán yún: zhāo jí yīng jùn, yán shī gǔ zhù: jí yǔ jí tóng.
〔一〕史記燕世家云：「燕昭王即位，卑身厚幣以招賢者。樂毅自魏往，鄒衍自齊往，劇辛自趙往，士爭趨燕。於是遂以樂毅為上將軍，與秦、楚、三晉合謀以伐齊，盡取其寶，燒其宮室宗廟。齊城之不下者，獨惟聊、莒、即墨，其餘皆屬燕。」漢書敘傳云：「招輯英俊」，顏師古註：『「輯」與「集」同。』

èr hàn shū wáng mǎng chuán yún: qī yú ān zhào lí yǐ. kǔ zì jiù kōng, jù chéng běn.
〔二〕漢書王莽傳云：「期於安兆黎矣。」「苦」字舊空，據程本。

sān lùn yǔ. duó àn: cǐ yǐn kǒng zǐ yǔ yǐ zhèng rén jūn dì bù qiú xián, qiú zé hé yuǎn zhī yǒu? máo qí líng lùn yǔ jī qiú piān jù běn chuán shān jié zhī wén, wèi cǐ zhèng yǐ guì jiàn hǎo chǒu zhǎng duǎn qīng zhuó xiāng fǎn ér shí xiāng chéng, yǐ jiàn sī fǎn zhī yì, guāi jié xìn běn zhǐ yǐ.
〔三〕論語。○鐸按：此引孔子語以證人君第不求賢，求則何遠之有？毛奇齡論語稽求篇據本傳刪節之文，謂「此正以貴賤、好醜、長短、清濁相反而實相成，以見思反之義」，乖節信本旨矣。

sì chéng shí qī nián zuǒ chuán yún: néng yǔ zhōng liáng, jí shú dà yān? hòu hàn shū xún lì wáng huàn chuán dèng tài hòu zhào yuē: fū zhōng liáng zhī lì, guó jiā suǒ yǐ wèi lǐ yě. qiú zhī shén qín, dé zhī zhì guǎ.
〔四〕成十七年左傳云：「能與忠良，吉孰大焉？」後漢書循吏王渙傳鄧太后詔曰：「夫忠良之吏，國家所以為理也。求之甚勤，得之至寡。」