guó yǐ xián xìng, yǐ chǎn shuāi, jūn yǐ zhōng ān, yǐ jì wēi èr. cǐ gǔ jīn zhī cháng lùn, ér shì suǒ gòng zhī yě. rán shuāi guó wēi jūn jì zhǒng bù jué zhě sān, qǐ shì wú zhōng xìn zhèng zhí zhī shì zāi? chéng kǔ zhōng xìn zhèng zhí zhī dào bù de xíng ěr.
国以贤兴,以谄衰,君以忠安,以忌危〔二〕。此古今之常论,而世所共知也。然衰国危君继踵不绝者〔三〕,岂世无忠信正直之士哉?诚苦忠信正直之道不得行尔。
yī duó àn: dōng hàn, qiú gòng bù xiāng chèn, míng shí bù xiāng fù. cǐ piān tòng gòng shì bù yī zhì gàn, kōng zào xū měi, jì yǔ kǎo jī xiāng fā, ér yóu fèn yú zé bèi qiú quán, shì xián nán fù yǒu jìn yǐ.
〔一〕○铎按:东汉,求贡不相称,名实不相副。此篇痛贡士不依质干,空造虚美,既与考绩相发,而尤愤于责备求全,视贤难复有进矣。
èr wáng xiān shēng yún:'" jì" dāng yī běn chuán zuò" nìng".' jì péi àn" nìng" zì shì yě. hàn shū jīng fáng chuán yún:' fáng cháng yàn jiàn, wèn shàng yuē:" yōu lì zhī jūn hé yǐ wēi? suǒ rèn zhě hé rén yě?" shàng yuē:" jūn bù míng, ér suǒ rèn zhě qiǎo nìng."'
〔二〕王先生云:‘“忌”当依本传作“佞”。’继培按“佞”字是也。汉书京房传云:‘房尝宴见,问上曰:“幽、厉之君何以危?所任者何人也?”上曰:“君不明,而所任者巧佞。”’
sān yǐn wén zi dà dào piān yún:" wēi wáng jì zhǒng."
〔三〕尹文子大道篇云:“危亡继踵。”
fū shí bù zhī xián, bì yǒu mào cǎo, shí shì zhī yì, bì yǒu jùn shì yī. xián cái zhī shēng, rì yuè xiàng shǔ, wèi cháng fá jué. shì gù luàn yīn yǒu sān rén èr, xiǎo wèi duō jūn zǐ sān. yǐ hàn zhī guǎng bó, shì mín zhī zhòng duō sì, cháo tíng zhī qīng míng, shàng xià zhī xiū zhì wǔ, ér guān wú zhí lì, wèi wú liáng chén. cǐ fēi jīn shì zhī wú xián yě, nǎi xián zhě fèi gù ér bù dé dá yú shèng zhǔ zhī cháo ěr liù.
夫十步之闲,必有茂草,十室之邑,必有俊士〔一〕。贤材之生,日月相属,未尝乏绝。是故乱殷有三仁〔二〕,小卫多君子〔三〕。以汉之广博,士民之众多〔四〕,朝廷之清明,上下之修治〔五〕,而官无直吏,位无良臣。此非今世之无贤也,乃贤者废锢而不得达于圣主之朝尔〔六〕。
yī shuō yuàn tán cóng piān yún:" shí bù zhī zé, bì yǒu xiāng cǎo, shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng shì."
〔一〕说苑谈丛篇云:“十步之泽,必有香草,十室之邑,必有忠士。”
èr lún yǔ.
〔二〕论语。
sān xiāng niàn jiǔ nián zuǒ zhuàn. duó àn: zhuāng niàn bā nián gǔ liáng zhuàn:" wèi xiǎo qí dà." chéng sān nián zuǒ zhuàn dù zhù:" chūn qiū shí yǐ qiáng ruò wèi dà xiǎo, gù wèi suī hóu jué, yóu wèi xiǎo guó."
〔三〕襄廿九年左传。○铎按:庄廿八年谷梁传:“卫小齐大。”成三年左传杜注:“春秋时以强弱为大小,故卫虽侯爵,犹为小国。”
sì" duō" zì jiù kōng, jù chéng běn bǔ. hàn shū méi fú chuán yún:" fū yǐ sì hǎi zhī guǎng, shì mín zhī shù, néng yán zhī lèi zhì zhòng duō yě." běn chuán" hàn" shàng yǒu" dà" zì. àn xià wén yún:" jīn hàn tǔ zhī guǎng bó." jí jiù piān yún:" hàn dì guǎng dà, wú bù róng shèng."
〔四〕“多”字旧空,据程本补。汉书梅福传云:“夫以四海之广,士民之数,能言之类至众多也。”本传“汉”上有“大”字。按下文云:“今汉土之广博。”急就篇云:“汉地广大,无不容盛。”
wǔ shī dà míng yún:" huì cháo qīng míng." hàn shū wǔ bèi chuán yún:" bèi qiè guān cháo tíng, jūn chén fù zǐ fū fù cháng yòu zhī xù jiē dé qí lǐ. shàng zhī jǔ cuò, zūn gǔ zhī dào. fēng sú jì gāng, wèi yǒu suǒ quē. suī wèi jí gǔ tài píng shí, rán yóu wèi zhì yě."
〔五〕诗大明云:“会朝清明。”汉书伍被传云:“被窃观朝廷,君臣、父子、夫妇、长幼之序皆得其理。上之举错,遵古之道。风俗纪纲,未有所缺。虽未及古太平时,然犹为治也。”
liù hàn shū zhū yún chuán yún:" fèi gù zhōng yuán dì zhī shì." àn chéng èr nián zuǒ zhuàn yún:" zi fǎn qǐng yǐ zhòng bì gù zhī", dù zhù:" jìn gù wù lìng shì."
〔六〕汉书朱云传云:“废锢终元帝之世。”按成二年左传云:“子反请以重币锢之”,杜注:“禁锢勿令仕。”
fū zhì dào zhě shǎo yǒu, zhú sú zhě duō chóu. shì yǐ jǔ shì duō dǎng ér yòng sī, jìng bǐ zhì ér xíng qū huá yī. gòng shì zhě, fēi fù yī qí zhì gàn, zhǔn qí cái xíng yě, zhí xū zào kōng měi, sǎo dì dòng shuō. zé néng zhě ér shū zhī, gōng qīng cì shǐ yuàn cóng shì, mào cái xiào lián qiě èr bǎi yuán èr. lì chá qí zhuàng, dé móu yán yuān bo rǎn sān, zuì qí xíng néng sì, duō bù jí zhōng wǔ. chéng shǐ jiē rú zhuàng wén, zé shì wèi suì dé dà xián èr bǎi yě. rán zé zāi yì hé wèi jī? liù cǐ fēi qí shí zhī xiào qī.
夫志道者少友,逐俗者多俦。是以举世多党而用私,竞比质而行趋华〔一〕。贡士者,非复依其质干,准其材行也,直虚造空美,扫地洞说。择能者而书之,公卿刺史掾从事,茂才孝廉且二百员〔二〕。历察其状,德侔颜渊、卜、冉〔三〕,最其行能〔四〕,多不及中〔五〕。诚使皆如状文,则是为岁得大贤二百也。然则灾异曷为讥?〔六〕此非其实之效〔七〕。
yī chuán zuò" péng dǎng yòng sī, bèi shí qū huá". àn hán fēi zǐ gū fèn piān yún:" chén lì zài péng dǎng yòng sī." hàn shū huò zhí chuán xù yún:" wěi mín bèi shí ér yào míng." cǐ yǐ" péng" wèi" duō", yǐ" bèi shí" wèi" bǐ zhì", bìng wù." xíng" zì yì yí yǎn. chéng běn yòu wù" yòng" wèi" péng". gǔ shū duō péng yòng sān zì wǎng wǎng xiāng luàn, zhàn guó cè hán gōng zhòng péng, yì zuò hán chǐ, shǐ jì gān mào chuán zuò gōng zhòng chǐ, hàn shū gǔ jīn rén biǎo yòu zuò gōng zhōng yòng. huò qù bìng chuán:" xiào wèi pū duō yǒu gōng, fēng wèi huī qú hóu." yán shī gǔ yuē:' gōng chén hóu biǎo zuò pū péng. jīn cǐ zuò" duō", zhuǎn xiě zhě wù yě.' èr shì zhèng yǔ cǐ lèi. duó àn: míng àn piān:" ér duō bǐ zhōu zé fǎ luàn"," duō" yì" péng" é.
〔一〕传作“朋党用私,背实趋华”。按韩非子孤愤篇云:“臣利在朋党用私。”汉书货殖传序云:“伪民背实而要名。”此以“朋”为“多”,以“背实”为“比质”,并误。“行”字亦疑衍。程本又误“用”为“朋”。古书多、朋、用三字往往相乱,战国策韩公仲朋,亦作韩侈,史记甘茂传作公仲侈,汉书古今人表又作公中用。霍去病传:“校尉仆多有功,封为辉渠侯。”颜师古曰:‘功臣侯表作仆朋。今此作“多”,转写者误也。’二事正与此类。○铎按:明闇篇:“而多比周则法乱”,“多”亦“朋”讹。
èr tōng diǎn shí sān yún:" hòu hàn guāng wǔ shí èr nián, zhào sān gōng jǔ mào cái gè yī rén, lián lì gè yī rén. zuǒ yòu jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén. guāng lù suì jǔ láng mào cái sì háng gè yī rén, chá lián lì sān rén. zhōng èr qiān dàn suì jǔ lián lì gè yī rén, tíng wèi dà sī nóng gè èr rén. jiāng bīng jiāng jūn suì chá lián lì gè èr rén. jiān yù shǐ sī lì zhōu mù suì jǔ mào cái gè yī rén." xù hàn shū bǎi guān zhì liú zhāo zhù zài cǐ zhào chēng hàn guān mù lù yún. àn hòu hàn shū zhāng dì jì jiàn chū yuán nián zhào yún:" mào cái xiào lián, suì yǐ bǎi shù." dīng hóng chuán zài hé dì shí dìng jùn jǔ xiào lián zhī shù, tōng diǎn yǐn zhī, zhù yún:" tuī hé dāng shí hù kǒu, yī suì suǒ gòng, bù guò èr bǎi yú rén." hóng chuán yǔ xiáng shí biān piān zhù.
〔二〕通典十三云:“后汉光武十二年,诏三公举茂才各一人,廉吏各一人。左右将军岁察廉吏各二人。光禄岁举郎、茂才、四行各一人,察廉吏三人。中二千石岁举廉吏各一人,廷尉、大司农各二人。将兵将军岁察廉吏各二人。监御史、司隶、州牧岁举茂才各一人。”续汉书百官志刘昭注载此诏称汉官目录云。按后汉书章帝纪建初元年诏云:“茂才、孝廉,岁以百数。”丁鸿传载和帝时定郡举孝廉之数,通典引之,注云:“推核当时户口,一岁所贡,不过二百余人。”鸿传语详实边篇注。
sān àn hàn shí bǎo jǔ rén jiē yǒu zhuàng. hòu hàn shū zhū fú chuán zhāng huái zhù yǐn hàn guān yí bó shì jǔ zhuàng yún:" shēng shì ài jìng, sàng méi rú lǐ. tōng yì shàng shū xiào jīng lún yǔ, jiān zōng zǎi jí, qióng wēi chǎn ào. yǐn jū lè dào, bù qiú wén dá. shēn wú jīn yí gù jí. sà liù shǔ bù yǔ yāo è jiāo tōng, wáng hóu shǎng cì. xíng yīng sì kē, jīng rèn bó shì. xià yán mǒu guān mǒu jiǎ bǎo jǔ." tā zhuàng dāng lèi cǐ." qióng wēi chǎn ào" xià, tōng diǎn shí sān yǒu" shī shì mǒu guān, jiàn shòu mén tú wǔ shí wǔ rén yǐ shàng". lún yǔ yún:" dé xíng: yán yuān, mǐn zi qiān, rǎn bó niú, zhòng gōng." huái nán zǐ jīng shén xùn yún:" yán huí jì lù zi xià rǎn bó niú, kǒng zǐ zhī tōng xué yě."
〔三〕按汉时保举人皆有状。后汉书朱浮传章怀注引汉官仪博士举状云:“生事爱敬,丧没如礼。通易、尚书、孝经、论语,兼综载籍,穷微阐奥。隐居乐道,不求闻达。身无金痍痼疾。卅六属不与妖恶交通,王侯赏赐。行应四科,经任博士。下言某官某甲保举。”他状当类此。“穷微阐奥”下,通典十三有“师事某官,见授门徒五十五人以上”。论语云:“德行:颜渊,闵子骞,冉伯牛,仲弓。”淮南子精神训云:“颜回、季路、子夏、冉伯牛,孔子之通学也。”
sì hàn shū gōng sūn hóng chuán yún:" chén hóng xíng néng bù zú yǐ chēng." hòu hàn shū hé dì jì yǒng yuán wǔ nián zhào yuē:" xuǎn jǔ liáng cái, wéi zhèng zhī běn. kē bié xíng néng, bì yóu xiāng qū." àn" kē bié xíng néng", jí zhōu lǐ xiāng dài fū zhí suǒ wèi" kǎo qí dé háng dào yì ér xīng xián zhě néng zhě", zhèng sī nóng yún:" xīng xián zhě, wèi ruò jīn jǔ xiào lián xīng néng zhě, wèi ruò jīn jǔ mào cái." hàn shū zhōu bó chuán yán shī gǔ zhù:" zuì zhě, fán yě."
〔四〕汉书公孙弘传云:“臣弘行能不足以称。”后汉书和帝纪永元五年诏曰:“选举良才,为政之本。科别行能,必由乡曲。”按“科别行能”,即周礼乡大夫职所谓“考其德行道艺而兴贤者能者”,郑司农云:“兴贤者,谓若今举孝廉;兴能者,谓若今举茂才。”汉书周勃传颜师古注:“最者,凡也。”
wǔ hàn shū lǐ guǎng chuán yún:" xiào wèi yǐ xià, cái néng bù jí zhōng." yán shī gǔ zhù:" zhōng, wèi zhōng yōng zhī rén yě." shǐ jì zuò" cái néng bù jí zhōng rén".
〔五〕汉书李广传云:“校尉以下,材能不及中。”颜师古注:“中,谓中庸之人也。”史记作“才能不及中人”。
liù" jī" jiù zuò" jī". hàn shū dǒng zhòng shū chuán yún:" chūn qiū zhī suǒ jī, zāi hài zhī suǒ jiā yě. chūn qiū zhī suǒ è, guài yì zhī suǒ shī yě." jīng fáng chuán yún:" gǔ dì wáng yǐ gōng jǔ xián, zé wàn huà chéng, ruì yīng zhe. mò shì yǐ huǐ yù qǔ rén, gù gōng yè fèi ér zhì zāi yì. yí lìng bǎi guān gè shì qí gōng, zāi yì kě xī." cǐ wén dà zhǐ rú fáng suǒ yán.
〔六〕“讥”旧作“饥”。汉书董仲舒传云:“春秋之所讥,灾害之所加也。春秋之所恶,怪异之所施也。”京房传云:“古帝王以功举贤,则万化成,瑞应着。末世以毁誉取人,故功业废而致灾异。宜令百官各试其功,灾异可息。”此文大恉如房所言。
qī hàn shū wèi xiāng chuán yún:" jīn jùn guó shǒu xiāng, duō bù shí xuǎn, fēng sú yóu báo, shuǐ hàn bù shí." hòu hàn shū shùn dì jì yáng jiā yuán nián zhào yuē:" xián zhě yǐ lái, lì zhèng bù qín, gù zāi jiù lǚ zhēn, dào zéi duō yǒu. tuì shěng suǒ yóu, jiē yǐ xuǎn jǔ bù shí, guān fēi qí rén. shì yǐ tiān xīn wèi dé, rén qíng duō yuàn."
〔七〕汉书魏相传云:“今郡国守相,多不实选,风俗尤薄,水旱不时。”后汉书顺帝纪阳嘉元年诏曰:“闲者以来,吏政不勤,故灾咎屡臻,盗贼多有。退省所由,皆以选举不实,官非其人。是以天心未得,人情多怨。”
fū shuō liáng fàn shí ròu yī, yǒu hǎo yú miàn mù èr, ér bù ruò lì zī lí zhēng zhī kě shí yú kǒu yě sān. tú xī shī máo qiáng, yǒu sì yuè yú xīn wǔ, ér bù ruò chǒu qī lòu qiè zhī kě yù yú qián yě. xū zhāng gāo yù liù, qiáng bì cī xiá qī, yǐ xiāng kuáng yào bā, yǒu kuài yú ěr jiǔ, ér bù ruò zhōng xuǎn shí xíng kě rèn yú guān yě. zhōu xiǎn jū shí, yī gù sū qín yī yī yàn kuài lì xū yù, gù ràng zǐ zhī yī èr, jiē shě shí tīng shēng, ǒu wa zhī guò yě yī sān.
夫说粱饭食肉〔一〕,有好于面目〔二〕,而不若粝粢藜烝之可食于口也〔三〕。图西施、毛嫱,有〔四〕悦于心〔五〕,而不若丑妻陋妾之可御于前也。虚张高誉〔六〕,强蔽疵瑕〔七〕,以相诳耀〔八〕,有快于耳〔九〕,而不若忠选实行可任于官也。周显拘时,〔一0〕故苏秦〔一一〕;燕哙利虚誉,故让子之〔一二〕,皆舍实听声,呕哇之过也〔一三〕。
yī hàn shū wáng mǎng chuán yún:' wáng yè shì suǒ mài liáng fàn ròu gēng, chí rù shì mǎng yuē:" jū mín shí, xián rú cǐ."'
〔一〕汉书王莽传云:‘王业市所卖粱饭肉羹,持入视莽曰:“居民食,咸如此。”’
èr wáng xiān shēng yún:' cǐ yǔ yǔ xià" yǒu yuè yú xīn" jù dāng hù yì," miàn" zì yǎn.' jì péi àn: huái nán zǐ shuō lín xùn yún:" jiā rén bù tóng tǐ, měi rén bù tóng miàn, ér jiē yuè yú mù."
〔二〕王先生云:‘此语与下“有悦于心”句当互易,“面”字衍。’继培按:淮南子说林训云:“佳人不同体,美人不同面,而皆悦于目。”
sān bái hǔ tōng jiàn zhēng piān yún:" lí zhēng bù shú."" lí" jí" lí" zhī shěng.
〔三〕白虎通谏诤篇云:“黎蒸不熟。”“黎”即“藜”之省。
sì" yǒu" jiù zuò" kě".
〔四〕“有”旧作“可”。
wǔ guǎn zǐ xiǎo chēng piān yún:" máo qiáng xī shī, tiān xià zhī měi rén yě." huái nán zǐ shuō shān xùn yún:" huà xī shī zhī miàn, měi ér bù kě shuō." lùn héng yán dú piān yún:" hǎo nǚ shuō xīn."
〔五〕管子小称篇云:“毛嫱、西施,天下之美人也。”淮南子说山训云:“画西施之面,美而不可说。”论衡言毒篇云:“好女说心。”
liù běi táng shū chāo wǔ shí sì yǐn dōng guān hàn jì yún:" dèng bào qiān dà jiàng, gōng wú xū zhāng zhī shàn."
〔六〕北堂书钞五十四引东观汉纪云:“邓豹迁大匠,工无虚张之缮。”
qī xī qī nián zuǒ zhuàn yún:" bù nǚ cī xiá."
〔七〕僖七年左传云:“不女疵瑕。”
bā hàn shū xuān yuán liù wáng chuán:" zhāng bó cháng yù kuáng yào huái nán wáng." yuán hòu chuán:" mǎng rì kuáng yào tài hòu." wáng mǎng chuán:" suǒ yǐ kuáng yào mèi shì tài hòu, xià zhì páng cè zhǎng yù, fāng gù wàn duān." yòu yún:" yù yǐ kuáng yào bǎi xìng."" yào" yǔ" yào" tóng.
〔八〕汉书宣元六王传:“张博常欲诳耀淮南王。”元后传:“莽日诳耀太后。”王莽传:“所以诳耀媚事太后,下至旁侧长御,方故万端。”又云:“欲以诳耀百姓。”“耀”与“耀”同。
jiǔ hàn shū xī fū gōng chuán yún:" biàn kǒu kuài ěr, qí shí wèi kě cóng."
〔九〕汉书息夫躬传云:“辩口快耳,其实未可从。”
yī" shí" xià tuō yī zì.
〔一0〕“时”下脱一字。
yī yī" gù" xià tuō yī zì, yí shì" shū"," shū" yǔ" sū" shēng xiāng shè ér shī zhī. shǐ jì sū qín chuán yún:" qiú shuō zhōu xiǎn wáng. xiǎn wáng zuǒ yòu sù xí zhī sū qín, jiē shǎo zhī. fú xìn."
〔一一〕“故”下脱一字,疑是“疏”,“疏”与“苏”声相涉而失之。史记苏秦传云:“求说周显王。显王左右素习知苏秦,皆少之。弗信。”
yī èr shǐ jì yàn shì jiā.
〔一二〕史记燕世家。
yī sān huái nán zǐ zhǔ shù xùn yún:" tiān xià duō xuàn yú míng shēng ér guǎ chá qí shí, shì gù chù rén yǐ yù zūn, ér yóu zhě yǐ biàn xiǎn." liè zǐ shuō fú piān yún:' yuán jīng mù è yú dào, hú fù zhī dào xià hú cān yǐ bǔ zhī. yuán jīng mù sān bù ér hòu néng shì, yuē:" xī! rǔ fēi dào yé? wú yì bù shí zi zhī shí yě." liǎng shǒu jù dì ér ōu zhī. hú fù zhī rén zé dào yǐ, ér shí fēi dào yě. yǐ rén zhī dào, yīn wèi shí wèi dào ér bù gǎn shí, shì shī míng shí zhě yě.'" ōu" yǔ" ǒu" tóng.
〔一三〕淮南子主术训云:“天下多眩于名声而寡察其实,是故处人以誉尊,而游者以辩显。”列子说符篇云:‘爰旌目饿于道,狐父之盗下壶餐以哺之。爰旌目三餔而后能视,曰:“嘻!汝非盗耶?吾义不食子之食也。”两手据地而欧之。狐父之人则盗矣,而食非盗也。以人之盗,因谓食为盗而不敢食,是失名实者也。’“欧”与“呕”同。
fū shèng rén chún, xián zhě bó yī, zhōu gōng bù qiú bèi èr, sì yǒu bù xiāng jiān sān kuàng mò shì hū? shì gù gāo zǔ suǒ fǔ zuǒ, guāng wǔ suǒ jiàng xiàng, bù suí wěi jǔ, bù zé jiān xíng, sì wáng qín zhī suǒ qì, wáng mǎng zhī suǒ juān wǔ, èr zǔ rèn yòng yǐ zhū bào luàn, chéng zhì zhì ān liù. tài píng zhī shì, ér yún wú shì, shù kāi héng xuǎn, ér bù dé zhēn, shén kě fèn yě! qī
夫圣人纯,贤者驳〔一〕,周公不求备〔二〕,四友不相兼〔三〕况末世乎?是故高祖所辅佐,光武所将相,不遂伪举,不责兼行,〔四〕亡秦之所弃,王莽之所捐〔五〕,二祖任用以诛暴乱,成致治安〔六〕。太平之世,而云无士,数开横选,而不得真,甚可愤也!〔七〕
yī lùn héng míng yú piān yún:" shì chēng shèng rén chún ér xián zhě bó." hàn shū méi fú chuán yún:" yī sè chéng tǐ wèi zhī chún, bái hēi zá hé wèi zhī bó."
〔一〕论衡明雩篇云:“世称圣人纯而贤者驳。”汉书梅福传云:“一色成体谓之纯,白黑杂合谓之驳。”
èr lún yǔ. duó àn: yǐ jiàn lùn róng piān.
〔二〕论语。○铎按:已见论荣篇。
sān" yǒu" jiù zuò" zhī", jù chuán gǎi. bó wù zhì yún:" wén wáng sì yǒu: nán gōng kuò, sàn yí shēng, hóng yāo, tài diān." àn shàng shū dà chuán:" wén wáng xū fù bēn còu xiān hòu yù wǔ wèi zhī sì lín, yǐ miǎn hū yǒu lǐ zhī hài", zhǐ cǐ sì rén, gù kǒng zǐ yǐ huí cì shī yóu nǐ zhī, zhāng huái zhù cǐ chuán jí yǐ sì yǒu shǔ kǒng zǐ, fēi yě. chūn qiū fán lù tiān dì zhī xíng piān yún:" rèn qún chén wú suǒ qīn, ruò sì zhī zhī gè yǒu zhí yě." xīn yǔ huái lǜ piān yún:" mù yǐ jīng míng, ěr yǐ zhǔ tīng, kǒu yǐ bié wèi, bí yǐ wén fāng, shǒu yǐ zhī chí, zú yǐ zhī xíng, gè shòu yī xìng, bù dé liǎng jiān." jiù zuò" zhī", yì yì kě tōng, rán yǔ xià" mò shì" yún yún, wén yì bù hé, gù dìng cóng běn chuán.
〔三〕“友”旧作“肢”,据传改。博物志云:“文王四友:南宫括,散宜生,闳夭,太颠。”按尚书大传:“文王胥附、奔辏、先后、御侮谓之四邻,以免乎牖里之害”,指此四人,故孔子以回、赐、师、由拟之,章怀注此传即以四友属孔子,非也。春秋繁露天地之行篇云:“任群臣无所亲,若四肢之各有职也。”新语怀虑篇云:“目以精明,耳以主听,口以别味,鼻以闻芳,手以之持,足以之行,各受一性,不得两兼。”旧作“肢”,义亦可通,然与下“末世”云云,文意不合,故定从本传。
sì yǐn wén zi dà dào piān yún:" tiān xià wàn shì, bù kě bèi néng. zé qí bèi néng yú yī rén, zé xián shèng qí yóu bìng zhū! shè yī rén néng bèi tiān xià zhī shì, zé qián hòu zuǒ yòu zhī yí, yuǎn jìn chí jí zhī xián, bì yǒu bù jiān zhě yān. gǒu yǒu bù jiān, yú zhì quē yǐ." hòu hàn shū wéi biāo chuán yún:" fū rén cái xíng, shǎo néng xiāng jiān."
〔四〕尹文子大道篇云:“天下万事,不可备能。责其备能于一人,则贤圣其犹病诸!设一人能备天下之事,则前后左右之宜,远近迟疾之闲,必有不兼者焉。苟有不兼,于治阙矣。”后汉书韦彪传云:“夫人才行,少能相兼。”
wǔ" juān" jiù zuò" sǔn".
〔五〕“捐”旧作“损”。
liù hàn shū wén dì jì:' yuán nián, yǒu sī gù qǐng yuē:" gǔ zhě yīn zhōu yǒu guó, zhì ān jiē qiě qiān suì."' yán shī gǔ zhù:" zhì ān, yán zhì lǐ ér qiě ān níng yě." jiǎ yì chuán yún:" chén zhì ān zhī cè." duó àn:" chéng zhì" lián yòng, yì jiàn xià wén.
〔六〕汉书文帝纪:‘元年,有司固请曰:“古者殷、周有国,治安皆且千岁。”’颜师古注:“治安,言治理而且安宁也。”贾谊传云:“陈治安之策。”○铎按:“成致”连用,亦见下文。
qī" zhēn" jiù zuò" zhí". àn xù hàn shū wǔ xíng zhì liú zhāo zhù yǐn mǎ róng shàng shū yún:' kǒng zǐ yuē:" shí shì zhī yì, bì yǒu zhōng xìn rú qiū zhě yān." yǐ tiān xià zhī dà, sì hǎi zhī zhòng, yún wú ruò rén, chén yǐ wéi wū yǐ. yí tè xuǎn xiáng yù, shěn dé qí zhēn.' yǔ yì yǔ cǐ tóng.
〔七〕“真”旧作“直”。按续汉书五行志刘昭注引马融上书云:‘孔子曰:“十室之邑,必有忠信如丘者焉。”以天下之大,四海之众,云无若人,臣以为诬矣。宜特选详誉,审得其真。’语意与此同。
fū míng jūn zhī zhào yě ruò shēng, zhōng chén zhī hé yě dāng rú xiǎng yìng yī, cháng duǎn dà xiǎo, qīng zhuó jí xú, bì xiāng hè yě. shì gù qiú mǎ wèn mǎ, qiú lǘ wèn lǘ, qiú yīng wèn yīng, qiú máng wèn máng èr. yóu cǐ jiào lìng, zé shǎng fá bì yě.
夫明君之诏也若声,忠臣之和也当如响应〔一〕,长短大小,清浊疾徐,必相和也。是故求马问马,求驴问驴,求鹰问鹰,求駹问駹〔二〕。由此教令,则赏罚必也。
yī xún zǐ qiáng guó piān yún:" xià zhī hé shàng, pì zhī ruò xiǎng zhī yīng shēng, yǐng zhī xiàng xíng yě." xīn shū dà zhèng shàng piān yún:" gù wéi rén jūn zhě, qí chū lìng yě qí rú shēng, shì mín xué zhī qí rú xiǎng." shuō wén yún:" xiāng yě., yǐ yán duì yě."" yīng" yǔ"" tóng.
〔一〕荀子强国篇云:“下之和上,譬之若响之应声,影之象形也。”新书大政上篇云:“故为人君者,其出令也其如声,士民学之其如响。”说文云:“■相■也。■,以言對也。”“應”與“■”同。
èr" yīng" gài" lí" zhī wù. shuō wén yún:" lǘ, shì mǎ zhǎng ěr. lí, mǎ shēn hēi sè. máng, mǎ miàn sǎng jiē bái yě." mǎ lǘ lí máng wèi yī wù, yòu yǐ mǎ lǘ wèi yī wù, lí máng wèi yī wù. mǎ lǘ yǐ xíng, lí máng yǐ sè yě. hàn shū xiōng nú chuán yún:" xiōng nú qí, qí xī fāng jǐn bái, dōng fāng jǐn máng, běi fāng jǐn lí, nán fāng jǐn xīng mǎ." cǐ máng lí bìng jǔ zhī zhèng. yú yuè yún:'" yīng" zì bù lún." máng" zé réng jí mǎ zhī yī zhǒng, shàng jì yán mǎ, bù yīng xià yòu yán" máng", yí jiē zì zhī wù." yīng" dàng zuò" jī"," jī" wù wèi"", yīn gǎi wéi" yīng" yǐ." máng" dàng zuò" máng", wèi quǎn yě, shè shàng" lǘ" zì ér jiā mǎ páng ěr. mǎ lǘ yī lèi, jī quǎn yī lèi yě.' duó àn: yú shuō" máng" wèi" máng" zhī jiā páng zì shì yě, ér" yīng" zì bù fán gǎi. yīng quǎn zhú bǔ zhì tù zhě, yì yī lèi yě.
〔二〕“鹰”盖“骊”之误。说文云:“驴,似马长耳。骊,马深黑色。駹,马面颡皆白也。”马、驴、骊、駹为一物,又以马、驴为一物,骊、駹为一物。马驴以形,骊、駹以色也。汉书匈奴传云:“匈奴骑,其西方尽白,东方尽駹,北方尽骊,南方尽骍马。”此駹、骊并举之证。○俞樾云:‘“鹰”字不伦。“駹”则仍即马之一种,上既言马,不应下又言“駹”,疑皆字之误。“鹰”当作“鸡”,“鸡”误为“●”,因改为“鹰”矣。“駹”当作“尨”,谓犬也,涉上“驴”字而加马旁耳。马、驴一类,鸡、犬一类也。’○铎按:俞说“駹”为“尨”之加旁字是也,而“鹰”字不烦改。鹰、犬逐捕雉兔者,亦一类也。
fū gāo lùn ér xiāng qī, bù ruò zhōng lùn ér chéng shí yī. qiě gōng yù yǐ shí èr, zhì jīn yǐ yán, zhuó jǐn yǐ yú, huàn bù yǐ huī sān. fū wù gù yǒu yǐ jiàn zhì guì, yǐ chǒu zhì hǎo zhě yǐ. zhì zhě qì qí suǒ duǎn ér cǎi qí suǒ zhǎng, yǐ zhì qí gōng, míng jūn yòng shì yì yóu shì yě sì. wù yǒu suǒ yí, bù fèi qí cái, kuàng yú rén hū?
夫高论而相欺,不若忠论而诚实〔一〕。且攻玉以石〔二〕,治金以盐,濯锦以鱼,浣布以灰〔三〕。夫物固有以贱治贵,以丑治好者矣。智者弃其所短而采其所长,以致其功,明君用士亦犹是也〔四〕。物有所宜,不废其材,况于人乎?
yī hàn shū zhāng shì zhī chuán:' wén dì yuē:" bēi zhī wú shén gāo lùn."' hán fēi zǐ bā jīng piān yún:" rén chén zhōng lùn yǐ wén jiān." shuō yuàn shuō cóng piān yún:" gāo yì ér bù kě jí, bù ruò bēi lùn zhī yǒu gōng yě."
〔一〕汉书张释之传:‘文帝曰:“卑之毋甚高论。”’韩非子八经篇云:“人臣忠论以闻奸。”说苑说丛篇云:“高议而不可及,不若卑论之有功也。”
èr shī hè míng yún:" tā shān zhī shí, kě yǐ gōng yù." huái nán zǐ shuō shān xùn yún:" yù dài jiān zhū ér chéng qì", gāo yòu zhù:" jiān zhū, gōng yù zhī shí." shuō wén zuò" bèi zhū".
〔二〕诗鹤鸣云:“他山之石,可以攻玉。”淮南子说山训云:“玉待礛诸而成器”,高诱注:“礛诸,攻玉之石。”说文作“备诸”。
sān yí lǐ sāng fú chuán yún:" guān liù shēng wài bì, duàn ér fú huī." shì sāng lǐ yún:" mì diàn yòng gōng bù", zhèng zhù:" gōng bù, duàn zhuó huī zhì zhī bù yě." jì xī lǐ zhù:" gōng bù, huī zhì zhī bù yě." lǐ jì shēn yī zhù:" shēn yī zhě, yòng shí wǔ shēng bù duàn zhuó huī zhì." zá jì:" jiā huī xī yě", shū yún:" qǔ sī yǐ wéi bù, yòu jiā huī zhì zhī, zé yuē xī." kǎo gōng jì yún:" shì liàn bó, yǐ lán wèi huī, wò chún qí bó", zhèng zhù:" yǐ lán mù zhī huī jiàn shì qí bó yě." nèi zé yún:" guàn dài gòu, hé huī qǐng shù. yī shang gòu, hé huī qǐng huàn."
〔三〕仪礼丧服传云:“冠六升外毕,锻而弗灰。”士丧礼云:“幂奠用功布”,郑注:“功布,锻濯灰治之布也。”既夕礼注:“功布,灰治之布也。”礼记深衣注:“深衣者,用十五升布锻濯灰治。”杂记:“加灰锡也”,疏云:“取缌以为布,又加灰治之,则曰锡。”考工记云:“●氏湅帛,以栏为灰,渥淳其帛”,郑注:“以栏木之灰渐释其帛也。”内则云:“冠带垢,和灰请漱。衣裳垢,和灰请澣。”
sì guǎn zǐ xíng shì jiě yún:" míng zhǔ zhī guān wù yě, rèn qí suǒ zhǎng, bù rèn qí suǒ duǎn, gù shì wú bù chéng, gōng wú bù lì." hòu hàn shū dì wǔ lún hòu zhǒng chuán yún:" chūn qiū zhī yì, xuǎn rén suǒ zhǎng, qì qí suǒ duǎn."
〔四〕管子形势解云:“明主之官物也,任其所长,不任其所短,故事无不成,功无不立。”后汉书第五伦后种传云:“春秋之义,选人所长,弃其所短。”
fū xiū shēn shèn xíng yī, dūn fāng zhèng zhí, qīng lián jié bái èr, tián dàn wú wéi sān, huà zhī běn yě. yōu jūn āi mín, dú dǔ luàn yuán sì, hǎo shàn jí è wǔ, shǎng fá yán míng, zhì zhī cái yě. míng jūn jiān shàn ér liǎng nà zhī, è xíng zhī qì yě, wèi jīn yù bǎo zhèng zhī cái gāng tiě yòng. wú cǐ èr bǎo liù, gǒu wù zuò yì yǐ qiú míng, zhà jìng yǐ huò zhòng, zé bài sú shāng fēng qī. jīn shì mù xū zhě, cǐ wèi jiān bái bā. jiān bái zhī xíng, míng jūn suǒ zēng, ér wáng zhì suǒ bù qǔ jiǔ.
夫修身慎行〔一〕,敦方正直,清廉洁白〔二〕,恬淡无为〔三〕,化之本也。忧君哀民,独睹乱原〔四〕,好善嫉恶〔五〕,赏罚严明,治之材也。明君兼善而两纳之,恶行之器也,为金玉宝政之材刚铁用。无此二宝〔六〕,苟务作异以求名,诈静以惑众,则败俗伤风〔七〕。今世慕虚者,此谓坚白〔八〕。坚白之行,明君所憎,而王制所不取〔九〕。
yī xiào jīng yún:" xiū shēn shèn xíng, kǒng rǔ xiān yě."
〔一〕孝经云:“修身慎行,恐辱先也。”
èr lǚ shì chūn qiū lí sú lǎn yún:" bù yī rén chén zhī xíng, jié bái qīng lián zhōng shéng, yù qióng yù róng."
〔二〕吕氏春秋离俗览云:“布衣人臣之行,洁白清廉中绳,愈穷愈荣。”
sān zhuāng zi qū qiè piān wén.
〔三〕庄子胠箧篇文。
sì chūn qiū fán lù dù zhì piān yún:" fán bǎi luàn zhī yuán, jiē chū xián yí xiān wēi, yǐ jiàn jìn shāo cháng zhì yú dà." wǔ háng xiāng shēng piān yún:" zhāo rán dú jiàn cún wáng zhī jī, dé shī zhī yào, zhì luàn zhī yuán, yù jìn wèi rán zhī qián." yán tiě lùn shēn hán piān yún:" sāi luàn yuán ér tiān xià zhì."
〔四〕春秋繁露度制篇云:“凡百乱之源,皆出嫌疑纤微,以渐寖稍长至于大。”五行相生篇云:“昭然独见存亡之机,得失之要,治乱之源,豫禁未然之前。”盐铁论申韩篇云:“塞乱源而天下治。”
wǔ hàn shū dòu yīng chuán:' jiè fú yuē:" jūn hóu zī xìng, xǐ shàn jí è."' yán shī gǔ zhù:" xǐ, hǎo yě."
〔五〕汉书窦婴传:‘借福曰:“君侯资性,喜善疾恶。”’颜师古注:“喜,好也。”
liù" è xíng" yǐ xià, wén yǒu tuō wù.
〔六〕“恶行”以下,文有脱误。
qī huái nán zǐ qí sú xùn yún:" jīn wěi yǐ huò shì, kàng xíng yǐ wéi zhòng, shèng rén bù yǐ wéi mín sú." hàn shū shī dān chuán āi dì cè miǎn dān yún:" zhèn jí fū bǐ zhōu zhī tú, xū wěi huài huà, jìn yǐ chéng sú." xù chuán xù huò zhí chuán yún:" hóu fú yù shí, bài sú shāng huà."
〔七〕淮南子齐俗训云:“矜伪以惑世,伉行以违众,圣人不以为民俗。”汉书师丹传哀帝策免丹云:“朕疾夫比周之徒,虚伪坏化,寖以成俗。”叙传叙货殖传云:“侯服玉食,败俗伤化。”
bā gōng sūn lóng zǐ yǒu jiān bái piān. shǐ jì píng yuán jūn chuán yún:" gōng sūn lóng shàn wèi jiān bái zhī biàn." zhuāng zi qiū shuǐ piān:' gōng sūn lóng wèn yú wèi móu yuē:" lóng shǎo xué xiān shēng zhī dào, zhǎng ér míng rén yì zhī xíng, hé tóng yì, lí jiān bái, rán bù rán, kě bù kě, kùn bǎi jiā zhī zhī, qióng zhòng kǒu zhī biàn."' qí wù lùn yún:" yǐ jiān bái zhī mèi zhōng", shì wén:' sī mǎ yún:" wèi jiān shí bái mǎ zhī biàn yě."'
〔八〕公孙龙子有坚白篇。史记平原君传云:“公孙龙善为坚白之辩。”庄子秋水篇:‘公孙龙问于魏牟曰:“龙少学先生之道,长而明仁义之行,合同异,离坚白,然不然,可不可,困百家之知,穷众口之辩。”’齐物论云:“以坚白之昧终”,释文:‘司马云:“谓坚石、白马之辩也。”’
jiǔ lǐ jì wáng zhì yún:" xíng wěi ér jiān, yán wěi ér biàn, xué fēi ér bó, shùn fēi ér zé, yǐ yí zhòng, shā."
〔九〕礼记王制云:“行伪而坚,言伪而辨,学非而博,顺非而泽,以疑众,杀。”
shì gù xuǎn xián gòng shì, bì kǎo hé qí qīng sù yī, jù shí ér yán, qí yǒu xiǎo cī èr, wù qiáng yī shì sān, yǐ zhuàng xū shēng sì. yī néng zhī shì, gè gòng suǒ zhǎng wǔ, chū chù mò yǔ liù, wù qiáng xiāng jiān, zé xiāo cáo zhōu hán zhī lùn qī, hé zú dé yǐ bā? wú dèng liáng dòu zhī tú jiǔ, ér zhì shí yī. gè yǐ suǒ yí, liàng cái shòu rèn yī yī, zé shù guān wú kuàng yī èr, xìng gōng kě chéng, tài píng kě zhì, qí lín kě zhēn yī sān.
是故选贤贡士,必考核其清素〔一〕,据实而言,其有小疵〔二〕,勿强衣饰〔三〕,以壮虚声〔四〕。一能之士,各贡所长〔五〕,出处默语〔六〕,勿强相兼,则萧、曹、周、韩之论〔七〕,何足得矣〔八〕?吴、邓、梁、窦之徒〔九〕,而致十〔一0〕。各以所宜,量材授任〔一一〕,则庶官无旷〔一二〕,兴功可成,太平可致,麒麟可臻〔一三〕。
yī" qīng" dàng zuò" qíng". shǐ jì cài zé chuán:' yīng hóu yún:" pī fù xīn, shì qíng sù."' zhì yào zài shī zi fēn piān yún:" wéi qíng jiàn sù, zé shì fēi bù bì."
〔一〕“清”当作“情”。史记蔡泽传:‘应侯云:“披腹心,示情素。”’治要载尸子分篇云:“违情见素,则是非不蔽。”
èr yì xì cí shàng chuán yún:" huǐ lìn zhě, yán hū qí xiǎo cī yě." hàn shū píng dì jì zhào yuē:" bù yǐ xiǎo cī fáng dà cái."
〔二〕易系辞上传云:“悔吝者,言乎其小疵也。”汉书平帝纪诏曰:“不以小疵妨大材。”
sān fāng yán yún:" fán xiāng bèi shì yì yuē jiǎng."" yī shì" yóu" bèi shì" yě. hòu hàn shū huáng qióng chuán yún:" liáng jì qián hòu suǒ tuō pì zhào, yī wú suǒ yòng. suī yǒu shàn rén, ér wèi jì suǒ shì jǔ zhě, yì bù jiā mìng."
〔三〕方言云:“凡相被饰亦曰奖。”“衣饰”犹“被饰”也。后汉书黄琼传云:“梁冀前后所托辟召,一无所用。虽有善人,而为冀所饰举者,亦不加命。”
sì hán fēi zǐ liù fǎn piān yún:" shì zhǔ tīng xū shēng ér lǐ zhī." hòu hàn shū huáng qióng chuán lǐ gù yí qióng shū yún:" sú lùn jiē yán chǔ shì chún dào xū shēng."
〔四〕韩非子六反篇云:“世主听虚声而礼之。”后汉书黄琼传李固遗琼书云:“俗论皆言处士纯盗虚声。”
wǔ huái nán zǐ zhǔ shù xùn yún:" yǒu yī néng zhě fú yī shì." hàn shū bǐng jí chuán yún:" shì wáng bù kě róng, néng gè yǒu suǒ cháng." shuō yuàn jūn dào piān yún:" jūn shǐ chén zì gòng qí néng, zé wàn yī zhī bù shī yǐ."
〔五〕淮南子主术训云:“有一能者服一事。”汉书丙吉传云:“士亡不可容,能各有所长。”说苑君道篇云:“君使臣自贡其能,则万一之不失矣。”
liù yì xì cí shàng chuán:' zǐ yuē:" jūn zǐ zhī dào, huò chū huò chù, huò mò huò yǔ."'
〔六〕易系辞上传:‘子曰:“君子之道,或出或处,或默或语。”’
qī" lùn" dàng zuò" lún". xiāo hé cáo cān zhōu bó hán xìn, bìng jiàn shǐ jì. duó àn: běn chuán zuò" lún".
〔七〕“论”当作“伦”。萧何、曹参、周勃、韩信,并见史记。○铎按:本传作“伦”。
bā" dé yǐ" gài" zhuān měi" zhī é. duó àn: cǐ wèi bù nán de, zuò" hé zú zhuān měi", zé fēi qí běn zhǐ.
〔八〕“得矣”盖“专美”之讹。○铎按:此谓不难得,作“何足专美”,则非其本旨。
jiǔ wú hàn dèng yǔ liáng tǒng dòu róng, bìng jiàn hòu hàn shū.
〔九〕吴汉、邓禹、梁统、窦融,并见后汉书。
yī" shí" dàng zuò" yě"," ér zhì" shàng gài tuō èr zì. chǔ cè:' mò áo zi huá yuē:" ruò jūn wáng chéng hǎo xián, cǐ wǔ chén zhě, jiē kě dé ér zhì zhī."' cǐ huò jí" kě dé ér zhì" sì zì.
〔一0〕“十”当作“也”,“而致”上盖脱二字。楚策:‘莫敖子华曰:“若君王诚好贤,此五臣者,皆可得而致之。”’此或即“可得而致”四字。
yī yī hàn shū dǒng zhòng shū chuán yún:" liàng cái ér shòu guān."
〔一一〕汉书董仲舒传云:“量材而授官。”
yī èr shū táo mó.
〔一二〕書■陶謨。
yī sān shī lín zhī zhǐ shū yǐn zhèng kāng chéng dá zhāng yì yún:" zhōu zhī shèng dé, guān jū huà xíng zhī shí, gōng zǐ huà zhī, jiē xìn hòu yǔ lǐ hé, gǔ tài píng zhì lín zhī shí, bù néng guò yě." cǐ yán" tài píng zhì lín", gài yì yòng shī yì yǐ. duó àn: chéng zhēn, gēng zhēn hé yùn.
〔一三〕诗麟之趾疏引郑康成答张逸云:“周之盛德,关雎化行之时,公子化之,皆信厚与礼合,古太平致麟之时,不能过也。”此言“太平致麟”,盖亦用诗谊矣。○铎按:成、臻,耕、真合韵。
qiě yàn xiǎo, qí wèi bēi, rán zhāo wáng shàng néng zhāo jí tā guó zhī yīng jùn, xìng zhū bào luàn, chéng zhì zhì qiáng yī. jīn hàn tǔ zhī guǎng bó, tiān zǐ zūn míng, ér céng wú yī liáng chén, cǐ chéng bù mǐn zhào lí zhī chóu kǔ èr, bù jí xián rén zhī zuǒ zhì ěr. kǒng zǐ yuē:" wèi zhī sī yě, fū hé yuǎn zhī yǒu sān?" zhōng liáng zhī lì chéng yì de yě sì, gù shèng wáng yù zhī bù ěr.
且燕小,其位卑,然昭王尚能招集他国之英俊,兴诛暴乱,成致治强〔一〕。今汉土之广博,天子尊明,而曾无一良臣,此诚不愍兆黎之愁苦〔二〕,不急贤人之佐治尔。孔子曰:“未之思也,夫何远之有〔三〕?”忠良之吏诚易得也〔四〕,顾圣王欲之不尔。
yī shǐ jì yàn shì jiā yún:" yàn zhāo wáng jí wèi, bēi shēn hòu bì yǐ zhāo xián zhě. lè yì zì wèi wǎng, zōu yǎn zì qí wǎng, jù xīn zì zhào wǎng, shì zhēng qū yàn. yú shì suì yǐ lè yì wèi shàng jiàng jūn, yǔ qín chǔ sān jìn hé móu yǐ fá qí, jǐn qǔ qí bǎo, shāo qí gōng shì zōng miào. qí chéng zhī bù xià zhě, dú wéi liáo jǔ jí mò, qí yú jiē shǔ yàn." hàn shū xù chuán yún:" zhāo jí yīng jùn", yán shī gǔ zhù:'" jí" yǔ" jí" tóng.'
〔一〕史记燕世家云:“燕昭王即位,卑身厚币以招贤者。乐毅自魏往,邹衍自齐往,剧辛自赵往,士争趋燕。于是遂以乐毅为上将军,与秦、楚、三晋合谋以伐齐,尽取其宝,烧其宫室宗庙。齐城之不下者,独惟聊、莒、即墨,其余皆属燕。”汉书叙传云:“招辑英俊”,颜师古注:‘“辑”与“集”同。’
èr hàn shū wáng mǎng chuán yún:" qī yú ān zhào lí yǐ."" kǔ" zì jiù kōng, jù chéng běn.
〔二〕汉书王莽传云:“期于安兆黎矣。”“苦”字旧空,据程本。
sān lún yǔ. duó àn: cǐ yǐn kǒng zǐ yǔ yǐ zhèng rén jūn dì bù qiú xián, qiú zé hé yuǎn zhī yǒu? máo qí líng lún yǔ jī qiú piān jù běn chuán shān jié zhī wén, wèi" cǐ zhèng yǐ guì jiàn hǎo chǒu cháng duǎn qīng zhuó xiāng fǎn ér shí xiàng chéng, yǐ jiàn sī fǎn zhī yì", guāi jié xìn běn zhǐ yǐ.
〔三〕论语。○铎按:此引孔子语以证人君第不求贤,求则何远之有?毛奇龄论语稽求篇据本传删节之文,谓“此正以贵贱、好丑、长短、清浊相反而实相成,以见思反之义”,乖节信本旨矣。
sì chéng shí qī nián zuǒ zhuàn yún:" néng yǔ zhōng liáng, jí shú dà yān?" hòu hàn shū xún lì wáng huàn chuán dèng tài hòu zhào yuē:" fū zhōng liáng zhī lì, guó jiā suǒ yǐ wéi lǐ yě. qiú zhī shén qín, dé zhī zhì guǎ."
〔四〕成十七年左传云:“能与忠良,吉孰大焉?”后汉书循吏王涣传邓太后诏曰:“夫忠良之吏,国家所以为理也。求之甚勤,得之至寡。”