kū zǔ miào yī wáng sǐ xiào rù xī chuān èr shì zhēng gōng
哭祖廟一王死孝 入西川二士爭功
què shuō hòu zhǔ zài chéng dū, wén dèng ài qǔ le mián zhú, zhū gé zhān fù zǐ yǐ wáng, dà jīng, jí zhào wén wǔ shāng yì. jìn chén zòu yuē: chéng wài bǎi xìng, fú lǎo xié yòu, kū shēng dà zhèn, gè táo shēng mìng. hòu zhǔ jīng huáng wú cuò. hū shào mǎ bào dào, shuō wèi bīng jiāng jìn chéng xià. duō guān yì yuē: bīng wēi jiāng guǎ, nán yǐ yíng dí bù rú zǎo qì chéng dū, bēn nán zhōng qī jùn. qí dì xiǎn jùn, kě yǐ zì shǒu, jiù jiè mán bīng, zài lái kè fù wèi chí. guāng lù dài fū qiào zhōu yuē: bù kě. nán mán jiǔ fǎn zhī rén, píng xī wú huì jīn ruò tóu zhī, bì zāo dà huò. duō guān yòu zòu yuē: shǔ wú jì tóng méng, jīn shì jí yǐ, kě yǐ tóu zhī. zhōu yòu jiàn yuē: zì gǔ yǐ lái, wú jì tā guó wèi tiān zǐ zhě. chén liào wèi néng tūn wú, wú bù néng tūn wèi. ruò chēng chén yú wú, shì yī rǔ yě ruò wú bèi wèi suǒ tūn, bì xià zài chēng chén yú wèi, shì liǎng fān zhī rǔ yǐ. bù rú bù tóu wú ér jiàng wèi. wèi bì liè tǔ yǐ fēng bì xià, zé shàng néng zì shǒu zōng miào, xià kě yǐ bǎo ān lí mín. yuàn bì xià sī zhī. hòu zhǔ wèi jué, tuì rù gōng zhōng. cì rì, zhòng yì fēn rán. qiào zhōu jiàn shì jí, fù shàng shū zhèng zhī. hòu zhǔ cóng qiào zhōu zhī yán, zhèng yù chū jiàng hū píng fēng hòu zhuǎn chū yī rén, lì shēng ér mà zhōu yuē: tōu shēng fǔ rú, qǐ kě wàng yì shè jì dà shì! zì gǔ ān yǒu jiàng tiān zǐ zāi! hòu zhǔ shì zhī, nǎi dì wǔ zǐ běi dì wáng liú chén yě. hòu zhǔ shēng qī zǐ: zhǎng zi liú xuán, cì zǐ liú yáo, sān zi liú cóng, sì zǐ liú zàn, wǔ zǐ jí běi dì wáng liú chén, liù zǐ liú xún, qī zǐ liú qú. qī zǐ zhōng wéi chén zì yòu cōng míng, yīng mǐn guò rén, yú jiē nuò shàn. hòu zhǔ wèi chén yuē: jīn dà chén jiē yì dāng jiàng, rǔ dú zhàng xuè qì zhī yǒng, yù lìng mǎn chéng liú xiě yé? chén yuē: xī xiān dì zài rì, qiào zhōu wèi cháng gàn yù guó zhèng jīn wàng yì dà shì, zhé qǐ luàn yán, shén fēi lǐ yě. chén qiè liào chéng dū zhī bīng, shàng yǒu shù wàn jiāng wéi quán shī, jiē zài jiàn gé, ruò zhī wèi bīng fàn què, bì lái jiù yīng: nèi wài gōng jī, kě huò dà gōng. qǐ kě tīng fǔ rú zhī yán, qīng fèi xiān dì zhī jī yè hū? hòu zhǔ chì zhī yuē: rǔ xiǎo ér qǐ shí tiān shí! chén kòu tóu kū yuē: ruò shì qióng lì jí, huò bài jiāng jí, biàn dāng fù zǐ jūn chén bèi chéng yī zhàn, tóng sǐ shè jì, yǐ jiàn xiān dì kě yě. nài hé jiàng hū! hòu zhǔ bù tīng. chén fàng shēng dà kū yuē: xiān dì fēi róng yì chuàng lì jī yè, jīn yī dàn qì zhī, wú níng sǐ bù rǔ yě! hòu zhǔ lìng jìn chén tuī chū gōng mén, suì lìng qiào zhōu zuò jiàng shū, qiǎn sī shǔ shì zhōng zhāng shào fù mǎ dū wèi dèng liáng tóng qiào zhōu jī yù xǐ lái luò chéng qǐng jiàng. shí dèng ài měi rì lìng shù bǎi tiě qí lái chéng dū shào tàn. dāng rì jiàn lì le jiàng qí, ài dà xǐ. bù yī shí, zhāng shào děng zhì, ài lìng rén yíng rù. sān rén bài fú yú jiē xià, chéng shàng jiàng kuǎn yù xǐ. ài chāi jiàng shū shì zhī, dà xǐ, shòu xià yù xǐ, zhòng dài zhāng shào qiào zhōu dèng liáng děng. ài zuò huí shū, fù sān rén jī huí chéng dū, yǐ ān rén xīn. sān rén bài cí dèng ài, jìng hái chéng dū, rù jiàn hòu zhǔ, chéng shàng huí shū, xì yán dèng ài xiāng dài zhī shàn. hòu zhǔ chāi fēng shì zhī, dà xǐ, jí qiǎn tài pú jiǎng xiǎn jī chì lìng jiāng wéi zǎo jiàng qiǎn shàng shū láng lǐ hǔ, sòng wén bù yǔ ài: gòng hù èr shí bā wàn, nán nǚ jiǔ shí sì wàn, dài jiǎ jiāng shì shí wàn èr qiān, guān lì sì wàn, cāng liáng sì shí yú wàn, jīn yín gè èr qiān jīn, jǐn qǐ cǎi juàn gè èr shí wàn pǐ. yú wù zài kù, bù jí jù shù. zé shí èr yuè chū yī rì, jūn chén chū jiàng. běi dì wáng liú chén wén zhī, nù qì chōng tiān, nǎi dài jiàn rù gōng. qí qī cuī fū rén wèn yuē: dài wáng jīn rì yán sè yì cháng, hé yě? chén yuē: wèi bīng jiāng jìn, fù huáng yǐ nà jiàng kuǎn, míng rì jūn chén chū jiàng, shè jì cóng cǐ tiǎn miè. wú yù xiān sǐ yǐ jiàn xiān dì yú dì xià, bù qū xī yú tā rén yě! cuī fū rén yuē: xián zāi! xián zāi! dé qí sǐ yǐ! qiè qǐng xiān sǐ, wáng sǐ wèi chí. chén yuē: rǔ hé sǐ yé? cuī fū rén yuē: wáng sǐ fù, qiè sǐ fū: qí yì tóng yě. fū wáng qī sǐ, hé bì wèn yān! yán qì, chù zhù ér sǐ. chén nǎi zì shā qí sān zi, bìng gē qī tóu, tí zhì zhāo liè miào zhōng, fú dì kū yuē: chén xiū jiàn jī yè qì yú tā rén, gù xiān shā qī zǐ, yǐ jué guà niàn, hòu jiāng yī mìng bào zǔ! zǔ rú yǒu líng, zhī sūn zhī xīn! dà kū yī chǎng, yǎn zhōng liú xiě, zì wěn ér sǐ. shǔ rén wén zhī, wú bù āi tòng. hòu rén yǒu shī zàn yuē: jūn chén gān qū xī, yī zi dú bēi shāng. qù yǐ xī chuān shì, xióng zāi běi dì wáng! juān shēn chóu liè zǔ, sāo shǒu qì qióng cāng. lǐn lǐn rén rú zài, shuí yún hàn yǐ wáng? hòu zhǔ tīng zhī běi dì wáng zì wěn, nǎi lìng rén zàng zhī. cì rì, wèi bīng dà zhì. hòu zhǔ lǜ tài zǐ zhū wáng, jí qún chén liù shí yú rén, miàn fù yú chèn, chū běi mén shí lǐ ér jiàng. dèng ài fú qǐ hòu zhǔ, qīn jiě qí fù, fén qí yú chèn, bìng chē rù chéng. hòu rén yǒu shī tàn yuē: wèi bīng shù wàn rù chuān lái, hòu zhǔ tōu shēng shī zì cái. huáng hào zhōng cún qī guó yì, jiāng wéi kōng fù jì shí cái. quán zhōng yì shì xīn hé liè, shǒu jié wáng sūn zhì kě āi. zhāo liè jīng yíng liáng bù yì, yī zhāo gōng yè dùn chéng huī.
卻說後主在成都,聞鄧艾取了綿竹,諸葛瞻父子已亡,大驚,急召文武商議。近臣奏曰:「城外百姓,扶老攜幼,哭聲大震,各逃生命。」後主驚惶無措。忽哨馬報到,說魏兵將近城下。多官議曰:「兵微將寡,難以迎敵;不如早棄成都,奔南中七郡。其地險峻,可以自守,就借蠻兵,再來克復未遲。」光祿大夫譙周曰:「不可。南蠻久反之人,平昔無惠;今若投之,必遭大禍。」多官又奏曰:「蜀、吳既同盟,今事急矣,可以投之。」周又諫曰:「自古以來,無寄他國為天子者。臣料魏能吞吳,吳不能吞魏。若稱臣於吳,是一辱也;若吳被魏所吞,陛下再稱臣於魏,是兩番之辱矣。不如不投吳而降魏。魏必裂土以封陛下,則上能自守宗廟,下可以保安黎民。願陛下思之。」後主未決,退入宮中。次日,眾議紛然。譙周見事急,復上疏諍之。後主從譙周之言,正欲出降;忽屏風後轉出一人,厲聲而罵周曰:「偷生腐儒,豈可妄議社稷大事!自古安有降天子哉!」後主視之,乃第五子北地王劉諶也。後主生七子:長子劉璿,次子劉瑤,三子劉琮,四子劉瓚,五子即北地王劉諶,六子劉恂,七子劉璩。七子中惟諶自幼聰明,英敏過人,余皆懦善。後主謂諶曰:「今大臣皆議當降,汝獨仗血氣之勇,欲令滿城流血耶?」諶曰:「昔先帝在日,譙周未嘗干預國政;今妄議大事,輒起亂言,甚非理也。臣切料成都之兵,尚有數萬;姜維全師,皆在劍閣,若知魏兵犯闕,必來救應:內外攻擊,可獲大功。豈可聽腐儒之言,輕廢先帝之基業乎?」後主叱之曰:「汝小兒豈識天時!」諶叩頭哭曰:「若勢窮力極,禍敗將及,便當父子君臣背城一戰,同死社稷,以見先帝可也。奈何降乎!」後主不聽。諶放聲大哭曰:「先帝非容易創立基業,今一旦棄之,吾寧死不辱也!」後主令近臣推出宮門,遂令譙周作降書,遣私署侍中張紹、駙馬都尉鄧良同譙周齎玉璽來雒城請降。時鄧艾每日令數百鐵騎來成都哨探。當日見立了降旗,艾大喜。不一時,張紹等至,艾令人迎入。三人拜伏於階下,呈上降款玉璽。艾拆降書視之,大喜,受下玉璽,重待張紹、譙周、鄧良等。艾作回書,付三人齎回成都,以安人心。三人拜辭鄧艾,徑還成都,入見後主,呈上回書,細言鄧艾相待之善。後主拆封視之,大喜,即遣太僕蔣顯齎敕令姜維早降;遣尚書郎李虎,送文簿與艾:共戶二十八萬,男女九十四萬,帶甲將士十萬二千,官吏四萬,倉糧四十餘萬,金銀各二千斤,錦綺彩絹各二十萬匹。余物在庫,不及具數。擇十二月初一日,君臣出降。北地王劉諶聞知,怒氣衝天,乃帶劍入宮。其妻崔夫人問曰:「大王今日顏色異常,何也?」諶曰:「魏兵將近,父皇已納降款,明日君臣出降,社稷從此殄滅。吾欲先死以見先帝於地下,不屈膝於他人也!」崔夫人曰:「賢哉!賢哉!得其死矣!妾請先死,王死未遲。」諶曰:「汝何死耶?」崔夫人曰:「王死父,妾死夫:其義同也。夫亡妻死,何必問焉!」言訖,觸柱而死。諶乃自殺其三子,並割妻頭,提至昭烈廟中,伏地哭曰:「臣羞見基業棄於他人,故先殺妻子,以絕掛念,後將一命報祖!祖如有靈,知孫之心!」大哭一場,眼中流血,自刎而死。蜀人聞知,無不哀痛。後人有詩讚曰:「君臣甘屈膝,一子獨悲傷。去矣西川事,雄哉北地王!捐身酬烈祖,搔首泣穹蒼。凜凜人如在,誰雲漢已亡?」後主聽知北地王自刎,乃令人葬之。次日,魏兵大至。後主率太子諸王,及群臣六十餘人,面縛輿櫬,出北門十里而降。鄧艾扶起後主,親解其縛,焚其輿櫬,並車入城。後人有詩嘆曰:「魏兵數萬入川來,後主偷生失自裁。黃皓終存欺國意,姜維空負濟時才。全忠義士心何烈,守節王孫志可哀。昭烈經營良不易,一朝功業頓成灰。」
yú shì chéng dū zhī rén, jiē jù xiāng huā yíng jiē. ài bài hòu zhǔ wèi biāo qí jiāng jūn, qí yú wén wǔ, gè suí gāo xià bài guān qǐng hòu zhǔ hái gōng, chū bǎng ān mín, jiāo gē cāng kù. yòu lìng tài cháng zhāng jùn yì zhōu bié jià zhāng shào, zhāo ān gè jùn jūn mín. yòu lìng rén shuō jiāng wéi guī jiàng. yī miàn qiǎn rén fù luò yáng bào jié. ài wén huáng hào jiān xiǎn, yù zhǎn zhī. hào yòng jīn bǎo lù qí zuǒ yòu, yīn cǐ dé miǎn. zì shì hàn wáng. hòu rén yīn hàn zhī wáng, yǒu zhuī sī wǔ hòu shī yuē: yú niǎo yóu yí wèi jiǎn shū, fēng yún zhǎng wèi hù chǔ xū. tú lìng shàng jiāng huī shén bǐ, zhōng jiàn jiàng wáng zǒu chuán chē. guǎn lè yǒu cái zhēn bù tiǎn, guān zhāng wú mìng yù hé rú! tā nián jǐn lǐ jīng cí miào, liáng fù yín chéng hèn yǒu yú!
於是成都之人,皆具香花迎接。艾拜後主為驃騎將軍,其餘文武,各隨高下拜官;請後主還宮,出榜安民,交割倉庫。又令太常張峻、益州別駕張紹,招安各郡軍民。又令人說姜維歸降。一面遣人赴洛陽報捷。艾聞黃皓奸險,欲斬之。皓用金寶賂其左右,因此得免。自是漢亡。後人因漢之亡,有追思武侯詩曰:「魚鳥猶疑畏簡書,風雲長為護儲胥。徒令上將揮神筆,終見降王走傳車。管樂有才真不忝,關張無命欲何如!他年錦里經祠廟,《梁父》吟成恨有餘!」
qiě shuō tài pú jiǎng xiǎn dào jiàn gé, rù jiàn jiāng wéi, chuán hòu zhǔ chì mìng, yán guī jiàng zhī shì. wéi dà jīng shī yǔ. zhàng xià zhòng jiāng tīng zhī, yī qí yuàn hèn, yǎo yá nù mù, xū fà dào shù, bá dāo kǎn shí dà hū yuē: wú děng sǐ zhàn, hé gù xiān jiàng yé! hào kū zhī shēng, wén shù shí lǐ. wéi jiàn rén xīn sī hàn, nǎi yǐ shàn yán fǔ zhī yuē: zhòng jiāng wù yōu. wú yǒu yī jì, kě fù hàn shì. zhòng jiē qiú wèn. jiāng wéi yǔ zhū jiāng fù ěr dī yán, shuō le jì cè. jí yú jiàn gé guān biàn shù jiàng qí, xiān lìng rén bào rù zhōng huì zhài zhōng, shuō jiāng wéi yǐn zhāng yì liào huà dǒng jué děng lái jiàng. huì dà xǐ, lìng rén yíng jiē wéi rù zhàng. huì yuē: bó yuē lái hé chí yě? wéi zhèng sè liú tì yuē: guó jiā quán jūn zài wú, jīn rì zhì cǐ, yóu wèi sù yě. huì shén qí zhī, xià zuò xiāng bài. dài wèi shàng bīn. wéi shuō huì yuē: wén jiāng jūn zì huái nán yǐ lái. suàn wú yí cè sī mǎ shì zhī shèng, jiē jiāng jūn zhī lì, wéi gù gān xīn fǔ shǒu. rú dèng shì zài, dāng yǔ jué yī sǐ zhàn, ān kěn jiàng zhī hū? huì suì zhé jiàn wèi shì, yǔ wéi jié wèi xiōng dì, qíng ài shén mì, réng lìng zhào jiù lǐng bīng. wéi àn xǐ, suì lìng jiǎng xiǎn huí chéng dū qù le.
且說太僕蔣顯到劍閣,入見姜維,傳後主敕命,言歸降之事。維大驚失語。帳下眾將聽知,一齊怨恨,咬牙怒目,鬚髮倒豎,拔刀砍石大呼曰:「吾等死戰,何故先降耶!」號哭之聲,聞數十里。維見人心思漢,乃以善言撫之曰:「眾將勿憂。吾有一計,可復漢室。」眾皆求問。姜維與諸將附耳低言,說了計策。即於劍閣關遍豎降旗,先令人報入鍾會寨中,說姜維引張翼、廖化、董厥等來降。會大喜,令人迎接維入帳。會曰:「伯約來何遲也?」維正色流涕曰:「國家全軍在吾,今日至此,猶為速也。」會甚奇之,下座相拜。待為上賓。維說會曰:「聞將軍自淮南以來。算無遺策;司馬氏之盛,皆將軍之力,維故甘心俯首。如鄧士載,當與決一死戰,安肯降之乎?」會遂折箭為誓,與維結為兄弟,情愛甚密,仍令照舊領兵。維暗喜,遂令蔣顯回成都去了。
què shuō dèng ài fēng shī zuǎn wèi yì zhōu cì shǐ, qiān hóng wáng qí děng gè lǐng zhōu jùn yòu yú mián zhú zhú tái yǐ zhāng zhàn gōng, dà huì shǔ zhōng zhū guān yǐn yàn. ài jiǔ zhì bàn hān, nǎi zhǐ zhòng guān yuē: rǔ děng xìng yù wǒ, gù yǒu jīn rì ěr. ruò yù tā jiāng, bì jiē tiǎn miè yǐ. duō guān qǐ shēn bài xiè. hū jiǎng xiǎn zhì, shuō jiāng wéi zì jiàng zhōng zhèn xī le. ài yīn cǐ tòng hèn zhōng huì. suì xiū shū lìng rén jī fù luò yáng, zhì jìn gōng sī mǎ zhāo. zhāo dé shū shì zhī. shū yuē: chén ài qiè wèi bīng yǒu xiān shēng ér hòu shí zhě, jīn yīn píng shǔ zhī shì yǐ chéng wú, cǐ xí juǎn zhī shí yě. rán dà jǔ zhī hòu, jiāng shì pí láo, bù kě biàn yòng yí liú lǒng yòu bīng èr wàn shǔ bīng èr wàn, zhǔ yán xìng yě, bìng zào zhōu chuán, yù bèi shùn liú zhī jì rán hòu fā shǐ, gào yǐ lì hài, wú kě bù zhēng ér dìng yě. jīn yí hòu dài liú chán, yǐ zhì sūn xiū ruò biàn sòng chán lái jīng, wú rén bì yí, zé yú xiàng huà zhī xīn bù quàn. qiě quán liú zhī yú shǔ, xū lái nián dōng yuè dǐ jīng. jīn jí kě fēng chán wèi fú fēng wáng, xī yǐ zī cái, gōng qí zuǒ yòu, jué qí zi wèi gōng hóu, yǐ xiǎn guī mìng zhī chǒng: zé wú rén wèi wēi huái dé, wàng fēng ér cóng yǐ. sī mǎ zhāo lǎn bì, shēn yí dèng ài yǒu zì zhuān zhī xīn, nǎi xiān fā shǒu shū yǔ wèi guàn, suí hòu jiàng fēng ài zhào yuē: zhēng xī jiāng jūn dèng ài: yào wēi fèn wǔ, shēn rù dí jìng, shǐ jiàn hào zhī zhǔ, xì jǐng guī jiàng bīng bù yú shí, zhàn bù zhōng rì, yún chè xí juǎn, dàng dìng bā shǔ suī bái qǐ pò qiáng chǔ, hán xìn kè jìn zhào, bù zú bǐ xūn yě. qí yǐ ài wèi tài wèi, zēng yì èr wàn hù, fēng èr zi wèi tíng hòu, gè shí yì qiān hù. dèng ài shòu zhào bì, jiān jūn wèi guàn qǔ chū sī mǎ zhāo shǒu shū yǔ ài. shū zhōng shuō dèng ài suǒ yán zhī shì, xū hòu zòu bào, bù kě zhé xíng. ài yuē: jiāng zài wài, jūn mìng yǒu suǒ bù shòu. wú jì fèng zhào zhuān zhēng, rú hé zǔ dāng? suì yòu zuò shū, jīn lái shǐ jī fù luò yáng. shí cháo zhōng jiē yán dèng ài bì yǒu fǎn yì, sī mǎ zhāo yù jiā yí jì. hū shǐ mìng huí, chéng shàng dèng ài zhī shū. zhāo chāi fēng shì zhī. shū yuē: ài xián mìng xī zhēng, yuán è jì fú, dāng quán yí xíng shì, yǐ ān chū fù. ruò dài guó mìng, zé wǎng fù dào tú, yán yǐn rì yuè. chūn qiū zhī yì: dài fū chū jiāng, yǒu kě yǐ ān shè jì lì guó jiā, zhuān zhī kě yě. jīn wú wèi bīn, shì yǔ shǔ lián, bù kě jū cháng yǐ shī shì jī. bīng fǎ: jìn bù qiú míng, tuì bù bì zuì. ài suī wú gǔ rén zhī jié, zhōng bù zì xián yǐ sǔn yú guó yě. xiān cǐ shēn zhuàng, jiàn kě shī xíng.
卻說鄧艾封師纂為益州刺史,牽弘、王頎等各領州郡;又於綿竹築台以彰戰功,大會蜀中諸官飲宴。艾酒至半酣,乃指眾官曰:「汝等幸遇我,故有今日耳。若遇他將,必皆殄滅矣。」多官起身拜謝。忽蔣顯至,說姜維自降鍾鎮西了。艾因此痛恨鍾會。遂修書令人齎赴洛陽,致晉公司馬昭。昭得書視之。書曰:「臣艾切謂兵有先聲而後實者,今因平蜀之勢以乘吳,此席捲之時也。然大舉之後,將士疲勞,不可便用;宜留隴右兵二萬、蜀兵二萬,煮鹽興冶,並造舟船,預備順流之計;然後發使,告以利害,吳可不征而定也。今宜厚待劉禪,以致孫休;若便送禪來京,吳人必疑,則於向化之心不勸。且權留之於蜀,須來年冬月抵京。今即可封禪為扶風王,錫以資財,供其左右,爵其子為公侯,以顯歸命之寵:則吳人畏威懷德,望風而從矣。」司馬昭覽畢,深疑鄧艾有自專之心,乃先發手書與衛瓘,隨後降封艾詔曰:「征西將軍鄧艾:耀威奮武,深入敵境,使僭號之主,系頸歸降;兵不逾時,戰不終日,雲徹席捲,盪定巴、蜀;雖白起破強楚,韓信克勁趙,不足比勛也。其以艾為太尉,增邑二萬戶,封二子為亭侯,各食邑千戶。」鄧艾受詔畢,監軍衛瓘取出司馬昭手書與艾。書中說鄧艾所言之事,須候奏報,不可輒行。艾曰:「將在外,君命有所不受。吾既奉詔專征,如何阻當?」遂又作書,今來使齎赴洛陽。時朝中皆言鄧艾必有反意,司馬昭愈加疑忌。忽使命回,呈上鄧艾之書。昭拆封視之。書曰:「艾銜命西征,元惡既服,當權宜行事,以安初附。若待國命,則往復道途,延引日月。《春秋》之義:大夫出疆,有可以安社稷、利國家,專之可也。今吳未賓,勢與蜀連,不可拘常以失事機。兵法:進不求名,退不避罪。艾雖無古人之節,終不自嫌以損於國也。先此申狀,見可施行。」
sī mǎ zhāo kàn bì dà jīng, máng yǔ jiǎ chōng jì yì yuē: dèng ài shì gōng ér jiāo, rèn yì xíng shì, fǎn xíng lù yǐ. rú zhī nài hé? jiǎ chōng yuē: zhǔ gōng hé bù fēng zhōng huì yǐ zhì zhī? zhāo cóng qí yì, qiǎn shǐ jī zhào fēng huì wèi sī tú, jiù lìng wèi guàn jiān dū liǎng lù jūn mǎ, yǐ shǒu shū fù guàn, shǐ yǔ huì cì chá dèng ài, yǐ fáng qí biàn. huì jiē dú zhào shū. zhào yuē: zhèn xī jiāng jūn zhōng huì: suǒ xiàng wú dí, qián wú qiáng liáng, jié zhì zhòng chéng, wǎng luó bèng yì shǔ zhī háo shuài, miàn fù guī mìng móu wú yí cè, jǔ wú fèi gōng. qí yǐ huì wèi sī tú, jìn fēng xiàn hóu, zēng yì wàn hù, fēng zǐ èr rén tíng hòu, yì gè qiān hù. zhōng huì jì shòu fēng, jí qǐng jiāng wéi jì yì yuē: dèng ài gōng zài wú zhī shàng, yòu fēng tài wèi zhī zhí jīn sī mǎ gōng yí ài yǒu fǎn zhì, gù lìng wèi guàn wèi jiān jūn, zhào wú zhì zhī. bó yuē yǒu hé gāo jiàn? wéi yuē: yú wén dèng ài chū shēn wēi jiàn, yòu wèi nóng jiā yǎng dú, jīn jiǎo xìng zì yīn píng xié jìng, pān mù xuán yá, chéng cǐ dà gōng fēi chū liáng móu, shí lài guó jiā hóng fú ěr. ruò fēi jiāng jūn yǔ wéi xiāng jù yú jiàn gé, ài ān néng chéng cǐ gōng yé? jīn yù fēng shǔ zhǔ wèi fú fēng wáng, nǎi dà jié shǔ rén zhī xīn, qí fǎn qíng bù yán kě jiàn yǐ. jìn gōng yí zhī shì yě. huì shēn xǐ qí yán. wéi yòu yuē: qǐng tuì zuǒ yòu, wéi yǒu yī shì mì gào. huì lìng zuǒ yòu jǐn tuì. wéi xiù zhōng qǔ yī tú yǔ huì, yuē: xī rì wǔ hòu chū cǎo lú shí, yǐ cǐ tú xiàn xiān dì, qiě yuē: yì zhōu zhī dì, wò yě qiān lǐ, mín yīn guó fù, kě wèi bà yè. xiān dì yīn cǐ suì chuàng chéng dū. jīn dèng ài zhì cǐ, ān dé bù kuáng? huì dà xǐ, zhǐ wèn shān chuān xíng shì. wéi yī yī yán zhī. huì yòu wèn yuē: dāng yǐ hé cè chú ài? wéi yuē: chéng jìn gōng yí jì zhī jì, dāng jí shàng biǎo, yán ài fǎn zhuàng jìn gōng bì lìng jiāng jūn tǎo zhī. yī jǔ ér kě qín yǐ. huì yī yán, jí qiǎn rén jī biǎo jìn fù luò yáng, yán dèng ài zhuān quán zì sì, jié hǎo shǔ rén, zǎo wǎn bì fǎn yǐ. yú shì cháo zhōng wén wǔ jiē jīng. huì yòu lìng rén yú zhōng tú jié le dèng ài biǎo wén, àn ài bǐ fǎ, gǎi xiě ào màn zhī cí, yǐ shí jǐ zhī yǔ.
司馬昭看畢大驚,忙與賈充計議曰:「鄧艾恃功而驕,任意行事,反形露矣。如之奈何?」賈充曰:「主公何不封鍾會以制之?」昭從其議,遣使齎詔封會為司徒,就令衛瓘監督兩路軍馬,以手書付瓘,使與會伺察鄧艾,以防其變。會接讀詔書。詔曰:「鎮西將軍鍾會:所向無敵,前無強梁,節制眾城,網羅迸逸;蜀之豪帥,面縛歸命;謀無遺策,舉無廢功。其以會為司徒,進封縣侯,增邑萬戶,封子二人亭侯,邑各千戶。」鍾會既受封,即請姜維計議曰:「鄧艾功在吾之上,又封太尉之職;今司馬公疑艾有反志,故令衛瓘為監軍,詔吾制之。伯約有何高見?」維曰:「愚聞鄧艾出身微賤,幼為農家養犢,今僥倖自陰平斜徑,攀木懸崖,成此大功;非出良謀,實賴國家洪福耳。若非將軍與維相拒於劍閣,艾安能成此功耶?今欲封蜀主為扶風王,乃大結蜀人之心,其反情不言可見矣。晉公疑之是也。」會深喜其言。維又曰:「請退左右,維有一事密告。」會令左右盡退。維袖中取一圖與會,曰:「昔日武侯出草廬時,以此圖獻先帝,且曰:益州之地,沃野千里,民殷國富,可為霸業。先帝因此遂創成都。今鄧艾至此,安得不狂?」會大喜,指問山川形勢。維一一言之。會又問曰:「當以何策除艾?」維曰:「乘晉公疑忌之際,當急上表,言艾反狀;晉公必令將軍討之。一舉而可擒矣。」會依言,即遣人齎表進赴洛陽,言鄧艾專權恣肆,結好蜀人,早晚必反矣。於是朝中文武皆驚。會又令人於中途截了鄧艾表文,按艾筆法,改寫傲慢之辭,以實己之語。
sī mǎ zhāo jiàn le dèng ài biǎo zhāng, dà nù, jí qiǎn rén dào zhōng huì jūn qián, lìng huì shōu ài yòu qiǎn jiǎ chōng yǐn sān wàn bīng rù xié gǔ, zhāo nǎi tóng wèi zhǔ cáo huàn yù jià qīn zhēng. xī cáo yuàn shào tì jiàn yuē: zhōng huì zhī bīng, duō ài liù bèi, dāng lìng huì shōu ài zú yǐ, hé bì míng gōng zì xíng yé? zhāo xiào yuē: rǔ wàng le jiù rì zhī yán yé? rǔ céng dào huì hòu bì fǎn. wú jīn cǐ xíng, fēi wèi ài, shí wèi huì ěr. tì xiào yuē mǒu kǒng míng gōng wàng zhī, gù yǐ xiāng wèn. jīn jì yǒu cǐ yì, qiè yí mì zhī, bù kě xiè lòu. zhāo rán qí yán, suì tí dà bīng qǐ chéng. shí jiǎ chōng yì yí zhōng huì yǒu biàn, mì gào sī mǎ zhāo. zhāo yuē: rú qiǎn rǔ, yì yí rǔ yé? wú dào zhǎng ān, zì yǒu míng bái. zǎo yǒu xì zuò bào zhī zhōng huì, shuō zhāo yǐ zhì zhǎng ān. huì huāng qǐng jiāng wéi shāng yì shōu ài zhī cè. zhèng shì: cái kàn xī shǔ shōu xiáng jiāng, yòu jiàn zhǎng ān dòng dà bīng.
司馬昭見了鄧艾表章,大怒,即遣人到鍾會軍前,令會收艾;又遣賈充引三萬兵入斜谷,昭乃同魏主曹奐御駕親征。西曹掾邵悌諫曰:「鍾會之兵,多艾六倍,當令會收艾足矣,何必明公自行耶?」昭笑曰:「汝忘了舊日之言耶?汝曾道會後必反。吾今此行,非為艾,實為會耳。」悌笑曰「某恐明公忘之,故以相問。今既有此意,切宜秘之,不可泄漏。」昭然其言,遂提大兵起程。時賈充亦疑鍾會有變,密告司馬昭。昭曰:「如遣汝,亦疑汝耶?吾到長安,自有明白。」早有細作報知鍾會,說昭已至長安。會慌請姜維商議收艾之策。正是:才看西蜀收降將,又見長安動大兵。
bù zhī jiāng wéi yǐ hé cè pò ài, qiě kàn xià wén fēn jiě.
不知姜維以何策破艾,且看下文分解。