dèng shì zài tōu dù yīn píng zhū gé zhān zhàn sǐ mián zhú
鄧士載偷度陰平 諸葛瞻戰死綿竹
què shuō fǔ guó dà jiāng jūn dǒng jué, wén wèi bīng shí yú lù rù jìng, nǎi yǐn èr wàn bīng shǒu zhù jiàn gé dāng rì wàng chén tóu dà qǐ, yí shì wèi bīng, jí yǐn jūn bǎ zhù guān kǒu. dǒng jué zì lín jūn qián shì zhī, nǎi jiāng wéi liào huà zhāng yì yě. jué dà xǐ, jiē rù guān shàng, lǐ bì, kū sù hòu zhǔ huáng hào zhī shì. wéi yuē: gōng wù yōu lǜ. ruò yǒu wéi zài, bì bù róng wèi lái tūn shǔ yě. qiě shǒu jiàn gé, xú tú tuì dí zhī jì. jué yuē: cǐ guān suī rán kě shǒu, zhēng nài chéng dū wú rén tǎng wèi dí rén suǒ xí, dà shì wǎ jiě yǐ. wéi yuē: chéng dū shān xiǎn dì jùn, fēi kě yì qǔ, bù bì yōu yě. zhèng yán jiān, hū bào zhū gé xù lǐng bīng shā zhì guān xià, wéi dà nù, jí yǐn wǔ qiān bīng shā xià guān lái, zhí zhuàng rù wèi zhèn zhōng, zuǒ chōng yòu tū, shā dé zhū gé xù dà bài ér zǒu, tuì shù shí lǐ xià zhài, wèi jūn sǐ zhě wú shù. shǔ bīng qiǎng le xǔ duō mǎ pǐ qì xiè, wéi shōu bīng huí guān.
卻說輔國大將軍董厥,聞魏兵十餘路入境,乃引二萬兵守住劍閣;當日望塵頭大起,疑是魏兵,急引軍把住關口。董厥自臨軍前視之,乃姜維、廖化、張翼也。厥大喜,接入關上,禮畢,哭訴後主黃皓之事。維曰:「公勿憂慮。若有維在,必不容魏來吞蜀也。且守劍閣,徐圖退敵之計。」厥曰:「此關雖然可守,爭奈成都無人;倘為敵人所襲,大勢瓦解矣。」維曰:「成都山險地峻,非可易取,不必憂也。」正言間,忽報諸葛緒領兵殺至關下,維大怒,急引五千兵殺下關來,直撞入魏陣中,左衝右突,殺得諸葛緒大敗而走,退數十里下寨,魏軍死者無數。蜀兵搶了許多馬匹器械,維收兵回關。
què shuō zhōng huì lí jiàn gé èr shí lǐ xià zhài, zhū gé xù zì lái fú zuì. huì nù yuē: wú lìng rǔ shǒu bǎ yīn píng qiáo tóu, yǐ duàn jiāng wéi guī lù, rú hé shī le! jīn yòu bù dé wú lìng, shàn zì jìn bīng, yǐ zhì cǐ bài! xù yuē: wéi guǐ jì duō duān, zhà qǔ yōng zhōu xù kǒng yōng zhōu yǒu shī, yǐn bīng qù jiù, wéi chéng jī zǒu tuō xù yīn gǎn zhì guān xià, bù xiǎng yòu wèi suǒ bài. huì dà nù, chì lìng zhǎn zhī. jiān jūn wèi guàn yuē: xù suī yǒu zuì, nǎi dèng zhēng xī suǒ dū zhī rén bù zhēng jiāng jūn shā zhī, kǒng shāng hé qì. huì yuē: wú fèng tiān zǐ míng zhào jìn gōng jūn mìng, tè lái fá shǔ. biàn shì dèng ài yǒu zuì, yì dāng zhǎn zhī! zhòng jiē lì quàn. huì nǎi jiāng zhū gé xù yòng kǎn chē zài fù luò yáng, rèn jìn gōng fā luò suí jiāng xù suǒ lǐng zhī bīng, shōu zài bù xià diào qiǎn.
卻說鍾會離劍閣二十里下寨,諸葛緒自來伏罪。會怒曰:「吾令汝守把陰平橋頭,以斷姜維歸路,如何失了!今又不得吾令,擅自進兵,以致此敗!」緒曰:「維詭計多端,詐取雍州;緒恐雍州有失,引兵去救,維乘機走脫;緒因趕至關下,不想又為所敗。」會大怒,叱令斬之。監軍衛瓘曰:「緒雖有罪,乃鄧征西所督之人;不爭將軍殺之,恐傷和氣。」會曰:「吾奉天子明詔、晉公鈞命,特來伐蜀。便是鄧艾有罪,亦當斬之!」眾皆力勸。會乃將諸葛緒用檻車載赴洛陽,任晉公發落;隨將緒所領之兵,收在部下調遣。
yǒu rén bào yǔ dèng ài. ài dà nù yuē: wú yǔ rǔ guān pǐn yì bān, wú jiǔ zhèn biān jiāng, yú guó duō láo, rǔ ān gǎn wàng zì zūn dà yé! zi dèng zhōng quàn yuē: xiǎo bù rěn zé luàn dà móu, fù qīn ruò yǔ tā bù mù, bì wù guó jiā dà shì. wàng qiě róng rěn zhī. ài cóng qí yán. rán bì jìng xīn zhōng huái nù, nǎi yǐn shí shù qí lái jiàn zhōng huì. huì wén ài zhì, biàn wèn zuǒ yòu: ài yǐn duō shǎo jūn lái? zuǒ yòu dá yuē: zhǐ yǒu shí shù qí. huì nǎi lìng zhàng shàng zhàng xià liè wǔ shì shù bǎi rén.
有人報與鄧艾。艾大怒曰:「吾與汝官品一般,吾久鎮邊疆,於國多勞,汝安敢妄自尊大耶!」子鄧忠勸曰:「小不忍則亂大謀,父親若與他不睦,必誤國家大事。望且容忍之。」艾從其言。然畢竟心中懷怒,乃引十數騎來見鍾會。會聞艾至,便問左右:「艾引多少軍來?」左右答曰:「只有十數騎。」會乃令帳上帳下列武士數百人。
ài xià mǎ rù jiàn. huì jiē rù zhàng lǐ bì. ài jiàn jūn róng shén sù, xīn zhōng bù ān, nǎi yǐ yán tiāo zhī yuē: jiāng jūn dé le hàn zhōng, nǎi cháo tíng zhī dà xìng yě, kě dìng cè zǎo qǔ jiàn gé. huì yuē: jiāng jūn míng jiàn ruò hé? ài zài sān tuī chēng wú néng. huì gù wèn zhī. ài dá yuē: yǐ yú yì dù zhī, kě yǐn yī jūn cóng yīn píng xiǎo lù chū hàn zhōng dé yáng tíng, yòng qí bīng jìng qǔ chéng dū, jiāng wéi bì chè bīng lái jiù, jiāng jūn chéng xū jiù qǔ jiàn gé, kě huò quán gōng. huì dà xǐ yuē: jiāng jūn cǐ jì shén miào! kě jí yǐn bīng qù. wú zài cǐ zhuān hòu jié yīn! èr rén yǐn jiǔ xiāng bié. huì huí běn zhàng yǔ zhū jiāng yuē: rén jiē wèi dèng ài yǒu néng. jīn rì guān zhī, nǎi yōng cái ěr! zhòng wèn qí gù. huì yuē: yīn píng xiǎo lù, jiē gāo shān jùn lǐng, ruò shǔ yǐ bǎi yú rén shǒu qí xiǎn yào, duàn qí guī lù, zé dèng ài zhī bīng jiē è sǐ yǐ. wú zhǐ yǐ zhèng dào ér xíng, hé chóu shǔ dì bù pò hū! suì zhì yún tī pào jià, zhǐ dǎ jiàn gé guān.
艾下馬入見。會接入帳禮畢。艾見軍容甚肅,心中不安,乃以言挑之曰:「將軍得了漢中,乃朝廷之大幸也,可定策早取劍閣。」會曰:「將軍明見若何?」艾再三推稱無能。會固問之。艾答曰:「以愚意度之,可引一軍從陰平小路出漢中德陽亭,用奇兵徑取成都,姜維必撤兵來救,將軍乘虛就取劍閣,可獲全功。」會大喜曰:「將軍此計甚妙!可即引兵去。吾在此專候捷音!」二人飲酒相別。會回本帳與諸將曰:「人皆謂鄧艾有能。今日觀之,乃庸才耳!」眾問其故。會曰:「陰平小路,皆高山峻岭,若蜀以百餘人守其險要,斷其歸路,則鄧艾之兵皆餓死矣。吾只以正道而行,何愁蜀地不破乎!」遂置雲梯炮架,只打劍閣關。
què shuō dèng ài chū yuán mén shàng mǎ, huí gù cóng zhě yuē: zhōng huì dài wú ruò hé? cóng zhě yuē: guān qí cí sè, shén bù yǐ jiāng jūn zhī yán wèi rán, dàn yǐ kǒu qiáng yīng ér yǐ. ài xiào yuē: bǐ liào wǒ bù néng qǔ chéng dū, wǒ piān yù qǔ zhī! huí dào běn zhài, shī zuǎn dèng zhōng yī bān jiāng shì jiē wèn yuē: jīn rì yǔ zhōng zhèn xī yǒu hé gāo lùn? ài yuē: wú yǐ shí xīn gào bǐ, bǐ yǐ yōng cái shì wǒ. bǐ jīn dé hàn zhōng, yǐ wèi mò dà zhī gōng ruò fēi wú tún dá zhōng bàn zhù jiāng wéi, bǐ ān néng chéng gōng yé! wú jīn ruò qǔ le chéng dū, shèng qǔ hàn zhōng yǐ! dāng yè xià lìng, jǐn bá zhài wàng yīn píng xiǎo lù jìn bīng, lí jiàn gé qī bǎi lǐ xià zhài, yǒu rén bào zhōng huì, shuō: dèng ài yào qù qǔ chéng dū le. huì xiào ài bù zhì.
卻說鄧艾出轅門上馬,回顧從者曰:「鍾會待吾若何?」從者曰:「觀其辭色,甚不以將軍之言為然,但以口強應而已。」艾笑曰:「彼料我不能取成都,我偏欲取之!」回到本寨,師纂、鄧忠一班將士接問曰:「今日與鍾鎮西有何高論?」艾曰:「吾以實心告彼,彼以庸才視我。彼今得漢中,以為莫大之功;若非吾屯沓中絆住姜維,彼安能成功耶!吾今若取了成都,勝取漢中矣!」當夜下令,盡拔寨望陰平小路進兵,離劍閣七百里下寨,有人報鍾會,說:「鄧艾要去取成都了。」會笑艾不智。
què shuō dèng ài yī miàn xiū mì shū qiǎn shǐ chí bào sī mǎ zhāo, yī miàn jù zhū jiāng yú zhàng xià wèn yuē: wú jīn chéng xū qù qǔ chéng dū, yǔ rǔ děng lì gōng míng yú bù xiǔ, rǔ děng kěn cóng hū? zhū jiāng yīng yuē: yuàn zūn jūn lìng, wàn sǐ bù cí! ài nǎi xiān lìng zǐ dèng zhōng yǐn wǔ qiān jīng bīng, bù chuān yì jiǎ, gè zhí fǔ záo qì jù, fán yù jùn wēi zhī chù, záo shān kāi lù, dā zào qiáo gé, yǐ biàn jūn xíng. ài xuǎn bīng sān wàn, gè dài gān liáng shéng suǒ jìn fā. yuē xíng bǎi yú lǐ, xuǎn xià sān qiān bīng, jiù bǐ zā zhài yòu xíng bǎi yú lǐ, yòu xuǎn sān qiān bīng xià zhài. shì nián shí yuè zì yīn píng jìn bīng, zhì yú diān yá xiá gǔ zhī zhōng, fán èr shí yú rì, xíng qī bǎi yú lǐ, jiē shì wú rén zhī dì. wèi bīng yán tú xià le shù zhài, zhǐ shèng xià èr qiān rén mǎ. qián zhì yī lǐng, míng mó tiān lǐng, mǎ bù kān xíng, ài bù xíng shàng lǐng, zhèng jiàn dèng zhōng yǔ kāi lù zhuàng shì jǐn jiē kū qì. ài wèn qí gù. zhōng gào yuē: cǐ lǐng xī jiē shì jùn bì diān yá, bù néng kāi záo, xū fèi qián láo, yīn cǐ kū qì. ài yuē: wú jūn dào cǐ, yǐ xíng le qī bǎi yú lǐ, guò cǐ biàn shì jiāng yóu, qǐ kě fù tuì? nǎi huàn zhū jūn yuē: bù rù hǔ xué, yān dé hǔ zǐ? wú yǔ rǔ děng lái dào cǐ dì, ruò dé chéng gōng, fù guì gòng zhī. zhòng jiē yīng yuē: yuàn cóng jiāng jūn zhī mìng. ài lìng xiān jiāng jūn qì cuān jiāng xià qù. ài qǔ zhān zì guǒ qí shēn, xiān gǔn xià qù. fù jiāng yǒu zhān shān zhě guǒ shēn gǔn xià, wú zhān shān zhě gè yòng shéng suǒ shù yāo, pān mù guà shù, yú guàn ér jìn. dèng ài dèng zhōng, bìng èr qiān jūn, jí kāi shān zhuàng shì, jiē dù le mó tiān lǐng. fāng cái zhěng dùn yì jiǎ qì xiè ér xíng, hū jiàn dào bàng yǒu yī shí jié, shàng kè: chéng xiàng zhū gé wǔ hòu tí. qí wén yún: èr huǒ chū xìng, yǒu rén yuè cǐ. èr shì zhēng héng, bù jiǔ zì sǐ. ài guān qì dà jīng, huāng máng duì jié zài bài yuē: wǔ hòu zhēn shén rén yě! ài bù néng yǐ shī shì zhī, xī zāi! hòu rén yǒu shī yuē: yīn píng jùn lǐng yǔ tiān qí, xuán hè pái huái shàng qiè fēi. dèng ài guǒ zhān cóng cǐ xià, shuí zhī zhū gé yǒu xiān jǐ.
卻說鄧艾一面修密書遣使馳報司馬昭,一面聚諸將於帳下問曰:「吾今乘虛去取成都,與汝等立功名於不朽,汝等肯從乎?」諸將應曰:「願遵軍令,萬死不辭!」艾乃先令子鄧忠引五千精兵,不穿衣甲,各執斧鑿器具,凡遇峻危之處,鑿山開路,搭造橋閣,以便軍行。艾選兵三萬,各帶乾糧繩索進發。約行百餘里,選下三千兵,就彼紥寨;又行百餘里,又選三千兵下寨。是年十月自陰平進兵,至於巔崖峽谷之中,凡二十餘日,行七百餘里,皆是無人之地。魏兵沿途下了數寨,只剩下二千人馬。前至一嶺,名摩天嶺,馬不堪行,艾步行上嶺,正見鄧忠與開路壯士盡皆哭泣。艾問其故。忠告曰:「此嶺西皆是峻壁巔崖,不能開鑿,虛廢前勞,因此哭泣。」艾曰:「吾軍到此,已行了七百餘里,過此便是江油,豈可復退?」乃喚諸軍曰:「不入虎穴,焉得虎子?吾與汝等來到此地,若得成功,富貴共之。」眾皆應曰:「願從將軍之命。」艾令先將軍器攛將下去。艾取氈自裹其身,先滾下去。副將有氈衫者裹身滾下,無氈衫者各用繩索束腰,攀木掛樹,魚貫而進。鄧艾、鄧忠,並二千軍,及開山壯士,皆度了摩天嶺。方才整頓衣甲器械而行,忽見道傍有一石碣,上刻:「丞相諸葛武侯題」。其文云:「二火初興,有人越此。二士爭衡,不久自死。」艾觀訖大驚,慌忙對碣再拜曰:「武侯真神人也!艾不能以師事之,惜哉!」後人有詩曰:「陰平峻岭與天齊,玄鶴徘徊尚怯飛。鄧艾裹氈從此下,誰知諸葛有先幾。」
què shuō dèng ài àn dù yīn píng, yǐn bīng xíng shí, yòu jiàn yī gè dà kōng zhài. zuǒ yòu gào yuē: wén wǔ hòu zài rì, céng bō yī qiān bīng shǒu cǐ xiǎn ài. jīn shǔ zhǔ liú chán fèi zhī. ài jiē ya bù yǐ, nǎi wèi zhòng rén yuē: wú děng yǒu lái lù ér wú guī lù yǐ! qián jiāng yóu chéng zhōng, liáng shí zú bèi: rǔ děng qián jìn kě huó, hòu tuì jí sǐ, xū bìng lì gōng zhī. zhòng jiē yīng yuē: yuàn sǐ zhàn! yú shì dèng ài bù xíng, yǐn èr qiān yú rén, xīng yè bèi dào lái qiǎng jiāng yóu chéng. què shuō jiāng yóu chéng shǒu jiāng mǎ miǎo, wén dōng chuān yǐ shī, suī wèi zhǔn bèi, zhǐ shì dī fáng dà lù yòu zhàng zhe jiāng wéi quán shī shǒu zhù jiàn gé guān, suì jiāng jūn qíng bù yǐ wèi zhòng. dāng rì cāo liàn rén mǎ huí jiā, yǔ qī lǐ shì yōng lú yǐn jiǔ. qí qī wèn yuē: lǚ wén biān qíng shén jí, jiāng jūn quán wú yōu sè, hé yě? miǎo yuē: dà shì zì yǒu jiāng bó yuē zhǎng wò, gàn wǒ shén shì? qí qī yuē: suī rán rú cǐ, jiāng jūn suǒ shǒu chéng chí, bù wèi bù zhòng. miǎo yuē: tiān zǐ tīng xìn huáng hào, nì yú jiǔ sè, wú liào huò bù yuǎn yǐ. wèi bīng ruò dào, jiàng zhī wèi shàng, hé bì lǜ zāi? qí qī dà nù, tuò miǎo miàn yuē: rǔ wèi nán zǐ, xiān huái bù zhōng bù yì zhī xīn, wǎng shòu guó jiā jué lù, wú yǒu hé miàn mù yǔ rǔ xiāng jiàn yé! mǎ miǎo xiū cán wú yǔ. hū jiā rén huāng rù bào yuē: wèi jiāng dèng ài bù zhī cóng hé ér lái, yǐn èr qiān yú rén, yī yōng ér rù chéng yǐ! miǎo dà jīng, huāng chū nà jiàng, bài fú yú gōng táng zhī xià, qì gào yuē: mǒu yǒu xīn guī jiàng jiǔ yǐ. jīn yuàn zhāo chéng zhōng jū mín, jí běn bù rén mǎ, jǐn jiàng jiāng jūn. ài zhǔn qí jiàng. suì shōu jiāng yóu jūn mǎ yú bù xià diào qiǎn, jí yòng mǎ miǎo wèi xiàng dǎo guān. hū bào mǎ miǎo fū rén zì yì shēn sǐ. ài wèn qí gù, miǎo yǐ shí gào. ài gǎn qí xián, lìng hòu lǐ zàng zhī, qīn wǎng zhì jì. wèi rén wén zhě, wú bù jiē tàn. hòu rén yǒu shī zàn yuē: hòu zhǔ hūn mí hàn zuò diān, tiān chà dèng ài qǔ xī chuān. kě lián bā shǔ duō míng jiāng, bù jí jiāng yóu lǐ shì xián.
卻說鄧艾暗度陰平,引兵行時,又見一個大空寨。左右告曰:「聞武侯在日,曾撥一千兵守此險隘。今蜀主劉禪廢之。」艾嗟呀不已,乃謂眾人曰:「吾等有來路而無歸路矣!前江油城中,糧食足備:汝等前進可活,後退即死,須併力攻之。」眾皆應曰:「願死戰!」於是鄧艾步行,引二千餘人,星夜倍道來搶江油城。卻說江油城守將馬邈,聞東川已失,雖為準備,只是提防大路;又仗着姜維全師守住劍閣關,遂將軍情不以為重。當日操練人馬回家,與妻李氏擁爐飲酒。其妻問曰:「屢聞邊情甚急,將軍全無憂色,何也?」邈曰:「大事自有姜伯約掌握,干我甚事?」其妻曰:「雖然如此,將軍所守城池,不為不重。」邈曰:「天子聽信黃皓,溺於酒色,吾料禍不遠矣。魏兵若到,降之為上,何必慮哉?」其妻大怒,唾邈面曰:「汝為男子,先懷不忠不義之心,枉受國家爵祿,吾有何面目與汝相見耶!」馬邈羞慚無語。忽家人慌入報曰:「魏將鄧艾不知從何而來,引二千餘人,一擁而入城矣!」邈大驚,慌出納降,拜伏於公堂之下,泣告曰:「某有心歸降久矣。今願招城中居民,及本部人馬,盡降將軍。」艾准其降。遂收江油軍馬於部下調遣,即用馬邈為嚮導官。忽報馬邈夫人自縊身死。艾問其故,邈以實告。艾感其賢,令厚禮葬之,親往致祭。魏人聞者,無不嗟嘆。後人有詩讚曰:「後主昏迷漢祚顛,天差鄧艾取西川。可憐巴蜀多名將,不及江油李氏賢。」
dèng ài qǔ le jiāng yóu, suì jiē yīn píng xiǎo lù zhū jūn, jiē dào jiāng yóu qǔ qí, jìng lái gōng fú chéng. bù jiāng tián xù yuē: wǒ jūn shè xiǎn ér lái, shèn shì láo dùn, qiě dāng xiū yǎng shù rì, rán hòu jìn bīng. ài dà nù yuē: bīng guì shén sù, rǔ gǎn luàn wǒ jūn xīn yé! hè lìng zuǒ yòu tuī chū zhǎn zhī. zhòng jiāng kǔ gào fāng miǎn. ài zì qū bīng zhì fú chéng. chéng nèi guān lì jūn mín yí cóng tiān jiàng, jǐn jiē tóu xiáng.
鄧艾取了江油,遂接陰平小路諸軍,皆到江油取齊,徑來攻涪城。部將田續曰:「我軍涉險而來,甚是勞頓,且當休養數日,然後進兵。」艾大怒曰:「兵貴神速,汝敢亂我軍心耶!」喝令左右推出斬之。眾將苦告方免。艾自驅兵至涪城。城內官吏軍民疑從天降,盡皆投降。
shǔ rén fēi bào rù chéng dū. hòu zhǔ wén zhī, huāng zhào huáng hào wèn zhī. hào zòu yuē: cǐ zhà chuán ěr. shén rén bì bù kěn wù bì xià yě. hòu zhǔ yòu xuān shī pó wèn shí, què bù zhī hé chù qù le. cǐ shí yuǎn jìn gào jí biǎo wén, yī sì xuě piàn, wǎng lái shǐ zhě, lián luò bù jué. hòu zhǔ shè cháo jì yì, duō guān miàn miàn xiāng qù, bìng wú yī yán. xì zhèng chū bān zòu yuē: shì yǐ jí yǐ! bì xià kě xuān wǔ hòu zhī zǐ shāng yì tuì bīng zhī cè. yuán lái wǔ hòu zhī zǐ zhū gé zhān, zì sī yuǎn. qí mǔ huáng shì, jí huáng chéng yàn zhī nǚ yě. mǔ mào shén lòu, ér yǒu qí cái: shàng tōng tiān wén, xià chá dì lǐ fán tāo lüè dùn jiǎ zhū shū, wú suǒ bù xiǎo. wǔ hòu zài nán yáng shí, wén qí xián, qiú yǐ wèi shì. wǔ hòu zhī xué, fū rén duō suǒ zàn zhù yān. jí wǔ hòu sǐ hòu, fū rén xún shì, lín zhōng yí jiào, wéi yǐ zhōng xiào miǎn qí zi zhān. zhān zì yòu cōng mǐn, shàng hòu zhǔ nǚ, wèi fù mǎ dū wèi. hòu xí fù wǔ xiāng hóu zhī jué. jǐng yào sì nián, qiān xíng jūn hù wèi jiāng jūn. shí wèi huáng hào yòng shì, gù tuō bìng bù chū. dāng xià hòu zhǔ cóng xì zhèng zhī yán, jí shí lián fā sān zhào, zhào zhān zhì diàn xià. hòu zhǔ qì sù yuē: dèng ài bīng yǐ tún fú chéng, chéng dū wēi yǐ. qīng kàn xiān jūn zhī miàn, jiù zhèn zhī mìng! zhān yì qì zòu yuē: chén fù zǐ méng xiān dì hòu ēn bì xià shū yù, suī gān nǎo tú dì, bù néng bǔ bào. yuàn bì xià jǐn fā chéng dū zhī bīng, yǔ chén lǐng qù jué yī sǐ zhàn. hòu zhǔ jí bō chéng dū bīng jiāng qī wàn yǔ zhān. zhān cí le hòu zhǔ, zhěng dùn jūn mǎ, jù jí zhū jiāng wèn yuē: shuí gǎn wèi xiān fēng? yán wèi qì, yī shào nián jiāng chū yuē: fù qīn jì zhǎng dà quán, ér yuàn wèi xiān fēng. zhòng shì zhī, nǎi zhān zhǎng zi zhū gé shàng yě. shàng shí nián yī shí jiǔ suì. bó lǎn bīng shū. duō xí wǔ yì. zhān dà xǐ, suì mìng shàng wèi xiān fēng. shì rì, dà jūn lí le chéng dū, lái yíng wèi bīng.
蜀人飛報入成都。後主聞知,慌召黃皓問之。皓奏曰:「此詐傳耳。神人必不肯誤陛下也。」後主又宣師婆問時,卻不知何處去了。此時遠近告急表文,一似雪片,往來使者,聯絡不絕。後主設朝計議,多官面面相覷,並無一言。郤正出班奏曰:「事已急矣!陛下可宣武侯之子商議退兵之策。」原來武侯之子諸葛瞻,字思遠。其母黃氏,即黃承彥之女也。母貌甚陋,而有奇才:上通天文,下察地理;凡韜略遁甲諸書,無所不曉。武侯在南陽時,聞其賢,求以為室。武侯之學,夫人多所贊助焉。及武侯死後,夫人尋逝,臨終遺教,惟以忠孝勉其子瞻。瞻自幼聰敏,尚後主女,為駙馬都尉。後襲父武鄉侯之爵。景耀四年,遷行軍護衛將軍。時為黃皓用事,故託病不出。當下後主從郤正之言,即時連發三詔,召瞻至殿下。後主泣訴曰:「鄧艾兵已屯涪城,成都危矣。卿看先君之面,救朕之命!」瞻亦泣奏曰:「臣父子蒙先帝厚恩、陛下殊遇,雖肝腦塗地,不能補報。願陛下盡發成都之兵,與臣領去決一死戰。」後主即撥成都兵將七萬與瞻。瞻辭了後主,整頓軍馬,聚集諸將問曰:「誰敢為先鋒?」言未訖,一少年將出曰:「父親既掌大權,兒願為先鋒。」眾視之,乃瞻長子諸葛尚也。尚時年一十九歲。博覽兵書。多習武藝。瞻大喜,遂命尚為先鋒。是日,大軍離了成都,來迎魏兵。
què shuō dèng ài dé mǎ miǎo xiàn dì lǐ tú yī běn, bèi xiě fú chéng zhì chéng dū sān bǎi liù shí lǐ shān chuān dào lù, kuò xiá xiǎn jùn, yī yī fēn míng. ài kàn bì, dà jīng yuē: ruò zhǐ shǒu fú chéng, tǎng bèi shǔ rén jù zhù qián shān, hé néng chéng gōng yé? rú qiān yán rì jiǔ, jiāng wéi bīng dào, wǒ jūn wēi yǐ. sù huàn shī zuǎn bìng zi dèng zhōng, fēn fù yuē: rǔ děng kě yǐn yī jūn, xīng yè jìng qù mián zhú, yǐ jù shǔ bīng. wú suí hòu biàn zhì. qiè bù kě dài huǎn. ruò zòng tā xiān jù le xiǎn yào, jué zhǎn rǔ shǒu!
卻說鄧艾得馬邈獻地理圖一本,備寫涪城至成都三百六十里山川道路,闊狹險峻,一一分明。艾看畢,大驚曰:「若只守涪城,倘被蜀人據住前山,何能成功耶?如遷延日久,姜維兵到,我軍危矣。」速喚師纂並子鄧忠,分付曰:「汝等可引一軍,星夜徑去綿竹,以拒蜀兵。吾隨後便至。切不可怠緩。若縱他先據了險要,決斬汝首!」
shī dèng èr rén yǐn bīng jiāng zhì mián zhú, zǎo yù shǔ bīng. liǎng jūn gè bù chéng zhèn. shī dèng èr rén lēi mǎ yú mén qí xià, zhǐ jiàn shǔ bīng liè chéng bā zhèn. sān dōng gǔ bà, mén qí liǎng fēn, shù shí yuán jiāng cù yōng yī liàng sì lún chē, chē shàng duān zuò yī rén: lún jīn yǔ shàn, hè chǎng fāng jū. chē bàng zhǎn kāi yī miàn huáng qí, shàng shū: hàn chéng xiàng zhū gé wǔ hòu. háo dé shī dèng èr rén hàn liú biàn shēn, huí gù jūn shì yuē: yuán lái kǒng míng shàng zài, wǒ děng xiū yǐ! jí lè bīng huí shí, shǔ bīng yǎn shā jiāng lái, wèi bīng dà bài ér zǒu. shǔ bīng yǎn shā èr shí yú lǐ, yù jiàn dèng ài yuán bīng jiē yīng. liǎng jiā gè zì shōu bīng. ài shēng zhàng ér zuò, huàn shī zuǎn dèng zhōng zé zhī yuē: rǔ èr rén bù zhàn ér tuì, hé yě? zhōng yuē: dàn jiàn shǔ zhèn zhōng zhū gé kǒng míng lǐng bīng, yīn cǐ bēn hái. ài nù yuē: zòng shǐ kǒng míng gēng shēng, wǒ hé jù zāi! rǔ děng qīng tuì, yǐ zhì yú bài, yí sù zhǎn yǐ zhèng jūn fǎ! zhòng jiē kǔ quàn, ài fāng xī nù. lìng rén shào tàn, huí shuō kǒng míng zhī zǐ zhū gé zhān wèi dà jiāng, zhān zhī zǐ zhū gé shàng wèi xiān fēng. chē shàng zuò zhě nǎi mù kè kǒng míng yí xiàng yě.
師、鄧二人引兵將至綿竹,早遇蜀兵。兩軍各布成陣。師、鄧二人勒馬於門旗下,只見蜀兵列成八陣。三冬鼓罷,門旗兩分,數十員將簇擁一輛四輪車,車上端坐一人:綸巾羽扇,鶴氅方裾。車傍展開一面黃旗,上書:「漢丞相諸葛武侯」。諕得師、鄧二人汗流遍身,回顧軍士曰:「原來孔明尚在,我等休矣!」急勒兵回時,蜀兵掩殺將來,魏兵大敗而走。蜀兵掩殺二十餘里,遇見鄧艾援兵接應。兩家各自收兵。艾升帳而坐,喚師纂、鄧忠責之曰:「汝二人不戰而退,何也?」忠曰:「但見蜀陣中諸葛孔明領兵,因此奔還。」艾怒曰:「縱使孔明更生,我何懼哉!汝等輕退,以致於敗,宜速斬以正軍法!」眾皆苦勸,艾方息怒。令人哨探,回說孔明之子諸葛瞻為大將,瞻之子諸葛尚為先鋒。——車上坐者乃木刻孔明遺像也。
ài wén zhī, wèi shī zuǎn dèng zhōng yuē: chéng bài zhī jī, zài cǐ yī jǔ. rǔ èr rén zài bù qǔ shèng, bì dāng zhǎn shǒu! shī dèng èr rén yòu yǐn yī wàn bīng lái zhàn. zhū gé shàng pǐ mǎ dān qiāng, dǒu sǒu jīng shén, zhàn tuì èr rén. zhū gé zhān zhǐ huī liǎng yē bīng chōng chū, zhí zhuàng rù wèi zhèn zhōng, zuǒ chōng yòu tū, wǎng lái shā yǒu shù shí fān, wèi bīng dà bài, sǐ zhě bù jì qí shù. shī zuǎn dèng zhōng zhōng shāng ér táo. zhān qū shì mǎ suí hòu yǎn shā èr shí yú lǐ, zā yíng xiāng jù. shī zuǎn dèng zhōng huí jiàn dèng ài, ài jiàn èr rén jù shāng, wèi biàn jiā zé, nǎi yǔ zhòng jiāng shāng yì yuē: shǔ yǒu zhū gé zhān shàn jì fù zhì, liǎng fān shā wú wàn yú rén mǎ, jīn ruò bù sù pò, hòu bì wèi huò. jiān jūn qiū běn yuē: hé bù zuò yī shū yǐ yòu zhī? ài cóng qí yán, suì zuò shū yī fēng, qiǎn shǐ sòng rén shǔ zhài. shǒu mén jiāng yǐn zhì zhàng xià, chéng shàng qí shū. zhān chāi fēng shì zhī. shū yuē: zhēng xī jiāng jūn dèng ài, zhì shū yú xíng jūn hù wèi jiāng jūn zhū gé sī yuǎn huī xià: qiè guān jìn dài xián cái, wèi yǒu rú gōng zhī zūn fù yě. xī zì chū máo lú, yī yán yǐ fēn sān guó, sǎo píng jīng yì, suì chéng bà yè, gǔ jīn xiān yǒu jí zhě hòu liù chū qí shān, fēi qí zhì lì bù zú, nǎi tiān shù ěr. jīn hòu zhǔ hūn ruò, wáng qì yǐ zhōng, ài fèng tiān zǐ zhī mìng, yǐ zhòng bīng fá shǔ, yǐ jiē dé qí dì yǐ. chéng dū wēi zài dàn xī, gōng hé bù yīng tiān shùn rén, zhàng yì lái guī? ài dāng biǎo gōng wèi láng yá wáng, yǐ guāng yào zǔ zōng, jué bù xū yán. xìng cún zhào jiàn. zhān kàn bì, bó rán dà nù, chě suì qí shū, chì wǔ shì lì zhǎn lái shǐ, lìng cóng zhě chí shǒu jí huí wèi yíng jiàn dèng ài. ài dà nù, jí yù chū zhàn. qiū běn jiàn yuē: jiāng jūn bù kě qīng chū, dāng yòng qí bīng shèng zhī. ài cóng qí yán, suì lìng tiān shuǐ tài shǒu wáng qí lǒng xī tài shǒu qiān hóng, fú liǎng jūn yú hòu, ài zì yǐn bīng ér lái. cǐ shí zhū gé zhān zhèng yù nuò zhàn, hū bào dèng ài zì yǐn bīng dào. zhān dà nù, jí yǐn bīng chū, jìng shā rù wèi zhèn zhōng. dèng ài bài zǒu, zhān suí hòu yǎn shā jiāng lái. hū rán liǎng xià fú bīng shā chū. shǔ bīng dà bài, tuì rù mián zhú. ài lìng wéi zhī. yú shì wèi bīng yī qí nà hǎn, jiāng mián zhú wéi de tiě tǒng xiāng sì. zhū gé zhān zài chéng zhōng, jiàn shì shì yǐ pò, nǎi lìng péng hé jī shū shā chū, wǎng dōng wú qiú jiù. hé zhì dōng wú, jiàn le wú zhǔ sūn xiū, chéng shàng gào jí zhī shū. wú zhǔ kàn bà, yǔ qún chén jì yì yuē: jì shǔ zhōng wēi jí, gū qǐ kě zuò shì bù jiù. jí lìng lǎo jiāng dīng fèng wèi zhǔ shuài, dīng fēng sūn yì wèi fù jiāng, lǜ bīng wǔ wàn, qián wǎng jiù shǔ. dīng fèng lǐng zhǐ chū shī, fēn bō dīng fēng sūn yì yǐn bīng èr wàn xiàng miǎn zhōng ér jìn, zì lǜ bīng sān wàn xiàng shòu chūn ér jìn: fēn bīng sān lù lái yuán.
艾聞之,謂師纂、鄧忠曰:「成敗之機,在此一舉。汝二人再不取勝,必當斬首!」師、鄧二人又引一萬兵來戰。諸葛尚匹馬單槍,抖擻精神,戰退二人。諸葛瞻指揮兩掖兵衝出,直撞入魏陣中,左衝右突,往來殺有數十番,魏兵大敗,死者不計其數。師纂、鄧忠中傷而逃。瞻驅士馬隨後掩殺二十餘里,紥營相拒。師纂、鄧忠回見鄧艾,艾見二人俱傷,未便加責,乃與眾將商議曰:「蜀有諸葛瞻善繼父志,兩番殺吾萬餘人馬,今若不速破,後必為禍。」監軍丘本曰:「何不作一書以誘之?」艾從其言,遂作書一封,遣使送人蜀寨。守門將引至帳下,呈上其書。瞻拆封視之。書曰:「征西將軍鄧艾,致書於行軍護衛將軍諸葛思遠麾下:切觀近代賢才,未有如公之尊父也。昔自出茅廬,一言已分三國,掃平荊、益,遂成霸業,古今鮮有及者;後六出祁山,非其智力不足,乃天數耳。今後主昏弱,王氣已終,艾奉天子之命,以重兵伐蜀,已皆得其地矣。成都危在旦夕,公何不應天順人,仗義來歸?艾當表公為琅琊王,以光耀祖宗,決不虛言。倖存照鑒。」瞻看畢,勃然大怒,扯碎其書,叱武士立斬來使,令從者持首級回魏營見鄧艾。艾大怒,即欲出戰。丘本諫曰:「將軍不可輕出,當用奇兵勝之。」艾從其言,遂令天水太守王頎、隴西太守牽弘,伏兩軍於後,艾自引兵而來。此時諸葛瞻正欲搦戰,忽報鄧艾自引兵到。瞻大怒,即引兵出,徑殺入魏陣中。鄧艾敗走,瞻隨後掩殺將來。忽然兩下伏兵殺出。蜀兵大敗,退入綿竹。艾令圍之。於是魏兵一齊吶喊,將綿竹圍的鐵桶相似。諸葛瞻在城中,見事勢已迫,乃令彭和齎書殺出,往東吳求救。和至東吳,見了吳主孫休,呈上告急之書。吳主看罷,與群臣計議曰:「既蜀中危急,孤豈可坐視不救。」即令老將丁奉為主帥,丁封、孫異為副將,率兵五萬,前往救蜀。丁奉領旨出師,分撥丁封、孫異引兵二萬向沔中而進,自率兵三萬向壽春而進:分兵三路來援。
què shuō zhū gé zhān jiàn jiù bīng bù zhì, wèi zhòng jiāng yuē: jiǔ shǒu fēi liáng tú. suì liú zi shàng yǔ shàng shū zhāng zūn shǒu chéng, zhān zì pī guà shàng mǎ, yǐn sān jūn dà kāi sān mén shā chū. dèng ài jiàn bīng chū, biàn chè bīng tuì. zhān fèn lì zhuī shā, hū rán yī shēng pào xiǎng, sì miàn bīng hé, bǎ zhān kùn zài gāi xīn. zhān yǐn bīng zuǒ chōng yòu tū, shā sǐ shù bǎi rén. ài lìng zhòng jūn fàng jiàn shè zhī, shǔ bīng sì sàn. zhān zhōng jiàn luò mǎ, nǎi dà hū yuē: wú lì jié yǐ, dāng yǐ yī sǐ bào guó! suì bá jiàn zì wěn ér sǐ. qí zi zhū gé shàng zài chéng shàng, jiàn fù sǐ yú jūn zhōng, bó rán dà nù, suì pī guà shàng mǎ. zhāng zūn jiàn yuē: xiǎo jiāng jūn wù dé qīng chū. shàng tàn yuē: wú fù zǐ zǔ sūn, hé guó hòu ēn, jīn fù jì sǐ yú dí, wǒ hé yòng shēng wèi! suì cè mǎ shā chū, sǐ yú zhèn zhōng. hòu rén yǒu shī zàn zhān shàng fù zǐ yuē: bú shì zhōng chén dú shǎo móu, cāng tiān yǒu yì jué yán liú. dāng nián zhū gé liú jiā yìn, jié yì zhēn kān jì wǔ hòu. dèng ài lián qí zhōng, jiāng fù zǐ hé zàng. chéng xū gōng dǎ mián zhú. zhāng zūn huáng chóng lǐ qiú sān rén, gè yǐn yī jūn shā chū. shǔ bīng guǎ, wèi bīng zhòng, sān rén yì jiē zhàn sǐ. ài yīn cǐ dé le mián zhú. láo jūn yǐ bì, suì lái qǔ chéng dū. zhèng shì: shì guān hòu zhǔ lín wēi rì, wú yì liú zhāng shòu bī shí.
卻說諸葛瞻見救兵不至,謂眾將曰:「久守非良圖。」遂留子尚與尚書張遵守城,瞻自披掛上馬,引三軍大開三門殺出。鄧艾見兵出,便撤兵退。瞻奮力追殺,忽然一聲炮響,四面兵合,把瞻困在垓心。瞻引兵左衝右突,殺死數百人。艾令眾軍放箭射之,蜀兵四散。瞻中箭落馬,乃大呼曰:「吾力竭矣,當以一死報國!」遂拔劍自刎而死。其子諸葛尚在城上,見父死於軍中,勃然大怒,遂披掛上馬。張遵諫曰:「小將軍勿得輕出。」尚嘆曰:「吾父子祖孫,荷國厚恩,今父既死於敵,我何用生為!」遂策馬殺出,死於陣中。後人有詩讚瞻、尚父子曰:「不是忠臣獨少謀,蒼天有意絕炎劉。當年諸葛留嘉胤,節義真堪繼武侯。」鄧艾憐其忠,將父子合葬。乘虛攻打綿竹。張遵、黃崇、李球三人,各引一軍殺出。蜀兵寡,魏兵眾,三人亦皆戰死。艾因此得了綿竹。勞軍已畢,遂來取成都。正是:試觀後主臨危日,無異劉璋受逼時。
wèi zhī chéng dū rú hé shǒu yù, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知成都如何守御,且看下文分解。