zhōng huì fēn bīng hàn zhōng dào wǔ hòu xiǎn shèng dìng jūn shān
鍾會分兵漢中道 武侯顯聖定軍山
què shuō sī mǎ zhāo wèi xī cáo yuàn shào tì yuē: cháo chén jiē yán shǔ wèi kě fá, shì qí xīn qiè ruò shǐ qiáng zhàn, bì bài zhī dào yě. jīn zhōng huì dú jiàn fá shǔ zhī cè, shì qí xīn bù qiè xīn bù qiè, zé pò shǔ bì yǐ. shǔ jì pò, zé shǔ rén xīn dǎn yǐ liè bài jūn zhī jiāng, bù kě yǐ yán yǒng wáng guó zhī dài fū, bù kě yǐ tú cún. huì jí yǒu yì zhì, shǔ rén ān néng zhù zhī hū? zhì ruò wèi rén dé shèng sī guī, bì bù cóng huì ér fǎn, gèng bù zú lǜ ěr. cǐ yán nǎi wú yǔ rǔ zhī zhī, qiè bù kě xiè lòu. shào tì bài fú.
卻說司馬昭謂西曹掾邵悌曰:「朝臣皆言蜀未可伐,是其心怯;若使強戰,必敗之道也。今鍾會獨建伐蜀之策,是其心不怯;心不怯,則破蜀必矣。蜀既破,則蜀人心膽已裂;敗軍之將,不可以言勇;亡國之大夫,不可以圖存。會即有異志,蜀人安能助之乎?至若魏人得勝思歸,必不從會而反,更不足慮耳。此言乃吾與汝知之,切不可泄漏。」邵悌拜服。
què shuō zhōng huì xià zhài yǐ bì, shēng zhàng dà jí zhū jiāng tīng lìng. shí yǒu jiān jūn wèi guàn, hù jūn hú liè, dà jiāng tián xù páng huì tián zhāng yuán qīng shān qiū jiàn xià hóu xián wáng mǎi huáng fǔ kǎi jù ān děng bā shí yú yuán. huì yuē: bì xū yī dà jiāng wèi xiān fēng, féng shān kāi lù, yù shuǐ dié qiáo. shuí gǎn dāng zhī? yī rén yīng shēng yuē: mǒu yuàn wǎng. huì shì zhī, nǎi hǔ jiāng xǔ chǔ zhī zǐ xǔ yí yě. zhòng jiē yuē: fēi cǐ rén bù kě wèi xiān fēng. huì huàn xǔ yí yuē: rǔ nǎi hǔ tǐ yuán bān zhī jiāng. fù zǐ yǒu míng jīn zhòng jiāng yì jiē bǎo rǔ. rǔ kě guà xiān fēng yìn, lǐng wǔ qiān mǎ jūn yī qiān bù jūn, jìng qǔ hàn zhōng. bīng fēn sān lù: rǔ lǐng zhōng lù, chū xié gǔ zuǒ jūn chū luò gǔ yòu jūn chū zǐ wǔ gǔ. cǐ jiē qí qū shān xiǎn zhī dì, dāng lìng jūn tián píng dào lù, xiū lǐ qiáo liáng, záo shān pò shí, wù shǐ zǔ ài. rú wéi bì àn jūn fǎ. xǔ yí shòu mìng, lǐng bīng ér jìn. zhōng huì suí hòu tí shí wàn yú zhòng, xīng yè qǐ chéng.
卻說鍾會下寨已畢,升帳大集諸將聽令。時有監軍衛瓘,護軍胡烈,大將田續、龐會、田章、爰青彡、丘建、夏侯咸、王買、皇甫闓、句安等八十餘員。會曰:「必須一大將為先鋒,逢山開路,遇水疊橋。誰敢當之?」一人應聲曰:「某願往。」會視之,乃虎將許褚之子許儀也。眾皆曰:「非此人不可為先鋒。」會喚許儀曰:「汝乃虎體猿班之將。父子有名;今眾將亦皆保汝。汝可掛先鋒印,領五千馬軍、一千步軍,徑取漢中。兵分三路:汝領中路,出斜谷;左軍出駱谷;右軍出子午谷。此皆崎嶇山險之地,當令軍填平道路,修理橋樑,鑿山破石,勿使阻礙。如違必按軍法。」許儀受命,領兵而進。鍾會隨後提十萬餘眾,星夜起程。
què shuō dèng ài zài lǒng xī, jì shòu fá shǔ zhī zhào, yī miàn lìng sī mǎ wàng wǎng è qiāng rén, yòu qiǎn yōng zhōu cì shǐ zhū gé xù, tiān shuǐ tài shǒu wáng qí, lǒng xī tài shǒu qiān hóng, jīn chéng tài shǒu yáng xīn, gè diào běn bù bīng qián lái tīng lìng. bǐ jí jūn mǎ yún jí, dèng ài yè zuò yī mèng: mèng jiàn dēng gāo shān, wàng hàn zhōng, hū yú jiǎo xià bèng chū yī quán, shuǐ shì shàng yǒng. xū yú jīng jué, hún shēn hàn liú suì zuò ér dài dàn, nǎi zhào hù wèi yuán shào wèn zhī. shào sù míng zhōu yì, ài bèi yán qí mèng, shào dá yuē: yì yún: shān shàng yǒu shuǐ yuē jiǎn. jiǎn guà zhě: lì xī nán, bù lì dōng běi. kǒng zǐ yún: jiǎn lì xī nán, wǎng yǒu gōng yě bù lì dōng běi, qí dào qióng yě. jiāng jūn cǐ xíng, bì rán kè shǔ dàn kě xī jiǎn zhì bù néng hái. ài wén yán, qiǎo rán bù lè. hū zhōng huì xí wén zhì, yuē ài qǐ bīng, yú hàn zhōng qǔ qí. ài suì qiǎn yōng zhōu cì shǐ zhū gé xù, yǐn bīng yī wàn wǔ qiān, xiān duàn jiāng wéi guī lù cì qiǎn tiān shuǐ tài shǒu wáng qí, yǐn bīng yī wàn wǔ qiān, cóng zuǒ gōng dá zhōng lǒng xī tài shǒu qiān hóng, yǐn yī wàn wǔ qiān rén, cóng yòu gōng dá zhōng yòu qiǎn jīn chéng tài shǒu yáng xīn, yǐn yī wàn wǔ qiān rén, yú gān sōng yāo jiāng wéi zhī hòu. ài zì yǐn bīng sān wàn, wǎng lái jiē yīng. què shuō zhōng huì chū shī zhī shí, yǒu bǎi guān sòng chū chéng wài, jīng qí bì rì, kǎi jiǎ níng shuāng, rén qiáng mǎ zhuàng, wēi fēng lǐn rán. rén jiē chēng xiàn, wéi yǒu xiāng guó cān jūn liú shí, wēi xiào bù yǔ. tài wèi wáng xiáng jiàn shí lěng xiào, jiù mǎ shàng wò qí shǒu ér wèn yuē: zhōng dèng èr rén, cǐ qù kě píng shǔ hū? shí yuē: pò shǔ bì yǐ. dàn kǒng jiē bù dé hái dōu ěr. wáng xiáng wèn qí gù, liú shí dàn xiào ér bù dá. xiáng suì bù fù wèn.
卻說鄧艾在隴西,既受伐蜀之詔,一面令司馬望往遏羌人,又遣雍州刺史諸葛緒,天水太守王頎,隴西太守牽弘,金城太守楊欣,各調本部兵前來聽令。比及軍馬雲集,鄧艾夜作一夢:夢見登高山,望漢中,忽於腳下迸出一泉,水勢上涌。須臾驚覺,渾身汗流;遂坐而待旦,乃召護衛爰邵問之。邵素明《周易》,艾備言其夢,邵答曰:「《易》云:山上有水曰《蹇》。《蹇卦》者:『利西南,不利東北。』孔子云:『《蹇》利西南,往有功也;不利東北,其道窮也。』將軍此行,必然克蜀;但可惜蹇滯不能還。」艾聞言,愀然不樂。忽鍾會檄文至,約艾起兵,於漢中取齊。艾遂遣雍州刺史諸葛緒,引兵一萬五千,先斷姜維歸路;次遣天水太守王頎,引兵一萬五千,從左攻沓中;隴西太守牽弘,引一萬五千人,從右攻沓中;又遣金城太守楊欣,引一萬五千人,於甘松邀姜維之後。艾自引兵三萬,往來接應。卻說鍾會出師之時,有百官送出城外,旌旗蔽日,鎧甲凝霜,人強馬壯,威風凜然。人皆稱羨,惟有相國參軍劉寔,微笑不語。太尉王祥見寔冷笑,就馬上握其手而問曰:「鍾、鄧二人,此去可平蜀乎?」寔曰:「破蜀必矣。但恐皆不得還都耳。」王祥問其故,劉寔但笑而不答。祥遂不復問。
què shuō wèi bīng jì fā, zǎo yǒu xì zuò rù dá zhōng bào zhī jiāng wéi. wéi jí jù biǎo shēn zòu hòu zhǔ: qǐng jiàng zhào qiǎn zuǒ chē qí jiāng jūn zhāng yì lǐng bīng shǒu hù yáng ān guān, yòu chē qí jiāng jūn liào huà lǐng bīng shǒu yīn píng qiáo: zhè èr chù zuì wèi yào jǐn, ruò shī èr chù, hàn zhōng bù bǎo yǐ. yī miàn dāng qiǎn shǐ rù wú qiú jiù. chén yī miàn zì qǐ dá zhōng zhī bīng jù dí. shí hòu zhǔ gǎi jǐng yào liù nián wèi yán xìng yuán nián, rì yǔ huàn guān huáng hào zài gōng zhōng yóu lè. hū jiē jiāng wéi zhī biǎo, jí zhào huáng hào wèn yuē: jīn wèi guó qiǎn zhōng huì dèng ài dà qǐ rén mǎ, fēn dào ér lái, rú zhī nài hé? hào zòu yuē: cǐ nǎi jiāng wéi yù lì gōng míng, gù shàng cǐ biǎo. bì xià kuān xīn, wù shēng yí lǜ. chén wén chéng zhōng yǒu yī shī pó, gòng fèng yī shén, néng zhī jí xiōng, kě zhào lái wèn zhī. hòu zhǔ cóng qí yán, yú hòu diàn chén shè xiāng huā zhǐ zhú xiǎng jì lǐ wù, lìng huáng hào yòng xiǎo chē qǐng rù gōng zhōng, zuò yú lóng chuáng zhī shàng. hòu zhǔ fén xiāng zhù bì, shī pó hū rán pī fà xiǎn zú, jiù diàn shàng tiào yuè shù shí biàn, pán xuán yú àn shàng. hào yuē: cǐ shén rén jiàng yǐ. bì xià kě tuì zuǒ yòu, qīn dǎo zhī. hòu zhǔ jǐn tuì shì chén, zài bài zhù zhī. shī pó dà jiào yuē: wú nǎi xī chuān tǔ shén yě. bì xià xīn lè tài píng, hé wèi qiú wèn tā shì? shù nián zhī hòu, wèi guó jiāng tǔ yì guī bì xià yǐ. bì xià qiē wù yōu lǜ. yán qì, hūn dǎo yú dì, bàn shǎng fāng sū. hòu zhǔ dà xǐ, zhòng jiā shǎng cì. zì cǐ shēn xìn shī pó zhī shuō, suì bù tīng jiāng wéi zhī yán, měi rì zhī zài gōng zhōng yǐn yàn huān lè. jiāng wéi lèi shēn gào jí biǎo wén, jiē bèi huáng hào yǐn nì, yīn cǐ wù le dà shì. què shuō zhōng huì dà jūn, yí lǐ wàng hàn zhōng jìn fā. qián jūn xiān fēng xǔ yí, yào lì tóu gōng, xiān lǐng bīng zhì nán zhèng guān. yí wèi bù jiāng yuē: guò cǐ guān jí hàn zhōng yǐ. guān shàng bù duō rén mǎ, wǒ děng biàn kě fèn lì qiǎng guān. zhòng jiāng lǐng mìng, yī qí bìng lì xiàng qián. yuán lái shǒu guān shǔ jiāng lú xùn, zǎo zhī wèi bīng jiāng dào, xiān yú guān qián mù qiáo zuǒ yòu, fú xià jūn shì, zhuāng qǐ wǔ hòu suǒ yí shí shǐ lián nǔ bǐ jí xǔ yí bīng lái qiǎng guān shí, yī shēng bāng zi xiǎng chù, shǐ shí rú yǔ. yí jí tuì shí, zǎo shè dào shù shí qí. wèi bīng dà bài. yí huí bào zhōng huì. huì zì tí zhàng xià jiǎ shì bǎi yú qí lái kàn, guǒ rán jiàn nǔ yī qí shè xià. huì bō mǎ biàn huí, guān shàng lú xùn yǐn wǔ bǎi jūn shā xià lái. huì pāi mǎ guò qiáo, qiáo shàng tǔ tā, xiàn zhù mǎ tí, zhēng xiē ér xiān xià mǎ lái. mǎ zhēng bù qǐ, huì qì mǎ bù xíng pǎo xià qiáo shí, lú xùn gǎn shàng, yī qiāng cì lái, què bèi wèi bīng zhōng xún kǎi huí shēn yī jiàn, shè lú xùn luò mǎ. zhōng huì huī zhòng chéng shì qiǎng guān, guān shàng jūn shì yīn yǒu shǔ bīng zài guān qián, bù gǎn fàng jiàn, bèi zhōng huì shā sàn, duó le shān guān. jí yǐ xún kǎi wèi hù jūn, yǐ quán fù ān mǎ kǎi jiǎ cì zhī.
卻說魏兵既發,早有細作入沓中報知姜維。維即具表申奏後主:「請降詔遣左車騎將軍張翼領兵守護陽安關,右車騎將軍廖化領兵守陰平橋:這二處最為要緊,若失二處,漢中不保矣。一面當遣使入吳求救。臣一面自起沓中之兵拒敵。」時後主改景耀六年為炎興元年,日與宦官黃皓在宮中遊樂。忽接姜維之表,即召黃皓問曰:「今魏國遣鍾會、鄧艾大起人馬,分道而來,如之奈何?」皓奏曰:「此乃姜維欲立功名,故上此表。陛下寬心,勿生疑慮。臣聞城中有一師婆,供奉一神,能知吉凶,可召來問之。」後主從其言,於後殿陳設香花紙燭、享祭禮物,令黃皓用小車請入宮中,坐於龍床之上。後主焚香祝畢,師婆忽然披髮跣足,就殿上跳躍數十遍,盤旋於案上。皓曰:「此神人降矣。陛下可退左右,親禱之。」後主盡退侍臣,再拜祝之。師婆大叫曰:「吾乃西川土神也。陛下欣樂太平,何為求問他事?數年之後,魏國疆土亦歸陛下矣。陛下切勿憂慮。」言訖,昏倒於地,半晌方蘇。後主大喜,重加賞賜。自此深信師婆之說,遂不聽姜維之言,每日只在宮中飲宴歡樂。姜維累申告急表文,皆被黃皓隱匿,因此誤了大事。卻說鍾會大軍,迤邐望漢中進發。前軍先鋒許儀,要立頭功,先領兵至南鄭關。儀謂部將曰:「過此關即漢中矣。關上不多人馬,我等便可奮力搶關。」眾將領命,一齊併力向前。原來守關蜀將盧遜,早知魏兵將到,先於關前木橋左右,伏下軍士,裝起武侯所遺十矢連弩;比及許儀兵來搶關時,一聲梆子響處,矢石如雨。儀急退時,早射倒數十騎。魏兵大敗。儀回報鍾會。會自提帳下甲士百餘騎來看,果然箭弩一齊射下。會撥馬便回,關上盧遜引五百軍殺下來。會拍馬過橋,橋上土塌,陷住馬蹄,爭些兒掀下馬來。馬掙不起,會棄馬步行;跑下橋時,盧遜趕上,一槍刺來,卻被魏兵中荀愷回身一箭,射盧遜落馬。鍾會麾眾乘勢搶關,關上軍士因有蜀兵在關前,不敢放箭,被鍾會殺散,奪了山關。即以荀愷為護軍,以全副鞍馬鎧甲賜之。
huì huàn xǔ yí zhì zhàng xià, zé zhī yuē: rǔ wèi xiān fēng, lǐ hé féng shān kāi lù, yù shuǐ dié qiáo, zhuān yī xiū lǐ qiáo liáng dào lù, yǐ biàn xíng jūn. wú fāng cái dào qiáo shàng, xiàn zhù mǎ tí, jǐ hū duò qiáo ruò fēi xún kǎi, wú yǐ bèi shā yǐ! rǔ jì wéi jūn lìng, dāng àn jūn fǎ! chì zuǒ yòu tuī chū zhǎn zhī. zhū jiāng gào yuē: qí fù xǔ chǔ yǒu gōng yú cháo tíng, wàng dū dū shù zhī. huì nù yuē: jūn fǎ bù míng, hé yǐ lìng zhòng? suì lìng zhǎn shǒu shì zhòng. zhū jiāng wú bù hài rán. shí shǔ jiāng wáng hán shǒu lè chéng, jiǎng bīn shǒu hàn chéng, jiàn wèi bīng shì dà, bù gǎn chū zhàn, zhǐ bì mén zì shǒu. zhōng huì xià lìng yuē: bīng guì shén sù, bù kě shǎo tíng. nǎi lìng qián jūn lǐ fǔ wéi lè chéng, hù jūn xún kǎi wéi hàn chéng, zì yǐn dà jūn qǔ yáng ān guān. shǒu guān shǔ jiāng fù qiān yǔ fù jiāng jiǎng shū shāng yì zhàn shǒu zhī cè, shū yuē: wèi bīng shén zhòng, shì bù kě dāng, bù rú jiān shǒu wèi shàng. qiān yuē: bù rán. wèi bīng yuǎn lái, bì rán pí kùn, suī duō bù zú jù. wǒ děng ruò bù xià guān zhàn shí, hàn lè èr chéng xiū yǐ. jiǎng shū mò rán bù dá. hū bào wèi bīng dà duì yǐ zhì guān qián, jiǎng fù èr rén zhì guān shàng shì zhī. zhōng huì yáng biān dà jiào yuē: wú jīn tǒng shí wàn zhī zhòng dào cǐ, rú zǎo zǎo chū jiàng, gè yī pǐn jí shēng yòng rú zhí mí bù jiàng, dǎ pò guān ài, yù shí jù fén! fù qiān dà nù, lìng jiǎng shū bǎ guān, zì yǐn sān qiān bīng shā xià guān lái. zhōng huì biàn zǒu, wèi bīng jǐn tuì. qiān chéng shì zhuī zhī, wèi bīng fù hé. qiān yù tuì rù guān shí, guān shàng yǐ shù qǐ wèi jiā qí hào, zhǐ jiàn jiǎng shū jiào yuē: wú yǐ jiàng le wèi yě! qiān dà nù, lì shēng mà yuē: wàng ēn bèi yì zhī zéi, yǒu hé miàn mù jiàn tiān xià rén hū! bō huí mǎ fù yǔ wèi bīng jiē zhàn. wèi bīng sì miàn hé lái, jiāng fù qiān wéi zài gāi xīn. qiān zuǒ chōng yòu tū, wǎng lái sǐ zhàn, bù néng dé tuō suǒ lǐng shǔ bīng, shí shāng bā jiǔ. qiān nǎi yǎng tiān tàn yuē: wú shēng wèi shǔ chén, sǐ yì dāng wèi shǔ guǐ! nǎi fù pāi mǎ chōng shā, shēn bèi shù qiāng, xuè yíng páo kǎi zuò xià mǎ dào, qiān zì wěn ér sǐ. hòu rén yǒu shī tàn yuē: yī rì shū zhōng fèn, qiān qiū yǎng yì míng. níng wèi fù qiān sǐ, bù zuò jiǎng shū shēng.
會喚許儀至帳下,責之曰:「汝為先鋒,理合逢山開路,遇水疊橋,專一修理橋樑道路,以便行軍。吾方才到橋上,陷住馬蹄,幾乎墮橋;若非荀愷,吾已被殺矣!汝既違軍令,當按軍法!」叱左右推出斬之。諸將告曰:「其父許褚有功於朝廷,望都督恕之。」會怒曰:「軍法不明,何以令眾?」遂令斬首示眾。諸將無不駭然。時蜀將王含守樂城,蔣斌守漢城,見魏兵勢大,不敢出戰,只閉門自守。鍾會下令曰:「兵貴神速,不可少停。」乃令前軍李輔圍樂城,護軍荀愷圍漢城,自引大軍取陽安關。守關蜀將傅僉與副將蔣舒商議戰守之策,舒曰:「魏兵甚眾,勢不可當,不如堅守為上。」僉曰:「不然。魏兵遠來,必然疲睏,雖多不足懼。我等若不下關戰時,漢、樂二城休矣。」蔣舒默然不答。忽報魏兵大隊已至關前,蔣、傅二人至關上視之。鍾會揚鞭大叫曰:「吾今統十萬之眾到此,如早早出降,各依品級升用;如執迷不降,打破關隘,玉石俱焚!」傅僉大怒,令蔣舒把關,自引三千兵殺下關來。鍾會便走,魏兵盡退。僉乘勢追之,魏兵複合。僉欲退入關時,關上已豎起魏家旗號,只見蔣舒叫曰:「吾已降了魏也!」僉大怒,厲聲罵曰:「忘恩背義之賊,有何面目見天下人乎!」撥回馬復與魏兵接戰。魏兵四面合來,將傅僉圍在垓心。僉左衝右突,往來死戰,不能得脫;所領蜀兵,十傷八九。僉乃仰天嘆曰:「吾生為蜀臣,死亦當為蜀鬼!」乃復拍馬衝殺,身被數槍,血盈袍鎧;坐下馬倒,僉自刎而死。後人有詩嘆曰:「一日抒忠憤,千秋仰義名。寧為傅僉死,不作蔣舒生。」
zhōng huì dé le yáng ān guān, guān nèi suǒ jī liáng cǎo jūn qì jí duō, dà xǐ, suì kào sān jūn. shì yè, wèi bīng sù yú yáng ān chéng zhōng, hū wén xī nán shàng hǎn shēng dà zhèn. zhōng huì huāng máng chū zhàng shì zhī, jué wú dòng jìng. wèi jūn yī yè bù gǎn shuì. cì yè sān gēng, xī nán shàng hǎn shēng yòu qǐ. zhōng huì jīng yí, xiàng xiǎo, shǐ rén tàn zhī. huí bào yuē: yuǎn shào shí yú lǐ, bìng wú yī rén. huì jīng yí bù dìng, nǎi zì yǐn shù bǎi qí, jù quán zhuāng guàn dài, wàng xī nán xún shào. qián zhì yī shān, zhǐ jiàn shā qì sì miàn tū qǐ, chóu yún bù hé, wù suǒ shān tóu. huì lēi zhù mǎ, wèn xiàng dǎo guān yuē: cǐ hé shān yě? dá yuē: cǐ nǎi dìng jūn shān, xī rì xià hóu yuān mò yú cǐ chù. huì wén zhī, chàng rán bù lè, suì lēi mǎ ér huí. zhuǎn guò shān pō, hū rán kuáng fēng dà zuò, bèi hòu shù qiān qí tū chū, suí fēng shā lái. huì dà jīng, yǐn zhòng zòng mǎ ér zǒu. zhū jiāng zhuì mǎ zhě, bù jì qí shù. jí bēn dào yáng ān guān shí, bù céng zhé yī rén yī qí, zhǐ diē sǔn miàn mù, shī le tóu kuī. jiē yán yuē: dàn jiàn yīn yún zhōng rén mǎ shā lái, bǐ jí jìn shēn, què bù shāng rén, zhǐ shì yī zhèn xuán fēng ér yǐ. huì wèn jiàng jiāng jiǎng shū yuē: dìng jūn shān yǒu shén miào hū? shū yuē: bìng wú shén miào, wéi yǒu zhū gé wǔ hòu zhī mù. huì jīng yuē: cǐ bì wǔ hòu xiǎn shèng yě. wú dāng qīn wǎng jì zhī. cì rì, zhōng huì bèi jì lǐ, zǎi tài láo, zì dào wǔ hòu mù qián zài bài zhì jì. jì bì, kuáng fēng dùn xī, chóu yún sì sàn. hū rán qīng fēng xí xí, xì yǔ fēn fēn. yī zhèn guò hòu, tiān sè qíng lǎng. wèi bīng dà xǐ, jiē bài xiè huí yíng. shì yè, zhōng huì zài zhàng zhōng fú jǐ ér qǐn, hū rán yī zhèn qīng fēng guò chù, zhǐ jiàn yī rén, lún jīn yǔ shàn, shēn yī hè chǎng, sù lǚ zào tāo, miàn rú guān yù, chún ruò mǒ zhū, méi qīng mù lǎng, shēn zhǎng bā chǐ, piāo piāo rán yǒu shén xiān zhī gài. qí rén bù rù zhàng zhōng, huì qǐ shēn yíng zhī yuē: gōng hé rén yě? qí rén yuē: jīn zǎo zhòng chéng jiàn gù. wú yǒu piàn yán xiāng gào: suī hàn zuò yǐ shuāi, tiān mìng nán wéi, rán liǎng chuān shēng líng, héng lí bīng gé, chéng kě lián mǐn. rǔ rù jìng zhī hòu, wàn wù wàng shā shēng líng. yán qì, fú xiù ér qù. huì yù wǎn liú zhī, hū rán jīng xǐng, nǎi shì yī mèng. huì zhī shì wǔ hòu zhī líng, bù shèng jīng yì. yú shì chuán lìng qián jūn, lì yī bái qí, shàng shū bǎo guó ān mín sì zì suǒ dào zhī chù, rú wàng shā yī rén zhě cháng mìng. yú shì hàn zhōng rén mín, jǐn jiē chū chéng bài yíng. huì yī yī fǔ wèi, qiū háo wú fàn. hòu rén yǒu shī zàn yuē: shù wàn yīn bīng rào dìng jūn, zhì lìng zhōng huì bài líng shén. shēng néng jué cè fú liú shì, sǐ shàng yí yán bǎo shǔ mín.
鍾會得了陽安關,關內所積糧草、軍器極多,大喜,遂犒三軍。是夜,魏兵宿於陽安城中,忽聞西南上喊聲大震。鍾會慌忙出帳視之,絕無動靜。魏軍一夜不敢睡。次夜三更,西南上喊聲又起。鍾會驚疑,向曉,使人探之。回報曰:「遠哨十餘里,並無一人。」會驚疑不定,乃自引數百騎,俱全裝慣帶,望西南巡哨。前至一山,只見殺氣四面突起,愁雲布合,霧鎖山頭。會勒住馬,問嚮導官曰:「此何山也?」答曰:「此乃定軍山,昔日夏侯淵歿於此處。」會聞之,悵然不樂,遂勒馬而回。轉過山坡,忽然狂風大作,背後數千騎突出,隨風殺來。會大驚,引眾縱馬而走。諸將墜馬者,不計其數。及奔到陽安關時,不曾折一人一騎,只跌損面目,失了頭盔。皆言曰:「但見陰雲中人馬殺來,比及近身,卻不傷人,只是一陣旋風而已。」會問降將蔣舒曰:「定軍山有神廟乎?」舒曰:「並無神廟,惟有諸葛武侯之墓。」會驚曰:「此必武侯顯聖也。吾當親往祭之。」次日,鍾會備祭禮,宰太牢,自到武侯墓前再拜致祭。祭畢,狂風頓息,愁雲四散。忽然清風習習,細雨紛紛。一陣過後,天色晴朗。魏兵大喜,皆拜謝回營。是夜,鍾會在帳中伏几而寢,忽然一陣清風過處,只見一人,綸巾羽扇,身衣鶴氅,素履皂絛,面如冠玉,唇若抹朱,眉清目朗,身長八尺,飄飄然有神仙之概。其人步入帳中,會起身迎之曰:「公何人也?」其人曰:「今早重承見顧。吾有片言相告:雖漢祚已衰,天命難違,然兩川生靈,橫罹兵革,誠可憐憫。汝入境之後,萬勿妄殺生靈。」言訖,拂袖而去。會欲挽留之,忽然驚醒,乃是一夢。會知是武侯之靈,不勝驚異。於是傳令前軍,立一白旗,上書「保國安民」四字;所到之處,如妄殺一人者償命。於是漢中人民,盡皆出城拜迎。會一一撫慰,秋毫無犯。後人有詩讚曰:「數萬陰兵繞定軍,致令鍾會拜靈神。生能決策扶劉氏,死尚遺言保蜀民。」
què shuō jiāng wéi zài dá zhōng, tīng zhī wèi bīng dà zhì, chuán xí liào huà zhāng yì dǒng jué tí bīng jiē yīng yī miàn zì fēn bīng liè jiāng yǐ dài zhī. hū bào wèi bīng zhì, wéi yǐn bīng yíng zhī. wèi zhèn zhōng wèi shǒu dà jiāng nǎi tiān shuǐ tài shǒu wáng qí yě. qí chū mǎ dà hū yuē: wú jīn dà bīng bǎi wàn, shàng jiāng qiān yuán, fēn èr shí lù ér jìn, yǐ dào chéng dū. rǔ bù sī zǎo jiàng, yóu yù kàng jù, hé bù zhī tiān mìng yé! wéi dà nù, tǐng qiāng zòng mǎ, zhí qǔ wáng qí. zhàn bù sān hé, qí dà bài ér zǒu. jiāng wéi qū bīng zhuī shā zhì èr shí lǐ, zhǐ tīng dé jīn gǔ qí míng, yī zhī bīng bǎi kāi, qí shàng dà shū lǒng xī tài shǒu qiān hóng zì yàng. wéi xiào yuē: cǐ děng shǔ bèi, fēi wú dí shǒu! suì cuī bīng zhuī zhī. yòu gǎn dào shí lǐ, què yù dèng ài lǐng bīng shā dào. liǎng jūn hùn zhàn. wéi dǒu sǒu jīng shén, yǔ ài zhàn yǒu shí yú hé, bù fēn shèng fù, hòu miàn luó gǔ yòu míng. wéi jí tuì shí, hòu jūn bào shuō: gān sōng zhū zhài, jǐn bèi jīn chéng tài shǒu yáng xīn shāo huǐ le. wéi dà jīng, jí lìng fù jiāng xū lì qí hào, yǔ dèng ài xiāng jù. wéi zì chè hòu jūn, xīng yè lái jiù gān sōng, zhèng yù yáng xīn. xīn bù gǎn jiāo zhàn, wàng shān lù ér zǒu. wéi suí hòu gǎn lái. jiāng zhì shān yán xià, yán shàng mù shí rú yǔ, wéi bù néng qián jìn. bǐ jí huí dào bàn lù, shǔ bīng yǐ bèi dèng ài shā bài. wèi bīng dà duì ér lái, jiāng jiāng wéi wéi zhù.
卻說姜維在沓中,聽知魏兵大至,傳檄廖化、張翼、董厥提兵接應;一面自分兵列將以待之。忽報魏兵至,維引兵迎之。魏陣中為首大將乃天水太守王頎也。頎出馬大呼曰:「吾今大兵百萬,上將千員,分二十路而進,已到成都。汝不思早降,猶欲抗拒,何不知天命耶!」維大怒,挺槍縱馬,直取王頎。戰不三合,頎大敗而走。姜維驅兵追殺至二十里,只聽得金鼓齊鳴,一枝兵擺開,旗上大書「隴西太守牽弘」字樣。維笑曰:「此等鼠輩,非吾敵手!」遂催兵追之。又趕到十里,卻遇鄧艾領兵殺到。兩軍混戰。維抖擻精神,與艾戰有十餘合,不分勝負,後面鑼鼓又鳴。維急退時,後軍報說:「甘松諸寨,盡被金城太守楊欣燒毀了。」維大驚,急令副將虛立旗號,與鄧艾相拒。維自撤後軍,星夜來救甘松,正遇楊欣。欣不敢交戰,望山路而走。維隨後趕來。將至山岩下,岩上木石如雨,維不能前進。比及回到半路,蜀兵已被鄧艾殺敗。魏兵大隊而來,將姜維圍住。
wéi yǐn zhòng qí shā chū zhòng wéi, bēn rù dà zhài jiān shǒu, yǐ dài jiù bīng. hū rán liú xīng mǎ dào, bào shuō: zhōng huì dǎ pò yáng ān guān, shǒu jiāng jiǎng shū guī jiàng, fù qiān zhàn sǐ, hàn zhōng yǐ shǔ wèi yǐ. lè chéng shǒu jiāng wáng hán, hàn chéng shǒu jiāng jiǎng bīn, zhī hàn zhōng yǐ shī, yì kāi mén ér jiàng. hú jì dǐ dí bú zhù, táo huí chéng dū qiú yuán qù le. wéi dà jīng, jí chuán lìng bá zhài.
維引眾騎殺出重圍,奔入大寨堅守,以待救兵。忽然流星馬到,報說:「鍾會打破陽安關,守將蔣舒歸降,傅僉戰死,漢中已屬魏矣。樂城守將王含,漢城守將蔣斌,知漢中已失,亦開門而降。胡濟抵敵不住,逃回成都求援去了。」維大驚,即傳令拔寨。
shì yè bīng zhì jiāng chuān kǒu, qián miàn yī jūn bǎi kāi, wèi shǒu wèi jiāng, nǎi shì jīn chéng tài shǒu yáng xīn. wéi dà nù, zòng mǎ jiāo fēng, zhǐ yī hé, yáng xīn bài zǒu, wéi niān gōng shè zhī, lián shè sān jiàn jiē bù zhōng. wéi zhuǎn nù, zì zhé qí gōng, tǐng qiāng gǎn lái. zhàn mǎ qián shī, jiāng wéi diē zài dì shàng. yáng xīn bō huí mǎ lái shā jiāng wéi. wéi yuè qǐ shēn, yī qiāng cì qù, zhèng zhōng yáng xīn mǎ nǎo. bèi hòu wèi bīng zhòu zhì, jiù xīn qù le. wéi qí shàng cóng mǎ, yù dài zhuī shí, hū bào hòu miàn dèng ài bīng dào. wéi shǒu wěi bù néng xiāng gù, suì shōu bīng yào duó hàn zhōng. shào mǎ bào shuō: yōng zhōu cì shǐ zhū gé xù yǐ duàn le guī lù. wéi nǎi jù shān xiǎn xià zhài. wèi bīng tún yú yīn píng qiáo tóu. wéi jìn tuì wú lù, zhǎng tàn yuē: tiān sàng wǒ yě! fù jiāng níng suí yuē: wèi bīng suī duàn yīn píng qiáo tóu, yōng zhōu bì rán bīng shǎo, jiāng jūn ruò cóng kǒng hán gǔ, jìng qǔ yōng zhōu, zhū gé xù bì chè yīn píng zhī bīng jiù yōng zhōu, jiāng jūn què yǐn bīng bēn jiàn gé shǒu zhī, zé hàn zhōng kě fù yǐ. wéi cóng zhī, jí fā bīng rù kǒng hán gǔ, zhà qǔ yōng zhōu. xì zuò bào zhī zhū gé xù. xù dà jīng yuē: yōng zhōu shì wú hé shǒu zhī dì, tǎng yǒu shū shī, cháo tíng bì rán wèn zuì. jí chè dà bīng cóng nán lù qù jiù yōng zhōu, zhǐ liú yī zhī bīng shǒu qiáo tóu. jiāng wéi rù běi dào, yuē xíng sān shí lǐ, liào zhī wèi bīng qǐ xíng, nǎi lēi huí bīng, hòu duì zuò qián duì, jìng dào qiáo tóu, guǒ rán wèi bīng dà duì yǐ qù, zhǐ yǒu xiē xiǎo bīng bǎ qiáo, bèi wéi yī zhèn shā sàn, jǐn shāo qí zhài shān. zhū gé xù tīng zhī qiáo tóu huǒ qǐ, fù yǐn bīng huí, jiāng wéi bīng yǐ guò bàn rì le, yīn cǐ bù gǎn zhuī gǎn. què shuō jiāng wéi yǐn bīng guò le qiáo tóu, zhèng xíng zhī jiān, qián miàn yī jūn lái dào, nǎi zuǒ jiāng jūn zhāng yì yòu jiāng jūn liào huà yě. wéi wèn zhī, yì yuē: huáng hào tīng xìn shī wū zhī yán, bù kěn fā bīng. yì wén hàn zhōng yǐ wēi, zì qǐ bīng lái shí, yáng ān guān yǐ bèi zhōng huì suǒ qǔ. jīn wén jiāng jūn shòu kùn, tè lái jiē yīng. suì hé bīng yī chù, qián fù bái shuǐ guān. huà yuē: jīn sì miàn shòu dí, liáng dào bù tōng, bù rú tuì shǒu jiàn gé, zài zuò liáng tú. wéi yí lǜ wèi jué. hū bào zhōng huì dèng ài fēn bīng shí yú lù shā lái. wéi yù yǔ yì huà fēn bīng yíng zhī. huà yuē: bái shuǐ dì xiá lù duō, fēi zhēng zhàn zhī suǒ, bù rú qiě tuì qù jiù jiàn gé kě yě ruò jiàn gé yī shī, shì jué lù yǐ. wéi cóng zhī, suì yǐn bīng lái tóu jiàn gé. jiāng jìn guān qián, hū rán gǔ jiǎo qí míng, hǎn shēng dà qǐ, jīng qí biàn shù, yī zhī jūn bǎ zhù guān kǒu. zhèng shì: hàn zhōng xiǎn jùn yǐ wú yǒu, jiàn gé fēng bō yòu hū shēng.
是夜兵至疆川口,前面一軍擺開,為首魏將,乃是金城太守楊欣。維大怒,縱馬交鋒,只一合,楊欣敗走,維拈弓射之,連射三箭皆不中。維轉怒,自折其弓,挺槍趕來。戰馬前失,將維跌在地上。楊欣撥回馬來殺姜維。維躍起身,一槍刺去,正中楊欣馬腦。背後魏兵驟至,救欣去了。維騎上從馬,欲待追時,忽報後面鄧艾兵到。維首尾不能相顧,遂收兵要奪漢中。哨馬報說:「雍州刺史諸葛緒已斷了歸路。」維乃據山險下寨。魏兵屯於陰平橋頭。維進退無路,長嘆曰:「天喪我也!」副將寧隨曰:「魏兵雖斷陰平橋頭,雍州必然兵少,將軍若從孔函谷,徑取雍州,諸葛緒必撤陰平之兵救雍州,將軍卻引兵奔劍閣守之,則漢中可復矣。」維從之,即發兵入孔函谷,詐取雍州。細作報知諸葛緒。緒大驚曰:「雍州是吾合守之地,倘有疏失,朝廷必然問罪。」急撤大兵從南路去救雍州,只留一枝兵守橋頭。姜維入北道,約行三十里,料知魏兵起行,乃勒回兵,後隊作前隊,徑到橋頭,果然魏兵大隊已去,只有些小兵把橋,被維一陣殺散,盡燒其寨柵。諸葛緒聽知橋頭火起,復引兵回,姜維兵已過半日了,因此不敢追趕。卻說姜維引兵過了橋頭,正行之間,前面一軍來到,乃左將軍張翼、右將軍廖化也。維問之,翼曰:「黃皓聽信師巫之言,不肯發兵。翼聞漢中已危,自起兵來時,陽安關已被鍾會所取。今聞將軍受困,特來接應。」遂合兵一處,前赴白水關。化曰:「今四面受敵,糧道不通,不如退守劍閣,再作良圖。」維疑慮未決。忽報鍾會、鄧艾分兵十餘路殺來。維欲與翼、化分兵迎之。化曰:「白水地狹路多,非爭戰之所,不如且退去救劍閣可也;若劍閣一失,是絕路矣。」維從之,遂引兵來投劍閣。將近關前,忽然鼓角齊鳴,喊聲大起,旌旗遍豎,一枝軍把住關口。正是:漢中險峻已無有,劍閣風波又忽生。
wèi zhī hé chù zhī bīng, qiě kàn xià wén fēn jiě.
未知何處之兵,且看下文分解。