guó zhī suǒ yǐ zhì zhě sān: yī yuē fǎ, èr yuē xìn, sān yuē quán. fǎ zhě, jūn chén zhī suǒ gòng cāo yě xìn zhě, jūn chén zhī suǒ gòng lì yě quán zhě, jūn zhī suǒ dú zhì yě, rén zhǔ shī shǒu zé wēi. jūn chén shì fǎ rèn sī bì luàn. gù lì fǎ míng fēn, ér bù yǐ sī hài fǎ, zé zhì. quán zhì dú duàn yú jūn zé wēi. mín xìn qí shǎng, zé shì gōng chéng xìn qí xíng, zé jiān wú duān. wéi míng zhǔ ài quán zhòng xìn, ér bù yǐ sī hài fǎ. gù shàng duō huì yán ér bù kè qí shǎng, zé xià bù yòng shù jiā yán lìng ér bù zhì qí xíng, zé mín ào sǐ. fán shǎng zhě, wén yě xíng zhě, wǔ yě. wén wǔ zhě, fǎ zhī yuē yě. gù míng zhǔ rèn fǎ. míng zhǔ bù bì zhī wèi míng, bù qī zhī wèi chá. gù shǎng hòu ér xìn, xíng zhòng ér bì bù shī shū yuǎn, bù wéi qīn jìn, gù chén bù bì zhǔ, ér xià bù qī shàng.
國之所以治者三:一曰法,二曰信,三曰權。法者,君臣之所共操也;信者,君臣之所共立也;權者,君之所獨制也,人主失守則危。君臣釋法任私必亂。故立法明分,而不以私害法,則治。權制獨斷於君則威。民信其賞,則事功成;信其刑,則奸無端。惟明主愛權重信,而不以私害法。故上多惠言而不克其賞,則下不用;數加嚴令而不致其刑,則民傲死。凡賞者,文也;刑者,武也。文武者,法之約也。故明主任法。明主不蔽之謂明,不欺之謂察。故賞厚而信,刑重而必;不失疏遠,不違親近,故臣不蔽主,而下不欺上。
shì zhī wèi zhì zhě, duō shì fǎ ér rèn sī yì, cǐ guó zhī suǒ yǐ luàn yě. xiān wáng xiàn quán héng, lì chǐ cùn, ér zhì jīn fǎ zhī, qí fēn míng yě. fū shì quán héng ér duàn qīng zhòng, fèi chǐ cùn ér yì zhǎng duǎn, suī chá, shāng jiǎ bù yòng, wèi qí bù bì yě. gù fǎ zhě, guó zhī quán héng yě. fū bèi fǎ dù ér rèn sī yì, jiē bù zhī lèi zhě yě. bù yǐ fǎ lùn zhī néng xián bù xiào zhě, wéi yáo ér shì bù jǐn wèi yáo. shì gù xiān wáng zhī zì yì yù sī zhī bù kě rèn yě, gù lì fǎ míng fēn, zhōng chéng zhě shǎng zhī, huǐ gōng zhě zhū zhī. shǎng zhū zhī fǎ, bù shī qí yì, gù mín bù zhēng. bù yǐ jué lù biàn jìn qīn, zé láo chén bù yuàn bù yǐ xíng fá yǐn shū yuǎn, zé xià qīn shàng. gù shòu guān yǔ jué bù yǐ qí láo, zé zhōng chén bù jìn xíng shǎng fù lù bù chēng qí gōng, zé zhàn shì bù yòng, fán rén chén zhī shì jūn yě, duō yǐ zhǔ suǒ hǎo shì jūn. jūn hǎo fǎ, zé chén yǐ fǎ shì jūn jūn hǎo yán, zé chén yǐ yán shì jūn. jūn hǎo fǎ, zé duān zhí zhī shì zài qián jūn hǎo yán, zé huǐ yù zhī chén zài cè.
世之為治者,多釋法而任私議,此國之所以亂也。先王縣權衡,立尺寸,而至今法之,其分明也。夫釋權衡而斷輕重,廢尺寸而意長短,雖察,商賈不用,為其不必也。故法者,國之權衡也。夫倍法度而任私議,皆不知類者也。不以法論知、能、賢、不肖者,惟堯;而世不盡為堯。是故先王知自議譽私之不可任也,故立法明分,中程者賞之,毀公者誅之。賞誅之法,不失其議,故民不爭。不以爵祿便近親,則勞臣不怨;不以刑罰隱疏遠,則下親上。故授官予爵不以其勞,則忠臣不進;行賞賦祿不稱其功,則戰士不用,凡人臣之事君也,多以主所好事君。君好法,則臣以法事君;君好言,則臣以言事君。君好法,則端直之士在前;君好言,則毀譽之臣在側。
gōng sī zhī fēn míng, zé xiǎo rén bù jí xián, ér bù xiào zhě bù dù gōng. gù yáo shùn zhī wèi tiān xià yě, fēi sī tiān xià zhī lì yě, wèi tiān xià wèi tiān xià yě lùn xián jǔ néng ér chuán yān, fēi shū fù zǐ qīn yuè rén yě, míng yú zhì luàn zhī dào yě. gù sān wáng yǐ yì qīn, wǔ bà yǐ fǎ zhèng zhū hóu, jiē fēi sī tiān xià zhī lì yě, wèi tiān xià zhì tiān xià. shì gù shàn qí míng ér yǒu qí gōng, tiān xià lè qí zhèng, ér mò zhī néng shāng yě. jīn luàn shì zhī jūn chén, qū qū rán jiē shàn yī guó zhī lì ér guǎn yī guān zhī zhòng, yǐ biàn qí sī, cǐ guó zhī suǒ yǐ wēi yě. gù gōng sī zhī jiāo, cún wáng zhī běn yě.
公私之分明,則小人不疾賢,而不肖者不妒功。故堯、舜之位天下也,非私天下之利也,為天下位天下也;論賢舉能而傳焉,非疏父子親越人也,明於治亂之道也。故三王以義親,五霸以法正諸侯,皆非私天下之利也,為天下治天下。是故擅其名而有其功,天下樂其政,而莫之能傷也。今亂世之君、臣,區區然皆擅一國之利而管一官之重,以便其私,此國之所以危也。故公私之交,存亡之本也。
fū fèi fǎ dù ér hǎo sī yì, zé jiān chén yù quán yǐ yuē lù, zhì guān zhī lì yǐn xià ér yú mín. yàn yuē: dù zhòng ér mù xī, xì dà ér qiáng huài. gù dà chén zhēng yú sī ér bù gù qí mín, zé xià lí shàng. xià lí shàng zhě, guó zhī xì yě. zhì guān zhī lì yǐn xià yǐ yú bǎi xìng, cǐ mín zhī dù yě. gù yǒu xì dù ér bù wáng zhě, tiān xià xiān yǐ. shì gù míng wáng rèn fǎ qù sī, ér guó wú xì dù yǐ.
夫廢法度而好私議,則奸臣鬻權以約祿,秩官之吏隱下而漁民。諺曰:「蠹眾而木析,隙大而牆壞。」故大臣爭於私而不顧其民,則下離上。下離上者,國之「隙」也。秩官之吏隱下以漁百姓,此民之「蠹」也。故有「隙」、「蠹」而不亡者,天下鮮矣。是故明王任法去私,而國無「隙」、「蠹」矣。