chéng wáng guī zì yǎn, fá yǎn guī. zài zōng zhōu, gào shù bāng, gào yǐ huò fú. zuò duō fāng.
成王歸自奄，伐奄歸。在宗周，誥庶邦，誥以禍福。作《多方》。

duō fāng zhòng fāng tiān xià zhū hóu.
多方眾方天下諸侯。

wéi wǔ yuè dīng hài, wáng lái zì yǎn, zhì yú zōng zhōu. zhōu gōng guī zhèng zhī míng nián, huái yí yǎn yòu pàn. lǔ zhēng huái yí, zuò fèi shì. wáng qīn zhēng yǎn, miè qí guó, wǔ yuè hái zhì hào jīng. fèi yīn mì.
惟五月丁亥，王來自奄，至於宗周。周公歸政之明年，淮夷奄又叛。魯征淮夷，作《費誓》。王親征奄，滅其國，五月還至鎬京。○費音秘。

shū chéng wáng zhì duō fāng zhèng yì yuē: chéng wáng guī zì fá yǎn, zài yú zōng zhōu hào jīng, zhū hóu yǐ wáng zhēng hái, jiē lái cháo jí, zhōu gōng chēng wáng mìng, yǐ huò fú xián gào tiān xià zhū hóu guó. shǐ xù qí shì, zuò duō fāng. chuán zhòng fāng tiān xià zhū hóu zhèng yì yuē: zì wǔ wáng fá zhòu, jí chéng wáng jí zhèng, xīn fēng jiàn zhě shén shǎo. tiān xià zhū hóu duō shì yīn zhī jiù guó, qí xīn wèi fú zhōu jiā, yóu shì yǎn jūn zhòng pàn. jīn yīn miè yǎn xīn guī, gù gào tiān xià zhū hóu yǐ xìng wáng zhī jiè, yù lìng qí wú èr xīn yě. yǔ suī pǔ gào tiān xià, yì zài yīn zhī jiù guó. piān mò yì gào yīn zhī duō shì, dú yán zhū hóu zhě, jǔ qí zūn zhě, yǐ qí piān wáng gào yīn zhī zhū hóu gù yě. chuán zhōu gōng zhì hào jīng zhèng yì yuē: yǐ luò gào yán guī zhèng zhī shì, duō shì zhī piān cì zhī, duō shì shì guī zhèng míng nián zhī shì, gù zhī cǐ piān yì guī zhèng míng nián zhī shì. shì yóu bù míng, gù qǔ fèi shì wèi zhèng. yǐ chéng yǐ zhèng zhī xù yán chéng wáng dōng fá huái yí, fèi shì zhī piān yán huái yí xú róng bìng xìng, jù yán huái yí, míng shì yī shì, gù yán lǔ zhēng huái yí, zuò fèi shì, wáng qīn zhēng yǎn, miè qí guó, yǐ míng èr zhě wèi yī shí zhī shì yě. shàng xù yán chéng wáng fá huái yí, ér cǐ chuán yán lǔ zhēng huái yí zhě, dāng shí huái yí xú róng bìng qǐ wèi luàn, lǔ yǔ èr guó xiāng jìn, fā yì yù bìng zhēng èr guó, gù yǐ èr guó shì zhòng, dàn chéng wáng kǒng lǔ bù néng dú píng èr guó, gù fù qīn wǎng zhēng zhī, suǒ yǐ chéng wáng zhèng zhī xù yǔ fèi shì zhī jīng bìng yán huái yí, wèi cǐ gù yě. chuán yán wǔ yuè hái zhì hào jīng, míng cǐ zōng zhōu jí hào jīng yě. lǐ jì jì tǒng wèi kǒng kuī zhī dǐng míng yún jí gōng yú zōng zhōu, bǐ zōng zhōu wèi luò yì yě. shì luò yì yì míng zōng zhōu, zhī cǐ shì hào jīng zhě, chéng wáng yǐ zhōu gōng guī zhèng zhī shí, zàn zhì luò yì, hái guī chù xī dōu, hào jīng shì wáng cháng jū, zhī zhì yú zōng zhōu, zhì hào jīng yě. qiě cǐ yǔ zhōu guān tóng shí shì yě, zhōu guān xù yún hái guī zài fēng, jīng yún guī yú zōng zhōu, fēng hào xiāng jìn, jí cǐ zōng zhōu shì hào jīng yě.
[疏]「成王」至「多方」○正義曰：成王歸自伐奄，在於宗周鎬京，諸侯以王征還，皆來朝集，周公稱王命，以禍福咸告天下諸侯國。史敘其事，作《多方》。○傳「眾方天下諸侯」○正義曰：自武王伐紂，及成王即政，新封建者甚少。天下諸侯多是殷之舊國，其心未服周家，由是奄君重叛。今因滅奄新歸，故告天下諸侯以興亡之戒，欲令其無二心也。語雖普告天下，意在殷之舊國。篇末亦告殷之多士，獨言「諸侯」者，舉其尊者，以其篇王告殷之諸侯故也。○傳「周公」至「鎬京」○正義曰：以《洛誥》言歸政之事，《多士》之篇次之，《多士》是歸政明年之事，故知此篇亦歸政明年之事。事猶不明，故取《費誓》為證。以《成以政》之序言「成王東伐淮夷」，《費誓》之篇言「淮夷、徐戎並興」，俱言「淮夷」，明是一事，故言「魯征淮夷，作《費誓》，王親征奄，滅其國」，以明二者為一時之事也。上序言「成王伐淮夷」，而此傳言「魯征淮夷」者，當時淮夷徐戎並起為亂，魯與二國相近，發意欲並征二國，故以二國誓眾，但成王恐魯不能獨平二國，故復親往征之，所以《成王政》之序與《費誓》之經並言「淮夷」，為此故也。傳言「五月還至鎬京」，明此「宗周」即鎬京也。《禮記·祭統》衛孔悝之鼎銘雲「即宮於宗周」，彼「宗周」謂洛邑也。是洛邑亦名宗周，知此是鎬京者，成王以周公歸政之時，暫至洛邑，還歸處西都，鎬京是王常居，知「至於宗周」，至鎬京也。且此與《周官》同時事也，《周官》序雲「還歸在豐」，經雲「歸於宗周」，豐、鎬相近，即此「宗周」是鎬京也。

zhōu gōng yuē: wáng ruò yuē, yóu gào ěr sì guó duō fāng. zhōu gōng yǐ wáng mìng shùn dà dào, gào sì fāng. chēng zhōu gōng, yǐ bié wáng zì gào. bié, bǐ liè fǎn. wéi ěr yīn hóu yǐn mín, wǒ wéi dà jiàng ěr mìng, ěr wǎng bù zhī. yīn zhī zhū hóu wáng mín zhě, wǒ dà jiàng rǔ mìng, wèi zhū zhòu yě. yán tiān xià wú bù zhī zhòu bào nüè yǐ qǔ wáng.
周公曰：「王若曰，猷告爾四國多方。周公以王命順大道，告四方。稱周公，以別王自告。○別，彼列反。惟爾殷侯尹民，我惟大降爾命，爾罔不知。殷之諸侯王民者，我大降汝命，謂誅紂也。言天下無不知紂暴虐以取亡。

shū zhōu gōng zhì bù zhī zhèng yì yuē: zhōu gōng yǐ chéng wáng zhī yì gào zhòng fāng zhī zhū hóu yuē: wǒ wáng shùn dà dào yǐ gào rǔ sì fāng zhī guó duō fāng zhū hóu, wéi ěr yīn zhī zhū hóu zhèng mín zhě, wǒ wǔ wáng dà xià rǔ tiān xià mín mìng, zhū shā nüè zhòu. rǔ zhū hóu tiān xià zhī mín, wú yǒu bù zhī zhòu yǐ bào nüè qǔ wáng. yù lìng qí sī niàn zhī. chuán zhōu gōng zhì zì gào zhèng yì yuē: chéng wáng xīn shǐ jí zhèng, zhōu gōng liú ér fǔ zhī. zhōu gōng yǐ wáng mìng gào lìng zhū hóu, suǒ gào shí fēi wáng yán, gù jiā zhōu gōng yuē yú wáng ruò yuē zhī shàng, yǐ míng zhōu gōng xuān chéng wáng zhī yì yě. yóu, dào yě, zhōu gōng yǐ wáng mìng shùn dà dào gào sì fāng yě. jì yán sì guó, yòu yán duō fāng, jiàn sì fāng guó duō yě. bù zhí yán wáng yuē, chēng zhōu gōng, yǐ bié wáng zì gào yě. wáng sù yún: zhōu gōng shè zhèng, chēng chéng wáng mìng yǐ gào. jí hái zhèng, chēng wáng yuē xián zì chéng wáng cí, gù jiā zhōu gōng yǐ míng zhī. rán duō shì zhī piān wáng ruò yuē zhī shàng bù jiā zhōu gōng yuē zhě, yǐ bǐ shàng jù yún zhōu gōng chū yú xīn yì luò, yòng gào, zhī shì zhōu gōng gù yě. chuán yīn zhī zhì qǔ wáng zhèng yì yuē: zhū hóu wèi mín zhī zhǔ, mín suǒ qǔ zhèng, gù wèi zhī zhèng mín. mín yǐ jūn wèi mìng, sǐ shēng zài jūn, tiān xià zhī mìng, zài yú yī rén zhòu, yán wǒ dà chù xià rǔ zhī mín mìng, zhèng wèi wǔ wáng zhū zhòu yě. yán tiān xià wú bù zhī zhòu yǐ bào nüè qǔ wáng, yù shǐ sī niàn zhī, lìng qí xīn qì yīn ér mù zhōu yě.
[疏]「周公」至「不知」○正義曰：周公以成王之意告眾方之諸侯曰：「我王順大道以告汝四方之國多方諸侯，惟爾殷之諸侯正民者，我武王大下汝天下民命，誅殺虐紂。汝諸侯天下之民，無有不知紂以暴虐取亡。」欲令其思念之。○傳「周公」至「自告」○正義曰：成王新始即政，周公留而輔之。周公以王命告令諸侯，所告實非王言，故加「周公曰」於「王若曰」之上，以明周公宣成王之意也。「猷」，道也，周公以王命順大道告四方也。既言「四國」，又言「多方」，見四方國多也。不直言「王曰」，稱「周公」，以別王自告也。王肅云：「周公攝政，稱成王命以告。及還政，稱『王曰』嫌自成王辭，故加『周公』以明之。」然《多士》之篇「王若曰」之上不加「周公曰」者，以彼上句雲「周公初於新邑洛，用告」，知是周公故也。○傳「殷之」至「取亡」○正義曰：諸侯為民之主，民所取正，故謂之「正民」。民以君為命，死生在君，天下之命，在於一人紂，言我大黜下汝之民命，正謂武王誅紂也。言天下無不知紂以暴虐取亡，欲使思念之，令其心棄殷而慕周也。

hóng wéi tú tiān zhī mìng, fú yǒng yín niàn yú sì, wéi dì jiàng gé yú xià. dà wéi wèi wáng móu tiān zhī mìng, bù zhǎng jìng niàn yú jì sì. wèi xià jié. wéi tiān xià zhì jiè yú xià yǐ qiǎn gào zhī. wèi zāi yì. qiǎn, qì qiǎn fǎn. yǒu xià dàn jué yì, bù kěn qī yán yú mín, yǒu xià jié bù wèi tiān jiè ér dà qí yì yù, bù kěn yōu yán yú mín. wú yōu mín zhī yán. nǎi dà yín hūn, bù kè zhōng rì quàn yú dì zhī dí, yán jié nǎi dà wèi guò hūn zhī xíng, bù néng zhōng rì quàn yú tiān zhī dào. dí, tú lì fǎn, mǎ běn zuò yōu, yún: suǒ yě. xíng, xià mèng fǎn. nǎi ěr yōu wén. yán jié zhī è nǎi rǔ suǒ wén.
洪惟圖天之命，弗永寅念於祀，惟帝降格於夏。大惟為王謀天之命，不長敬念於祭祀。謂夏桀。惟天下至戒於夏以譴告之。謂災異。○譴，棄淺反。有夏誕厥逸，不肯慼言於民，有夏桀不畏天戒而大其逸豫，不肯憂言於民。無憂民之言。乃大淫昏，不克終日勸於帝之迪，言桀乃大為過昏之行，不能終日勸於天之道。○迪，徒歷反，馬本作攸，云：「所也。」行，下孟反。乃爾攸聞。言桀之惡乃汝所聞。

shū hóng wéi zhì yōu wén zhèng yì yuē: yǐ zhū hóu xīn wèi fú zhōu, gù jǔ xià yīn wèi jiè. cǐ zhāng jiē shuō jié wáng tāng xìng zhī shì, yán xià jié dà wéi jū tiān zǐ zhī wèi, móu shàng tiān zhī mìng, ér bù néng zhǎng jìng niàn yú jì sì, wéi tiān xià zhì jiè yú xià jié. wèi xià zāi yì qiǎn gào zhī, jì qí jiàn zāi ér jù, gǎi xiū zhèng dé. ér yǒu xià jié bù wèi tiān mìng, nǎi dà qí yì yù, bù kěn yōu yán yú mín, wéi nǎi zì lè qí shēn, wú yōu mín zhī yán. xià jié nǎi fù dà wèi yín hūn zhī xíng, bù néng zhōng jìng yī rì miǎn yú tiān zhī dào. yán bù néng yī rì xíng tiān dào yě. jié zhī cǐ è, nǎi shì rǔ zhī suǒ wén. yán bù xū yě. chuán dà wéi zhì zāi yì zhèng yì yuē: shàng tiān zhī mìng, qù è yǔ shàn, fán wèi mín zhǔ, jiē dāng móu zhī. kǒng tiān shě jǐ ér qù, cháng xū jìng niàn jì sì. tiān suǒ qiǎn gào, wèi xià zāi yì. tiān bù yán, gù xià zāi yì yǐ qiǎn gào, zé rén zhǔ, jì zì xiū zhèng yě.
[疏]「洪惟」至「攸聞」○正義曰：以諸侯心未服周，故舉夏殷為戒。此章皆說桀亡湯興之事，言夏桀大惟居天子之位，謀上天之命，而不能長敬念於祭祀，惟天下至戒於夏桀。謂下災異譴告之，冀其見災而懼，改脩政德。而有夏桀不畏天命，乃大其逸豫，不肯憂言於民，惟乃自樂其身，無憂民之言。夏桀乃復大為淫昏之行，不能終竟一日勉於天之道。言不能一日行天道也。桀之此惡，乃是汝之所聞。言不虛也。○傳「大惟」至「災異」○正義曰：上天之命，去惡與善，凡為民主，皆當謀之。恐天舍己而去，常須敬念祭祀。天所譴告，謂下災異。天不言，故下災異以譴告，責人主，冀自脩政也。

jué tú dì zhī mìng, bù kè kāi yú mín zhī lì. jié qí móu tiān zhī mìng, bù néng kāi yú mín suǒ shī zhèng jiào. lì, shī yě. yán hūn mèi. lì, lì chí fǎn. nǎi dà jiàng fá, chóng luàn yǒu xià, yīn jiǎ yú nèi luàn. jié nǎi dà xià fá yú mín, zhòng luàn yǒu xià. yán cán nüè. wài bù yōu mín, nèi bù qín dé, yīn jiǎ yú èr luàn zhī nèi. yán hūn shén. zhòng, zhí yòng fǎn, yòu zhí lóng fǎn. bù kè líng chéng yú lǚ, wǎng pī wéi jìn zhī gōng, hóng shū yú mín. yán jié bù néng shàn fèng yú rén zhòng, wú dà wéi jìn gōng dé, ér dà shū duò yú zhì mín. yì wéi yǒu xià zhī mín dāo zhì, rì qīn yì gē xià yì. jié hóng shū yú mín, gù yì wéi yǒu xià zhī mín tān dāo fèn zhì ér nì mìng, yú shì jié mín zūn jìng qí néng yì gē xià yì zhě. wèi cán zéi chén. zhì, chì èr fǎn. yì, yú qì fǎn.
厥圖帝之命，不克開於民之麗。桀其謀天之命，不能開於民所施政教。麗，施也。言昏昧。○麗，力馳反。乃大降罰，崇亂有夏，因甲於內亂。桀乃大下罰於民，重亂有夏。言殘虐。外不憂民，內不勤德，因甲於二亂之內。言昏甚。○重，直用反，又直龍反。不克靈承於旅，罔丕惟進之恭，洪舒於民。言桀不能善奉於人眾，無大惟進恭德，而大舒惰於治民。亦惟有夏之民叨懫，日欽劓割夏邑。桀洪舒於民，故亦惟有夏之民貪叨忿懫而逆命，於是桀民尊敬其能劓割夏邑者。謂殘賊臣。○懫，敕二反。劓，魚器反。

shū jué tú zhì xià yì zhèng yì yuē: yòu yán jié è. jié qí móu tiān zhī mìng, bù néng kāi fā yú mín zhī suǒ shī zhèng jiào. zhèng wèi bù néng kāi fā shàn zhèng, yǐ shī yú mín. jié nǎi dà xià zuì fá yú mín, zhòng luàn yǒu xià zhī guó. wài bù yōu mín, nèi bù qín dé, yīn fù jiǎ yú èr zhě zhī nèi, wèi luàn zhī xíng. jié bù néng yǐ shàn dào fèng chéng yú zhòng mín, wú dà wéi jìn zhī gōng dé, ér dà shū duò yú mín. yán jié bù néng jìn xíng gōng dé, ér shū duò yú zhì mín. jié jì shū duò yú mín, gù yì wéi yǒu xià zhī mín tān tāo fèn zhì ér wéi nì jié mìng, yú shì jié rì rì zūn jìng cán zéi zhī chén néng yì gē xià yì zhě, rèn yòng zhī, shǐ wēi fú xià mín yě. chuán jié nǎi zhì hūn shén zhèng yì yuē: shì gǔ yún: chóng, zhòng yě. jié jì wèi è zhèng, wú yǐ quān gǎi, nǎi fù dà xià zuì fá yú mín, zhòng luàn yǒu xià zhī guó. yán qí cán nüè dà yě. jiā shēng jìn jiǎ, gǔ rén jiǎ yǔ jiā tōng yòng. jiā yú èr shì zhī nèi, ér wèi luàn xíng, gù chuán yǐ èr shì chōng zhī. wài bù yōu mín, nèi bù qín dé, jié shēn jiā yú èr luàn zhī nèi, yán qí hūn àn shén yě. zhèng wáng jiē yǐ jiǎ wèi xiá, wáng yún: xiá xí zāi yì yú nèi wài wèi huò luàn. zhèng yún: xí wèi niǎo shòu zhī xíng yú nèi wèi yín luàn. yǔ kǒng yì yě. chuán yán jié zhì zhì mín zhèng yì yuē: mín dāng fèng wáng, ér zé jié bù néng shàn fèng yú mín zhòng zhě, jūn zhī fèng mín, wèi shè měi zhèng yú mín yě. yǐ shàn fèng mín, dāng jìng yǐ xún zhī, bù gǎn xiè duò. jié nǎi wú dà wéi jìn yú gōng dé, ér dà shū huǎn xiè duò yú zhì mín, lìng mín yì kùn, ér zhèng yì luàn yě. chuán jié hóng zhì zéi chén zhèng yì yuē: lǐ jì yún: yán bèi ér chū, yì bèi ér rù. jié jì bù yōu yú mín, gù mín yì wéi nì jié mìng, wèi tān tāo fèn zhì zhī xíng. wén shí bā nián zuǒ chuán yún: jìn yún shì yǒu bù cái zǐ, tān yú yǐn shí, mào yú huò huì, tiān xià zhī mín wèi zhī tāo tiè. shuō zhě jiē yán tān cái wèi tāo, tān shí wèi tiè. tāo jí dāo yě, dāo tiè wèi tān cái tān shí yě. fèn zhì yán fèn nù wéi lǐ yě. mín jì rú cǐ, jié wú rú zhī hé, wéi rì rì zūn jìng qí néng yì gē xià yì zhě, wèi xìng néng cán zéi zhě, rèn yòng zhī.
[疏]「厥圖」至「夏邑」○正義曰：又言桀惡。桀其謀天之命，不能開發於民之所施政教。正謂不能開發善政，以施於民。桀乃大下罪罰於民，重亂有夏之國。外不憂民，內不勤德，因復甲於二者之內，為亂之行。桀不能以善道奉承於眾民，無大惟進之恭德，而大舒惰於民。言桀不能進行恭德，而舒惰於治民。桀既舒惰於民，故亦惟有夏之民貪饕忿懫而違逆桀命，於是桀日日尊敬殘賊之臣能劓割夏邑者，任用之，使威服下民也。○傳「桀乃」至「昏甚」○正義曰：《釋詁》云：「崇，重也。」桀既為惡政，無以悛改，乃復大下罪罰於民，重亂有夏之國。言其殘虐大也。「夾」聲近「甲」，古人「甲」與「夾」通用。夾於二事之內，而為亂行，故傳以二事充之。外不憂民，內不勤德，桀身夾於二亂之內，言其昏暗甚也。鄭、王皆以「甲」為狎，王云：「狎習災異於內外為禍亂。」鄭云：「習為鳥獸之行於內為淫亂。」與孔異也。○傳「言桀」至「治民」○正義曰：民當奉王，而責桀不能善奉於民眾者，君之奉民，謂設美政於民也。以善奉民，當敬以循之，不敢懈惰。桀乃無大惟進於恭德，而大舒緩懈惰於治民，令民益困，而政益亂也。○傳「桀洪」至「賊臣」○正義曰：《禮記》云：「言悖而出，亦悖而入。」桀既不憂於民，故民亦違逆桀命，為貪饕忿懫之行。文十八年《左傳》云：「縉雲氏有不才子，貪於飲食，冒於貨賄，天下之民謂之饕餮。」說者皆言貪財為饕，貪食為餮。「饕」即「叨」也，叨餮謂貪財貪食也。「忿懫」言忿怒違理也。民既如此，桀無如之何，惟日日尊敬其能劓割夏邑者，謂性能殘賊者，任用之。

tiān wéi shí qiú mín zhǔ, nǎi dà jiàng xiǎn xiū mìng yú chéng tāng, tiān wéi shì jié è, gù gèng qiú mín zhǔ yǐ dài zhī, dà xià míng měi zhī mìng yú chéng tāng, shǐ wáng tiān xià. xíng tiǎn yǒu xià, wéi tiān bù bì chún. mìng tāng xíng jué yǒu xià, wéi tiān bù yǔ jié, yì yǐ dà. bì, bì èr fǎn. nǎi wéi yǐ ěr duō fāng zhī yì mín, bù kè yǒng yú duō xiǎng. tiān suǒ yǐ bù yǔ jié, yǐ qí nǎi wéi yòng rǔ duō fāng zhī yì mín wèi chén, ér bù néng zhǎng jiǔ duō xiǎng guó gù. wéi xià zhī gōng duō shì, dà bù kè míng bǎo xiǎng yú mín, wéi jié zhī suǒ wèi gōng rén zhòng shì, dà bù néng míng ān xiǎng yú mín. yán luàn zhǔ suǒ rèn, rèn tóng jǐ zhě. nǎi xū wéi nüè yú mín, zhì yú bǎi wèi, dà bù kè kāi. jié zhī zhòng shì, nǎi xiāng yǔ wéi bào nüè yú mín, zhì yú bǎi duān suǒ wèi. yán nüè fēi yī. dà bù néng kāi mín yǐ shàn. yán yǔ jié hé zhì.
天惟時求民主，乃大降顯休命於成湯，天惟是桀惡，故更求民主以代之，大下明美之命於成湯，使王天下。刑殄有夏，惟天不畀純。命湯刑絕有夏，惟天不與桀，亦已大。○畀，必二反。乃惟以爾多方之義民，不克永於多享。天所以不與桀，以其乃惟用汝多方之義民為臣，而不能長久多享國故。惟夏之恭多士，大不克明保享於民，惟桀之所謂恭人眾士，大不能明安享於民。言亂主所任，任同己者。乃胥惟虐於民，至於百為，大不克開。桀之眾士，乃相與惟暴虐於民，至於百端所為。言虐非一。大不能開民以善。言與桀合志。

shū tiān wéi zhì kè kāi zhèng yì yuē: tiān wéi jié è zhī gù, gèng qiú mín zhǔ yǐ dài. tiān nǎi dà xià míng měi zhī mìng yú chéng tāng, shǐ zhī dài jié wáng tiān xià. nǎi mìng tāng shī xíng fá jué yǒu xià, wéi tiān bù yǔ xià jié, yì yǐ dà yǐ. tiān suǒ bù yǔ zhī zhě, nǎi wéi cǐ jié yòng rǔ duō fāng zhī yì mín wèi chén, ér bù néng zhǎng jiǔ yú duō xiǎng guó gù yě. yì mín shí xián rén yě, xià jié bù yòng. wéi xià jié zhī suǒ wèi gōng rén zhòng shì zhě, dà bù néng yòng míng dào ān cún xiǎng yú zhòng mín, nǎi xiāng yǔ wéi xíng bào nüè yú mín, zhì yú bǎi duān suǒ wèi. yán nüè wú suǒ bù zuò. dà bù néng kāi mín yǐ shàn, qí chén yǔ jié tóng è, xià jiā suǒ yǐ miè wáng yě. chuán wéi jié zhì jǐ zhě zhèng yì yuē: wéi jié zhī suǒ wèi gōng rén zhòng shì, shí fēi gōng rén. luàn zhǔ suǒ hǎo, hǎo yòng tóng jǐ zhě, yǐ qí tóng jǐ, wèi zhī wèi gōng rén, shí fēi shàn rén, gù bù néng míng xiǎng yú mín. dù yù xùn xiǎng wèi shòu, shòu guó zhě wèi shòu ér yǒu zhī. cǐ yán bù néng ān xiǎng yú mín, wèi bù néng ān cún xiǎng shòu yú mín zhòng yě.
[疏]「天惟」至「克開」○正義曰：天惟桀惡之故，更求民主以代。天乃大下明美之命於成湯，使之代桀王天下。乃命湯施刑罰絕有夏，惟天不與夏桀，亦已大矣。天所不與之者，乃惟此桀用汝多方之義民為臣，而不能長久於多享國故也。義民實賢人也，夏桀不用。惟夏桀之所謂恭人眾士者，大不能用明道安存享於眾民，乃相與惟行暴虐於民，至於百端所為。言虐無所不作。大不能開民以善，其臣與桀同惡，夏家所以滅亡也。○傳「惟桀」至「己者」○正義曰：惟桀之所謂恭人眾士，實非恭人。亂主所好，好用同己者，以其同己，謂之為恭人，實非善人，故不能明享於民。杜預訓「享」為受，受國者謂受而有之。此言不能安享於民，謂不能安存享受於民眾也。

nǎi wéi chéng tāng, kè yǐ ěr duō fāng, jiǎn dài xià zuò mín zhǔ. nǎi wéi chéng tāng, néng yòng rǔ zhòng fāng zhī xián, dà dài xià zhèng, wèi tiān xià mín zhǔ. shèn jué lì nǎi quàn, jué mín xíng yòng quàn. tāng shèn qí shī zhèng yú mín, mín nǎi quàn shàn. qí rén suī xíng, yì yòng quàn shàn. yán zhèng xíng qīng. yǐ zhì yú dì yǐ, wǎng bù míng dé shèn fá, yì kè yòng quàn. yán zì tāng zhì yú dì yǐ, jiē néng chéng qí wáng dào, zhǎng shèn fǔ xiāng, wú bù míng yǒu dé, shèn qù xíng fá, yì néng yòng quàn shàn. xiāng, xī liàng fǎn. qù, qiāng lǚ fǎn. yào qiú, tiǎn lù duō zuì, yì kè yòng quàn. kāi shì wú gū, yì kè yòng quàn. dì yǐ yǐ shàng, yào chá qiú qíng, jué lù zhòng zuì, yì néng yòng quàn shàn. kāi fàng wú zuì zhī rén, bì wú wǎng zòng, yì néng yòng quàn shàn. yào, yī yáo fǎn, yòu yī miào fǎn, zhù tóng. tiǎn, tíng biàn fǎn. shàng, shí zhǎng fǎn. jīn zhì yú ěr pì, fú kè yǐ ěr duō fāng, xiǎng tiān zhī mìng. jīn zhì yú rǔ jūn, wèi zhòu, bù néng yòng rǔ zhòng fāng, xiǎng tiān zhī mìng, gù zhū miè zhī. pì, bì yì fǎn.
乃惟成湯，克以爾多方，簡代夏作民主。乃惟成湯，能用汝眾方之賢，大代夏政，為天下民主。慎厥麗乃勸，厥民刑用勸。湯慎其施政於民，民乃勸善。其人雖刑，亦用勸善。言政刑清。以至於帝乙，罔不明德慎罰，亦克用勸。言自湯至於帝乙，皆能成其王道，長慎輔相，無不明有德，慎去刑罰，亦能用勸善。○相，息亮反。去，羌呂反。要囚，殄戮多罪，亦克用勸。開釋無辜，亦克用勸。帝乙已上，要察囚情，絕戮眾罪，亦能用勸善。開放無罪之人，必無枉縱，亦能用勸善。○要，一遙反，又一妙反，注同。殄，亭遍反。上，時掌反。今至於爾辟，弗克以爾多方，享天之命。今至於汝君，謂紂，不能用汝眾方，享天之命，故誅滅之。○辟，必亦反。

shū nǎi wéi zhì zhī mìng zhèng yì yuē: jié cán nüè yú mín, nǎi wéi chéng tāng, néng yòng rǔ zhòng fāng zhī xián rén, dà dài xià jié, zuò tiān xià mín zhǔ. shèn qí suǒ shī zhèng jiào yú mín, mín nǎi quàn miǎn wèi shàn. qí mín suī bèi xíng shā, yì yòng quàn miǎn wèi shàn. fēi tú tāng shèng, hòu shì yì xián. zì tāng zhì yú dì yǐ, jiē néng chéng qí wáng dào, wú bù xiǎn yòng yǒu dé, wèi shèn xíng fá, yì néng yòng quàn miǎn wèi shàn. yào chá qiú qíng, jué lù zhòng zuì, yì néng yòng quàn miǎn wèi shàn. kāi fàng wú zuì, yì néng yòng quàn miǎn wèi shàn. jīn zhì yú rǔ jūn zhòu, fǎn xiān wáng zhī dào, bù néng yòng rǔ duō fāng zhī mín, xiǎng yǒu shàng tiān zhī mìng, yóu cǐ gù bèi zhū miè. rǔ děng yí dāng zhī zhī, bù dāng gèng lìng rú yīn yě. chuán nǎi wéi zhì mín zhǔ zhèng yì yuē: dà dài xià zhě, yán tiān wèi zhī zhòng, tāng néng dài zhī, wèi zhī dà dài xià yě. wáng sù yún: yǐ dà dào dài xià wèi mín zhǔ. chuán tāng shèn zhì xíng qīng zhèng yì yuē: shèn jué lì zhě, zǒng wèi shī zhèng jiào ěr. dàn xià jù yán xíng yòng quàn, quàn yòng xíng zé jué lì zhī yán yǒu shǎng, shǎng wèi shǎng yòng quàn yě. dàn suǒ shī zhèng jiào, qí shì jì duō, fēi tú xíng shǎng ér yǐ. jǔ shì dé zhòng, mín jiē quàn yě. zhèng wú shī, xíng wú làn, mín yǐ shì quàn shàn. yán zhèng xíng qīng. chuán dì yǐ zhì quàn shàn zhèng yì yuē: jiāng yù duàn zuì, bì shòu qí yào cí, chá qí xū shí, gù yán yào qiú yě. tiǎn lù duō zuì, zuì zhě bù làn. kāi shì wú zuì zhě, bù wǎng shā rén, bù zòng yǒu zuì, yì shì zhèng xíng qīng, gù néng yòng quàn shàn yě.
[疏]「乃惟」至「之命」○正義曰：桀殘虐於民，乃惟成湯，能用汝眾方之賢人，大代夏桀，作天下民主。慎其所施政教於民，民乃勸勉為善。其民雖被刑殺，亦用勸勉為善。非徒湯聖，後世亦賢。自湯至於帝乙，皆能成其王道，無不顯用有德，畏慎刑罰，亦能用勸勉為善。要察囚情，絕戮眾罪，亦能用勸勉為善。開放無罪，亦能用勸勉為善。今至於汝君紂，反先王之道，不能用汝多方之民，享有上天之命，由此故被誅滅。汝等宜當知之，不當更令如殷也。○傳「乃惟」至「民主」○正義曰：「大代夏」者，言天位之重，湯能代之，謂之「大代夏」也。王肅云：「以大道代夏為民主。」○傳「湯慎」至「刑清」○正義曰：「慎厥麗」者，總謂施政教爾。但下句言「刑用勸」，勸用刑則厥麗之言有賞，賞謂賞用勸也。但所施政教，其事既多，非徒刑賞而已。舉事得中，民皆勸也。政無失，刑無濫，民以是勸善。言政刑清。○傳「帝乙」至「勸善」○正義曰：將欲斷罪，必受其要辭，察其虛實，故言「要囚」也。「殄戮多罪」，罪者不濫。開釋無罪者，不枉殺人，不縱有罪，亦是政刑清，故能用勸善也。

wū hū! wáng ruò yuē, gào gào ěr duō fāng, fēi tiān yōng shì yǒu xià, tàn ér shùn qí shì yǐ gào rǔ zhòng fāng, fēi tiān yòng shì qì jié, jié zòng è zì qì, gù zhū fàng. fēi tiān yōng shì yǒu yīn, nǎi wéi ěr pì, yǐ ěr duō fāng, dà yín tú tiān zhī mìng, xiè yǒu cí. fēi tiān yòng qì yǒu yīn, nǎi wéi rǔ jūn zhòu, yòng rǔ zhòng fāng dà wèi guò è zhě, gòng móu tiān zhī mìng, è shì jǐn yǒu cí shuō, bù zài tiān xià, gù jiàn zhū miè yě.
「嗚呼！王若曰，誥告爾多方，非天庸釋有夏，嘆而順其事以告汝眾方，非天用釋棄桀，桀縱惡自棄，故誅放。非天庸釋有殷，乃惟爾辟，以爾多方，大淫圖天之命，屑有辭。非天用棄有殷，乃惟汝君紂，用汝眾方大為過惡者，共謀天之命，惡事盡有辭說，布在天下，故見誅滅也。

shū wū hū zhì yǒu cí zhèng yì yuē: zhōu gōng xiān zì tàn, ér fù chēng wáng mìng yún: wáng shùn qí shì ér yán yuē, yǐ yán gào rén wèi zhī gào, wǒ gào rǔ zhòng fāng zhū hóu, fēi tiān yòng fèi yǒu xià, xià jié zòng è zì qì yě. fēi tiān yòng fèi yǒu yīn, yīn zhòu zòng è zì qì yě. yòu zhǐ shuō zhòu è: nǎi wéi rǔ jūn yīn zhòu, yòng rǔ zhòng fāng zhī mín dà wèi guò è zhě, gòng cǐ è rén, móu tiān zhī mìng. qí è shì jǐn yǒu cí shuō, bù zài tiān xià, yǐ cǐ gù jiàn zhū miè.
[疏]「嗚呼」至「有辭」○正義曰：周公先自嘆，而復稱王命云：「王順其事而言曰，以言告人謂之誥，我告汝眾方諸侯，非天用廢有夏，夏桀縱惡自棄也。非天用廢有殷，殷紂縱惡自棄也。」又指說紂惡：「乃惟汝君殷紂，用汝眾方之民大為過惡者，共此惡人，謀天之命。其惡事盡有辭說，布在天下，以此故見誅滅。」

nǎi wéi yǒu xià tú jué zhèng, bù jí yú xiǎng, tiān jiàng shí sàng, yǒu bāng jiān zhī. gèng shuō jié yě. yán jié móu qí zhèng, bù chéng yú xiǎng, gù tiān xià shì sàng wáng yǐ huò zhī, shǐ tiān xià yǒu guó shèng rén dài zhī. yán yǒu guó, míng huáng tiān wú qīn, yòu yǒu dé. jiān, jiān cè zhī jiān.
乃惟有夏圖厥政，不集於享，天降時喪，有邦間之。更說桀也。言桀謀其政，不成於享，故天下是喪亡以禍之，使天下有國聖人代之。言有國，明皇天無親，佑有德。○間，間廁之間。

shū nǎi wéi zhì jiān zhī zhèng yì yuē: gèng shuō jié wáng zhī yóu, nǎi wéi yǒu xià jié móu qí zhèng, bù néng chéng yú xiǎng guó, suǒ móu jiē shì è shì, gù tiān xià shì sàng wáng yǐ huò zhī, shǐ yǒu guó shèng rén lái dài zhī. yán huáng tiān wú qīn, wéi yòu yǒu dé, gù yǐ shèng jūn dài àn zhǔ yě. tāng shì xià zhī zhū hóu, gù yún yǒu guó.
[疏]「乃惟」至「間之」○正義曰：更說桀亡之由，乃惟有夏桀謀其政，不能成於享國，所謀皆是惡事，故天下是喪亡以禍之，使有國聖人來代之。言皇天無親，惟佑有德，故以聖君代暗主也。湯是夏之諸侯，故云「有國」。

nǎi wéi ěr shāng hòu wáng, yì jué yì, hòu wáng zhòu yì yù qí guò yì. yán zòng zì wú dù. tú jué zhèng, bù juān zhēng, tiān wéi jiàng shí sàng. zhòu móu qí zhèng, bù jié jìn yú shàn, gù tiān wéi xià shì sàng wáng. wèi zhū miè. juān, jí xuán fǎn, mǎ yún: míng yě. yī yīn guī. zhēng, jué jù, zhī chéng fǎn, mǎ yún: shēng yě. wéi shèng wǎng niàn zuò kuáng, wéi kuáng kè niàn zuò shèng. wéi shèng rén wú niàn yú shàn, zé wèi kuáng rén. wéi kuáng rén néng niàn yú shàn, zé wèi shèng rén. yán jié zhòu fēi shí kuáng yú, yǐ bù niàn shàn, gù miè wáng. tiān wéi wǔ nián, xū xiá zhī zǐ sūn, dàn zuò mín zhǔ, wǎng kě niàn tīng. tiān yǐ tāng gù, wǔ nián xū xiá tāng zhī zǐ sūn, jì qí gǎi huǐ. ér zhòu dà wèi mín zhǔ, sì xíng wú dào, shì wú kě niàn, yán wú kě tīng. wǔ wáng fú sàng sān nián, hái shī èr nián.
乃惟爾商後王，逸厥逸，後王紂逸豫其過逸。言縱恣無度。圖厥政，不蠲烝，天惟降時喪。紂謀其政，不絜進於善，故天惟下是喪亡。謂誅滅。○蠲，吉玄反，馬云：「明也。」一音圭。烝，絕句，之承反，馬云：「升也。」惟聖罔念作狂，惟狂克念作聖。惟聖人無念於善，則為狂人。惟狂人能念於善，則為聖人。言桀紂非實狂愚，以不念善，故滅亡。天惟五年，須暇之子孫，誕作民主，罔可念聽。天以湯故，五年須暇湯之子孫，冀其改悔。而紂大為民主，肆行無道，事無可念，言無可聽。武王服喪三年，還師二年。

shū nǎi wéi zhì niàn tīng zhèng yì yuē: gèng shuō zhòu wáng zhī yóu. nǎi wéi rǔ shāng zhī hòu wáng zhòu, yì yù qí guò, zòng zì wú dù. zhòu móu qí wèi zhèng, bù néng jié jìn yú shàn, wéi xíng è shì, tiān wéi xià shì sàng wáng yǐ huò zhī. wéi shèng rén wú niàn yú shàn, zé wèi kuáng rén. wéi kuáng rén néng niàn yú shàn, zé wèi shèng rén. zhòu suī kuáng yú, jì qí niàn shàn yě. jì zhòu wèi è, zǎo yīng zhū miè, tiān wéi yǐ chéng tāng zhī gù, gù jī wǔ nián xū dài xián xiá tāng zhī zǐ sūn. dàn huǎn duō nián, jì qí gǎi huǐ. ér zhòu dà wèi mín zhǔ, sì xíng wú dào, shì wú kě niàn, yán wú kě tīng, yóu shì tiān shǐ gǎi yì, gù zhū miè zhī. chuán wéi shèng zhì miè wáng zhèng yì yuē: shèng zhě shàng zhì zhī míng, kuáng zhě xià yú zhī chēng. kǒng zǐ yuē: wéi shàng zhì yǔ xià yú bù yí. shì shèng bì bù kě wèi kuáng, kuáng bì bù néng wèi shèng, cǐ shì jué yǐ. ér cǐ yán wéi shèng rén wú niàn yú shàn, zé wèi kuáng rén. wéi kuáng rén néng niàn yú shàn, zé wèi shèng rén zhě, fāng yán tiān xū xiá yú zhòu, jì qí gǎi huǐ, shuō yǒu cǐ lǐ ěr, bù yán cǐ shì shì shí yě. wèi zhī wèi shèng, níng kěn wú niàn yú shàn? yǐ míng wèi kuáng, qǐ néng niàn shàn? zhōng rén niàn yǔ bù niàn, qí shí shǎo yǒu suǒ yí, yù jiàn niàn shàn yǒu yì, gù jǔ kuáng shèng jí shàn è zhě yán zhī. chuán tiān yǐ zhì èr nián zhèng yì yuē: tāng shì chuàng yè shèng wáng, lǐ dāng zuò yìn zhǎng yuǎn. jì zhòu wèi sǐ wǔ nián zhī qián, yǐ hé sàng miè, dàn zhòu shì tāng zhī zǐ sūn, tiān yǐ tāng shèng rén zhī gù, gù wǔ nián xū dài xián xiá tāng zhī zǐ sūn, jì qí gǎi huǐ, néng niàn shàn dào. ér zhòu dà wèi mín zhǔ, sì xíng wú dào. suǒ wèi jiē è shì, wú kě niàn zhě yán jiē è yán, wú kě tīng zhě yóu shì tiān shǐ miè zhī. wǔ nián zhě, yǐ wǔ wáng tǎo zhòu, chū lì jí yīng fá zhī, gù cóng wǔ wáng chū lì zhī nián, shù zhì fá zhòu wèi wǔ nián. wén wáng shòu mìng jiǔ nián ér bēng, qí nián wǔ wáng sì lì. fú sàng sān nián, wèi dé zhēng fá. shí yī nián fú què, nǎi guān bīng yú mèng jīn, shí sān nián fāng shǐ shā zhòu. cóng jiǔ nián zhì shí sān nián, shì wǔ nián yě. rán fú sàng sān nián, hái shī èr nián, nǎi shì lǐ yí rán, ér yún yǐ tāng gù xū xiá zhī zhě, yǐ yīn zhòu è yíng, jiǔ hé zhū miè, féng wén wáng bēng, wèi xiá xíng shī, jiān zhī shì ruò, fán jīng wǔ zài, shèng rén yīn yán zhī yǐ wèi fǎ jiào ěr. qí shí fēi tiān bù zhī zhòu kuáng, wàng qí hòu gǎi huǐ, yì fēi qū niàn tāng dé, yán cǐ suì nián yě.
[疏]「乃惟」至「念聽」○正義曰：更說紂亡之由。乃惟汝商之後王紂，逸豫其過，縱恣無度。紂謀其為政，不能絜進於善，惟行惡事，天惟下是喪亡以禍之。惟聖人無念於善，則為狂人。惟狂人能念於善，則為聖人。紂雖狂愚，冀其念善也。計紂為惡，早應誅滅，天惟以成湯之故，故積五年須待閒暇湯之子孫。誕緩多年，冀其改悔。而紂大為民主，肆行無道，事無可念，言無可聽，由是天始改意，故誅滅之。○傳「惟聖」至「滅亡」○正義曰：「聖」者上智之名，「狂」者下愚之稱。孔子曰：「惟上智與下愚不移。」是聖必不可為狂，狂必不能為聖，此事決矣。而此言「惟聖人無念於善，則為狂人。惟狂人能念於善，則為聖人」者，方言天須暇於紂，冀其改悔，說有此理爾，不言此事是實也。謂之為聖，寧肯無念於善？已名為狂，豈能念善？中人念與不念，其實少有所移，欲見念善有益，故舉狂聖極善惡者言之。○傳「天以」至「二年」○正義曰：湯是創業聖王，理當祚胤長遠。計紂未死五年之前，已合喪滅，但紂是湯之子孫，天以湯聖人之故，故五年須待閒暇湯之子孫，冀其改悔，能念善道。而紂大為民主，肆行無道。所為皆惡事，無可念者；言皆惡言，無可聽者；由是天始滅之。五年者，以武王討紂，初立即應伐之，故從武王初立之年，數至伐紂為五年。文王受命九年而崩，其年武王嗣立。服喪三年，未得征伐。十一年服闋，乃觀兵於孟津，十三年方始殺紂。從九年至十三年，是五年也。然服喪三年，還師二年，乃事理宜然，而雲以湯故須暇之者，以殷紂惡盈，久合誅滅，逢文王崩，未暇行師，兼之示弱，凡經五載，聖人因言之以為法教爾。其實非天不知紂狂，望其後改悔，亦非曲念湯德，延此歲年也。

tiān wéi qiú ěr duō fāng, dà dòng yǐ wēi, kāi jué gù tiān. tiān wéi qiú rǔ zhòng fāng zhī xián zhě, dà dòng zhòu yǐ wēi, kāi qí néng gù tiān kě yǐ dài zhě. wéi ěr duō fāng, wǎng kān gù zhī. wéi wǒ zhōu wáng, líng chéng yú lǚ. wéi rǔ zhòng fāng zhī zhōng, wú kān gù tiān zhī dào zhě. wéi wǒ zhōu wáng, shàn fèng yú zhòng. yán yǐ rén zhèng dé rén xīn. kè kān yòng dé, wéi diǎn shén tiān. yán zhōu wén wǔ néng kān yòng dé, wéi kě yǐ zhǔ shén tiān zhī sì, rèn tiān wáng. rèn yīn rén. tiān wéi shì jiào wǒ yòng xiū, jiǎn bì yīn mìng, yǐn ěr duō fāng. tiān yǐ wǒ yòng dé zhī gù, wéi yòng jiào wǒ yòng měi dào dài yīn, tiān yǔ wǒ yīn zhī wáng mìng, yǐ zhèng rǔ zhòng fāng zhī zhū hóu.
天惟求爾多方，大動以威，開厥顧天。天惟求汝眾方之賢者，大動紂以威，開其能顧天可以代者。惟爾多方，罔堪顧之。惟我周王，靈承於旅。惟汝眾方之中，無堪顧天之道者。惟我周王，善奉於眾。言以仁政得人心。克堪用德，惟典神天。言周文武能堪用德，惟可以主神天之祀，任天王。○任音壬。天惟式教我用休，簡畀殷命，尹爾多方。天以我用德之故，惟用教我用美道代殷，天與我殷之王命，以正汝眾方之諸侯。

shū tiān wéi zhì duō fāng zhèng yì yuē: tiān yǐ zhòu è zhī gù, jiāng xuǎn rén dài zhī. wéi qiú xián rén yú rǔ zhòng fāng, dà dòng zhòu yǐ wēi. wèi zhū qù zhòu yě. kāi qí yǒu dé néng gù tiān zhī zhě, yù yǐ fá zhòu, wéi rǔ zhòng fāng zhī jūn, xī jiē wú dé, wú kān shǐ tiān gù zhī. wéi wǒ zhōu wáng shàn fèng yú zhòng, néng yǐ rén zhèng dé rén xīn, wén wǔ néng kān yòng dé, wéi kě yǐ zhǔ shén tiān zhī sì, rèn zuò tiān zǐ yě. tiān wéi yǐ wǒ yòng dé zhī gù, gù jiào wǒ shǐ yòng měi dào, dà yǔ wǒ yīn wáng zhī mìng, mìng wǒ dài yīn wèi wáng, zhèng rǔ zhòng fāng zhū hóu. yán tiān shòu wǒ yǐ cǐ shì yě. chuán tiān wéi zhì dài zhě zhèng yì yuē: tiān wéi qiú rǔ zhòng fāng zhī xián, yán yù xuǎn xián yǐ wèi tiān zǐ yě. dà dòng zhòu yǐ wēi, wèi zhū shā zhòu yě. tiān yì fù kāi qí néng gù tiān kě yǐ dài zhě, yù shǐ dài zhī. gù wèi huí shì, yǒu shèng dé zhě, tiān huí shì zhī. shī suǒ wèi nǎi juàn xī gù, cǐ wéi yǔ zhái, yǔ bǐ gù tóng, yán tiān gù wén wáng ér yǔ zhī jū, jí cǐ yì yě. dàn wèi tiān gù rén, rén yì gù tiān, cǐ yún kāi jué gù tiān, wèi rén gù tiān yě. xià yún wǎng kān gù zhī, wèi tiān gù rén yě. yán duō fāng rén jiē wú dé, bù kān shǐ tiān gù zhī. chuán yǐ gù shì tōng yú bǐ, gù jiē yǐ tiān yán zhī. chuán tiān yǐ zhì zhū hóu zhèng yì yuē: zhōu yǐ néng xíng měi dào, nǎi dé tiān gù, fù yán tiān yòng jiào wǒ měi dào zhě, rén zhī měi è, hé shì fēi tiān? yóu wèi měi dào, wèi tiān suǒ gù, yǐ měi guī gōng yú tiān, yán jiào wǒ yòng měi dào, gù dé dāng tiān yì yě.
[疏]「天惟」至「多方」○正義曰：天以紂惡之故，將選人代之。惟求賢人於汝眾方，大動紂以威。謂誅去紂也。開其有德能顧天之者，欲以伐紂，惟汝眾方之君，悉皆無德，無堪使天顧之。惟我周王善奉於眾，能以仁政得人心，文武能堪用德，惟可以主神天之祀，任作天子也。天惟以我用德之故，故教我使用美道，大與我殷王之命，命我代殷為王，正汝眾方諸侯。言天授我以此世也。○傳「天惟」至「代者」○正義曰：「天惟求汝眾方之賢」，言欲選賢以為天子也。「大動紂以威」，謂誅殺紂也。天意復開其能顧天可以代者，欲使代之。「顧」謂回視，有聖德者，天回視之。《詩》所謂「乃眷西顧，此惟與宅」，與彼「顧」同，言天顧文王而與之居，即此意也。但謂天顧人，人亦顧天，此雲「開厥顧天」，謂人顧天也。下雲「罔堪顧之」，謂天顧人也。言多方人皆無德，不堪使天顧之。傳以顧事通於彼，故皆以天言之。○傳「天以」至「諸侯」○正義曰：周以能行美道，乃得天顧，復言天用教我美道者，人之美惡，何事非天？由為美道，為天所顧，以美歸功於天，言教我用美道，故得當天意也。

jīn wǒ hé gǎn duō gào, wǒ wéi dà jiàng ěr sì guó mín mìng. jīn wǒ hé gǎn duō gào rǔ ér yǐ, wǒ wéi dà xià rǔ sì guó mín mìng. wèi zhū guǎn cài shāng yǎn zhī jūn. ěr hé bù chén yù zhī yú ěr duō fāng? rǔ hé bù yǐ chéng xìn xíng kuān yù zhī dào yú rǔ zhòng fāng? yù qí jiè sì guó, chóng hé xié. ěr hé bù jiā jiè yì wǒ zhōu wáng, xiǎng tiān zhī mìng? jiā, jìn yě. rǔ hé bù jìn dà jiàn zhì yú wǒ zhōu wáng, yǐ xiǎng tiān zhī mìng, ér wèi bù ān hū? jiā yīn xié, zhù tóng. jīn ěr shàng zhái ěr zhái, tián ěr tián, ěr hé bù huì wáng xī tiān zhī mìng? jīn rǔ yīn zhī zhū hóu jiē shàng dé jū rǔ cháng jū, chén mín jiē shàng dé tián rǔ gù tián, rǔ hé bù shùn cóng wáng zhèng, guǎng tiān zhī mìng, ér zì huái yí hū? ěr nǎi dí lǚ bù jìng, ěr xīn wèi ài. rǔ suǒ dǎo xíng, shù wèi bù ān, rǔ xīn wèi ài wǒ zhōu gù. shù, sè gè fǎn. ěr nǎi bù dà zhái tiān mìng, ěr nǎi xiè bō tiān mìng, rǔ nǎi bù dà jū ān tiān mìng, shì rǔ nǎi jǐn bō qì tiān mìng. ěr nǎi zì zuò bù diǎn tú chén yú zhèng. rǔ wèi ài wǒ zhōu, bō qì tiān mìng, shì rǔ nǎi zì wèi bù cháng móu xìn yú zhèng dào. wǒ wéi shí qí jiào gào zhī, wǒ wéi shí qí zhàn yào qiú zhī, wǒ wéi rǔ rú shì bù móu xìn yú zhèng dào, gù qí jiào gào zhī, wèi xùn yǐ wén gào qí zhàn yào qiú zhī, wèi tǎo qí chàng luàn, zhí qí péng dǎng. yào, yī yáo fǎn. xùn yīn xìn. chàng yīn chàng. zhì yú zài, zhì yú sān. zài, wèi sān jiān huái yí pàn shí. sān, wèi chéng wáng jí zhèng yòu pàn. yán dí lǚ bù jìng zhī shì. nǎi yǒu bù yòng wǒ jiàng ěr mìng, wǒ nǎi qí dà fá jí zhī. wǒ jiào gào zhàn yào qiú rǔ yǐ zhì zài sān, rǔ qí bù yòng wǒ mìng, wǒ nǎi dà xià zhū rǔ jūn, nǎi qí dà fá zhū zhī. jí, jì lì fǎn, běn yòu zuò jí. fēi wǒ yǒu zhōu bǐng dé bù kāng níng, nǎi wéi ěr zì sù gū. fēi wǒ yǒu zhōu zhí dé bù ān níng, zì zhū rǔ, nǎi wéi rǔ zì zhào zuì yǐ qǔ zhū.
今我曷敢多誥，我惟大降爾四國民命。今我何敢多誥汝而已，我惟大下汝四國民命。謂誅管、蔡、商、奄之君。爾曷不忱裕之於爾多方？汝何不以誠信行寬裕之道於汝眾方？欲其戒四國，崇和協。爾曷不夾介乂我周王，享天之命？夾，近也。汝何不近大見治於我周王，以享天之命，而為不安乎？○夾音協，注同。今爾尚宅爾宅，畋爾田，爾曷不惠王熙天之命？今汝殷之諸侯皆尚得居汝常居，臣民皆尚得畋汝故田，汝何不順從王政，廣天之命，而自懷疑乎？爾乃迪屢不靜，爾心未愛。汝所蹈行，數為不安，汝心未愛我周故。○數，色各反。爾乃不大宅天命，爾乃屑播天命，汝乃不大居安天命，是汝乃盡播棄天命。爾乃自作不典圖忱於正。汝未愛我周，播棄天命，是汝乃自為不常謀信於正道。我惟時其教告之，我惟時其戰要囚之，我惟汝如是不謀信於正道，故其教告之，謂訊以文誥；其戰要囚之，謂討其倡亂，執其朋黨。○要，一遙反。訊音信。倡音唱。至於再，至於三。再，謂三監淮夷叛時。三，謂成王即政又叛。言迪屢不靜之事。乃有不用我降爾命，我乃其大罰殛之。我教告戰要囚汝已至再三，汝其不用我命，我乃大下誅汝君，乃其大罰誅之。○殛，紀力反，本又作極。非我有周秉德不康寧，乃惟爾自速辜。」非我有周執德不安寧，自誅汝，乃惟汝自召罪以取誅。

shū jīn wǒ zhì sù gū zhèng yì yuē: jīn wǒ hé gǎn duō yǐ yán gào gào yú rǔ zhòng ér yǐ, wǒ wéi dà xià chù rǔ guǎn cài shāng yǎn sì guó zhī jūn yě. mín mìng, wèi mín yǐ jūn wèi mìng, wèi zhū shā sì guó zhī jūn yě. wǒ yǐ shā rǔ sì guó jūn yǐ, rǔ hé bù yǐ chéng xìn zhī xīn, xíng kuān yù zhī dào yú rǔ zhòng fāng zhū hóu? yù lìng chéng chuàng sì guó, wù chóng hé xié. yán rǔ zhòng fāng zhū hóu hé bù chóng hé xié, xiāng qīn jìn, dà xiǎn jiàn zhì dào yú wǒ zhōu wáng, yǐ xiǎng ài shàng tiān zhī mìng, ér zhí xīn bù ān hū? jīn ěr yīn zhī zhū hóu shàng dé jū rǔ cháng jū, chén mín shàng dé tián rǔ gù tián, qí ān lè rú cǐ, rǔ hé dé bù shùn cóng wáng zhèng, yǐ guǎng shàng tiān zhī mìng, ér zì huái yí hū? rǔ nǎi fù suǒ dǎo xíng zhě, shù wèi bù ān, shí huò pàn nì, shì rǔ xīn wèi ài wǒ zhōu jiā gù yě. rǔ nǎi bù dà jū ān tiān mìng, shì rǔ nǎi yù jǐn bō qì tiān mìng. rǔ bù ài wǒ zhōu jiā, bō qì tiān mìng, shì rǔ nǎi zì wèi cǐ bù cháng móu xìn yú zhèng dào. yán qí xīn bù cháng móu zhèng dào, gù wèi bèi wéi zhī xīn. wǒ wéi rǔ rú shì bù móu xìn yú zhèng dào zhī gù, qí yǐ yán cí jiào gào zhī. wǒ wéi rǔ rú shì bù chéng xìn yú zhèng dào zhī gù, qí yòng zhàn fá yào chá qiú xì zhī. yóu rǔ shù wèi bù xìn, gù wǒ jiào gào rǔ, zhàn fá yào qiú rǔ, zhì yú zài, zhì yú sān. wǒ jiào gào rǔ, zhàn fá yào qiú rǔ, yǐ zhì zài sān, rú jīn ér hòu nǎi fù yǒu bù yòng wǒ mìng zhě, wǒ nǎi qí dà fá zhū zhī. yán wǒ gèng jiāng shā rǔ yě. fēi wǒ yǒu zhōu zhí dé bù ān, shù shè zhū fá, nǎi wéi rǔ zì zhào zuì yě. cǐ zhāng fǎn fù yīn qín zhě, kǒng qí gèng yǒu pàn nì, gù dīng níng jiè zhī. chuán jīn wǒ zhì zhī jūn zhèng yì yuē: jīn wǒ hé gǎn duō wèi yán gào ér yǐ, shí shā qí jūn, fēi tú kǒu gào. guǎn cài shāng yǎn, jiē wèi pàn nì shòu zhū, gù jīn yīn yǎn zhòng pàn ér zhuī shuō qián shì, yán xià sì guó mín mìng. wáng sù yǐ sì guó wèi sì fāng zhī guó, yán cóng jīn yǐ hòu, sì fāng zhī guó gǒu yǒu cǐ zuì, zé bì zhū zhī. wèi jiè qí jiāng lái zhī shì, yǔ kǒng bù tóng. chuán jiā jìn zhì ān hū zhèng yì yuē: jiā qí páng, páng shì jìn yì, gù wèi jìn yě. zhū guó shū yuǎn zhōu shì, bù kěn yǐ zhì wèi gōng, gù zé zhī. gù shì yún: rǔ zhòng fāng zhū hóu, hé bù cháng hé xié, xiāng qīn jìn, dà xiǎn jiàn zhì dào yú wǒ zhōu wáng, yǐ xiǎng shàng tiān zhī mìng? ér jīn hé yǐ bù zì ān hū? chuán jīn rǔ zhì yí hū zhèng yì yuē: zhǔ qiān yú shàng, chén yì yú xià, jì rǔ zhū hóu zhī guó, yīng suí yīn jiàng chù. jīn rǔ yīn zhī zhū hóu jiē shàng dé jū rǔ cháng jū, chén mín tián rǔ gù tián. tián zhái bù yì, ān lè rú cǐ, rǔ hé bù shùn cóng wǒ zhōu wáng zhī zhèng, yǐ guǎng shàng tiān zhī mìng, shǐ tiān duō yòu? rǔ hé gù wèi wǒ zhōu jiā, zì huái yí hū? zhū hóu yǒu guó, gù yún jū rǔ cháng jū. chén mín zhòng tián, gù yún tián rǔ gù tián. zhì tián wèi zhī tián, yóu bǔ yú wèi zhī yú, jīn rén yǐ yíng tián qiú shí wèi zhī tián shí, jí cǐ tián yì tián zhī yì yě. chuán rǔ wèi zhì zhèng dào zhèng yì yuē: shì jūn wú èr chén zhī dào, wèi rén chén zhě, cháng yí xìn zhī. rǔ wèi ài wǒ zhōu jiā, bō qì tiān mìng, rǔ shù wèi pàn nì, shì rǔ nǎi zì wèi cǐ bù cháng móu xìn yú zhèng dào. chuán wǒ wéi zhì péng dǎng zhèng yì yuē: jiào gào yǔ zhàn yào qiú lián wén, zé gào yǐ wén cí, shì jiāng zhàn zhī shí, jiào gào wèi fá zhòu zhī shì. zhāo shí sān nián shuō zhàn fǎ yún: gào zhī yǐ wén cí, dǒng zhī yǐ wǔ shī. shì jiāng zhàn zhī shí, yú fǎ dāng yǒu wén cí gào qián dí yě. wǒ wéi rǔ rú shì bù móu xìn yú zhèng dào, gù qí jiào gào zhī, wèi xùn yǐ wén cí. xùn, gào yě, gào yǐ wén cí, shù qí zuì yě. qí zhàn yào qiú zhī, wèi zhàn bài qí shī, zhí qǔ qí rén, shòu qí yào cí ér qiú zhī. wèi tǎo qí chàng luàn zhī rén, qiú zhí qí péng dǎng yě. cǐ suī zǒng yán zhàn shì, dàn xià yǒu zhì yú zài sān, míng cǐ zhǐ fá zhòu yě. chuán zài wèi zhì zhī shì zhèng yì yuē: yǐ fá zhòu wèi yī, gù zài wèi shè zhèng zhī chū, sān jiān yǔ huái yí pàn shí yě, sān wèi chéng wáng jí zhèng yòu pàn yě, yán shàng dí lǚ bù jìng zhī shì.
[疏]「今我」至「速辜」○正義曰：今我何敢多以言誥告於汝眾而已，我惟大下黜汝管、蔡、商、奄四國之君也。「民命」，謂民以君為命，謂誅殺四國之君也。我已殺汝四國君矣，汝何不以誠信之心，行寬裕之道於汝眾方諸侯？欲令懲創四國，務崇和協。言汝眾方諸侯何不崇和協，相親近，大顯見治道於我周王，以享愛上天之命，而執心不安乎？今爾殷之諸侯尚得居汝常居，臣民尚得畋汝故田，其安樂如此，汝何得不順從王政，以廣上天之命，而自懷疑乎？汝乃復所蹈行者，數為不安，時或叛逆，是汝心未愛我周家故也。汝乃不大居安天命，是汝乃欲盡播棄天命。汝不愛我周家，播棄天命，是汝乃自為此不常謀信於正道。言其心不常謀正道，故為背違之心。我惟汝如是不謀信於正道之故，其以言辭教告之。我惟汝如是不誠信於正道之故，其用戰伐要察囚系之。由汝數為不信，故我教告汝，戰伐要囚汝，至於再，至於三。我教告汝，戰伐要囚汝，已至再三，如今而後乃復有不用我命者，我乃其大罰誅之。言我更將殺汝也。非我有周執德不安，數設誅罰，乃惟汝自召罪也。此章反覆殷勤者，恐其更有叛逆，故丁寧戒之。○傳「今我」至「之君」○正義曰：今我何敢多為言誥而已，實殺其君，非徒口告。管、蔡、商、奄，皆為叛逆受誅，故今因奄重叛而追說前事，言下四國民命。王肅以「四國」為四方之國，言「從今以後，四方之國苟有此罪，則必誅之」。謂戒其將來之事，與孔不同。○傳「夾近」至「安乎」○正義曰：夾其旁，旁是近義，故為近也。諸國疏遠周室，不肯以治為功，故責之。顧氏云：「汝眾方諸侯，何不常和協，相親近，大顯見治道於我周王，以享上天之命？而今何以不自安乎？」○傳「今汝」至「疑乎」○正義曰：主遷於上，臣易於下，計汝諸侯之國，應隨殷降黜。今汝殷之諸侯皆尚得居汝常居，臣民畋汝故田。田宅不易，安樂如此，汝何不順從我周王之政，以廣上天之命，使天多佑？汝何故畏我周家，自懷疑乎？諸侯有國，故云「居汝常居」。臣民重田，故云「畋汝故田」。治田謂之「畋」，猶捕魚謂之「漁」，今人以營田求食謂之「畋食」，即此「畋亦田」之義也。○傳「汝未」至「正道」○正義曰：事君無二臣之道，為人臣者，常宜信之。汝未愛我周家，播棄天命，汝數為叛逆，是汝乃自為此不常謀信於正道。○傳「我惟」至「朋黨」○正義曰：「教告」與「戰要囚」連文，則告以文辭，是將戰之時，「教告」謂伐紂之事。昭十三年說戰法云：「告之以文辭，董之以武師。」是將戰之時，於法當有文辭告前敵也。我惟汝如是不謀信於正道，故其教告之，謂訊以文辭。「訊」，告也，告以文辭，數其罪也。其「戰要囚之」，謂戰敗其師，執取其人，受其要辭而囚之。謂討其倡亂之人，囚執其朋黨也。此雖總言戰事，但下有至於再三，明此指伐紂也。○傳「再謂」至「之事」○正義曰：以伐紂為一，故「再」謂攝政之初，三監與淮夷叛時也，「三」謂成王即政又叛也，言上「迪屢不靜」之事。

wáng yuē: wū hū! yóu gào ěr yǒu fāng duō shì jì yīn duō shì, wáng tàn ér yǐ dào gào rǔ zhòng fāng yǔ yīn duō shì. jīn ěr bēn zǒu chén wǒ jiān wǔ sì, jiān wèi chéng zhōu zhī jiān, cǐ zhǐ wèi suǒ qiān wán mín yīn zhòng shì. jīn rǔ bēn zǒu lái xǐ chén wǒ wǒ jiān, wǔ nián wú guò, zé dé hái běn tǔ. yuè wéi yǒu xū bó xiǎo dà duō zhèng, ěr wǎng bù kè niè. yú wéi yǒu xiāng zhǎng shì xiǎo dà zhòng zhèng guān zhī rén, rǔ wú bù néng yòng fǎ. yù qí jiē yòng fǎ. niè, yú liè fǎn, mǎ zuò niè dāo. zhǎng, dīng zhàng fǎn. zì zuò bù hé, ěr wéi hé zāi! ěr shì bù mù, ěr wéi hé zāi! ěr yì kè míng, ěr wéi kè qín nǎi shì. xiǎo dà duō zhèng zì wèi bù hé, rǔ yǒu fāng duō shì, dāng hé zhī zāi! rǔ qīn jìn shì jiā bù mù, rǔ yì dāng hé zhī zāi! rǔ yì zhōng néng míng, shì rǔ wéi néng qín rǔ zhí shì. ěr shàng bù jì yú xiōng dé, yì zé yǐ mù mù zài nǎi wèi, rǔ shù jǐ bù zì jì, rù yú xiōng dé, yì zé yòng jìng jìng cháng zài rǔ wèi. kè yuè yú nǎi yì móu jiè, ěr nǎi zì shí luò yì, shàng yǒng lì tián ěr tián. rǔ néng shǐ wǒ yuè jù yú rǔ yì, ér yǐ rǔ suǒ móu wèi dà, zé rǔ nǎi yòng shì luò yì, shù jǐ zhǎng lì tián rǔ tián yǐ. yán suī qiān xǐ, ér yǐ xiū shàn, dé fǎn yì lǐ. yuè yīn yuè. tiān wéi bì jīn ěr, wǒ yǒu zhōu wéi qí dà jiè lài ěr. rǔ néng xiū shàn, tiān wéi yǔ rǔ lián rǔ, wǒ yǒu zhōu wéi qí dài fū cì rǔ. yán shòu duō fú zhī zuò. dí jiǎn zài wáng tíng, shàng ěr shì, yǒu fú zài dà liáo. fēi dàn shòu lián cì, yòu nǎi dǎo dà dào zài wáng tíng, shù jǐ xiū rǔ shì, yǒu suǒ fú xíng zài dà guān.
王曰：「嗚呼！猷告爾有方多士暨殷多士，王嘆而以道告汝眾方與殷多士。今爾奔走臣我監五祀，監謂成周之監，此指謂所遷頑民殷眾士。今汝奔走來徙臣我我監，五年無過，則得還本土。越惟有胥伯小大多正，爾罔不克臬。於惟有相長事小大眾正官之人，汝無不能用法。欲其皆用法。○臬，魚列反，馬作臬刂。長，丁丈反。自作不和，爾惟和哉！爾室不睦，爾惟和哉！爾邑克明，爾惟克勤乃事。小大多正自為不和，汝有方多士，當和之哉！汝親近室家不睦，汝亦當和之哉！汝邑中能明，是汝惟能勤汝職事。爾尚不忌於凶德，亦則以穆穆在乃位，汝庶幾不自忌，入於凶德，亦則用敬敬常在汝位。克閱於乃邑謀介，爾乃自時洛邑，尚永力畋爾田。汝能使我閱具於汝邑，而以汝所謀為大，則汝乃用是洛邑，庶幾長力畋汝田矣。言雖遷徙，而以修善，得反邑里。○閱音悅。天惟畀矜爾，我有周惟其大介賚爾。汝能修善，天惟與汝憐汝，我有周惟其大夫賜汝。言受多福之胙。迪簡在王庭，尚爾事，有服在大僚。」非但受憐賜，又乃蹈大道在王庭，庶幾修汝事，有所服行在大官。

shū wáng yuē wū hū yóu zhì dà liáo zhèng yì yuē: wáng yán ér tàn yuē: wū hū! wǒ yǐ dào gào rǔ zài cǐ suǒ yǒu sì fāng zhī duō shì. wèi sì fāng zhī zhū hóu jí yǔ yīn zhī zhòng shì, wèi wán mín qiān chéng zhōu zhě. yīn gào sì fāng zhū hóu, suì gào chéng zhōu zhī rén, biàn shǐ zhū hóu zhī zhī. cǐ zhāng jiē gào chéng zhōu zhī rén cí yě. jīn rǔ chéng zhōu zhī rén, bēn zǒu qín shì, chén wǒ zhōu zhī jiān chéng zhōu zhě, wǔ nián wú zuì guò, zé tīng rǔ hái běn tǔ. yú wéi yǒu xiāng zhǎng shì, wèi xiǎo dà zhòng zhèng guān zhī rén, rǔ wú yǒu bù néng yòng fǎ. yù qí jiē yòng fǎ yě. xiǎo dà zhòng zhèng guān zhī rén zì wèi bù hé, rǔ zhòng guān děng zì dāng hé zhī zāi! rǔ děng qīn jìn shì jiā bù xiāng hè qīn, rǔ yì dāng hé zhī zāi! rǔ yì nèi zhī nèi ruò néng míng yú hé mù zhī dào, rǔ wéi néng qín yú rǔ zhī zhí shì. yán shì qí jiào zhī shǐ rán. rǔ néng shù jǐ bù zì xiāng yuàn jì, rù yú xiōng dé, ruò néng bù rù yú xiōng dé, yì zé yòng jìng jìng zhī dào, cháng zài rǔ zhī zhí wèi, bù chù tuì yě. rǔ ruò néng shàn xiāng jiào huì, shǐ wǒ jiǎn yuè yú rǔ yì, shàn rǔ zhī shì, yǐ rǔ suǒ móu wèi dà, zé rǔ nǎi yòng shì luò yì, shù jǐ dé fǎn běn tǔ, zhǎng dé qín tián rǔ gù tián. rǔ néng xiū shàn, tiān wéi yǔ rǔ lián rǔ, wǒ yǒu zhōu wéi qí dà dà shǎng cì rǔ. rǔ fēi dàn shòu shǎng ér yǐ, qí yǒu dǎo dà dào zhě, dé zài wáng tíng bèi rèn yòng. shù jǐ rǔ shì yǒu suǒ fú xíng, zài yú dà guān. kǒng qí xīn wèi fú, gù dīng níng quàn yòu zhī. chuán wáng tàn zhì duō shì zhèng yì yuē: yán yǒu fāng duō shì yǔ yīn duō shì, zé cǐ èr zhě fēi yī rén yě. yǒu fāng duō shì dāng wèi yú shí suǒ yǒu sì fāng zhī zhū hóu yě. yǔ yīn duō shì dāng wèi qiān yú chéng zhōu wán mín zhī zhòng shì yě. xià yún yǐ chén wǒ jiān zhě, wèi chéng zhōu zhī jiān, míng cǐ yīn duō shì yě. chuán jiān wèi zhì běn tǔ zhèng yì yuē: xià yún zì shí luò yì, cǐ suǒ jiè chéng zhōu zhī rén, gù zhī jiān wèi chéng zhōu zhī jiān, cǐ zhǐ wèi suǒ qiān wán mín yīn jiā zhòng shì yě. wǔ nián zài rùn, tiān dào yǒu chéng, gù qī yǐ wǔ nián wú guò, zé dé hái běn tǔ. yǐ mín xìng zhòng qiān, shè qī yǐ yòu zhī. chuán yú wéi zhì yòng fǎ zhèng yì yuē: xū, xiāng yě. bó, zhǎng yě. yán shì yǐ xiāng zhǎng shì jí xiǎo dà zhòng zhèng guān zhī rén yě. chuán rǔ shù zhì rǔ wèi zhèng yì yuē: hé shùn wèi shàn dé, yuàn è wèi xiōng dé. jì wèi zì yuàn jì, shàng yán zì zuò bù hé, shì yuàn jì yě. shì xùn yún: mù mù, jìng yě. cǐ jiè xiǎo dà zhèng guān zhī rén, gù yún jìng jìng cháng zài rǔ wèi. chuán rǔ néng zhì yì lǐ zhèng yì yuē: yuè wèi jiǎn yuè qí shì, guān qí jù zú yǐ fǒu, gù yán yuè jù yú rǔ yì. jiè, dà yě. yǐ rǔ suǒ móu wèi dà, shàn qí zhì lǐ, tīng hái běn guó yě. shì yóu zài luò yì xiū shàn, dé fǎn qí yì lǐ. wáng sù yún: qí wú chéng, suī wǔ nián yì bù dé fǎn yě.
[疏]「王曰嗚呼猷」至「大僚」○正義曰：王言而嘆曰：「嗚呼！我以道告汝在此所有四方之多士。」謂四方之諸侯及與殷之眾士，謂頑民遷成周者。因告四方諸侯，遂告成周之人，遍使諸侯知之。此章皆告成周之人辭也。「今汝成周之人，奔走勤事，臣我周之監成周者，五年無罪過，則聽汝還本土。於惟有相長事，謂小大眾正官之人，汝無有不能用法。」欲其皆用法也。「小大眾正官之人自為不和，汝眾官等自當和之哉！汝等親近室家不相和親，汝亦當和之哉！汝邑內之內若能明於和睦之道，汝惟能勤於汝之職事」。言是其教之使然。「汝能庶幾不自相怨忌，入於凶德，若能不入於凶德，亦則用敬敬之道，常在汝之職位，不黜退也。汝若能善相教誨，使我簡閱於汝邑，善汝之事，以汝所謀為大，則汝乃用是洛邑，庶幾得反本土，長得勤畋汝故田。汝能修善，天惟與汝憐汝，我有周惟其大大賞賜汝。汝非但受賞而已，其有蹈大道者，得在王庭被任用。庶幾汝事有所服行，在於大官」。恐其心未服，故丁寧勸誘之。○傳「王嘆」至「多士」○正義曰：言「有方多士與殷多士」，則此二者非一人也。「有方多士」當謂於時所有四方之諸侯也。「與殷多士」當謂遷於成周頑民之眾士也。下雲以「臣我監」者，謂成周之監，明此殷多士也。○傳「監謂」至「本土」○正義曰：下雲「自時洛邑」，此所戒成周之人，故知「監謂成周之監，此指謂所遷頑民殷家眾士」也。五年再閏，天道有成，故期以五年無過，則得還本土。以民性重遷，設期以誘之。○傳「於惟」至「用法」○正義曰：「胥」，相也。「伯」，長也。顏氏以「相長事」即「小大眾正官之人」也。○傳「汝庶」至「汝位」○正義曰：和順為善德，怨惡為凶德。「忌」謂自怨忌，上言「自作不和」，是怨忌也。《釋訓》云：「穆穆，敬也。」此戒小大正官之人，故云「敬敬常在汝位」。○傳「汝能」至「邑里」○正義曰：「閱」謂簡閱其事，觀其具足以否，故言「閱具於汝邑」。「介」，大也。以汝所謀為大，善其治理，聽還本國也。是由在洛邑修善，得反其邑里。王肅云：「其無成，雖五年亦不得反也。」

wáng yuē: wū hū! duō shì, ěr bù quàn chén wǒ mìng, ěr yì zé wéi bù kè xiǎng, fán mín wéi yuē bù xiǎng. wáng tàn ér yán yuē: zhòng shì, rǔ bù néng quàn xìn wǒ mìng, rǔ yì zé wéi bù néng xiǎng tiān zuò yǐ, fán mín yì wéi yuē bù xiǎng yú rǔ zuò yǐ. ěr nǎi wéi yì wéi pō, dà yuǎn wáng mìng, zé wéi ěr duō fāng tàn tiān zhī wēi, wǒ zé zhì tiān zhī fá, lí tì ěr tǔ. ruò ěr nǎi wèi yì yù pō pì, dà qì wáng mìng, zé wéi rǔ zhòng fāng qǔ tiān zhī wēi, wǒ zé zhì xíng tiān fá, lí tì rǔ tǔ, jiāng yuǎn xǐ zhī. pō, pò duō fǎn. tàn, tǔ nán fǎn. pì, sì yì fǎn.
王曰：「嗚呼！多士，爾不勸忱我命，爾亦則惟不克享，凡民惟曰不享。王嘆而言曰：「眾士，汝不能勸信我命，汝亦則惟不能享天祚矣，凡民亦惟曰不享於汝祚矣。」爾乃惟逸惟頗，大遠王命，則惟爾多方探天之威，我則致天之罰，離逖爾土。」若爾乃為逸豫頗僻，大棄王命，則惟汝眾方取天之威，我則致行天罰，離逖汝土，將遠徙之。○頗，破多反。探，吐南反。辟，四亦反。

shū wáng yuē wū hū zhì ěr tǔ zhèng yì yuē: wáng yán ér tàn yuē: wū hū! chéng zhōu zhī zhòng shì, rǔ ruò bù néng quàn miǎn xìn yòng wǒ zhī jiào mìng, rǔ zé wéi bù néng duō shòu tiān fú zuò yǐ, fán mín wéi yuē bù xiǎng yú rǔ zuò yǐ. rǔ nǎi wéi wèi yì yù, wéi wèi pō pì, dà yuǎn qì wáng mìng, zé wéi rǔ zhòng fāng zì qǔ tiān zhī wēi xíng, wǒ zé zhì tiān zhī fá yú rǔ shēn, jiāng yuǎn xǐ zhī, shǐ lí yuǎn rǔ zhī běn tǔ. chuán wáng tàn zhì zuò yǐ zhèng yì yuē: quàn xìn wǒ mìng, quàn miǎn ér xìn shùn zhī. fán mín yì wéi yuē bù xiǎng yú rǔ zuò yǐ, yán mín yì bù yuán rǔ zhī zǐ sūn zhǎng jiǔ yǐ. chuán ruò ěr zhì xǐ zhī zhèng yì yuē: chéng zhōu yī yì zhī shì, bù dé wèi zhī duō fāng, cǐ gài yì zài chéng zhōu qiān zhě, jiān gào sì fāng zhū guó shǐ zhī. yì rú kāng gào wáng gào kāng shū, bìng shǐ zhū hóu zhī zhī. lí yuǎn rǔ tǔ, gèng yuǎn xǐ zhī. zhèng yún: fēn lí duó rǔ tǔ yě. yǔ kǒng yì yě.
[疏]「王曰嗚呼」至「爾土」○正義曰：王言而嘆曰：「嗚呼！成周之眾士，汝若不能勸勉信用我之教命，汝則惟不能多受天福祚矣，凡民惟曰不享於汝祚矣。汝乃惟為逸豫，惟為頗僻，大遠棄王命，則惟汝眾方自取天之威刑，我則致天之罰於汝身，將遠徙之，使離遠汝之本土。」○傳「王嘆」至「祚矣」○正義曰：「勸信我命」，勸勉而信順之。「凡民亦惟曰不享於汝祚矣」，言民亦不原汝之子孫長久矣。○傳「若爾」至「徙之」○正義曰：成周一邑之士，不得謂之多方，此蓋意在成周遷者，兼告四方諸國使知。亦如《康誥》王告康叔，並使諸侯知之。離遠汝土，更遠徙之。鄭云：「分離奪汝土也。」與孔異也。

wáng yuē: wǒ bù wéi duō gào, wǒ wéi zhī gào ěr mìng. wǒ bù wéi duō gào rǔ ér yǐ, wǒ wéi jìng gào rǔ jí xiōng zhī mìng. yòu yuē: shí wéi ěr chū, bù kè jìng yú hé, zé wú wǒ yuàn. yòu gào rǔ: shì wéi rǔ chū bù néng jìng yú hé dào, gù zhū rǔ. rǔ wú wǒ yuàn. jiě suǒ yǐ zài sān jiā zhū zhī yì.
王曰：「我不惟多誥，我惟祗告爾命。」我不惟多誥汝而已，我惟敬告汝吉凶之命。又曰：「時惟爾初，不克敬於和，則無我怨。」又誥汝：「是惟汝初不能敬於和道，故誅汝。汝無我怨。」解所以再三加誅之意。

shū wáng yuē wǒ zhì wǒ yuàn zhèng yì yuē: wáng yuē: wǒ jīn gào jiè rǔ zhě, bù wéi duō wèi yán gào rǔ ér yǐ, wéi jìng gào rǔ jí xiōng zhī mìng. cóng wǒ zé jí, wéi wǒ zé xiōng, rǔ mìng jí xiōng zài cǐ yán yě. wáng yòu wèi: rǔ suǒ yǐ zài sān bèi zhū zhě, shì wéi rǔ chū bù néng jìng yú hé dào, gù zhì cǐ ěr. rǔ zì qǔ zhī, zé wú yú wǒ yǒu yuàn. chuán yòu gào zhì zhī yì zhèng yì yuē: yòu gào zhě, gèng yán wáng yì, yòu wèi rǔ yuē yě. yǐ shàng wáng gào yǐ zhōng, yòu qǐ bié duān, gù gèng chēng wáng yòu fù yán yuē. yǐ xù yún chéng wáng zài fēng gào shù bāng, zé cǐ piān shì wáng qīn gào zhī cí, yòu chēng wáng yuē zhě shì yě. qí yǒu zhōu gōng chēng wáng gào zhě, zé shàng yún zhōu gōng yuē: wáng ruò yuē shì yě, yòu yuē wū hū! wáng ruò yuē shì yě. gù shì yún: yòu yuē zhě, shì wáng yòu fù yán yuē yě.
[疏]「王曰我」至「我怨」○正義曰：王曰：「我今告戒汝者，不惟多為言誥汝而已，惟敬告汝吉凶之命。從我則吉，違我則凶，汝命吉凶在此言也。」王又謂：「汝所以再三被誅者，是惟汝初不能敬於和道，故致此爾。汝自取之，則無於我有怨。」○傳「又誥」至「之意」○正義曰：「又誥」者，更言王意，又謂汝曰也。以上王誥已終，又起別端，故更稱王又復言曰。以序雲成王在豐誥庶邦，則此篇是王親誥之辭，又稱「王曰」者是也。其有周公稱王告者，則上雲「周公曰：王若曰」是也，又曰「嗚呼！王若曰」是也。顧氏云：「又曰者，是王又復言曰也。」