gāo zōng mèng dé shuō, pán gēng dì xiǎo yǐ zi, míng wǔ dīng, dé gāo kě zūn, gù hào gāo zōng. mèng dé xián xiāng, qí míng yuē shuō. shuō, běn yòu zuò duì, yīn yuè, zhù jí xià piān tóng. xiāng, xī liàng fǎn. xià tóng. shǐ bǎi gōng yíng qiú zhū yě, dé zhū fù yán, shǐ bǎi guān yǐ suǒ mèng zhī xíng xiàng jīng qiú zhī yú yě, dé zhī yú fù yán zhī xī. zuò shuō mìng sān piān. mìng shuō wèi xiāng, shǐ shè zhèng.
高宗夢得說，盤庚弟小乙子，名武丁，德高可尊，故號高宗。夢得賢相，其名曰說。○說，本又作兌，音悅，注及下篇同。相，息亮反。下同。使百工營求諸野，得諸傅岩，使百官以所夢之形象經求之於野，得之於傅岩之谿。作《說命》三篇。命說為相，使攝政。

shū gāo zōng zhì sān piān zhèng yì yuē: yīn zhī xián wáng yǒu gāo zōng zhě, mèng dé xián xiāng, qí míng yuē shuō. qún chén zhī nèi jì wú qí rén, shǐ bǎi guān yǐ suǒ mèng zhī xíng xiàng jīng yíng qiú zhī yú yě wài, dé zhī yú fù shì zhī yán, suì mìng yǐ wèi xiāng. shǐ xù qí shì, zuò shuō mìng sān piān. chuán pán gēng zhì yuē shuō zhèng yì yuē: shì běn yún: pán gēng bēng, dì xiǎo xīn lì. bēng, dì xiǎo yǐ lì. bēng, zi wǔ dīng lì. shì wǔ dīng wèi pán gēng dì xiǎo yǐ zi yě. sàng fú sì zhì yún: gāo zōng zhě, wǔ dīng. wǔ dīng zhě, yīn zhī xián wáng yě. dāng cǐ zhī shí, yīn shuāi ér fù xìng, lǐ fèi ér fù qǐ, zhōng ér gāo zhī, gù wèi zhī gāo zōng. shì dé gāo kě zūn, gù hào gāo zōng yě. jīng yún yuán lì zuò xiāng, wáng hū zhī yuē shuō, zhī qí míng yuē shuō. chuán shǐ bǎi zhì zhī xī zhèng yì yuē: yǐ gōng wèi guān, jiàn qí qiú zhě zhòng duō, gù jǔ bǎi guān yán zhī. shǐ bǎi guān yǐ suǒ mèng zhī xíng xiàng jīng yíng qiú yú wài yě. huáng fǔ mì yún shǐ bǎi gōng xiě qí xíng xiàng, zé wèi gōng wèi gōng qiǎo zhī rén, yǔ kǒng yì yě. shì shuǐ yún: shuǐ zhù chuān yuē xī. lǐ xún yuē: shuǐ chū yú shān, rù yú chuān yuē xī. rán zé xī shì shuǐ liú zhī chù, yán shì shān yá zhī míng. xù chēng dé zhū fù yán, chuán yún dé zhī yú fù yán zhī xī, yǐ yán shì zǒng míng, gù xù yán zhī ěr. chuán mìng shuō zhì shè zhèng zhèng yì yuē: jīng chēng yuán lì zuò xiāng, shì mìng wèi xiāng yě. wéi shuō mìng zǒng bǎi guān, shì shǐ shè wèi yě.
[疏]「高宗」至「三篇」○正義曰：殷之賢王有高宗者，夢得賢相，其名曰「說」。群臣之內既無其人，使百官以所夢之形象經營求之於野外，得之於傅氏之岩，遂命以為相。史敘其事，作《說命》三篇。○傳「盤庚」至「曰說」○正義曰：《世本》云：「盤庚崩，弟小辛立。崩，弟小乙立。崩，子武丁立。」是武丁為「盤庚弟小乙子」也。《喪服四制》云：「高宗者，武丁。武丁者，殷之賢王也。當此之時，殷衰而復興，禮廢而復起，中而高之，故謂之高宗。」是「德高可尊，故號高宗」也。經雲「爰立作相」，王呼之曰「說」，知其「名曰說」。○傳「使百」至「之谿」○正義曰：以「工」為官，見其求者眾多，故舉「百官」言之。使百官以所夢之形象經營求於外野。皇甫謐雲「使百工寫其形象」，則謂「工」為工巧之人，與孔異也。《釋水》云：「水注川曰谿。」李巡曰：「水出於山，入於川曰谿。」然則「谿」是水流之處，「岩」是山崖之名。序稱「得諸傅岩」，傳雲「得之於傅岩之谿」，以「岩」是總名，故序言之耳。○傳「命說」至「攝政」○正義曰：經稱「爰立作相」，是命為相也。「惟說命總百官」，是「使攝位」也。

shuō mìng shǐ qiú dé ér mìng zhī.
說命始求得而命之。

shū shuō mìng zhèng yì yuē: cǐ sān piān shàng piān yán mèng shuō, shǐ qiú dé ér mìng zhī zhōng piān shuō jì zǒng bǎi guān, jiè wáng wèi zhèng xià piān wáng yù shī shuō ér xué, shuō bào wáng wèi xué zhī yǒu yì, wáng yòu lì shuō yǐ yī yǐn zhī gōng. xiāng duì yǐ chéng zhāng, shǐ fēn xù yǐ wèi sān piān yě.
[疏]「說命」○正義曰：此三篇上篇言夢說，始求得而命之；中篇說既總百官，戒王為政；下篇王欲師說而學，說報王為學之有益，王又厲說以伊尹之功。相對以成章，史分序以為三篇也。

wáng zhái yōu, liàng yīn sān sì. yīn, mò yě. jū yōu, xìn mò sān nián bù yán. liàng, běn yòu zuò liàng, rú zì, yòu lì zhāng fǎn.
王宅憂，亮陰三祀。陰，默也。居憂，信默三年不言。○亮，本又作諒，如字，又力章反。

shū wáng zhái yōu, liàng yīn sān sì zhèng yì yuē: yán wáng jū fù yōu, xìn rèn zhǒng zǎi, mò ér bù yán yǐ sān nián yǐ. sān nián bù yán, zì shì cháng shì, shǐ lù cǐ jù yú shǒu zhě, wèi jì miǎn sàng shì, kě yǐ yán ér yóu bù yán, gù shù cǐ yǐ fā duān yě. chuán yīn mò zhì bù yán zhèng yì yuē: yīn zhě, yōu àn zhī yì, mò yì àn yì, gù wèi mò yě. yì chēng jūn zǐ zhī dào, huò mò huò yǔ, zé mò zhě, bù yán zhī wèi yě. wú yì chuán yún nǎi yǒu xìn mò, sān nián bù yán, yǒu cǐ xìn mò, zé xìn wèi xìn rèn zhǒng zǎi yě.
[疏]「王宅憂，亮陰三祀」○正義曰：言王居父憂，信任冢宰，默而不言已三年矣。三年不言，自是常事，史錄此句於首者，謂既免喪事，可以言而猶不言，故述此以發端也。○傳「陰默」至「不言」○正義曰：「陰」者，幽暗之義，「默」亦暗義，故為默也。《易》稱「君子之道，或默或語」，則「默」者，不言之謂也。《無逸》傳雲「乃有信默，三年不言」，有此「信默」，則「信」謂信任冢宰也。

jì miǎn sàng, qí wéi fú yán, chú sàng, yóu bù yán zhèng. qún chén xián jiàn yú wáng yuē: wū hū! zhī zhī yuē míng zhé, míng zhé shí zuò zé. zhī shì zé wèi míng zhì, míng zhì zé néng zhì zuò fǎ zé. zhé, běn yòu zuò zhé. tiān zǐ wéi jūn wàn bāng, bǎi guān chéng shì, tiān xià dài lìng, bǎi guān yǎng fǎ. wáng yán wéi zuò mìng, bù yán chén xià wǎng yōu bǐng lìng. bǐng, shòu. lìng yì mìng yě.
既免喪，其惟弗言，除喪，猶不言政。群臣咸諫於王曰：「嗚呼！知之曰明哲，明晢實作則。知事則為明智，明智則能製作法則。○哲，本又作喆。天子惟君萬邦，百官承式，天下待令，百官仰法。王言惟作命，不言臣下罔攸稟令。」稟，受。令亦命也。

wáng yōng zuò shū yǐ gào yuē: yǐ tái zhèng yú sì fāng, tái kǒng dé fú lèi, zī gù fú yán. yòng chén xià guài zhī, gù zuò gào. lèi, shàn yě. wǒ zhèng sì fāng, kǒng dé bù shàn, cǐ gù bù yán. gào, gù bào fǎn. tái yīn yí. gōng mò sī dào, mèng dì lài yǔ liáng bì, qí dài yǔ yán. mèng tiān yǔ wǒ fǔ bì liáng zuǒ, jiāng dài wǒ yán zhèng jiào. lài, lì dài fǎn, xú yīn lái. nǎi shěn jué xiàng, bǐ yǐ xíng páng qiú yú tiān xià. shěn suǒ mèng zhī rén, kè qí xíng xiàng, yǐ sì fāng páng qiú zhī yú mín jiān. bǐ, bì ěr fǎn. shuō zhú fù yán zhī yě, wéi xiào. fù shì zhī yán, zài yú guó zhī jiè, tōng dào suǒ jīng, yǒu jiàn shuǐ huài dào, cháng shǐ xū mí xíng rén zhú hù cǐ dào. shuō xián ér yǐn, dài xū mí zhú zhī yǐ gōng shí. xiào, shì. shì suǒ mèng zhī xíng. xiào yīn xiào. guó, guǎ bái fǎn. huài yīn guài. gōng yīn gōng.
王庸作書以誥曰：「以台正於四方，台恐德弗類，茲故弗言。用臣下怪之，故作誥。類，善也。我正四方，恐德不善，此故不言。○誥，故報反。台音怡。恭默思道，夢帝賚予良弼，其代予言。」夢天與我輔弼良佐，將代我言政教。○賚，力代反，徐音來。乃審厥象，俾以形旁求於天下。審所夢之人，刻其形象，以四方旁求之於民間。○俾，必爾反。說築傅岩之野，惟肖。傅氏之岩，在虞虢之界，通道所經，有澗水壞道，常使胥靡刑人築護此道。說賢而隱，代胥靡築之以供食。肖，似。似所夢之形。○肖音笑。虢，寡白反。壞音怪。供音恭。

shū chuán fù shì zhì zhī xíng zhèng yì yuē: chuán yǐ fù wèi shì, cǐ yán yǐ fù wèi míng, míng yán bàng yǒu xìng fù zhī mín, gù yún fù shì zhī yán yě. shī zi yún: fù yán zài běi hǎi zhī zhōu. chuán yán yú guó zhī jiè, kǒng bì yǒu suǒ àn jù ér yán zhī yě. shǐ jì yīn běn jì yún: shì shí shuō wèi xū mí, zhú yú fù xiǎn. jìn zhuó hàn shū yīn yì yún: xū, xiāng yě. mí, suí yě. gǔ zhě xiāng suí zuò qīng xíng zhī míng. yán yú shí zhú fù xiǎn, zé yǐ chǔ zhú dì, fù shuō xián rén, bì shēn bù fàn zuì, yán qí shuō wèi xū mí, dāng shì shí dài xū mí yě. chuán yún: tōng dào suǒ jīng, yǒu jiàn shuǐ huài dào, cháng shǐ xū mí xíng rén zhú hù cǐ dào. shuō xián ér yǐn, dài xū mí zhú zhī yǐ gōng shí. huò yì yǒu chéng wén yě. yīn běn jì yòu yún, wǔ dīng dé shuō, jǔ yǐ wèi xiāng, suì yǐ fù xiǎn xìng zhī, hào yuē fù shuō. zhèng yún: dé zhū fù yán, gāo zōng yīn yǐ fù mìng shuō wèi shì. àn xù zhí yán mèng dé shuō, bù yán fù, huò rú mǎ zhèng zhī yán. rú gāo zōng shǐ mìng wèi fù shì, bù zhī jiù hé shì yě. huáng fǔ mì yún: gāo zōng mèng tiān cì xián rén, xū mí zhī yī méng zhī ér lái, qiě yún: wǒ tú yě, xìng fù míng shuō, tiān xià de wǒ zhě qǐ tú yě zāi! wǔ dīng wù ér tuī zhī yuē: fù zhě, xiāng yě. shuō zhě, huān yuè yě. tiān xià dāng yǒu fù wǒ ér shuō mín zhě zāi! míng yǐ mèng shì bǎi guān, bǎi guān jiē fēi yě. nǎi shǐ bǎi gōng xiě qí xíng xiàng, qiú zhū tiān xià, guǒ jiàn zhú zhě xū mí yī hè dài suǒ, zhí yì yú yú guó zhī jiān fù yán zhī yě, míng shuō. yǐ qí dé zhī fù yán, wèi zhī fù shuō. àn mì yán chū mèng jí yún xìng fù míng shuō, yòu yán dé zhī fù yán, wèi zhī fù shuō, qí yán zì bù xiāng fù, mì wéi jiàn cǐ shū fù, huì wèi jìn shì zhī yǔ, qí yán fēi shí shì yě.
[疏]傳「傅氏」至「之形」○正義曰：傳以「傅」為氏，此岩以「傅」為名，明岩傍有姓傅之民，故云「傅氏之岩」也。《尸子》云：「傅岩在北海之洲。」傳言「虞虢之界」，孔必有所案據而言之也。《史記·殷本紀》云：「是時說為胥靡，築於傅險。」晉灼《漢書音義》云：「胥，相也。靡，隨也。古者相隨坐輕刑之名。」言於時築傅險，則以杵築地，傅說賢人，必身不犯罪，言其說為胥靡，當是時代胥靡也。傳云：「通道所經，有澗水壞道，常使胥靡刑人築護此道。說賢而隱，代胥靡築之以供食。」或亦有成文也。《殷本紀》又雲，武丁得說，「舉以為相，遂以傅險姓之，號曰傅說」。鄭云：「得諸傅岩，高宗因以傅命說為氏。」案序直言「夢得說」，不言「傅」，或如馬鄭之言。如高宗始命為傅氏，不知舊何氏也。皇甫謐云：「高宗夢天賜賢人，胥靡之衣蒙之而來，且云：『我徒也，姓傅名說，天下得我者豈徒也哉！』武丁悟而推之曰：『傅者，相也。說者，歡悅也。天下當有傅我而說民者哉！』明以夢視百官，百官皆非也。乃使百工寫其形象，求諸天下，果見築者胥靡衣褐帶索，執役於虞虢之間、傅岩之野，名說。以其得之傅岩，謂之傅說。」案謐言初夢即雲「姓傅名說」，又言「得之傅岩，謂之傅說」，其言自不相副，謐惟見此書傅，會為近世之語，其言非實事也。

yuán lì zuò xiāng, wáng zhì zhū qí zuǒ yòu. yú shì lǐ mìng lì yǐ wèi xiāng, shǐ zài zuǒ yòu. mìng zhī yuē: zhāo xī nà huì, yǐ fǔ tái dé. yán dāng nà jiàn huì zhí cí, yǐ fǔ wǒ dé. cháo, zhāng yáo fǎn. ruò jīn, yòng rǔ zuò lì. tiě xū lì yǐ chéng lì qì. lì, lì shì fǎn. ruò jì jù chuān, yòng rǔ zuò zhōu jí. dù dà shuǐ dài zhōu jí. jí yīn jiē, xú yīn jí. ruò suì dà hàn, yòng rǔ zuò lín yǔ. lín, sān rì yǔ. lín yǐ jiù hàn.
爰立作相，王置諸其左右。於是禮命立以為相，使在左右。命之曰：「朝夕納誨，以輔台德。言當納諫誨直辭，以輔我德。○朝，張遙反。若金，用汝作礪。鐵須礪以成利器。○礪，力世反。若濟巨川，用汝作舟楫。渡大水待舟楫。○楫音接，徐音集。若歲大旱，用汝作霖雨。霖，三日雨。霖以救旱。

shū chuán lín, sān rì yǔ zhèng yì yuē: yǐn jiǔ nián zuǒ chuán yún: fán yǔ zì sān rì yǐ wǎng wèi lín.
[疏]傳「霖，三日雨」○正義曰：隱九年《左傳》云：「凡雨自三日已往為霖。」

qǐ nǎi xīn, wò zhèn xīn. ruò yào fú míng xuàn, jué jí fú chōu. kāi rǔ xīn, yǐ wò wǒ xīn. rú fú yào bì míng xuàn jí, qí bìng nǎi chú. yù qí chū qiè yán yǐ zì jǐng.
啟乃心，沃朕心。若藥弗瞑眩，厥疾弗瘳。開汝心，以沃我心。如服藥必瞑眩極，其病乃除。欲其出切言以自警。

shū qǐ nǎi zhì fú chōu zhèng yì yuē: dāng kāi rǔ xīn suǒ yǒu, yǐ guàn wò wǒ xīn. yù lìng yǐ bǐ suǒ jiàn, jiào jǐ wèi zhī gù yě. qí wò wǒ xīn, xū qiē zhì, ruò fú yào bù shǐ rén míng xuàn fèn luàn, zé qí jí bù dé chōu yù. yán yào dú nǎi dé chú bìng, yán qiè nǎi dé qù huò yě. chuán kāi rǔ zhì zì jǐng zhèng yì yuē: míng xuàn zhě, lìng rén fèn mèn zhī yì yě. fāng yán yún: fán yǐn yào ér dú dōng qí hǎi dài jiān huò wèi zhī míng, huò wèi zhī xuàn. guō pú yún: míng xuàn yì tōng yǔ yě. rán zé yào zhī gōng bìng, xiān shǐ rén míng xuàn fèn luàn, bìng nǎi dé chōu. chuán yán míng xuàn jí zhě, yán mèn jí yào nǎi xíng yě. chǔ yǔ chēng wèi wǔ gōng zuò yì yǐ zì jǐng, yì jí dà yá yì shī yě. qiè yán chū yú fù shuō, jù wáng yǐ wèi zì jǐng yě.
[疏]「啟乃」至「弗瘳」○正義曰：當開汝心所有，以灌沃我心。欲令以彼所見，教己未知故也。其沃我心，須切至，若服藥不使人瞑眩憤亂，則其疾不得瘳愈。言藥毒乃得除病，言切乃得去惑也。○傳「開汝」至「自警」○正義曰：「瞑眩」者，令人憤悶之意也。《方言》云：「凡飲藥而毒東齊海岱間或謂之瞑，或謂之眩。」郭璞云：「瞑眩亦通語也。」然則藥之攻病，先使人瞑眩憤亂，病乃得瘳。傳言「瞑眩極」者，言悶極藥乃行也。《楚語》稱衛武公作懿以自警，「懿」即《大雅·抑》詩也。切言出於傅說，據王以為自警也。

ruò xiǎn fú shì dì, jué zú yòng shāng. xiǎn bì shì dì, zú nǎi wú hài. yán yù shǐ wèi yǐ shì tīng. xiǎn, xiān diǎn fǎn, xú qī xiǎn fǎn. wèi, yú wěi fǎn. wéi jì nǎi liáo, wǎng bù tóng xīn, yǐ kuāng nǎi pì. yǔ rǔ bìng guān, jiē dāng chàng lǜ, wú bù tóng xīn yǐ kuāng zhèng rǔ jūn. pì, bì yì fǎn. bǐ shuài xiān wáng, dí wǒ gāo hòu, yǐ kāng zhào mín. yán kuāng zhèng rǔ jūn, shǐ xún xiān wáng zhī dào, dǎo chéng tāng zhī zōng, yǐ ān tiān xià. wū hū! qīn yǔ shí mìng, qí wéi yǒu zhōng. jìng wǒ shì mìng, xiū qí zhí, shǐ yǒu zhōng.
若跣弗視地，厥足用傷。跣必視地，足乃無害。言欲使為已視聽。○跣，先典反，徐七顯反。為，於偽反。惟暨乃僚，罔不同心，以匡乃辟。與汝並官，皆當倡率，無不同心以匡正汝君。○辟，必亦反。俾率先王，迪我高后，以康兆民。言匡正汝君，使循先王之道，蹈成湯之蹤，以安天下。嗚呼！欽予時命，其惟有終。」敬我是命，修其職，使有終。

shuō fù yú wáng yuē: wéi mù cóng shéng zé zhèng, hòu cóng jiàn zé shèng. yán mù yǐ shéng zhí, jūn yǐ jiàn míng. hòu kè shèng, chén bù mìng qí chéng, jūn néng shòu jiàn, zé chén bù dài mìng, qí chéng yì ér jiàn zhī. chóu gǎn bù zhī ruò wáng zhī xiū mìng? yán wáng rú cǐ, shuí gǎn bù jìng shùn wáng zhī měi mìng ér jiàn zhě hū?
說復於王曰：「惟木從繩則正，後從諫則聖。言木以繩直，君以諫明。後克聖，臣不命其承，君能受諫，則臣不待命，其承意而諫之。疇敢不祗若王之休命？」言王如此，誰敢不敬順王之美命而諫者乎？