shí jué míng, wáng nǎi dà xún liù shī, míng shì zhòng shì. shì qí wù wǔ míng rì, shī chū yǐ lǜ, sān shēn lìng zhī, zhòng nán zhī yì. zhòng shì, bǎi fū zhǎng yǐ shàng. lìng, lì zhèng fǎn. zhòng, zhí yòng fǎn. zhǎng, dīng zhàng fǎn. yǐ yīn yǐ. shàng, shí zhǎng fǎn.
時厥明，王乃大巡六師，明誓眾士。是其戊午明日，師出以律，三申令之，重難之義。眾士，百夫長已上。○令，力政反。重，直用反。長，丁丈反。已音以。上，時掌反。

shū chuán shì qí zhì yǐ shàng zhèng yì yuē: shàng piān wèi cì ér shì, gù lüè yán dà huì. zhōng piān jì cì nǎi shì, wèi wén shāo xiáng, gù yán yǐ shī bì huì. cǐ piān zuì zài qí hòu, wèi wén yì xiáng, gù yán dà xún liù shī. xún rào zhōu biàn dà qí shì, gù chēng dà yě. shī zhě, zhòng yě. tiān zǐ zhī xíng, tōng yǐ liù shī wèi yán. yú shí zhū hóu jǐn huì, qí shī bù chì liù yě. shī chū yǐ lǜ, yì shī guà chū liù yáo cí yě. lǜ, fǎ yě. xíng shī yǐ fǎ, jí shì chì shǎng quàn shì yě. lǐ chéng yú sān, gù wèi sān piān zhī shì. sān dù shēn zhòng hào lìng, wèi zhòng shèn jiān nán zhī yì yě. sūn zi bīng fǎ sān lìng wǔ shēn zhī, cǐ shì sān piān, yì wèi sān lìng zhī shì yě. mù shì wáng suǒ hū zhě, cóng shàng ér xià, zhì bǎi fū zhǎng ér zhǐ, zhī cǐ zhòng shì shì bǎi fū zhǎng yǐ shàng yě.
[疏]傳「是其」至「已上」○正義曰：上篇未次而誓，故略言「大會」。中篇既次乃誓，為文稍詳，故言「以師畢會」。此篇最在其後，為文亦詳，故言「大巡六師」。巡繞周遍大其事，故稱「大」也。「師」者，眾也。天子之行，通以六師為言。於時諸侯盡會，其師不啻六也。「師出以律」，《易·師卦》初六爻辭也。「律」，法也。行師以法，即誓敕賞勸是也。禮成於三，故為三篇之誓。三度申重號令，為重慎艱難之義也。《孫子兵法》「三令五申之」，此誓三篇，亦為三令之事也。《牧誓》王所呼者，從上而下，至「百夫長」而止，知此「眾士」是「百夫長已上」也。

wáng yuē: wū hū! wǒ xī tǔ jūn zǐ, tiān yǒu xiǎn dào, jué lèi wéi zhāng. yán tiān yǒu míng dào, qí yì lèi wéi míng, yán wáng suǒ yí fǎ zé.
王曰：「嗚呼！我西土君子，天有顯道，厥類惟彰。言天有明道，其義類惟明，言王所宜法則。

shū chuán yán tiān zhì fǎ zé zhèng yì yuē: xiào jīng yún: zé tiān zhī míng. zhāo èr shí wǔ nián zuǒ chuán yún: yǐ xiàng tiān míng. shì zhì mín zhī shì, jiē fǎ tiān zhī dào. tiān yǒu zūn bēi zhī xù, rén yǒu shàng xià zhī jié, sān zhèng wǔ cháng, jiē zài yú tiān, yǒu qí míng dào, cǐ tiān zhī míng dào. qí yì lèi wéi míng, yán míng bái kě xiào, wáng zhě suǒ yí fǎ zé zhī. jiāng yán shāng wáng bù fǎ tiān dào, gù xiān biāo èr jù yú qián. qí xià nǎi shù shāng wáng wéi tiān zhī shì, yán qí zuì yí zhū yě.
[疏]傳「言天」至「法則」○正義曰：《孝經》云：「則天之明。」昭二十五年《左傳》云：「以象天明。」是治民之事，皆法天之道。天有尊卑之序，人有上下之節，三正五常，皆在於天，有其明道，此天之明道。「其義類惟明」，言明白可效，王者所宜法則之。將言商王不法天道，故先標二句於前。其下乃述商王違天之事，言其罪宜誅也。

jīn shāng wáng shòu, xiá wǔ wǔ cháng, huāng dài fú jìng. qīng xiá wǔ cháng zhī jiào, wǔ màn bù xíng, dà wèi dài duò, bù jìng tiān dì shén míng. duò, tú wò fǎn.
今商王受，狎侮五常，荒怠弗敬。輕狎五常之教，侮慢不行，大為怠惰，不敬天地神明。○惰，徒臥反。

shū chuán qīng xiá zhì shén míng zhèng yì yuē: zhèng xuán lùn yǔ zhù yún: xiá, guàn hū zhī. yán guàn jiàn ér hū yě, yì yǔ wǔ tóng, chuán yīn wén zhòng ér fēn zhī. wǔ cháng jí wǔ diǎn, wèi fù yì mǔ cí xiōng yǒu dì gōng zi xiào, wǔ zhě rén zhī cháng xíng, fǎ tiān míng dào wèi zhī. qīng xiá wǔ cháng zhī jiào, wǔ màn ér bù zūn xíng zhī, shì wéi tiān xiǎn yě. xùn huāng wèi dà, dà wèi dài duò. bù jìng wèi bù jìng tiān dì shén míng yě. shàng piān yún bù shì shàng dì shén qí, zhī cǐ bù jìng tiān dì shén míng yě. lǐ yún: wú bù jìng. chuán jǔ tiān dì yǐ yán, míng měi shì jiē bù jìng yě.
[疏]傳「輕狎」至「神明」○正義曰：鄭玄《論語注》云：「狎，慣忽之。」言慣見而忽也，意與「侮」同，傳因文重而分之。「五常」即五典，謂父義、母慈、兄友、弟恭、子孝，五者人之常行，法天明道為之。輕狎五常之教，侮慢而不遵行之，是違天顯也。訓「荒」為大，大為怠惰。「不敬」謂「不敬天地神明」也。上篇雲「不事上帝神祇」，知此「不敬天地神明」也。《禮》云：「毋不敬。」傳舉「天地」以言，明每事皆不敬也。

zì jué yú tiān, jié yuàn yú mín. bù jìng tiān, zì jué zhī. kù nüè mín, jié yuàn zhī. cuò cháo shè zhī jìng, pōu xián rén zhī xīn, dōng yuè jiàn cháo shè shuǐ zhě, wèi qí jìng nài hán, zhǎn ér shì zhī. bǐ gàn zhōng jiàn, wèi qí xīn yì yú rén, pōu ér guān zhī. kù nüè zhī shén. cuò, cè lüè fǎn, yòu shì lüè fǎn. cháo, zhì yáo fǎn. jìng, hù dìng fǎn. pōu, pǔ kǒu fǎn. nài, nǎi dài fǎn.
自絕於天，結怨於民。不敬天，自絕之。酷虐民，結怨之。斮朝涉之脛，剖賢人之心，冬月見朝涉水者，謂其脛耐寒，斬而視之。比干忠諫，謂其心異於人，剖而觀之。酷虐之甚。○斮，側略反，又士略反。朝，陟遙反。脛，戶定反。剖，普口反。耐，乃代反。

shū chuán dōng yuè zhì zhī shén zhèng yì yuē: shì qì yún: yú yuē cuò zhī. fán guāng yún: cuò, zhuó yě. shuō wén yún: cuò, zhǎn yě. zhǎn cháo shè shuǐ zhī jìng, bì yǒu suǒ yóu, zhī dōng yuè jiàn cháo shè shuǐ zhě, wèi qí jìng nài hán, yí qí gǔ suǐ yǒu yì, zhǎn ér shì zhī. qí shì huò dāng yǒu suǒ chū yě. yīn běn jì yún: wēi zǐ jì qù, bǐ gàn yuē: wèi rén chén zhě, bù dé bù yǐ sǐ zhēng. nǎi qiáng jiàn. zhòu nù yuē: wú wén shèng rén xīn yǒu qī qiào. suì pōu bǐ gàn, guān qí xīn. shì zhòu wèi bǐ gàn xīn yì yú rén, pōu ér guān zhī. yán kù nüè zhī shén.
[疏]傳「冬月」至「之甚」○正義曰：《釋器》云：「魚曰斮之。」樊光云：「斮，斫也。」《說文》云：「斮，斬也。」斬朝涉水之脛，必有所由，知冬月見朝涉水者，謂其脛耐寒，疑其骨髓有異，斬而視之。其事或當有所出也。《殷本紀》云：「微子既去，比干曰：『為人臣者，不得不以死爭。』乃強諫。紂怒曰：『吾聞聖人心有七竅。』遂剖比干，觀其心。」是紂謂比干心異於人，剖而觀之。言酷虐之甚。

zuò wēi shā lù, dú fū sì hǎi. fū, bìng yě. yán hài suǒ jí yuǎn. fū, xú yīn fū, yòu pǔ wú fǎn.
作威殺戮，毒痡四海。痡，病也。言害所及遠。○痡，徐音敷，又普吳反。

shū chuán fū bìng zhì jí yuǎn zhèng yì yuē: fū, bìng, shì gǔ wén. zhòu zhī dú hài, wèi bì biàn jí yí dí, ér yún bìng sì hǎi zhě, yán hài suǒ jí zhě yuǎn yě.
[疏]傳「痡病」至「及遠」○正義曰：「痡，病」，《釋詁》文。紂之毒害，未必遍及夷狄，而雲病四海者，言害所及者遠也。

chóng xìn jiān huí, fàng chù shī bǎo, huí, xié yě. jiān xié zhī rén, fǎn zūn xìn zhī. kě fǎ yǐ ān zhě, fǎn fàng tuì zhī. xié, shì jiē fǎn. píng qì diǎn xíng, qiú nú zhèng shì, píng qì cháng fǎ ér bù gù, jī zǐ zhèng jiàn ér yǐ wèi qiú nú. jiāo shè bù xiū, zōng miào bù xiǎng, zuò qí jì yín qiǎo yǐ yuè fù rén. yán zhòu fèi zhì zūn zhī jìng, yíng bēi xiè è shì, zuò guò zhì jì qiǎo, yǐ zì ěr mù zhī yù. jì, qí qǐ fǎn. xiè, xī liè fǎn.
崇信奸回，放黜師保，回，邪也。奸邪之人，反尊信之。可法以安者，反放退之。○邪，似嗟反。屏棄典刑，囚奴正士，屏棄常法而不顧，箕子正諫而以為囚奴。郊社不修，宗廟不享，作奇技淫巧以悅婦人。言紂廢至尊之敬，營卑褻惡事，作過制技巧，以恣耳目之欲。○技，其綺反。褻，息列反。

shū jiāo shè zhì fù rén zhèng yì yuē: bù xiū wèi bù sǎo zhì yě. bù xiǎng wèi bù jì sì yě. yǔ shàng piān bù sì shàng dì shén qí, yí jué xiān zōng miào bù sì, qí shì yī yě, zhòng yán zhī ěr. qí jì wèi qí yì jì néng, yín qiǎo wèi guò dù gōng qiǎo, èr zhě běn tóng, dàn jì jù rén shēn, qiǎo zhǐ qì wù wèi yì ěr.
[疏]「郊社」至「婦人」○正義曰：「不修」謂不掃治也。「不享」謂不祭祀也。與上篇「不祀上帝神祇，遺厥先宗廟不祀」，其事一也，重言之耳。「奇技」謂奇異技能，「淫巧」謂過度工巧，二者本同，但「技」據人身，「巧」指器物為異耳。

shàng dì fú shùn, zhù jiàng shí sàng. zhù, duàn yě. tiān è zhòu nì dào, duàn jué qí mìng, gù xià shì sàng wáng zhī zhū. sàng, sū làng fǎn. duàn, dīng guǎn fǎn. è, wū lù fǎn.
上帝弗順，祝降時喪。祝，斷也。天惡紂逆道，斷絕其命，故下是喪亡之誅。○喪，蘇浪反。斷，丁管反。惡，烏路反。

shū chuán zhù duàn zhèng yì yuē: āi shí sì nián gōng yáng chuán yún: zǐ lù sǐ, zǐ yuē: tiān zhù yǔ! hé xiū yún: zhù, duàn yě. shì xiāng chuán xùn yě.
[疏]傳「祝斷」○正義曰：哀十四年《公羊傳》云：「子路死，子曰：『天祝予！』」何休云：「祝，斷也。」是相傳訓也。

ěr qí zī zī, fèng yǔ yī rén, gōng xíng tiān fá. zī zī, quàn miǎn bù dài. zī yīn zī.
爾其孜孜，奉予一人，恭行天罰。孜孜，勸勉不怠。○孜音茲。

gǔ rén yǒu yán yuē: fǔ wǒ zé hòu, nüè wǒ zé chóu. wǔ wáng shù gǔ yán yǐ míng yì, yán fēi wéi jīn zhòu è. dú fū shòu, hóng wéi zuò wēi, nǎi rǔ shì chóu. yán dú fū, shī jūn dào yě. dà zuò wēi shā wú gū, nǎi shì rǔ lěi shì zhī chóu. míng bù kě bù zhū. shù dé wù zī, chú è wù běn, lì dé wù zī zhǎng, qù è wù chú běn. yán zhòu wèi tiān xià è běn. sì yǔ xiǎo zi, dàn yǐ ěr zhòng shì tiǎn jiān nǎi chóu. yán yù xíng chú è zhī yì, jué jǐn zhòu. tiǎn, tú diǎn fǎn. xiān, zi lián fǎn. ěr zhòng shì qí shàng dí guǒ yì, yǐ dēng nǎi pì. dí, jìn yě. shā dí wèi guǒ, zhì guǒ wèi yì. dēng, chéng yě, chéng rǔ jūn zhī gōng. yì, niú jì fǎn.
「古人有言曰：『撫我則後，虐我則讎。』武王述古言以明義，言非惟今紂惡。獨夫受，洪惟作威，乃汝世讎。言獨夫，失君道也。大作威殺無辜，乃是汝累世之讎。明不可不誅。樹德務滋，除惡務本，立德務滋長，去惡務除本。言紂為天下惡本。肆予小子，誕以爾眾士殄殲乃讎。言欲行除惡之義，絕盡紂。○殄，徒典反。纖，子廉反。爾眾士其尚迪果毅，以登乃辟。迪，進也。殺敵為果，致果為毅。登，成也，成汝君之功。○毅，牛既反。

shū chuán dí jìn zhì zhī gōng zhèng yì yuē: dí, jìn dēng, chéng jiē shì gǔ wén. shā dí wèi guǒ, zhì guǒ wèi yì, xuān èr nián zuǒ chuán wén. guǒ wèi guǒ gǎn, yì wèi qiáng jué. néng shā dí rén wèi zhī wèi guǒ, yán néng guǒ gǎn yǐ chú zéi. zhì cǐ guǒ gǎn shì gè wèi yì, yán néng qiáng jué yǐ lì gōng. jiē yán qí xīn bù yóu yù yě. jūn fǎ yǐ shā dí wèi shàng, gù quàn lìng guǒ yì chéng gōng yě.
[疏]傳「迪進」至「之功」○正義曰：「迪，進」、「登，成」皆《釋詁》文。「殺敵為果，致果為毅」，宣二年《左傳》文。「果」謂果敢，「毅」謂強決。能殺敵人謂之為「果」，言能果敢以除賊。致此果敢是各為「毅」，言能強決以立功。皆言其心不猶豫也。軍法以殺敵為上，故勸令果毅成功也。

gōng duō yǒu hòu shǎng, bù dí yǒu xiǎn lù. shǎng yǐ quàn zhī, lù yǐ wēi zhī. wū hū! wéi wǒ wén kǎo, ruò rì yuè zhī zhào lín, guāng yú sì fāng, xiǎn yú xī tǔ. chēng fù yǐ gǎn zhòng yě. yán qí míng dé chōng sè sì fāng, míng zhe qí zhōu. wéi wǒ yǒu zhōu, dàn shòu duō fāng. yán wén wáng dé dà, gù shòu zhòng fāng zhī guó, sān fēn tiān xià ér yǒu qí èr. yǔ kè shòu, fēi yǔ wǔ, wéi zhèn wén kǎo wú zuì. tuī gōng yú fù, yán wén wáng wú zuì yú tiān xià, gù tiān yòu zhī, rén jǐn qí yòng. shòu kè yǔ, fēi zhèn wén kǎo yǒu zuì, wéi yǔ xiǎo zi wú liáng. ruò zhòu kè wǒ, fēi wǒ fù zuì, wǒ zhī wú shàn zhī zhì.
功多有厚賞，不迪有顯戮。賞以勸之，戮以威之。嗚呼！惟我文考，若日月之照臨，光於四方，顯於西土。稱父以感眾也。言其明德充塞四方，明著岐周。惟我有周，誕受多方。言文王德大，故受眾方之國，三分天下而有其二。予克受，非予武，惟朕文考無罪。推功於父，言文王無罪於天下，故天佑之，人盡其用。受克予，非朕文考有罪，惟予小子無良。」若紂克我，非我父罪，我之無善之致。

shū chuán ruò zhòu zhì zhī zhì zhèng yì yuē: yán kè shòu nǎi shì wén wáng zhī gōng, ruò shòu kè yǔ fēi shì wén wáng zhī zuì. ér yán fēi wǒ fù zuì, wǒ zhī wú shàn zhī zhì zhě, qí yì yán shèng fēi wǒ gōng, bài fēi fù jiù, chóng xiào zuì jǐ, yǐ qiú zhòng xīn ěr.
[疏]傳「若紂」至「之致」○正義曰：言克受乃是文王之功，若受克予非是文王之罪。而言「非我父罪，我之無善之致」者，其意言勝非我功，敗非父咎，崇孝罪己，以求眾心耳。