píng yáng hóu cáo cān zhě, pèi rén yě. qín shí wèi pèi yù yuàn, ér xiāo hé wèi zhǔ lì, jū xiàn wèi háo lì yǐ.
平陽侯曹參者,沛人也。秦時為沛獄掾,而蕭何為主吏,居縣為豪吏矣。
gāo zǔ wèi pèi gōng ér chū qǐ yě, cān yǐ zhōng juān cóng. jiāng jī hú líng fāng yǔ, gōng qín jiān gōng jūn, dà pò zhī. dōng xià xuē, jī sì shuǐ shǒu jūn xuē guō xī. fù gōng hú líng, qǔ zhī. xǐ shǒu fāng yǔ. fāng yǔ fǎn wèi wèi, jī zhī. fēng fǎn wèi wèi, gōng zhī. cì jué qī dài fū. jī qín sī mǎ niè jūn dàng dōng, pò zhī, qǔ dàng hú fù qí shàn zhì. yòu gōng xià yì yǐ xī, zhì yú, jī zhāng hán chē qí. gōng yuán qī jí kàng fù, xiān dēng. qiān wèi wǔ dài fū. běi jiù ā, jī zhāng hán jūn, xiàn chén, zhuī zhì pú yáng. gōng dìng táo, qǔ lín jì. nán jiù yōng qiū. jī lǐ yóu jūn, pò zhī, shā lǐ yóu, lǔ qín hòu yī rén. qín jiāng zhāng hán pò shā xiàng liáng yě, pèi gōng yǔ xiàng yǔ yǐn ér dōng. chǔ huái wáng yǐ pèi gōng wèi dàng jùn zhǎng, jiāng dàng jùn bīng. yú shì nǎi fēng cān wèi zhí bó, hào yuē jiàn chéng jūn. qiān wèi qī gōng, shǔ dàng jùn.
高祖為沛公而初起也,參以中涓從。將擊胡陵、方與,攻秦監公軍,大破之。東下薛,擊泗水守軍薛郭西。復攻胡陵,取之。徙守方與。方與反為魏,擊之。豐反為魏,攻之。賜爵七大夫。擊秦司馬枿軍碭東,破之,取碭、狐父、祁善置。又攻下邑以西,至虞,擊章邯車騎。攻爰戚及亢父,先登。遷為五大夫。北救阿,擊章邯軍,陷陳,追至濮陽。攻定陶,取臨濟。南救雍丘。擊李由軍,破之,殺李由,虜秦候一人。秦將章邯破殺項梁也,沛公與項羽引而東。楚懷王以沛公為碭郡長,將碭郡兵。於是乃封參為執帛,號曰建成君。遷為戚公,屬碭郡。
qí hòu cóng gōng dōng jùn wèi jūn, pò zhī chéng wǔ nán. jī wáng lí jūn chéng yáng nán, fù gōng zhī gàng lǐ, dà pò zhī. zhuī běi, xī zhì kāi fēng, jī zhào bì jūn, pò zhī, wéi zhào bì kāi fēng chéng zhōng. xī jī jiāng yáng xióng jūn yú qū yù, pò zhī, lǔ qín sī mǎ jí yù shǐ gè yī rén. qiān wèi zhí guī. cóng gōng yáng wǔ, xià huán yuán gōu shì, jué hé jīn, hái jī zhào bì jūn shī běi, pò zhī. cóng nán gōng chōu, yǔ nán yáng shǒu yǐ zhàn yáng chéng guō dōng, xiàn chén, qǔ wǎn, lǔ yǐ, jǐn dìng nán yáng jùn. cóng xī gōng wǔ guān yáo guān, qǔ zhī. qián gōng qín jūn lán tián nán, yòu yè jī qí běi, qín jūn dà pò, suì zhì xián yáng, miè qín.
其後從攻東郡尉軍,破之成武南。擊王離軍成陽南,復攻之槓里,大破之。追北,西至開封,擊趙賁軍,破之,圍趙賁開封城中。西擊將楊熊軍於曲遇,破之,虜秦司馬及御史各一人。遷為執珪。從攻陽武,下轘轅、緱氏,絕河津,還擊趙賁軍屍北,破之。從南攻犨,與南陽守齮戰陽城郭東,陷陳,取宛,虜齮,盡定南陽郡。從西攻武關、嶢關,取之。前攻秦軍藍田南,又夜擊其北,秦軍大破,遂至咸陽,滅秦。
xiàng yǔ zhì, yǐ pèi gōng wèi hàn wáng. hàn wáng fēng cān wèi jiàn chéng hóu. cóng zhì hàn zhōng, qiān wèi jiāng jūn. cóng hái dìng sān qín, chū gōng xià biàn gù dào yōng lí. jī zhāng píng jūn yú hǎo zhì nán, pò zhī, wéi hǎo zhì, qǔ rǎng xiāng. jī sān qín jūn rǎng dōng jí gāo lì, pò zhī. fù wéi zhāng píng, zhāng píng chū hǎo zhì zǒu. yīn jī zhào bì nèi shǐ bǎo jūn, pò zhī. dōng qǔ xián yáng, gēng míng yuē xīn chéng. cān jiāng bīng shǒu jǐng líng èr shí rì, sān qín shǐ zhāng píng děng gōng cān, cān chū jī, dà pò zhī. cì shí yì yú níng qín. cān yǐ jiāng jūn yǐn bīng wéi zhāng hán yú fèi qiū. yǐ zhōng wèi cóng hàn wáng chū lín jìn guān. zhì hé nèi, xià xiū wǔ, dù wéi jīn, dōng jī lóng qiě xiàng tā dìng táo, pò zhī. dōng qǔ dàng xiāo péng chéng. jī xiàng jí jūn, hàn jūn dà bài zǒu. cān yǐ zhōng wèi wéi qǔ yōng qiū. wáng wǔ fǎn yú huáng, chéng chù fǎn yú yàn, wǎng jī, jǐn pò zhī. zhù tiān hóu fǎn yú yǎn shì, yòu jìn pò qǔ yǎn shì. jī yǔ yīng yú kūn yáng, zhuī zhì yè. hái gōng wǔ jiàng, yīn zhì xíng yáng. cān zì hàn zhōng wèi jiāng jūn zhōng wèi, cóng jī zhū hóu, jí xiàng yǔ bài, hái zhì xíng yáng, fán èr suì.
項羽至,以沛公為漢王。漢王封參為建成侯。從至漢中,遷為將軍。從還定三秦,初攻下辯、故道、雍、斄。擊章平軍於好畤南,破之,圍好畤,取壤鄉。擊三秦軍壤東及高櫟,破之。復圍章平,章平出好畤走。因擊趙賁、內史保軍,破之。東取咸陽,更名曰新城。參將兵守景陵二十日,三秦使章平等攻參,參出擊,大破之。賜食邑於寧秦。參以將軍引兵圍章邯於廢丘。以中尉從漢王出臨晉關。至河內,下脩武,渡圍津,東擊龍且、項他定陶,破之。東取碭、蕭、彭城。擊項籍軍,漢軍大敗走。參以中尉圍取雍丘。王武反於黃,程處反於燕,往擊,盡破之。柱天侯反於衍氏,又進破取衍氏。擊羽嬰於昆陽,追至葉。還攻武彊,因至滎陽。參自漢中為將軍中尉,從擊諸侯,及項羽敗,還至滎陽,凡二歲。
gāo zǔ nián, bài wèi jiǎ zuǒ chéng xiàng, rù tún bīng guān zhōng. yuè yú, wèi wáng bào fǎn, yǐ jiǎ zuǒ chéng xiàng bié yǔ hán xìn dōng gōng wèi jiāng jūn sūn jūn dōng zhāng, dà pò zhī. yīn gōng ān yì, dé wèi jiāng wáng xiāng. jī wèi wáng yú qū yáng, zhuī zhì wǔ yuán, shēng de wèi wáng bào. qǔ píng yáng, dé wèi wáng mǔ qī zǐ, jǐn dìng wèi dì, fán wǔ shí èr chéng. cì shí yì píng yáng. yīn cóng hán xìn jī zhào xiāng guó xià shuō jūn yú wū dōng, dà pò zhī, zhǎn xià shuō. hán xìn yǔ gù cháng shān wáng zhāng ěr yǐn bīng xià jǐng xíng, jī chéng ān jūn, ér lìng cān hái wéi zhào bié jiāng qī jiāng jūn yú wū chéng zhōng. qī jiāng jūn chū zǒu, zhuī zhǎn zhī. nǎi yǐn bīng yì áo cāng hàn wáng zhī suǒ. hán xìn yǐ pò zhào, wèi xiāng guó, dōng jī qí. cān yǐ yòu chéng xiàng shǔ hán xìn, gōng pò qí lì xià jūn, suì qǔ lín zāi. hái dìng jì běi jùn, gōng zhe luò yīn píng yuán gé lú. yǐ ér cóng hán xìn jī lóng qiě jūn yú shàng jiǎ mì, dà pò zhī, zhǎn lóng qiě, lǔ qí jiāng jūn zhōu lán. dìng qí, fán dé qī shí yú xiàn. dé gù qí wáng tián guǎng xiāng tián guāng, qí shǒu xiāng xǔ zhāng, jí gù qí jiāo dōng jiāng jūn tián jì. hán xìn wèi qí wáng, yǐn bīng yì chén, yǔ hàn wáng gòng pò xiàng yǔ, ér cān liú píng qí wèi fú zhě.
高祖年,拜為假左丞相,入屯兵關中。月餘,魏王豹反,以假左丞相別與韓信東攻魏將軍孫軍東張,大破之。因攻安邑,得魏將王襄。擊魏王於曲陽,追至武垣,生得魏王豹。取平陽,得魏王母妻子,盡定魏地,凡五十二城。賜食邑平陽。因從韓信擊趙相國夏說軍於鄔東,大破之,斬夏說。韓信與故常山王張耳引兵下井陘,擊成安君,而令參還圍趙別將戚將軍於鄔城中。戚將軍出走,追斬之。乃引兵詣敖倉漢王之所。韓信已破趙,為相國,東擊齊。參以右丞相屬韓信,攻破齊歷下軍,遂取臨菑。還定濟北郡,攻著、漯陰、平原、鬲、盧。已而從韓信擊龍且軍於上假密,大破之,斬龍且,虜其將軍周蘭。定齊,凡得七十餘縣。得故齊王田廣相田光,其守相許章,及故齊膠東將軍田既。韓信為齊王,引兵詣陳,與漢王共破項羽,而參留平齊未服者。
xiàng jí yǐ sǐ, tiān xià dìng, hàn wáng wèi huáng dì, hán xìn xǐ wèi chǔ wáng, qí wèi jùn. cān guī hàn xiāng yìn. gāo dì yǐ zhǎng zi féi wèi qí wáng, ér yǐ cān wèi qí xiāng guó. yǐ gāo zǔ liù nián cì jué liè hóu, yǔ zhū hóu pōu fú, shì shì wù jué. shí yì píng yáng wàn liù bǎi sān shí hù, hào yuē píng yáng hóu, chú qián suǒ shí yì.
項籍已死,天下定,漢王為皇帝,韓信徙為楚王,齊為郡。參歸漢相印。高帝以長子肥為齊王,而以參為齊相國。以高祖六年賜爵列侯,與諸侯剖符,世世勿絕。食邑平陽萬六百三十戶,號曰平陽侯,除前所食邑。
yǐ qí xiāng guó jī chén xī jiāng zhāng chūn jūn, pò zhī. qíng bù fǎn, cān yǐ qí xiāng guó cóng dào huì wáng jiāng bīng chē qí shí èr wàn rén, yǔ gāo zǔ huì jī qíng bù jūn, dà pò zhī. nán zhì qí, hái dìng zhú yì xiāng xiāo liú.
以齊相國擊陳豨將張春軍,破之。黥布反,參以齊相國從悼惠王將兵車騎十二萬人,與高祖會擊黥布軍,大破之。南至蘄,還定竹邑、相、蕭、留。
cān gōng: fán xià èr guó, xiàn yī bǎi èr shí èr dé wáng èr rén, xiāng sān rén, jiāng jūn liù rén, dà mò áo jùn shǒu sī mǎ hòu yù shǐ gè yī rén.
參功:凡下二國,縣一百二十二;得王二人,相三人,將軍六人,大莫敖、郡守、司馬、候、御史各一人。
xiào huì dì yuán nián, chú zhū hóu xiāng guó fǎ, gèng yǐ cān wèi qí chéng xiàng. cān zhī xiāng qí, qí qī shí chéng. tiān xià chū dìng, dào huì wáng fù yú chūn qiū, cān jǐn zhào zhǎng lǎo zhū shēng, wèn suǒ yǐ ān jí bǎi xìng, rú qí gù zhū rú yǐ bǎi shù, yán rén rén shū, cān wèi zhī suǒ dìng. wén jiāo xī yǒu gài gōng, shàn zhì huáng lǎo yán, shǐ rén hòu bì qǐng zhī. jì jiàn gài gōng, gài gōng wèi yán zhì dào guì qīng jìng ér mín zì dìng, tuī cǐ lèi jù yán zhī. cān yú shì bì zhèng táng, shě gài gōng yān. qí zhì yào yòng huáng lǎo shù, gù xiāng qí jiǔ nián, qí guó ān jí, dà chēng xián xiāng.
孝惠帝元年,除諸侯相國法,更以參為齊丞相。參之相齊,齊七十城。天下初定,悼惠王富於春秋,參盡召長老諸生,問所以安集百姓,如齊故諸儒以百數,言人人殊,參未知所定。聞膠西有蓋公,善治黃老言,使人厚幣請之。既見蓋公,蓋公為言治道貴清靜而民自定,推此類具言之。參於是避正堂,舍蓋公焉。其治要用黃老術,故相齊九年,齊國安集,大稱賢相。
huì dì èr nián, xiāo hé zú. cān wén zhī, gào shè rén qù zhì xíng, wú jiāng rù xiàng. jū wú hé, shǐ zhě guǒ zhào cān. cān qù, shǔ qí hòu xiāng yuē: yǐ qí yù shì wèi jì, shèn wù rǎo yě. hòu xiāng yuē: zhì wú dà yú cǐ zhě hū? cān yuē: bù rán. fū yù shì zhě, suǒ yǐ bìng róng yě, jīn jūn rǎo zhī, jiān rén ān suǒ róng yě? wú shì yǐ xiān zhī.
惠帝二年,蕭何卒。參聞之,告舍人趣治行,「吾將入相」。居無何,使者果召參。參去,屬其後相曰:「以齊獄市為寄,慎勿擾也。」後相曰:「治無大於此者乎?」參曰:「不然。夫獄市者,所以並容也,今君擾之,奸人安所容也?吾是以先之。」
cān shǐ wēi shí, yǔ xiāo hé shàn jí wèi jiāng xiāng, yǒu què. zhì hé qiě sǐ, suǒ tuī xián wéi cān. cān dài hé wèi hàn xiāng guó, jǔ shì wú suǒ biàn gèng, yī zūn xiāo hé yuē shù.
參始微時,與蕭何善;及為將相,有卻。至何且死,所推賢唯參。參代何為漢相國,舉事無所變更,一遵蕭何約束。
zé jùn guó lì mù qū yú wén cí, zhòng hòu zhǎng zhě, jí zhào chú wèi chéng xiàng shǐ. lì zhī yán wén kè shēn, yù wù shēng míng zhě, zhé chì qù zhī. rì yè yǐn chún jiǔ. qīng dài fū yǐ xià lì jí bīn kè jiàn cān bù shì shì, lái zhě jiē yù yǒu yán. zhì zhě, cān zhé yǐn yǐ chún jiǔ, jiān zhī, yù yǒu suǒ yán, fù yǐn zhī, zuì ér hòu qù, zhōng mò de kāi shuō, yǐ wèi cháng.
擇郡國吏木詘於文辭,重厚長者,即召除為丞相史。吏之言文刻深,欲務聲名者,輒斥去之。日夜飲醇酒。卿大夫已下吏及賓客見參不事事,來者皆欲有言。至者,參輒飲以醇酒,間之,欲有所言,復飲之,醉而後去,終莫得開說,以為常。
xiāng shě hòu yuán jìn lì shě, lì shě rì yǐn gē hū. cóng lì è zhī, wú rú zhī hé, nǎi qǐng cān yóu yuán zhōng, wén lì zuì gē hū, cóng lì xìng xiāng guó zhào àn zhī. nǎi fǎn qǔ jiǔ zhāng zuò yǐn, yì gē hū yǔ xiāng yīng hé.
相舍後園近吏舍,吏舍日飲歌呼。從吏惡之,無如之何,乃請參遊園中,聞吏醉歌呼,從吏幸相國召按之。乃反取酒張坐飲,亦歌呼與相應和。
cān jiàn rén zhī yǒu xì guò, zhuān yǎn nì fù gài zhī, fǔ zhōng wú shì.
參見人之有細過,專掩匿覆蓋之,府中無事。
cān zi zhú wèi zhōng dài fū. huì dì guài xiàng guó bù zhì shì, yǐ wèi qǐ shǎo zhèn yǔ? nǎi wèi zhú yuē: ruò guī, shì sī cóng róng wèn ér fù yuē: gāo dì xīn qì qún chén, dì fù yú chūn qiū, jūn wèi xiāng, rì yǐn, wú suǒ qǐng shì, hé yǐ yōu tiān xià hū? rán wú yán wú gào ruò yě. zhú jì xǐ mù guī, jiān shì, zì cóng qí suǒ jiàn cān. cān nù, ér chī zhú èr bǎi, yuē: qù rù shì, tiān xià shì fēi ruò suǒ dāng yán yě. zhì cháo shí, huì dì ràng cān yuē: yǔ zhú hú zhì hū? nǎi zhě wǒ shǐ jiàn jūn yě. cān miǎn guān xiè yuē: bì xià zì chá shèng wǔ shú yǔ gāo dì? shàng yuē: zhèn nǎi ān gǎn wàng xiān dì hū! yuē: bì xià guān chén néng shú yǔ xiāo hé xián? shàng yuē: jūn shì bù jí yě. cān yuē: bì xià yán zhī shì yě. qiě gāo dì yǔ xiāo hé dìng tiān xià, fǎ lìng jì míng, jīn bì xià chuí gǒng, cān děng shǒu zhí, zūn ér wù shī, bù yì kě hū? huì dì yuē: shàn. jūn xiū yǐ!
參子窋為中大夫。惠帝怪相國不治事,以為「豈少朕與」?乃謂窋曰:「若歸,試私從容問而父曰:『高帝新棄群臣,帝富於春秋,君為相,日飲,無所請事,何以憂天下乎?』然無言吾告若也。」窋既洗沐歸,間侍,自從其所諫參。參怒,而笞窋二百,曰:「趣入侍,天下事非若所當言也。」至朝時,惠帝讓參曰:「與窋胡治乎?乃者我使諫君也。」參免冠謝曰:「陛下自察聖武孰與高帝?」上曰:「朕乃安敢望先帝乎!」曰:「陛下觀臣能孰與蕭何賢?」上曰:「君似不及也。」參曰:「陛下言之是也。且高帝與蕭何定天下,法令既明,今陛下垂拱,參等守職,遵而勿失,不亦可乎?」惠帝曰:「善。君休矣!」
cān wèi hàn xiāng guó, chū rù sān nián. zú, shì yì hóu. zi zhú dài hóu. bǎi xìng gē zhī yuē: xiāo hé wèi fǎ, ruò huà yī cáo cān dài zhī, shǒu ér wù shī. zài qí qīng jìng, mín yǐ níng yī.
參為漢相國,出入三年。卒,諡懿侯。子窋代侯。百姓歌之曰:「蕭何為法,若畫一;曹參代之,守而勿失。載其清淨,民以寧一。」
píng yáng hóu zhú, gāo hòu shí wèi yù shǐ dài fū. xiào wén dì lì, miǎn wèi hóu. lì èr shí jiǔ nián zú, shì wèi jìng hóu. zǐ qí dài hóu, lì qī nián zú, shì wèi jiǎn hóu. zi shí dài hóu. shí shàng píng yáng gōng zhǔ, shēng zǐ xiāng. shí bìng lì, guī guó. lì èr shí sān nián zú, shì yí hóu. zi xiāng dài hóu. xiāng shàng wèi zhǎng gōng zhǔ, shēng zǐ zōng. lì shí liù nián zú, shì wèi gòng hóu. zi zōng dài hóu. zhēng hé èr nián zhōng, zōng zuò tài zǐ sǐ, guó chú.
平陽侯窋,高后時為御史大夫。孝文帝立,免為侯。立二十九年卒,諡為靜侯。子奇代侯,立七年卒,諡為簡侯。子時代侯。時尚平陽公主,生子襄。時病癘,歸國。立二十三年卒,諡夷侯。子襄代侯。襄尚衛長公主,生子宗。立十六年卒,諡為共侯。子宗代侯。征和二年中,宗坐太子死,國除。
tài shǐ gōng yuē: cáo xiāng guó cān gōng chéng yě zhàn zhī gōng suǒ yǐ néng duō ruò cǐ zhě, yǐ yǔ huái yīn hóu jù. jí xìn yǐ miè, ér liè hóu chéng gōng, wéi dú cān shàn qí míng. cān wèi hàn xiāng guó, qīng jìng jí yán hé dào. rán bǎi xìng lí qín zhī kù hòu, cān yǔ xiū xī wú wèi, gù tiān xià jù chēng qí měi yǐ.
太史公曰:曹相國參攻城野戰之功所以能多若此者,以與淮陰侯俱。及信已滅,而列侯成功,唯獨參擅其名。參為漢相國,清靜極言合道。然百姓離秦之酷後,參與休息無為,故天下俱稱其美矣。
cáo cān chū qǐ, wèi pèi háo lì. shǐ cóng zhōng juān, xiān wéi shàn zhì. zhí guī zhí bó, gōng chéng lüè dì. yǎn shì jì zhū, kūn yáng shī wèi. běi qín xià shuō, dōng tǎo tián gài. pōu fú dìng fēng, gōng wú yǔ èr. shì yù wù rǎo, qīng jìng bù shì. shàng zhǔ píng yáng, dài xiǎng qí lì.
曹參初起,為沛豪吏。始從中涓,先圍善置。執珪執帛,攻城略地。衍氏既誅,昆陽失位。北禽夏說,東討田溉。剖符定封,功無與二。市獄勿擾,清淨不事。尚主平陽,代享其利。