xiāo xiāng guó hé zhě, pèi fēng rén yě. yǐ wén wú hài wèi pèi zhǔ lì yuàn.
蕭相國何者,沛豐人也。以文無害為沛主吏掾。
gāo zǔ wèi bù yī shí, hé shù yǐ lì shì hù gāo zǔ. gāo zǔ wèi tíng zhǎng, cháng zuǒ yòu zhī. gāo zǔ yǐ lì yáo xián yáng, lì jiē sòng fèng qián sān, hé dú yǐ wǔ.
高祖為布衣時,何數以吏事護高祖。高祖為亭長,常左右之。高祖以吏繇咸陽,吏皆送奉錢三,何獨以五。
qín yù shǐ jiān jùn zhě yǔ cóng shì, cháng biàn zhī. hé nǎi gěi sì shuǐ zú shǐ shì, dì yī. qín yù shǐ yù rù yán zhēng hé, hé gù qǐng, dé wú xíng.
秦御史監郡者與從事,常辨之。何乃給泗水卒史事,第一。秦御史欲入言徵何,何固請,得毋行。
jí gāo zǔ qǐ wèi pèi gōng, hé cháng wèi chéng dū shì. pèi gōng zhì xián yáng, zhū jiāng jiē zhēng zǒu jīn bó cái wù zhī fǔ fēn zhī, hé dú xiān rù shōu qín chéng xiàng yù shǐ lǜ lìng tú shū cáng zhī. pèi gōng wèi hàn wáng, yǐ hé wèi chéng xiàng. xiàng wáng yǔ zhū hóu tú shāo xián yáng ér qù. hàn wáng suǒ yǐ jù zhī tiān xià è sāi, hù kǒu duō shǎo, jiàng ruò zhī chù, mín suǒ jí kǔ zhě, yǐ hé jù dé qín tú shū yě. hé jìn yán hán xìn, hàn wáng yǐ xìn wèi dà jiāng jūn. yǔ zài huái yīn hóu shì zhōng.
及高祖起為沛公,何常為丞督事。沛公至咸陽,諸將皆爭走金帛財物之府分之,何獨先入收秦丞相御史律令圖書藏之。沛公為漢王,以何為丞相。項王與諸侯屠燒咸陽而去。漢王所以具知天下戹塞,戶口多少,彊弱之處,民所疾苦者,以何具得秦圖書也。何進言韓信,漢王以信為大將軍。語在淮陰侯事中。
hàn wáng yǐn bīng dōng dìng sān qín, hé yǐ chéng xiàng liú shǒu bā shǔ, tián fǔ yù gào, shǐ gěi jūn shí. hàn èr nián, hàn wáng yǔ zhū hóu jī chǔ, hé shǒu guān zhōng, shì tài zǐ, zhì lì yáng. wèi fǎ lìng yuē shù, lì zōng miào shè jì gōng shì xiàn yì, zhé zòu shàng, kě, xǔ yǐ cóng shì jí bù jí zòu shàng, zhé yǐ pián yí shī xíng, shàng lái yǐ wén. guān zhōng shì jì hù kǒu zhuǎn cáo gěi jūn, hàn wáng shù shī jūn dùn qù, hé cháng xìng guān zhōng zú, zhé bǔ quē. shàng yǐ cǐ zhuān shǔ rèn hé guān zhōng shì.
漢王引兵東定三秦,何以丞相留守巴蜀,填撫諭告,使給軍食。漢二年,漢王與諸侯擊楚,何守關中,侍太子,治櫟陽。為法令約束,立宗廟社稷宮室縣邑,輒奏上,可,許以從事;即不及奏上,輒以便宜施行,上來以聞。關中事計戶口轉漕給軍,漢王數失軍遁去,何常興關中卒,輒補缺。上以此專屬任何關中事。
hàn sān nián, hàn wáng yǔ xiàng yǔ xiāng jù jīng suǒ zhī jiān, shàng shù shǐ shǐ láo kǔ chéng xiàng. bào shēng wèi chéng xiàng yuē: wáng bào yī lù gài, shù shǐ shǐ láo kǔ jūn zhě, yǒu yí jūn xīn yě. wèi jūn jì, mò ruò qiǎn jūn zǐ sūn kūn dì néng shèng bīng zhě xī yì jūn suǒ, shàng bì yì xìn jūn. yú shì hé cóng qí jì, hàn wáng dà shuō.
漢三年,漢王與項羽相距京索之間,上數使使勞苦丞相。鮑生謂丞相曰:「王暴衣露蓋,數使使勞苦君者,有疑君心也。為君計,莫若遣君子孫昆弟能勝兵者悉詣軍所,上必益信君。」於是何從其計,漢王大說。
hàn wǔ nián, jì shā xiàng yǔ, dìng tiān xià, lùn gōng xíng fēng. qún chén zhēng gōng, suì yú gōng bù jué. gāo zǔ yǐ xiāo hé gōng zuì shèng, fēng wèi zàn hóu, suǒ shí yì duō. gōng chén jiē yuē: chén děng shēn bèi jiān zhí ruì, duō zhě bǎi yú zhàn, shǎo zhě shù shí hé, gōng chéng lüè dì, dà xiǎo gè yǒu chà. jīn xiāo hé wèi cháng yǒu hàn mǎ zhī láo, tú chí wén mò yì lùn, bù zhàn, gù fǎn jū chén děng shàng, hé yě? gāo dì yuē: zhū jūn zhī liè hū? yuē: zhī zhī. zhī liè gǒu hū? yuē: zhī zhī. gāo dì yuē: fū liè, zhuī shā shòu tù zhě gǒu yě, ér fā zōng zhǐ shì shòu chù zhě rén yě. jīn zhū jūn tú néng dé zǒu shòu ěr, gōng gǒu yě. zhì rú xiāo hé, fā zōng zhǐ shì, gōng rén yě. qiě zhū jūn dú yǐ shēn suí wǒ, duō zhě liǎng sān rén. jīn xiāo hé jǔ zōng shù shí rén jiē suí wǒ, gōng bù kě wàng yě. qún chén jiē mò gǎn yán.
漢五年,既殺項羽,定天下,論功行封。群臣爭功,歲餘功不決。高祖以蕭何功最盛,封為酇侯,所食邑多。功臣皆曰:「臣等身被堅執銳,多者百餘戰,少者數十合,攻城略地,大小各有差。今蕭何未嘗有汗馬之勞,徒持文墨議論,不戰,顧反居臣等上,何也?」高帝曰:「諸君知獵乎?」曰:「知之。」「知獵狗乎?」曰:「知之。」高帝曰:「夫獵,追殺獸兔者狗也,而發蹤指示獸處者人也。今諸君徒能得走獸耳,功狗也。至如蕭何,發蹤指示,功人也。且諸君獨以身隨我,多者兩三人。今蕭何舉宗數十人皆隨我,功不可忘也。」群臣皆莫敢言。
liè hóu bì yǐ shòu fēng, jí zòu wèi cì, jiē yuē: píng yáng hóu cáo cān shēn bèi qī shí chuàng, gōng chéng lüè dì, gōng zuì duō, yí dì yī. shàng yǐ ráo gōng chén, duō fēng xiāo hé, zhì wèi cì wèi yǒu yǐ fù nán zhī, rán xīn yù hé dì yī. guān nèi hóu è jūn jìn yuē: qún chén yì jiē wù. fū cáo cān suī yǒu yě zhàn lüè dì zhī gōng, cǐ tè yī shí zhī shì. fū shàng yǔ chǔ xiāng jù wǔ suì, cháng shī jūn wáng zhòng, táo shēn dùn zhě shù yǐ. rán xiāo hé cháng cóng guān zhōng qiǎn jūn bǔ qí chù, fēi shàng suǒ zhào lìng zhào, ér shù wàn zhòng huì shàng zhī fá jué zhě shù yǐ. fū hàn yǔ chǔ xiāng shǒu xíng yáng shù nián, jūn wú jiàn liáng, xiāo hé zhuǎn cáo guān zhōng, gěi shí bù fá. bì xià suī shù wáng shān dōng, xiāo hé cháng quán guān zhōng yǐ dài bì xià, cǐ wàn shì zhī gōng yě. jīn suī wáng cáo cān děng bǎi shù, hé quē yú hàn? hàn dé zhī bù bì dài yǐ quán. nài hé yù yǐ yī dàn zhī gōng ér jiā wàn shì zhī gōng zāi! xiāo hé dì yī, cáo cān cì zhī. gāo zǔ yuē: shàn. yú shì nǎi lìng xiāo hé, cì dài jiàn lǚ shàng diàn, rù cháo bù qū.
列侯畢已受封,及奏位次,皆曰:「平陽侯曹參身被七十創,攻城略地,功最多,宜第一。」上已橈功臣,多封蕭何,至位次未有以復難之,然心欲何第一。關內侯鄂君進曰:「群臣議皆誤。夫曹參雖有野戰略地之功,此特一時之事。夫上與楚相距五歲,常失軍亡眾,逃身遁者數矣。然蕭何常從關中遣軍補其處,非上所詔令召,而數萬眾會上之乏絕者數矣。夫漢與楚相守滎陽數年,軍無見糧,蕭何轉漕關中,給食不乏。陛下雖數亡山東,蕭何常全關中以待陛下,此萬世之功也。今雖亡曹參等百數,何缺於漢?漢得之不必待以全。柰何欲以一旦之功而加萬世之功哉!蕭何第一,曹參次之。」高祖曰:「善。」於是乃令蕭何,賜帶劍履上殿,入朝不趨。
shàng yuē: wú wén jìn xián shòu shàng shǎng. xiāo hé gōng suī gāo, dé è jūn nǎi yì míng. yú shì yīn è jūn gù suǒ shí guān nèi hóu yì fēng wèi ān píng hóu. shì rì, xī fēng hé fù zǐ xiōng dì shí yú rén, jiē yǒu shí yì. nǎi yì fēng hé èr qiān hù, yǐ dì cháng yáo xián yáng shí hé sòng wǒ dú yíng qián èr yě.
上曰:「吾聞進賢受上賞。蕭何功雖高,得鄂君乃益明。」於是因鄂君故所食關內侯邑封為安平侯。是日,悉封何父子兄弟十餘人,皆有食邑。乃益封何二千戶,以帝嘗繇咸陽時何送我獨贏錢二也。
hàn shí yī nián, chén xī fǎn, gāo zǔ zì jiāng, zhì hán dān. wèi bà, huái yīn hóu móu fǎn guān zhōng, lǚ hòu yòng xiāo hé jì, zhū huái yīn hóu, yǔ zài huái yīn shì zhōng. shàng yǐ wén huái yīn hóu zhū, shǐ shǐ bài chéng xiàng hé wèi xiāng guó, yì fēng wǔ qiān hù, lìng zú wǔ bǎi rén yī dū wèi wèi xiāng guó wèi. zhū jūn jiē hè, zhào píng dú diào. zhào píng zhě, gù qín dōng líng hóu. qín pò, wèi bù yī, pín, zhǒng guā yú zhǎng ān chéng dōng, guā měi, gù shì sú wèi zhī dōng líng guā, cóng zhào píng yǐ wèi míng yě. zhào píng wèi xiāng guó yuē: huò zì cǐ shǐ yǐ. shàng bào lù yú wài ér jūn shǒu yú zhōng, fēi bèi shǐ shí zhī shì ér yì jūn fēng zhì wèi zhě, yǐ jīn zhě huái yīn hóu xīn fǎn yú zhōng, yí jūn xīn yǐ. fū zhì wèi wèi jūn, fēi yǐ chǒng jūn yě. yuán jūn ràng fēng wù shòu, xī yǐ jiā sī cái zuǒ jūn, zé shàng xīn shuō. xiāng guó cóng qí jì, gāo dì nǎi dà xǐ.
漢十一年,陳豨反,高祖自將,至邯鄲。未罷,淮陰侯謀反關中,呂后用蕭何計,誅淮陰侯,語在淮陰事中。上已聞淮陰侯誅,使使拜丞相何為相國,益封五千戶,令卒五百人一都尉為相國衛。諸君皆賀,召平獨吊。召平者,故秦東陵侯。秦破,為布衣,貧,種瓜於長安城東,瓜美,故世俗謂之「東陵瓜」,從召平以為名也。召平謂相國曰:「禍自此始矣。上暴露於外而君守於中,非被矢石之事而益君封置衛者,以今者淮陰侯新反於中,疑君心矣。夫置衛衛君,非以寵君也。原君讓封勿受,悉以家私財佐軍,則上心說。」相國從其計,高帝乃大喜。
hàn shí èr nián qiū, qíng bù fǎn, shàng zì jiāng jī zhī, shù shǐ shǐ wèn xiāng guó hé wèi. xiāng guó wèi shàng zài jūn, nǎi fǔ xún miǎn lì bǎi xìng, xī yǐ suǒ yǒu zuǒ jūn, rú chén xī shí. kè yǒu shuō xiāng guó yuē: jūn miè zú bù jiǔ yǐ. fū jūn wèi wèi xiāng guó, gōng dì yī, kě fù jiā zāi? rán jūn chū rù guān zhōng, dé bǎi xìng xīn, shí yú nián yǐ, jiē fù jūn, cháng fù zī zī dé mín hé. shàng suǒ wèi shù wèn jūn zhě, wèi jūn qīng dòng guān zhōng. jīn jūn hú bù duō mǎi tián dì, jiàn shì dài yǐ zì wū? shàng xīn nǎi ān. yú shì xiāng guó cóng qí jì, shàng nǎi dà shuō.
漢十二年秋,黥布反,上自將擊之,數使使問相國何為。相國為上在軍,乃拊循勉力百姓,悉以所有佐軍,如陳豨時。客有說相國曰:「君滅族不久矣。夫君位為相國,功第一,可復加哉?然君初入關中,得百姓心,十餘年矣,皆附君,常復孳孳得民和。上所為數問君者,畏君傾動關中。今君胡不多買田地,賤貰貸以自汙?上心乃安。」於是相國從其計,上乃大說。
shàng bà bù jūn guī, mín dào zhē xíng shàng shū, yán xiāng guó jiàn jiàng mǎi mín tián zhái shù qiān wàn. shàng zhì, xiāng guó yè. shàng xiào yuē: fū xiāng guó nǎi lì mín! mín suǒ shàng shū jiē yǐ yǔ xiāng guó, yuē: jūn zì xiè mín. xiāng guó yīn wèi mín qǐng yuē: zhǎng ān dì xiá, shàng lín zhōng duō kòng dì, qì, yuán lìng mín dé rù tián, wú shōu wèi qín shòu shí. shàng dà nù yuē: xiāng guó duō shòu jiǎ rén cái wù, nǎi wèi qǐng wú yuàn! nǎi xià xiāng guó tíng wèi, xiè xì zhī. shù rì, wáng wèi wèi shì, qián wèn yuē: xiāng guó hé dà zuì, bì xià xì zhī bào yě? shàng yuē: wú wén lǐ sī xiāng qín huáng dì, yǒu shàn guī zhǔ, yǒu è zì yǔ. jīn xiāng guó duō shòu jiǎ shù jīn ér wèi mín qǐng wú yuàn, yǐ zì mèi yú mín, gù xì zhì zhī. wáng wèi wèi yuē: fū zhí shì gǒu yǒu biàn yú mín ér qǐng zhī, zhēn zǎi xiàng shì, bì xià nài hé nǎi yí xiāng guó shòu jiǎ rén qián hū! qiě bì xià jù chǔ shù suì, chén xī qíng bù fǎn, bì xià zì jiāng ér wǎng, dāng shì shí, xiāng guó shǒu guān zhōng, yáo zú zé guān yǐ xī fēi bì xià yǒu yě. xiāng guó bù yǐ cǐ shí wèi lì, jīn nǎi lì jiǎ rén zhī jīn hū? qiě qín yǐ bù wén qí guò wáng tiān xià, lǐ sī zhī fēn guò, yòu hé zú fǎ zāi. bì xià hé yí zǎi xiàng zhī qiǎn yě. gāo dì bù yì. shì rì, shǐ shǐ chí jié shè chū xiāng guó. xiāng guó nián lǎo, sù gōng jǐn, rù, tú xiǎn xiè. gāo dì yuē: xiāng guó xiū yǐ! xiāng guó wèi mín qǐng yuàn, wú bù xǔ, wǒ bù guò wèi jié zhòu zhǔ, ér xiāng guó wèi xián xiāng. wú gù xì xiāng guó, yù lìng bǎi xìng wén wú guò yě.
上罷布軍歸,民道遮行上書,言相國賤彊買民田宅數千萬。上至,相國謁。上笑曰:「夫相國乃利民!」民所上書皆以與相國,曰:「君自謝民。」相國因為民請曰:「長安地狹,上林中多空地,棄,原令民得入田,毋收為禽獸食。」上大怒曰:「相國多受賈人財物,乃為請吾苑!」乃下相國廷尉,械繫之。數日,王衛尉侍,前問曰:「相國何大罪,陛下系之暴也?」上曰:「吾聞李斯相秦皇帝,有善歸主,有惡自與。今相國多受賈豎金而為民請吾苑,以自媚於民,故系治之。」王衛尉曰:「夫職事苟有便於民而請之,真宰相事,陛下柰何乃疑相國受賈人錢乎!且陛下距楚數歲,陳豨、黥布反,陛下自將而往,當是時,相國守關中,搖足則關以西非陛下有也。相國不以此時為利,今乃利賈人之金乎?且秦以不聞其過亡天下,李斯之分過,又何足法哉。陛下何疑宰相之淺也。」高帝不懌。是日,使使持節赦出相國。相國年老,素恭謹,入,徒跣謝。高帝曰:「相國休矣!相國為民請苑,吾不許,我不過為桀紂主,而相國為賢相。吾故系相國,欲令百姓聞吾過也。」
hé sù bù yǔ cáo cān xiāng néng, jí hé bìng, xiào huì zì lín shì xiāng guó bìng, yīn wèn yuē: jūn jí bǎi suì hòu, shuí kě dài jūn zhě? duì yuē: zhī chén mò rú zhǔ. xiào huì yuē: cáo cān hé rú? hé dùn shǒu yuē: dì dé zhī yǐ! chén sǐ bù hèn yǐ!
何素不與曹參相能,及何病,孝惠自臨視相國病,因問曰:「君即百歲後,誰可代君者?」對曰:「知臣莫如主。」孝惠曰:「曹參何如?」何頓首曰:「帝得之矣!臣死不恨矣!」
hé zhì tián zhái bì jū qióng chù, wèi jiā bù zhì yuán wū. yuē: hòu shì xián, shī wú jiǎn bù xián, wú wèi shì jiā suǒ duó.
何置田宅必居窮處,為家不治垣屋。曰:「後世賢,師吾儉;不賢,毋為勢家所奪。」
xiào huì èr nián, xiāng guó hé zú, shì wèi wén zhōng hóu.
孝惠二年,相國何卒,諡為文終侯。
hòu sì yǐ zuì shī hóu zhě sì shì, jué, tiān zǐ zhé fù qiú hé hòu, fēng xù zàn hóu, gōng chén mò de bǐ yān.
後嗣以罪失侯者四世,絕,天子輒復求何後,封續酇侯,功臣莫得比焉。
tài shǐ gōng yuē: xiāo xiāng guó hé yú qín shí wèi dāo bǐ lì, lù lù wèi yǒu qí jié. jí hàn xìng, yī rì yuè zhī mò guāng, hé jǐn shǒu guǎn yuè, yīn mín zhī jí fǎ, shùn liú yǔ zhī gēng shǐ. huái yīn qíng bù děng jiē yǐ zhū miè, ér hé zhī xūn làn yān. wèi guān qún chén, shēng shī hòu shì, yǔ hóng yāo sàn yí shēng děng zhēng liè yǐ.
太史公曰:蕭相國何於秦時為刀筆吏,錄錄未有奇節。及漢興,依日月之末光,何謹守管籥,因民之疾法,順流與之更始。淮陰、黥布等皆以誅滅,而何之勛爛焉。位冠群臣,聲施後世,與閎夭、散宜生等爭烈矣。
xiāo hé wèi lì, wén ér wú hài. jí zuǒ xìng wáng, jǔ zōng cóng pèi. guān zhōng jì shǒu, zhuǎn shū shì lài. hàn jūn lǚ pí, qín bīng bì huì. yuē fǎ kě jiǔ, shōu tú kě dà. zhǐ shòu fā zōng, qí gōng shí zuì. zhèng chēng huà yī, jū nǎi fēi tài. jì jué chǒng qín, shì jīng lì dài.
蕭何為吏,文而無害。及佐興王,舉宗從沛。關中既守,轉輸是賴。漢軍屢疲,秦兵必會。約法可久,收圖可大。指獸發蹤,其功實最。政稱畫一,居乃非泰。繼絕寵勤,式旌礪帶。