tián shū zhě, zhào xíng chéng rén yě. qí xiān, qí tián shì miáo yì yě. shū xǐ jiàn, xué huáng lǎo shù yú lè jù gōng suǒ. shū wèi rén kè lián zì xǐ, xǐ yóu zhū gōng. zhào rén jǔ zhī zhào xiāng zhào wǔ, wǔ yán zhī zhào wáng zhāng áo suǒ, zhào wáng yǐ wèi láng zhōng. shù suì, qiè zhí lián píng, zhào wáng xián zhī, wèi jí qiān.
田叔者,趙陘城人也。其先,齊田氏苗裔也。叔喜劍,學黃老術於樂巨公所。叔為人刻廉自喜,喜游諸公。趙人舉之趙相趙午,午言之趙王張敖所,趙王以為郎中。數歲,切直廉平,趙王賢之,未及遷。
huì chén xī fǎn dài, hàn qī nián, gāo zǔ wǎng zhū zhī, guò zhào, zhào wáng zhāng áo zì chí àn jìn shí, lǐ gōng shén, gāo zǔ jī jù mà zhī. shì shí zhào xiāng zhào wǔ děng shù shí rén jiē nù, wèi zhào wáng yuē: wáng shì shàng lǐ bèi yǐ, jīn yù wáng rú shì, chén děng qǐng wèi luàn. zhào wáng niè zhǐ chū xuè, yuē: xiān rén shī guó, wēi bì xià, chén děng dāng chóng chū. gōng děng nài hé yán ruò shì! wú fù chū kǒu yǐ! yú shì guàn gāo děng yuē: wáng zhǎng zhě, bù bèi dé. zú sī xiāng yǔ móu shì shàng. huì shì fā jué, hàn xià zhào bǔ zhào wáng jí qún chén fǎn zhě. yú shì zhào wǔ děng jiē zì shā, wéi guàn gāo jiù xì. shì shí hàn xià zhào shū: zhào yǒu gǎn suí wáng zhě zuì sān zú. wéi mèng shū tián shū děng shí yú rén zhě yī zì kūn qián, chēng wáng jiā nú, suí zhào wáng áo zhì zhǎng ān. guàn gāo shì míng bái, zhào wáng áo dé chū, fèi wèi xuān píng hóu, nǎi jìn yán tián shū děng shí yú rén. shàng jǐn zhào jiàn, yǔ yǔ, hàn tíng chén wú néng chū qí yòu zhě, shàng shuō, jǐn bài wèi jùn shǒu zhū hóu xiāng. shū wèi hàn zhōng shǒu shí yú nián, huì gāo hòu bēng, zhū lǚ zuò luàn, dà chén zhū zhī, lì xiào wén dì.
會陳豨反代,漢七年,高祖往誅之,過趙,趙王張敖自持案進食,禮恭甚,高祖箕踞罵之。是時趙相趙午等數十人皆怒,謂趙王曰:「王事上禮備矣,今遇王如是,臣等請為亂。」趙王齧指出血,曰:「先人失國,微陛下,臣等當蟲出。公等柰何言若是!毋復出口矣!」於是貫高等曰:「王長者,不倍德。」卒私相與謀弒上。會事發覺,漢下詔捕趙王及群臣反者。於是趙午等皆自殺,唯貫高就系。是時漢下詔書:「趙有敢隨王者罪三族。」唯孟舒、田叔等十餘人赭衣自髡鉗,稱王家奴,隨趙王敖至長安。貫高事明白,趙王敖得出,廢為宣平侯,乃進言田叔等十餘人。上盡召見,與語,漢廷臣毋能出其右者,上說,盡拜為郡守、諸侯相。叔為漢中守十餘年,會高后崩,諸呂作亂,大臣誅之,立孝文帝。
xiào wén dì jì lì, zhào tián shū wèn zhī yuē: gōng zhī tiān xià zhǎng zhě hū? duì yuē: chén hé zú yǐ zhī zhī! shàng yuē: gōng, zhǎng zhě yě, yí zhī zhī. shū dùn shǒu yuē: gù yún zhōng shǒu mèng shū, zhǎng zhě yě. shì shí mèng shū zuò lǔ dà rù sāi dào jié, yún zhōng yóu shén, miǎn. shàng yuē: xiān dì zhì mèng shū yún zhōng shí yú nián yǐ, lǔ céng yī rén, mèng shū bù néng jiān shǒu, wú gù shì zú zhàn sǐ zhě shù bǎi rén. zhǎng zhě gù shā rén hū? gōng hé yǐ yán mèng shū wèi zhǎng zhě yě? shū kòu tóu duì yuē: shì nǎi mèng shū suǒ yǐ wèi zhǎng zhě yě. fū guàn gāo děng móu fǎn, shàng xià míng zhào, zhào yǒu gǎn suí zhāng wáng, zuì sān zú. rán mèng shū zì kūn qián, suí zhāng wáng áo zhī suǒ zài, yù yǐ shēn sǐ zhī, qǐ zì zhī wèi yún zhōng shǒu zāi! hàn yǔ chǔ xiāng jù, shì zú bà bì. xiōng nú mào dùn xīn fú běi yí, lái wèi biān hài, mèng shū zhī shì zú bà bì, bù rěn chū yán, shì zhēng lín chéng sǐ dí, rú zi wèi fù, dì wèi xiōng, yǐ gù sǐ zhě shù bǎi rén. mèng shū qǐ gù qū zhàn zhī zāi! shì nǎi mèng shū suǒ yǐ wèi zhǎng zhě yě. yú shì shàng yuē: xián zāi mèng shū! fù zhào mèng shū yǐ wèi yún zhōng shǒu.
孝文帝既立,召田叔問之曰:「公知天下長者乎?」對曰:「臣何足以知之!」上曰:「公,長者也,宜知之。」叔頓首曰:「故云中守孟舒,長者也。」是時孟舒坐虜大入塞盜劫,雲中尤甚,免。上曰:「先帝置孟舒雲中十餘年矣,虜曾一人,孟舒不能堅守,毋故士卒戰死者數百人。長者固殺人乎?公何以言孟舒為長者也?」叔叩頭對曰:「是乃孟舒所以為長者也。夫貫高等謀反,上下明詔,趙有敢隨張王,罪三族。然孟舒自髡鉗,隨張王敖之所在,欲以身死之,豈自知為雲中守哉!漢與楚相距,士卒罷敝。匈奴冒頓新服北夷,來為邊害,孟舒知士卒罷敝,不忍出言,士爭臨城死敵,如子為父,弟為兄,以故死者數百人。孟舒豈故驅戰之哉!是乃孟舒所以為長者也。」於是上曰:「賢哉孟舒!」復召孟舒以為雲中守。
hòu shù suì, shū zuò fǎ shī guān. liáng xiào wáng shǐ rén shā gù wú xiāng yuán àng, jǐng dì zhào tián shū àn liáng, jù dé qí shì, hái bào. jǐng dì yuē: liáng yǒu zhī hū? shū duì yuē: sǐ zuì! yǒu zhī. shàng yuē: qí shì ān zài? tián shū yuē: shàng wú yǐ liáng shì wèi yě. shàng yuē: hé yě? yuē: jīn liáng wáng bù fú zhū, shì hàn fǎ bù xíng yě rú qí fú fǎ, ér tài hòu shí bù gān wèi, wò bù ān xí, cǐ yōu zài bì xià yě. jǐng dì dà xián zhī, yǐ wèi lǔ xiāng.
後數歲,叔坐法失官。梁孝王使人殺故吳相袁盎,景帝召田叔案梁,具得其事,還報。景帝曰:「梁有之乎?」叔對曰:「死罪!有之。」上曰:「其事安在?」田叔曰:「上毋以梁事為也。」上曰:「何也?」曰:「今梁王不伏誅,是漢法不行也;如其伏法,而太后食不甘味,臥不安席,此憂在陛下也。」景帝大賢之,以為魯相。
lǔ xiāng chū dào, mín zì yán xiāng, sòng wáng qǔ qí cái wù bǎi yú rén. tián shū qǔ qí qú lǜ èr shí rén, gè chī wǔ shí, yú gè bó èr shí, nù zhī yuē: wáng fēi ruò zhǔ xié? hé zì gǎn yán ruò zhǔ! lǔ wáng wén zhī dà cán, fā zhōng fǔ qián, shǐ xiāng cháng zhī. xiāng yuē: wáng zì duó zhī, shǐ xiāng cháng zhī, shì wáng wèi è ér xiāng wèi shàn yě. xiāng wú yǔ cháng zhī. yú shì wáng nǎi jǐn cháng zhī.
魯相初到,民自言相,訟王取其財物百餘人。田叔取其渠率二十人,各笞五十,餘各搏二十,怒之曰:「王非若主邪?何自敢言若主!」魯王聞之大慚,發中府錢,使相償之。相曰:「王自奪之,使相償之,是王為惡而相為善也。相毋與償之。」於是王乃盡償之。
lǔ wáng hǎo liè, xiāng cháng cóng rù yuàn zhōng, wáng zhé xiū xiāng jiù guǎn shě, xiāng chū, cháng bào zuò dài wáng yuàn wài. wáng shù shǐ rén qǐng xiāng xiū, zhōng bù xiū, yuē: wǒ wáng bào lù yuàn zhōng, wǒ dú hé wèi jiù shě! lǔ wáng yǐ gù bù dà chū yóu.
魯王好獵,相常從入苑中,王輒休相就館舍,相出,常暴坐待王苑外。王數使人請相休,終不休,曰:「我王暴露苑中,我獨何為就舍!」魯王以故不大出遊。
shù nián, shū yǐ guān zú, lǔ yǐ bǎi jīn cí, shǎo zǐ rén bù shòu yě, yuē: bù yǐ bǎi jīn shāng xiān rén míng.
數年,叔以官卒,魯以百金祠,少子仁不受也,曰:「不以百金傷先人名。」
rén yǐ zhuàng jiàn wèi wèi jiāng jūn shè rén, shù cóng jī xiōng nú. wèi jiāng jūn jìn yán rén, rén wèi láng zhōng. shù suì, wèi èr qiān dàn chéng xiàng zhǎng shǐ, shī guān. qí hòu shǐ cì jǔ sān hé. shàng dōng xún, rén zòu shì yǒu cí, shàng shuō, bài wèi jīng fǔ dū wèi. yuè yú, shàng qiān bài wèi sī zhí. shù suì, zuò tài zǐ shì. shí zuǒ xiāng zì jiāng bīng, lìng sī zhí tián rén zhǔ bì shǒu chéng mén, zuò zòng tài zǐ, xià lì zhū sǐ. rén fā bīng, zhǎng líng lìng chē qiān qiū shàng biàn rén, rén zú sǐ. xíng chéng jīn zài zhōng shān guó.
仁以壯健為衛將軍舍人,數從擊匈奴。衛將軍進言仁,仁為郎中。數歲,為二千石丞相長史,失官。其後使刺舉三河。上東巡,仁奏事有辭,上說,拜為京輔都尉。月餘,上遷拜為司直。數歲,坐太子事。時左相自將兵,令司直田仁主閉守城門,坐縱太子,下吏誅死。仁發兵,長陵令車千秋上變仁,仁族死。陘城今在中山國。
tài shǐ gōng yuē: kǒng zǐ chēng yuē jū shì guó bì wén qí zhèng, tián shū zhī wèi hū! yì bù wàng xián, míng zhǔ zhī měi yǐ jiù guò. rén yǔ yú shàn, yú gù bìng lùn zhī.
太史公曰:孔子稱曰「居是國必聞其政」,田叔之謂乎!義不忘賢,明主之美以救過。仁與余善,余故並論之。
chǔ xiān shēng yuē: chén wèi láng shí, wén zhī yuē tián rén gù yǔ rèn ān xiāng shàn. rèn ān, xíng yáng rén yě. shǎo gū pín kùn, wèi rén jiāng chē zhī zhǎng ān, liú, qiú shì wèi xiǎo lì, wèi yǒu yīn yuán yě, yīn zhàn zhù míng shù. wǔ gōng, fú fēng xī jiè xiǎo yì yě, gǔ kǒu shǔ chǎn dào jìn shān. ān yǐ wèi wǔ gōng xiǎo yì, wú háo, yì gāo yě, ān liú, dài rén wèi qiú dào tíng fù. hòu wèi tíng zhǎng. yì zhōng rén mín jù chū liè, rèn ān cháng wèi rén fēn mí lù zhì tù, bù shǔ lǎo xiǎo dāng zhuàng jù yì chù, zhòng rén jiē xǐ, yuē: wú sǒng yě, rèn shǎo qīng fēn bié píng, yǒu zhì lüè. míng rì fù hé huì, huì zhě shù bǎi rén. rèn shǎo qīng yuē: mǒu zi jiǎ hé wèi bù lái hū? zhū rén jiē guài qí jiàn zhī jí yě. qí hòu chú wèi sān lǎo, jǔ wèi qīn mín, chū wèi sān bǎi shí zhǎng, zhì mín. zuò shàng xíng chū yóu gòng zhàng bù bàn, chì miǎn.
褚先生曰:臣為郎時,聞之曰田仁故與任安相善。任安,滎陽人也。少孤貧困,為人將車之長安,留,求事為小吏,未有因緣也,因占著名數。武功,扶風西界小邑也,谷口蜀剗道近山。安以為武功小邑,無豪,易高也,安留,代人為求盜亭父。後為亭長。邑中人民俱出獵,任安常為人分麋鹿雉兔,部署老小當壯劇易處,眾人皆喜,曰:「無慫也,任少卿分別平,有智略。」明日複合會,會者數百人。任少卿曰:「某子甲何為不來乎?」諸人皆怪其見之疾也。其後除為三老,舉為親民,出為三百石長,治民。坐上行出遊共帳不辦,斥免。
nǎi wèi wèi jiāng jūn shè rén, yǔ tián rén huì, jù wèi shè rén, jū mén xià, tóng xīn xiāng ài. cǐ èr rén jiā pín, wú qián yòng yǐ shì jiāng jūn jiā jiān, jiā jiān shǐ yǎng è niè mǎ. liǎng rén tóng chuáng wò, rén qiè yán yuē: bù zhī rén zāi jiā jiān yě! rèn ān yuē: jiāng jūn shàng bù zhī rén, hé nǎi jiā jiān yě! wèi jiāng jūn cóng cǐ liǎng rén guò píng yáng zhǔ, zhǔ jiā lìng liǎng rén yǔ qí nú tóng xí ér shí, cǐ èr zi bá dāo liè duàn xí bié zuò. zhǔ jiā jiē guài ér è zhī, mò gǎn ā.
乃為衛將軍舍人,與田仁會,俱為舍人,居門下,同心相愛。此二人家貧,無錢用以事將軍家監,家監使養惡齧馬。兩人同床臥,仁竊言曰:「不知人哉家監也!」任安曰:「將軍尚不知人,何乃家監也!」衛將軍從此兩人過平陽主,主家令兩人與騎奴同席而食,此二子拔刀列斷席別坐。主家皆怪而惡之,莫敢呵。
qí hòu yǒu zhào mù zé wèi jiāng jūn shè rén yǐ wèi láng, jiāng jūn qǔ shě rén zhōng fù gěi zhě, lìng jù ān mǎ jiàng yī yù jù jiàn, yù rù zòu zhī. huì xián dài fū shào fǔ zhào yǔ lái guò wèi jiāng jūn, jiāng jūn hū suǒ jǔ shè rén yǐ shì zhào yǔ. zhào yǔ yǐ cì wèn zhī, shí yú rén wú yī rén xí shì yǒu zhì lüè zhě. zhào yǔ yuē: wú wén zhī, jiāng mén zhī xià bì yǒu jiāng lèi. chuán yuē bù zhī qí jūn shì qí suǒ shǐ, bù zhī qí zi shì qí suǒ yǒu. jīn yǒu zhào jǔ jiāng jūn shè rén zhě, yù yǐ guān jiāng jūn ér néng dé xián zhě wén wǔ zhī shì yě. jīn tú qǔ fù rén zǐ shàng zhī, yòu wú zhì lüè, rú mù ǒu rén yī zhī qǐ xiù ěr, jiāng nài zhī hé? yú shì zhào yǔ xī zhào wèi jiāng jūn shè rén bǎi yú rén, yǐ cì wèn zhī, dé tián rén rèn ān, yuē: dú cǐ liǎng rén kě ěr, yú wú kě yòng zhě. wèi jiāng jūn jiàn cǐ liǎng rén pín, yì bù píng. zhào yǔ qù, wèi liǎng rén yuē: gè zì jù ān mǎ xīn jiàng yī. liǎng rén duì yuē: jiā pín wú yòng jù yě. jiāng jūn nù yuē: jīn liǎng jūn jiā zì wèi pín, hé wèi chū cǐ yán? yāng yāng rú yǒu yí dé yú wǒ zhě, hé yě? jiāng jūn bù dé yǐ, shàng jí yǐ wén. yǒu zhào zhào jiàn wèi jiāng jūn shè rén, cǐ èr rén qián jiàn, zhào wèn néng lüè xiāng tuī dì yě. tián rén duì yuē tí fú gǔ lì jūn mén, shǐ shì dài fū lè sǐ zhàn dòu, rén bù jí rèn ān. rèn ān duì yuē: fū jué xián yí. dìng shì fēi, biàn zhì guān, shǐ bǎi xìng wú yuàn xīn, ān bù jí rén yě. wǔ dì dà xiào yuē: shàn. shǐ rèn ān hù běi jūn, shǐ tián rén hù biān tián gǔ yú hé shàng. cǐ liǎng rén lì míng tiān xià.
其後有詔募擇衛將軍舍人以為郎,將軍取捨人中富給者,令具鞍馬絳衣玉具劍,欲入奏之。會賢大夫少府趙禹來過衛將軍,將軍呼所舉舍人以示趙禹。趙禹以次問之,十餘人無一人習事有智略者。趙禹曰:「吾聞之,將門之下必有將類。傳曰『不知其君視其所使,不知其子視其所友』。今有詔舉將軍舍人者,欲以觀將軍而能得賢者文武之士也。今徒取富人子上之,又無智略,如木偶人衣之綺繡耳,將柰之何?」於是趙禹悉召衛將軍舍人百餘人,以次問之,得田仁、任安,曰:「獨此兩人可耳,餘無可用者。」衛將軍見此兩人貧,意不平。趙禹去,謂兩人曰:「各自具鞍馬新絳衣。」兩人對曰:「家貧無用具也。」將軍怒曰:「今兩君家自為貧,何為出此言?鞅鞅如有移德於我者,何也?」將軍不得已,上籍以聞。有詔召見衛將軍舍人,此二人前見,詔問能略相推第也。田仁對曰;「提桴鼓立軍門,使士大夫樂死戰鬥,仁不及任安。」任安對曰:「夫決嫌疑。定是非,辯治官,使百姓無怨心,安不及仁也。」武帝大笑曰:「善。」使任安護北軍,使田仁護邊田穀於河上。此兩人立名天下。
qí hòu yòng rèn ān wèi yì zhōu cì shǐ, yǐ tián rén wèi chéng xiàng zhǎng shǐ.
其後用任安為益州刺史,以田仁為丞相長史。
tián rén shàng shū yán: tiān xià jùn tài shǒu duō wèi jiān lì, sān hé yóu shén, chén qǐng xiān cì jǔ sān hé. sān hé tài shǒu jiē nèi yǐ zhōng guì rén, yǔ sān gōng yǒu qīn shǔ, wú suǒ wèi dàn, yí xiān zhèng sān hé yǐ jǐng tiān xià jiān lì. shì shí hé nán hé nèi tài shǒu jiē yù shǐ dài fū dù fù xiōng zǐ dì yě, hé dōng tài shǒu shí chéng xiàng zi sūn yě. shì shí shí shì jiǔ rén wèi èr qiān dàn, fāng shèng guì. tián rén shù shàng shū yán zhī. dù dài fū jí shí shì shǐ rén xiè, wèi tián shǎo qīng yuē: wú fēi gǎn yǒu yǔ yán yě, yuán shǎo qīng wú xiāng wū wū yě. rén yǐ cì sān hé, sān hé tài shǒu jiē xià lì zhū sǐ. rén hái zòu shì, wǔ dì shuō, yǐ rén wèi néng bù wèi jiàng yù, bài rén wèi chéng xiàng sī zhí, wēi zhèn tiān xià.
田仁上書言:「天下郡太守多為奸利,三河尤甚,臣請先刺舉三河。三河太守皆內倚中貴人,與三公有親屬,無所畏憚,宜先正三河以警天下奸吏。」是時河南、河內太守皆御史大夫杜父兄子弟也,河東太守石丞相子孫也。是時石氏九人為二千石,方盛貴。田仁數上書言之。杜大夫及石氏使人謝,謂田少卿曰:「吾非敢有語言也,原少卿無相誣汙也。」仁已刺三河,三河太守皆下吏誅死。仁還奏事,武帝說,以仁為能不畏彊御,拜仁為丞相司直,威振天下。
qí hòu féng tài zǐ yǒu bīng shì, chéng xiàng zì jiāng bīng, shǐ sī zhí zhǔ chéng mén. sī zhí yǐ wèi tài zǐ gǔ ròu zhī qīn, fù zǐ zhī jiān bù shèn yù jìn, qù zhī zhū líng guò. shì shí wǔ dì zài gān quán, shǐ yù shǐ dài fū bào jūn xià zé chéng xiàng hé wèi zòng tài zǐ, chéng xiàng duì yán shǐ sī zhí bù shǒu chéng mén ér kāi tài zǐ. shàng shū yǐ wén, qǐng bǔ xì sī zhí. sī zhí xià lì, zhū sǐ.
其後逢太子有兵事,丞相自將兵,使司直主城門。司直以為太子骨肉之親,父子之間不甚欲近,去之諸陵過。是時武帝在甘泉,使御史大夫暴君下責丞相「何為縱太子」,丞相對言「使司直部守城門而開太子」。上書以聞,請捕系司直。司直下吏,誅死。
shì shí rèn ān wèi běi jūn shǐ zhě hù jūn, tài zǐ lì chē běi jūn nán mén wài, zhào rèn ān, yǔ jié lìng fā bīng. ān bài shòu jié, rù, bì mén bù chū. wǔ dì wén zhī, yǐ wèi rèn ān wèi xiáng xié, bù fù shì, hé yě? rèn ān chī rǔ běi jūn qián guān xiǎo lì, xiǎo lì shàng shū yán zhī, yǐ wèi shòu tài zǐ jié, yán xìng yǔ wǒ qí xiān hǎo zhě. shū shàng wén, wǔ dì yuē: shì lǎo lì yě, jiàn bīng shì qǐ, yù zuò guān chéng bài, jiàn shèng zhě yù hé cóng zhī, yǒu liǎng xīn. ān yǒu dāng sǐ zhī zuì shén zhòng, wú cháng huó zhī, jīn huái zhà, yǒu bù zhōng zhī xīn. xià ān lì, zhū sǐ.
是時任安為北軍使者護軍,太子立車北軍南門外,召任安,與節令發兵。安拜受節,入,閉門不出。武帝聞之,以為任安為詳邪,不傅事,何也?任安笞辱北軍錢官小吏,小吏上書言之,以為受太子節,言「幸與我其鮮好者」。書上聞,武帝曰:「是老吏也,見兵事起,欲坐觀成敗,見勝者欲合從之,有兩心。安有當死之罪甚眾,吾常活之,今懷詐,有不忠之心。」下安吏,誅死。
fū yuè mǎn zé kuī, wù shèng zé shuāi, tiān dì zhī cháng yě. zhī jìn ér bù zhī tuì, jiǔ chéng fù guì, huò jī wèi suì. gù fàn lǐ zhī qù yuè, cí bù shòu guān wèi, míng chuán hòu shì, wàn suì bù wàng, qǐ kě jí zāi! hòu jìn zhě shèn jiè zhī.
夫月滿則虧,物盛則衰,天地之常也。知進而不知退,久乘富貴,禍積為祟。故范蠡之去越,辭不受官位,名傳後世,萬歲不忘,豈可及哉!後進者慎戒之。
tián shū zhǎng zhě, zhòng yì qīng shēng. zhāng wáng jì xuě, hàn zhōng shì róng. mèng shū jiàn fèi, kàng shuō xiāng míng. àn liáng yǐ lǐ, xiāng lǔ dé qíng. zi rén zuò shì, cì jǔ yǒu shēng.
田叔長者,重義輕生。張王既雪,漢中是榮。孟舒見廢,抗說相明。按梁以禮,相魯得情。子仁坐事,刺舉有聲。