yuán àng zhě, chǔ rén yě, zì sī. fù gù wèi qún dào, xǐ chù ān líng. gāo hòu shí, àng cháng wèi lǚ lù shè rén. jí xiào wén dì jí wèi, àng xiōng kuài rèn àng wèi zhōng láng.
袁盎者,楚人也,字丝。父故为群盗,徙处安陵。高后时,盎尝为吕禄舍人。及孝文帝即位,盎兄哙任盎为中郎。
jiàng hóu wèi chéng xiàng, cháo bà qū chū, yì de shén. shàng lǐ zhī gōng, cháng zì sòng zhī. yuán àng jìn yuē:" bì xià yǐ chéng xiàng hé rú rén?" shàng yuē:" shè jì chén." àng yuē:" jiàng hóu suǒ wèi gōng chén, fēi shè jì chén, shè jì chén zhǔ zài yǔ zài, zhǔ wáng yǔ wáng. fāng lǚ hòu shí, zhū lǚ yòng shì, shàn xiāng wáng, liú shì bù jué rú dài. shì shí jiàng hóu wèi tài wèi, zhǔ bīng bǐng, fú néng zhèng. lǚ hòu bēng, dà chén xiāng yǔ gòng pàn zhū lǚ, tài wèi zhǔ bīng, shì huì qí chéng gōng, suǒ wèi gōng chén, fēi shè jì chén. chéng xiàng rú yǒu jiāo zhǔ sè. bì xià qiān ràng, chén zhǔ shī lǐ, qiè wèi bì xià bù qǔ yě." hòu cháo, shàng yì zhuāng, chéng xiàng yì wèi. yǐ ér jiàng hóu wàng yuán àng yuē:" wú yǔ ér xiōng shàn, jīn ér tíng huǐ wǒ!" àng suì bù xiè.
绛侯为丞相,朝罢趋出,意得甚。上礼之恭,常自送之。袁盎进曰:“陛下以丞相何如人?”上曰:“社稷臣。”盎曰:“绛侯所谓功臣,非社稷臣,社稷臣主在与在,主亡与亡。方吕后时,诸吕用事,擅相王,刘氏不绝如带。是时绛侯为太尉,主兵柄,弗能正。吕后崩,大臣相与共畔诸吕,太尉主兵,適会其成功,所谓功臣,非社稷臣。丞相如有骄主色。陛下谦让,臣主失礼,窃为陛下不取也。”后朝,上益庄,丞相益畏。已而绛侯望袁盎曰:“吾与而兄善,今兒廷毁我!”盎遂不谢。
jí jiàng hóu miǎn xiāng zhī guó, guó rén shàng shū gào yǐ wéi fǎn, zhēng xì qīng shì, zōng shì zhū gōng mò gǎn wéi yán, wéi yuán àng míng jiàng hóu wú zuì. jiàng hóu dé shì, àng pō yǒu lì. jiàng hóu nǎi dà yǔ àng jié jiāo.
及绛侯免相之国,国人上书告以为反,徵系清室,宗室诸公莫敢为言,唯袁盎明绛侯无罪。绛侯得释,盎颇有力。绛侯乃大与盎结交。
huái nán lì wáng cháo, shā pì yáng hóu, jū chǔ jiāo shén. yuán àng jiàn yuē:" zhū hóu dà jiāo bì shēng huàn, kě shì xuē dì." shàng fú yòng. huái nán wáng yì héng. jí jí pú hóu chái wǔ tài zǐ móu fǎn shì jué, zhì, lián huái nán wáng, huái nán wáng zhēng, shàng yīn qiān zhī shǔ, jiàn chē chuán sòng. yuán àng shí wéi zhōng láng jiàng, nǎi jiàn yuē:" bì xià sù jiāo huái nán wáng, fú shāo jìn, yǐ zhì cǐ, jīn yòu bào cuī shé zhī. huái nán wáng wéi rén gāng, rú yǒu yù wù lù háng dào sǐ, bì xià jìng wèi yǐ tiān xià zhī dà fú néng róng, yǒu shā dì zhī míng, nài hé?" shàng fú tīng, suì xíng zhī.
淮南厉王朝,杀辟阳侯,居处骄甚。袁盎谏曰:“诸侯大骄必生患,可適削地。”上弗用。淮南王益横。及棘蒲侯柴武太子谋反事觉,治,连淮南王,淮南王徵,上因迁之蜀,轞车传送。袁盎时为中郎将,乃谏曰:“陛下素骄淮南王,弗稍禁,以至此,今又暴摧折之。淮南王为人刚,如有遇雾露行道死,陛下竟为以天下之大弗能容,有杀弟之名,柰何?”上弗听,遂行之。
huái nán wáng zhì yōng, bìng sǐ, wén, shàng chuò shí, kū shén āi. àng rù, dùn shǒu qǐng zuì. shàng yuē:" yǐ bù yòng gōng yán zhì cǐ." àng yuē:" shàng zì kuān, cǐ wǎng shì, qǐ kě huǐ zāi! qiě bì xià yǒu gāo shì zhī xíng zhě sān, cǐ bù zú yǐ huǐ míng." shàng yuē:" wú gāo shì háng sān zhě hé shì?" àng yuē:" bì xià jū dài shí, tài hòu cháng bìng, sān nián, bì xià bù jiāo jié, bù jiě yī, tāng yào fēi bì xià kǒu suǒ cháng fú jìn. fū zēng shēn yǐ bù yī yóu nán zhī, jīn bì xià qīn yǐ wáng zhě xiū zhī, guò zēng shēn xiào yuǎn yǐ. fū zhū lǚ yòng shì, dà chén zhuān zhì, rán bì xià cóng dài chéng liù chuán chí bù cè zhī yuān, suī bēn yù zhī yǒng bù jí bì xià. bì xià zhì dài dǐ, xī xiàng ràng tiān zǐ wèi zhě zài, nán miàn ràng tiān zǐ wèi zhě sān. fū xǔ yóu yī ràng, ér bì xià wǔ yǐ tiān xià ràng, guò xǔ yóu sì yǐ. qiě bì xià qiān huái nán wáng, yù yǐ kǔ qí zhì, shǐ gǎi guò, yǒu sī wèi bù jǐn, gù bìng sǐ." yú shì shàng nǎi jiě, yuē:" jiāng nài hé?" àng yuē:" huái nán wáng yǒu sān zi, wéi zài bì xià ěr." yú shì wén dì lì qí sān zi jiē wèi wáng. àng yóu cǐ míng zhòng cháo tíng.
淮南王至雍,病死,闻,上辍食,哭甚哀。盎入,顿首请罪。上曰:“以不用公言至此。”盎曰:“上自宽,此往事,岂可悔哉!且陛下有高世之行者三,此不足以毁名。”上曰:“吾高世行三者何事?”盎曰:“陛下居代时,太后尝病,三年,陛下不交睫,不解衣,汤药非陛下口所尝弗进。夫曾参以布衣犹难之,今陛下亲以王者脩之,过曾参孝远矣。夫诸吕用事,大臣专制,然陛下从代乘六传驰不测之渊,虽贲育之勇不及陛下。陛下至代邸,西向让天子位者再,南面让天子位者三。夫许由一让,而陛下五以天下让,过许由四矣。且陛下迁淮南王,欲以苦其志,使改过,有司卫不谨,故病死。”於是上乃解,曰:“将柰何?”盎曰:“淮南王有三子,唯在陛下耳。”於是文帝立其三子皆为王。盎由此名重朝廷。
yuán àng cháng yǐn dà tǐ kāng kǎi. huàn zhě zhào tóng yǐ shù xìng, cháng hài yuán àng, yuán àng huàn zhī. àng xiōng zi zhǒng wèi cháng shì qí, chí jié jiā chéng, shuō àng yuē:" jūn yǔ dòu, tíng rǔ zhī, shǐ qí huǐ bù yòng." xiào wén dì chū, zhào tóng cān chéng, yuán àng fú chē qián yuē:" chén wén tiān zǐ suǒ yǔ gòng liù chǐ yú zhě, jiē tiān xià háo yīng. jīn hàn suī fá rén, bì xià dú nài hé yǔ dāo jù yú rén zài!" yú shì shàng xiào, xià zhào tóng. zhào tóng qì xià chē.
袁盎常引大体慷慨。宦者赵同以数幸,常害袁盎,袁盎患之。盎兄子种为常侍骑,持节夹乘,说盎曰:“君与斗,廷辱之,使其毁不用。”孝文帝出,赵同参乘,袁盎伏车前曰:“臣闻天子所与共六尺舆者,皆天下豪英。今汉虽乏人,陛下独奈何与刀锯馀人载!”於是上笑,下赵同。赵同泣下车。
wén dì cóng bà líng shàng, yù xī chí xià jùn bǎn. yuán àng qí, bìng chē lǎn pèi. shàng yuē:" jiāng jūn qiè xié?" àng yuē:" chén wén qiān jīn zhī zǐ zuò bù chuí táng, bǎi jīn zhī zǐ bù qí héng, shèng zhǔ bù chéng wēi ér jiǎo xìng. jīn bì xià chěng liù fēi, chí xià jùn shān, rú yǒu mǎ jīng chē bài, bì xià zòng zì qīng, nài gāo miào tài hòu hé?" shàng nǎi zhǐ.
文帝从霸陵上,欲西驰下峻阪。袁盎骑,并车揽辔。上曰:“将军怯邪?”盎曰:“臣闻千金之子坐不垂堂,百金之子不骑衡,圣主不乘危而徼幸。今陛下骋六騑,驰下峻山,如有马惊车败,陛下纵自轻,柰高庙、太后何?”上乃止。
shàng xìng shàng lín, huáng hòu shèn fū rén cóng. qí zài jìn zhōng, cháng tóng xí zuò. jí zuò, láng shǔ zhǎng bù xí, yuán àng yǐn què shèn fū rén zuò. shèn fū rén nù, bù kěn zuò. shàng yì nù, qǐ, rù jìn zhōng. àng yīn qián shuō yuē:" chén wén zūn bēi yǒu xù zé shàng xià hé. jīn bì xià jì yǐ lì hòu, shèn fū rén nǎi qiè, qiè zhǔ qǐ kě yǔ tóng zuò zāi! shì suǒ yǐ shī zūn bēi yǐ. qiě bì xià xìng zhī, jí hòu cì zhī. bì xià suǒ yǐ wéi shèn fū rén, shì suǒ yǐ huò zhī. bì xià dú bú jiàn' rén zhì' hū?" yú shì shàng nǎi shuō, zhào yǔ shèn fū rén. shèn fū rén cì àng jīn wǔ shí jīn.
上幸上林,皇后、慎夫人从。其在禁中,常同席坐。及坐,郎署长布席,袁盎引卻慎夫人坐。慎夫人怒,不肯坐。上亦怒,起,入禁中。盎因前说曰:“臣闻尊卑有序则上下和。今陛下既已立后,慎夫人乃妾,妾主岂可与同坐哉!適所以失尊卑矣。且陛下幸之,即厚赐之。陛下所以为慎夫人,適所以祸之。陛下独不见‘人彘’乎?”於是上乃说,召语慎夫人。慎夫人赐盎金五十斤。
rán yuán àng yì yǐ shù zhí jiàn, bù dé jiǔ jū zhōng, diào wèi lǒng xī dū wèi. rén ài shì zú, shì zú jiē zhēng wèi sǐ. qiān wèi qí xiāng. xǐ wèi wú xiāng, cí xíng, zhǒng wèi àng yuē:" wú wáng jiāo rì jiǔ, guó duō jiān. jīn gǒu yù hé zhì, bǐ bù shàng shū gào jūn, jí lì jiàn cì jūn yǐ. nán fāng bēi shī, jūn néng rì yǐn, wú hé, shí shuō wáng yuē wú fǎn ér yǐ. rú cǐ xìng de tuō." àng yòng zhǒng zhī jì, wú wáng hòu yù àng.
然袁盎亦以数直谏,不得久居中,调为陇西都尉。仁爱士卒,士卒皆争为死。迁为齐相。徙为吴相,辞行,种谓盎曰:“吴王骄日久,国多奸。今苟欲劾治,彼不上书告君,即利剑刺君矣。南方卑湿,君能日饮,毋何,时说王曰毋反而已。如此幸得脱。”盎用种之计,吴王厚遇盎。
àng gào guī, dào féng chéng xiàng shēn tú jiā, xià chē bài yè, chéng xiàng cóng chē shàng xiè yuán àng. yuán àng hái, kuì qí lì, nǎi zhī chéng xiàng shě shàng yè, qiú jiàn chéng xiàng. chéng xiàng liáng jiǔ ér jiàn zhī. àng yīn guì yuē:" yuán qǐng jiān." chéng xiàng yuē:" shǐ jūn suǒ yán gōng shì, zhī cáo yǔ zhǎng shǐ yuàn yì, wú qiě zòu zhī jí sī xié, wú bù shòu sī yǔ." yuán àng jí guì shuō yuē:" jūn wèi chéng xiàng, zì dù shú yǔ chén píng jiàng hóu?" chéng xiàng yuē:" wú bù rú." yuán àng yuē:" shàn, jūn jí zì wèi bù rú. fū chén píng jiàng hóu fǔ yì gāo dì, dìng tiān xià, wèi jiàng xiàng, ér zhū zhū lǚ, cún liú shì jūn nǎi wèi cái guān jué zhāng, qiān wèi duì lǜ, jī gōng zhì huái yáng shǒu, fēi yǒu qí jì gōng chéng yě zhàn zhī gōng. qiě bì xià cóng dài lái, měi cháo, láng guān shàng shū shū, wèi cháng bù zhǐ niǎn shòu qí yán, yán bù kě yòng zhì zhī, yán kě shòu cǎi zhī, wèi cháng bù chēng shàn. hé yě? zé yù yǐ zhì tiān xià xián shì dài fū. shàng rì wén suǒ bù wén, míng suǒ bù zhī, rì yì shèng zhì jūn jīn zì bì qián tiān xià zhī kǒu ér rì yì yú. fū yǐ shèng zhǔ zé yú xiāng, jūn shòu huò bù jiǔ yǐ." chéng xiàng nǎi zài bài yuē:" jiā bǐ yě rén, nǎi bù zhī, jiāng jūn xìng jiào." yǐn rù yǔ zuò, wèi shàng kè.
盎告归,道逢丞相申屠嘉,下车拜谒,丞相从车上谢袁盎。袁盎还,愧其吏,乃之丞相舍上谒,求见丞相。丞相良久而见之。盎因跪曰:“原请间。”丞相曰:“使君所言公事,之曹与长史掾议,吾且奏之;即私邪,吾不受私语。”袁盎即跪说曰:“君为丞相,自度孰与陈平、绛侯?”丞相曰:“吾不如。”袁盎曰:“善,君即自谓不如。夫陈平、绛侯辅翼高帝,定天下,为将相,而诛诸吕,存刘氏;君乃为材官蹶张,迁为队率,积功至淮阳守,非有奇计攻城野战之功。且陛下从代来,每朝,郎官上书疏,未尝不止辇受其言,言不可用置之,言可受采之,未尝不称善。何也?则欲以致天下贤士大夫。上日闻所不闻,明所不知,日益圣智;君今自闭钳天下之口而日益愚。夫以圣主责愚相,君受祸不久矣。”丞相乃再拜曰:“嘉鄙野人,乃不知,将军幸教。”引入与坐,为上客。
àng sù bù hǎo cháo cuò, cháo cuò suǒ jū zuò, àng qù àng zuò, cuò yì qù: liǎng rén wèi cháng tóng táng yǔ. jí xiào wén dì bēng, xiào jǐng dì jí wèi, cháo cuò wèi yù shǐ dài fū, shǐ lì àn yuán àng shòu wú wáng cái wù, dǐ zuì, zhào shè yǐ wéi shù rén.
盎素不好晁错,晁错所居坐,盎去;盎坐,错亦去:两人未尝同堂语。及孝文帝崩,孝景帝即位,晁错为御史大夫,使吏案袁盎受吴王财物,抵罪,诏赦以为庶人。
wú chǔ fǎn, wén, cháo cuò wèi chéng shǐ yuē:" fū yuán àng duō shòu wú wáng jīn qián, zhuān wèi bì nì, yán bù fǎn. jīn guǒ fǎn, yù qǐng zhì àng yí zhī jì móu." chéng shǐ yuē:" shì wèi fā, zhì zhī yǒu jué. jīn bīng xī xiāng, zhì zhī hé yì! qiě yuán àng bù yí yǒu móu." cháo cuò yóu yǔ wèi jué. rén yǒu gào yuán àng zhě, yuán àng kǒng, yè jiàn dòu yīng, wèi yán wú suǒ yǐ fǎn zhě, yuán zhì shàng qián kǒu duì zhuàng. dòu yīng rù yán shàng, shàng nǎi zhào yuán àng rù jiàn. cháo cuò zài qián, jí àng qǐng pì rén cì jiān, cuò qù, gù hèn shén. yuán àng jù yán wú suǒ yǐ fǎn zhuàng, yǐ cuò gù, dú jí zhǎn cuò yǐ xiè wú, wú bīng nǎi kě bà. qí yǔ jù zài wú shì zhōng. shǐ yuán àng wèi tài cháng, dòu yīng wèi dà jiàng jūn. liǎng rén sù xiāng yǔ shàn. dǎi wú fǎn. zhū líng zhǎng zhě cháng ān zhōng xián dài fū zhēng fù liǎng rén, chē suí zhě rì shù bǎi chéng.
吴楚反,闻,晁错谓丞史曰:“夫袁盎多受吴王金钱,专为蔽匿,言不反。今果反,欲请治盎宜知计谋。”丞史曰:“事未发,治之有绝。今兵西乡,治之何益!且袁盎不宜有谋。”晁错犹与未决。人有告袁盎者,袁盎恐,夜见窦婴,为言吴所以反者,原至上前口对状。窦婴入言上,上乃召袁盎入见。晁错在前,及盎请辟人赐间,错去,固恨甚。袁盎具言吴所以反状,以错故,独急斩错以谢吴,吴兵乃可罢。其语具在吴事中。使袁盎为太常,窦婴为大将军。两人素相与善。逮吴反。诸陵长者长安中贤大夫争附两人,车随者日数百乘。
jí cháo cuò yǐ zhū, yuán àng yǐ tài cháng shǐ wú. wú wáng yù shǐ jiāng, bù kěn. yù shā zhī, shǐ yī dū wèi yǐ wǔ bǎi rén wéi shǒu àng jūn zhōng. yuán àng zì qí wèi wú xiāng shí, yǒu cóng shǐ cháng dào ài àng shì ér, àng zhī zhī, fú xiè, yù zhī rú gù. rén yǒu gào cóng shǐ, yán" jūn zhī ěr yǔ shì zhě tōng", nǎi wáng guī. yuán àng qū zì zhuī zhī, suì yǐ shì zhě cì zhī, fù wèi cóng shǐ. jí yuán àng shǐ wú jiàn shǒu, cóng shǐ shì wèi shǒu àng xiào wèi sī mǎ, nǎi xī yǐ qí zhuāng jī zhì èr shí chún láo, huì tiān hán, shì zú jī kě, yǐn jiǔ zuì, xī nán zōu zú jiē wò, sī mǎ yè yǐn yuán àng qǐ, yuē:" jūn kě yǐ qù yǐ, wú wáng qī dàn rì zhǎn jūn." àng fú xìn, yuē:" gōng hé wéi zhě?" sī mǎ yuē:" chén gù wèi cóng shǐ dào jūn shì ér zhě." àng nǎi jīng xiè yuē" gōng xìng yǒu qīn, wú bù zú yǐ lèi gōng." sī mǎ yuē:" jūn dì qù, chén yì qiě wáng, pì wú qīn, jūn hé huàn!" nǎi yǐ dāo jué zhāng, dào cóng zuì zú suì chū. sī mǎ yǔ fēn bèi, yuán àng jiě jié máo huái zhī, zhàng, bù xíng qī bā lǐ, míng, jiàn liáng qí, qí chí qù, suì guī bào.
及晁错已诛,袁盎以太常使吴。吴王欲使将,不肯。欲杀之,使一都尉以五百人围守盎军中。袁盎自其为吴相时,有从史尝盗爱盎侍兒,盎知之,弗泄,遇之如故。人有告从史,言“君知尔与侍者通”,乃亡归。袁盎驱自追之,遂以侍者赐之,复为从史。及袁盎使吴见守,从史適为守盎校尉司马,乃悉以其装赍置二石醇醪,会天寒,士卒饥渴,饮酒醉,西南陬卒皆卧,司马夜引袁盎起,曰:“君可以去矣,吴王期旦日斩君。”盎弗信,曰:“公何为者?”司马曰:“臣故为从史盗君侍兒者。”盎乃惊谢曰;“公幸有亲,吾不足以累公。”司马曰:“君弟去,臣亦且亡,辟吾亲,君何患!”乃以刀决张,道从醉卒隧出。司马与分背,袁盎解节毛怀之,杖,步行七八里,明,见梁骑,骑驰去,遂归报。
wú chǔ yǐ pò, shàng gèng yǐ yuán wáng zǐ píng lù hóu lǐ wèi chǔ wáng, yuán àng wèi chǔ xiāng. cháng shàng shū yǒu suǒ yán, bù yòng. yuán àng bìng miǎn jū jiā, yǔ lǘ lǐ fú shěn, xiāng suí háng, dòu jī zǒu gǒu. luò yáng jù mèng cháng guò yuán àng, àng shàn dài zhī. ān líng fù rén yǒu wèi àng yuē:" wú wén jù mèng bó tú, jiāng jūn hé zì tōng zhī?" àng yuē:" jù mèng suī bó tú, rán mǔ sǐ, kè sòng zàng chē qiān yú chéng, cǐ yì yǒu guò rén zhě. qiě huǎn jí rén suǒ yǒu. fū yī dàn yǒu jí kòu mén, bù yǐ qīn wèi jiě, bù yǐ cún wáng wèi cí, tiān xià suǒ wàng zhě, dú jì xīn jù mèng ěr. jīn gōng cháng cóng shù qí, yī dàn yǒu huǎn jí, níng zú shì hū!" mà fù rén, fú yǔ tōng. zhū gōng wén zhī, jiē duō yuán àng.
吴楚已破,上更以元王子平陆侯礼为楚王,袁盎为楚相。尝上书有所言,不用。袁盎病免居家,与闾里浮沈,相随行,斗鸡走狗。雒阳剧孟尝过袁盎,盎善待之。安陵富人有谓盎曰:“吾闻剧孟博徒,将军何自通之?”盎曰:“剧孟虽博徒,然母死,客送葬车千馀乘,此亦有过人者。且缓急人所有。夫一旦有急叩门,不以亲为解,不以存亡为辞,天下所望者,独季心、剧孟耳。今公常从数骑,一旦有缓急,宁足恃乎!”骂富人,弗与通。诸公闻之,皆多袁盎。
yuán àng suī jiā jū, jǐng dì shí shí shǐ rén wèn chóu cè. liáng wáng yù qiú wèi sì, yuán àng jìn shuō, qí hòu yǔ sè. liáng wáng yǐ cǐ yuàn àng, céng shǐ rén cì àng. cì zhě zhì guān zhōng, wèn yuán àng, zhū jūn yù zhī jiē bù róng kǒu. nǎi jiàn yuán àng yuē:" chén shòu liáng wáng jīn lái cì jūn, jūn zhǎng zhě, bù rěn cì jūn. rán hòu cì jūn zhě shí yú cáo, bèi zhī!" yuán àng xīn bù lè, jiā yòu duō guài, nǎi zhī bàng shēng suǒ wèn zhàn. hái, liáng cì kè hòu cáo bèi guǒ zhē cì shā àng ān líng guō mén wài.
袁盎虽家居,景帝时时使人问筹策。梁王欲求为嗣,袁盎进说,其後语塞。梁王以此怨盎,曾使人刺盎。刺者至关中,问袁盎,诸君誉之皆不容口。乃见袁盎曰:“臣受梁王金来刺君,君长者,不忍刺君。然後刺君者十馀曹,备之!”袁盎心不乐,家又多怪,乃之棓生所问占。还,梁刺客後曹辈果遮刺杀盎安陵郭门外。
cháo cuò zhě, yǐng chuān rén yě. xué shēn shāng xíng míng yú zhǐ zhāng huī xiān suǒ, yǔ luò yáng sòng mèng jí liú lǐ tóng shī. yǐ wén xué wèi tài cháng zhǎng gù.
晁错者,颍川人也。学申商刑名於轵张恢先所,与雒阳宋孟及刘礼同师。以文学为太常掌故。
cuò wéi rén lǚ zhí kè shēn. xiào wén dì shí, tiān xià wú zhì shàng shū zhě, dú wén jǐ nán fú shēng gù qín bó shì, zhì shàng shū, nián jiǔ shí yú, lǎo bù kě zhēng, nǎi zhào tài cháng shǐ rén wǎng shòu zhī. tài cháng qiǎn cuò shòu shàng shū fú shēng suǒ. hái, yīn shàng pián yí shì, yǐ shū chēng shuō. zhào yǐ wéi tài zǐ shè rén mén dài fū jiā lìng. yǐ qí biàn de xìng tài zǐ, tài zǐ jiā hào yuē" zhì náng". shù shàng shū xiào wén shí, yán xuē zhū hóu shì, jí fǎ lìng kě gēng dìng zhě. shū shù shí shàng, xiào wén bù tīng, rán qí qí cái, qiān wèi zhōng dài fū. dàng shì shí, tài zǐ shàn cuò jì cè, yuán àng zhū dà gōng chén duō bù hǎo cuò.
错为人穞直刻深。孝文帝时,天下无治尚书者,独闻济南伏生故秦博士,治尚书,年九十馀,老不可徵,乃诏太常使人往受之。太常遣错受尚书伏生所。还,因上便宜事,以书称说。诏以为太子舍人、门大夫、家令。以其辩得幸太子,太子家号曰“智囊”。数上书孝文时,言削诸侯事,及法令可更定者。书数十上,孝文不听,然奇其材,迁为中大夫。当是时,太子善错计策,袁盎诸大功臣多不好错。
jǐng dì jí wèi, yǐ cuò wèi nèi shǐ. cuò cháng shù qǐng jiān yán shì, zhé tīng, chǒng xìng qīng jiǔ qīng, fǎ lìng duō suǒ gēng dìng. chéng xiàng shēn tú jiā xīn fú biàn, lì wèi yǒu yǐ shāng. nèi shǐ fǔ jū tài shàng miào ruán zhōng, mén dōng chū, bù biàn, cuò nǎi chuān liǎng mén nán chū, záo miào ruán yuán. chéng xiàng jiā wén, dà nù, yù yīn cǐ guò wèi zòu qǐng zhū cuò. cuò wén zhī, jí yè qǐng jiān, jù wèi shàng yán zhī. chéng xiàng zòu shì, yīn yán cuò shàn záo miào yuán wèi mén, qǐng xià tíng wèi zhū. shàng yuē:" cǐ fēi miào yuán, nǎi ruán zhōng yuán, bù zhì yú fǎ." chéng xiàng xiè. bà cháo, nù wèi zhǎng shǐ yuē:" wú dāng xiān zhǎn yǐ wén, nǎi xiān qǐng, wèi ér suǒ mài, gù wù." chéng xiàng suì fā bìng sǐ. cuò yǐ cǐ yù guì.
景帝即位,以错为内史。错常数请间言事,辄听,宠幸倾九卿,法令多所更定。丞相申屠嘉心弗便,力未有以伤。内史府居太上庙壖中,门东出,不便,错乃穿两门南出,凿庙壖垣。丞相嘉闻,大怒,欲因此过为奏请诛错。错闻之,即夜请间,具为上言之。丞相奏事,因言错擅凿庙垣为门,请下廷尉诛。上曰:“此非庙垣,乃壖中垣,不致於法。”丞相谢。罢朝,怒谓长史曰:“吾当先斩以闻,乃先请,为兒所卖,固误。”丞相遂发病死。错以此愈贵。
qiān wèi yù shǐ dài fū, qǐng zhū hóu zhī zuì guò, xuē qí dì, shōu qí zhī jùn. zòu shàng, shàng lìng gōng qīng liè hóu zōng shì jí yì, mò gǎn nán, dú dòu yīng zhēng zhī, yóu cǐ yǔ cuò yǒu què. cuò suǒ gèng lìng sān shí zhāng, zhū hóu jiē xuān huá jí cháo cuò. cuò fù wén zhī, cóng yǐng chuān lái, wèi cuò yuē:" shàng chū jí wèi, gōng wéi zhèng yòng shì, qīn xuē zhū hóu, bié shū rén gǔ ròu, rén kǒu yì duō yuàn gōng zhě, hé yě?" cháo cuò yuē:" gù yě. bù rú cǐ, tiān zǐ bù zūn, zōng miào bù ān." cuò fù yuē:" liú shì ān yǐ, ér cháo shì wēi yǐ, wú qù gōng guī yǐ!" suì yǐn yào sǐ, yuē:" wú bù rěn jiàn huò jí wú shēn." sǐ shí yú rì, wú chǔ qī guó guǒ fǎn, yǐ zhū cuò wéi míng. jí dòu yīng yuán àng jìn shuō, shàng lìng cháo cuò yī cháo yī zhǎn dōng shì.
迁为御史大夫,请诸侯之罪过,削其地,收其枝郡。奏上,上令公卿列侯宗室集议,莫敢难,独窦婴争之,由此与错有卻。错所更令三十章,诸侯皆諠譁疾晁错。错父闻之,从颍川来,谓错曰:“上初即位,公为政用事,侵削诸侯,别疏人骨肉,人口议多怨公者,何也?”晁错曰:“固也。不如此,天子不尊,宗庙不安。”错父曰:“刘氏安矣,而晁氏危矣,吾去公归矣!”遂饮药死,曰:“吾不忍见祸及吾身。”死十馀日,吴楚七国果反,以诛错为名。及窦婴、袁盎进说,上令晁错衣朝衣斩东市。
cháo cuò yǐ sǐ, yè zhě pú yè dèng gōng wèi xiào wèi, jī wú chǔ jūn wèi jiāng. hái, shàng shū yán jūn shì, yè jiàn shàng. shàng wèn yuē:" dào jūn suǒ lái, wén cháo cuò sǐ, wú chǔ bà bù?" dèng gōng yuē:" wú wáng wèi fǎn shù shí nián yǐ, fā nù xuē dì, yǐ zhū cuò wéi míng, qí yì fēi zài cuò yě. qiě chén kǒng tiān xià zhī shì jìn kǒu, bù gǎn fù yán yě!" shàng yuē:" hé zāi?" dèng gōng yuē:" fū cháo cuò huàn zhū hóu jiàng dà bù kě zhì, gù qǐng xuē dì yǐ zūn jīng shī, wàn shì zhī lì yě. jì huà shǐ xíng, zú shòu dà lù, nèi dù zhōng chén zhī kǒu, wài wèi zhū hóu bào chóu, chén qiè wèi bì xià bù qǔ yě." yú shì jǐng dì mò rán liáng jiǔ, yuē:" gōng yán shàn, wú yì hèn zhī." nǎi bài dèng gōng wèi chéng yáng zhōng wèi.
晁错已死,谒者仆射邓公为校尉,击吴楚军为将。还,上书言军事,谒见上。上问曰:“道军所来,闻晁错死,吴楚罢不?”邓公曰:“吴王为反数十年矣,发怒削地,以诛错为名,其意非在错也。且臣恐天下之士噤口,不敢复言也!”上曰:“何哉?”邓公曰:“夫晁错患诸侯彊大不可制,故请削地以尊京师,万世之利也。计画始行,卒受大戮,内杜忠臣之口,外为诸侯报仇,臣窃为陛下不取也。”於是景帝默然良久,曰:“公言善,吾亦恨之。”乃拜邓公为城阳中尉。
dèng gōng, chéng gù rén yě, duō qí jì. jiàn yuán zhōng, shàng zhāo xián liáng, gōng qīng yán dèng gōng, shí dèng gōng miǎn, qǐ jiā wèi jiǔ qīng. yī nián, fù xiè bìng miǎn guī. qí zi zhāng yǐ xiū huáng lǎo yán xiǎn yú zhū gōng jiān.
邓公,成固人也,多奇计。建元中,上招贤良,公卿言邓公,时邓公免,起家为九卿。一年,复谢病免归。其子章以脩黄老言显於诸公间。
tài shǐ gōng yuē: yuán àng suī bù hào xué, yì shàn fù huì, rén xīn wèi zhì, yǐn yì kāng kǎi. zāo xiào wén chū lì, zī shì féng shì. shí yǐ biàn yì, jí wú chǔ yī shuō, shuō suī xíng zāi, rán fù bù suí. hǎo shēng jīn xián, jìng yǐ míng bài. cháo cuò wèi jiā lìng shí, shù yán shì bù yòng hòu shàn quán, duō suǒ biàn gēng. zhū hóu fā nàn, bù jí kuāng jiù, yù bào sī chóu, fǎn yǐ wáng qū. yǔ yuē" biàn gǔ luàn cháng, bù sǐ zé wáng", qǐ cuò děng wèi xié!
太史公曰:袁盎虽不好学,亦善傅会,仁心为质,引义慷慨。遭孝文初立,资適逢世。时以变易,及吴楚一说,说虽行哉,然复不遂。好声矜贤,竟以名败。晁错为家令时,数言事不用;後擅权,多所变更。诸侯发难,不急匡救,欲报私雠,反以亡躯。语曰“变古乱常,不死则亡”,岂错等谓邪!
yuán sī gōng zhí, yì duō fù huì. lǎn pèi jiàn zhòng, què xí yì lài. cháo cuò jiàn cè, lǚ chén lì hài. zūn zhǔ bēi chén, jiā wēi guó tài. bēi bǐ èr zi, míng lì shēn bài!
袁丝公直,亦多附会。揽辔见重,卻席翳赖。晁错建策,屡陈利害。尊主卑臣,家危国泰。悲彼二子,名立身败!