zì gǔ dì wáng biān shù wén jí, wài piān yán zhī bèi yǐ. gǔ wǎng jīn lái, zhì wén dì biàn, zhū shǐ zhī zuò, bù héng jué tǐ. què ér wèi lùn, qí liú yǒu liù: yī yuē shàng shū jiā, èr yuē chūn qiū jiā, sān yuē zuǒ zhuàn jiā, sì yuē guó yǔ jiā, wǔ yuē shǐ jì jiā, liù yuē hàn shū jiā. jīn lüè chén qí yì, liè zhī yú hòu.
自古帝王编述文籍,《外篇》言之备矣。古往今来,质文递变,诸史之作,不恒厥体。榷而为论,其流有六:一曰《尚书》家,二曰《春秋》家,三曰《左传》家,四曰《国语》家,五曰《史记》家,六曰《汉书》家。今略陈其义,列之于后。
shàng shū jiā zhě, qí xiān chū yú tài gǔ. yì yuē:" hé chū tú, luò chū shū, shèng rén zé zhī." gù zhī shū zhī suǒ qǐ yuǎn yǐ.
《尚书》家者,其先出于太古。《易》曰:“河出《图》,洛出《书》,圣人则之。”故知《书》之所起远矣。
zhì kǒng zǐ guān shū yú zhōu shì, dé yú xià shāng zhōu sì dài zhī diǎn, nǎi shān qí shàn zhě, dìng wèi shàng shū bǎi piān. kǒng ān guó yuē:" yǐ qí shàng gǔ zhī shū, wèi zhī shàng shū." shàng shū xuán jī qián yuē:" shàng zhě, shàng yě. shàng tiān chuí wén xiàng, bù jié dù, rú tiān xíng yě." wáng sù yuē:" shàng suǒ yán, xià wèi shǐ suǒ shū, gù yuē shàng shū yě."
至孔子观书于周室,得虞、夏、商、周四代之典,乃删其善者,定为《尚书》百篇。孔安国曰:“以其上古之书,谓之《尚书》。”《尚书璇玑钤》曰:”尚者,上也。上天垂文象,布节度,如天行也。”王肃曰:“上所言,下为史所书,故曰《尚书》也。”
tuī cǐ sān shuō, qí yì bù tóng. gài shū zhī suǒ zhǔ, běn yú hào lìng, suǒ yǐ xuān wáng dào zhī zhèng yì, fā huà yán yú chén xià, gù qí suǒ zài, jiē diǎn mó xùn gào shì mìng zhī wén. zhì rú yáo shùn èr diǎn, zhí xù rén shì, yǔ gòng yī piān, wéi yán dì lǐ, hóng fàn zǒng shù zāi xiáng, gù mìng dōu chén sāng lǐ, zī yì wèi lì bù chún zhě yě.
推此三说,其义不同。盖《书》之所主,本于号令,所以宣王道之正义,发话言于臣下,故其所载,皆典、谟、训、诰、誓、命之文。至如《尧》、《舜》二典,直序人事,《禹贡》一篇,唯言地理,《洪范》总述灾祥,《顾命》都陈丧礼,兹亦为例不纯者也。
yòu yǒu zhōu shū zhě, yǔ shàng shū xiāng lèi, jí kǒng shì kān yuē bǎi piān zhī wài, fán wèi qī shí yī zhāng. shàng zì wén wǔ, xià zhōng líng jǐng. shén yǒu míng yǔn dǔ chéng, diǎn yǎ gāo yì shí yì yǒu qiǎn mò héng shuō, zǐ huì xiāng cān, dài shì hòu zhī hào shì zhě suǒ zēng yì yě. zhì ruò zhí fāng zhī yán, yǔ zhōu guān wú yì shí xùn zhī shuō, bǐ yuè lìng duō tóng. sī bǎi wáng zhī zhèng shū, wǔ jīng zhī bié lù zhě yě.
又有《周书》者,与《尚书》相类,即孔氏刊约百篇之外,凡为七十一章。上自文、武,下终灵、景。甚有明允笃诚,典雅高义;时亦有浅末恒说,滓秽相参,殆似后之好事者所增益也。至若《职方》之言,与《周官》无异;《时训》之说,比《月令》多同。斯百王之正书,《五经》之别录者也。
zì zōng zhōu jì yǔn, shū tǐ suì fèi, qì hū hàn wèi, wú néng jì zhě. zhì jìn guǎng líng xiāng lǔ guó kǒng yǎn, yǐ wéi guó shǐ suǒ yǐ biǎo yán xíng, zhāo fǎ shì, zhì yú rén lǐ cháng shì, bù zú bèi liè. nǎi shān hàn wèi zhū shǐ, qǔ qí měi cí diǎn yán, zú wèi guī jìng zhě, dìng yǐ piān dì, zuǎn chéng yī jiā. yóu shì yǒu hàn shàng shū hòu hàn shàng shū hàn wèi shàng shū, fán wèi èr shí liù juǎn. zhì suí mì shū jiān tài yuán wáng shào, yòu lù kāi huáng rén shòu shí shì, biān ér cì zhī, yǐ lèi xiāng cóng, gè wèi qí mù, lēi chéng suí shū bā shí juǎn. xún qí yì lì, jiē zhǔn shàng shū.
自宗周既殒,《书》体遂废,迄乎汉、魏,无能继者。至晋广陵相鲁国孔衍,以为国史所以表言行,昭法式,至于人理常事,不足备列。乃删汉、魏诸史,取其美词典言,足为龟镜者,定以篇第,纂成一家。由是有《汉尚书》、《后汉尚书》、《汉魏尚书》,凡为二十六卷。至隋秘书监太原王劭,又录开皇、仁寿时事,编而次之,以类相从,各为其目,勒成《隋书》八十卷。寻其义例,皆准《尚书》。
yuán fū shàng shū zhī suǒ jì yě, ruò jūn chén xiāng duì, cí zhǐ kě chēng, zé yī shí zhī yán, lèi piān xián zài. rú yán wú zú jì, yǔ wú kě shù, ruò cǐ gù shì, suī yǒu tuō lüè, ér guān zhě bù yǐ wéi fēi. yuán dǎi zhōng yè, wén jí dà bèi, bì jiǎn jié jīn wén, mō nǐ gǔ fǎ, shì fēi gǎi zhé, lǐ shè shǒu zhū. gù shū yuán suǒ zhuàn hàn wèi děng shū, bù xíng yú dài yě. ruò nǎi dì wáng wú jì, gōng qīng quē chuán, zé nián yuè shī xù, jué lǐ nán xiáng, sī bìng xī zhī suǒ hū, ér jīn zhī suǒ yào. rú jūn mào suí shū, suī yù zǔ shù shāng zhōu, xiàn zhāng yú xià, guān qí suǒ shù, nǎi shì kǒng zǐ jiā yǔ lín chuān shì shuō, wèi huà hǔ bù chéng, fǎn lèi quǎn yě. gù qí shū shòu chī dāng dài, liáng yǒu yǐ yān. chūn qiū jiā zhě, qí xiān chū yú sān dài. àn jí zhǒng suǒ yǔ tài dīng shí shì, qiě wèi xià yīn chūn qiū. kǒng zǐ yuē:" shū jì tōng zhī yuǎn, shū jiào yě."" zhǔ cí bǐ shì, chūn qiū zhī jiào yě." zhī chūn qiū shǐ zuò, yǔ shàng shū tóng shí.
原夫《尚书》之所记也,若君臣相对,词旨可称,则一时之言,累篇咸载。如言无足纪,语无可述,若此故事,虽有脱略,而观者不以为非。爰逮中叶,文籍大备,必剪截今文,摸拟古法,事非改辙,理涉守株。故舒元所撰《汉》、《魏》等书,不行于代也。若乃帝王无纪,公卿缺传,则年月失序,爵里难详,斯并昔之所忽,而今之所要。如君懋《隋书》,虽欲祖述商、周,宪章虞、夏,观其所述,乃似《孔子家语》、临川《世说》,谓画虎不成,反类犬也。故其书受嗤当代,良有以焉。《春秋》家者,其先出于三代。案《汲冢琐语》太丁时事,且为《夏殷春秋》。孔子曰:“疏记通知远,《书》教也。”“属辞比事,《春秋》之教也。”知《春秋》始作,与《尚书》同时。
suǒ yǔ yòu yǒu jìn chūn qiū, jì xiàn gōng shí qī nián shì. guó yǔ yún: jìn yáng shé xī xí yú chūn qiū, dào gōng shǐ chuán qí tài zǐ. zuǒ zhuàn zhāo èr nián, jìn hán xuān zi lái pìn, jiàn lǔ chūn qiū yuē:" zhōu lǐ jǐn zài lǔ yǐ." sī zé chūn qiū zhī mù, shì fěi yī jiā. zhì yú yǐn mò wú wén zhě, bù kě shèng zài. yòu àn zhú shū jì nián, qí suǒ jì shì jiē yǔ lǔ chūn qiū tóng. mèng zǐ yuē:" jìn wèi zhī chéng, chǔ wèi zhī táo wù, ér lǔ wèi zhī chūn qiū, qí shí yī yě." rán zé chéng yǔ jì nián wù, qí jiē chūn qiū zhī bié míng zhě hū! gù mò zǐ yuē:" wú jiàn bǎi guó chūn qiū", gài jiē zhǐ cǐ yě.
《琐语》又有《晋春秋》,记献公十七年事。《国语》云:晋羊舌肸习于春秋,悼公使传其太子。《左传》昭二年,晋韩宣子来聘,见《鲁春秋》曰:“周礼尽在鲁矣。”斯则春秋之目,事匪一家。至于隐没无闻者,不可胜载。又案《竹书纪年》,其所纪事皆与《鲁春秋》同。孟子曰:“晋谓之乘,楚谓之梼杌,而鲁谓之春秋,其实一也。”然则乘与纪年、杌,其皆春秋之别名者乎!故《墨子》曰:“吾见百国春秋”,盖皆指此也。
dǎi zhòng ní zhī xiū chūn qiū yě, nǎi guān zhōu lǐ zhī jiù fǎ, zūn lǔ shǐ zhī yí wén jù xíng shì, réng rén dào jiù bài yǐ míng fá, yīn xìng yǐ lì gōng jià rì yuè ér dìng lì shǔ, jí cháo pìn ér zhèng lǐ yuè wēi wǎn qí shuō, zhì huì qí wén wèi bù kān zhī yán, zhe jiāng lái zhī fǎ, gù néng mí lì qiān zǎi, ér qí shū dú xíng.
逮仲尼之修《春秋》也,乃观周礼之旧法,遵鲁史之遗文;据行事,仍人道;就败以明罚,因兴以立功;假日月而定历数,藉朝聘而正礼乐;微婉其说,志晦其文;为不刊之言,著将来之法,故能弥历千载,而其书独行。
yòu àn rú zhě zhī shuō chūn qiū yě, yǐ shì xì rì, yǐ rì xì yuè yán chūn yǐ bāo xià, jǔ qiū yǐ jiān dōng, nián yǒu sì shí, gù cuò jǔ yǐ wéi suǒ jì zhī míng yě. gǒu rú shì, zé yàn zǐ yú qīng lǚ shì lù jiǎ qí shū piān dì, běn wú nián yuè, ér yì wèi zhī chūn qiū, gài yǒu yì yú cǐ zhě yě.
又案儒者之说春秋也,以事系日,以日系月;言春以包夏,举秋以兼冬,年有四时,故错举以为所记之名也。苟如是,则晏子、虞卿、吕氏、陆贾其书篇第,本无年月,而亦谓之春秋,盖有异于此者也。
zhì tài shǐ gōng zhe shǐ jì, shǐ yǐ tiān zǐ wèi běn jì, kǎo qí zōng zhǐ, rú fǎ chūn qiū. zì shì wèi guó shǐ zhě, jiē yòng sī fǎ. rán shí yí shì yì, tǐ shì bù tóng. qí suǒ shū zhī shì yě, jiē yán hǎn bāo huì, shì wú chù zhì, gù mǎ qiān suǒ wèi zhěng qí gù shì ěr, ān dé bǐ yú chūn qiū zāi!
至太史公著《史记》,始以天子为本纪,考其宗旨,如法《春秋》。自是为国史者,皆用斯法。然时移世异,体式不同。其所书之事也,皆言罕褒讳,事无黜陟,故马迁所谓整齐故事耳,安得比于《春秋》哉!
zuǒ zhuàn jiā zhě, qí xiān chū yú zuǒ qiū míng. kǒng zǐ jì zhe chūn qiū, ér qiū míng shòu jīng zuò chuán. gài chuán zhě, zhuǎn yě, zhuǎn shòu jīng zhǐ, yǐ shòu hòu rén. huò yuē chuán zhě, chuán yě, suǒ yǐ chuán shì lái shì. àn kǒng ān guó zhù shàng shū, yì wèi zhī chuán, sī zé chuán zhě, yì xùn shì zhī yì hū. guān zuǒ zhuàn zhī shì jīng yě, yán jiàn jīng wén ér shì xiáng chuán nèi, huò chuán wú ér jīng yǒu, huò jīng quē ér chuán cún. qí yán jiǎn ér yào, qí shì xiáng ér bó, xìn shèng rén zhī cái yǔ hé, ér shù zhě zhī guān miǎn yě.
《左传》家者,其先出于左丘明。孔子既著《春秋》,而丘明受经作传。盖传者,转也,转受经旨,以授后人。或曰传者,传也,所以传示来世。案孔安国注《尚书》,亦谓之传,斯则传者,亦训释之义乎。观《左传》之释经也,言见经文而事详传内,或传无而经有,或经阙而传存。其言简而要,其事详而博,信圣人之才羽翮,而述者之冠冕也。
dǎi kǒng zǐ yún méi, jīng zhuàn bù zuò. yú shí wén jí, wéi yǒu zhàn guó cè jí tài shǐ gōng shū ér yǐ. zhì jìn zhù zuò láng lǔ guó lè zī, nǎi zhuī cǎi èr shǐ, zhuàn wèi chūn qiū hòu chuán. qí shū shǐ yǐ zhōu zhēn wáng xù qián zhuàn lǔ āi gōng hòu, zhì wáng nǎn rù qín, yòu yǐ qín wén wáng zhī jì zhōu, zhōng yú èr shì zhī miè, hé chéng sān shí juǎn.
逮孔子云没,经传不作。于时文籍,唯有《战国策》及《太史公书》而已。至晋著作郎鲁国乐资,乃追采二史,撰为《春秋后传》。其书始以周贞王续前传鲁哀公后,至王赧入秦,又以秦文王之继周,终于二世之灭,合成三十卷。
dāng hàn dài shǐ shū, yǐ qiān gù wéi zhǔ, ér jì chuán hù chū, biǎo zhì xiāng zhòng, yú wén wèi fán, pō nán zhōu lǎn. zhì xiào xiàn dì, shǐ mìng xún yuè cuō qí shū wèi biān nián tǐ, yī zuǒ zhuàn zhe hàn jì sān shí piān. zì shì měi dài guó shǐ, jiē yǒu sī zuò, qǐ zì hòu hàn, zhì yú gāo qí. rú zhāng fán sūn shèng gàn bǎo xú guǎng péi zi yě wú jūn hé zhī yuán wáng shào děng, qí suǒ zhù shū, huò wèi zhī chūn qiū, huò wèi zhī jì, huò wèi zhī lüè, huò wèi zhī diǎn, huò wèi zhī zhì. suī míng gè yì, dà dǐ jiē yī zuǒ zhuàn yǐ wéi de zhǔn yān.
当汉代史书,以迁、固为主,而纪传互出,表志相重,于文为烦,颇难周览。至孝献帝,始命荀悦撮其书为编年体,依《左传》著《汉纪》三十篇。自是每代国史,皆有斯作,起自后汉,至于高齐。如张璠、孙盛、干宝、徐广、裴子野、吴均、何之元、王劭等,其所著书,或谓之春秋,或谓之纪,或谓之略,或谓之典,或谓之志。虽名各异,大抵皆依《左传》以为的准焉。
guó yǔ jiā zhě, qí xiān yì chū yú zuǒ qiū míng. jì wèi chūn qiū nèi zhuàn, yòu jī qí yì wén, zuǎn qí bié shuō, fēn zhōu lǔ qí jìn zhèng chǔ wú yuè bā guó shì, qǐ zì zhōu mù wáng, zhōng yú lǔ dào gōng, bié wèi chūn qiū wài zhuàn guó yǔ, hé wéi èr shí yī piān. qí wén yǐ fāng nèi zhuàn, huò chóng chū ér xiǎo yì. rán zì gǔ míng rú jiǎ kuí wáng sù yú fān wéi yào zhī tú, bìng shēn yǐ zhù shì, zhì qí zhāng jù, cǐ yì liù jīng zhī liú, sān chuán zhī yà yě.
《国语》家者,其先亦出于左丘明。既为《春秋内传》,又稽其逸文,纂其别说,分周、鲁、齐、晋、郑、楚、吴、越八国事,起自周穆王,终于鲁悼公,别为《春秋外传国语》,合为二十一篇。其文以方《内传》,或重出而小异。然自古名儒贾逵、王肃、虞翻、韦曜之徒,并申以注释,治其章句,此亦《六经》之流,《三传》之亚也。
jì zòng héng hù qǐ, lì zhàn zhēng xióng, qín jiān tiān xià, ér zhe zhàn guó cè. qí piān yǒu dōng xī èr zhōu qín qí yàn chǔ sān jìn sòng wèi zhōng shān, hé shí èr guó, fēn wéi sān shí sān juǎn. fū wèi zhī cè zhě, gài lù ér bù xù, gù jí jiǎn yǐ wéi míng. huò yún, hàn dài liú xiàng yǐ zhàn guó yóu shì wèi zhī cè móu, yīn wèi zhī zhàn guó cè.
暨纵横互起,力战争雄,秦兼天下,而著《战国策》。其篇有东西二周、秦、齐、燕、楚、三晋、宋、卫、中山,合十二国,分为三十三卷。夫谓之策者,盖录而不序,故即简以为名。或云,汉代刘向以战国游士为之策谋,因谓之《战国策》。
zhì kǒng yǎn, yòu yǐ zhàn guó cè suǒ shū, wèi wèi jǐn shàn. nǎi yǐn tài shǐ gōng suǒ jì, cān qí yì tóng, shān bǐ èr jiā, jù wèi yī lù, hào wèi chūn qiū hòu yǔ. chú èr zhōu jí sòng wèi zhōng shān, qí suǒ liú zhě, qī guó ér yǐ. shǐ zì qín xiào gōng, zhōng yú chǔ hàn zhī jì, bǐ yú chūn qiū, yì jǐn èr bǎi sān shí yú nián xíng shì. shǐ yǎn zhuàn chūn qiū shí guó yǔ, fù zhuàn chūn qiū hòu yǔ, lēi chéng èr shū, gè wèi shí juǎn. jīn xíng yú shì zhě, wéi hòu yǔ cún yān. àn qí shū xù yún:" suī zuǒ shì mò néng jiā". shì rén jiē yóu qí bù liàng lì, bù dù dé. xún yǎn zhī cǐ yì, zì bǐ yú qiū míng zhě, dāng wèi guó yǔ, fēi chūn qiū chuán yě. bì fāng yǐ lèi jù, qǐ duō chī hū!
至孔衍,又以《战国策》所书,未为尽善。乃引太史公所记,参其异同,删彼二家,聚为一录,号为《春秋后语》。除二周及宋、卫、中山,其所留者,七国而已。始自秦孝公,终于楚、汉之际,比于《春秋》,亦尽二百三十余年行事。始衍撰《春秋时国语》,复撰《春秋后语》,勒成二书,各为十卷。今行于世者,唯《后语》存焉。按其书《序》云:“虽左氏莫能加”。世人皆尤其不量力,不度德。寻衍之此义,自比于丘明者,当谓《国语》,非《春秋传》也。必方以类聚,岂多嗤乎!
dāng hàn shì shī yù, yīng xióng jué lì. sī mǎ biāo yòu lù qí xíng shì, yīn wèi jiǔ zhōu chūn qiū, zhōu wèi yī piān, hé wéi jiǔ juǎn. xún qí tǐ tǒng, yì jìn dài zhī guó yǔ yě.
当汉氏失驭,英雄角力。司马彪又录其行事,因为《九州春秋》,州为一篇,合为九卷。寻其体统,亦近代之《国语》也。
zì wèi dū xǔ luò, sān fāng dǐng zhì jìn zhái jiāng huái, sì hǎi fú liè. qí jūn suī hào tóng wáng zhě, ér dì shí zhū hóu. suǒ zài shǐ guān, jì qí guó shì, wèi jì chuán zhě zé guī mó bān mǎ, chuàng biān nián zhě zé yì nǐ xún yuán. yú shì shǐ hàn zhī tǐ dà xíng, ér guó yǔ zhī fēng tì yǐ.
自魏都许、洛,三方鼎峙;晋宅江、淮,四海幅裂。其君虽号同王者,而地实诸侯。所在史官,记其国事,为纪传者则规模班、马,创编年者则议拟荀、袁。于是《史》、《汉》之体大行,而《国语》之风替矣。
shǐ jì jiā zhě, qí xiān chū yú sī mǎ qiān. zì wǔ jīng jiān xíng, bǎi jiā jìng liè, shì jī cuò róu, qián hòu guāi chuǎn. zhì qiān nǎi jiū jí guó shǐ, cǎi fǎng jiā rén, shàng qǐ huáng dì, xià qióng hàn wǔ, jì chuán yǐ tǒng jūn chén, shū biǎo yǐ pǔ nián jué, hé bǎi sān shí juǎn. yīn lǔ shǐ jiù míng, mù zhī yuē shǐ jì. zì shì hàn shì shǐ guān suǒ xù, jiē yǐ shǐ jì wéi míng. qì hū dōng jīng zhù shū, yóu chēng hàn jì.
《史记》家者,其先出于司马迁。自《五经》间行,百家竞列,事迹错糅,前后乖舛。至迁乃鸠集国史,采访家人,上起黄帝,下穷汉武,纪传以统君臣,书表以谱年爵,合百三十卷。因鲁史旧名,目之曰《史记》。自是汉世史官所续,皆以《史记》为名。迄乎东京著书,犹称《汉记》。
zhì liáng wǔ dì, yòu chì qí qún chén, shàng zhì tài chū, xià zhōng qí shì, zhuàn chéng tōng shǐ liù bǎi èr shí juǎn. qí shū zì qín yǐ shàng, jiē yǐ shǐ jì wéi běn, ér bié cǎi tā shuō, yǐ guǎng yì wén zhì liǎng hàn yǐ hái, zé quán lù dāng shí jì chuán, ér shàng xià tōng dá, chòu wèi xiāng yī yòu wú shǔ èr zhǔ jiē rù shì jiā, wǔ hú jí tuò bá shì liè yú yí dí chuán. dà dǐ qí tǐ jiē rú shǐ jì, qí suǒ wéi yì zhě, wéi wú biǎo ér yǐ. qí hòu yuán wèi jì yīn wáng huī, yòu zhe kē lù èr bǎi qī shí juǎn, qí duàn xiàn yì qǐ zì shàng gǔ, ér zhōng yú sòng nián. qí biān cì duō yī yú fàng tōng shǐ, ér qǔ qí xíng shì yóu xiāng sì zhě, gòng wèi yī kē, gù yǐ kē lù wèi hào. huáng jiā xiǎn qìng zhōng, fú xǐ láng lǒng xī lǐ yán shòu chāo cuō jìn dài zhū shǐ, nán qǐ zì sòng, zhōng yú chén, běi shǐ zì wèi, zú yú suí, hé yī bǎi bā shí piān, hào yuē nán běi shǐ. qí jūn chén liú bié, jì chuán qún fēn, jiē yǐ lèi xiāng cóng, gè fù yú běn guó. fán cǐ zhū zuò, jiē shǐ jì zhī liú yě.
至梁武帝,又敕其群臣,上至太初,下终齐室,撰成《通史》六百二十卷。其书自秦以上,皆以《史记》为本,而别采他说,以广异闻;至两汉已还,则全录当时纪传,而上下通达,臭味相依;又吴、蜀二主皆入世家,五胡及拓拔氏列于《夷狄传》。大抵其体皆如《史记》,其所为异者,唯无表而已。其后元魏济阴王晖,又著《科录》二百七十卷,其断限亦起自上古,而终于宋年。其编次多依于放《通史》,而取其行事尤相似者,共为一科,故以《科录》为号。皇家显庆中,符玺郎陇西李延寿抄撮近代诸史,南起自宋,终于陈,北始自魏,卒于隋,合一百八十篇,号曰《南北史》。其君臣流别,纪传群分,皆以类相从,各附于本国。凡此诸作,皆《史记》之流也。
xún shǐ jì jiāng yǔ liáo kuò, nián yuè xiá zhǎng, ér fēn yǐ jì chuán, sàn yǐ shū biǎo. měi lùn guó jiā yī zhèng, ér hú yuè xiāng xuán xù jūn chén yī shí, ér shēn shāng shì gé. cǐ qí wèi tǐ zhī shī zhě yě. jiān qí suǒ zài, duō jù jiù jì, shí cǎi zá yán, gù shǐ lǎn zhī zhě shì hǎn yì wén, ér yǔ ráo chóng chū. cǐ zhuàn lù zhī fán zhě yě.
寻《史记》疆宇辽阔,年月遐长,而分以纪传,散以书表。每论国家一政,而胡、越相悬;叙君臣一时,而参、商是隔。此其为体之失者也。兼其所载,多聚旧记,时采杂言,故使览之者事罕异闻,而语饶重出。此撰录之烦者也。
kuàng tōng shǐ yǐ jiàng, wú lěi yóu shēn, suì shǐ xué zhě níng xí běn shū, ér dài kuī xīn lù. qiě zhuàn cì wú jǐ, ér cán quē jù duō, kě wèi láo ér wú gōng, shù zhě suǒ yí shēn jiè yě.
况《通史》以降,芜累尤深,遂使学者宁习本书,而怠窥新录。且撰次无几,而残缺遽多,可谓劳而无功,述者所宜深诫也。
hàn shū jiā zhě, qí xiān chū yú bān gù. mǎ qiān zhuàn shǐ jì, zhōng yú jīn shàng. zì tài chū yǐ xià, quē ér bù lù. bān biāo yīn zhī, yǎn chéng hòu jì, yǐ xù qián biān. zhì zi gù, nǎi duàn zì gāo zǔ, jǐn yú wáng mǎng, wèi shí èr jì shí zhì bā biǎo qī shí liè zhuàn, lēi chéng yī shǐ, mù wèi hàn shū.
《汉书》家者,其先出于班固。马迁撰《史记》,终于今上。自太初已下,阙而不录。班彪因之,演成《后记》,以续前编。至子固,乃断自高祖,尽于王莽,为十二纪、十志、八表、七十列传,勒成一史,目为《汉书》。
xī yú xià zhī diǎn, shāng zhōu zhī gào, kǒng shì suǒ zhuàn, jiē wèi zhī" shū". fū yǐ" shū" wéi míng, yì jī gǔ zhī wěi chēng. xún qí chuàng zào, jiē zhǔn zǐ cháng, dàn bù wéi" shì jiā", gǎi" shū" yuē" zhì" ér yǐ. zì dōng hàn yǐ hòu, zuò zhě xiāng réng, jiē xí qí míng hào, wú suǒ biàn gé, wéi dōng guān yuē" jì", sān guó yuē" zhì". rán chēng wèi suī bié, ér tǐ zhì jiē tóng.
昔虞、夏之典,商、周之诰,孔氏所撰,皆谓之“书”。夫以”书”为名,亦稽古之伟称。寻其创造,皆准子长,但不为“世家”,改“书”曰“志”而已。自东汉以后,作者相仍,皆袭其名号,无所变革,唯《东观》曰“记”,《三国》曰“志”。然称谓虽别,而体制皆同。
lì guān zì gǔ, shǐ zhī suǒ zài yě, shàng shū jì zhōu shì, zhōng qín mù, chūn qiū shù lǔ wén, zhǐ āi gōng, jì nián bù dǎi yú wèi wáng, shǐ jì wéi lùn yú hàn shǐ. rú hàn shū zhě, jiū xī dōu zhī shǒu mò, qióng liú shì zhī fèi xìng, bāo jǔ yī dài, zhuàn chéng yī shū. yán jiē jīng liàn, shì shén gāi mì, gù xué zhě xún tǎo, yì wèi qí gōng. zì ěr qì jīn, wú gǎi sī dào.
历观自古,史之所载也,《尚书》记周事,终秦穆,《春秋》述鲁文,止哀公,《纪年》不逮于魏亡,《史记》唯论于汉始。如《汉书》者,究西都之首末,穷刘氏之废兴,包举一代,撰成一书。言皆精炼,事甚该密,故学者寻讨,易为其功。自尔迄今,无改斯道。
yú shì kǎo zī liù jiā, shāng què qiān zǎi, gài shǐ zhī liú pǐn, yì qióng zhī yú cǐ yǐ. ér pǔ sàn chún xiāo, shí yí shì yì, shàng shū děng sì jiā, qí tǐ jiǔ fèi, suǒ kě zǔ shù zhě, wéi zuǒ shì jí hàn shū èr jiā ér yǐ.
于是考兹六家,商榷千载,盖史之流品,亦穷之于此矣。而朴散淳销,时移世异,《尚书》等四家,其体久废,所可祖述者,唯《左氏》及《汉书》二家而已。