zài xī sān fén wǔ diǎn chūn qiū táo wù, jí shàng dài dì wáng zhī shū, zhōng gǔ zhū hóu zhī jì. xíng zhū lì dài, yǐ wèi gé yán. qí yú wài chuán, zé shén nóng cháng yào, jué yǒu běn cǎo xià yǔ fū tǔ, shí zhe shān jīng shì běn biàn xìng, zhe zì zhōu shì jiā yǔ zài yán, chuán zhū kǒng shì. shì zhī piān jì xiǎo shuō, zì chéng yī jiā. ér néng yǔ zhèng shǐ cān xíng, qí suǒ yóu lái shàng yǐ.
在昔三墳、五典、春秋、檮杌，即上代帝王之書，中古諸侯之記。行諸歷代，以為格言。其餘外傳，則神農嘗藥，厥有《本草》；夏禹敷土，實著《山經》；《世本》辨姓，著自周室；《家語》載言，傳諸孔氏。是知偏記小說，自成一家。而能與正史參行，其所由來尚矣。

yuán jí jìn gǔ, sī dào jiàn fán. shǐ shì liú bié, shū tú bìng wù. què ér wèi lùn, qí liú yǒu shí yān: yī yuē piān jì, èr yuē xiǎo lù, sān yuē yì shì, sì yuē suǒ yán, wǔ yuē jùn shū, liù yuē jiā shǐ, qī yuē bié chuán, bā yuē zá jì, jiǔ yuē dì lǐ shū, shí yuē dū yì bù. fū huáng wáng shòu mìng, yǒu shǐ yǒu zú, zuò zhě zhù shù, xiáng lüè nán jūn. yǒu quán jì dāng shí, bù zhōng yī dài, ruò lù jiǎ chǔ hàn chūn qiū lè zī shān yáng zài jì wáng sháo jìn ān lù jì yáo zuì liáng hòu lüè, cǐ zhī wèi piān jì zhě yě. pǔ tiān shuài tǔ, rén wù hóng duō, qiú qí xíng shì, hǎn néng zhōu xī, zé yǒu dú jǔ suǒ zhī, biān wèi duǎn bù, ruò dài kuí zhú lín míng shì wáng càn hàn mò yīng xióng xiāo shì chéng huái jiù zhì lú zi xíng zhī jǐ chuán. cǐ zhī wèi xiǎo lù zhě yě. guó shǐ zhī rèn, jì shì jì yán, shì tīng bù gāi, bì yǒu yí yì. yú shì hào qí zhī shì, bǔ qí suǒ wáng, ruò hé jiào jí zhǒng jì nián gě hóng xī jīng zá jì gù xié suǒ yǔ xiè chuò shí yí. cǐ zhī wèi yì shì zhě yě. jiē tán xiàng yì, shí yǒu kě guān, xiǎo shuō zhī yán, yóu xián yú yǐ. gù hǎo shì jūn zǐ, wú suǒ qì zhū, ruò liú yì qìng shì shuō péi róng qī yǔ lín kǒng sī shàng yǔ lù yáng jiè sōng tán sǒu. cǐ zhī wèi suǒ yán zhě yě. rǔ yǐng qí shì, jiāng hàn yīng líng, rén wù suǒ shēng, zài guāng jùn guó. gù xiāng rén xué zhě, biān ér jì zhī, ruò quān chēng chén liú qí jiù zhōu fěi rǔ nán xiān xián chén shòu yì bù qí jiù yú yù huì jī diǎn lù. cǐ zhī wèi jùn shū zhě yě. gāo mén huá zhòu, yì shì zài dé, cái zǐ chéng jiā, sī xiǎn fù mǔ. yóu shì jì qí xiān liè, yí jué hòu lái, ruò yáng xióng jiā dié yīn jìng shì chuán sūn shì pǔ jì lù zōng xì lì. cǐ zhī wèi jiā shǐ zhě yě. xián shì zhēn nǚ, lèi jù qū fēn, suī bǎi xíng shū tú, ér tóng guī yú shàn. zé yǒu qǔ qí suǒ hǎo, gè wèi zhī lù, ruò liú xiàng liè nǚ liáng hóng yì mín zhào cǎi zhōng chén xú guǎng xiào zǐ. cǐ zhī wèi bié chuán zhě yě. yīn yáng wèi tàn, zào huà wèi gōng, liú xíng fù xiàng, yú hé bù yù. qiú qí guài wù, yǒu guǎng yì wén, ruò zǔ tái zhì guài gàn bǎo sōu shén liú yì qìng yōu míng liú jìng shū yì yuàn. cǐ zhī wèi zá jì zhě yě. jiǔ zhōu tǔ yǔ, wàn guó shān chuān, wù chǎn shū yí, fēng huà yì sú, rú gè zhì qí běn guó, zú yǐ míng cǐ yī fāng, ruò shèng hóng zhī jīng zhōu jì cháng qú huá yáng guó zhì xīn shì sān qín luó hán xiāng zhōng. cǐ zhī wèi dì lǐ shū zhě yě. dì wáng sāng zǐ, liè shèng yí chén, jīng shǐ zhī zhì, bù héng jué suǒ. gǒu néng shū qí guǐ zé, kě yǐ guī jìng jiāng lái, ruò pān yuè guān zhōng lù jī luò yáng sān fǔ huáng tú jiàn kāng gōng diàn. cǐ zhī wèi dū yì bù zhě yě.
爰及近古，斯道漸煩。史氏流別，殊途並鶩。榷而為論，其流有十焉：一曰偏紀，二曰小錄，三曰逸事，四曰瑣言，五曰郡書，六曰家史，七曰別傳，八曰雜記，九曰地理書，十曰都邑簿。夫皇王受命，有始有卒，作者著述，詳略難均。有權記當時，不終一代，若陸賈《楚漢春秋》、樂資《山陽載記》、王韶《晉安陸紀》、姚最《梁後略》，此之謂偏紀者也。普天率土，人物弘多，求其行事，罕能周悉，則有獨舉所知，編為短部，若戴逵《竹林名士》、王粲《漢末英雄》、蕭世誠《懷舊志》、盧子行《知己傳》。此之謂小錄者也。國史之任，記事記言，視聽不該，必有遺逸。於是好奇之士，補其所亡，若和嶠《汲冢紀年》、葛洪《西京雜紀》、顧協《瑣語》、謝綽《拾遺》。此之謂逸事者也。街談巷議，時有可觀，小說卮言，猶賢於已。故好事君子，無所棄諸，若劉義慶《世說》、裴榮期《語林》、孔思尚《語錄》、陽玠松《談藪》。此之謂瑣言者也。汝、潁奇士，江、漢英靈，人物所生，載光郡國。故鄉人學者，編而記之，若圈稱《陳留耆舊》、周斐《汝南先賢》、陳壽《益部耆舊》、虞預《會稽典錄》。此之謂郡書者也。高門華胄，奕世載德，才子承家，思顯父母。由是紀其先烈，貽厥後來，若揚雄《家諜》、殷敬《世傳》、《孫氏譜記》、《陸宗系歷》。此之謂家史者也。賢士貞女，類聚區分，雖百行殊途，而同歸於善。則有取其所好，各為之錄，若劉向《列女》、梁鴻《逸民》、趙采《忠臣》、徐廣《孝子》。此之謂別傳者也。陰陽為炭，造化為工，流形賦象，於何不育。求其怪物，有廣異聞，若祖台《志怪》、干寶《搜神》、劉義慶《幽明》、劉敬叔《異苑》。此之謂雜記者也。九州土宇，萬國山川，物產殊宜，風化異俗，如各志其本國，足以明此一方，若盛弘之《荊州記》、常璩《華陽國志》、辛氏《三秦》、羅含《湘中》。此之謂地理書者也。帝王桑梓，列聖遺塵，經始之制，不恆厥所。苟能書其軌則，可以龜鏡將來，若潘岳《關中》、陸機《洛陽》、《三輔黃圖》、《建康宮殿》。此之謂都邑簿者也。

dà dǐ piān jì xiǎo lù zhī shū, jiē jì jí rì dāng shí zhī shì, qiú zhū guó shǐ, zuì wèi shí lù. rán jiē yán duō bǐ pǔ, shì hǎn yuán bèi, zhōng bù néng chéng qí bù kān, yǒng bō lái yè, tú wèi hòu shēng zuò zhě xuē gǎo zhī zī yān. yì shì zhě, jiē qián shǐ suǒ yí, hòu rén suǒ jì, qiú zhū yì shuō, wèi yì shí duō. jí wàng zhě wèi zhī, zé gǒu zài chuán wén, ér wú quán zé. yóu shì zhēn wěi bù bié, shì fēi xiāng luàn. rú guō zi héng zhī dòng míng, wáng zǐ nián zhī shí yí, quán gòu xū cí, yòng jīng yú sú. cǐ qí wèi bì zhī shèn zhě yě. suǒ yán zhě, duō zài dāng shí biàn duì, liú sú cháo xuè, bǐ fū shū jī zhě jí wèi shé duān, tán huà zhě jiāng wèi kǒu shí. jí bì zhě wèi zhī, zé yǒu dǐ jié xiāng xì, shī zhū zǔ zōng, xiè xiá bǐ yán, chū zì chuáng dì, mò bù shēng zhī jì lù, yòng wèi yǎ yán, gù yǐ wú yì fēng guī, yǒu shāng míng jiào zhě yǐ. jùn shū zhě, jīn qí xiāng xián, měi qí bāng zú, shī yú běn guó, pō dé liú xíng, zhì yú tā fāng, hǎn wén ài yì. qí yǒu rú cháng qú zhī xiáng shěn, liú bǐng zhī gāi bó, ér néng chuán zhū bù xiǔ, jiàn měi lái yì zhě, gài wú jǐ yān. jiā shǐ zhě, shì wéi sān zú, yán zhǐ yī mén, zhèng kě xíng yú shì jiā, nán yǐ bō yú bāng guó. qiě jī qiú bù duò, zé qí lù yóu cún gǒu xīn gòu yǐ wáng, zé sī wén yì sàng zhě yǐ. bié chuán zhě, bù chū xiōng yì, fēi yóu jī zhù, tú yǐ bó cǎi qián shǐ, jù ér chéng shū. qí yǒu zú yǐ xīn yán, jiā zhī bié shuō zhě, gài bù guò shí yī ér yǐ. rú guǎ wén mò xué zhī liú, zé shēn suǒ jiā shàng zhì yú tàn yōu suǒ yǐn zhī shì, zé wú suǒ qǔ cái. zá jì zhě, ruò lùn shén xiān zhī dào, zé fú shí liàn qì, kě yǐ yì shòu yán nián yǔ chī mèi zhī tú, zé fú shàn huò yín, kě yǐ chéng è quàn shàn, sī zé kě yǐ. jí miù zhě wèi zhī, zé gǒu tán guài yì, wù shù yāo xié, qiú zhū hóng yì, qí yì wú qǔ.
大抵偏紀、小錄之書，皆記即日當時之事，求諸國史，最為實錄。然皆言多鄙朴，事罕圓備，終不能成其不刊，永播來葉，徒為後生作者削稿之資焉。逸事者，皆前史所遺，後人所記，求諸異說，為益實多。即妄者為之，則苟載傳聞，而無銓擇。由是真偽不別，是非相亂。如郭子橫之《洞冥》，王子年之《拾遺》，全構虛辭，用驚愚俗。此其為弊之甚者也。瑣言者，多載當時辨對，流俗嘲謔，俾夫樞機者藉為舌端，談話者將為口實。及蔽者為之，則有詆訐相戲，施諸祖宗，褻狎鄙言，出自床第，莫不升之紀錄，用為雅言，固以無益風規，有傷名教者矣。郡書者，矜其鄉賢，美其邦族，施於本國，頗得流行，置於他方，罕聞愛異。其有如常璩之詳審，劉昺之該博，而能傳諸不朽，見美來裔者，蓋無幾焉。家史者，事惟三族，言止一門，正可行於室家，難以播於邦國。且箕裘不墮，則其錄猶存；苟薪構已亡，則斯文亦喪者矣。別傳者，不出胸臆，非由機杼，徒以博採前史，聚而成書。其有足以新言，加之別說者，蓋不過十一而已。如寡聞末學之流，則深所嘉尚；至於探幽索隱之士，則無所取材。雜記者，若論神仙之道，則服食鍊氣，可以益壽延年；語魑魅之途，則福善禍淫，可以懲惡勸善，斯則可矣。及謬者為之，則苟談怪異，務述妖邪，求諸弘益，其義無取。

dì lǐ shū zhě, ruò zhū gàn suǒ cǎi, jiā yú jiǔ zhōu kàn yīn suǒ shū, dān yú sì guó. sī zé yán jiē yǎ zhèng, shì wú piān dǎng zhě yǐ. qí yǒu yì yú cǐ zhě, zé rén zì yǐ wèi lè tǔ, jiā zì yǐ wèi míng dōu, jìng měi suǒ jū, tán guò qí shí. yòu chéng chí jiù jī, shān shuǐ dé míng, jiē chuán zhū wěi xiàng, yòng wèi gù shí, bǐ zāi! dū yì bù zhě, rú gōng què líng miào jiē chán guō yì, biàn qí guī mó, míng qí zhì dù, sī zé kě yǐ. jí yú zhě wèi zhī, zé fán ér qiě làn, bó ér wú xiàn, lùn cuī liàn zé chǐ cùn jiē shū, jì cǎo mù zé gēn zhū bì shù, wù qiú xiáng shěn, chí cǐ wèi néng. suì shǐ xué zhě guān zhī, mào luàn ér nán jì yě. yú shì kǎo zī shí pǐn, zhēng bǐ bǎi jiā, zé shǐ zhī zá míng, qí liú jǐn yú cǐ yǐ. zhì yú qí jiān dé shī fēn róu, shàn è xiāng jiān, jì nán wèi luó lǚ, gù cū chén gěng gài. qiě tóng zì kuài, wú zú jī yān.
地理書者，若朱贛所采，浹於九州；闞駰所書，殫於四國。斯則言皆雅正，事無偏黨者矣。其有異於此者，則人自以為樂土，家自以為名都，競美所居，談過其實。又城池舊跡，山水得名，皆傳諸委巷，用為故實，鄙哉！都邑簿者，如宮闕、陵廟、街廛、郭邑，辨其規模，明其制度，斯則可矣。及愚者為之，則煩而且濫，博而無限，論榱楝則尺寸皆書，記草木則根株必數，務求詳審，持此為能。遂使學者觀之，瞀亂而難紀也。於是考茲十品，征彼百家，則史之雜名，其流盡於此矣。至於其間得失紛糅，善惡相兼，既難為覼縷，故粗陳梗概。且同自鄶，無足譏焉。

yòu àn zǐ zhī jiāng shǐ, běn wèi èr shuō. rán rú lǚ shì huái nán xuán yàn bào piáo, fán cǐ zhū zi, duō yǐ xù shì wèi zōng, jǔ ér lùn zhī, yì yì shǐ zhī zá yě, dàn yǐ míng mù yǒu yì, bù fù biān yú cǐ kē.
又案子之將史，本為二說。然如《呂氏》、《淮南》、《玄晏》、《抱朴》，凡此諸子，多以敘事為宗，舉而論之，抑亦史之雜也，但以名目有異，不復編於此科。

gài yǔ yuē: zhòng xīng zhī míng, bù rú yī yuè zhī guāng. lì guān zì gǔ, zuò zhě zhù shù duō yǐ. suī fù mén qiān hù wàn, bō wěi yún jí. ér yán jiē suǒ suì, shì bì cóng cán. gù nán yǐ jiē guāng chén yú wǔ chuán, bìng huī liè yú sān shǐ. gǔ rén yǐ bǐ yù xiè mǎn qiè, liáng yǒu zhǐ zāi!
蓋語曰：「眾星之明，不如一月之光。」歷觀自古，作者著述多矣。雖復門千戶萬，波委雲集。而言皆瑣碎，事必叢殘。固難以接光塵於《五傳》，並輝烈於《三史》。古人以比玉屑滿篋，良有旨哉！

rán zé chú ráo zhī yán, míng wáng bì zé fēng fēi zhī tǐ, shī rén bù qì. gù xué zhě yǒu bó wén jiù shì, duō shí qí wù, ruò bù kuī bié lù, bù tǎo yì shū, zhuān zhì zhōu kǒng zhī zhāng jù, zhí shǒu qiān gù zhī jì chuán, yì hé néng zì zhì yú cǐ hū? qiě fú zi yǒu yún: duō wén, zé qí shàn zhě ér cóng zhī, zhī zhī cì yě. gǒu rú shì, zé shū yǒu fēi shèng, yán duō bù jīng, xué zhě bó wén, gài zài zé zhī ér yǐ.
然則芻蕘之言，明王必擇；葑菲之體，詩人不棄。故學者有博聞舊事，多識其物，若不窺別錄，不討異書，專治周、孔之章句，直守遷、固之紀傳，亦何能自致於此乎？且夫子有云：「多聞，擇其善者而從之，」「知之次也。」苟如是，則書有非聖，言多不經，學者博聞，蓋在擇之而已。