qīng shuǐ chū hé nèi xiū wǔ xiàn zhī běi hēi shān, hēi shān zài xiàn běi bái lù shān dōng, qīng shuǐ suǒ chū yě, shàng chéng zhū bēi sàn quán, jī yǐ chéng chuān. nán liú xī nán qū, pù bù chéng yán, xuán hé zhù hè èr shí yú zhàng, léi fù zhī shēng, zhèn dòng shān gǔ. zuǒ yòu shí bì céng shēn, shòu jī bù jiāo, huáng zhōng sàn shuǐ wù hé, shì bú jiàn dǐ. nán fēng běi lǐng, duō jié chán qī zhī shì, dōng yán xī gǔ, yòu shì shā líng zhī tú, zhú bǎi zhī huái, yǔ shén xīn miào yuǎn, rén zhì zhī xìng, gòng shān shuǐ xiào shēn, gèng wéi shèng chù yě. qí shuǐ lì jiàn fēi liú, qīng lěng dòng guān, wèi zhī qīng shuǐ yǐ. xī yuē yáo xī, yòu yuē yáo jiàn. qīng shuǐ yòu nán, yǔ xiǎo yáo shuǐ hé, shuǐ jìn chū xī běi qióng xī, dōng nán liú zhù qīng shuǐ. qīng shuǐ yòu dōng nán liú, wú zé bēi shuǐ zhù zhī, shuǐ shàng chéng wú bēi yú xiū wǔ xiàn gù chéng xī běi. xiū wǔ, gù níng yě, yì yuē nán yáng yǐ. mǎ jì zhǎng yuē: jìn dì zì zhāo gē yǐ běi zhì zhōng shān wèi dōng yáng, zhāo gē yǐ nán zhì zhǐ wèi nán yáng. gù yīng shào dì lǐ fēng sú jì yún: hé nèi yīn guó yě, zhōu míng zhī wèi nán yáng. yòu yuē: jìn shǐ qǐ nán yáng. jīn nán yáng chéng shì yě. qín shǐ huáng gǎi yuē xiū wǔ, xú guǎng wáng yǐn bìng yán shǐ huáng gǎi. zàn zhù hàn shū yún: àn hán fēi shū, qín zhāo wáng yuè zhào cháng píng, xī dài xiū wǔ, shí qín wèi jiān tiān xià, xiū wǔ zhī míng jiǔ yǐ. yú àn hán shī wài zhuàn yán, wǔ wáng fá zhòu, lè bīng yú níng, gēng míng níng yuē xiū wǔ yǐ, wèi xiàn zi tián dà lù hái, zú yú níng shì yě. hàn gāo dì bā nián, fēng dū wèi wèi sù wèi hóu guó, yì yuē dà xiū wǔ. yǒu xiǎo, gù chēng dà. xiǎo xiū wǔ zài dōng, hàn zǔ yǔ téng gōng jì zì yù mén jīn, ér sù xiǎo xiū wǔ zhě yě. dà lù jí wú zé yǐ. wèi tǔ dì jì yuē: xiū wǔ chéng xī běi èr shí lǐ yǒu wú zé shuǐ. bēi nán běi èr shí xǔ lǐ, dōng xī sān shí lǐ, xī zé zhǎng míng gōu rù yān. shuǐ yǒu èr yuán, běi shuǐ shàng chéng hé nèi yě wáng jù dōng běi jiè gōu, fēn zhī jīn wèi zhǎng míng gōu. dōng jìng yōng chéng nán, hán quán shuǐ zhù zhī, shuǐ chū yōng chéng xī běi, quán liú nán zhù, jìng yōng chéng xī. chūn qiū xī gōng èr shí sì nián, wáng jiāng yǐ dí fá zhèng, fù chén jiàn yuē: yōng, wén zhī zhāo yě. jīng xiāng fán yuē: jīn hé nèi shān yáng xī yǒu gù yōng chéng. yòu dōng nán zhù zhǎng míng gōu, gōu shuǐ yòu dōng jìng shè quǎn chéng běi. hàn dà sī mǎ zhāng yáng wèi jiāng yáng chǒu suǒ hài, suī gù shā chǒu tún cǐ, yù běi hé yuán shào. diǎn lüè yuē: suī gù zì bái tú. huò jiè gù yuē: jiāng jūn zì tú, ér cǐ yì míng quǎn, tú jiàn dà, qí shì bì jīng, yí jí qù, gù bù cóng. hàn jiàn ān sì nián, wèi tài zǔ zhǎn zhī gàn cǐ. yǐ wèi zhǒng wèi hé nèi tài shǒu, shǒu zhī. yǎn zhōu pàn, tài zǔ yuē: wéi zhǒng bù qì gū. jí zǒu, tài zǔ nù yuē: zhǒng bù nán zǒu yuè, běi zǒu hú, bù rǔ zhì yě. shè quǎn píng, qín zhī. gōng yuē: wéi qí cái yě. shì ér yòng zhī. zhǎng míng gōu shuǐ dōng rù shí jiàn, dōng liú, cài gōu shuǐ rù yān, shuǐ shàng chéng zhōu xiàn běi, bái mǎ gōu dōng fēn, wèi zhī cài gōu. dōng huì cháng míng gōu shuǐ, yòu dōng jìng xiū wǔ xiàn zhī wú tíng běi, dōng rù wú bēi. cì běi yǒu gǒu quán shuǐ rù yān, shuǐ chū shān yáng xiàn gù xiū wǔ chéng xī nán, tóng yuán fēn pài, liè wèi èr shuǐ. nán wèi gǒu quán, běi zé wú dú, èr dú shuāng dǎo, jù dōng rù bēi. shān yáng xiàn dōng běi èr shí wǔ lǐ yǒu lù zhēn fù, nán yǒu huáng mǔ mǎ míng èr quán, dōng nán hé zhù yú wú bēi yě. cì lù zhēn fù zhī dōng běi, fù fù fǔ duī, duī nán yǒu sān quán, xiāng qù sì wǔ lǐ, cēn cī cì hé, nán zhù yú bēi. quán zài zhuó lù chéng xī, jiàn ān èr shí wǔ nián, wèi fēng hàn xiàn dì wèi shān yáng gōng. zhuó lù chéng, jí shì gōng suǒ jū yě. bēi shuǐ zhī běi jì zé, cè yǒu tuí chéng. chūn qiū yǐn gōng shí yī nián, wáng yǐ sī kòu sū fèn shēng zhī tián, zǎn máo tuí shí èr yì yǔ zhèng zhě yě. jīng xiāng yáo yuē: hé nèi xiū wǔ xiàn běi yǒu gù tuí chéng, shí zhōng. jīn shì sú wèi zhī pí yuán, fāng sì bǎi bù, shí zhōng, gāo bā zhàng. jì bēi, běi gé shuǐ shí wǔ lǐ, sú suǒ wèi lán qiū yě, fāng èr bǎi bù. xī shí lǐ yòu yǒu yī qiū jì shān, shì wèi zhī chì qiū, fāng wǔ bǎi bù, xíng zhuàng xiāng lèi, yí jí gǔ zǎn máo yě. dù yù yuē: èr yì zài xiū wǔ xiàn běi, suǒ wèi xiáng yě. yòu dōng, zhǎng quán shuǐ zhù zhī, yuán chū bái lù shān dōng nán, fú liú jìng shí sān lǐ, zhòng yuán jùn fā yú dèng chéng xī běi, shì yì wèi zhī zhòng quán shuǐ yě. yòu jìng qī xián cí dōng. zuǒ yòu yún huáng liè zhí, dōng xià bù biàn zhēn wēi, wèi bù bīng xiào wèi chén liú ruǎn jí, zhōng sàn dài fū qiáo guó jī kāng, jìn sī tú hé nèi shān tāo, sī tú láng yá wáng róng, huáng mén láng hé nèi xiàng xiù, jiàn wēi cān jūn pèi guó liú líng, shǐ píng tài shǒu ruǎn xián děng, tóng jū shān yáng, jié zì dé zhī yóu, shí rén hào zhī wèi zhú lín qī xián. xiàng zǐ qī suǒ wèi shān yáng jiù jū yě, hòu rén lì miào yú qí chù. miào nán yòu yǒu yī quán, dōng nán liú zhù yú zhǎng quán shuǐ. guō yuán shēng shù zhēng jì suǒ yún, bái lù shān dōng nán èr shí wǔ lǐ yǒu jī gōng gù jū, yǐ jū shí yǒu yí zhú yān, gài wèi cǐ yě. qí shuǐ yòu nán jìng dèng chéng dōng, míng zhī wèi dèng dú, yòu wèi zhī wèi bái wū shuǐ yě. xī sī mǎ yì zhēng gōng sūn yuān hái dá bái wū, jí yú cǐ yě. qí shuǐ yòu dōng nán liú jìng tuí chéng běi, yòu dōng nán lì zé zhù yú bēi. bēi shuǐ dōng liú, wèi zhī bā guāng gōu, ér dōng liú zhù yú qīng shuǐ, wèi zhī cháng qīng hé, ér dōng zhōu yǒng fēng wù, yǒu dīng gōng quán fā yú jiāo quán zhī yòu. cì dōng dé jiāo quán, quán fā yú tiān mén zhī zuǒ tiān jǐng gù yòu. tiān mén shān shí zì kōng, zhuàng ruò mén yān, guǎng sān zhàng, gāo liǎng pǐ, shēn zhàng yú, gèng wú suǒ chū, shì wèi zhī tiān mén yě. dōng wǔ bǎi yú bù, zhōng yǒu shí xué xī xiàng, cái dé kè rén, dōng nán rù, jìng zhì tiān jǐng, zhí shàng sān pǐ yǒu yú, bān niè ér shēng, zhì shàng píng, dōng xī èr bǎi bù, nán běi qī bǎi bù, sì miàn xiǎn jué, wú yóu shēng zhì yǐ. shàng yǒu bǐ qiū shì sēng xùn jīng shè, sì yǒu shí yú sēng, jǐ yǎng nán zhōu, duō chū xià píng, yǒu zhì zhě jū zhī. sì zuǒ yòu zá shù shū bān, yǒu yī shí quán, fāng zhàng yú, qīng shuǐ zhàn rán, cháng wú zēng jiǎn, shān jū zhě zī yǐ gěi yǐn. běi yǒu shí shì èr kǒu, jiù shì yǐn zhě niàn yī zhī suǒ, jīn wú rén yǐ. quán fā yú běi fù, nán liú chéng xī, shì wèi zhī jiāo quán yě. cì dōng dé yú bào quán, cì dōng dé zhāng bō quán, cì dōng dé sān yuān quán, gěng hé cān lián, nǚ sù xiāng shǔ, shì sì chuān zài zhòng mén chéng xī bìng dān chuān nán zhù yě. zhòng mén chéng, xī qí wáng fāng wèi sī mǎ shī fèi zhī, gōng yú cǐ, jí wèi zhì suǒ wèi sòng qí wáng yú hé nèi zhòng mén zhě yě. chéng zài gòng xiàn gù chéng xī běi èr shí lǐ. chéng nán yǒu ān yáng bēi, cì dōng yòu dé zhuō shuǐ bēi, cì dōng yǒu bǎi mén bēi, bēi fāng wǔ bǎi bù, zài gòng xiàn gù chéng xī. hàn gāo dì bā nián, fēng lú bà shī wèi gòng hóu, jí gòng hé zhī gù guó yě. gòng bó jì guī dì zhèng, xiāo yáo yú gòng shān zhī shàng. shān zài guó běi, suǒ wèi gòng běi shān yě, xiān zhě sūn dēng zhī suǒ chǔ, yuán yàn bó zhú lín qī xián chuán, jī shū yè cháng cǎi yào shān zé, yù zhī yú shān, dōng yǐ bèi fā zì fù, xià zé biān cǎo wèi shang, dàn yī xián qín, ér wǔ shēng hé. qí shuǐ sān chuān nán hé, wèi zhī qīng chuān. yòu nán jìng fán chéng dōng. sī mǎ biāo yuán shān sōng jùn guó zhì yuē: gòng xiàn yǒu fán tíng, zhōu fán bó guó. chūn qiū yǐn gōng qī nián, jīng shū, wáng shǐ fán bó lái pìn shì yě. dù yù yuē: jí jùn gòng xiàn dōng nán yǒu fán chéng. jīn zài xī nán. qí shuǐ yòu xī nán yǔ qián sì shuǐ zǒng wèi yī dú, yòu wèi zhī táo shuǐ, nán liú zhù yú qīng shuǐ. qīng shuǐ yòu dōng zhōu xīn fēng wù, yòu dōng zhù yě. dōng běi guò huò jiā xiàn běi, hàn shū chēng yuè xiāng lǚ jiā fǎn, wǔ dì yuán dǐng liù nián, xún xíng yú jí jùn zhōng xiāng, dé lǚ jiā shǒu, yīn yǐ wéi huò jiā xiàn. hòu hàn fēng shì zhōng féng shí wèi hóu guó. xiàn gù chéng xī yǒu hàn guì yáng tài shǒu zhào yuè mù, zhǒng běi yǒu bēi. yuè zì yàn shàn, xiàn rén yě. lèi qiān guì yáng jùn wǔ guān jiāng shàng shū pú yè, zāo yōu fú què, shǒu hé nán yǐn, jiàn níng zhōng zú. bēi dōng yòu yǒu yī bēi, bēi běi yǒu shí zhù shí niú yáng hǔ jù suì, lún huǐ mò jì. qīng shuǐ yòu dōng zhōu xīn lè chéng, chéng zài huò jiā xiàn gù chéng dōng běi, jí jí zhī xīn zhōng xiāng yě.
清水出河内修武县之北黑山,黑山在县北白鹿山东,清水所出也,上承诸陂散泉,积以成川。南流西南屈,瀑布乘岩,悬河注壑二十余丈,雷赴之声,震动山谷。左右石壁层深,兽迹不交,隍中散水雾合,视不见底。南峰北岭,多结禅栖之士,东岩西谷,又是刹灵之图,竹柏之怀,与神心妙远,仁智之性,共山水效深,更为胜处也。其水历涧飞流,清冷洞观,谓之清水矣。溪曰瑶溪,又曰瑶涧。清水又南,与小瑶水合,水近出西北穷溪,东南流注清水。清水又东南流,吴泽陂水注之,水上承吴陂于修武县故城西北。修武,故宁也,亦曰南阳矣。马季长曰:晋地自朝歌以北至中山为东阳,朝歌以南至轵为南阳。故应劭《地理风俗记》云:河内殷国也,周名之为南阳。又曰:晋始启南阳。今南阳城是也。秦始皇改曰修武,徐广、王隐并言始皇改。瓒注《汉书》云:案《韩非书》,秦昭王越赵长平,西代修武,时秦未兼天下,修武之名久矣。余案《韩诗外传》言,武王伐纣,勒兵于宁,更名宁曰修武矣,魏献子田大陆还,卒于宁是也。汉高帝八年,封都尉魏遬为侯国,亦曰大修武。有小,故称大。小修武在东,汉祖与滕公济自玉门津,而宿小修武者也。大陆即吴泽矣。《魏土地记》曰:修武城西北二十里有吴泽水。陂南北二十许里,东西三十里,西则长明沟入焉。水有二源,北水上承河内野王具东北界沟,分枝津为长明沟。东径雍城南,寒泉水注之,水出雍城西北,泉流南注,径雍城西。《春秋》僖公二十四年,王将以狄伐郑,富辰谏曰:雍,文之昭也。京相璠曰:今河内山阳西有故雍城。又东南注长明沟,沟水又东径射犬城北。汉大司马张扬为将杨丑所害,眭固杀丑屯此,欲北合袁绍。《典略》曰:眭固字白菟。或戒固曰:将军字菟,而此邑名犬,菟见大,其势必惊,宜急去,固不从。汉建安四年,魏太祖斩之干此。以魏种为河内太守,守之。沇州叛,太祖曰:惟种不弃孤。及走,太祖怒曰:种不南走越,北走胡,不汝置也。射犬平,禽之。公曰:惟其才也。释而用之。长明沟水东入石涧,东流,蔡沟水入焉,水上承州县北,白马沟东分,谓之蔡沟。东会长明沟水,又东径修武县之吴亭北,东入吴陂。次北有苟泉水入焉,水出山阳县故修武城西南,同源分派,裂为二水。南为苟泉,北则吴渎,二渎双导,俱东入陂。山阳县东北二十五里有陆真阜,南有皇母、马鸣二泉,东南合注于吴陂也。次陆真阜之东北,复覆釜堆,堆南有三泉,相去四五里,参差次合,南注于陂。泉在浊鹿城西,建安二十五年,魏封汉献帝为山阳公。浊鹿城,即是公所居也。陂水之北际泽,侧有隤城。《春秋》隐公十一年,王以司寇苏忿生之田,攒茅、隤十二邑与郑者也。京相瑶曰:河内修武县北有故隤城,实中。今世俗谓之皮垣,方四百步,实中,高八丈。际陂,北隔水十五里,俗所谓兰丘也,方二百步。西十里又有一丘际山,世谓之敕丘,方五百步,形状相类,疑即古攒茅也。杜预曰:二邑在修武县北,所未详也。又东,长泉水注之,源出白鹿山东南,伏流径十三里,重源浚发于邓城西北,世亦谓之重泉水也。又径七贤祠东。左右筠篁列植,冬夏不变贞萎,魏步兵校尉陈留阮籍,中散大夫谯国嵇康,晋司徒河内山涛,司徒琅邪王戎,黄门郎河内向秀,建威参军沛国刘伶,始平太守阮咸等,同居山阳,结自得之游,时人号之为竹林七贤。向子期所谓山阳旧居也,后人立庙于其处。庙南又有一泉,东南流注于长泉水。郭缘生《述征记》所云,白鹿山东南二十五里有嵇公故居,以居时有遗竹焉,盖谓此也。其水又南径邓城东,名之为邓渎,又谓之为白屋水也。昔司马懿征公孙渊还达白屋,即于此也。其水又东南流径隤城北,又东南历泽注于陂。陂水东流,谓之八光沟,而东流注于清水,谓之长清河,而东周永丰坞,有丁公泉发于焦泉之右。次东得焦泉,泉发于天门之左、天井固右。天门山石自空,状若门焉,广三丈,高两匹,深丈余,更无所出,世谓之天门也。东五百余步,中有石穴西向,裁得客人,东南入,径至天井,直上三匹有余,扳蹑而升,至上平,东西二百步,南北七百步,四面险绝,无由升陟矣。上有比丘释僧训精舍,寺有十余僧,给养难周,多出下平,有志者居之。寺左右杂树疏颁,有一石泉,方丈余,清水湛然,常无增减,山居者资以给饮。北有石室二口,旧是隐者念一之所,今无人矣。泉发于北阜,南流成溪,世谓之焦泉也。次东得鱼鲍泉,次东得张波泉,次东得三渊泉,梗河参连,女宿相属,是四川在重门城西并单川南注也。重门城,昔齐王芳为司马师废之,宫于此,即《魏志》所谓送齐王于河内重门者也。城在共县故城西北二十里。城南有安阳陂,次东又得卓水陂,次东有百门陂,陂方五百步,在共县故城西。汉高帝八年,封卢罢师为共侯,即共和之故国也。共伯既归帝政,逍遥于共山之上。山在国北,所谓共北山也,仙者孙登之所处,袁彦伯《竹林七贤传》,嵇叔夜尝采药山泽,遇之于山,冬以被发自覆,夏则编草为裳,弹一弦琴,而五声和。其水三川南合,谓之清川。又南径凡城东。司马彪、袁山松《郡国志》曰:共县有凡亭,周凡伯国。《春秋》隐公七年,《经》书,王使凡伯来聘是也。杜预曰:汲郡共县东南有凡城。今在西南。其水又西南与前四水总为一渎,又谓之陶水,南流注于清水。清水又东周新丰坞,又东注也。东北过获嘉县北,《汉书》称越相吕嘉反,武帝元鼎六年,巡行于汲郡中乡,得吕嘉首,因以为获嘉县。后汉封侍中冯石为侯国。县故城西有汉桂阳太守赵越墓,冢北有碑。越字彦善,县人也。累迁桂阳郡、五官将、尚书仆射,遭忧服阕,守河南尹,建宁中卒。碑东又有一碑,碑北有石柱、石牛、羊、虎俱碎,沦毁莫记。清水又东周新乐城,城在获嘉县故城东北,即汲之新中乡也。
yòu dōng guò jí xiàn běi, xiàn, gù jí jùn zhì, jìn tài kāng zhōng lì. chéng xī běi yǒu shí jiā shuǐ, fēi tuān jùn jí, rén yì wèi zhī pán xī, yán tài gōng cháng diào yú cǐ yě. chéng dōng mén běi cè yǒu tài gōng miào, miào qián yǒu bēi, bēi yún: tài gōng wàng zhě, hé nèi jí rén yě. xiàn mín gù kuài jī tài shǒu dù xuān bái lìng cuī yuàn yuē: tài gōng běn shēng yú jí, jiù jū yóu cún. jūn yǔ gāo guó tóng zōng, tài gōng zài zài jīng zhuàn, jīn lín cǐ guó, yí zhèng qí wèi, yǐ míng zūn zǔ zhī yì. yú shì guó lǎo wáng xǐ, tíng yuàn zhèng dǔ, gōng cáo bīn qín děng, xián yuē: yí zhī. suì lì tán sì, wèi zhī wèi zhǔ. chéng běi sān shí lǐ, yǒu tài gōng quán. quán shàng yòu yǒu tài gōng miào, miào cè gāo lín xiù mù, qiáo chǔ jìng mào, xiāng chuán yún: tài gōng zhī gù jū yě. jìn tài kāng zhōng, fàn yáng lú wú jì wèi jí lìng, lì bēi yú qí shàng. tài gōng bì zhòu zhī luàn, tú yǐn shì cháo, dùn diào yú shuǐ, hé bì wèi bīn, rán hòu pán xī? gǒu qiè shén xīn, qū zhǔ zé kě, pán xī zhī míng, sī wú xián yǐ. qīng shuǐ yòu dōng jìng gù shí liáng xià, liáng kuà shuǐ shàng, qiáo shí bēng chǐ, yú jī shàng cún. qīng shuǐ yòu dōng yǔ cāng shuǐ hé. shuǐ chū xī běi fāng shān, shān xī yǒu cāng gǔ, gǔ yǒu cāng yù mín shí, gù míng yān. qí shuǐ dōng nán liú, qián xíng dì xià, yòu dōng nán fù chū, sú wèi zhī báo shuǐ. dōng nán lì mǔ yě, zì zhāo gē yǐ nán, nán jì qīng shuǐ, tǔ dì píng yǎn, jù gāo kuà zé, xī mǔ yě yǐ. jùn guó zhì yuē: zhāo gē xiàn nán yǒu mù yě. zhú shū jì nián yuē: zhōu wǔ wáng lǜ xī yí zhū hóu fá yīn, bài zhī yú mǔ yě. shī suǒ wèi mǔ yě yáng yáng, tán chē huáng huáng zhě yě. yǒu yīn dài fū bǐ yú zhǒng, qián yǒu shí míng, tí lì yún: yīn dài fū bǐ yú zhī mù. suǒ jì wéi cǐ. jīn yǐ zhōng zhé, bù zhī shuí suǒ zhì yě. tài hé zhōng, gāo zǔ xiào wén huáng dì nán xún, qīn xìng qí fén, ér jiā diào yān, kān shí shù bēi, liè yú mù suì yǐ. báo shuǐ yòu dōng nán rù yú qīng shuǐ. qīng shuǐ yòu dōng nán jìng hé chéng nán, gù sān huì tíng yě, shì qí qīng hé hé, fàng shòu míng yān. qīng shuǐ yòu qū ér nán jìng fèng huáng tái dōng běi nán zhù yě.
又东过汲县北,县,故汲郡治,晋太康中立。城西北有石夹水,飞湍浚急,人亦谓之磻溪,言太公尝钓于此也。城东门北侧有太公庙,庙前有碑,碑云:太公望者,河内汲人也。县民故会稽太守杜宣白令崔瑗曰:太公本生于汲,旧居犹存。君与高、国同宗,太公载在《经》《传》,今临此国,宜正其位,以明尊祖之义。于是国老王喜,廷掾郑笃,功曹邠勤等,咸曰:宜之。遂立坛祀,为之位主。城北三十里,有太公泉。泉上又有太公庙,庙侧高林秀木,翘楚竞茂,相传云:太公之故居也。晋太康中,范阳卢无忌为汲令,立碑于其上。太公避纣之乱,屠隐市朝,遁钓鱼水,何必渭滨,然后磻溪?苟惬神心,曲渚则可,磻溪之名,斯无嫌矣。清水又东径故石梁下,梁跨水上,桥石崩褫,余基尚存。清水又东与仓水合。水出西北方山,山西有仓谷,谷有仓玉、珉石,故名焉。其水东南流,潜行地下,又东南复出,俗谓之雹水。东南历坶野,自朝歌以南,南暨清水,土地平衍,据皋跨泽,悉坶野矣。《郡国志》曰:朝歌县南有牧野。《竹书纪年》曰:周武王率西夷诸侯伐殷,败之于坶野。《诗》所谓坶野洋洋,檀车煌煌者也。有殷大夫比于冢,前有石铭,题隶云:殷大夫比于之墓。所记惟此。今已中折,不知谁所志也。太和中,高祖孝文皇帝南巡,亲幸其坟,而加吊焉,刊石树碑,列于墓隧矣。雹水又东南入于清水。清水又东南径合城南,故三会亭也,似淇、清合河,放受名焉。清水又屈而南径凤皇台东北南注也。
yòu dōng rù yú hé. wèi zhī qīng kǒu, jí qí hé kǒu yě, gài hù shòu qí míng ěr. dì lǐ zhì yuē: qīng hé shuǐ chū nèi huáng xiàn nán, wú qīng shuǐ kě lái, suǒ yǒu zhě wéi zhōng shì shuǐ ěr. gài hé tú nán zhù, qīng shuǐ dú yí, huì liú jìng jué, yú mù shàng cún. gù dōng chuān yǒu qīng hé zhī chēng, xiāng sì bù duàn, cáo gōng kāi bái gōu, è shuǐ běi zhù, fāng fù gù dú yǐ.
又东入于河。谓之清口,即淇河口也,盖互受其名耳。《地理志》曰:清河水出内黄县南,无清水可来,所有者惟钟是水耳。盖河徒南注,清水渎移,汇流径绝,余目尚存。故东川有清河之称,相嗣不断,曹公开白沟,遏水北注,方复故渎矣。
qìn shuǐ chū shàng dǎng niè xiàn yè lì shān, qìn shuǐ jí niè shuǐ yě. huò yán chū gǔ yuǎn xiàn yáng tóu shān mí gǔ, sān yuán qí zhù, jìng xiè yī huáng. yòu nán huì sān shuǐ, lì luò chū zuǒ yòu jìn xī, cēn cī yì zhù zhī yě.
沁水出上党涅县谒戾山,沁水即涅水也。或言出谷远县羊头山靡谷,三源奇注,径泻一隍。又南会三水,历落出左右近溪,参差翼注之也。
nán guò gǔ yuǎn xiàn dōng, yòu nán guò yì shì xiàn dōng, gǔ yuǎn xiàn, wáng mǎng zhī gǔ jìn yě. qìn shuǐ yòu nán jìng yì shì xiàn gù chéng dōng, liú cōng yǐ zhān shì lǔ yáo wèi jì zhōu, zhì cǐ yě. qìn shuǐ yòu nán lì yì shì guān, yòu nán yǔ shuǐ hé, shuǐ chū dōng běi jù jùn shān, chéng gāo xiè làng, chù shí liú xiǎng, shì rén yīn shēng yǐ nà chēng. xī nán liú zhù yú qìn. qìn shuǐ yòu nán yǔ qín chuān shuǐ hé, shuǐ chū jù jùn shān dōng, dài yǐn zhòng xī, jī yǐ chéng chuān, yòu xī nán jìng duān shì xiàn gù chéng dōng. xī hán zhào wèi fēn jìn, qiān jìn jūn yú duān shì xiàn, jí cǐ shì yě. qí shuǐ nán liú, rù yú qìn shuǐ. yòu nán guò yáng ā xiàn dōng, qìn shuǐ nán jìng yáng ā xiàn gù chéng xī. wèi tǔ dì jì yuē: jiàn xìng jùn zhì yáng ā xiàn. jùn xī sì shí lǐ yǒu qìn shuǐ nán liú. qìn shuǐ yòu nán yǔ huò zé shuǐ hé, shuǐ chū huò zé chéng xī bái jiàn lǐng xià, dōng jìng huò zé. mò zǐ yuē: shùn yú huò zé. yīng shào yuē: zé zài xiàn xī běi, yòu dōng jìng huò zé xiàn gù chéng nán, gài yǐ zé shì xiàn yě. zhú shū jì nián, liáng huì chéng wáng shí jiǔ nián, jìn qǔ xuán wǔ huò zé zhě yě. qí shuǐ jì chéng dōng zhù, yòu dōng hé qīng yuān shuǐ, shuǐ chū qí xiàn běi, dōng nán jìng huò zé chéng dōng, yòu nán rù yú zé shuǐ. zé shuǐ yòu dōng dé yáng quán kǒu, shuǐ chū lù tái shān. shān shàng yǒu shuǐ, yuān ér bù liú, qí shuǐ dōng jìng yáng líng chéng nán, jí yáng ā xiàn zhī gù chéng yě. hàn gāo dì liù nián, fēng biàn xīn wèi hóu guó. shuǐ lì jiāo yáo shān dōng, xià yǔ hēi lǐng shuǐ hé, shuǐ chū xī běi hēi lǐng xià, jí kāi dèng yě. qí shuǐ dōng nán liú jìng běi xiāng tíng xià, yòu dōng nán jìng yáng líng chéng dōng, nán zhù yáng quán shuǐ. yáng quán shuǐ yòu nán zhù huò zé shuǐ. zé shuǐ yòu dōng nán, yǒu shàng jiàn shuǐ zhù zhī, shuǐ dǎo yuán xī běi fǔ shān, dōng jìng tóng yú yá nán, lì xī chéng shān běi, shān zài huò zé nán, yǔ gòng suǒ wèi dǐ zhù xī chéng, zhì yú wáng wū yě. shān shén gāo jùn, shàng píng tǎn. xià yǒu èr quán, dōng zhuó xī qīng, zuǒ yòu bù shēng cǎo mù, shù shí bù wài duō xì zhú. qí shuǐ zì shān yīn dōng rù huò zé shuǐ. huò zé shuǐ yòu dōng nán zhù yú qìn shuǐ. qìn shuǐ yòu dōng nán, yáng ā shuǐ zuǒ rù yān, shuǐ běi chū yáng ā chuān, nán liú jìng jiàn xìng jùn xī, yòu dōng nán liú jìng wǔ bì tíng dōng, ér nán rù shān. qí shuǐ yán bō shù shí, pēng jiàn bā zhàng, huán tāo gǔ zhuǎn, xī nán liú rù yú qìn shuǐ. qìn shuǐ yòu nán wǔ shí yú lǐ, yán liú shàng xià, bù jìng cái tōng, xiǎo zhú xì sǔn, bèi yú shān zhǔ, méng lóng mào mì, qí wèi yì huì yě.
南过谷远县东,又南过陭氏县东,谷远县,王莽之谷近也。沁水又南径陭氏县故城东,刘聪以詹事鲁繇为冀州,治此也。沁水又南历陭氏关,又南与水合,水出东北巨骏山,乘高泻浪,触石流响,世人因声以纳称。西南流注于沁。沁水又南与秦川水合,水出巨骏山东,带引众溪,积以成川,又西南径端氏县故城东。昔韩、赵、魏分晋,迁晋君于端氏县,即此是也。其水南流,入于沁水。又南过阳阿县东,沁水南径阳阿县故城西。《魏土地记》曰:建兴郡治阳阿县。郡西四十里有沁水南流。沁水又南与濩泽水合,水出濩泽城西白涧岭下,东径濩泽。《墨子》曰:舜渔濩泽。应劭曰:泽在县西北,又东径濩泽县故城南,盖以泽氏县也。《竹书纪年》,梁惠成王十九年,晋取玄武、濩泽者也。其水际城东注,又东合清渊水,水出其县北,东南径濩泽城东,又南入于泽水。泽水又东得阳泉口,水出鹿台山。山上有水,渊而不流,其水东径阳陵城南,即阳阿县之故城也。汉高帝六年,封卞訢为侯国。水历嶕峣山东,下与黑岭水合,水出西北黑岭下,即开瞪也。其水东南流径北乡亭下,又东南径阳陵城东,南注阳泉水。阳泉水又南注濩泽水。泽水又东南,有上涧水注之,水导源西北辅山,东径铜于崖南,历析城山北,山在濩泽南,《禹贡》所谓砥柱、析城,至于王屋也。山甚高峻,上平坦。下有二泉,东浊西清,左右不生草木,数十步外多细竹。其水自山阴东入濩泽水。濩泽水又东南注于沁水。沁水又东南,阳阿水左入焉,水北出阳阿川,南流径建兴郡西,又东南流径午壁亭东,而南入山。其水沿波漱石,漰涧八丈,环涛毂转,西南流入于沁水。沁水又南五十余里,沿流上下,步径裁通,小竹细笋,被于山渚,蒙茏茂密,奇为翳荟也。
yòu nán chū shān, guò qìn shuǐ xiàn běi, qìn shuǐ fǔ jìng shí mén, wèi zhī qìn kǒu. wèi tǔ dì jì yuē: hé nèi jùn yě wáng xiàn xī qī shí lǐ yǒu qìn shuǐ, zuǒ jìng qìn shuǐ chéng xī, fù chéng dōng nán liú yě. shí mén shì jìn ān píng xiàn wáng sī mǎ fú zhī wèi wèi yě wáng diǎn nóng zhōng láng jiàng zhī suǒ zào yě. àn qí biǎo yún: chén fú yán, chén bèi míng zhào, xìng hé nèi shuǐ lì. chén jì dào, jiǎn xíng qìn shuǐ, yuán chū tóng dī shān, qū qǔ zhōu huí, shuǐ dào jiǔ bǎi lǐ, zì tài xíng yǐ xī, wáng wū yǐ dōng, céng yán gāo jùn, tiān shí lín yǔ, zhòng gǔ zǒu shuǐ, xiǎo shí piào bèng, mù mén xiǔ bài, dào tián fàn làn, suì gōng bù chéng. chén zhé àn xíng, qù yàn wǔ lǐ yǐ wài, fāng shí kě de shù wàn yú méi. chén yǐ wéi lèi fāng shí wèi mén, ruò tiān yáng hàn, zēng yàn jìn shuǐ, ruò tiān lín yǔ. bēi zé chōng yì, zé bì fáng duàn shuǐ, kōng qú yǎn lào, zú yǐ chéng hé. yún yǔ yóu rén, jīng guó zhī móu, zàn láo yǒng yì, shèng wáng suǒ xǔ, yuàn bì xià tè chū chén biǎo, chì dà sī nóng fǔ gěi rén gōng, wù shǐ jī yán, yǐ zàn shí yào. chén fú yán. zhào shū tīng xǔ. yú shì jiā àn lèi shí, jié yǐ wéi mén, yòng dài mù mén fāng, gù shí mén jiù yǒu fāng kǒu zhī chēng yǐ. gài tián qǐng mǔ zhī shù, jiān èr suì yuè zhī gōng, shì jiàn mén cè shí míng yǐ. shuǐ xī yǒu kǒng shān, shān shàng shí xué dòng kāi, xué nèi shí shàng, yǒu chē zhé niú jī. qí jiù chuán yún: zì rán chéng zhe, fēi rén gōng suǒ jiù yě. qí shuǐ nán fēn wéi èr shuǐ, yī shuǐ nán chū, wèi zhū gōu shuǐ. qìn shuǐ yòu jìng qìn běn xiàn gù chéng běi, gài jí shuǐ yǐ míng xiàn yǐ. chūn qiū zhī shǎo shuǐ yě. jīng xiāng fán yuē: jìn dì yǐ. yòu yún: shǎo shuǐ, jīn qìn shuǐ yě. qìn shuǐ yòu dōng jìng qìn shuǐ tíng běi, shì wèi zhī xiǎo qìn chéng. qìn shuǐ yòu dōng, yòu hé xiǎo qìn shuǐ, shuǐ chū běi shān tái chún yuān, nán liú wèi tái chún shuǐ, dōng nán rù qìn shuǐ. qìn shuǐ yòu dōng, bèi jiàn shuǐ zhù zhī, shuǐ běi chū wǔ xíng zhī shān, nán liú zhù yú qìn shuǐ.
又南出山,过沁水县北,沁水甫径石门,谓之沁口。《魏土地记》曰:河内郡野王县西七十里有沁水,左径沁水城西,附城东南流也。石门是晋安平献王司马孚之为魏野王典农中郎将之所造也。按其表云:臣孚言,臣被明诏,兴河内水利。臣既到,检行沁水,源出铜鞮山,屈曲周回,水道九百里,自太行以西,王屋以东,层岩高峻,天时霖雨,众谷走水,小石漂迸,木门朽败,稻田泛滥,岁功不成。臣辄按行,去堰五里以外,方石可得数万余枚。臣以为累方石为门,若天旸旱,增堰进水,若天霖雨。陂泽充溢,则闭防断水,空渠衍涝,足以成河。云雨由人,经国之谋,暂劳永逸,圣王所许,愿陛下特出臣表,敕大司农府给人工,勿使稽延,以赞时要。臣孚言。诏书听许。于是夹岸累石,结以为门,用代木门枋,故石门旧有枋口之称矣。溉田顷亩之数,间二岁月之功,事见门侧石铭矣。水西有孔山,山上石穴洞开,穴内石上,有车辙、牛迹。《耆旧传》云:自然成著,非人功所就也。其水南分为二水,一水南出,为朱沟水。沁水又径沁本县故城北,盖藉水以名县矣。《春秋》之少水也。京相璠曰:晋地矣。又云:少水,今沁水也。沁水又东径沁水亭北,世谓之小沁城。沁水又东,右合小沁水,水出北山台淳渊,南流为台淳水,东南入沁水。沁水又东,倍涧水注之,水北出五行之山,南流注于沁水。
yòu dōng guò yě wáng xiàn běi, qìn shuǐ yòu dōng, hán shuǐ zhù zhī, shuǐ chū tài xíng zhī fù shān, jí wǔ xíng zhī yì míng yě. huái nán zǐ yuē: wǔ wáng yù zhù gōng yú wǔ xíng zhī shān, zhōu gōng yuē: wǔ xíng xiǎn gù, dé néng fù yě, nèi gòng huí yǐ, shǐ wú bào luàn, zé fá wǒ nán yǐ. jūn zǐ yǐ wéi néng chí mǎn. gāo yòu yún: jīn tài háng shān yě, zài hé nèi yě wáng xiàn xī běi shàng dǎng guān. shī suǒ wèi tú dài yě wáng dào, qīng gài shang dǎng guān. jí cǐ yóu yǐ. qí shuǐ nán liú jìng hán chéng xī, gù hán guó yě. chéng nán yǒu hán tái, chūn qiū zhí gōng èr shí sì nián, wáng jiāng fá zhèng, fù chén jiàn yuē: hán, wǔ zhī mù yě, jīng xiāng fán yuē: jīn yě wáng xī běi sān shí lǐ yǒu gù hán chéng, hán tái shì yě. jīn gù chéng dāng tài xíng nán lù, dào chū qí zhōng, hàn wǔ dì fēng lǐ shòu wèi hóu guó. hán shuǐ yòu dōng nán jìng kǒng zǐ miào dōng. miào tíng yǒu bēi, wèi tài hé yuán nián, kǒng líng dù děng yǐ jiù zì huǐ luò, shàng qiú xiū fù. yě wáng lìng fàn zhòng ài hé nèi tài shǒu yuán zhēn cì shǐ xián yáng gōng gāo yǔn biǎo wén, lì bēi yú miào. tái zhōng liú míng bié jià lǚ cì wén zhǔ bù xiàng bān hǔ xún líng guī, yǐ xuān ní dà shèng, fēi bēi sòng suǒ chēng, yí lì jì yān. yún zhòng ní shāng dào bù xíng, yù běi cóng zhào yāng, wén shā míng duó, suì xuán chē ér fǎn, jí qí hòu yě, jìn rén sī zhī, yú tài xíng lǐng nán wèi zhī lì miào, gài wǎng shí huí yuán chù yě. yú àn zhū zǐ shū jí shǐ jí zhī wén, bìng yán zhòng ní lín hé ér tàn yuē: qiū zhī bù jì, mìng yě. fū shì fēi tài xíng huí yuán zhī yán yě. bēi yún: lǔ guó kǒng shì, guān yú luò yáng, yīn jū miào xià, yǐ fèng zhēng cháng. sī yán shì yǐ. gài kǒng shì qiān shān xià, zhuī sī shèng zǔ, gù lì miào cún xiǎng ěr. qí yóu liú lèi qiān lǔ, lì yáo cí yú shān yǐ, fēi wèi huí yuán yú cǐ yě. hán shuǐ dōng nán jìng hán tíng xī. jīng xiāng fán yuē: yòu yǒu tíng zài tái xī nán sān shí lǐ, jīn shì tíng zài hán chéng dōng nán qī bā lǐ, gài jīng shì zhī miù ěr. huò gèng yǒu zhī, yú suǒ bù xiáng. qí shuǐ yòu nán liú zhù yú qìn, qìn shuǐ dōng jìng yě gōng xiàn gù chéng běi. qín zhāo wáng sì shí sì nián, bái qǐ gōng tài xíng, dào jué ér hán zhī yě wáng jiàng. shǐ huáng bá wèi dōng dì, zhì dōng jùn, wèi yuán jūn zì pú yáng xǐ yě wáng, jí cǐ xiàn yě. hàn gāo dì wú nián, wèi yīn guó, èr nián wèi hé nèi jùn, wáng mǎng zhī hòu duì, xiàn yuē píng yě yǐ. wèi huái zhōu cì shǐ zhì, huáng dōu qiān luò, shěng zhōu fù jùn. shuǐ běi yǒu huá yuè miào, miào cè yǒu zǎn bǎi shù bǎi gēn, duì guō lín chuān, fù gāng yīn zhū, qīng qīng mí wàng, qí kě wán yě. huái zhōu cì shǐ dùn qiū lǐ hóng zhī zhī suǒ jīng gòu yě. miào yǒu bēi yān, shì hé nèi jùn gōng cáo shān yáng xún líng guī yǐ hé píng sì nián zào, tiān ān yuán nián lì. qìn shuǐ yòu dōng, zhū gōu zhī jīn rù yān. yòu dōng yǔ dān shuǐ hé, shuǐ chū shàng dǎng gāo dōu jù gù chéng dōng běi fù xià, sú wèi zhī yuán yuán shuǐ. shān hǎi jīng yuē: qìn shuǐ zhī dōng yǒu lín yān, míng yuē dān lín, dān shuǐ chū yān. jí sī shuǐ yǐ. dān shuǐ zì yuán dōng běi liú, yòu qū ér dōng zhù, zuǒ huì jué shuǐ. dì lǐ zhì yuē: gāo dōu xiàn yǒu guǎn gǔ, dān shuǐ suǒ chū, dōng nán rù jué shuǐ shì yě. jué shuǐ chū xuàn shì xiàn xī běi yáng gǔ, gù dì lǐ zhì yuē: yáng gǔ, jué shuǐ suǒ chū. dōng nán liú, zuǒ huì cháng píng shuǐ, shuǐ chū cháng píng xiàn xī běi xiǎo shān, dōng nán liú jìng qí xiàn gù chéng. xuàn shì zhī cháng píng tíng yě. shǐ jì yuē: qín shǐ zuǒ shù zhǎng wáng hé gōng hán, qǔ shàng dǎng, shàng dǎng mín zǒu zhào, zhào jūn cháng píng, shǐ lián pō wéi jiāng, hòu qiǎn mǎ fú jūn zhī zǐ zhào kuò dài zhī. qín mì shǐ wǔ ān jūn bái qǐ gōng zhī, kuò sì shí wàn zhòng jiàng qǐ, qǐ kēng zhī yú cǐ. shàng dǎng jì yuē: cháng píng chéng zài jùn zhī nán, qín lěi zài chéng xī, èr jūn gòng shí liú shuǐ, jiàn xiāng qù wǔ lǐ. qín kēng zhào zhòng, shōu tóu lú zhù tái yú lěi zhōng, yīn shān wèi tái, cuī wéi jié qǐ, jīn réng hào zhī yuē bái qǐ tái. chéng zhī zuǒ yòu yán shān gèn xí, nán běi wǔ shí xǔ lǐ, dōng xī èr shí yú lǐ, xī qín zhào gù lěi, yí bì jiù cún yān. hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, yǐ fēng jiāng jūn wèi qīng wèi hóu guó. qí shuǐ dōng nán liú, zhù jué shuǐ. jué shuǐ yòu dōng nán liú jìng xuàn shì xiàn gù chéng běi. zhú shū jì nián yuē: jìn liè gōng yuán nián, zhào xiàn zǐ chéng xuàn shì. jué shuǐ dōng nán yǔ xuàn shuǐ huì, shuǐ dǎo yuán xiàn xī běi gāi gǔ, dōng liú jìng yī gù chéng nán, sú wèi zhī dōu xiāng chéng. yòu dōng nán jìng xuàn shì xiàn gù chéng nán, shì zǔ jiàn wǔ liù nián, fēng wàn pǔ wèi hóu guó. ér dōng huì jué shuǐ, luàn liú dōng nán rù gāo dōu xiàn, yòu rù dān shuǐ. shàng dǎng jì yuē: cháng píng chéng zài jùn nán shān zhōng, dān shuǐ chū cháng píng běi shān, nán liú. qín kēng zhào zhòng, liú xiě dān chuān, yóu shì sú míng wéi dān shuǐ, sī wèi bù jīng yǐ. dān shuǐ yòu dōng nán liú zhù yú dān gǔ, jí liú yuè shí fú fēng gē suǒ wèi dān shuǐ zhě yě. jìn shū dì dào jì yuē: xiàn yǒu tài xíng guān, dān xī wèi guān zhī dōng gǔ, tú zì cǐ qù, bù fù yóu guān yǐ. dān shuǐ yòu jìng èr shí rén běi, ér gè zài yī shān, jiǎo yǐ xiāng wàng, nán wèi hé nèi, běi yuē shàng dǎng. èr jùn yǐ zhī fēn jìng. dān shuǐ yòu dōng nán lì xī yán xià, yán xià yǒu dà quán yǒng fā, hóng liú jù shū, yuān shēn bù cè, bīn zǎo jiāo qín, jìng chuān hán lǜ, suī yán chén sù yuè, wú biàn xuān qī. dān shuǐ yòu nán, bái shuǐ zhù zhī, shuǐ chū gāo dōu xiàn gù chéng xī, suǒ wèi cháng píng bái shuǐ yě, dōng nán liú lì tiān jǐng guān. dì lǐ zhì yuē: gāo dōu xiàn yǒu tiān jǐng guān. cài yōng yuē: tài háng shān shàng yǒu tiān jǐng guān, zài jǐng běi, suì yīn míng yān. gù liú xīn suì chū fù yuē: chí tài xíng zhī xiǎn jùn, rù tiān jǐng zhī gāo guān, tài yuán shí wǔ nián, jìn zhēng lǔ jiāng jūn zhū xù pò mù róng yǒng yú tài xíng, qiǎn jūn zhì bái shuǐ, qù zhǎng zǐ bǎi liù shí lǐ. bái shuǐ yòu dōng, tiān jǐng xī shuǐ huì yān. shuǐ chū tiān jǐng guān, běi liú zhù bái shuǐ, shì wèi zhī běi liú quán. bái shuǐ yòu dōng nán liú rù dān shuǐ, wèi zhī bái shuǐ jiāo. dān shuǐ yòu dōng nán chū shān, jìng kuí chéng xī. chéng zài shān jì, sú wèi zhī qī chéng, fēi yě. sī mǎ biāo jùn guó zhì yuē: shān yáng yǒu kuí chéng. jīng xiāng fán yuē: hé nèi shān yáng xī běi liù shí lǐ yǒu kuí chéng. zhú shū jì nián yuē: liáng huì chéng wáng yuán nián, zhào chéng hóu yǎn hán yì hóu ruò fá wǒ kuí. jí cǐ chéng yě. dān shuǐ yòu nán qū ér xī zhuǎn, guāng gōu shuǐ chū yān. dān shuǐ yòu xī jìng yuàn xiāng chéng běi, nán qū dōng zhuǎn, jìng qí chéng nán, dōng nán liú zhù zi qìn, wèi zhī dān kǒu. zhú shū jì nián yuē: jìn chū gōng wǔ nián, dān shuǐ sān rì jué bù liú yōu gōng jiǔ nián, dān shuǐ chū xiāng fǎn jī. jí cǐ shuǐ yě. qìn shuǐ yòu dōng, guāng gōu shuǐ zhù zhī, shuǐ shǒu shòu dān shuǐ, dōng nán liú, jiè gōu shuǐ chū yān, yòu nán rén qìn shuǐ. qìn shuǐ yòu dōng nán liú jìng chéng xiāng chéng běi, yòu dōng jìng zhōng dōu tíng nán, zuǒ hé jiè gōu shuǐ, shuǐ shàng chéng guāng gōu, dōng nán liú, zhǎng míng gōu shuǐ chū yān. yòu nán jìng zhōng dōu tíng xī, ér nán liú zhù yú qìn shuǐ yě.
又东过野王县北,沁水又东,邗水注之,水出太行之阜山,即五行之异名也。《淮南子》曰:武王欲筑宫于五行之山,周公曰:五行险固,德能覆也,内贡回矣,使吾暴乱,则伐我难矣。君子以为能持满。高诱云:今太行山也,在河内野王县西北上党关。《诗》所谓徒殆野王道,倾盖上党关。即此由矣。其水南流径邗城西,故邗国也。城南有邗台,《春秋》值公二十四年,王将伐郑,富辰谏曰:邗,武之穆也,京相璠曰:今野王西北三十里有故邗城,邗台是也。今故城当太行南路,道出其中,汉武帝封李寿为侯国。邗水又东南径孔子庙东。庙庭有碑,魏太和元年,孔灵度等以旧字毁落,上求修复。野王令范众爱、河内太守元真、刺史咸阳公高允表闻,立碑于庙。抬中刘明、别驾吕次文、主簿向班虎、荀灵龟,以宣尼大圣,非碑颂所称,宜立记焉。云仲尼伤道不行,欲北从赵鞅,闻杀鸣铎,遂旋车而反,及其后也,晋人思之,于太行岭南为之立庙,盖往时回辕处也。余按诸子书及史籍之文,并言仲尼临河而叹曰:丘之不济,命也。夫是非太行回辕之言也。碑云:鲁国孔氏,官于洛阳,因居庙下,以奉蒸尝。斯言是矣。盖孔氏迁山下,追思圣祖,故立庙存飨耳。其犹刘累迁鲁,立尧祠于山矣,非谓回辕于此也。邗水东南径邗亭西。京相璠曰:又有亭在台西南三十里,今是亭在邗城东南七、八里,盖京氏之谬耳。或更有之,余所不详。其水又南流注于沁,沁水东径野工县故城北。秦昭王四十四年,白起攻太行,道绝而韩之野王降。始皇拔魏东地,置东郡,卫元君自濮阳徙野王,即此县也。汉高帝无年,为殷国,二年为河内郡,王莽之后队,县曰平野矣。魏怀州刺史治,皇都迁洛,省州复郡。水北有华岳庙,庙侧有攒柏数百根,对郭临川,负冈荫诸,青青弥望,奇可玩也。怀州刺史顿丘李洪之之所经构也。庙有碑焉,是河内郡功曹山阳荀灵龟以和平四年造,天安元年立。沁水又东,朱沟枝津入焉。又东与丹水合,水出上党高都具故城东北阜下,俗谓之源源水。《山海经》曰:沁水之东有林焉,名曰丹林,丹水出焉。即斯水矣。丹水自源东北流,又屈而东注,左会绝水。《地理志》曰:高都县有莞谷,丹水所出,东南入绝水是也。绝水出泫氏县西北杨谷,故《地理志》曰:杨谷,绝水所出。东南流,左会长平水,水出长平县西北小山,东南流径其县故城。泫氏之长平亭也。《史记》曰:秦使左庶长王齕攻韩,取上党,上党民走赵,赵军长平,使廉颇为将,后遣马服君之子赵括代之。秦密使武安君白起攻之,括四十万众降起,起坑之于此。《上党记》曰:长平城在郡之南,秦垒在城西,二军共食流水,涧相去五里。秦坑赵众,收头颅筑台于垒中,因山为台,崔嵬桀起,今仍号之曰白起台。城之左右沿山亘隰,南北五十许里,东西二十余里,悉秦、赵故垒,遗壁旧存焉。汉武帝元朔二年,以封将军卫青为侯国。其水东南流,注绝水。绝水又东南流径泫氏县故城北。《竹书纪年》曰:晋烈公元年,赵献子城泫氏。绝水东南与泫水会,水导源县西北该谷,东流径一故城南,俗谓之都乡城。又东南径泫氏县故城南,世祖建武六年,封万普为侯国。而东会绝水,乱流东南入高都县,右入丹水。《上党记》曰:长平城在郡南山中,丹水出长平北山,南流。秦坑赵众,流血丹川,由是俗名为丹水,斯为不经矣。丹水又东南流注于丹谷,即刘越石《扶风歌》所谓丹水者也。《晋书地道记》曰:县有太行关,丹溪为关之东谷,途自此去,不复由关矣。丹水又径二石人北,而各在一山,角倚相望,南为河内,北曰上党。二郡以之分境。丹水又东南历西岩下,岩下有大泉涌发,洪流巨输,渊深不测,濒藻茭芹,竟川含绿,虽严辰肃月,无变暄萋。丹水又南,白水注之,水出高都县故城西,所谓长平白水也,东南流历天井关。《地理志》曰:高都县有天井关。蔡邕曰:太行山上有天井关,在井北,遂因名焉。故刘歆《遂初赋》曰:驰太行之险峻,入天井之高关,太元十五年,晋征虏将军朱序破慕容永于太行,遣军至白水,去长子百六十里。白水又东,天井溪水会焉。水出天井关,北流注白水,世谓之北流泉。白水又东南流入丹水,谓之白水交。丹水又东南出山,径鄈城西。城在山际,俗谓之期城,非也。司马彪《郡国志》曰:山阳有鄈城。京相璠曰:河内山阳西北六十里有鄈城。《竹书纪年》曰:梁惠成王元年,赵成侯偃、韩懿侯若伐我葵。即此城也。丹水又南屈而西转,光沟水出焉。丹水又西径苑乡城北,南屈东转,径其城南,东南流注子沁,谓之丹口。《竹书纪年》曰:晋出公五年,丹水三日绝不流;幽公九年,丹水出相反击。即此水也。沁水又东,光沟水注之,水首受丹水,东南流,界沟水出焉,又南人沁水。沁水又东南流径成乡城北,又东径中都亭南,左合界沟水,水上承光沟,东南流,长明沟水出焉。又南径中都亭西,而南流注于沁水也。
yòu dōng guò zhōu xiàn běi, xiàn, gù zhōu yě. chūn qiū zuǒ zhuàn yǐn gōng shí yǒu yī nián, zhōu yǐ cì zhèng gōng sūn duàn. hán xuān zi xǐ jū zhī. yǒu bái mǎ gōu shuǐ zhù zhī, shuǐ shǒu shòu bái mǎ hú, hú yī míng zhū guǎn bēi, bēi shàng chéng zhǎng míng gōu. hú shuǐ dōng nán liú, jìng jīn tíng xī, fēn wéi èr shuǐ, yī shuǐ dōng chū wèi cài gōu, yī shuǐ nán zhù yú qìn yě.
又东过州县北,县,故州也。《春秋左传》隐公十有一年,周以赐郑公孙段。韩宣子徙居之。有白马沟水注之,水首受白马湖,湖一名朱管陂,陂上承长明沟。湖水东南流,径金亭西,分为二水,一水东出为蔡沟,一水南注于沁也。
yòu dōng guò huái xiàn zhī běi, hán shī wài zhuàn yuē: wǔ wáng fá zhòu dào xíng qiū, gēng míng xíng qiū yuē huái. chūn qiū shí, chì dí fá jìn wéi huái shì yě. wáng mǎng yǐ wéi hé nèi, gù hé nèi jùn zhì yě. jiù sān hé zhī dì yǐ. wéi zhāo yuē: hé nán hé dōng hé nèi wèi sān hé yě. xiàn běi yǒu qìn yáng chéng, qìn shuǐ jìng qí fǔ ér dōng zhù yě.
又东过怀县之北,《韩诗外传》曰:武王伐纣到邢丘,更名邢丘曰怀。春秋时,赤翟伐晋围怀是也。王莽以为河内,故河内郡治也。旧三河之地矣。韦昭曰:河南、河东、河内为三河也。县北有沁阳城,沁水径其甫而东注也。
yòu dōng guò wǔ dé xiàn fǔ, yòu dōng nán zhì róng yáng xiàn běi, dōng rù yú hé.
又东过武德县甫,又东南至荣阳县北,东入于河。
qìn shuǐ yú xiàn nán, shuǐ jī wèi bēi, tōng jié shù hú, yǒu zhū gōu shuǐ zhù zhī, qí shuǐ shàng chéng qìn shuǐ yú qìn shuǐ xiàn xī běi, zì fāng kǒu dōng nán liú, fèng gōu shuǐ yòu chū yān. yòu dōng nán liú, yòu xiè wèi shā gōu shuǐ yě. qí shuǐ yòu dōng nán, yú yě gōng chéng xī, zhī qú zuǒ chū yān, yǐ zhōu chéng gài, dōng jìng yě gōng chéng nán, yòu qū jìng qí chéng dōng ér běi zhù qìn shuǐ. zhū gōu zì zhī qú dōng nán, jìng zhōu chéng nán, yòu dōng jìng huái chéng nán, yòu dōng jìng yīn chéng běi. guō yuán shēng shù zhēng jì yuē: hé zhī běi àn, hé nèi huái xiàn yǒu yīn chéng. huò wèi chǔ hàn zhī jì, yīn wáng yìn zhì zhī, fēi yě. yú àn zhú shū jì nián yún: qín shī fá zhèng, cì yú huái, chéng yīn. jí shì chéng yě, rán zé yīn zhī wéi míng jiǔ yǐ, zhī fēi cóng yìn shǐ. xī liú yào yǐ guō mò wèi yīn zhōu cì shǐ, dū yuán hé zhū jūn shì, zhì cǐ. zhū gōu shuǐ yòu dōng nán zhù yú hú. hú shuǐ yòu nà shā gōu shuǐ, shuǐ fèn zhū gōu nán pài, dōng nán jìng ān chāng chéng xī. hàn chéng dì hé píng sì nián, fēng chéng xiàng zhāng yǔ wèi hóu guó. jīn chéng zhī dōng nán yǒu gǔ zhǒng, shí rén wèi zhī zhāng yǔ mù. yú àn hàn shū, yǔ, hé nèi zhǐ rén, tú jiā lián sháo, hóng jiā yuán nián, yǔ yǐ lǎo qǐ hái gǔ, zì zhì zhǒng kuí, qǐ cí táng yú píng líng zhī féi niú tíng, jìn yán líng, zòu qǐng zhī, zhào wèi tú tíng, āi dì jiàn píng èr nián hōng, suì zàng yú bǐ, cǐ zé fēi yě. shā gōu shuǐ yòu dōng jìng xí chéng běi. chūn qiū zhí gōng èr shí wǔ nián, qǔ tài shū yú wēn, shā zhī yú xí chéng shì yě. jīng xiāng fán yuē: zài huái xiàn xī nán. yòu jìng yīn chéng xī, dōng nán liú rù yú bēi, bēi shuǐ yòu zhí wǔ dé xiàn, nán zhì xíng yáng xiàn běi, dōng nán liú rù yú hé. xiān rú yì xián wèi shì gōu wèi jì qú. gù bān gù jí hǎn yīn bìng yán jì shuǐ zhì wǔ dé rù hé. gài jì shuǐ zhī dú tiáo fēn, suǒ zài bù chēng, yì jiān dān shuǐ zhī mù yǐ.
沁水于县南,水积为陂,通结数湖,有朱沟水注之,其水上承沁水于沁水县西北,自枋口东南流,奉沟水右出焉。又东南流,右泄为沙沟水也。其水又东南,于野工城西,枝渠左出焉,以周城溉,东径野工城南,又屈径其城东而北注沁水。朱沟自枝渠东南,径州城南,又东径怀城南,又东径殷城北.郭缘生《述征记》曰:河之北岸,河内怀县有殷城。或谓楚、汉之际,殷王印治之,非也。余案《竹书纪年》云:秦师伐郑,次于怀,城殷。即是城也,然则殷之为名久矣,知非从印始。昔刘曜以郭默为殷州刺史,督缘河诸军事,治此。朱沟水又东南注于湖。湖水右纳沙沟水,水分朱沟南派,东南径安昌城西。汉成帝河平四年,封丞相张禹为侯国。今城之东南有古冢,时人谓之张禹墓。余按《汉书》,禹,河内轵人,徒家莲勺,鸿嘉元年,禹以老乞骸骨,自治冢奎,起祠堂于平陵之肥牛亭,近延陵,奏请之,诏为徒亭,哀帝建平二年薨,遂葬于彼,此则非也。沙沟水又东径隰城北.《春秋》值公二十五年,取太叔于温,杀之于隰城是也。京相璠曰:在怀县西南。又径殷城西,东南流入于陂,陂水又值武德县,南至荥阳县北,东南流入于河。先儒亦咸谓是沟为济渠。故班固及阚駰并言济水至武德入河。盖济水枝渎条分,所在布称,亦兼丹水之目矣。
qí shuǐ chū hé nèi lóng lǜ xiàn xī dà hào shān, shān hǎi jīng yuē: qí shuǐ chū jǔ jiā shān. shuǐ chū shān cè, tuí bō pēng zhù, chōng jī héng shān. shān shàng hé xià kāi, kě jiǎn liù qī shí bù, jù shí lěi kē, jiāo jī huáng jiàn, qīng lán lào dàng, shì tóng léi zhuǎn, jī shuǐ sàn fēn, nuǎn ruò wù hé. yòu dōng běi, zhān shuǐ zhù zhī. shuǐ chū hú guān xiàn dōng zhān tái xià, shí bì chóng gāo, áng cáng yǐn tiān, quán liú fā yú xī běi yú, yǔ jīn gǔ shuǐ hé, jīn gǔ jí zhān tái zhī xī xī yě. dōng běi huì zhān shuǐ, yòu dōng liú zhù qí shuǐ. qí shuǐ yòu jìng nán luó chuān, yòu lì sān luó chéng běi, dōng běi yǔ nǚ tái shuǐ hé, shuǐ fā xī běi sān nǚ tái xià, dōng běi liú zhù yú qí. qí shuǐ yòu dōng běi lì qí yáng chuān, jìng shí chéng xī běi, chéng zài yuán shàng, dài jiàn zhěn qí. qí shuǐ yòu dōng běi, xī liú shuǐ zhù zhī, shuǐ chū dōng dà lǐng xià, xī liú jìng shí lóu nán, zài běi líng shí shàng, liàn chuí jìn lì, tíng tíng jí jùn. qí shuǐ, xī liú shuǐ yě. yòu dōng jìng féng dōu lěi nán, shì wèi zhī qí yáng chéng, zài xī běi sān shí lǐ. qí shuǐ yòu dōng chū shān, fēn wéi èr shuǐ, shuǐ huì lì shí yàn, è shuǐ yǐ wò bái gōu, zuǒ wèi wǎn shuǐ, yòu zé qí shuǐ, zì yuán fǔ chéng dōng nán jìng zhāo gē xiàn běi. zhú shū jì nián, jìn dìng gōng shí bā nián, qí jué yú jiù wèi, jí cǐ yě. qí shuǐ yòu dōng, yòu hé quán yuán shuǐ, shuǐ yǒu èr yuán, yī shuǐ chū zhāo gē chéng xī běi, dōng nán liú. lǎo rén chén jiāng dù shuǐ ér chén yín nán jì, zhòu wèn qí gù, zuǒ yòu yuē: lǎo zhě suǐ bù shí, gù chén hán yě. zhòu nǎi yú cǐ zhuó jìng ér shì suǐ yě. qí shuǐ nán liú dōng qū, jìng zhāo gē chéng nán. jìn shū dì dào jì yuē: běn mò yì yě. shī yún: ài cǎi táng yǐ, mò zhī xiāng yǐ. yīn wáng wǔ dīng shǐ qiān jū zhī, wèi yīn dū yě. zhòu dōu zài yǔ gòng jì zhōu dà lù zhī yě. jí cǐ yǐ. yǒu zāo qiū jiǔ chí zhī shì yān, yǒu xīn shēng mí lè, hào yì zhāo gē, jìn de yuē: shǐ jì. lè shū, zhòu zuò zhāo gē zhī yīn, zhāo gē zhě, gē bù shí yě. gù mò zǐ wén zhī, è ér huí chē, bù jìng qí yì. lún yǔ bǐ kǎo chèn yuē: yì míng lǎng gē, yán yuān bù shě, qī shí dì zǐ yǎn mù, zǎi yǔ dú gù, yóu cù duò chē. lái jūn yuē: zǐ lù huàn zǎi yǔ gù shì xiōng dì, gù yǐ zú cù zhī shǐ duò chē yě. jīn chéng nèi yǒu yīn lù tái, zhòu xī zì tóu yú huǒ chù yě. zhú shū jì nián yuē: wǔ wáng qīn qín dì shòu xīn yú nán dān zhī tái, suì fēn tiān zhī míng. nán dān zhī tái, gài lù tái zhī yì míng yě. wǔ wáng yǐ yīn zhī yí mín fēng zhòu zi wǔ gēng yú zī yì, fēn qí dì wèi sān, yuē bèi yōng wèi, shǐ guǎn shū cài shū huò shū fǔ zhī, wèi sān jiān. pàn, zhōu tǎo píng yǐ fēng kāng shū wèi wèi. jī zǐ yáng kuáng zì bēi, gù qín cāo yǒu jī zǐ cāo, jìng qí xū, fù mǔ zhī bāng yě, bù shèng bēi, zuò mài xiù gē. hòu nǎi shǔ jìn. dì jū hé qí zhī jiān, zhàn guó shí jiē shǔ yú zhào, nán nǚ yín zòng, yǒu zhòu zhī yú fēng. hàn yǐ yú xǔ wèi lìng, péng yǒu yǐ nán zhì zhì diào, xǔ yuē: bù yù pán gēn cuò jié hé yǐ bié lì qì hū? yòu dōng yǔ zuǒ shuǐ hé, wèi zhī mǎ gōu shuǐ, shuǐ chū zhāo gē chéng běi, dōng liú nán qū, jìng qí chéng dōng. yòu dōng liú yǔ měi gōu hé, shuǐ chū zhāo gē xī běi dà lǐng xià, dōng liú jìng luò tuó gǔ, yú zhōng tòu yí jiǔ shí qū, gù sú yǒu měi gōu zhī mù yǐ. lì shí èr è è liú xiāng chéng, quán xiǎng bù duàn, fǎn shuǐ hàn zhù, juǎn fù shēn huáng, huáng jiān jī shí qiān tōng, shuǐ xué wàn biàn, guān zhě ruò sī bù zhōu, shǎng qíng fá tú zhuàng yǐ. qí shuǐ dōng jìng zhāo gē chéng běi, yòu dōng nán liú zhù mǎ gōu shuǐ, yòu dōng nán zhù qí shuǐ, wèi féi quán yě. gù wèi shī yuē: wǒ sī féi quán, zī zhī yǒng tàn. máo zhù yún: tóng chū yì guī wèi féi quán. ěr yǎ yuē guī yì chū tóng yuē féi. shì míng yuē: běn tóng chū shí, suǒ jìn rùn shuǐ shǎo, suǒ guī zhī sàn ér duō, shì féi zhě yě. qián wéi shè rén yuē: shuǐ yì chū liú xíng, hé tóng yuē féi. jīn shì shuǐ yì chū tóng guī yǐ. bó wù zhì wèi zhī ào shuǐ. shī yún: zhān bǐ qí ào, zhú yī yī. máo yún:, wáng chú yě zhú, biān zhú yě. hàn wǔ dì sāi jué hé, zhǎn qí yuán zhī zhú mù yǐ wéi yòng. kòu xún wèi hé nèi, fá zhú qí chuān, zhì shǐ bǎi yú wàn, yǐ shū jūn zī. jīn tōng wàng qí chuān, wú fù cǐ wù. wéi wáng chú biān cǎo bù yì máo xìng. yòu yán, ào, xiàn yě. zhèng yì bù yǐ wéi jīn yuán, ér zhāng sī kōng zhuān yǐ wéi shuǐ liú rù yú qí, fēi suǒ jiū yě. rán sī shuǐ jí shī suǒ wèi quán yuán zhī shuǐ yě. gù wèi shī yún: quán yuán zài zuǒ, qí shuǐ zài yòu, wèi nǚ sī guī. zhǐ yǐ wéi yù qí shuǐ zuǒ yòu, gài jǔ shuǐ suǒ rén wéi zuǒ yòu yě. qí shuǐ yòu nán lì fāng yàn, jiù qí shuǐ kǒu, dōng liú jìng lí yáng xiàn jiè, nán rù kē. dì lǐ zhì yuē: qí shuǐ chū gòng, dōng zhì lí yáng rù hé. gōu xù zhì yuē: zhē hài tíng xī shí bā lǐ zhì qí shuǐ kǒu shì yě. hàn jiàn ān jiǔ nián, wèi wǔ wáng qiān shuǐ kǒu xià dà fāng mù yǐ chéng yàn, è qí shuǐ dōng rén bái gōu yǐ tōng cáo yùn, gù shí rén hào qí chù wèi fǎng tóu. shì yǐ lú zhàn zhēng jiān fù yuē: hòu bèi hóng fāng jù yàn, shēn qú gāo dī zhě yě. zì hòu suì fèi. wèi xī píng zhōng fù tōng zhī, gù qú lì fǎng chéng běi, dōng chū jīn dú, pò gù jié. qí yàn, xī tiě zhù mù shí cān yòng, qí gù dú nán jìng fǎng chéng xī, yòu nán fēn wéi èr shuǐ, yī shuǐ nán zhù qīng shuǐ, shuǐ liú shàng xià gèng xiāng tōng zhù, hé qīng shuǐ shèng, běi rù gù qú zì cǐ shǐ yǐ. yī shuǐ dōng liú, jìng fáng chéng nán, dōng yǔ wǎn kǒu hé. wǎn shuǐ shàng chéng qí shuǐ yú yuán fǔ chéng xī běi, zì shí yàn dōng wǎn chéng xī, qū jìng qí chéng nán, yòu dōng nán liú lì tǔ jūn dōng běi, dé jiù shí dòu. gù wǔ shuǐ fèn liú, shì hào wǔ xué kǒu, jīn wéi tōng bìng wèi èr shuǐ, yī shuǐ xī zhù qí shuǐ, wèi zhī yāo jǐng gōu, yī shuǐ jìng tǔ jūn dōng fēn wéi liǎo gōu, dōng rù bái sì bēi. yòu nán fēn dōng rù tóng shān bēi, gài tián qī shí yú qǐng. èr bēi suǒ jié, jí tái yīn yě yǐ. wǎn shuǐ dōng nán rù qí shuǐ. qí shuǐ yòu hé sù xū gù dú, dú shòu hé yú dùn qiū xiàn zhē hài tíng dōng lí shān xī, běi huì qí shuǐ chù lì shí yàn, è shuǐ lìng gèng dōng běi zhù. wèi wǔ kāi bái gōu, yīn sù xū gù dú ér jiā qí gōng yě. gù sū dài yuē: jué sù xū zhī kǒu, wèi wú xū dùn qiū. jí zhǐ shì dú yě. qí shuǐ yòu dōng běi liú, wèi zhī bái gōu, jìng yōng yú chéng nán. chūn qiū xiāng gōng èr shí sān nián, shū sūn bào jiù jìn, cì yú yōng yú zhě yě. qí shuǐ yòu běi jìng qí chéng dōng, dōng běi jìng tóng shān dōng, yòu dōng běi jìng dì kù zhǒng xī. shì wèi zhī dùn qiū tái, fēi yě. huáng lǎn yuē: dì kù zhǒng zài dōng jùn pú yáng dùn qiū chéng nán, tái yīn yě zhōng zhě yě. yòu běi jìng bái sì shān dōng, lì guǎng yáng lǐ, jìng zhuān xū zhǒng xī. sú wèi zhī yīn wáng líng, fēi yě. dì wáng shì jì yuē: zhuān xū zàng dōng jùn dùn qiū chéng nán, guǎng yáng lǐ dà zhǒng zhě shì yě. qí shuǐ yòu běi qū ér xī zhuǎn, jìng dùn qiū běi, gù hǎn yīn yún: dùn qiū zài qí shuǐ nán. ěr yǎ yuē: shān yī chéng wèi zhī dùn qiū, shì míng wèi yī dùn ér chéng qiū, wú gāo xià xiǎo dà zhī shā yě. shī suǒ wèi sòng zi shè qí, zhì yú dùn qiū zhě yě. wèi xǐ jiǔ yuán xī hé tǔ jūn zhū hú, zhì tǔ jūn yú qiū cè, gù qí míng yì yuē tǔ jūn yě. yòu qū jìng dùn qiū xiàn gù chéng xī. gǔ wén shàng shū yǐ wéi guān dì yǐ. gài tài kāng dì wǔ jūn zhī hào yuē wǔ guān zhě yě. zhú shū jì nián, jìn zǒu gōng sān shí yī nián chéng dùn qiū. huáng lǎn yuē: dùn qiū zhě, chéng mén míng, dùn qiū dào, shì wèi zhī yīn. jiē fēi yě. gài yīn qiū ér wéi míng, gù yuē dùn qiū yǐ. qí shuǐ dōng běi jìng zài rén shān dōng qiān chéng xī. chūn qiū zuǒ zhuàn dìng gōng shí sì nián, gōng huì qí hóu wèi hóu yú qiān zhě yě. dù yù yuē: lí yáng dōng běi yǒu qiān chéng. jí cǐ chéng yǐ. qí shuǐ yòu dōng běi jìng shí zhù gāng, dōng běi zhù yǐ.
淇水出河内隆虑县西大号山,《山海经》曰:淇水出沮枷山。水出山侧,颓波漰注,冲激横山。山上合下开,可减六七十步,巨石磥砢,交积隍涧,倾澜涝荡,势同雷转,激水散氛,暖若雾合。又东北,沾水注之。水出壶关县东沾台下,石壁崇高,昂藏隐天,泉流发于西北隅,与金谷水合,金谷即沾台之西溪也。东北会沾水,又东流注淇水。淇水又径南罗川,又历三罗城北,东北与女台水合,水发西北三女台下,东北流注于淇。淇水又东北历淇阳川,径石城西北,城在原上,带涧枕淇。淇水又东北,西流水注之,水出东大岭下,西流径石楼南,在北陵石上,练垂禁立,亭亭极峻。其水,西流水也。又东径冯都垒南,世谓之淇阳城,在西北三十里。淇水又东出山,分为二水,水会立石堰,遏水以沃白沟,左为菀水,右则淇水,自元甫城东南径朝歌县北。《竹书纪年》,晋定公十八年,淇绝于旧卫,即此也。淇水又东,右合泉源水,水有二源,一水出朝歌城西北,东南流。老人晨将渡水而沉吟难济,纣问其故,左右曰:老者髓不实,故晨寒也。纣乃于此斫胫而视髓也。其水南流东屈,径朝歌城南。《晋书地道记》曰:本沫邑也。《诗》云:爱采唐矣,沫之乡矣。殷王武丁始迁居之,为殷都也。纣都在《禹贡》冀州大陆之野。即此矣。有糟丘、酒池之事焉,有新声靡乐,号邑朝歌,晋的曰:《史记。乐书》,纣作朝歌之音,朝歌者,歌不时也。故墨子闻之,恶而回车,不径其邑。《论语比考谶》曰:邑名朗歌,颜渊不舍,七十弟子掩目,宰予独顾,由蹙堕车。来均曰:子路患宰予顾视凶地,故以足蹙之使堕车也。今城内有殷鹿台,纣昔自投于火处也。《竹书纪年》曰:武王亲禽帝受辛于南单之台,遂分天之明。南单之台,盖鹿台之异名也。武王以殷之遗民封纣子武庚于兹邑,分其地为三,曰邶、鄘、卫,使管叔、蔡叔、霍叔辅之,为三监。叛,周讨平以封康叔为卫。箕子佯狂自悲,故《琴操》有《箕子操》,径其墟,父母之邦也,不胜悲,作《麦秀歌》。后乃属晋。地居河、淇之间,战国时皆属于赵,男女淫纵,有纣之余风。汉以虞诩为令,朋友以难治致吊,诩曰:不遇盘根错节、何以别利器乎?又东与左水合,谓之马沟水,水出朝歌城北,东流南屈,径其城东。又东流与美沟合,水出朝歌西北大岭下,东流径骆驼谷,于中透迆九十曲,故俗有美沟之目矣。历十二崿崿流相承,泉响不断,返水捍注,卷复深隍,隍间积石千通,水穴万变,观者若思不周,赏情乏图状矣。其水东径朝歌城北,又东南流注马沟水,又东南注淇水,为肥泉也。故《卫诗》曰:我思肥泉,兹之永叹。《毛注》云:同出异归为肥泉。《尔雅》曰;归异出同曰肥。《释名》曰:本同出时,所浸润水少,所归枝散而多,似肥者也。犍为舍人曰:水异出流行,合同曰肥。今是水异出同归矣。《博物志》谓之澳水。《诗》云:瞻彼淇澳,竹猗猗。毛云:,王刍也;竹,编竹也。汉武帝塞决河,斩淇园之竹木以为用。寇询为河内,伐竹淇川,治矢百余万,以输军资。今通望淇川,无复此物。惟王刍编草不异毛兴。又言,澳,限也。郑亦不以为津源,而张司空专以为水流入于淇,非所究也。然斯水即《诗》所谓泉源之水也。故《卫诗》云:泉源在左,淇水在右,卫女思归。指以为喻淇水左右,盖举水所人为左右也。淇水又南历枋堰,旧淇水口,东流径黎阳县界,南入柯。《地理志》曰:淇水出共,东至黎阳入河。《沟洫志》曰:遮害亭西十八里至淇水口是也。汉建安九年,魏武王千水口下大坊木以成堰,遏淇水东人白沟以通漕运,故时人号其处为仿头。是以卢湛《征艰赋》曰:后背洪枋巨堰,深渠高堤者也。自后遂废。魏熙平中复通之,故渠历仿城北,东出今读,破故竭。其堰,悉铁柱木石参用,其故渎南径仿城西,又南分为二水,一水南注清水,水流上下更相通注,河清水盛,北入故渠自此始矣。一水东流,径妨城南,东与菀口合。菀水上承淇水于元甫城西北,自石堰东、菀城西,屈径其城南,又东南流历土军东北,得旧石逗。故五水分流,世号五穴口,今惟通并为二水,一水西注淇水,谓之夭井沟,一水径土军东分为蓼沟,东入白祀陂。又南分东入同山陂,溉田七十余顷。二陂所结,即台阴野矣。菀水东南入淇水。淇水右合宿胥故渎,渎受河于顿丘县遮害亭东、黎山西,北会淇水处立石堰,遏水令更东北注。魏武开白沟,因宿胥故渎而加其功也。故苏代曰:决宿胥之口,魏无虚顿丘。即指是渎也。淇水又东北流,谓之白沟,径雍榆城南。《春秋》襄公二十三年,叔孙豹救晋,次于雍榆者也。淇水又北径其城东,东北径同山东,又东北径帝喾冢西。世谓之顿丘台,非也。《皇览》曰:帝喾冢在东郡濮阳顿丘城南,台阴野中者也。又北径白祀山东,历广阳里,径颛顼冢西。俗谓之殷王陵,非也。《帝王世纪》曰:颛顼葬东郡顿丘城南,广阳里大冢者是也。淇水又北屈而西转,径顿丘北,故阚駰云:顿丘在淇水南。《尔雅》曰:山一成谓之顿丘,《释名》谓一顿而成丘,无高下小大之杀也。《诗》所谓送子涉淇,至于顿丘者也。魏徙九原、西河、土军诸胡,置土军于丘侧,故其名亦曰土军也。又屈径顿丘县故城西。《古文尚书》以为观地矣。盖太康弟五君之号曰五观者也。《竹书纪年》,晋走公三十一年城顿丘。《皇览》曰:顿丘者,城门名,顿丘道,世谓之殷。皆非也。盖因丘而为名,故曰顿丘矣。淇水东北径在人山东、牵城西。《春秋左传》定公十四年,公会齐侯、卫侯于牵者也。杜预曰:黎阳东北有牵城。即此城矣。淇水又东北径石柱冈,东北注矣。
dōng guò nèi huáng xiàn nán, wèi bái gōu.
东过内黄县南,为白沟。
qí shuǐ yòu dōng běi jìng bìng yáng chéng xī. shì wèi zhī pì yáng chéng, fēi yě, jí jùn guó zhì suǒ wèi nèi huáng xiàn yǒu bìng yáng jù zhě yě. bái gōu yòu běi, zuǒ hé dàng shuǐ. yòu dōng běi liú jìng nèi huáng xiàn gù chéng nán, xiàn yòu duì huáng zé. jùn guó zhì yuē: xiàn yǒu huáng zé zhě yě. dì lǐ fēng sú jì yuē: chén liú yǒu wài huáng, gù jiā nèi, shǐ jì yuē zhào lián pō fá wèi qǔ huáng, jí cǐ xiàn.
淇水又东北径并阳城西。世谓之辟阳城,非也,即《郡国志》所谓内黄县有并阳聚者也。白沟又北,左合荡水。又东北流径内黄县故城南,县右对黄泽。《郡国志》曰:县有黄泽者也。《地理风俗记》曰:陈留有外黄,故加内,《史记》曰赵廉颇伐魏取黄,即此县。
qū cóng xiàn dōng běi, yǔ huán shuǐ hé.
屈从县东北,与洹水合。
bái gōu zì xiàn běi jìng xì yáng chéng dōng, shì wèi zhī yì yáng jù. chūn qiū zhāo gōng shí nián, jìn xún yíng rú qí nì nǚ, hái, zú xì yáng shì yě. bái gōu yòu běi jìng gāo chéng tíng dōng, huán shuǐ cóng xī nán lái zhù zhī. yòu běi jìng wèn tíng dōng, jí wèi jiè yě, wèi xiàn gù chéng. yīng shào yuē: wèi wǔ hòu zhī bié dōu yě. chéng nèi yǒu wǔ hòu tái, wáng mǎng zhī wèi chéng tíng yě. zuǒ yǔ xīn hé hé, huán shuǐ zhī liú yě. bái gōu yòu dōng běi jìng tóng mǎ chéng xī, gài guāng wǔ zhēng tóng mǎ suǒ zhù yě, gù chéng dé qí míng yǐ. bái gōu yòu dōng běi jìng luó lè chéng dōng, yòu dōng běi, zhāng shuǐ zhù zhī, wèi zhī lì cáo kǒu. zì xià qīng zhāng bái gōu qí hé, xián dé tōng chēng yě.
白沟自县北径戏阳城东,世谓之羛阳聚。《春秋》昭公十年,晋荀盈如齐逆女,还,卒戏阳是也。白沟又北径高城亭东,洹水从西南来注之。又北径问亭东,即魏界也,魏县故城。应劭曰:魏武侯之别都也。城内有武侯台,王莽之魏城亭也。左与新河合,洹水枝流也。白沟又东北径铜马城西,盖光武征铜马所筑也,故城得其名矣。白沟又东北径罗勒城东,又东北,漳水注之,谓之利漕口。自下清漳、白沟、淇河,咸得通称也。
yòu dōng běi guò guǎn táo xiàn běi, yòu dōng běi guò qīng yuān xiàn xī, bái gōu shuǐ yòu dōng běi jìng zhào chéng xī, yòu běi, ā nán hé chū yān. gài wèi jiāng ā nán suǒ dǎo, yǐ lì héng dú, suì yǒu ā nán zhī chēng yǐ. bái gōu yòu dōng běi jìng kōng líng chéng xī, yòu běi jìng qiáo tíng chéng xī, dōng qù guǎn táo xiàn gù chéng shí wǔ lǐ. xiàn, jí chūn qiū suǒ wèi guān shì yě, wèi yáng píng jùn zhì yě. qí shuǐ yòu qū jìng qí xiàn běi, yòu dōng běi jìng píng ēn xiàn gù chéng dōng. dì lǐ fēng sú jì yuē: xiàn, gù guǎn táo zhī bié xiāng yě. hàn xuān dì dì jié sān nián zhì, yǐ fēng hòu fù xǔ bó wèi hóu guó. dì lǐ zhì, wáng mǎng zhī yán píng xiàn yǐ. qí shuǐ yòu dōng guò qīng yuān xiàn gù chéng xī, yòu lì xiàn zhī xī běi wèi qīng yuān, gù xiàn yǒu qīng yuān zhī míng yǐ. shì wèi zhī yú chí chéng, fēi yě. qí shuǐ yòu dōng běi jìng yú yáng chéng běi, hàn wǔ dì fēng tài cháng jiāng dé wèi hóu guó. wén yǐng yuē: yì zài wèi jùn qīng yuān. shì wèi zhī qīng yuān chéng, fēi yě.
又东北过馆陶县北,又东北过清渊县西,白沟水又东北径赵城西,又北,阿难河出焉。盖魏将阿难所导,以利衡渎,遂有阿难之称矣。白沟又东北径空陵城西,又北径乔亭城西,东去馆陶县故城十五里。县,即《春秋》所谓冠氏也,魏阳平郡治也。其水又屈径其县北,又东北径平恩县故城东。《地理风俗记》曰:县,故馆陶之别乡也。汉宣帝地节三年置,以封后父许伯为侯国。《地理志》,王莽之延平县矣。其水又东过清渊县故城西,又历县之西北为清渊,故县有清渊之名矣。世谓之鱼池城,非也。其水又东北径榆阳城北,汉武帝封太常江德为侯国。文颖曰:邑在魏郡清渊。世谓之清渊城,非也。
yòu dōng běi guò guǎng zōng xiàn dōng, wèi qīng hé. qīng hé dōng běi jìng guǎng zōng xiàn gù chéng nán. hé dì yǒng yuán wǔ nián, fēng huáng tài zǐ wàn nián wèi wáng guó. tián róng yán, zhào lì jiàn xìng jùn yú chéng nèi, zhì lín qīng xiàn yú shuǐ dōng, zì zhào shí shǐ yě. cāi hé zhī yòu yǒu lǐ yún mù, yún zì xíng zǔ, gān líng rén, hào xué, shàn yīn yáng, jǔ xiào lián, qiān bái mǎ lìng. zhōng cháng shì dān chāo děng, lì yè tíng mín nǚ háo shì wèi hòu, hòu jiā fēng zhě sì rén, shǎng cì jù wàn. yún shàng shū yí fù sān fǔ yuē: kǒng zǐ yún, dì zhě, dì yě, jīn chǐ yī bài yòng, bù jīng yù shěng, shì dì yù bù dì hū? dì nù, xià yù shā zhī. hòu jì zhōu cì shǐ jiǎ qióng shǐ xíng bù guò kē yún mù, kè shí biǎo zhī, jīn shí zhù shàng cún, sú yóu wèi zhī lǐ shì shí zhù. qīng hé yòu dōng běi jìng jiè chéng tíng dōng. shuǐ shàng yǒu dà liáng, wèi zhī jiè chéng qiáo. yīng xióng jì yuē: gōng sūn zàn jī qīng zhōu huáng zhōng zéi, dà pò zhī, hái tún guǎng zōng. yuán běn chū zì wǎng zhēng zàn, hé zhàn yú jiè qiáo nán èr shí lǐ, shào jiāng qū yì pò zàn yú jiè chéng qiáo, zhǎn zàn. jì zhōu cì shǐ yán gāng yòu pò zàn diàn bīng yú qiáo shàng, jí cǐ liáng yě. shì wèi zhī gé chéng qiáo, gài chuán hū shī shí yǐ. qīng hé yòu dōng běi jìng xìn xiāng xī. dì lǐ fēng sú jì yuē: gān líng xī běi shí qī lǐ yǒu xìn xiāng, gù xiàn yě. qīng hé yòu běi jìng xìn chéng xiàn gù chéng xī. yīng shào yuē: gān líng xī běi wǔ shí lǐ yǒu xìn chéng tíng, gù xiàn yě. zhào zhì shuǐ dōng xiàn yú cǐ chéng, gù yì yuē shuǐ dōng chéng. qīng hé yòu dōng běi jìng qīng yáng xiàn gù chéng xī. hàn gāo zǔ zhì qīng hé jùn, zhì cǐ. jǐng dì zhōng sān nián, fēng huáng zǐ chéng wèi wáng guó, wáng mǎng zhī píng hé yě. hàn guāng wǔ jiàn wǔ èr nián, xī hé xiān yú jì wèi qīng hé tài shǒu, zuò gōng xiè wèi jiù ér wáng, hòu shǒu zhào gāo jì gōng yòng èr bǎi wàn, wǔ guān huáng bǐng gōng cáo liú shì yán: sì bǎi wàn qián. yú shì jì nǎi guǐ jiàn bái rì, dào cóng rù fǔ, yǔ gāo jí bǐng děng duì, gòng jì xiào dìng, wèi shì bǐng suǒ gē nì, jì nǎi shū biǎo zì lǐ qí lüè, yán gāo guì bù shàng jié, mǔ lǒng zhī fū, ér jī jù yí lèi, yán mì shī jī, bì qiè qí xìng, mèi shì qiú xiǎn, tōu qiè hěn bǐ, yǒu rǔ tiān guān, yì jī fù chéng, chéng gāo zhī wèi, chén bù shèng guǐ yán. jǐn yīn qiān lǐ yì wén, fù gāo shàng zhī. biàn xī běi qù sān shí lǐ, chē mǎ jiē miè bù fù jiàn, bǐng děng jiē fú dì wù gù. gāo yǐ zhuàng wén, zhào xià, hái jì xī hé tián zhái qī zǐ yān. jiān wèi chà dài, yǐ mǐ yōu zhōng zhī sòng. hàn huán dì jiàn hé sān nián, gǎi qīng hé wèi gān líng wáng guó, yǐ wáng yāo yán, xǐ, qí nián lì gān líng jùn, zhì cǐ yān.
又东北过广宗县东,为清河。清河东北径广宗县故城南。和帝永元五年,封皇太子万年为王国。田融言,赵立建兴郡于城内,置临清县于水东,自赵石始也。猜河之右有李云墓,云字行祖,甘陵人,好学,善阴阳,举孝廉,迁白马令。中常侍单超等,立掖庭民女毫氏为后,后家封者四人,赏赐巨万。云上书移副三府曰:孔子云,帝者,谛也,今尺一拜用,不经御省,是帝欲不谛乎?帝怒,下狱杀之。后冀州刺史贾琼使行部过柯云墓,刻石表之,今石柱尚存,俗犹谓之李氏石柱。清河又东北径界城亭东。水上有大梁,谓之界城桥。《英雄记》曰:公孙瓒击青州黄中贼,大破之,还屯广宗。袁本初自往征瓒,合战于界桥南二十里,绍将麴义破瓒于界城桥,斩瓒。冀州刺史严纲又破瓒殿兵于桥上,即此梁也。世谓之鬲城桥,盖传呼失实矣。清河又东北径信乡西。《地理风俗记》曰:甘陵西北十七里有信乡,故县也。清河又北径信成县故城西。应劭曰:甘陵西北五十里有信成亭,故县也。赵置水东县于此城,故亦曰水东城。清河又东北径清阳县故城西。汉高祖置清河郡,治此。景帝中三年,封皇子乘为王国,王莽之平河也。汉光武建武二年,西河鲜于冀为清河太守,作公廨未就而亡,后守赵高计功用二百万,五官黄秉、功曹刘适言:四百万钱。于是冀乃鬼见白日,道从入府,与高及秉等对,共计校定,为适、秉所割匿,冀乃书表自理其略,言高贵不尚节,亩垄之夫,而箕踞遗类,研密失机,婢妾其性,媚世求显,偷窃很鄙,有辱天官,易讥负乘,诚高之谓,臣不胜鬼言。谨因千里驿闻,付高上之。便西北去三十里,车马皆灭不复见,秉等皆伏地物故。高以状闻,诏下,还冀西河田宅妻子焉。兼为差代,以弭幽中之讼。汉桓帝建和三年,改清河为甘陵王国,以王妖言,徙,其年立甘陵郡,治此焉。
yòu dōng běi guò dōng wǔ chéng xiàn xī, qīng hé yòu dōng běi jìng líng xiāng xī. yīng shào yuē: dōng wǔ chéng xī nán qī shí lǐ yǒu líng xiāng, gù xiàn yě. hòu hàn fēng tài pú liáng sōng wèi hóu guó, gù shì wèi zhī liáng hóu chéng, suì lì hóu chéng xiàn zhì yě. qīng hé yòu dōng běi jìng dōng wǔ chéng xiàn gù chéng xī. shǐ jì, zhào gōng zǐ shèng, hào píng yuán jūn, yǐ jiě hán dān zhī gōng, shòu fēng yú cǐ. dìng xiāng yǒu wǔ chéng, gù jiā dōng yǐ. qīng hé yòu dōng běi jìng fù yáng xiàn gù chéng xī. hàn gāo zǔ qī nián, fēng yòu sī mǎ chén xū wèi hóu guó, wáng mǎng gēng míng zhī yuē lè suì. dì lǐ fēng sú jì yuē: dōng wǔ chéng xī běi sān shí lǐ yǒu fù yáng tíng, gù xiàn yě. shì míng zhī yuē kǎn chéng, fēi yě. qīng hé yòu dōng běi liú, jìng zǎo qiáng xiàn gù chéng xī. shǐ jì. jiàn yuán yǐ lái wáng zǐ hóu zhě nián biǎo yún: hàn wǔ dì yuán shuò èr nián, fēng guǎng chuān huì wáng zǐ yàn wèi hóu guó yě. yīng shào dì lǐ fēng sú jì yuē: dōng wǔ chéng xiàn xī běi wǔ shí lǐ, yǒu zǎo qiáng chéng, gù xiàn yě. yòu běi guò guǎng chuān xiàn dōng, qīng hé běi jìng guǎng chuān xiàn gù chéng nán. hǎn yīn yuē: xiàn zhōng yǒu cháng hé wèi liú, gù yuē guǎng chuān yě. shuǐ cè yǒu qiāng lěi, yáo shì zhī gù jū yě. jīn guǎng chuān xiàn zhì. qīng hé yòu dōng běi jìng lì xiàn gù chéng nán. dì lǐ zhì, xìn dōu zhī shǔ xiàn yě, wáng mǎng gēng míng yuē lì níng yě. yīng shào yuē: guǎng chuān xiàn xī běi sān shí lǐ yǒu lì chéng tíng, gù xiàn yě. jīn tíng zài xiàn dōng rú běi. shuǐ jì shàng wèi zhī wèi lì kǒu dù yě.
又东北过东武城县西,清河又东北径陵乡西。应劭曰:东武城西南七十里有陵乡,故县也。后汉封太仆梁松为侯国,故世谓之梁侯城,遂立侯城县治也。清河又东北径东武城县故城西。《史记》,赵公子胜,号平原君,以解邯郸之功,受封于此。定襄有武城,故加东矣。清河又东北径复阳县故城西。汉高祖七年,封右司马陈胥为侯国,王莽更名之曰乐岁。《地理风俗记》曰:东武城西北三十里有复阳亭,故县也。世名之曰槛城,非也。清河又东北流,径枣强县故城西。《史记。建元以来王子侯者年表》云:汉武帝元朔二年,封广川惠王子晏为侯国也。应劭《地理风俗记》曰:东武城县西北五十里,有枣强城,故县也。又北过广川县东,清河北径广川县故城南。阚駰曰:县中有长河为流,故曰广川也。水侧有羌垒,姚氏之故居也。今广川县治。清河又东北径历县故城南。《地理志》,信都之属县也,王莽更名曰历宁也。应劭曰:广川县西北三十里有历城亭,故县也。今亭在县东如北。水济尚谓之为历口渡也。
yòu dōng guò xiū xiàn nán, yòu dōng běi guò dōng guāng xiàn xī, qīng hé yòu dōng běi, zuǒ yǔ zhāng jiǎ tún jiàng gù dú hé, zǔ shēn dī gāo zhāng, wú fù yǒu shuǐ yǐ. yòu jìng xiū xiàn gù chéng nán, qū jìng qí chéng dōng. xiū yīn tiáo, wáng mǎng gēng míng zhī yuē xiū zhì, jùn guó zhì yuē: gù shǔ xìn dōu. qīng hé yòu dōng běi, zuǒ yǔ héng zhāng zhī jīn gù dú hé, yòu dōng běi jìng xiū guó gù chéng dōng. hàn wén dì fēng zhōu yà fū wèi hóu guó, gù shì wèi zhī běi xiū chéng yě. qīng hé yòu dōng běi jìng dǐ gé chéng dōng, chéng lín cè qīng hé. jìn xiū xiàn zhì, chéng nèi yǒu xiàn zhǎng lǔ guó kǒng míng bēi. qīng hé yòu dōng zhì dōng guāng xiàn xī, nán jìng hú sū tíng. dì lǐ zhì, dōng guāng yǒu hú sū tíng zhě yě. shì wèi zhī qiāng chéng, fēi yě. yòu dōng běi, yòu huì dà hé gù dú, yòu jìng dōng guāng xiàn gù chéng xī. hòu hàn fēng gěng chún wèi hóu guó. chū píng èr nián, huáng jīn sān shí wàn rén rù bó hǎi, gōng sūn zàn pò zhī yú dōng guāng jiè, zhuī bēn shì shuǐ, zhǎn shǒu sān wàn, liú xiě dān shuǐ. jí shì shuǐ yě.
又东过脩县南,又东北过东光县西,清河又东北,左与张甲屯绛故渎合,阻深堤高鄣,无复有水矣。又径脩县故城南,屈径其城东。脩音条,王莽更名之曰脩治,《郡国志》曰:故属信都。清河又东北,左与横漳枝津故渎合,又东北径脩国故城东。汉文帝封周亚夫为侯国,故世谓之北脩城也。清河又东北径邸阁城东,城临侧清河。晋脩县治,城内有县长鲁国孔明碑。清河又东至东光县西,南径胡苏亭。《地理志》,东光有胡苏亭者也。世谓之羌城,非也。又东北,右会大河故渎,又径东光县故城西。后汉封耿纯为侯国。初平二年,黄巾三十万人入渤海,公孙瓒破之于东光界,追奔是水,斩首三万,流血丹水。即是水也。
yòu dōng běi guò nán pí xiàn xī, qīng hé yòu dōng běi, wú dì gōu chū yān. dōng jìng nán pí xiàn gù chéng nán, yòu dōng jìng lè tíng běi. dì lǐ zhì zhī lín lè xiàn gù chéng yě, wáng mǎng gēng míng lè tíng. jìn shū dì dào zhì tài kāng dì jì: lè líng guó yǒu xīn lè xiàn. jí cǐ chéng yǐ. yòu dōng jìng xīn xiāng chéng běi. jí dì lǐ zhì gāo lè gù chéng yě, wáng mǎng gèng zhī yuē wèi xiāng yǐ. wú dì gōu yòu dōng fēn wéi èr dú, wú dì gōu yòu dōng jìng lè líng jùn běi, yòu dōng qū ér běi chū, yòu dōng zhuǎn jìng yuàn xiāng xiàn gù chéng nán, yòu dōng nán jìng gāo chéng xiàn gù chéng nán, yǔ zhī dú hé. zhī dú shàng chéng wú dì gōu, nán jìng lè líng jùn xī, yòu dōng nán jìng qiān tóng xiàn gù chéng dōng. shǐ jì. jiàn yuán yǐ lái wáng zǐ hóu zhě nián biǎo yuē: gù zhòng yě, yī zuò qiān zhōng. hàn wǔ dì yuán shuò sì nián, fēng hé jiān xiàn wáng zǐ liú yīn lì hóu guó. yīng shào yuē: hàn líng dì gǎi yuē ráo ān yě, cāng zhōu zhì. zhī dú yòu nán dōng qū, dōng běi zhù wú dì gōu. wú dì gōu yòu dōng běi jìng yī gù chéng běi, shì wèi zhī gōng chéng yě. yòu dōng běi jìng yán shān dōng běi rù hǎi. chūn qiū xī gōng sì nián, qí chǔ zhī méng yú shào líng yě, guǎn zhòng yuē: xī zhào kāng gōng cì mìng xiān jūn tài gōng lǚ, běi zhì yú wú dì, yì sì lǚ zhī suǒ yě. jīng xiāng fán yuē: jiù shuō wú dì zài liáo xī gū zhú xiàn. èr shuō cēn cī, wèi zhī suǒ dìng, rán guǎn zhòng yǐ zé chǔ wú dì zài cǐ, fāng zhī wèi jìn, jì shì chuán yǐ jiǔ, qiě yǐ wén jiàn shū zhī. qīng hé yòu dōng běi jìng nán pí xiàn gù chéng xī. shí sān zhōu zhì yuē: zhāng wǔ yǒu běi pí tíng, gù cǐ yuē nán pí yě, wáng mǎng zhī yíng hé tíng. shǐ jì. huì jǐng hóu zhě nián biǎo yún: hàn jǐng dì hòu qī nián, fēng xiào wén hòu xiōng zi péng zǔ wèi hóu guó, jiàn ān zhōng, wèi wǔ qín yuán tán yú cǐ chéng yě. qīng hé yòu běi jìng běi pí chéng dōng, zuǒ huì hū tuó bié hé gù dú, wèi zhī hé kǒu. chéng wèi zhī hé chéng yě. dì lǐ fēng sú jì yuē: nán pí chéng běi wǔ shí lǐ yǒu běi pí chéng, jí shì chéng yǐ. yòu dōng běi guò fú yáng xiàn xī, qīng hé dōng běi liú, fú shuǐ gù dú chū yān. àn shǐ jì, zhào zhī nán jiè yǒu fú shuǐ yān, fú shuǐ zài nán, ér cǐ yǒu fú yáng zhī chēng zhě. gài fú shuǐ chū rù, jīn liú tóng nì, hùn bìng qīng zhāng èr dú, hé zhī jiù dào, fú shuǐ gù jī, yòu zì sī bié, shì xiàn yǒu fú yáng zhī míng yě. shǒu shòu qīng hé yú xiàn jiè, dōng běi jìng gāo chéng xiàn zhī yuàn xiāng chéng běi, yòu dōng jìng zhāng wǔ xiàn zhī gù chéng běi. hàn jǐng dì hòu qī nián, fēng xiào wén hòu dì dòu guǎng guó wèi hóu guó, wáng mǎng gēng míng huán zhāng. jìn tài shǐ zhōng lì zhāng wǔ jùn, zhì cǐ. fú shuǐ gù dú yòu dōng jìng qiè shān běi. wèi tǔ dì jì yuē: gāo chéng dōng běi wǔ shí lǐ yǒu kuāng shān, zhǎng qī lǐ. fú dú yòu dōng běi jìng liǔ xiàn gù chéng nán. hàn wǔ dì yuán shuò sì nián, fēng qí xiào wáng zǐ liú yáng wèi hóu guó. dì lǐ fēng sú jì yuē: gāo chéng xiàn dōng běi wǔ shí lǐ yǒu liǔ tíng, gù xiàn yě. shì wèi zhī pì tíng, fēi yě. fú dú yòu dōng běi jìng hàn wǔ dì wàng hǎi tái, yòu dōng zhù yú hǎi. yīng shào yuē: fú yáng xiàn, fú shuǐ suǒ chū rù hǎi, zhāo xī wǎng lái, rì zài. jīn gōu wú fù yǒu shuǐ yě. qīng hé yòu běi fēn wéi èr dú, zhī fēn dōng chū, yòu wèi zhī fú dú. qīng hé yòu běi jìng fú yáng xiàn gù chéng xī, wáng mǎng zhī fú chéng yě. jiàn wǔ shí wǔ nián, gèng fēng xiāo qí jiāng jūn píng xiāng hòu liú xīn wèi hóu guó, fú yáng jùn zhì. yòu dōng běi, hū tuó bié dú zhù yān, wèi zhī hé kǒu yě. yòu dōng běi guò yì běi, shuǐ chū yān.
又东北过南皮县西,清河又东北,无棣沟出焉。东径南皮县故城南,又东径乐亭北。《地理志》之临乐县故城也,王莽更名乐亭。《晋书地道志》、《太康地记》:乐陵国有新乐县。即此城矣。又东径新乡城北。即《地理志》高乐故城也,王莽更之曰为乡矣。无棣沟又东分为二渎,无棣沟又东径乐陵郡北,又东屈而北出,又东转径苑乡县故城南,又东南径高成县故城南,与枝渎合。枝渎上承无棣沟,南径乐陵郡西,又东南径千童县故城东。《史记。建元以来王子侯者年表》曰:故重也,一作千钟。汉武帝元朔四年,封河间献王子刘阴力侯国。应劭曰:汉灵帝改曰饶安也,沧州治。枝渎又南东屈,东北注无棣沟。无棣沟又东北径一故城北,世谓之功城也。又东北径盐山东北入海。《春秋》僖公四年,齐、楚之盟于召陵也,管仲曰:昔召康公赐命先君太公履,北至于无棣,益四履之所也。京相璠曰:旧说无棣在辽西孤竹县。二说参差,未知所定,然管仲以责楚无棣在此,方之为近,既世传已久,且以闻见书之。清河又东北径南皮县故城西。《十三州志》曰:章武有北皮亭,故此曰南皮也,王莽之迎河亭。《史记。惠景侯者年表》云:汉景帝后七年,封孝文后兄子彭祖为侯国,建安中,魏武擒袁谭于此城也。清河又北径北皮城东,左会滹沱别河故渎,谓之合口。城谓之合城也。《地理风俗记》曰:南皮城北五十里有北皮城,即是城矣。又东北过浮阳县西,清河东北流,浮水故渎出焉。按《史记》,赵之南界有浮水焉,浮水在南,而此有浮阳之称者。盖浮水出入,津流同逆,混并清漳二读,河之旧道,浮水故迹,又自斯别,是县有浮阳之名也。首受清河于县界,东北径高成县之苑乡城北,又东径章武县之故城北。汉景帝后七年,封孝文后弟窦广国为侯国,王莽更名桓章。晋太始中立章武郡,治此。浮水故渎又东径箧山北。《魏土地记》曰:高成东北五十里有筐山,长七里。浮渎又东北径柳县故城南。汉武帝元朔四年,封齐孝王子刘阳为侯国。《地理风俗记》曰:高成县东北五十里有柳亭,故县也。世谓之辟亭,非也。浮渎又东北径汉武帝望海台,又东注于海。应劭曰:浮阳县,浮水所出入海,朝夕往来,日再。今沟无复有水也。清河又北分为二渎,枝分东出,又谓之浮渎。清河又北径浮阳县故城西,王莽之浮城也。建武十五年,更封骁骑将军平乡侯刘歆为侯国,浮阳郡治。又东北,滹沱别渎注焉,谓之合口也。又东北过邑北,水出焉。
yòu dōng běi guò xiāng yì nán, qīng hé yòu dōng, fēn wéi èr shuǐ, zhī jīn yòu chū yān. dōng jìng hàn wǔ dì gù tái běi. wèi tǔ dì jì yuē: zhāng wǔ xiàn dōng bǎi lǐ yǒu wǔ dì tái, nán běi yǒu èr tái, xiāng qù liù shí lǐ, jī gāo liù shí zhàng, sú yún, hàn wǔ dì dōng xún hǎi shàng suǒ zhù. yòu dōng zhù yú hǎi. qīng hé yòu dōng běi jìng zhù gū yì nán. sú wèi zhī xīn chéng, fēi yě. yòu dōng běi guò qióng hé yì nán, qīng hé yòu dōng běi jìng qióng hé yì nán. sú wèi zhī sān nǚ chéng, fēi yě. dōng běi zhì quán zhōu xiàn, běi rù hū tuó. shuǐ jīng yuē: sì gōu dōng nán zhì quán zhōu xiàn yǔ qīng hé hé, zì xià wèi pài hé wěi yě, yòu dōng, quán zhōu qú chū yān.
又东北过乡邑南,清河又东,分为二水,枝津右出焉。东径汉武帝故台北。《魏土地记》曰:章武县东百里有武帝台,南北有二台,相去六十里,基高六十丈,俗云,汉武帝东巡海上所筑。又东注于海。清河又东北径纻姑邑南。俗谓之新城,非也。又东北过穷河邑南,清河又东北径穷河邑南。俗谓之三女城,非也。东北至泉州县,北入滹沱。《水经》曰:笥沟东南至泉州县与清河合,自下为派河尾也,又东,泉州渠出焉。
yòu dōng běi guò piào yú yì, rù yú hǎi.
又东北过漂榆邑,入于海。
qīng hé yòu dōng jìng piào yú yì gù chéng nán, sú wèi zhī jiǎo fēi chéng. zhào jì yún: shí lè shǐ wáng shù zhǔ yán yú jiǎo fēi, jí chéng yì míng yǐ. wèi tǔ dì jì yuē: gāo chéng xiàn dōng běi bǎi lǐ, běi jǐn piào yú, dōng lín jù hǎi, mín xián zhǔ hǎi shuǐ, jí yán wèi yè. jí cǐ chéng yě. qīng hé zì shì rù yú hǎi.
清河又东径漂榆邑故城南,俗谓之角飞城。《赵记》云:石勒使王述煮盐于角飞,即城异名矣。《魏土地记》曰:高城县东北百里,北尽漂榆,东临巨海,民咸煮海水,藉盐为业。即此城也。清河自是入于海。
dàng shuǐ chū hé nèi dàng yīn xiàn xī shān dōng, dàng shuǐ chū xiàn xī shí shàng shān, quán liú jìng qí xiàn gù chéng nán, xiàn yīn shuǐ yǐ qǔ míng yě. jìn fá chéng dū wáng yǐng, bài dì yú shì shuǐ zhī nán. lú chén sì wáng qǐ shì yuē: huì dì zhēng chéng dū wáng yǐng, zhàn bài shí, jǔ niǎn sī mǎ bā rén, niǎn yóu zài jiān shàng, jūn rén jìng jiù shā jǔ niǎn zhě, shèng yú dùn dì, dì shāng sān shǐ, bǎi liáo bēn sàn, wéi shì zhōng mì shào fú dì, shì jiāng bīng zhī, dì yuē: wú lì yě, wù hài zhī. zhòng yuē: shòu tài dì mìng, wéi bù fàn bì xià yī rén ěr. suì zhǎn zhī, xuè wū dì mèi. jiāng xǐ zhī, dì yuē: jī shì zhōng xuè, wù xǐ yě. cǐ zé jī yán zǔ yǔn mìng zhī suǒ.
荡水出河内荡阴县西山东,荡水出县西石尚山,泉流径其县故城南,县因水以取名也。晋伐成都王颖,败帝于是水之南。卢谌《四王起事》曰:惠帝征成都王颖,战败时,举辇司马八人,辇犹在肩上,军人竟就杀举辇者,乘舆顿地,帝伤三矢,百僚奔散,唯侍中秘绍扶帝,士将兵之,帝曰:吾吏也,勿害之。众曰:受太弟命,惟不犯陛下一人耳。遂斩之,血污帝袂。将洗之,帝曰:嵇侍中血,勿洗也。此则嵇延祖殒命之所。
yòu dōng běi zhì nèi huáng xiàn, rù yú huáng zé.
又东北至内黄县,入于黄泽。
yǒu shuǐ chū dàng yīn xī běi hán dà niú quán. dì lǐ zhì yuē: xiàn zhī xī shān, yǒu shuǐ suǒ chū yě. yǒu shuǐ yòu dōng jìng hán fù bì běi, yòu dōng liú jìng yǒu chéng běi, gù yǒu lǐ yě. shǐ jì yīn yì yuē: yǒu lǐ zài dàng yīn xiàn. guǎng yǎ: yǒu, yù àn yě. xià yuē xià tái, yīn yuē yǒu lǐ, zhōu yuē líng yǔ, jiē huán tǔ. xī yīn zhòu nà chóng hóu hǔ zhī yán, qiú xī bó yú cǐ. sàn yí shēng nán gōng kuò jiàn wén gōng, nǎi yǎn yì yòng míng fǒu tài shǐ zhōng zhī yì yān. yǒu chéng běi, shuǐ jī chéng yuān, fāng shí yú bù, shēn yī zhàng yú. dōng zhì nèi huáng yǔ fáng shuǐ huì, shuǐ chū xī shān mǎ tóu jiàn, dōng jìng fáng chéng běi, lú zhàn zhēng jiān fù suǒ wèi yuè fáng zhě yě. qí shuǐ dōng nán liú zhù yú yǒu shuǐ, yòu dōng lì huáng zé rù dàng shuǐ. dì lǐ zhì yuē: yǒu shuǐ zhì nèi huáng rù dàng zhě yě. dàng shuǐ yòu dōng yǔ cháng shā gōu shuǐ hé, qí shuǐ dǎo yuán hēi shān běi gǔ, dōng liú jìng jìn bǐ gù lěi běi. wèi zhī jìn bǐ chéng, míng zhī wèi wèi jiāng chéng, xī wèi gōng zǐ wú jì jiǎo duó jìn bǐ jūn yú shì chù. gù bān shū pí yóu jū fù yuē: guò dàng yīn ér diào jìn bǐ, zé gōng zǐ zhī bù chén zhě yě. qí shuǐ yòu dōng, wèi zhī yí shī gōu, yòu dōng jìng dàng yīn xiàn nán, yòu dōng jìng wǎng rén shān, dōng běi zhì nèi huáng xiàn, yòu rù dàng shuǐ, yì wèi zhī huáng què gōu. shì shuǐ, qiū xià zé fàn, chūn dōng zé hào. dàng shuǐ yòu jìng nèi huáng chéng nán. chén liú yǒu wài huáng, gù chēng nèi yě. dōng zhù bái gōu.
羑水出荡阴西北韩大牛泉。《地理志》曰:县之西山,羑水所出也。羑水又东径韩附壁北,又东流径羑城北,故羑里也。《史记音义》曰:牖里在荡阴县。《广雅》:牖,狱犴也。夏曰夏台,殷曰羑里,周曰囹圄,皆圜土。昔殷纣纳崇侯虎之言,囚西伯于此。散宜生、南宫括见文工,乃演《易》用明否泰始终之义焉。羑城北,水积成渊,方十余步,深一丈余。东至内黄与防水会,水出西山马头涧,东径防城北,卢湛《征艰赋》所谓越防者也。其水东南流注于羑水,又东历黄泽入荡水。《地理志》曰:羑水至内黄入荡者也。荡水又东与长沙沟水合,其水导源黑山北谷,东流径晋鄙故垒北。谓之晋鄙城,名之为魏将城,昔魏公子无忌矫夺晋鄙军于是处。故班叔皮《游居赋》曰:过荡阴而吊晋鄙,责公子之不臣者也。其水又东,谓之宜师沟,又东径荡阴县南,又东径枉人山,东北至内黄县,右入荡水,亦谓之黄雀沟。是水,秋夏则泛,春冬则耗。荡水又径内黄城南。陈留有外黄,故称内也。东注白沟。
huán shuǐ chū shàng dǎng xuàn shì xiàn, shuǐ chū huán shān, shān zài cháng zǐ xiàn yě. dōng guò lóng lǜ xiàn běi, xiàn běi yǒu lóng lǜ shān, xī bó zhòng lǐ zhī suǒ yóu shén yě. xiàn yīn shān yǐ qǔ míng. hàn gāo dì liù nián, fēng zhōu zào wèi hóu guó. yīng zhù yuē: shāng dì yuē lóng, gù gǎi cóng lín yě. xiàn yǒu huáng huá shuǐ, chū yú shén yuán zhī shān huáng huá gǔ běi yá shàng. shān gāo shí qī lǐ, shuǐ chū mù mén dài, dài jí shān zhī dì sān jí yě, qù dì qī lǐ, xuán shuǐ dōng nán zhù hè, zhí xiè yán xià, zhuàng ruò jī qiào, gù wèi zhī jī qiào hóng. gài yì tiān tāi, chì chéng zhī liú yě. qí shuǐ dōng liú zhì gǔ kǒu, qián rù dì xià, dōng běi shí lǐ fù chū, míng liǔ zhǔ, zhǔ zhōu sì wǔ lǐ, shì huáng huá shuǐ zhòng yuán zài fā yě. dōng liú, wěi quán shuǐ zhù zhī, shuǐ chū lín lǜ shān běi zé zhōng, dōng nán liú, yǔ shuāng quán hé, shuǐ chū lǔ bān mén, dōng xià liú rù wěi quán shuǐ. wěi quán shuǐ yòu dōng nán, liú zhù huáng huá shuǐ, wèi zhī líng yáng shuǐ. yòu dōng, rù yú huán shuǐ yě.
洹水出上党泫氏县,水出洹山,山在长子县也。东过隆虑县北,县北有隆虑山,昔帛仲理之所游神也。县因山以取名。汉高帝六年,封周灶为侯国。应助曰:殇帝曰隆,故改从林也。县有黄华水,出于神园之山黄华谷北崖上。山高十七里,水出木门带,带即山之第三级也,去地七里,悬水东南注壑,直泻岩下,状若鸡翘,故谓之鸡翘洪。盖亦天台,赤城之流也。其水东流至谷口,潜入地下,东北十里复出,名柳渚,渚周四五里,是黄华水重源再发也。东流,苇泉水注之,水出林虑山北泽中,东南流,与双泉合,水出鲁般门,东下流入苇泉水。苇泉水又东南,流注黄华水,谓之陵阳水。又东,入于洹水也。
yòu dōng běi chū shān, guò yè xiàn nán, huán shuǐ chū shān, dōng jìng yīn xū běi. zhú shū jì nián yuē: pán gēng jí wèi, zì yǎn qiān yú běi méng, yuē yīn. xī zhě xiàng yǔ yǔ zhāng hán méng yú cǐ dì yǐ. huán shuǐ yòu dōng, zhī jīn chū yān, dōng běi liú jìng yè chéng nán, wèi zhī xīn hé. yòu dōng, fēn wéi èr shuǐ, yī shuǐ běi jìng dōng míng guān xià. xī mù róng juàn mèng shí hǔ niè qí bì, wù ér è zhī, gòu qiú qí shī, ér mò zhī zhī. hòu gōng pī qiè yán, hǔ zàng dōng míng guān xià, yú shì jué yān, xià dù sān quán, dé qí guān, pōu guān chū shī, shī jiāng bù fǔ, juàn mà zhī yuē: sǐ hú, ān gǎn mèng shēng tiān zǐ yě! shǐ yù shǐ zhōng wèi yáng yuē shù qí zuì ér biān zhī. cǐ gài hǔ shǐ zàng chù yě. yòu běi jìng jiàn chūn mén, shí liáng bù gāo dà, zhì shí gōng mì, jiù qiáo shǒu jiā jiàn liǎng shí zhù, chī jǔ fū lēi shèn jiā. shèng yú nán xìng, yǐ qí zuò zhì huá miào, zhì zhī píng chéng dōng cè xī quē, běi duì shè táng, lǜ shuǐ píng tán, bì lín cè pǔ, kě yóu qì yǐ. qí shuǐ xī jìng wèi wǔ xuán wǔ gù yuàn. yuàn jiù yǒu xuán wǔ chí, yǐ yì zhōu jí, yǒu yú liáng diào tái zhú mù guàn cóng, jīn chí lín jué miè, lüè wú yí jī yǐ. qí shuǐ xī liú zhù yú zhāng. nán shuǐ dōng běi jìng nǚ tíng chéng běi, yòu dōng běi jìng gāo líng chéng nán, dōng hé jiōng gōu, yòu dōng jìng lú cí bēi, běi yǔ tái bēi shuǐ hé. bēi dōng xī sān shí lǐ, nán běi zhù bái gōu hé, gōu shàng chéng huán shuǐ, běi jué xīn hé, běi jìng gāo líng chéng dōng, yòu běi jìng chì qiū xiàn gù chéng xī. xiàn nán jiǎo yǒu chì qiū, gài yīn qiū yǐ shì xiàn, gù gān hóu yǐ. chūn qiū jīng shū, zhāo gōng èr shí bā nián, gōng rú jìn, cì yú gān hóu yě. hàn gāo dì liù nián, fēng táng lì wèi hóu guó, wáng mǎng zhī lì qiū yǐ. yòu qū jìng qí chéng běi, dōng běi liú zhù yú bái gōu. huán shuǐ zì yè dōng jìng ān yáng xiàn gù chéng běi. xú guǎng jìn jì yuē: shí zūn zì lǐ chéng běi rù, zhǎn zhāng chái yú ān yáng shì yě. wèi tǔ dì jì yuē: yè chéng nán sì shí lǐ yǒu ān yáng chéng, chéng běi yǒu huán shuǐ dōng liú zhě yě. huán shuǐ yòu dōng zhì cháng lè xiàn, zuǒ zé zhī gōu chū yān. huán shuǐ yòu dōng jìng cháng lè xiàn gù chéng nán. àn jìn shū. dì lǐ zhì yuē: wèi jùn yǒu cháng lè xiàn yě.
又东北出山,过邺县南,洹水出山,东径殷墟北。《竹书纪年》曰:盘庚即位,自奄迁于北蒙,曰殷。昔者项羽与章邯盟于此地矣。洹水又东,枝津出焉,东北流径邺城南,谓之新河。又东,分为二水,一水北径东明观下。昔慕容隽梦石虎啮其臂,寤而恶之,购求其尸,而莫之知。后宫劈妾言,虎葬东明观下,于是掘焉,下度三泉,得其棺,剖棺出尸,尸僵不腐,隽骂之曰:死胡,安敢梦生天子也!使御史中尉阳约数其罪而鞭之。此盖虎始葬处也。又北径建春门,石梁不高大,治石工密,旧桥首夹建两石柱,螭矩趺勒甚佳。乘舆南幸,以其作制华妙,致之平城东侧西阙,北对射堂,绿水平潭,碧林侧浦,可游憩矣。其水西径魏武玄武故苑。苑旧有玄武池,以肄舟楫,有鱼梁、钓台、竹木、灌丛,今池林绝灭,略无遗迹矣。其水西流注于漳。南水东北径女亭城北,又东北径高陵城南,东合坰沟,又东径鸬鹚陂,北与台陂水合。陂东西三十里,南北注白沟河,沟上承洹水,北绝新河,北径高陵城东,又北径斥丘县故城西。县南角有斥丘,盖因丘以氏县,故乾侯矣。《春秋经》书,昭公二十八年,公如晋,次于乾侯也。汉高帝六年,封唐厉为侯国,王莽之利丘矣。又屈径其城北,东北流注于白沟。洹水自邺东径安阳县故城北。徐广《晋纪》曰:石遵自李城北入,斩张豺于安阳是也。《魏土地记》曰:邺城南四十里有安阳城,城北有洹水东流者也。洹水又东至长乐县,左则枝沟出焉。洹水又东径长乐县故城南。按《晋书。地理志》曰:魏郡有长乐县也。
yòu dōng guò nèi huáng xiàn běi, dōng rù yú bái gōu.
又东过内黄县北,东入于白沟。
huán shuǐ jìng nèi huáng xiàn běi dōng liú, zhù yú bái gōu, shì wèi zhī huán kǒu yě. xǔ shèn shuō wén lǚ chén zì lín, bìng yún huán shuǐ chū jìn lǔ zhī jiān. xī shēng bó mèng shè huán shuǐ, huò yǔ jǐ qióng guī ér shí zhī, qì ér yòu wèi qióng guī, yíng qí huái yǐ. cóng ér gē yuē: jì huán zhī shuǐ, zèng wǒ yǐ qióng guī, guī hū, guī hū, qióng guī yíng wú huái hū! hòu yán zhī, zhī mù ér zú. jí shì shuǐ yě.
洹水径内黄县北东流,注于白沟,世谓之洹口也。许慎《说文》、吕忱《字林》,并云洹水出晋、鲁之间。昔声伯梦涉洹水,或与己琼瑰而食之,泣而又为琼瑰,盈其怀矣。从而歌曰:济洹之水,赠我以琼瑰,归乎,归乎,琼瑰盈吾怀乎!后言之,之暮而卒。即是水也。