shèng wáng zhī jǔ shì, bì xiān dì zhī yú móu lǜ, ér hòu kǎo zhī yú shī guī. bái wū zhī shì, jiē guān qí móu chú ráo zhī yì, xián jǐn qí xīn. gù wàn jǔ ér wú yí chóu shī cè. chuán yuē: zhòng rén zhī zhì, kě yǐ cè tiān, jiān tīng dú duàn, wéi zài yī rén. cǐ dà móu zhī shù yě. móu yǒu èr duān: shàng móu zhī mìng, qí cì zhī shì. zhī mìng zhě yù jiàn cún wáng huò fú zhī yuán, zǎo zhī shèng shuāi fèi xìng zhī shǐ, fáng shì zhī wèi méng, bì nán yú wú xíng, ruò cǐ rén zhě, jū luàn shì zé bù hài yú qí shēn, zài hu tài píng zhī shì zé bì děi tiān xià zhī quán bǐ zhī shì zhě yì shàng yǐ, jiàn shì ér zhī dé shī chéng bài zhī fēn, ér jiū qí suǒ zhōng jí, gù wú bài yè fèi gōng. kǒng zǐ yuē: kě yǔ shì dào, wèi kě yǔ quán yě. fū fēi zhī mìng zhī shì zhě, shú néng dé quán móu zhī shù. fū quán móu yǒu zhèng yǒu xié jūn zǐ zhī quán móu zhèng, xiǎo rén zhī quán móu xié. fū zhèng zhě, qí quán móu gōng, gù qí wèi bǎi xìng jǐn xīn yě chéng bǐ xié zhě, hǎo sī shàng lì, gù qí wèi bǎi xìng yě zhà. fū zhà zé luàn, chéng zé píng, shì gù yáo zhī jiǔ chén chéng ér xìng yú cháo, qí sì chén zhà ér zhū yú yě. chéng zhě lóng zhì hòu shì zhà zhě dāng shēn ér miè. zhī mìng zhī shì ér néng yú quán móu zhě, bì chá chéng zhà zhī yuán ér yǐ chù shēn yān, zé shì yì quán móu zhī shù yě. fū zhī zhě jǔ shì yě, mǎn zé lǜ yì, píng zé lǜ xiǎn, ān zé lǜ wēi, qū zé lǜ zhí. yóu zhòng qí yù, wéi kǒng bù jí, shì yǐ bǎi jǔ ér bù xiàn yě.
聖王之舉事，必先諦之於謀慮，而後考之於蓍龜。白屋之士，皆關其謀；芻蕘之役，咸 盡其心。故萬舉而無遺籌失策。傳曰：「眾人之智，可以測天，兼聽獨斷，惟在一人。」此 大謀之術也。謀有二端：上謀知命，其次知事。知命者預見存亡禍福之原，早知盛衰廢興之 始，防事之未萌，避難於無形，若此人者，居亂世則不害於其身，在乎太平之世則必得天下 之權；彼知事者亦尚矣，見事而知得失成敗之分，而究其所終極，故無敗業廢功。孔子曰： 「可與適道，未可與權也。」夫非知命知事者，孰能得權謀之術。夫權謀有正有邪；君子之 權謀正，小人之權謀邪。夫正者，其權謀公，故其為百姓盡心也誠；彼邪者，好私尚利，故 其為百姓也詐。夫詐則亂，誠則平，是故堯之九臣誠而興於朝，其四臣詐而誅於野。誠者隆 至後世；詐者當身而滅。知命知事而能於權謀者，必察誠詐之原而以處身焉，則是亦權謀之 術也。夫知者舉事也，滿則慮溢，平則慮險，安則慮危，曲則慮直。由重其豫，惟恐不及， 是以百舉而不陷也。

yáng zǐ yuē: shì zhī kě yǐ zhī pín, kě yǐ zhī fù zhě, qí shāng xíng zhě yě shì zhī kě yǐ zhī shēng, kě yǐ zhī sǐ zhě, qí shāng yǒng zhě yě. pū zǐ yuē: yáng zi zhì ér bù zhī mìng, gù qí zhī duō yí, yǔ yuē: zhī mìng zhě bù huò. yàn yīng shì yě.
楊子曰：「事之可以之貧，可以之富者，其傷行者也；事之可以之生，可以之死者，其 傷勇者也。」仆子曰：「楊子智而不知命，故其知多疑，語曰：『知命者不惑。』晏嬰是 也。」

zhào jiǎn zǐ yuē: jìn yǒu zé míng dú, lǔ yǒu kǒng qiū, wú shā cǐ sān rén, zé tiān xià kě tú yě. yú shì nǎi zhào zé míng dú, rèn zhī yǐ zhèng ér shā zhī. shǐ rén pìn kǒng zǐ yú lǔ. kǒng zǐ zhì hé, lín shuǐ ér guān yuē: měi zāi shuǐ! yáng yáng hū! qiū zhī bù jì yú cǐ, mìng yě fū! zǐ lù qū jìn yuē: gǎn wèn xī wèi yě? kǒng zǐ yuē: fū zé míng dú, jìn guó zhī xián dài fū yě. zhào jiǎn zi zhī wèi dé zhì yě, yǔ zhī tóng wén jiàn, jí qí dé zhì yě, shā zhī ér hòu cóng zhèng, gù qiū wén zhī: kū tāi fén yāo, zé qí lín bù zhì gàn zé ér yú, jiāo lóng bù yóu fù cháo huǐ luǎn, zé fèng huáng bù xiáng. qiū wén zhī: jūn zǐ zhòng shāng qí lèi zhě yě.
趙簡子曰：「晉有澤鳴、犢●，魯有孔丘，吾殺此三人，則天下可圖也。」於是乃召澤 鳴、犢●，任之以政而殺之。使人聘孔子於魯。孔子至河，臨水而觀曰：「美哉水！洋洋 乎！丘之不濟於此，命也夫！」子路趨進曰：「敢問奚謂也？」孔子曰：「夫澤鳴、犢●， 晉國之賢大夫也。趙簡子之未得志也，與之同聞見，及其得志也，殺之而後從政，故丘聞 之：刳胎焚夭，則麒麟不至；干澤而漁，蛟龍不游；覆巢毀卵，則鳳凰不翔。丘聞之：君子 重傷其類者也。」

kǒng zǐ yǔ qí jǐng gōng zuò, zuǒ yòu bái yuē: zhōu shǐ lái yán miào fán. qí jǐng gōng chū wèn yuē: hé miào yě? kǒng zǐ yuē: shì lí wáng miào yě. jǐng gōng yuē: hé yǐ zhī zhī? kǒng zǐ yuē: shī yún: huáng huáng shàng dì, qí mìng bù tè. tiān zhī yǔ rén, bì bào yǒu dé, huò yì rú zhī. fū lí wáng biàn wén wǔ zhī zhì ér zuò xuán huáng gōng shì, yú mǎ shē chǐ, bù kě zhèn yě. gù tiān yāng qí miào, shì yǐ zhī zhī. jǐng gōng yuē: tiān hé bù yāng qí shēn ér yāng qí miào hū? zǐ yuē: tiān yǐ wén wáng zhī gù yě. ruò yāng qí shēn, wén wáng zhī sì, wú nǎi jué hū? gù yāng qí miào yǐ zhāng qí guò yě. zuǒ yòu rù bào yuē: zhōu lí wáng miào yě. jǐng gōng dà jīng, qǐ bài yuē: shàn zāi! shèng rén zhī zhì, qǐ bù dà hū!
孔子與齊景公坐，左右白曰：「周使來言廟燔。」齊景公出問曰：「何廟也？」孔子 曰：「是厘王廟也。」景公曰：「何以知之？」孔子曰：「詩云：『皇皇上帝，其命不 忒。』天之與人，必報有德，禍亦如之。夫厘王變文武之制而作玄黃宮室，輿馬奢侈，不可 振也。故天殃其廟，是以知之。」景公曰：「天何不殃其身而殃其廟乎？」子曰：「天以文 王之故也。若殃其身，文王之祀，無乃絕乎？故殃其廟以章其過也。」左右入報曰：「周厘 王廟也。」景公大驚，起拜曰：「善哉！聖人之智，豈不大乎！」

qí huán gōng yǔ guǎn zhòng móu fá jǔ, móu wèi fā ér wén yú guó. huán gōng guài zhī, yǐ wèn guǎn zhòng. guǎn zhòng yuē: guó bì yǒu shèng rén yě. huán gōng tàn yuē: xǐ! rì zhī yì zhě, yǒu zhí zhè chǔ ér shàng shì zhě, yì qí shì xié! nǎi lìng fù yì, wú dé xiāng dài. shǎo yān, dōng guō chuí zhì. guǎn zhòng yuē: cǐ bì shì yě. nǎi lìng bīn zhě yán ér jìn zhī, fēn jí ér lì. guǎn zhòng yuē: zi yán fá jǔ zhě yě? duì yuē: rán. guǎn zhòng yuē: wǒ bù yán fá jǔ, zi hé gù yán fá jǔ? duì yuē: chén wén jūn zǐ shàn móu, xiǎo rén shàn yì, chén qiè yì zhī yě. guǎn zhòng yuē: wǒ bù yán fá jǔ, zi hé yǐ yì zhī? duì yuē: chén wén jūn zǐ yǒu sān sè: yōu rán xǐ lè zhě, zhōng gǔ zhī sè qiǎo rán qīng jìng zhě, cuī dié zhī sè bó rán chōng mǎn zhě, cǐ bīng gé zhī sè yě. rì zhě, chén wàng jūn zhī zài tái shàng yě, bó rán chōng mǎn, cǐ bīng gé zhī sè yě, jūn xū ér bù yín, suǒ yán zhě jǔ yě, jūn jǔ bì ér zhǐ suǒ dāng zhě jǔ yě. chén qiè lǜ xiǎo zhū hóu zhī wèi fú zhě, qí wéi jǔ hū? chén gù yán zhī. jūn zǐ yuē: fán ěr zhī wén, yǐ shēng yě. jīn bù wén qí shēng ér yǐ qí róng yǔ bì, shì dōng guō chuí bù yǐ ěr tīng ér wén yě. huán gōng guǎn zhòng suī shàn móu, bù néng yǐn shèng rén zhī tīng yú wú shēng, shì yú wú xíng, dōng guō chuí yǒu zhī yǐ. gù huán gōng nǎi zūn lù ér lǐ zhī.
齊桓公與管仲謀伐莒，謀未發而聞於國。桓公怪之，以問管仲。管仲曰：「國必有聖人 也。」桓公嘆曰：「歖！日之役者，有執柘杵而上視者，意其是邪！」乃令復役，無得相 代。少焉，東郭垂至。管仲曰：「此必是也。」乃令儐者延而進之，分級而立。管仲曰： 「子言伐莒者也？」對曰：「然。」管仲曰：「我不言伐莒，子何故言伐莒？」對曰：「臣 聞君子善謀，小人善意，臣竊意之也。」管仲曰：「我不言伐莒，子何以意之？」對曰： 「臣聞君子有三色：優然喜樂者，鐘鼓之色；愀然清淨者，縗絰之色；勃然充滿者，此兵革 之色也。日者，臣望君之在台上也，勃然充滿，此兵革之色也，君吁而不吟，所言者莒也， 君舉臂而指所當者莒也。臣竊慮小諸侯之未服者，其惟莒乎？臣故言之。」君子曰：「凡耳 之聞，以聲也。今不聞其聲而以其容與臂，是東郭垂不以耳聽而聞也。桓公、管仲雖善謀， 不能隱聖人之聽於無聲，視於無形，東郭垂有之矣。故桓公乃尊祿而禮之。」

jìn tài shǐ tú yú jiàn jìn guó zhī luàn, jiàn jìn píng gōng zhī jiāo ér wú dé yì yě, yǐ qí guó fǎ guī zhōu. zhōu wēi gōng jiàn ér wèn yān, yuē: tiān xià zhī guó, qí shú xiān wáng. duì yuē: jìn xiān wáng. wēi gōng wèn qí shuō. duì yuē: chén bù gǎn zhí yán, shì jìn gōng yǐ tiān yāo, rì yuè xīng chén zhī xíng duō bù dāng, yuē: shì hé néng rán? shì yǐ rén shì duō yì, bǎi xìng duō yuàn, yuē: shì hé shāng? shì yǐ lín guó bù fú, xián liáng bù yǔ, yuē: shì hé hài? shì bù zhī suǒ yǐ cún, suǒ yǐ wáng. gù chén yuē: jìn xiān wáng. jū sān nián, jìn guǒ wáng. wēi gōng yòu jiàn tú yú ér wèn yān. yuē: shú cì zhī. duì yuē: zhōng shān cì zhī. wēi gōng wèn qí gù. duì yuē: tiān shēng mín, lìng yǒu biàn, yǒu biàn, rén zhī yì yě. suǒ yǐ yì yú qín shòu mí lù yě, jūn chén shàng xià suǒ yǐ lì yě. zhōng shān zhī sú, yǐ zhòu wèi yè, yǐ yè jì rì, nán nǚ qiè yǐ, gù wú xiū xī, yín hūn kāng lè, gē ōu hǎo bēi, qí zhǔ fú zhī è, cǐ wáng guó zhī fēng yě. chén gù yuē: zhōng shān cì zhī. jū èr nián, zhōng shān guǒ wáng. wēi gōng yòu jiàn tú yú ér wèn yuē: shú cì zhī. tú yú bù duì. wēi gōng gù qǐng. tú yú yuē: jūn cì zhī. wēi gōng jù, qiú guó zhī zhǎng zhě, dé qí chóu tián yì ér lǐ zhī, yòu dé shǐ lǐ zhào xùn yǐ wèi jiàn chén, qù kē lìng sān shí jiǔ wù, yǐ gào tú yú. tú yú yuē: qí shàng zhōng jūn zhī shēn. chén wén guó zhī xìng yě, tiān yí zhī xián rén, yǔ zhī jí jiàn zhī shì guó zhī wáng yě, tiān yǔ zhī luàn rén yǔ shàn yú zhě. wēi gōng hōng, jiǔ yuè bù dé zàng. zhōu nǎi fēn ér wèi èr, gù yǒu dào zhě yán, bù kě bù zhòng yě.
晉太史屠余見晉國之亂，見晉平公之驕而無德義也，以其國法歸周。周威公見而問焉， 曰：「天下之國，其孰先亡。」對曰：「晉先亡。」威公問其說。對曰：「臣不敢直言，示 晉公以天妖，日月星辰之行多不當，曰：『是何能然？』示以人事多義，百姓多怨，曰： 『是何傷？』示以鄰國不服，賢良不與，曰：『是何害？』是不知所以存，所以亡。故臣 曰：『晉先亡。』居三年，晉果亡。威公又見屠余而問焉。曰：「孰次之。」對曰：「中山 次之。」威公問其故。對曰：「天生民，令有辨，有辨，人之義也。所以異於禽獸麋鹿也， 君臣上下所以立也。中山之俗，以晝為夜，以夜繼日，男女切踦，固無休息，淫昏康樂，歌 謳好悲，其主弗知惡，此亡國之風也。臣故曰：『中山次之。』居二年，中山果亡。威公又 見屠余而問曰：「孰次之。」屠余不對。威公固請。屠余曰：「君次之。」威公懼，求國之 長者，得錡疇、田邑而禮之，又得史理、趙巽以為諫臣，去苛令三十九物，以告屠余。屠余 曰：「其尚終君之身。臣聞國之興也，天遺之賢人，與之極諫之士；國之亡也，天與之亂人 與善諛者。」威公薨，九月不得葬。周乃分而為二，故有道者言，不可不重也。

qí hóu wèn yú yàn zǐ yuē: dāng jīn zhī shí, zhū hóu shú wēi? duì yuē: jǔ qí wáng hū? gōng yuē: xī gù? duì yuē: dì qīn yú qí, huò jié yú jìn, shì yǐ wáng yě.
齊侯問於晏子曰：「當今之時，諸侯孰危？」對曰：「莒其亡乎？」公曰：「奚故？」 對曰：「地侵於齊，貨竭於晉，是以亡也。」

zhì bó cóng hán wèi zhī bīng yǐ gōng zhào, wéi jìn yáng zhī chéng ér gài zhī, chéng bù méi zhě sān bǎn. chī cī wèi zhì bó yuē: hán wèi zhī jūn bì fǎn yǐ. zhì bó yuē: hé yǐ zhī zhī? duì yuē: fū shèng zhào ér sān fēn qí dì, jīn chéng wèi méi zhě sān bǎn, jiù zào shēng, rén mǎ xiāng shí, chéng jiàng yǒu rì yǐ. ér hán wèi zhī jūn wú xǐ zhì ér yǒu yōu sè, shì fēi fǎn hé yě? míng rì, zhì bó wèi hán wèi zhī jūn yuē: cī yán jūn zhī fǎn yě. hán wèi zhī jūn yuē: bì shèng zhào ér sān fēn qí dì, jīn chéng jiāng shèng yǐ. fū èr jiā suī yú, bù qì měi lì ér bèi yuē wèi nán bù kě chéng zhī shì, qí shì kě jiàn yě. shì cī bì wèi zhào shuō jūn, qiě shǐ jūn yí èr zhǔ zhī xīn, ér jiě yú gōng zhào yě. jīn jūn tīng chán chén zhī yán ér lí èr zhǔ zhī jiāo, wèi jūn xī zhī. zhì bó chū, yù shā chī cī, chī cī táo. hán wèi zhī jūn guǒ fǎn.
智伯從韓、魏之兵以攻趙，圍晉陽之城而溉之，城不沒者三板。絺疵謂智伯曰：「韓、 魏之君必反矣。」智伯曰：「何以知之？」對曰：「夫勝趙而三分其地，今城未沒者三板， 臼灶生■，人馬相食，城降有日矣。而韓、魏之君無喜志而有憂色，是非反何也？」明日， 智伯謂韓、魏之君曰：「疵言君之反也。」韓、魏之君曰：「必勝趙而三分其地，今城將勝 矣。夫二家雖愚，不棄美利而偝約為難不可成之事，其勢可見也。是疵必為趙說君，且使君 疑二主之心，而解於攻趙也。今君聽讒臣之言而離二主之交，為君惜之。」智伯出，欲殺絺 疵，絺疵逃。韓、魏之君果反。

lǔ gōng suǒ shì jiāng jì ér wáng qí shēng. kǒng zǐ wén zhī, yuē: gōng suǒ shì bǐ jí sān nián bì wáng yǐ. hòu yī nián ér wáng. dì zi wèn yuē: xī gōng suǒ shì wáng shēng, fū zǐ yuē: bǐ jí sān nián bì wáng yǐ. jīn qī nián ér wáng. fū zǐ hé yǐ zhī qí jiāng wáng yě. kǒng zǐ yuē: jì zhī wèi yán suǒ yě, suǒ yě zhě jǐn yě, nǎi xiào zǐ suǒ yǐ zì jǐn yú qīn yě. zhì jì ér wáng qí shēng, zé yú suǒ wáng zhě duō yǐ. wú yǐ cǐ zhī qí jiāng wáng yǐ.
魯公索氏將祭而亡其牲。孔子聞之，曰：「公索氏比及三年必亡矣。」後一年而亡。弟 子問曰：「昔公索氏亡牲，夫子曰：『比及三年必亡矣。』今期年而亡。夫子何以知其將亡 也。」孔子曰：「祭之為言索也，索也者盡也，乃孝子所以自盡於親也。至祭而亡其牲，則 余所亡者多矣。吾以此知其將亡矣。」

cài hóu sòng gōng zhèng bó cháo yú jìn. cài hóu wèi shū xiàng yuē: zi yì xī yǐ yǔ wǒ? duì yuē: cài yán dì jì zhòng, bù ruò sòng zhèng. qí chē mǎ yī qiú chǐ yú èr guó, zhū hóu qí yǒu tú cài zhě hū? chù qī nián, jīng fá cài ér cán zhī.
蔡侯、宋公、鄭伯朝於晉。蔡侯謂叔向曰：「子亦奚以語我？」對曰：「蔡言地計眾， 不若宋鄭。其車馬衣裘侈於二國，諸侯其有圖蔡者乎？」處期年，荊伐蔡而殘之。

bái guī zhī zhōng shān, zhōng shān wáng yù liú zhī, gù cí ér qù. yòu zhī qí, qí wáng yì yù liú zhī, yòu cí ér qù, rén wèn qí cí. bái guī yuē: èr guó jiāng wáng yǐ. suǒ xué zhě guó yǒu wǔ jǐn, gù mò zhī bì zhōng, zé yán jǐn yǐ mò zhī bì yù, zé míng jǐn yǐ mò zhī bì ài, zé qīn jǐn yǐ xíng zhě wú liáng, jū zhě wú shí, zé cái jǐn yǐ bù néng yòng rén yòu bù néng zì yòng, zé gōng jǐn yǐ guó yǒu cǐ wǔ zhě, wú xìng, bì wáng. zhōng shān yǔ qí jiē dāng cǐ. ruò shǐ zhōng shān zhī yǔ qí yě, wén wǔ jǐn ér gèng zhī, zé bì bù wáng yě, qí huàn zài bù wén yě, suī wén yòu bù xìn yě. rán zé rén zhǔ zhī wù, zài shàn tīng ér yǐ yǐ.
白圭之中山，中山王欲留之，固辭而去。又之齊，齊王亦欲留之，又辭而去，人問其 辭。白圭曰：「二國將亡矣。所學者國有五盡，故莫之必忠，則言盡矣；莫之必譽，則名盡 矣；莫之必愛，則親盡矣；行者無糧，居者無食，則財盡矣；不能用人又不能自用，則功盡 矣；國有此五者，毋幸，必亡。中山與齊皆當此。若使中山之與齊也，聞五盡而更之，則必 不亡也，其患在不聞也，雖聞又不信也。然則人主之務，在善聽而已矣。」

xià cài wēi gōng bì mén ér kū, sān rì sān yè, qì jǐn ér jì yǐ xuè, páng lín kuī qiáng ér wèn zhī. yuē: zi hé gù ér kū, bēi ruò cǐ hū? duì yuē: wú guó qiě wáng. yuē: hé yǐ zhī yě? yīng zhī yuē: wú wén bìng zhī jiāng sǐ yě, bù kě wèi liáng yī guó zhī jiāng wáng yě, bù kě wèi jì móu wú shù jiàn wú jūn, wú jūn bù yòng, shì yǐ zhī guó zhī jiāng wáng yě. yú shì kuī qiáng zhě wén qí yán, zé jǔ zōng ér qù zhī chǔ. jū shù nián, chǔ wáng guǒ jǔ bīng fá cài. kuī qiáng zhě wèi sī mǎ, jiāng bīng ér wǎng lái, lǔ shén zhòng. wèn yuē: dé wú yǒu kūn dì gù rén hū? jiàn wēi gōng fù zài lǔ zhōng, wèn yuē: ruò hé yǐ zhì yú cǐ? yīng yuē: wú hé yǐ bù zhì yú cǐ? qiě wú wén zhī yě, yán zhī zhě xíng zhī yì yě, xíng zhī zhě yán zhī zhǔ yě. rǔ néng xíng wǒ yán, rǔ wèi zhǔ, wǒ wèi yì, wú yì hé yǐ bù zhì yú cǐ zāi? kuī qiáng zhě nǎi yán zhī yú chǔ wáng, suì jiě qí fù, yǔ jù zhī chǔ. gù yuē: néng yán zhě wèi bì néng xíng, néng xíng zhě wèi bì néng yán.
下蔡威公閉門而哭，三日三夜，泣盡而繼以血，旁鄰窺牆而問之。曰：「子何故而哭， 悲若此乎？」對曰：「吾國且亡。」曰：「何以知也？」應之曰：「吾聞病之將死也，不可 為良醫；國之將亡也，不可為計謀；吾數諫吾君，吾君不用，是以知國之將亡也。」於是窺 牆者聞其言，則舉宗而去之楚。居數年，楚王果舉兵伐蔡。窺牆者為司馬，將兵而往來，虜 甚眾。問曰：「得無有昆弟故人乎？」見威公縛在虜中，問曰：「若何以至於此？」應曰： 「吾何以不至於此？且吾聞之也，言之者行之役也，行之者言之主也。汝能行我言，汝為 主，我為役，吾亦何以不至於此哉？」窺牆者乃言之於楚王，遂解其縛，與俱之楚。故曰： 「能言者未必能行，能行者未必能言。」

guǎn zhòng yǒu jí, huán gōng wǎng wèn zhī, yuē: zhòng fù ruò qì guǎ rén, shù diāo kě shǐ cóng zhèng hū? duì yuē: bù kě. shù diāo zì xíng yǐ qiú rù jūn, qí shēn zhī rěn, jiāng hé yǒu yú jūn. gōng yuē: rán zé yì yá kě hū? duì yuē: yì yá jiě qí zi yǐ shí jūn, qí zi zhī rěn, jiāng hé yǒu yú jūn, ruò yòng zhī bì wèi zhū hóu xiào. jí huán gōng mò, shù diāo yì yá nǎi zuò nán. huán gōng sǐ liù shí rì, chóng chū yú hù ér bù shōu.
管仲有疾，桓公往問之，曰：「仲父若棄寡人，豎刁可使從政乎？」對曰：「不可。豎 刁自刑以求入君，其身之忍，將何有於君。」公曰：「然則易牙可乎？」對曰：「易牙解其 子以食君，其子之忍，將何有於君，若用之必為諸侯笑。」及桓公歿，豎刁易牙乃作難。桓 公死六十日，蟲出於戶而不收。

shí qǐ shì zuò yú qū jiàn. qū jiàn yuē: bái gōng qí wèi luàn hū? shí qǐ yuē: shì hé yán yě? bái gōng zhì yú shì wú yíng suǒ, xià shì zhě sān rén yǔ jǐ xiāng ruò, chén zhě wǔ rén, suǒ yǔ tóng yī zhě qiān rén. bái gōng zhī xíng ruò cǐ, hé gù wèi luàn? qū jiàn yuē: cǐ jiàn zhī suǒ wèi luàn yě. yǐ jūn zǐ xíng, zé kě yú guó jiā xíng. guò lǐ zé guó jiā yí zhī, qiě gǒu bù nán xià qí chén, bì bù nán gāo qí jūn yǐ. jiàn shì yǐ zhī fū zǐ jiāng wèi luàn yě. chù shí yuè, bái gōng guǒ wèi luàn.
石乞侍坐於屈建。屈建曰：「白公其為亂乎？」石乞曰：「是何言也？白公至於室無營 所，下士者三人與己相若，臣者五人，所與同衣者千人。白公之行若此，何故為亂？」屈建 曰：「此建之所謂亂也。以君子行，則可於國家行。過禮則國家疑之，且苟不難下其臣，必 不難高其君矣。建是以知夫子將為亂也。」處十月，白公果為亂。

hán zhāo hóu zào zuò gāo mén. qū yí jiù yuē: zhāo hóu bù chū cǐ mén. yuē: hé yě? yuē: bù shí. wú suǒ wèi bù shí zhě, fēi shí rì yě. rén gù yǒu lì bù lì, zhāo hóu cháng lì yǐ, bù zuò gāo mén. wǎng nián qín bá yí yáng, míng nián dà hàn mín jī, bù yǐ cǐ shí xù mín zhī jí yě, ér gù fǎn yì shē, cǐ suǒ wèi fú bù zhòng zhì, huò bì zhòng lái zhě yě! gāo mén chéng, zhāo hóu zú. jìng bù chū cǐ mén.
韓昭侯造作高門。屈宜咎曰：「昭侯不出此門。」曰：「何也？」曰：「不時。吾所謂 不時者，非時日也。人固有利不利，昭侯嘗利矣，不作高門。往年秦拔宜陽，明年大旱民 飢，不以此時恤民之急也，而顧反益奢，此所謂福不重至，禍必重來者也！」高門成，昭侯 卒。竟不出此門。

tián zǐ yán zì dà shù zhì hū píng líng chéng xià, jiàn rén zǐ wèn qí fù, jiàn rén fù wèn qí zi. tián zǐ fāng yuē: qí yǐ píng líng fǎn hū? wú wén xíng yú nèi, rán hòu shī yú wài. wài yán yù shǐ qí zhòng shén yǐ. hòu guǒ yǐ píng líng pàn.
田子顏自大術至乎平陵城下，見人子問其父，見人父問其子。田子方曰：「其以平陵反 乎？吾聞行於內，然後施於外。外顏欲使其眾甚矣。」後果以平陵叛。

jìn rén yǐ shèng zhì shì, guī ér shàn jiǎ dǐ bīng. chǔ wáng kǒng, zhào liáng gōng hóng yuē: jìn rén yǐ shèng zhì shì yǐ. guī ér shàn jiǎ bīng, qí yǐ wǒ wèi shì hū? liáng gōng yuē: bù huàn, hài qí zài wú hū? fū wú jūn xù mín ér tóng qí láo, shǐ qí mín zhòng shàng zhī lìng, ér rén qīng qí sǐ yǐ cóng shàng, shǐ rú lǔ zhī zhàn, chén dēng shān yǐ wàng zhī, jiàn qí yòng bǎi xìng zhī xìn, bì yě wù yǐ hū? qí bèi zhī ruò hé? bù tīng, míng nián, hé lú xí yǐng.
晉人已勝智氏，歸而繕甲砥兵。楚王恐，召梁公弘曰：「晉人已勝智氏矣。歸而繕甲 兵，其以我為事乎？」梁公曰：「不患，害其在吳乎？夫吳君恤民而同其勞，使其民重上之 令，而人輕其死以從上，使如虜之戰，臣登山以望之，見其用百姓之信，必也勿已乎？其備 之若何？」不聽，明年，闔廬襲郢。

chǔ zhuāng wáng yù fá chén, shǐ rén shì zhī. shǐ zhě yuē: chén bù kě fá yě. zhuāng wáng yuē: hé gù? duì yuē: qí chéng guō gāo, gōu hè shēn, xù jī duō, qí guó níng yě. wáng yuē: chén kě fá yě. fū chén, xiǎo guó yě, ér xù jī duō, xù jī duō zé fù liǎn zhòng, fù liǎn zhòng zé mín yuàn shàng yǐ. chéng guō gāo, gōu hè shēn, zé mín lì bà yǐ. xìng bīng fá zhī, suì qǔ chén.
楚莊王欲伐陳，使人視之。使者曰：「陳不可伐也。」莊王曰：「何故？」對曰：「其 城郭高，溝壑深，蓄積多，其國寧也。」王曰：「陳可伐也。夫陳，小國也，而蓄積多，蓄 積多則賦斂重，賦斂重則民怨上矣。城郭高，溝壑深，則民力罷矣。」興兵伐之，遂取陳。

shí yì wèi sūn bó yuē: wú jiāng wáng yǐ! wú zi yì zhī zhī hū? sūn bó yuē: wǎn yǐ, zi zhī zhī zhī yě. wú hé wèi bù zhī? shí yì yuē: rán zé zi hé bù yǐ jiàn? sūn bó yuē: xī jié zuì jiàn zhě, zhòu fén shèng rén, pōu wáng zǐ bǐ gàn zhī xīn. yuán shì zhī fù, luò ér shī qí jì, qí qiè gào zhī, nù qì zhī. fū wáng zhě, qǐ sī rén zhī qí guò zāi?
石益謂孫伯曰：「吳將亡矣！吾子亦知之乎？」孫伯曰：「晚矣，子之知之也。吾何為 不知？」石益曰：「然則子何不以諫？」孫伯曰：「昔桀罪諫者，紂焚聖人，剖王子比干之 心。袁氏之婦，絡而失其紀，其妾告之，怒棄之。夫亡者，豈斯人知其過哉？」

xiào xuān huáng dì zhī shí, huò shì shē mí, mào líng xú xiān shēng yuē: huò shì bì wáng. fū zài rén zhī yòu ér shē, wáng zhī dào yě. kǒng zǐ yuē: shē zé bù xùn. fū bù xùn zhě bì wǔ shàng, wǔ shàng zhě, nì zhī dào yě. chū rén zhī yòu, rén bì hài zhī. jīn huò shì bǐng quán, tiān xià zhī rén jí hài zhī zhě duō yǐ. fū tiān xià hài zhī ér yòu yǐ nì dào héng zhī, bù wáng hé dài? nǎi shàng shū yán huò shì shē mí, bì xià jí ài zhī, yí yǐ shí yì zhì, wú shǐ zhì yú wáng. shū sān shàng, zhé bào: wén. qí hòu huò shì guǒ miè. dǒng zhōng děng yǐ qí gōng fēng. rén yǒu wèi xú xiān shēng shàng shū zhě, yuē: chén wén kè yǒu guò zhǔ rén zhě, jiàn zào zhí, bàng yǒu jī xīn. kè wèi zhǔ rén yuē: qū qí, yuǎn qí jī xīn, bù zhě jiāng yǒu huǒ huàn. zhǔ rén mò rán bù yīng, jū wú jǐ hé, jiā guǒ shī huǒ. xiāng jù lǐ zhōng rén āi ér jiù zhī, huǒ xìng xī. yú shì shā niú zhì jiǔ, fán fā zhuó làn zhě zài shàng xíng, yú gè yòng gōng cì zuò, ér fǎn bù lù yán qū zhě. xiàng shǐ zhǔ rén tīng kè zhī yán, bù fèi niú jiǔ, zhōng wú huǒ huàn. jīn mào líng xú fú shù shàng shū yán huò shì qiě yǒu biàn, yí fáng jué zhī. xiàng shǐ fú shuō de xíng, zé wú liè dì chū jué zhī fèi, ér guó ān píng zì rú. jīn wǎng shì jì yǐ, ér fú dú bù dé yǔ qí gōng, wéi bì xià chá kè xǐ xīn qū zhī cè, ér shǐ jū fán fā zhuó làn zhī yòu. shū zòu, shàng shǐ rén cì xú fú bó shí pǐ, bài wèi láng.
孝宣皇帝之時，霍氏奢靡，茂陵徐先生曰：「霍氏必亡。夫在人之右而奢，亡之道也。 孔子曰：『奢則不遜。』夫不遜者必侮上，侮上者，逆之道也。出人之右，人必害之。今霍 氏秉權，天下之人疾害之者多矣。夫天下害之而又以逆道行之，不亡何待？」乃上書言霍氏 奢靡，陛下即愛之，宜以時抑制，無使至於亡。書三上，輒報：「聞。」其後霍氏果滅。董 忠等以其功封。人有為徐先生上書者，曰：「臣聞客有過主人者，見灶直●，傍有積薪。客 謂主人曰：『曲其●，遠其積薪，不者將有火患。』主人默然不應，居無幾何，家果失火。 鄉聚里中人哀而救之，火幸息。於是殺牛置酒，燔發灼爛者在上行，余各用功次坐，而反不 錄言曲●者。向使主人聽客之言，不費牛酒，終無火患。今茂陵徐福數上書言霍氏且有變， 宜防絕之。向使福說得行，則無裂地出爵之費，而國安平自如。今往事既已，而福獨不得與 其功，惟陛下察客徙薪曲●之策，而使居燔發灼爛之右。」書奏，上使人賜徐福帛十匹，拜 為郎。

qí huán gōng jiāng fá shān róng gū zhú, shǐ rén qǐng zhù yú lǔ. lǔ jūn jìn qún chén ér móu, jiē yuē: shī xíng shù shí lǐ, rù mán yí zhī dì, bì bù fǎn yǐ. yú shì lǔ xǔ zhù zhī ér bù xíng. qí yǐ fá shān róng gū zhú, ér yù yí bīng yú lǔ. guǎn zhòng yuē: bù kě. zhū hóu wèi qīn, jīn yòu fá yuǎn ér hái zhū jìn lín, lín guó bù qīn, fēi bà wáng zhī dào, jūn zhī suǒ de shān róng zhī bǎo qì zhě, zhōng guó zhī suǒ xiān yě, bù kě bù jìn zhōu gōng zhī miào hū? huán gōng nǎi fēn shān róng zhī bǎo, xiàn zhī zhōu gōng zhī miào. míng nián qǐ bīng fá jǔ. lǔ xià lìng dīng nán xī fā, wǔ chǐ tóng zǐ jiē zhì. kǒng zǐ yuē: shèng rén zhuǎn huò wèi fú, bào yuàn yǐ dé. cǐ zhī wèi yě.
齊桓公將伐山戎、孤竹，使人請助於魯。魯君進群臣而謀，皆曰：「師行數十里，入蠻 夷之地，必不反矣。」於是魯許助之而不行。齊已伐山戎、孤竹，而欲移兵於魯。管仲曰： 「不可。諸侯未親，今又伐遠而還誅近鄰，鄰國不親，非霸王之道，君之所得山戎之寶器 者，中國之所鮮也，不可不進周公之廟乎？」桓公乃分山戎之寶，獻之周公之廟。明年起兵 伐莒。魯下令丁男悉發，五尺童子皆至。孔子曰：「聖人轉禍為福，報怨以德。」此之謂也。

zhōng xíng wén zi chū wáng zhì biān, cóng zhě yuē: wèi cǐ sè fū zhě jūn rén yě, hú bù xiū yān, qiě dài hòu chē zhě. wén zi yuē: yì rì wú hǎo yīn, cǐ zi yí wú qín, wú hǎo pèi, yòu yí wú yù, shì bù fēi wú guò zhě yě, zì róng yú wǒ zhě yě. wú kǒng qí yǐ wǒ qiú róng yě, suì bù rù. hòu chē rù mén, wén zi wèn sè fū zhī suǒ zài, zhí ér shā zhī. zhòng ní wén zhī, yuē: zhōng xíng wén zi bèi dào shī yì yǐ wáng qí guó, rán hòu dé zhī, yóu huó qí shēn, dào bù kě yí yě, ruò cǐ.
中行文子出亡至邊，從者曰：「為此嗇夫者君人也，胡不休焉，且待後車者。」文子 曰：「異日吾好音，此子遺吾琴，吾好佩，又遺吾玉，是不非吾過者也，自容於我者也。吾 恐其以我求容也，遂不入。」後車入門，文子問嗇夫之所在，執而殺之。仲尼聞之，曰： 「中行文子背道失義以亡其國，然後得之，猶活其身，道不可遺也，若此。」

wèi líng gōng chān bèi yǐ yǔ fù rén yóu, zi gòng jiàn gōng. gōng yuē: wèi qí wáng hū? duì yuē: xī zhě xià jié, yīn zhòu bù rèn qí guò gù wáng chéng tāng wén wǔ zhī rèn qí guò gù xìng, wèi xī qí wáng yě?
衛靈公襜被以與婦人游，子貢見公。公曰：「衛其亡乎？」對曰：「昔者夏桀，殷紂不 任其過故亡；成湯、文武知任其過故興，衛奚其亡也？」

zhì bó qǐng dì yú wèi xuān zi, xuān zi bù yǔ. rèn zēng yuē: hé wèi bù yǔ? xuān zǐ yuē: bǐ wú gù ér qǐng dì, wú shì yǐ bù yǔ. rèn zēng yuē: bǐ wú gù ér qǐng dì zhě, wú gù ér yǔ zhī, shì zhòng yù wú yàn yě. bǐ xǐ, bì yòu qǐng dì yú zhū hóu, zhū hóu bù yǔ, bì nù ér fá zhī. xuān zǐ yuē: shàn. suì yǔ dì. zhì bó xǐ, yòu qǐng dì yú zhào, zhào bù yǔ, zhì bó nù, wéi jìn yáng. hán wèi hé zhào ér fǎn zhì shì, zhì shì suì miè.
智伯請地於魏宣子，宣子不與。任增曰：「何為不與？」宣子曰：「彼無故而請地，吾 是以不與。」任增曰：「彼無故而請地者，無故而與之，是重欲無厭也。彼喜，必又請地於 諸侯，諸侯不與，必怒而伐之。」宣子曰：「善。」遂與地。智伯喜，又請地於趙，趙不 與，智伯怒，圍晉陽。韓、魏合趙而反智氏，智氏遂滅。

chǔ zhuāng wáng yǔ jìn zhàn, shèng zhī, jù zhū hóu zhī wèi jǐ yě, nǎi zhú wèi wǔ rèn zhī tái, tái chéng ér shāng zhū hóu, zhū hóu qǐng yuē. zhuāng wáng yuē: wǒ báo dé zhī rén yě. zhū hóu qǐng wèi shāng. nǎi yǎng ér yuē: jiāng jiāng zhī tái, yǎo yǎo qí móu, wǒ yán ér bù dāng, zhū hóu fá zhī. yú shì yuǎn zhě lái cháo, jìn zhě rù bīn.
楚莊王與晉戰，勝之，懼諸侯之畏己也，乃築為五仞之台，台成而觴諸侯，諸侯請約。 莊王曰：「我薄德之人也。」諸侯請為觴。乃仰而曰：「將將之台，窅窅其謀，我言而不 當，諸侯伐之。」於是遠者來朝，近者入賓。

wú wáng fū chāi pò yuè, yòu jiāng fá chén. chǔ dài fū jiē jù, yuē: xī hé lú néng yòng qí zhòng, gù pò wǒ yú bǎi jǔ. jīn wén fū chāi yòu shén yān. zi xī yuē: èr sān zi, xù bù xiāng mù yě, wú huàn wú yǐ, xī hé lú shí bù èr wèi, chù bù zhòng xí, zé bù qǔ fèi. zài guó, tiān yǒu zāi, qīn qī fá kùn ér gōng zhī zài jūn, shí shú zhě bàn ér hòu shí. qí suǒ cháng zhě, zú chéng bì yǔ yān. shì yǐ mín bù bà láo, sǐ zhī bù kuàng. jīn fū chāi, cì yǒu tái xiè bēi chí yān sù yǒu fēi qiáng pín yù yān. yī rì zhī xíng, suǒ yù bì chéng, wán hǎo bì cóng, zhēn yì shì jù, fū chāi xiān zì bài jǐ, yān néng bài wǒ?
吳王夫差破越，又將伐陳。楚大夫皆懼，曰：「昔闔廬能用其眾，故破我於柏舉。今聞 夫差又甚焉。」子西曰：「二三子，恤不相睦也，無患吳矣，昔闔廬食不貳味，處不重席， 擇不取費。在國，天有災，親戚乏困而供之；在軍，食熟者半而後食。其所嘗者，卒乘必與 焉。是以民不罷勞，死知不曠。今夫差，次有台榭陂池焉；宿有妃嬙嬪御焉。一日之行，所 欲必成，玩好必從，珍異是聚，夫差先自敗己，焉能敗我？」

yuè pò wú, qǐng shī yú chǔ yǐ fá jìn. chǔ wáng yǔ dài fū jiē jù, jiāng xǔ zhī. zuǒ shǐ yǐ xiāng yuē: cǐ kǒng wú gōng jǐ, gù shì wǒ bù bìng. qǐng wèi zhǎng gǔ qiān shèng, zú sān wàn, yǔ fēn wú dì yě. zhuāng wáng tīng zhī, suì qǔ dōng guó.
越破吳，請師於楚以伐晉。楚王與大夫皆懼，將許之。左史倚相曰：「此恐吾攻己，故 示我不病。請為長轂千乘，卒三萬，與分吳地也。」莊王聽之，遂取東國。

yáng hǔ wèi nán yú lǔ, zǒu zhī qí, qǐng shī yú lǔ, qí hóu xǔ zhī. bào wén zǐ yuē: bù kě yě. yáng hǔ yù qí shī pò, qí shī pò, dà chén bì duō sǐ, yú shì yù fèn qí zhà móu. fū hǔ yǒu chǒng yú jì shì ér jiāng shā jì sūn, yǐ bù lì lǔ guó ér róng qí qiú yān. jīn jūn fù yú jì shì ér dà yú lǔ guó, zī yáng hǔ suǒ yù qīng fù yě. lǔ miǎn qí jí, ér jūn yòu shōu zhī, wú nǎi hài hū? qí jūn nǎi zhí zhī, miǎn ér bēn jìn.
陽虎為難於魯，走之齊，請師於魯，齊侯許之。鮑文子曰：「不可也。陽虎欲齊師破， 齊師破，大臣必多死，於是欲奮其詐謀。夫虎有寵於季氏而將殺季孫，以不利魯國而容其求 焉。今君富於季氏而大於魯國，茲陽虎所欲傾覆也。魯免其疾，而君又收之，毋乃害乎？」 齊君乃執之，免而奔晉。

tāng yù fá jié. yī yǐn yuē: qǐng zǔ fá gòng zhí yǐ guān qí dòng. jié nù, qǐ jiǔ yí zhī shī yǐ fá zhī. yī yǐn yuē: wèi kě. bǐ shàng yóu néng qǐ jiǔ yí zhī shī, shì zuì zài wǒ yě. tāng nǎi xiè zuì qǐng fú, fù rù gòng zhí. míng nián, yòu bù gōng gòng zhí. jié nù, qǐ jiǔ yí zhī shī, jiǔ yí zhī shī bù qǐ. yī yǐn yuē: kě yǐ. tāng nǎi xìng shī, fá ér cán zhī. qiān jié nán cháo shì yān.
湯欲伐桀。伊尹曰：「請阻乏貢職以觀其動。」桀怒，起九夷之師以伐之。伊尹曰： 「未可。彼尚猶能起九夷之師，是罪在我也。」湯乃謝罪請服，復入貢職。明年，又不供貢 職。桀怒，起九夷之師，九夷之師不起。伊尹曰：「可矣。」湯乃興師，伐而殘之。遷桀南 巢氏焉。

wǔ wáng fá zhòu, guò suì zhǎn àn, guò shuǐ zhé zhōu, guò gǔ fā liáng, guò shān fén lái, shì mín wú fǎn zhì yě. zhì yú yǒu róng zhī suì, dà fēng zhé. sàn yí shēng jiàn yuē: cǐ qí yāo yú? wǔ wáng yuē: fēi yě. tiān luò bīng yě. fēng jì ér chéng yǐ dà yǔ, shuǐ píng dì ér sè. sàn yí shēng yòu jiàn yuē: cǐ qí yāo yú? wǔ wáng yuē: fēi yě, tiān sǎ bīng yě. bo ér guī jiān. sàn yí shēng yòu jiàn yuē: cǐ qí yāo yú? wǔ wáng yuē: bù lì yǐ dǎo cí, lì yǐ jī zhòng, shì jiān zhī yǐ. gù wǔ wáng shùn tiān dì, fàn sān yāo ér qín zhòu yú mù yě, qí suǒ dú jiàn zhě jīng yě.
武王伐紂，過隧斬岸，過水折舟，過谷發梁，過山焚萊，示民無返志也。至於有戎之 隧，大風折■。散宜生諫曰：「此其妖歟？」武王曰：「非也。天落兵也。」風霽而乘以大 雨，水平地而嗇。散宜生又諫曰：「此其妖歟？」武王曰：「非也，天灑兵也。」卜而龜 熸。散宜生又諫曰：「此其妖歟？」武王曰：「不利以禱祠，利以擊眾，是熸之已。」故武 王順天地，犯三妖而禽紂於牧野，其所獨見者精也。

jìn wén gōng yǔ jīng rén zhàn yú chéng pú, jūn wèn yú jiù fàn. jiù fàn duì yuē: fú yì zhī jūn, bù zú yú xìn fú zhàn zhī jūn, bù zú yú zhà, zhà zhī ér yǐ yǐ. jūn wèn yú yōng jì, yōng jì duì yuē: fén lín ér tián, dé shòu suī duō, ér míng nián wú fù yě gàn zé ér yú, dé yú suī duō, ér míng nián wú fù yě. zhà yóu kě yǐ tōu lì, ér hòu wú bào. suì yǔ jīng jūn zhàn, dà bài zhī. jí shǎng, xiān yōng jì ér hòu jiù fàn. shì zhě yuē: chéng pú zhī zhàn, jiù fàn zhī móu yě! jūn yuē: yōng jì zhī yán, bǎi shì zhī móu yě jiù fàn zhī yán, yī shí zhī quán yě, guǎ rén jì xíng zhī yǐ.
晉文公與荊人戰於城濮，君問於咎犯。咎犯對曰：「服義之君，不足於信；服戰之君， 不足於詐，詐之而已矣。」君問於雍季，雍季對曰：「焚林而田，得獸雖多，而明年無復 也；干澤而漁，得魚雖多，而明年無復也。詐猶可以偷利，而後無報。」遂與荊軍戰，大敗 之。及賞，先雍季而後咎犯。侍者曰：「城濮之戰，咎犯之謀也！」君曰：「雍季之言，百 世之謀也；咎犯之言，一時之權也，寡人既行之矣。」

chéng pú zhī zhàn, wén gōng wèi jiù fàn yuē: wú bo zhàn ér guī jiān. wǒ yíng suì, bǐ bèi suì. huì xīng jiàn, bǐ cāo qí bǐng, wǒ cāo qí biāo. wú yòu mèng yǔ jīng wáng bó, bǐ zài shàng, wǒ zài xià, wú yù wú zhàn, zi yǐ wèi hé rú? jiù fàn duì yuē: shí zhàn guī jiān, shì jīng rén yě. wǒ yíng suì, bǐ bèi suì, bǐ qù wǒ cóng zhī yě. huì xīng jiàn, bǐ cāo qí bǐng, wǒ cāo qí biāo, yǐ sǎo zé bǐ lì, yǐ jī zé wǒ lì. jūn mèng yǔ jīng wáng bó, bǐ zài shàng, jūn zài xià, zé jūn jiàn tiān ér jīng wáng fú qí zuì yě. qiě wú yǐ sòng wèi wèi zhǔ, qí qín fǔ wǒ, wǒ hé tiān dào, dú yǐ rén shì gù jiāng shèng zhī yǐ. wén gōng cóng zhī, jīng rén dà bài.
城濮之戰，文公謂咎犯曰：「吾卜戰而龜熸。我迎歲，彼背歲。彗星見，彼操其柄，我 操其標。吾又夢與荊王搏，彼在上，我在下，吾欲無戰，子以為何如？」咎犯對曰：「十戰 龜熸，是荊人也。我迎歲，彼背歲，彼去我從之也。彗星見，彼操其柄，我操其標，以掃則 彼利，以擊則我利。君夢與荊王搏，彼在上，君在下，則君見天而荊王伏其罪也。且吾以宋 衛為主，齊秦輔我，我合天道，獨以人事固將勝之矣。」文公從之，荊人大敗。

yuè jī, jù jiàn jù. sì shuǐ jìn jiàn yuē: fū jī, yuè zhī fú yě, ér wú zhī huò yě. fū wú guó shén fù ér cái yǒu yú, qí jūn hǎo míng ér bù sī hòu huàn. ruò wǒ bēi cí zhòng bì yǐ qǐng dí yú wú, wú bì yǔ wǒ, yǔ wǒ zé wú kě qǔ yě. yuè wáng cóng zhī. wú jiāng yǔ zhī, zi xū jiàn yuē: bù kě. fū wú yuè jiē dì lín jìng, dào yì tōng, chóu chóu dí zhàn zhī guó yě. fēi wú yǒu yuè, yuè bì yǒu wú yǐ, fū qí jìn bù néng yuè sān jiāng wǔ hú yǐ wáng wú yuè, bù rú yīn ér gōng zhī, shì wú xiān wáng hé lú zhī suǒ yǐ bà yě. qiě fú jī hé zāi? yì yóu yuān yě, bài fá zhī shì, shuí guó wú yǒu? jūn ruò bù gōng ér shū zhī dí, zé lì qù ér xiōng zhì, cái guì ér mín yuàn, huǐ wú jí yě. wú wáng yuē: wú wén yì bīng bù fú rén rén, bù yǐ è jī ér gōng zhī, suī dé shí yuè, wú bù wèi yě. suì yǔ dí, sān nián, wú yì jī, qǐng dí yú yuè, yuè wáng bù yǔ ér gōng zhī, suì pò wú.
越飢，句踐懼。四水進諫曰：「夫飢，越之福也，而吳之禍也。夫吳國甚富而財有餘， 其君好名而不思後患。若我卑辭重幣以請糴於吳，吳必與我，與我則吳可取也。」越王從 之。吳將與之，子胥諫曰：「不可。夫吳越接地鄰境，道易通，仇讎敵戰之國也。非吳有 越，越必有吳矣，夫齊晉不能越三江五湖以亡吳越，不如因而攻之，是吾先王闔廬之所以霸 也。且夫飢何哉？亦猶淵也，敗伐之事，誰國無有？君若不攻而輸之糴，則利去而凶至，財 匱而民怨，悔無及也。」吳王曰：「吾聞義兵不服仁人，不以餓飢而攻之，雖得十越，吾不 為也。」遂與糴，三年，吳亦飢，請糴于越，越王不與而攻之，遂破吳。

zhào jiǎn zi shǐ chéng hé shè tā yǔ wèi líng gōng méng yú zhuān zé. líng gōng wèi dié méng. chéng hé shè tā zùn líng gōng zhī shǒu ér zǔn zhī, líng gōng nù, yù fǎn zhào. wáng sūn shāng yuē: jūn yù fǎn zhào, bù rú yǔ bǎi xìng tóng è zhī. gōng yuē: ruò hé? duì yuē: qǐng mìng chén lìng yú guó yuē: yǒu gū zǐ mèi nǚ zhě jiā yī rén, zhì yú zhào. bǎi xìng bì yuàn, jūn yīn fǎn zhī yǐ. jūn yuē: shàn. nǎi lìng zhī sān rì, suì zhēng zhī wǔ rì, ér lìng bì guó rén xiàng kū. jūn nǎi zhào guó dài fū ér móu yuē: zhào wèi wú dào, fǎn zhī kě hū? dài fū jiē yuē: kě. nǎi chū xī mén, bì dōng mén, yuè wáng wén zhī, fù shè tā ér zhǎn zhī, yǐ xiè yú wèi, chéng hé zǒu yàn. zi gòng yuē: wáng sūn shāng kě wèi shàn móu yǐ. zēng rén ér néng hài zhī yǒu huàn ér néng chù zhī yù yòng mín ér néng fù zhī yī jǔ ér sān wù jù zhì, kě wèi shàn móu yǐ.
趙簡子使成何、涉他與衛靈公盟於鄟澤。靈公未喋盟。成何、涉他捘靈公之手而撙之， 靈公怒，欲反趙。王孫商曰：「君欲反趙，不如與百姓同惡之。」公曰：「若何？」對曰： 「請命臣令於國曰：『有姑姊妹女者家一人，質於趙。』百姓必怨，君因反之矣。」君曰： 「善。」乃令之三日，遂征之五日，而令畢國人巷哭。君乃召國大夫而謀曰：「趙為無道， 反之可乎？」大夫皆曰：「可。」乃出西門，閉東門，越王聞之，縛涉他而斬之，以謝於 衛，成何走燕。子貢曰：「王孫商可謂善謀矣。憎人而能害之；有患而能處之；欲用民而能 附之；一舉而三物俱至，可謂善謀矣。」

chǔ chéng wáng zàn zhū shǔ zhū hóu, shǐ lǔ jūn wèi pū, lǔ jūn zhì dài fū ér móu yuē: wǒ suī xiǎo, yì zhōu zhī jiàn guó yě. jīn chéng wáng yǐ wǒ wèi pū, kě hū? dài fū jiē yuē: bù kě. gōng yí xiū yuē: bù kě bù tīng chǔ wáng, shēn sǐ guó wáng, jūn zhī chén nǎi jūn zhī yǒu yě wèi mín, jūn yě! lǔ jūn suì wèi pū.
楚成王贊諸屬諸侯，使魯君為仆，魯君致大夫而謀曰：「我雖小，亦周之建國也。今成 王以我為仆，可乎？」大夫皆曰：「不可。」公儀休曰：「不可不聽楚王，身死國亡，君之 臣乃君之有也；為民，君也！」魯君遂為仆。

qí jǐng gōng yǐ qí zi qī hé lú, sòng zhū jiāo. qì yuē: yú sǐ bù rǔ jiàn yǐ. gāo mèng zǐ yuē: qí fù hǎi ér xiàn shān, zòng bù néng quán shōu tiān xià, shuí gàn wǒ jūn? ài zé wù xíng! gōng yuē: yú yǒu qí guó zhī gù, bù néng yǐ lìng zhū hóu, yòu bù néng tīng, shì shēng luàn yě. guǎ rén wén zhī, bù néng lìng zé mò ruò cóng, qiě fú wú ruò fēng chài rán, bù qì dú yú rén zé bù jìng, yú kǒng qì dú yú wǒ yě. suì qiǎn zhī.
齊景公以其子妻闔廬，送諸郊。泣曰：「余死不汝見矣。」高夢子曰：「齊負海而縣 山，縱不能全收天下，誰干我君？愛則勿行！」公曰：「余有齊國之固，不能以令諸侯，又 不能聽，是生亂也。寡人聞之，不能令則莫若從，且夫吳若蜂蠆然，不棄毒於人則不靜，余 恐棄毒於我也。」遂遣之。

qí yù qī zhèng tài zǐ hū, tài zǐ hū cí, rén wèn qí gù, tài zǐ yuē: rén gè yǒu ǒu, qí dà, fēi wú ǒu yě. shī yún: zì qiú duō fú. zài wǒ ér yǐ yǐ. hòu róng fá qí, qí qǐng shī yú zhèng. zhèng tài zǐ hū lǜ shī ér jiù qí, dà bài róng shī, qí yòu yù qī zhī. tài zǐ gù cí, rén wèn qí gù. duì yuē: wú shì yú qí, wú yóu bù gǎn. jīn yǐ jūn mìng jiù qí zhī jí, shòu shì yǐ guī, rén qí yǐ wǒ wèi shī hūn hū? zhōng cí zhī.
齊欲妻鄭太子忽，太子忽辭，人問其故，太子曰：「人各有偶，齊大，非吾偶也。詩 云：『自求多福。』在我而已矣。」後戎伐齊，齊請師於鄭。鄭太子忽率師而救齊，大敗戎 師，齊又欲妻之。太子固辭，人問其故。對曰：「無事於齊，吾猶不敢。今以君命救齊之 急，受室以歸，人其以我為師婚乎？」終辭之。

kǒng zǐ wèn qī diāo mǎ rén yuē: zi shì zāng wén zhòng wǔ zhòng rú zǐ róng, sān dài fū zhě, shú wèi xián? qī diāo mǎ rén duì yuē: zāng shì jiā yǒu guī yān, míng yuē cài wén zhòng lì sān nián wèi yī zhào yān wǔ zhòng lì sān nián wèi èr zhào yān rú zǐ róng lì sān nián wèi sān zhào yān, mǎ rén lì zhī yǐ. ruò fú sān dài fū zhī xián bù xián, mǎ rén bù shí yě. kǒng zǐ yuē: jūn zǐ zāi! qī diāo shì zhī zǐ, qí yán rén zhī měi yě, yǐn ér xiǎn qí yán rén zhī guò yě, wēi ér zhe. gù zhì bù néng jí, míng bù néng jiàn, dé wú shù bo hū?
孔子問漆雕馬人曰：「子事臧文仲、武仲、孺子容，三大夫者，孰為賢？」漆雕馬人對 曰：「臧氏家有龜焉，名曰蔡；文仲立三年為一兆焉；武仲立三年為二兆焉；孺子容立三年 為三兆焉，馬人立之矣。若夫三大夫之賢不賢，馬人不識也。」孔子曰：「君子哉！漆雕氏 之子，其言人之美也，隱而顯；其言人之過也，微而着。故智不能及，明不能見，得無數卜 乎？」

ān líng chán yǐ yán sè měi zhuàng, de xìng yú chǔ gòng wáng. jiāng yǐ wǎng jiàn ān líng chán, yuē: zi zhī xiān rén qǐ yǒu shǐ shí zhī gōng yú wáng hū? yuē: wú yǒu. jiāng yǐ yuē: zi zhī shēn qǐ yì yǒu hū? yuē: wú yǒu. jiāng yǐ yuē: zi zhī guì hé yǐ zhì yú cǐ hū? yuē: pū bù zhī suǒ yǐ. jiāng yǐ yuē: wú wén zhī, yǐ cái shì rén zhě, cái jǐn ér jiāo shū yǐ sè shì rén zhě, huá luò ér ài shuāi. jīn zi zhī huá, yǒu shí ér luò, zi hé yǐ zhǎng xìng wú jiě yú wáng hū? ān líng chán yuē: chén nián shào yú lòu, yuàn wěi zhì yú xiān shēng. jiāng yǐ yuē: dú cóng wèi xùn kě ěr. ān líng chán yuē: jìng wén mìng yǐ! jiāng yǐ qù. jū nián, féng ān líng chán, wèi yuē: qián rì suǒ yù zi zhě, tōng yú wáng hū? yuē: wèi kě yě. jū nián. jiāng yǐ fù jiàn ān líng chán yuē: zi qǐ yù wáng hū? ān líng chán yuē: chén wèi dé wáng zhī jiān yě. jiāng yǐ yuē: zi chū yǔ wáng tóng chē, rù yǔ wáng tóng zuò. jū sān nián, yán wèi dé wáng zhī jiān, zi yǐ wú zhī shuō wèi kě ěr. bù yuè ér qù. qí nián, gòng wáng liè jiāng zhǔ zhī yě, yě huǒ zhī qǐ ruò yún ní, hǔ láng zhī háo ruò léi tíng. yǒu kuáng sì cóng nán fāng lái, zhèng chù wáng zuǒ cān, wáng jǔ jīng máo, ér shǐ shàn shè zhě shè zhī, yī fā, sì sǐ chē xià, wáng dà xǐ, fǔ shǒu ér xiào, gù wèi ān líng chán yuē: wú wàn suì zhī hòu, zi jiāng shuí yǔ sī lè hū? ān líng chán nǎi qūn xún ér què, qì xià zhān jīn, bào wáng yuē: wàn suì zhī hòu, chén jiāng cóng wèi xùn, ān zhī lè cǐ zhě shuí? yú shì gòng wáng nǎi fēng ān líng chán yú chē xià sān bǎi hù. gù yuē: jiāng yǐ shàn móu, ān líng chán zhī shí.
安陵纏以顏色美壯，得幸於楚共王。江乙往見安陵纏，曰：「子之先人豈有矢石之功於 王乎？」曰：「無有。」江乙曰：「子之身豈亦有乎？」曰：「無有。」江乙曰：「子之貴 何以至於此乎？」曰：「仆不知所以。」江乙曰：「吾聞之，以財事人者，財盡而交疏；以 色事人者，華落而愛衰。今子之華，有時而落，子何以長幸無解於王乎？」安陵纏曰：「臣 年少愚陋，願委智於先生。」江乙曰：「獨從為殉可耳。」安陵纏曰：「敬聞命矣！」江乙 去。居■年，逢安陵纏，謂曰：「前日所諭子者，通於王乎？」曰：「未可也。」居■年。 江乙復見安陵纏曰：「子豈諭王乎？」安陵纏曰：「臣未得王之間也。」江乙曰：「子出與 王同車，入與王同坐。居三年，言未得王之間，子以吾之說未可耳。」不悅而去。其年，共 王獵江渚之野，野火之起若雲蜺，虎狼之嗥若雷霆。有狂兕從南方來，正觸王左驂，王舉旌 旄，而使善射者射之，一發，兕死車下，王大喜，拊手而笑，顧謂安陵纏曰：「吾萬歲之 後，子將誰與斯樂乎？」安陵纏乃逡巡而卻，泣下沾衿，抱王曰：「萬歲之後，臣將從為 殉，安知樂此者誰？」於是共王乃封安陵纏於車下三百戶。故曰：「江乙善謀，安陵纏知 時。」

tài zǐ shāng chén yuàn lìng yǐn zi shàng yě. chǔ gōng chén, jìn jiù zhī. jiā zhī shuǐ ér jūn. yáng chù fù zhī shāng chén zhī yuàn zi shàng yě, yīn wèi zi shàng yuē: shǎo què, wú shè ér cóng zi. zi shàng què. yīn lìng jìn jūn yuē: chǔ dùn yǐ. shǐ rén gào shāng chén yuē: zi shàng shòu jìn lù ér qù zhī. shāng chén sù zhī chéng wáng, chéng wáng suì shā zhī.
太子商臣怨令尹子上也。楚攻陳，晉救之。夾泜水而軍。陽處父知商臣之怨子上也，因 謂子上曰：「少卻，吾涉而從子。」子上卻。因令晉軍曰：「楚遁矣。」使人告商臣曰： 「子上受晉賂而去之。」商臣訴之成王，成王遂殺之。

zhì bó yù xí wèi, gù yí zhī chéng mǎ, xiān zhī yī bì, wèi jūn dà yuè, zhuó jiǔ, zhū dài fū jiē xǐ. nán wén zi dú bù xǐ, yǒu yōu sè. wèi jūn yuē: dà guó lǐ guǎ rén, guǎ rén gù zhuó zhū dài fū jiǔ, zhū dài fū jiē xǐ, ér zi dú bù xǐ, yǒu yōu sè zhě, hé yě? nán wén zǐ yuē: wú fāng zhī lǐ, wú gōng zhī shǎng, huò zhī xiān yě. wǒ wèi yǒu wǎng, bǐ yǒu yǐ lái, shì yǐ yōu yě. yú shì wèi jūn nǎi xiū liáng jīn ér nǐ biān chéng. zhì bó wén wèi bīng zài jìng shàng, nǎi hái.
智伯欲襲衛，故遺之乘馬，先之一璧，衛君大悅，酌酒，諸大夫皆喜。南文子獨不喜， 有憂色。衛君曰：「大國禮寡人，寡人故酌諸大夫酒，諸大夫皆喜，而子獨不喜，有憂色 者，何也？」南文子曰：「無方之禮，無功之賞，禍之先也。我未有往，彼有以來，是以憂 也。」於是衛君乃修梁津而擬邊城。智伯聞衛兵在境上，乃還。

zhì bó yù xí wèi, nǎi yáng wáng qí tài zǐ yán, shǐ bēn wèi. nán wén zǐ yuē: tài zǐ yán zhī wèi qí jūn zǐ yě, shén ài. fēi yǒu dà zuì yě, ér wáng zhī? bì yǒu gù! rán rén wáng ér bù shòu bù xiáng. shǐ lì nì zhī, yuē: chē guò wǔ chéng, shèn wù nèi yě. zhì bó wén zhī, nǎi zhǐ.
智伯欲襲衛，乃佯亡其太子顏，使奔衛。南文子曰：「太子顏之為其君子也，甚愛。非 有大罪也，而亡之？必有故！然人亡而不受不祥。」使吏逆之，曰：「車過五乘，慎勿內 也。」智伯聞之，乃止。

shū xiàng zhī shā cháng hóng yě, shù jiàn cháng hóng yú zhōu. yīn yáng yí shū yuē: cháng hóng wèi shū xiàng yuē: zi qǐ jìn guó zhī bīng yǐ gōng zhōu, wú fèi liú shì ér lì dān shì. liú shì qǐng zhī. jūn yuē: cǐ cháng hóng yě. nǎi shā zhī.
叔向之殺萇弘也，數見萇弘於周。因佯遺書曰：「萇弘謂叔向曰：『子起晉國之兵以攻 周，吾廢劉氏而立單氏。』」劉氏請之。君曰：「此萇弘也。」乃殺之。

chǔ gōng zǐ wǔ shǐ yú qín, qín qiú zhī, qí dì xiàn sān bǎi jīn yú shū xiàng, shū xiàng wèi píng gōng yuē: hé bù chéng hú qiū? qín chǔ huàn hú qiū zhī chéng. ruò qín kǒng ér guī gōng zǐ wǔ, yǐ zhǐ wú chéng yě, jūn nǎi zhǐ, nán yì wèi gòu, chǔ bì dé jūn. píng gōng yuē: shàn. nǎi chéng zhī. qín kǒng, suì guī gōng zǐ wǔ shǐ zhī jìn, jìn rén chuò chéng, chǔ xiàn jìn fù sān bǎi chē.
楚公子午使於秦，秦囚之，其弟獻三百金於叔向，叔向謂平公曰：「何不城壺丘？秦楚 患壺丘之城。若秦恐而歸公子午，以止吾城也，君乃止，難亦未構，楚必德君。」平公曰： 「善。」乃城之。秦恐，遂歸公子午使之晉，晉人輟城，楚獻晉賦三百車。

zhào jiǎn zi shǐ rén yǐ míng bái zhī chéng liù, xiān yǐ yī bì, wèi yí yú wèi. wèi shū wén zǐ yuē: jiàn bù yì, kě yǐ shēng, gù cǐ xiǎo zhī suǒ yǐ shì dà yě. jīn wǒ wèi yǐ wǎng, ér jiǎn zi xiān yǐ lái, bì yǒu gù. yú shì zhǎn lín chú wéi, jù liǎn xù jī, ér hòu qiǎn shǐ zhě. jiǎn zǐ yuē: wú jǔ yě, wèi bù kě zhī yě. jīn jì yǐ zhī zhī yǐ, nǎi chuò wéi wèi yě.
趙簡子使人以明白之乘六，先以一璧，為遺於衛。衛叔文子曰：「見不意，可以生，故 此小之所以事大也。今我未以往，而簡子先以來，必有故。」於是斬林除圍，聚斂蓄積，而 後遣使者。簡子曰：「吾舉也，為不可知也。今既已知之矣，乃輟圍衛也。」

zhèng huán gōng jiāng yù xí kuài, xiān wèn kuài zhī biàn zhì guǒ gǎn zhī shì, shū qí míng xìng, zé kuài zhī liáng chén ér yǔ zhī, wèi guān jué zhī míng ér shū zhī, yīn wèi shè tán yú mén wài ér mái zhī. xìn zhī yǐ jiā, ruò méng zhuàng. kuài jūn yǐ wèi nèi nán yě, jǐn shā qí liáng chén. huán gōng yīn xí zhī, suì qǔ kuài.
鄭桓公將欲襲鄶，先問鄶之辨智果敢之士，書其名姓，擇鄶之良臣而與之，為官爵之名 而書之，因為設壇於門外而埋之。釁之以猳，若盟狀。鄶君以為內難也，盡殺其良臣。桓公 因襲之，遂取鄶。

zhèng huán gōng dōng huì fēng yú zhèng, mù shě yú sòng dōng zhī nì lǚ, nì lǚ zhī sǒu cóng wài lái, yuē: kè jiāng yān zhī? yuē: huì fēng yú zhèng. nì lǚ zhī sǒu yuē: wú wén zhī: shí nán dé ér yì shī yě. jīn kè zhī qǐn ān, dài fēi fēng yě. zhèng huán gōng wén zhī, yuán pèi zì jià, qí pū jiē xī ér zài zhī, xíng shí rì yè ér zhì. lí hé yǔ zhī zhēng fēng. gù yǐ zhèng huán gōng zhī xián, wēi nì lǚ zhī sǒu, jǐ bù huì fēng yě.
鄭桓公東會封於鄭，暮舍於宋東之逆旅，逆旅之叟從外來，曰：「客將焉之？」曰： 「會封於鄭。」逆旅之叟曰：「吾聞之：時難得而易失也。今客之寢安，殆非封也。」鄭桓 公聞之，援轡自駕，其仆接淅而載之，行十日夜而至。厘何與之爭封。故以鄭桓公之賢，微 逆旅之叟，幾不會封也。

jìn wén gōng fá wèi, rù guō, zuò shì lìng shí, yuē: jīn rì bì děi dà yuán. gōng zǐ lǜ fǔ ér xiào zhī. wén gōng yuē: xī xiào? duì yuē: chén zhī qī guī, chén sòng zhī, fǎn jiàn sāng zhě ér zhù zhī. gù chén zhī qī zé yì yǒu sòng zhī zhě yǐ. wén gōng jù, hái shī ér guī, zhì guó, ér háo rén gōng qí dì.
晉文公伐衛，入郭，坐士令食，曰：「今日必得大垣。」公子慮俛而笑之。文公曰： 「奚笑？」對曰：「臣之妻歸，臣送之，反見桑者而助之。顧臣之妻則亦有送之者矣。」文 公懼，還師而歸，至國，而貉人攻其地。