hòu fèi dì
後廢帝

fèi dì huì yù, zì dé róng, xiǎo zì huì zhèn, míng dì zhǎng zi yě. dà míng qī nián zhēng yuè xīn chǒu, shēng yú wèi wèi fǔ. tài zōng zhū zi zài yùn, jiē yǐ zhōu yì shì zhī, jí yǐ suǒ de zhī guà wèi xiǎo zì, gù dì zì huì zhèn, qí yú huáng zǐ yì rú cǐ. tài shǐ èr nián, lì wèi huáng tài zǐ. sān nián, shǐ zhì tài zǐ gǎi míng yù. ān chē chéng xiàng hé. liù nián, chū dōng gōng. yòu zhì tài zǐ yuán zhèng cháo hè, fú gǔn miǎn jiǔ zhāng yī.
廢帝諱昱，字德融，小字慧震，明帝長子也。大明七年正月辛丑，生於衛尉府。 太宗諸子在孕，皆以《周易》筮之，即以所得之卦為小字，故帝字慧震，其餘皇子 亦如此。泰始二年，立為皇太子。三年，始制太子改名昱。安車乘象輅。六年，出 東宮。又制太子元正朝賀，服袞冕九章衣。

tài yù yuán nián sì yuè jǐ hài, tài zōng bēng. gēng zǐ, tài zǐ jí huáng dì wèi, dà shè tiān xià. shàng shū lìng yuán càn hù jūn jiāng jūn chǔ yuān gòng fǔ cháo zhèng. yǐ sì, yǐ hù jūn jiāng jūn zhāng yǒng wèi yòu guāng lù dài fū, fǔ jūn jiāng jūn ān chéng wáng wèi yáng zhōu cì shǐ. jǐ yǒu, tè jìn yòu guāng lù dài fū liú zūn kǎo gǎi wèi zuǒ guāng lù dài fū. wǔ yuè dīng sì, yǐ wú xìng tài shǒu zhāng dài wèi yì zhōu cì shǐ. wù chén, yuán jiāng shù bīng lǎo jí zhě, xī tīng hái. bān jiàn yī jiù rù diàn. liù yuè rén chén, zhào yuē: fū xìng wáng jīng zhì, shí xiān mín yǐn, fāng qiú guǎng jiào, xíng yú sì wéi. zhèn yǐ qióng miǎo, sù yīng bǎo lì, yǒng yán mín zhèng, wèi jiē tīng lǎn, juàn yán nǎi gù, wú wàng jiàn mèi. kě qiǎn dà shǐ fēn háng sì fāng, guān cǎi fēng yáo, wèn qí jí kǔ. lìng yǒu fú mín, fǎ bù biàn sú zhě, xī gè tiáo zòu. ruò shǒu zǎi wēi ēn kě jì, lián qín yǔn zhe, yī shì téng wén rú yù sòng wū wǎng, zhí shì pī móu, duò gōng cún sī, hài mín lì jǐ zhě, wú huò yǐn mèi. guǎng nà chú yú zhī yì, bó qiú xiàn yì zhī guī. xún shěng zhī dào, wù lìng jīng qià, shēn jiǎn xíng shí, bǐ ruò zhèn qīn lǎn yān. yòu zhào yuē: fū qǐn mèng qī xián, wǎng gào chuí měi, wù sè qiú liáng, qián shū chēng shèng. zhèn yǐ chōng mèi, sì yīng bǎo yè, sī yǎng shù shèng yóu, miǎn hóng zhèng dào, xìng yán duō shì, cháng xiǎng dé rén. kě pǔ xià mù shǒu, guǎng jiā sōu cǎi. qí yǒu xiào yǒu wén zú, yì ràng guāng lǘ, huò nì míng tú diào, yǐn shēn gēng mù, zú yǐ zhěng lì jiāo fēng, fú yì chún huà zhě, fán jué yī shàn, xián wú yí yì. xū lún zhù bó, qí wén jiā jiàn. jīng shī yǔ shuǐ, zhào zhèn xù èr xiàn pín mín. yǐ sì, zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu, lì huáng hòu jiāng shì. qiū qī yuè wù chén, chóng bài dì suǒ shēng chén guì fēi wèi huáng tài fēi. rùn yuè dīng hài, bà sòng ān jùn hái shǔ guǎng xìng. jǐ chǒu, gē nán yù zhōu nán rǔ yīn jùn shǔ xī yù zhōu, xī yù zhōu lú jiāng jùn shǔ yù zhōu. jiǎ chén, yǐ xīn chú zhēng xī jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī jīng zhōu cì shǐ cài xìng zōng wèi zhōng shū jiān guāng lù dài fū, ān xī jiāng jūn yǐng zhōu cì shǐ shěn yōu zhī wèi zhèn xī jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ, nán xú zhōu cì shǐ liú bǐng wèi píng xī jiāng jūn yǐng zhōu cì shǐ, xīn chú tài cháng jiàn píng wáng jǐng sù wèi zhèn jūn jiāng jūn nán xú zhōu cì shǐ. bā yuè wù wǔ, xīn chú zhōng shū jiān zuǒ guāng lù dài fū kāi fǔ yí tóng sān sī cài xìng zōng hōng. dōng shí yuè xīn mǎo, fǔ jūn jiāng jūn liú yùn yǒu zuì miǎn guān. xīn wèi, hù jūn jiāng jūn chǔ yuān mǔ yōu qù zhí. shí yī yuè jǐ hài, xīn chú píng xī jiāng jūn yǐng zhōu cì shǐ liú bǐng wèi zuǒ pú shè. xīn chǒu, hù jūn jiāng jūn chǔ yuān hái shè běn rèn. ruì ruì guó gāo lì guó qiǎn shǐ xiàn fāng wù. shí èr yuè, suǒ lǔ kòu yì yáng. dīng sì, sī zhōu cì shǐ wáng zhān jī pò zhī.
泰豫元年四月己亥，太宗崩。庚子，太子即皇帝位，大赦天下。尚書令袁粲、 護軍將軍褚淵共輔朝政。乙巳，以護軍將軍張永為右光祿大夫，撫軍將軍安成王為 揚州刺史。己酉，特進、右光祿大夫劉遵考改為左光祿大夫。五月丁巳，以吳興太 守張岱為益州刺史。戊辰，緣江戍兵老疾者，悉聽還。班劍依舊入殿。六月壬辰， 詔曰：「夫興王經制，實先民隱，方求廣教，刑於四維。朕以煢眇，夙膺寶曆，永 言民政，未接聽覽，眷言乃顧，無忘鑒寐。可遣大使分行四方，觀採風謠，問其疾 苦。令有咈民，法不便俗者，悉各條奏。若守宰威恩可紀，廉勤允著，依事騰聞； 如獄訟誣枉，職事紕繆，惰公存私，害民利己者，無或隱昧。廣納芻輿之議，博求 獻藝之規。巡省之道，務令精洽，深簡行識，俾若朕親覽焉。」又詔曰：「夫寢夢 期賢，往誥垂美，物色求良，前書稱盛。朕以沖昧，嗣膺寶業，思仰述聖猷，勉弘 政道，興言多士，常想得人。可普下牧守，廣加搜采。其有孝友聞族，義讓光閭， 或匿名屠釣，隱身耕牧，足以整厲澆風，扶益淳化者，凡厥一善，咸無遺逸。虛輪 佇帛，俟聞嘉薦。」京師雨水，詔賑恤二縣貧民。乙巳，尊皇后曰皇太后，立皇后 江氏。秋七月戊辰，崇拜帝所生陳貴妃為皇太妃。閏月丁亥，罷宋安郡還屬廣興。 己丑，割南豫州南汝陰郡屬西豫州，西豫州廬江郡屬豫州。甲辰，以新除征西將軍、 開府儀同三司、荊州刺史蔡興宗為中書監、光祿大夫，安西將軍、郢州刺史沈攸之 為鎮西將軍、荊州刺史，南徐州刺史劉秉為平西將軍、郢州刺史，新除太常建平王 景素為鎮軍將軍、南徐州刺史。八月戊午，新除中書監、左光祿大夫、開府儀同三 司蔡興宗薨。冬十月辛卯，撫軍將軍劉韞有罪免官。辛未，護軍將軍褚淵母憂去職。 十一月己亥，新除平西將軍、郢州刺史劉秉為左僕射。辛丑，護軍將軍褚淵還攝本 任。芮芮國、高麗國遣使獻方物。十二月，索虜寇義陽。丁巳，司州刺史王瞻擊破 之。

yuán huī yuán nián chūn zhēng yuè wù yín shuò, gǎi yuán, dà shè tiān xià. rén yín, zhào yuē: fū huǎn fǎ zhāo ēn, cái fēng mào diǎn, juān xiàn dài shěng, xùn sú yí yì. zhèn lín yù chén shū, yín zhì máng yǔ, shì cún kuān jiǎn, sī fú jīn huì. jīn kāi yuán sì yòu, wàn pǐn wéi xīn, fán zī liú chì, yí jūn hóng xǐ. zì yuán nián yǐ qián yí zuì xǐ fàng zhě, xī tīng hái běn. èr yuè yǐ hài, yǐ jìn xī wáng xiè wèi yǐng zhōu cì shǐ. sān yuè bǐng shēn, yǐ fǔ jūn zhǎng shǐ hé huī wèi guǎng zhōu cì shǐ. pó lì guó qiǎn shǐ xiàn fāng wù. wù xū, yǐ qián huái nán tài shǒu liú líng yí wèi nán yù zhōu cì shǐ. xià wǔ yuè xīn mǎo, yǐ fǔ shī jiāng jūn lǐ ān mín wèi sī zhōu cì shǐ. bǐng shēn, hé nán wáng qiǎn shǐ xiàn fāng wù. liù yuè rén zǐ, yǐ yuè zhōu cì shǐ chén bó shào wèi jiāo zhōu cì shǐ. yǐ mǎo, tè jìn zuǒ guāng lù dài fū liú zūn kǎo zú. shòu yáng dà shuǐ, jǐ wèi, qiǎn diàn zhōng jiāng jūn zhèn xù wèi láo. bǐng yín, yǐ zuǒ jūn jiāng jūn mèng cì yáng wèi yǎn zhōu cì shǐ. qiū qī yuè dīng chǒu, sàn qí cháng shì gù zhǎng kāng zhǎng shuǐ xiào wèi hé yì zhī biǎo shàng suǒ zhuàn jiàn lín, shàng zì yú shùn, xià jí jìn wǔ, fán shí èr juǎn. bā yuè xīn hài, zhào yuē: fēn fāng zhèng sú, zhe zì yú cè, chuān gǔ yì zhì, huàn hū jī diǎn. gù jǐng suì yǒu biàn, lǘ wǔ wú zá, yòng néng qī jiào kè xuān, bā zhèng sī xù. suī mián dài shū guǐ, yán gé yì yí, huò mín huái qiān sú, huò guó shàng xìng xǐ, hàn yáng liè yàn dài zhī háo, guān xī chì qí chǔ zhī zú, bìng tōng jí xīn yì, jí jū chéng jiù. jì jīn xíng wěi yù, lǐ lè nán yí, zhōng zhōu lí shù, qiǎng fù yáng yuè. shèng wǔ zào yùn, dào yī hóng qū, yí zhǎng shì zhī guī, shēn tǔ duàn zhī zhì. ér yí xiǎn xiāng yīn, yíng huì dì xí, suì jǐn diāo liú, róng yì duò sàn, wéi xiāng yù jìng, jiàn zhì fán jī. yí shì zūn hóng guǐ, yǐ wèi yǒng xiàn, shù fù sú chāng mín, fǎn fēng dìng bǎo. yí xū shān zhī xiǎn, chéng hàn hǎi zhī bō, kuò hé tú yú jiǔ fú, zhèn yù rèn yú wǔ dōu yǐ. mì shū chéng wáng jiǎn biǎo shàng suǒ zhuàn qī zhì sān shí juǎn. jīng shī hàn. jiǎ yín, zhào yuē: bǐ kàng xù qiān dù, liú xūn yào guǐ, yǒu shāng qiū jià, fāng yí mín mò. zhèn yǐ miǎo jiù, wèi hóng zhèng dào, líng yǔ shàng fán, wǎng zhì yóu jī, xī lì chén jīn, měi cè yú huái. shàng shū lìng kě yǔ zhí fǎ yǐ xià, jiù xùn zhòng yù, shǐ yuān sòng xǐ suì, kùn bì zhāo sū. bān xià zhōu jùn, xián lìng wú yōng. guǐ hài, zhèn jūn jiāng jūn nán xú zhōu cì shǐ jiàn píng wáng jǐng sù jìn hào zhèn běi jiāng jūn. gēng wǔ, chén liú wáng cáo xiǎn hōng. jiǔ yuè rén wǔ, zhào yuē: guó fù máng shuì, gài yǒu héng pǐn, wǎng shǔ róng nán, wù xiān jūn shí, zhēng kè zhī yí, huò guāi xī zhǔn. xiāng jiāng èr zhōu, liáng yùn piān jī, diào yì jì fán, shù tú mí rǎo. yīn xún quán zhèng, róng yǒu wèi gé, mín dān lì bì, suì yuè yù shén. yǒng yán jīn tàn, qíng jiān xiāo mèi. kě qiǎn shǐ dào suǒ, míng jiā xiáng chá. qí shū wéi jiù lìng, yì fēi gōng xiàn zhě, bìng jí juān gǎi, jù tiáo yǐ wén. dīng hài, lì héng yáng wáng yí zi bó yù wèi nán píng wáng. dōng shí yuè rén zǐ, yǐ fǔ jūn sī mǎ wáng xuán zài wèi liáng nán qín èr zhōu cì shǐ. guǐ yǒu, gē nán yǎn zhōu zhī zhōng lí yù zhōu zhī mǎ tóu, yòu fēn qín jùn liáng jùn lì yáng zhì xīn chāng jùn, lì xú zhōu. shí yī yuè bǐng zǐ, yǐ sàn qí cháng shì yuán hóng wèi xú zhōu cì shǐ. dīng chǒu, shàng shū lìng yuán càn mǔ sàng qù zhí. shí èr yuè guǐ mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ sì, sī kōng jiāng zhōu cì shǐ guì yáng wáng xiū fàn jìn wèi tài wèi, shàng shū lìng yuán càn hái shè běn rèn, jiā hào wèi jiāng jūn. guǐ hài, lì qián jiàn ān wáng shì zǐ bó róng wèi shǐ ān xiàn wáng. bǐng yín, hé nán wáng qiǎn shǐ xiàn fāng wù.
元徽元年春正月戊寅朔，改元，大赦天下。壬寅，詔曰：「夫緩法昭恩，裁風 茂典，蠲憲貸眚，訓俗彝義。朕臨馭宸樞，夤制氓宇，式存寬簡，思孚矜惠。今開 元肆宥，萬品惟新，凡茲流斥，宜均弘洗。自元年以前貽罪徙放者，悉聽還本。」 二月乙亥，以晉熙王燮為郢州刺史。三月丙申，以撫軍長史何恢為廣州刺史。婆利 國遣使獻方物。戊戌，以前淮南太守劉靈遺為南豫州刺史。夏五月辛卯，以輔師將 軍李安民為司州刺史。丙申，河南王遣使獻方物。六月壬子，以越州刺史陳伯紹為 交州刺史。乙卯，特進、左光祿大夫劉遵考卒。壽陽大水，己未，遣殿中將軍賑恤 慰勞。丙寅，以左軍將軍孟次陽為兗州刺史。秋七月丁丑，散騎常侍顧長康、長水 校尉何翌之表上所撰《諫林》，上自虞、舜，下及晉武，凡十二卷。八月辛亥，詔 曰：「分方正俗，著自虞冊，川谷異制，煥乎姬典。故井遂有辨，閭伍無雜，用能 七教克宣，八政斯序。雖綿代殊軌，沿革異儀，或民懷遷俗，或國尚興徙，漢陽列 燕、代之豪，關西熾齊、楚之族，並通籍新邑，即居成舊。洎金行委御，禮樂南移， 中州黎庶，襁負揚、越。聖武造運，道一閎區，貽長世之規，申土斷之制。而夷險 相因，盈晦遞襲，歲饉凋流，戎役惰散，違鄉寓境，漸至繁積。宜式遵鴻軌，以為 永憲，庶阜俗昌民，反風定保。夷胥山之險，澄瀚海之波，括《河圖》於九服，振 玉軔於五都矣。」秘書丞王儉表上所撰《七志》三十卷。京師旱。甲寅，詔曰： 「比亢序愆度，留熏耀晷，有傷秋稼，方貽民瘼。朕以眇疚，未弘政道，囹圄尚繁， 枉滯猶積，夕厲晨矜，每惻於懷。尚書令可與執法以下，就訊眾獄，使冤訟洗遂， 困弊昭蘇。頒下州郡，咸令無壅。」癸亥，鎮軍將軍、南徐州刺史建平王景素進號 鎮北將軍。庚午，陳留王曹銑薨。九月壬午，詔曰：「國賦氓稅，蓋有恆品，往屬 戎難，務先軍實，征課之宜，或乖昔准。湘、江二州，糧運偏積，調役既繁，庶徒 彌擾。因循權政，容有未革，民單力弊，歲月愈甚。永言矜嘆，情兼宵寐。可遣使 到所，明加詳察。其輸違舊令，役非公限者，並即蠲改，具條以聞。」丁亥，立衡 陽王嶷子伯玉為南平王。冬十月壬子，以撫軍司馬王玄載為梁、南秦二州刺史。癸 酉，割南兗州之鐘離、豫州之馬頭，又分秦郡、梁郡、歷陽置新昌郡，立徐州。十 一月丙子，以散騎常侍垣閎為徐州刺史。丁丑，尚書令袁粲母喪去職。十二月癸卯 朔，日有蝕之。乙巳，司空、江州刺史桂陽王休范進位太尉，尚書令袁粲還攝本任， 加號衛將軍。癸亥，立前建安王世子伯融為始安縣王。丙寅，河南王遣使獻方物。

èr nián chūn zhēng yuè gēng zǐ, yǐ yòu guāng lù dài fū zhāng yǒng wèi zhēng běi jiāng jūn nán yǎn zhōu cì shǐ. èr yuè jǐ sì, jiā hù jūn jiāng jūn chǔ yuān zhōng jūn jiāng jūn. sān yuè guǐ yǒu, yǐ zuǒ wèi jiāng jūn wáng kuān wèi nán yù zhōu cì shǐ. xià sì yuè guǐ hài, zhào yuē: qǐng liè jué xù xūn, quán róng chóu yì, tiáo liú jī guǎng, yòu gè yān què. suì wǎng shì liú, lǐ zhì bū yōng, zài suǒ cān chà, duō wéi zhēn chì. shǎng wèi jūn qià, měi jiù jué xīn. kě xī yī jiù zhǔn, bìng xià zhù zhí. wǔ yuè rén wǔ, tài wèi jiāng zhōu cì shǐ guì yáng wáng xiū fàn jǔ bīng fǎn. gēng yín, nèi wài jiè yán. jiā zhōng lǐng jūn liú miǎn zhèn jūn jiāng jūn, jiā yòu wèi jiāng jūn qí wáng píng nán jiāng jūn, qián fēng nán tǎo, chū tún xīn tíng. zhēng běi jiāng jūn zhāng yǒng tún bái xià, qián nán yǎn zhōu cì shǐ shěn huái míng shù shí tóu, wèi jiāng jūn yuán càn zhōng jūn jiāng jūn chǔ yuān rù wèi diàn shěng. rén chén, zéi yǎn zhì, gōng xīn tíng lěi. qí wáng jù jī, dà pò zhī. yuè qí xiào wèi zhāng jìng ér zhǎn xiū fàn. zéi dǎng dù hēi lí dīng wén háo fēn jūn xiàng zhū què háng, liú miǎn jù zéi bài jī, lì zhàn sǐ zhī yòu jūn jiāng jūn wáng dào lóng bēn zǒu yù hài. zhāng yǒng kuì yú bái xià, shěn huái míng zì shí tóu bēn sàn. wù wǔ, fǔ jūn diǎn qiān máo tián kāi dōng fǔ nà zéi, zéi rù tún zhōng táng. yǔ lín jiān chén xiǎn dá jī dà pò zhī. bǐng shēn, zhāng jìng ér děng pò zéi yú xuān yáng mén zhuāng yán sì xiǎo shì, jìn píng dōng fǔ chéng, xiāo qín qún zéi. shǎng cì fēng jué gè yǒu chà. dīng yǒu, zhào jīng yì èr xiàn mái cáng suǒ shā zéi, bìng zhàn wáng zhě, fù tóng jīng chéng. shì rì jiě yán, dà shè tiān xià, wén wǔ cì wèi yī děng. wù xū, yuán chú jiāng zhōu bū zhài, qí yǒu kè fēi cháng diào yì wèi mín dù zhě, xī jiē juān tíng. zhào yuē: qǐng guó fù duō qiān, gōng chǔ hǎn gěi. jìn zhì róng suī qiǎn, ér jūn fèi yǐ duō, lǐn cáng xū qìng, nán yòng yù yuǎn. yí jiǎo gé yín zhǎng, wù zài jié jiǎn. qí gòng fèng fú yù, xī jiù jiǎn chè, diāo wén mí lì, fèi ér wù xiū. fán zhū yóu fèi, yī jiē jìn duàn, wài kě xiáng wèi kē gé. jīng zhōu cì shǐ shěn yōu zhī nán xú zhōu cì shǐ jiàn píng wáng jǐng sù yǐng zhōu cì shǐ jìn xī wáng xiè xiāng zhōu cì shǐ wáng sēng qián yōng zhōu cì shǐ zhāng xìng shì bìng jǔ yì bīng fù jīng shī. jǐ hài, yǐ dì qī huáng dì yǒu wèi jiāng zhōu cì shǐ. ruì ruì guó qiǎn shǐ xiàn fāng wù. liù yuè gēng zǐ, yǐ píng nán jiāng jūn qí wáng wèi zhōng lǐng jūn zhèn jūn jiāng jūn nán yǎn zhōu cì shǐ. guǐ mǎo, jìn xī wáng xiè qiǎn jūn kè xún yáng, jiāng zhōu píng. wù shēn, yǐ huái nán tài shǒu rèn nóng fū wèi yù zhōu cì shǐ, yòu jiāng jūn nán yù zhōu cì shǐ wáng kuān jìn hào píng xī jiāng jūn. rén xū, gǎi fǔ shī jiāng jūn hái wèi fǔ guó. qiū qī yuè gēng chén, lì dì qī huáng dì yǒu wèi shào líng wáng. xīn sì, yǐ fǔ jūn sī mǎ mèng cì yáng wèi yǎn zhōu cì shǐ. yǐ yǒu, zhèn xī jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ shěn yōu zhī jìn hào zhēng xī dà jiāng jūn, zhèn běi jiāng jūn nán xú zhōu cì shǐ jiàn píng wáng jǐng sù jìn hào zhēng běi jiāng jūn, bìng kāi fǔ yí tóng sān sī. zhēng lǔ jiāng jūn yǐng zhōu cì shǐ jìn xī wáng xiè jìn hào ān xī jiāng jūn, qián jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ wáng sēng qián jìn hào píng nán jiāng jūn. bā yuè xīn yǒu, yǐ zhēng lǔ xíng cān jūn liú yán zǔ wèi níng zhōu cì shǐ. jiǔ yuè rén chén, yǐ yóu jī jiāng jūn lǚ ān guó wèi yǎn zhōu cì shǐ. dīng yǒu, yǐ shàng shū lìng xīn chú wèi jiāng jūn yuán càn wèi zhōng shū jiān, jí běn hào kāi fǔ yí tóng sān sī, lǐng sī tú jiā hù jūn jiāng jūn chǔ yuān shàng shū lìng fǔ jūn jiāng jūn yáng zhōu cì shǐ ān chéng wáng jìn hào chē qí jiāng jūn. dōng shí yuè gēng shēn, yǐ xīn chú shì zhōng wáng yùn wèi xiāng zhōu cì shǐ. jiǎ zǐ, yǐ yóu jī jiāng jūn chén xiǎn dá wèi guǎng zhōu cì shǐ. shí yī yuè bǐng xū, yù jiā yuán fú, dà shè tiān xià. cì mín nán zǐ jué yī jí wèi fù hòu jí sān lǎo xiào tì lì tián zhě jué èr jí guān guǎ gū dú dǔ lóng bù néng zì cún zhě, gǔ wǔ hú nián bā shí yǐ shàng, jiā bó yī pǐ. dà pú wǔ rì, cì wáng gōng yǐ xià gè yǒu chà. shí èr yuè guǐ hài, lì dì bā huáng dì jī wèi jiāng xià wáng, dì jiǔ huáng dì zàn wèi wǔ líng wáng.
二年春正月庚子，以右光祿大夫張永為征北將軍、南兗州刺史。二月己巳，加 護軍將軍褚淵中軍將軍。三月癸酉，以左衛將軍王寬為南豫州刺史。夏四月癸亥， 詔曰：「頃列爵敘勛，銓榮酬義，條流積廣，又各淹闕。歲往事留，理至逋壅，在 所參差，多違甄飭。賞未均洽，每疚厥心。可悉依舊准，並下注職。」五月壬午， 太尉、江州刺史桂陽王休范舉兵反。庚寅，內外戒嚴。加中領軍劉勔鎮軍將軍，加 右衛將軍齊王平南將軍，前鋒南討，出屯新亭。征北將軍張永屯白下，前南兗州刺 史沈懷明戍石頭，衛將軍袁粲、中軍將軍褚淵入衛殿省。壬辰，賊奄至，攻新亭壘。 齊王拒擊，大破之。越騎校尉張敬兒斬休范。賊黨杜黑蠡、丁文豪分軍向硃雀航， 劉勔拒賊敗績，力戰死之；右軍將軍王道隆奔走遇害。張永潰於白下，沈懷明自石 頭奔散。戊午，撫軍典簽茅恬開東府納賊，賊入屯中堂。羽林監陳顯達擊大破之。 丙申，張敬兒等破賊於宣陽門、莊嚴寺、小市，進平東府城，梟擒群賊。賞賜封爵 各有差。丁酉，詔京邑二縣埋藏所殺賊，並戰亡者，復同京城。是日解嚴，大赦天 下，文武賜位一等。戊戌，原除江州逋債，其有課非常調、役為民蠹者，悉皆蠲停。 詔曰：「頃國賦多騫，公儲罕給。近治戎雖淺，而軍費已多，廩藏虛罄，難用馭遠。 宜矯革淫長，務在節儉。其供奉服御，悉就減撤，雕文靡麗，廢而勿修。凡諸游費， 一皆禁斷，外可詳為科格。」荊州刺史沈攸之、南徐州刺史建平王景素、郢州刺史 晉熙王燮、湘州刺史王僧虔、雍州刺史張興世並舉義兵赴京師。己亥，以第七皇弟 友為江州刺史。芮芮國遣使獻方物。六月庚子，以平南將軍齊王為中領軍、鎮軍將 軍、南兗州刺史。癸卯，晉熙王燮遣軍克尋陽，江州平。戊申，以淮南太守任農夫 為豫州刺史，右將軍、南豫州刺史王寬進號平西將軍。壬戌，改輔師將軍還為輔國。 秋七月庚辰，立第七皇弟友為邵陵王。辛巳，以撫軍司馬孟次陽為兗州刺史。乙酉， 鎮西將軍、荊州刺史沈攸之進號征西大將軍，鎮北將軍、南徐州刺史建平王景素進 號征北將軍，並開府儀同三司。征虜將軍、郢州刺史晉熙王燮進號安西將軍，前將 軍、湘州刺史王僧虔進號平南將軍。八月辛酉，以征虜行參軍劉延祖為寧州刺史。 九月壬辰，以游擊將軍呂安國為兗州刺史。丁酉，以尚書令、新除衛將軍袁粲為中 書監，即本號開府儀同三司，領司徒；加護軍將軍褚淵尚書令；撫軍將軍、揚州刺 史安成王進號車騎將軍。冬十月庚申，以新除侍中王蘊為湘州刺史。甲子，以游擊 將軍陳顯達為廣州刺史。十一月丙戌，御加元服，大赦天下。賜民男子爵一級；為 父後及三老孝悌力田者爵二級；鰥寡孤獨篤癃不能自存者，谷五斛；年八十以上， 加帛一匹。大酺五日，賜王公以下各有差。十二月癸亥，立第八皇弟躋為江夏王， 第九皇弟贊為武陵王。

sān nián chūn zhēng yuè xīn sì, chē jià qīn cí nán jiāo míng táng. sān yuè bǐng yín, hé nán wáng qiǎn shǐ xiàn fāng wù. jǐ sì, yǐ chē qí jiāng jūn zhāng jìng ér wèi yōng zhōu cì shǐ. qí rì, jīng shī dà shuǐ, qiǎn shàng shū láng guān zhǎng jiǎn xíng zhèn cì. rùn yuè wù xū, zhào yuē: qǐng mín sú zī bì, guó dù wèi yīn, suì shí lǚ qiān, biān hù bù gěi. qiě biān yú shàng jǐng, yáo fèi mí fán, yǒng yán xī tì, qǐn xìng zēng jiù. sī hóng fēng hào zhī zhì, yǐ dūn yuē sù zhī fēng, shù zhì xù zhěng mín, yǐ kāng zhì dào. dà guān zhēn shàn, yù fǔ lì fú, zhū suǒ gōng nǐ, yī jiē jiǎn chè, kě xiáng wèi qí gé, wù cóng jiǎn zhōng. xià sì yuè, qiǎn shàng shū láng dào zhū zhōu jiǎn kuò mín hù, qióng lǎo yóu pín zhě, juān chú kè diào dīng zhuàng yóu yǒu shēng yè, suí yí kuān shēn zī cái zú yǐ chōng xiàn zhě, dū lìng xǐ bì. bǐng xū, chē jià xìng zhōng táng tīng sòng. liù yuè guǐ wèi, běi guó shǐ zhì. jiān sī tú yuán càn shàng shū lìng chǔ yuān bìng gù ràng. qiū qī yuè gēng xū, yǐ càn wèi shàng shū lìng. rén xū, yǐ gěi shì huáng mén shì láng liú huái zhēn wèi yù zhōu cì shǐ. bā yuè gēng zǐ, jiā hù jūn jiāng jūn chǔ yuān zhōng shū jiān. jiǔ yuè bǐng chén, zhēng xī dà jiāng jūn hé nán wáng tǔ gǔ hún shí yín jìn hào chē qí dà jiāng jūn. dōng shí yuè bǐng xū, gāo lì guó qiǎn shǐ xiàn fāng wù. shí èr yuè yǐ chǒu, yǐ guān jūn jiāng jūn yáo dào hé wèi sī zhōu cì shǐ.
三年春正月辛巳，車駕親祠南郊、明堂。三月丙寅，河南王遣使獻方物。己巳， 以車騎將軍張敬兒為雍州刺史。其日，京師大水，遣尚書郎官長檢行賑賜。閏月戊 戌，詔曰：「頃民俗滋弊，國度未殷，歲時屢騫，編戶不給。且邊虞尚警，徭費彌 繁，永言夕惕，寢興增疚。思弘豐耗之制，以惇約素之風，庶偫蓄拯民，以康治道。 大官珍膳，御府麗服，諸所供擬，一皆減撤，可詳為其格，務從簡衷。」夏四月， 遣尚書郎到諸州檢括民戶，窮老尤貧者，蠲除課調；丁壯猶有生業，隨宜寬申；貲 財足以充限者，督令洗畢。丙戌，車駕幸中堂聽訟。六月癸未，北國使至。兼司徒 袁粲、尚書令褚淵並固讓。秋七月庚戌，以粲為尚書令。壬戌，以給事黃門侍郎劉 懷珍為豫州刺史。八月庚子，加護軍將軍褚淵中書監。九月丙辰，征西大將軍河南 王吐谷渾拾夤進號車騎大將軍。冬十月丙戌，高麗國遣使獻方物。十二月乙丑，以 冠軍將軍姚道和為司州刺史。

sì nián chūn zhēng yuè jǐ hài, chē jià gōng gēng jí tián, dà shè tiān xià. cì lì tián jué yī jí dài pín mín liáng zhǒng. rén zi, yǐ liáng nán qín èr zhōu cì shǐ wáng xuán zài wèi yì zhōu cì shǐ. èr yuè rén xū, yǐ bù bīng xiào wèi fàn bǎi nián wèi liáng nán qín èr zhōu cì shǐ. dīng mǎo, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū wáng kūn tè jìn. xià wǔ yuè, yǐ níng shuò jiāng jūn wǔ dū wáng yáng wén dù wèi běi qín zhōu cì shǐ. yǐ wèi, shàng shū yòu chéng yú wán zhī biǎo chén shí shì yuē:
四年春正月己亥，車駕躬耕籍田，大赦天下。賜力田爵一級；貸貧民糧種。壬 子，以梁、南秦二州刺史王玄載為益州刺史。二月壬戌，以步兵校尉范柏年為梁、 南秦二州刺史。丁卯，加金紫光祿大夫王琨特進。夏五月，以寧朔將軍武都王楊文 度為北秦州刺史。乙未，尚書右丞虞玩之表陳時事曰：

tiān fǔ xū sàn, chuí sān shí nián. jiāng jīng zhū zhōu, shuì diào běn shǎo, zì qǐng yǐ lái, jūn mù duō fá. qí gǔ bó suǒ rù, zhé gōng wén wǔ. yù yǎn sī xú, kāi kǒu dài bǔ xī běi róng jiāng, luǒ shēn qiú yī. wěi shū jīng dū, gài wèi guǎ báo. tiān fǔ suǒ zī, wéi yǒu huái hǎi. mín huāng cái dān, bù jí nǎng rì. ér guó dù hóng fèi, sì bèi yuán jiā. èr wèi tái fāng rén lì, wǔ bù yú yī dōu shuǐ cái guān xiǔ sàn, shí bù liǎng cún. bèi yù dōu kù, cái zhú jù jǐn dōng xī èr yán, zhuān wǎ shuāng guì. chì lìng gěi cì, xī yǎng jiāo shì. shàng shū shěng shě, rì jiù qīng tuí, dì zhái fǔ shǔ, lèi duō chuān huǐ. shì bù huáng jiù, zhī bù xiá jí. xún suǒ rù dìng diào, yòng héng bù zhōu, jì wú chǔ chù, lǐ zhì kōng jǐn. jī bì lèi hào, zhōng yú jīn rì. xī suì fèng chì, kè yǐ yáng xú zhòng bū, fán rù mǐ gǔ liù shí wàn hú, qián wǔ qiān yú wàn, bù juàn wǔ wàn pǐ, zá wù zài wài, lài cǐ xiāng shàn, gù dé tuī yí. jí jīn suǒ xuán zhuǎn duō, xìng yòng jiàn guǎng, shēn jù gòng fèng dùn què, jūn qì chuò gōng, jiāng shì jī yuàn, bǎi guān qiān lù. shǔ fǔ xiè diāo lì zhī qì, tǔ mù tíng tí zǐ zhī róng, guó qī wú yǐ shàn, xūn qiú wú yǐ gěi. rú yú guǎn suǒ lǜ, bù yuè zé suì yǐ.
天府虛散，垂三十年。江、荊諸州，稅調本少，自頃以來，軍募多乏。其谷帛 所入，折供文武。豫、兗、司、徐，開口待哺；西北戎將，裸身求衣。委輸京都， 蓋為寡薄。天府所資，唯有淮、海。民荒財單，不及曩日。而國度弘費，四倍元嘉。 二衛台坊人力，五不餘一；都水材官朽散，十不兩存。備豫都庫，材竹俱盡；東西 二嵒，磚瓦雙匱。敕令給賜，悉仰交市。尚書省舍，日就傾頹，第宅府署，類多穿 毀。視不遑救，知不暇及。尋所入定調，用恆不周，既無儲畜，理至空盡。積弊累 耗，鍾於今日。昔歲奉敕，課以揚、徐眾逋，凡入米谷六十萬斛，錢五千餘萬，布 絹五萬匹，雜物在外，賴此相贍，故得推移。即今所懸轉多，興用漸廣，深懼供奉 頓闕，軍器輟功，將士飢怨，百官騫祿。署府謝雕麗之器，土木停緹紫之容，國戚 無以贍，勛求無以給。如愚管所慮，不月則歲矣。

jīng guó yuǎn móu, chén suǒ bù gǎn yán, zhāo xī zhī qín, xīn cún yú fěi xiè. qǐ fú zhèn jù, shì shǔ mào wén. fú yuàn bì xià liú xū yú zhī jiàn, chuí yǒng dài zhī jì, fā bù shì zhī zhào, shī bì xíng zhī diǎn, zé máng zhī qí huān, gāo bēi tóng tài.
經國遠謀，臣所不敢言，朝夕祗勤，心存於匪懈。起伏震遽，事屬冒聞。伏願 陛下留須臾之鑑，垂永代之計，發不世之詔，施必行之典，則氓祗齊歡，高卑同泰。

dì yōu zhào dá zhī. gēng xū, yǐ xiāo qí jiāng jūn cáo xīn zhī wèi xú zhōu cì shǐ. liù yuè yǐ hài, jiā zhèn jūn jiāng jūn qí wáng shàng shū zuǒ pú shè. qiū qī yuè wù zǐ, zhēng běi jiāng jūn nán xú zhōu cì shǐ jiàn píng wáng jǐng sù jù jīng chéng fǎn. jǐ chǒu, nèi wài zuǎn yán. qiǎn xiāo qí jiāng jūn rèn nóng fū lǐng jūn jiāng jūn huáng huí běi tǎo, zhèn jūn jiāng jūn qí wáng zǒng tǒng zhòng jūn. qū shè nán xú zhōu shǐ ān wáng bó róng dōu xiāng hóu bó yóu cì sǐ. xīn mǎo, nán yù zhōu cì shǐ duàn fú róng tǒng qián fēng mǎ bù zhòng jūn. jiǎ wǔ, jūn zhǔ zuǒ jūn jiāng jūn zhāng bǎo zhàn bài jiàn shā. huáng huí děng zhì jīng chéng, yǔ jǐng sù zhū jūn zhàn, lián pò zhī. yǐ wèi, kè jīng chéng, zhǎn jǐng sù, tóng nì jiē fú zhū qí rì jiě yán. bǐng shēn, dà shè tiān xià, fēng shǎng gè yǒu chà. yuán jīng yì èr xiàn yuán nián yǐ qián bū diào. xīn chǒu, yǐ wǔ líng wáng zàn wèi nán xú zhōu cì shǐ. bā yuè dīng mǎo, lì dì shí huáng dì huì wèi nán yáng wáng, dì shí yī huáng dì sōng wèi xīn xìng wáng, dì shí èr huáng dì xǐ wèi shǐ jiàn wáng. gēng wǔ, yǐ gěi shì huáng mén shì láng ruǎn diàn fū wèi nán yù zhōu cì shǐ. yǐ yǒu, yǐ xíng qīng jì èr zhōu cì shǐ liú shàn míng wèi qīng jì èr zhōu cì shǐ. jiǔ yuè dīng hài, gē yǐng zhōu zhī suí jùn shǔ sī zhōu. wù zǐ, xiāo qí jiāng jūn gāo dào qìng yǒu zuì, cì sǐ. jǐ chǒu, chē qí jiāng jūn yáng zhōu cì shǐ ān chéng wáng jìn hào biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, ān xī jiāng jūn yǐng zhōu cì shǐ jìn xī wáng xiè jìn hào zhèn xī jiāng jūn. dōng shí yuè xīn yǒu, yǐ lì bù shàng shū wáng sēng qián wèi shàng shū yòu pú shè. dàng chāng wáng liáng mí jī wèi ān xī jiāng jūn hé liáng èr zhōu cì shǐ. bǐng yín, zhōng shū jiān hù jūn jiāng jūn chǔ yuān mǔ yōu qù zhí. shí yī yuè gēng xū, zhào shè běn rèn.
帝優詔答之。庚戌，以驍騎將軍曹欣之為徐州刺史。六月乙亥，加鎮軍將軍齊 王尚書左僕射。秋七月戊子，征北將軍、南徐州刺史建平王景素據京城反。己丑， 內外纂嚴。遣驍騎將軍任農夫、領軍將軍黃回北討，鎮軍將軍齊王總統眾軍。曲赦 南徐州；始安王伯融、都鄉侯伯猷賜死。辛卯，南豫州刺史段佛榮統前鋒馬步眾軍。 甲午，軍主、左軍將軍張保戰敗見殺。黃回等至京城，與景素諸軍戰，連破之。乙 未，克京城，斬景素，同逆皆伏誅；其日解嚴。丙申，大赦天下，封賞各有差。原 京邑二縣元年以前逋調。辛丑，以武陵王贊為南徐州刺史。八月丁卯，立第十皇弟 翽為南陽王，第十一皇弟嵩為新興王，第十二皇弟禧為始建王。庚午，以給事黃門 侍郎阮佃夫為南豫州刺史。乙酉，以行青、冀二州刺史劉善明為青、冀二州刺史。 九月丁亥，割郢州之隨郡屬司州。戊子，驍騎將軍高道慶有罪，賜死。己丑，車騎 將軍、揚州刺史安成王進號驃騎大將軍、開府儀同三司，安西將軍、郢州刺史晉熙 王燮進號鎮西將軍。冬十月辛酉，以吏部尚書王僧虔為尚書右僕射。宕昌王梁彌機 為安西將軍、河涼二州刺史。丙寅，中書監、護軍將軍褚淵母憂去職。十一月庚戌， 詔攝本任。

wǔ nián chūn èr yuè rén shēn, yǐ jiàn níng tài shǒu liǔ hé wèi níng zhōu cì shǐ. sì yuè jiǎ xū, yù zhōu cì shǐ ruǎn diàn fū bù bīng xiào wèi shēn bó zōng zhū yòu móu fèi lì, diàn fū yòu xià yù sǐ, bó zōng fú zhū. wǔ yuè jǐ hài, yǐ zuǒ jūn jiāng jūn shěn jǐng dé wèi jiāo zhōu cì shǐ, xiāo qí jiāng jūn quán jǐng wén wèi nán yù zhōu cì shǐ. bǐng wǔ, yǐ tún qí xiào wèi sūn tán guàn wèi yuè zhōu cì shǐ. liù yuè jiǎ xū, zhū sī tú zuǒ zhǎng shǐ shěn bó sàn qí cháng shì dù yòu wén yóu jī jiāng jūn sūn chāo zhī zhǎng shuǐ xiào wèi dù shū wén, dà shè tiān xià.
五年春二月壬申，以建寧太守柳和為寧州刺史。四月甲戌，豫州刺史阮佃夫、 步兵校尉申伯宗、硃幼謀廢立，佃夫、幼下獄死，伯宗伏誅。五月己亥，以左軍將 軍沈景德為交州刺史，驍騎將軍全景文為南豫州刺史。丙午，以屯騎校尉孫曇瓘為 越州刺史。六月甲戌，誅司徒左長史沈勃、散騎常侍杜幼文、游擊將軍孫超之、長 水校尉杜叔文，大赦天下。

qī yuè wù zǐ yè, dì yǔn yú rén shòu diàn, shí nián shí wǔ. jǐ chǒu, huáng tài hòu lìng yuē:
七月戊子夜，帝殞於仁壽殿，時年十五。己丑，皇太后令曰：

wèi jiāng jūn lǐng jūn zhōng shū jiān bā zuò: yù yǐ zhǒng dí, sì dēng huáng tǒng, shù qí tǐ shí rì hóng, shè jì yǒu jì. qǐ yì qióng xiōng jí bèi, zì yòu ér zhǎng, shàn wú xì ér bù wéi, è yǒu dà ér bì dǎo. qián hòu xùn yòu, cháng jiā yǐn bì, xiǎn lì nán yí, rì yuè zī shén. qì guān huǐ miǎn, zhǎng xí róng yī, quǎn mǎ shì xiá, yīng sǔn shì ài, zào lì xuān diàn zhī zhōng, gōu xiè chén yǐ zhī cè. zhì réng dān qí yuǎn jiāo, dú sù shēn yě, shǒu huī máo jīn yán, gōng xíng kū cuò, bái rèn wèi nòng qì, zhǎn hài wèi héng wù. shě jiāo jǐ zhī wèi, wěi tiān bì zhī yí, qū bù huán huì, hān gē lú sì, xiāo yóu wàng fǎn, yàn qǐn yíng shě, duó rén zǐ nǚ, lüè rén cái wù, fāng cè suǒ bù shū, zhèn gǔ suǒ wèi wén. shěn bó rú shì, sūn chāo gōng chén, yòu wén xiōng dì, bìng yù xūn xiào, sì rén wú zuì, yī zhāo tóng lù. fēi zú gǔ jiàn, hái zhì wú yí, tú liè gān cháng, yǐ wèi xì xuè, tóu hái jiāng liú, yǐ wèi huān xiào. yòu yín fèi wú dù, tǎng zàng kōng jié, héng fù guān hé, zhuān chōng bié xù, qián shù áo áo, cuò shēng wú suǒ. wú yǔ qí suǒ shēng, měi lì yǐ yì fāng, suì móu zhèn dú, jiāng chěng xiōng fèn. shěn yōu jià rì, lǜ bù zhōng cháo. zì xī xīn guǐ, yuán jí yōu lì, fāng zhī yú cǐ, wèi pì wàn fēn. mín yuàn jì shēn, shén nù yǐ jī, qī miào diàn wēi, sì hǎi chǐ qì.
衛將軍、領軍、中書監、八座：昱以冢嫡，嗣登皇統，庶其體識日弘，社稷有 寄。豈意窮凶極悖，自幼而長，善無細而不違，惡有大而必蹈。前後訓誘，常加隱 蔽，險戾難移，日月滋甚。棄冠毀冕，長襲戎衣，犬馬是狎，鷹隼是愛，皁櫪軒殿 之中，韝紲宸扆之側。至仍單騎遠郊，獨宿深野，手揮矛釒延，躬行刳斮，白刃為 弄器，斬害為恆務。舍交戟之衛，委天畢之儀，趨步闤闠，酣歌壚肆，宵游忘反， 宴寢營舍，奪人子女，掠人財物，方策所不書，振古所未聞。沈勃儒士，孫超功臣， 幼文兄弟，並豫勛效，四人無罪，一朝同戮。飛鏃鼓劍，孩稚無遺，屠裂肝腸，以 為戲謔，投骸江流，以為歡笑。又淫費無度，帑藏空竭，橫賦關河，專充別蓄，黔 庶嗷嗷，厝生無所。吾與其所生，每厲以義方，遂謀鴆毒，將騁凶忿。沈憂假日， 慮不終朝。自昔辛、癸，爰及幽、厲，方之於此，未譬萬分。民怨既深，神怒已積， 七廟阽危，四海褫氣。

fèi hūn lì míng, qián dài lìng fàn, kuàng nǎi miè yì fǎn dào, tiān rén suǒ qì, xìn shēn mù yě, lǐ jué tóng gōng. gù mì lìng xiāo lǐng jūn qián yùn míng lüè, yōu xiǎn xié guī, pǔ tiān tóng tài. biāo qí dà jiāng jūn ān wáng tǐ zì tài zōng, tiān tǐng yān ruì, fēng shén níng yuǎn, dé yìng zài tián. dì lóng qīn mào, huáng lì yōu guī, yì zhào xì xīn, hán shēng shǔ wàng. yí guāng fèng zǔ zōng, lín xiǎng wàn guó. biàn yī jiù diǎn, yǐ shí fèng xíng. wèi wáng rén zhuī wǎng shāng huái, yǒng yán gǎn jué.
廢昏立明，前代令范，況乃滅義反道，天人所棄，釁深牧野，理絕桐宮。故密 令蕭領軍潛運明略，幽顯協規，普天同泰。驃騎大將軍安王體自太宗，天挺淹睿， 風神凝遠，德映在田。地隆親茂，皇曆攸歸，億兆繫心，含生屬望。宜光奉祖宗， 臨享萬國。便依舊典，以時奉行。未亡人追往傷懷，永言感絕。

tài hòu yòu lìng yuē: yù qióng xiōng jí bào, zì qǔ huī miè, suī yuē zuì zhāo, néng wú shāng dào. qì tóng pǐn shù, gù suǒ bù rěn. kě tè zhuī fēng cāng wú jùn wáng. zàng dān yáng mò líng xiàn jiāo tán xī.
太后又令曰：「昱窮凶極暴，自取灰滅，雖曰罪招，能無傷悼。棄同品庶，顧 所不忍。可特追封蒼梧郡王。」葬丹陽秣陵縣郊壇西。

chū, yù zài dōng gōng, nián wǔ liù suì shí, shǐ jiù shū xué, ér duò yè hǎo xī xì, zhǔ shī bù néng jìn. hǎo yuán qī zhàng gān, qù dì zhàng yú, rú cǐ zhě bàn shí jiǔ, nǎi xià. nián jiàn zhǎng, xǐ nù guāi jié, zuǒ yòu yǒu shī zhǐ zhě, zhé shǒu jiā pū dǎ. tú xiǎn dūn jù, yǐ cǐ wèi cháng. zhǔ shī yǐ bái tài zōng, shàng zhé chì yù suǒ shēng, yán jiā chuí xùn. jí sì wèi, nèi wèi tài hòu, wài dàn zhū dà chén, yóu wèi dé sì zhì. zì jiā yuán fú, biàn tài zhuǎn xìng, nèi wài shāo wú yǐ zhì. sān nián qiū dōng jiān, biàn hǎo chū yóu xíng, tài fēi měi chéng qīng miè chē, suí xiāng jiǎn shè. yù jiàn zì fàng zì, tài fēi bù fù néng jìn. dān jiāng zuǒ yòu, qì bù wǔ, huò shí lǐ èr shí lǐ, huò rù shì lǐ, huò wǎng yíng shǔ, rì mù nǎi guī. sì nián chūn xià, cǐ xíng mí shù. zì jīng chéng kè dìng, yì zhì zhuǎn jiāo, yú shì wú rì bù chū. yǔ zuǒ yòu rén jiě sēng zhì zhāng wǔ ér héng xiāng chí zhú, yè chū, kāi chéng míng mén, xī qù chén fǎn, chén chū mù guī. cóng zhě bìng zhí jīn yán máo, xíng rén nán nǚ, jí quǎn mǎ niú lǘ, zhí wú miǎn zhě. mín jiān rǎo jù, zhòu rì bù gǎn kāi mén, dào shàng xíng rén dài jué. cháng zhe xiǎo kù zhě, wèi cháng fú yì guān. huò yǒu wǔ yì, zhé jiā yǐ nüè xíng. yǒu bái bàng shù shí méi, gè yǒu míng hào, zhēn chuí záo jù zhī tú, bù lí zuǒ yòu. cháng yǐ tiě chuí chuí rén yīn pò, zuǒ yòu rén jiàn zhī yǒu liǎn méi zhě, yù dà nù, lìng cǐ rén tǎn jiǎ zhèng lì, yǐ máo cì jiǎ dòng guò. yú yào líng diàn shàng yǎng lǘ shù shí tóu, suǒ zì chéng mǎ, yǎng yú yù chuáng cè. xiān shì mín jiān é yán, wèi tài zōng bù nán, chén tài fēi běn lǐ dào ér qiè, dào lù zhī yán, huò yún dào ér zi yě. yù měi chū rù qù lái, cháng zì chēng lǐ tǒng, huò zì hào lǐ jiāng jūn. yǔ yòu wèi yì niǎn yíng nǚ zǐ sī tōng, měi cóng zhī yóu, chí shù qiān qián, gōng jiǔ ròu zhī fèi. ruǎn diàn fū fù xīn rén zhāng yáng wèi diàn fū suǒ wěi xìn. diàn fū bài, pàn zǒu, hòu bǔ dé, yù zì yú chéng míng mén yǐ chē lì shā zhī. dù yán zài shěn bó dù yòu wén sūn chāo, jiē gōng yùn máo jīn yán, shǒu zì luán gē. zhí yòu wén xiōng shū wén yú xuán wǔ hú běi, yù chí mǎ zhí shuò, zì wǎng cì zhī. zhì lù chē yī chéng, qí shàng shī péng, chéng yǐ chū rù, cóng zhě bù guò shù shí rén. yǔ yí zhuī zhī héng bù jí, yòu gè lǜ huò, yì bù gǎn zhuī xún, wéi zhěng bù wǔ, bié zài yī chù zhān wàng ér yǐ. fán zhū bǐ shì, guò mù zé néng, duàn liàn jīn yín, cái yī zuò mào, mò bù jīng jué. wèi cháng chuī chí, zhí guǎn biàn yùn, tiān xìng hǎo shā, yǐ cǐ wèi huān, yī rì wú shì, zhé cǎn cǎn bù lè. nèi wài bǎi sī, rén bù zì bǎo, diàn shěng yōu huáng, xī bù jí dàn.
初，昱在東宮，年五六歲時，始就書學，而惰業好嬉戲，主師不能禁。好緣漆 賬竿，去地丈余，如此者半食久，乃下。年漸長，喜怒乖節，左右有失旨者，輒手 加扑打。徒跣蹲踞，以此為常。主師以白太宗，上輒敕昱所生，嚴加捶訓。及嗣位， 內畏太后，外憚諸大臣，猶未得肆志。自加元服，變態轉興，內外稍無以制。三年 秋冬間，便好出遊行，太妃每乘青篾車，隨相檢攝。昱漸自放恣，太妃不復能禁。 單將左右，棄部伍，或十里、二十里，或入市里，或往營署，日暮乃歸。四年春夏， 此行彌數。自京城克定，意志轉驕，於是無日不出。與左右人解僧智、張五兒恆相 馳逐，夜出，開承明門，夕去晨反，晨出暮歸。從者並執釒延矛，行人男女，及犬 馬牛驢，值無免者。民間擾懼，晝日不敢開門，道上行人殆絕。常著小袴褶，未嘗 服衣冠。或有忤意，輒加以虐刑。有白棓數十枚，各有名號，針椎鑿鋸之徒，不離 左右。嘗以鐵椎椎人陰破，左右人見之有斂眉者，昱大怒，令此人袒胛正立，以矛 刺胛洞過。於耀靈殿上養驢數十頭，所自乘馬，養於御床側。先是民間訛言，謂太 宗不男，陳太妃本李道兒妾，道路之言，或雲道兒子也。昱每出入去來，常自稱李 統，或自號李將軍。與右衛翼輦營女子私通，每從之游，持數千錢，供酒肉之費。 阮佃夫腹心人張羊為佃夫所委信。佃夫敗，叛走，後捕得，昱自於承明門以車轢殺 之。杜延載、沈勃、杜幼文、孫超，皆躬運矛釒延，手自臠割。執幼文兄叔文於玄 武湖北，昱馳馬執槊，自往刺之。制露車一乘，其上施篷，乘以出入，從者不過數 十人。羽儀追之恆不及，又各慮禍，亦不敢追尋，唯整部伍，別在一處瞻望而已。 凡諸鄙事，過目則能，鍛煉金銀，裁衣作帽，莫不精絕。未嘗吹篪，執管便韻，天 性好殺，以此為歡，一日無事，輒慘慘不樂。內外百司，人不自保，殿省憂遑，夕 不及旦。

qí wáng shùn tiān rén zhī xīn, qián tú fèi lì, yǔ zhí gé jiāng jūn wáng jìng zé móu zhī. qī yuè qī rì, yù chéng lù chē, cóng èr bǎi xǔ rén, wú fù lǔ bù yǔ yí, wǎng qīng yuán ní sì, wǎn zhì xīn ān sì jiù tán dù dào rén yǐn jiǔ. zuì, xī fú hái yú rén shòu diàn dōng ā zhān wò zhōng wò. shí yù chū rù wú héng, shěng nèi zhū hào, yè jiē bù bì. qiě qún xià wèi xiāng féng zhí, wú gǎn chū zhě. sù wèi bìng táo bì, nèi wài wú xiāng jìn shè. wáng jìng zé xiān jié yù zuǒ yòu yáng yù fū yáng wàn nián lǚ xīn zhī tāng chéng zhī chén fèng bó zhāng shí liú luó sēng zhì zhōng qiān zài yán dào fú léi dào cì dài zhāo zǔ xǔ qǐ qī yuán bǎo shèng dào tài zhōng qiān qiū wáng tiān bǎo gōng shàng yán sūn yú chéng qián dào bǎo mǎ jìng zhī chén bǎo zhí wú qú zhī liú yìn lǔ táng tiān bǎo yú sūn děng èr shí wǔ rén, móu gòng qǔ yù. qí xī, jìng zé chū wài, yù fū jiàn yù zuì shú wú suǒ zhī, nǎi yǔ wàn nián tóng rù zhān wò nèi, yǐ yù fáng shēn dāo zhǎn zhī. fèng bó tí yù shǒu, yī cháng xíng fǎ, chēng chì kāi chéng míng mén chū, yǐ shǒu yǔ jìng zé, chí zhì lǐng jūn fǔ, yǐ shǒu chéng qí wáng. wáng nǎi róng fú, lǜ zuǒ yòu shù shí rén, chēng xíng hái, kāi chéng míng mén rù. yù tā xī měi kāi mén, mén zhě zhèn shè bù gǎn shì, zhì shì fú zhī yí. qí wáng jì rù, xiǎo, nǎi fèng tài hòu lìng fèng yíng ān chéng wáng.
齊王順天人之心，潛圖廢立，與直閣將軍王敬則謀之。七月七日，昱乘露車， 從二百許人，無復鹵簿羽儀，往青園尼寺，晚至新安寺就曇度道人飲酒。醉，夕扶 還於仁壽殿東阿氈幄中臥。時昱出入無恆，省內諸皞，夜皆不閉。且群下畏相逢值， 無敢出者。宿衛並逃避，內外無相禁攝。王敬則先結昱左右楊玉夫、楊萬年、呂欣 之、湯成之、陳奉伯、張石留、羅僧智、鍾千載、嚴道福、雷道賜、戴昭祖、許啟、 戚元寶、盛道泰、鍾千秋、王天寶、公上延孫、俞成、錢道寶、馬敬之、陳寶直、 吳璩之、劉印魯、唐天寶、俞孫等二十五人，謀共取昱。其夕，敬則出外，玉夫見 昱醉熟無所知，乃與萬年同入氈幄內，以昱防身刀斬之。奉伯提昱首，依常行法， 稱敕開承明門出，以首與敬則，馳至領軍府，以首呈齊王。王乃戎服，率左右數十 人，稱行還，開承明門入。昱他夕每開門，門者震懾不敢視，至是弗之疑。齊王既 入，曉，乃奉太后令奉迎安成王。

shǐ chén yuē: sàng guó wáng jiā zhī zhǔ, suī shì mò tóng tú, fā zhěn huò yì yě. qián fèi dì bēi yóu xiè xìng, jiē lóng jià dì shì, chuán jǐng qīng lù cāng wú wáng zé cáng xǐ huái fú, yú fú wàng fǎn, wēi guān duǎn fú, pǐ mǎ gū zhēng. zhì yú yǔn shēn fù zuò, qí lǐ ruò yī. jī xià zhī lóng, zhì wén yì shàng, wáng guó zhī dào, qí yì rán hū!
史臣曰：喪國亡家之主，雖適末同途，發軫或異也。前廢帝卑游褻幸，皆龍駕 帝飾，傳警清路；蒼梧王則藏璽懷紱，魚服忘反，危冠短服，匹馬孤征。至於殞身 覆祚，其理若一。姬、夏之隆，質文異尚，亡國之道，其亦然乎！