wǔ dì shàng
武帝上
gāo zǔ wǔ huáng dì huì yù, zì dé yú, xiǎo míng jì nú, péng chéng xiàn suī yú lǐ rén, hàn gāo dì dì chǔ yuán wáng jiāo zhī hòu yě. jiāo shēng hóng yì hóu fù, fù shēng zōng zhèng pì qiáng, pì qiáng shēng yáng chéng móu hóu dé, dé shēng yáng chéng jié hóu ān mín, ān mín shēng yáng chéng lí hóu qìng jì, qìng jì shēng yáng chéng sù hóu cén, cén shēng zōng zhèng píng, píng shēng dōng wǔ chéng lìng mǒu, mǒu shēng dōng lái tài shǒu jǐng, jǐng shēng míng jīng qià, qià shēng bó shì hóng, hóng shēng láng yá dū wèi kuī, kuī shēng wèi dìng xiāng tài shǒu mǒu, mǒu shēng xié chéng lìng liàng, liàng shēng jìn běi píng tài shǒu yīng, yīng shēng xiàng guó yuàn xī, xī shēng kāi fēng lìng xù sūn, xù sūn shēng hùn, shǐ guò jiāng, jū jìn líng jùn dān tú xiàn zhī jīng kǒu lǐ, guān zhì wǔ yuán lìng. hùn shēng dōng ān tài shǒu jìng, jìng shēng jùn gōng cáo qiào, shì wèi huáng kǎo. gāo zǔ yǐ jìn āi dì xìng níng yuán nián suì cì guǐ hài sān yuè rén yín yè shēng. jí zhǎng, shēn zhǎng qī chǐ liù cùn, fēng gǔ qí tè. jiā pín, yǒu dà zhì, bù zhì lián yú. shì jì mǔ yǐ xiào jǐn chēng.
高祖武皇帝諱裕,字德輿,小名寄奴,彭城縣綏輿里人,漢高帝弟楚元王交之 後也。交生紅懿侯富,富生宗正辟強,辟強生陽城繆侯德,德生陽城節侯安民,安 民生陽城釐侯慶忌,慶忌生陽城肅侯岑,岑生宗正平,平生東武城令某,某生東萊 太守景,景生明經洽,洽生博士弘,弘生琅邪都尉悝,悝生魏定襄太守某,某生邪 城令亮,亮生晉北平太守膺,膺生相國掾熙,熙生開封令旭孫,旭孫生混,始過江, 居晉陵郡丹徒縣之京口裡,官至武原令。混生東安太守靖,靖生郡功曹翹,是為皇 考。高祖以晉哀帝興寧元年歲次癸亥三月壬寅夜生。及長,身長七尺六寸,風骨奇 特。家貧,有大志,不治廉隅。事繼母以孝謹稱。
chū wèi guān jūn sūn wú zhōng sī mǎ. ān dì lóng ān sān nián shí yī yuè, yāo zéi sūn ēn zuò luàn yú huì jī, jìn cháo wèi jiāng jūn xiè yǎn qián jiāng jūn liú láo zhī dōng tǎo. láo zhī qǐng gāo zǔ cān fǔ jūn shì. shí èr yuè, láo zhī zhì wú, ér zéi yuán dào tún jié, láo zhī mìng gāo zǔ yǔ shù shí rén, chān zéi yuǎn jìn. huì yù zéi zhì, zhòng shù qiān rén, gāo zǔ biàn jìn yǔ zhàn. suǒ jiāng rén duō sǐ, ér zhàn yì fāng lì, shǒu fèn zhǎng dāo, suǒ shā shāng shén zhòng. láo zhī zǐ jìng xuān yí gāo zǔ yān jiǔ, kǒng wèi zéi suǒ kùn, nǎi qīng qí xún zhī. jì ér zhòng qí bìng zhì, zéi nǎi bēn tuì, zhǎn huò qiān yú rén, tuī fēng ér jìn, píng shān yīn, ēn dùn hái rù hǎi. sì nián wǔ yuè, ēn fù rù huì jī, shā wèi jiāng jūn xiè yǎn. shí yī yuè, liú láo zhī fù lǜ zhòng dōng zhēng, ēn tuì zǒu. láo zhī tún shàng yú, shǐ gāo zǔ shù jù zhāng chéng. jù zhāng chéng jì bēi xiǎo, zhàn shì bù yíng shù bǎi rén. gāo zǔ cháng bèi jiān zhí ruì, wèi shì zú xiān, měi zhàn zhé cuī fēng xiàn zhèn, zéi nǎi tuì hái jiā kǒu. yú shí dōng fá zhū shuài, yù jūn wú lǜ, shì zú bào lüè, shén wèi bǎi xìng suǒ kǔ. wéi gāo zǔ fǎ lìng míng zhěng, suǒ zhì mò bù qīn lài yān.
初為冠軍孫無終司馬。安帝隆安三年十一月,妖賊孫恩作亂於會稽,晉朝衛將 軍謝琰、前將軍劉牢之東討。牢之請高祖參府軍事。十二月,牢之至吳,而賊緣道 屯結,牢之命高祖與數十人,覘賊遠近。會遇賊至,眾數千人,高祖便進與戰。所 將人多死,而戰意方厲,手奮長刀,所殺傷甚眾。牢之子敬宣疑高祖淹久,恐為賊 所困,乃輕騎尋之。既而眾騎並至,賊乃奔退,斬獲千餘人,推鋒而進,平山陰, 恩遁還入海。四年五月,恩復入會稽,殺衛將軍謝琰。十一月,劉牢之復率眾東征, 恩退走。牢之屯上虞,使高祖戍句章城。句章城既卑小,戰士不盈數百人。高祖常 被堅執銳,為士卒先,每戰輒摧鋒陷陣,賊乃退還浹口。於時東伐諸帥,御軍無律, 士卒暴掠,甚為百姓所苦。唯高祖法令明整,所至莫不親賴焉。
wǔ nián chūn, sūn ēn pín gōng jù zhāng, gāo zǔ lǚ cuī pò zhī, ēn fù zǒu rù hǎi. sān yuè, ēn běi chū hǎi yán, gāo zǔ zhuī ér yì zhī, zhú chéng yú hǎi yán gù zhì. zéi rì lái gōng chéng, chéng nèi bīng lì shén ruò, gāo zǔ nǎi xuǎn gǎn sǐ zhī shì shù bǎi rén, xián tuō jiǎ zhòu, zhí duǎn bīng, bìng gǔ zào ér chū. zéi zhèn jù duó qì, yīn qí jù ér bēn zhī, bìng qì jiǎ sàn zǒu, zhǎn qí dà shuài yáo shèng. suī lián zhàn kè shèng, rán zhòng guǎ bù dí, gāo zǔ dú shēn lǜ zhī. yī yè, yǎn qí nì zhòng, ruò yǐ dùn zhě. míng chén kāi mén, shǐ léi jí shù rén dēng chéng. zéi yáo wèn liú huì suǒ zài, yuē: yè yǐ zǒu yǐ. zéi xìn zhī, nǎi lǜ zhòng dà shàng. gāo zǔ chéng qí xiè dài, fèn jī, dà pò zhī. ēn zhī chéng bù kě xià, nǎi jìn xiàng hù dú. gāo zǔ fù qì chéng zhuī zhī. hǎi yán lìng bào lòu qiǎn zǐ sì zhī yǐ wú bīng yī qiān, qǐng wèi qián qū. gāo zǔ yuē: zéi bīng shén jīng, wú rén bù xí zhàn. ruò qián qū shī lì, bì bài wǒ jūn, kě zài hòu wèi shēng yuán. bù cóng. shì yè, gāo zǔ duō shè fú bīng, jiān zhì qí gǔ, rán yī chù bù guò shù rén. míng rì, zéi lǜ zhòng wàn yú yíng zhàn. qián qū jì jiāo, zhū fú jiē chū, jǔ qí míng gǔ. zéi wèi sì miàn yǒu jūn, nǎi tuì. sì zhī zhuī bēn, wèi zéi suǒ méi. gāo zǔ qiě zhàn qiě tuì, zéi shèng, suǒ lǐng sǐ shāng qiě jǐn. gāo zǔ lǜ bù miǎn, zhì xiàng fú bīng chù, nǎi zhǐ, lìng zuǒ yòu tuō qǔ sǐ rén yī. zéi wèi dāng zǒu fǎn tíng, yí yóu yǒu fú. gāo zǔ yīn hū gèng zhàn, qì sè shén měng, zéi zhòng yǐ wèi rán, nǎi yǐn jūn qù. gāo zǔ xú guī, rán hòu sǎn bīng shāo jí. wǔ yuè, sūn ēn pò hù dú, shā wú guó nèi shǐ yuán shān sōng, sǐ zhě sì qiān rén. shì yuè, gāo zǔ fù pò zéi yú lóu xiàn. liù yuè, ēn chéng shèng fú hǎi, yǎn zhì dān tú, zhàn shì shí yú wàn. liú láo zhī yóu tún shān yīn, jīng yì zhèn dòng. gāo zǔ bèi dào jiān xíng, yǔ zéi jù zhì. yú shí zhòng lì jì guǎ, jiā yǐ bù yuǎn pí láo, ér dān tú shǒu jūn mò yǒu dòu zhì. ēn lǜ zhòng shù wàn, gǔ zào dēng suàn shān, jū mín jiē hé dān ér lì. gāo zǔ lǜ suǒ lǐng bēn jī, dà pò zhī, tóu yǎn fù shuǐ sǐ zhě shén zhòng. ēn yǐ péng pái zì zài, jǐn dé hái chuán. suī bèi cuī pò, yóu shì qí zhòng lì, jìng xiàng jīng shī. lóu chuán gāo dà, zhí fēng bù dé jìn, xún rì nǎi zhì bái shí. xún zhī liú láo zhī yǐ hái, cháo tíng yǒu bèi, suì zǒu xiàng yù zhōu. bā yuè, yǐ gāo zǔ wèi jiàn wǔ jiāng jūn xià pī tài shǒu, lǐng shuǐ jūn zhuī ēn zhì yù zhōu, fù dà pò ēn, ēn nán zǒu. shí yī yuè, gāo zǔ zhuī ēn yú hù dú, jí hǎi yán, yòu pò zhī. sān zhàn, bìng dà huò, fú guó yǐ wàn shù. ēn zì shì jī jǐn jí yì, sǐ zhě tài bàn, zì jiā kǒu bēn lín hǎi.
五年春,孫恩頻攻句章,高祖屢摧破之,恩復走入海。三月,恩北出海鹽,高 祖追而翼之,築城於海鹽故治。賊日來攻城,城內兵力甚弱,高祖乃選敢死之士數 百人,咸脫甲冑,執短兵,並鼓譟而出。賊震懼奪氣,因其懼而奔之,並棄甲散走, 斬其大帥姚盛。雖連戰克勝,然眾寡不敵,高祖獨深慮之。一夜,偃旗匿眾,若已 遁者。明晨開門,使羸疾數人登城。賊遙問劉諱所在,曰:「夜已走矣。」賊信之, 乃率眾大上。高祖乘其懈怠,奮擊,大破之。恩知城不可下,乃進向滬瀆。高祖復 棄城追之。海鹽令鮑陋遣子嗣之以吳兵一千,請為前驅。高祖曰:「賊兵甚精,吳 人不習戰。若前驅失利,必敗我軍,可在後為聲援。」不從。是夜,高祖多設伏兵, 兼置旗鼓,然一處不過數人。明日,賊率眾萬餘迎戰。前驅既交,諸伏皆出,舉旗 鳴鼓。賊謂四面有軍,乃退。嗣之追奔,為賊所沒。高祖且戰且退,賊盛,所領死 傷且盡。高祖慮不免,至向伏兵處,乃止,令左右脫取死人衣。賊謂當走反停,疑 猶有伏。高祖因呼更戰,氣色甚猛,賊眾以為然,乃引軍去。高祖徐歸,然後散兵 稍集。五月,孫恩破滬瀆,殺吳國內史袁山松,死者四千人。是月,高祖復破賊於 婁縣。六月,恩乘勝浮海,奄至丹徒,戰士十餘萬。劉牢之猶屯山陰,京邑震動。 高祖倍道兼行,與賊俱至。於時眾力既寡,加以步遠疲勞,而丹徒守軍莫有鬥志。 恩率眾數萬,鼓譟登蒜山,居民皆荷擔而立。高祖率所領奔擊,大破之,投巘赴水 死者甚眾。恩以彭排自載,僅得還船。雖被摧破,猶恃其眾力,徑向京師。樓船高 大,值風不得進,旬日乃至白石。尋知劉牢之已還,朝廷有備,遂走向郁洲。八月, 以高祖為建武將軍、下邳太守,領水軍追恩至郁洲,復大破恩,恩南走。十一月, 高祖追恩於滬瀆,及海鹽,又破之。三戰,並大獲,俘馘以萬數。恩自是饑饉疾疫, 死者太半,自浹口奔臨海。
yuán xìng yuán nián zhēng yuè, biāo qí jiāng jūn sī mǎ yuán xiǎn xī fá jīng zhōu cì shǐ huán xuán, xuán yì lǜ jīng chǔ dà zhòng, xià tǎo yuán xiǎn. yuán xiǎn qiǎn zhèn běi jiāng jūn liú láo zhī jù zhī, gāo zǔ cān qí jūn shì, cì lì zhōu. xuán zhì, gāo zǔ qǐng jī zhī, bù xǔ, jiāng qiǎn zi jìng xuān yì xuán qǐng hé. gāo zǔ yǔ láo zhī shēng dōng hǎi hé wú jì bìng gù qǐng, bù cóng. suì qiǎn jìng xuān yì xuán, xuán kè jīng yì, shā yuán xiǎn, yǐ láo zhī wèi huì jī nèi shǐ. jù ér gào gāo zǔ yuē: biàn duó wǒ bīng, huò qí zhì yǐ. jīn dāng běi jiù gāo yǎ yú guǎng líng jǔ shì, qīng néng cóng wǒ qù hū? dá yuē: jiāng jūn yǐ jìn zú shù wàn, wàng fēng xiáng fú. bǐ xīn dé zhì, wēi zhèn tiān xià. sān jūn rén qíng, dōu yǐ qù yǐ, guǎng líng qǐ kě dé zhì xié! huì dāng fǎn fù hái jīng kǒu ěr. láo zhī pàn zǒu, zì yì sǐ. hé wú jì wèi gāo zǔ yuē: wǒ jiāng hé zhī? gāo zǔ yuē: zhèn běi qù bì bù miǎn, qīng kě suí wǒ hái jīng kǒu. huán xuán bì néng shǒu jié běi miàn, wǒ dāng yǔ qīng shì zhī. bù rán, yǔ qīng tú zhī. jīn fāng shì xuán jiǎo qíng rèn suàn zhī rì, bì jiāng yòng wǒ bèi yě. huán xuán cóng xiōng xiū yǐ fǔ jūn zhèn dān tú, yǐ gāo zǔ wèi zhōng bīng cān jūn, jūn jùn rú gù.
元興元年正月,驃騎將軍司馬元顯西伐荊州刺史桓玄,玄亦率荊楚大眾,下討 元顯。元顯遣鎮北將軍劉牢之拒之,高祖參其軍事,次溧洲。玄至,高祖請擊之, 不許,將遣子敬宣詣玄請和。高祖與牢之甥東海何無忌並固請,不從。遂遣敬宣詣 玄,玄克京邑,殺元顯,以牢之為會稽內史。懼而告高祖曰:「便奪我兵,禍其至 矣。今當北就高雅於廣陵舉事,卿能從我去乎?」答曰:「將軍以勁卒數萬,望風 降服。彼新得志,威震天下。三軍人情,都已去矣,廣陵豈可得至邪!諱當反覆還 京口耳。」牢之叛走,自縊死。何無忌謂高祖曰:「我將何之?」高祖曰:「鎮北 去必不免,卿可隨我還京口。桓玄必能守節北面,我當與卿事之。不然,與卿圖之。 今方是玄矯情任算之日,必將用我輩也。」桓玄從兄修以撫軍鎮丹徒,以高祖為中 兵參軍,軍、郡如故。
sūn ēn zì bēn bài zhī hòu, tú lǚ jiàn sàn, jù shēng jiàn huò, nǎi yú lín hǎi tóu shuǐ sǐ. yú zhòng tuī ēn mèi fū lú xún wèi zhǔ. huán xuán yù qiě jī níng dōng tǔ, yǐ xún wèi yǒng jiā tài shǒu. xún suī shòu mìng, ér kòu bào bù yǐ. wǔ yuè, xuán fù qiǎn gāo zǔ dōng zhēng. shí xún zì lín hǎi rù dōng yáng. èr nián zhēng yuè, xuán fù qiǎn gāo zǔ pò xún yú dōng yáng. xún bēn yǒng jiā, fù zhuī pò zhī, zhǎn qí dà shuài zhāng shì dào, zhuī tǎo zhì yú jìn ān, xún fú hǎi nán zǒu. liù yuè, jiā gāo zǔ péng chéng nèi shǐ.
孫恩自奔敗之後,徒旅漸散,懼生見獲,乃於臨海投水死。餘眾推恩妹夫盧循 為主。桓玄欲且緝寧東土,以循為永嘉太守。循雖受命,而寇暴不已。五月,玄復 遣高祖東征。時循自臨海入東陽。二年正月,玄復遣高祖破循於東陽。循奔永嘉, 復追破之,斬其大帥張士道,追討至於晉安,循浮海南走。六月,加高祖彭城內史。
huán xuán wèi chǔ wáng, jiāng móu cuàn dào. xuán cóng xiōng wèi jiāng jūn qiān píng rén wèn gāo zǔ yuē: chǔ wáng xūn dé lóng zhòng, sì hǎi guī huái. cháo tíng zhī qíng, xián wèi yí yǒu yī ràng, qīng yì yǐ wèi hé rú? gāo zǔ jì zhì yù tú xuán, nǎi xùn cí dá yuē: chǔ wáng, xuān wǔ zhī zǐ, xūn dé gài shì. jìn shì wēi ruò, mín wàng jiǔ yí, chéng yùn chán dài, yǒu hé bù kě! qiān xǐ yuē: qīng wèi kě ěr, biàn dāng shì zhēn kě ěr. shí èr yuè, huán xuán cuàn dì wèi, qiān tiān zǐ yú xún yáng. huán xiū rù cháo, gāo zǔ cóng zhì jīng yì. xuán jiàn gāo zǔ, wèi sī tú wáng mì yuē: zuó jiàn liú huì, fēng gǔ bù héng, gài rén jié yě. měi yóu jí, zhé yǐn jiē yīn qín, zèng cì shén hòu. gāo zǔ yù è zhī. huò shuō xuán yuē: liú huì lóng xíng hǔ bù, shì zhān bù fán, kǒng bù wèi rén xià, yí zǎo wèi qí suǒ. xuán yuē: wǒ fāng yù píng dàng zhōng yuán, fēi liú huì mò kě fù yǐ dà shì. guān lǒng píng dìng, rán hòu dāng bié yì zhī ěr. xuán nǎi xià zhào yuē: liú huì yǐ guǎ zhì zhòng, lǚ cuī yāo fēng, fàn hǎi qióng zhuī, shí tiǎn qí bā. zhū jiāng lì zhàn, duō bèi zhòng chuàng. zì yuán shuài yǐ xià zhì yú jiāng shì, bìng yí lùn shǎng, yǐ xù xūn liè.
桓玄為楚王,將謀篡盜。玄從兄衛將軍謙屏人問高祖曰:「楚王勛德隆重,四 海歸懷。朝廷之情,咸謂宜有揖讓,卿意以為何如?」高祖既志欲圖玄,乃遜辭答 曰:「楚王,宣武之子,勛德蓋世。晉室微弱,民望久移,乘運禪代,有何不可!」 謙喜曰:「卿謂可爾,便當是真可爾。」十二月,桓玄篡帝位,遷天子於尋陽。桓 修入朝,高祖從至京邑。玄見高祖,謂司徒王謐曰:「昨見劉諱,風骨不恆,蓋人 傑也。」每游集,輒引接殷勤,贈賜甚厚。高祖愈惡之。或說玄曰:「劉諱龍行虎 步,視瞻不凡,恐不為人下,宜蚤為其所。」玄曰:「我方欲平盪中原,非劉諱莫 可付以大事。關隴平定,然後當別議之耳。」玄乃下詔曰:「劉諱以寡制眾,屢摧 妖鋒,泛海窮追,十殄其八。諸將力戰,多被重創。自元帥以下至於將士,並宜論 賞,以敘勛烈。」
xiān shì, gāo zǔ dōng zhēng lú xún, hé wú jì suí zhì shān yīn, quàn yú huì jī jǔ yì. gāo zǔ yǐ wèi xuán wèi jù jí wèi, qiě huì jī yáo yuǎn, shì jì wèi nán, qí qí cuàn nì shì zhe, xú yú jīng kǒu tú zhī, bù yōu bù kè. zhì shì huán xiū hái jīng, gāo zǔ tuō yǐ jīn chuàng jí dòng, bù kān bù cóng, nǎi yǔ wú jì tóng chuán gòng hái, jiàn xìng fù zhī jì. yú shì yǔ dì dào guī pèi jùn liú yì píng chāng mèng chǎng rèn chéng wèi yǒng zhī gāo píng tán píng zhī láng yá zhū gé zhǎng mín tài yuán wáng yuán dé lǒng xī xīn hù xìng dōng guǎn tóng hòu zhī, bìng tóng yì móu. shí huán xiū dì hóng wèi zhēng lǔ jiāng jūn qīng zhōu cì shǐ, zhèn guǎng líng. dào guī wèi hóng zhōng bīng cān jūn, chǎng wèi zhōu zhǔ bù. nǎi lìng yì qián wǎng jiù chǎng, jù tú yú jiāng běi, móu qǐ bīng shā hóng. zhǎng mín wèi yù zhōu cì shǐ diāo kuí zuǒ jūn fǔ cān jūn, móu jù lì yáng xiāng yīng. yuán dé hòu zhī móu yú jīng yì, jù zhòng gōng xuán, bìng kè qī qí fā.
先是,高祖東征盧循,何無忌隨至山陰,勸於會稽舉義。高祖以為玄未據極位, 且會稽遙遠,事濟為難,俟其篡逆事著,徐於京口圖之,不憂不克。至是桓修還京, 高祖托以金創疾動,不堪步從,乃與無忌同船共還,建興復之計。於是與弟道規、 沛郡劉毅、平昌孟昶、任城魏詠之、高平檀憑之、琅邪諸葛長民、太原王元德、隴 西辛扈興、東莞童厚之,並同義謀。時桓修弟弘為征虜將軍、青州刺史,鎮廣陵。 道規為弘中兵參軍,昶為州主簿。乃令毅潛往就昶,聚徒於江北,謀起兵殺弘。長 民為豫州刺史刁逵左軍府參軍,謀據歷陽相應。元德、厚之謀於京邑,聚眾攻玄, 並剋期齊發。
sān nián èr yuè jǐ chǒu shuò, yǐ mǎo, gāo zǔ tuō yǐ yóu liè, yǔ wú jì děng shōu jí yì tú, fán tóng móu hé wú jì wèi yǒng zhī yǒng zhī dì xīn zhī shùn zhī tán píng zhī píng zhī cóng zi sháo dì zhī lóng yǔ shū dào jì dào jì cóng xiōng fàn zhī gāo zǔ dì dào lián liú yì yì cóng dì fān mèng chǎng chǎng zú dì huái yù hé nèi xiàng mí guǎn yì zhī chén liú zhōu ān mù lín huái liú wèi cóng dì guī zhī dōng guǎn zāng xī cóng dì bǎo fú cóng zi mù shēng tóng mào zōng chén jùn zhōu dào mín yú yáng tián yǎn qiào guó fàn qīng děng èr shí qī rén yuàn cóng zhě bǎi yú rén. bǐng chén, jié dàn, chéng kāi, wú jì fú chuán zhào fú, chēng zhào jū qián. yì zhòng chí rù, qí shēng dà hū, lì shì jīng sàn, mò gǎn dòng, jí zhǎn xiū yǐ xùn. gāo zǔ kū shén tòng, hòu jiā bìn liǎn. mèng chǎng quàn hóng qí rì chū liè. wèi míng kāi mén, chū liè rén, chǎng dào guī yì děng lǜ zhuàng shì wǔ liù shí rén yīn kāi mén zhí rù. hóng fāng dàn zhōu, jí zhǎn zhī, yīn shōu zhòng jì jiāng. yì jūn chū kè jīng chéng, xiū sī mǎ diāo hóng lǜ wén wǔ zuǒ lì lái fù. gāo zǔ dēng chéng wèi zhī yuē: guō jiāng zhōu yǐ fèng chéng yú fǎn zhèng yú xún yáng, wǒ děng bìng bèi mì zhào, zhū chú nì dǎng, tóng huì jīn rì. zéi xuán zhī shǒu, yǐ dāng xiāo yú dà háng yǐ. zhū jūn fēi dà jìn zhī chén hū, jīn lái yù hé wèi? hóng děng xìn zhī, shōu zhòng ér tuì. yì jì zhì, gāo zǔ mìng zhū hóng.
三年二月己丑朔,乙卯,高祖托以遊獵,與無忌等收集義徒,凡同謀何無忌、 魏詠之、詠之弟欣之、順之、檀憑之、憑之從子韶、弟祗、隆與叔道濟、道濟從兄 范之、高祖弟道憐、劉毅、毅從弟籓、孟昶、昶族弟懷玉、河內向彌、管義之、陳 留周安穆、臨淮劉蔚、從弟珪之、東莞臧熹、從弟寶符、從子穆生、童茂宗、陳郡 周道民、漁陽田演、譙國范清等二十七人;願從者百餘人。丙辰,詰旦,城開,無 忌服傳詔服,稱詔居前。義眾馳入,齊聲大呼,吏士驚散,莫敢動,即斬修以徇。 高祖哭甚慟,厚加殯斂。孟昶勸弘其日出獵。未明開門,出獵人,昶、道規、毅等 率壯士五六十人因開門直入。弘方啖粥,即斬之,因收眾濟江。義軍初克京城,修 司馬刁弘率文武佐吏來赴。高祖登城謂之曰:「郭江州已奉乘輿反正於尋陽,我等 並被密詔,誅除逆黨,同會今日。賊玄之首,已當梟於大航矣。諸君非大晉之臣乎, 今來欲何為?」弘等信之,收眾而退。毅既至,高祖命誅弘。
yì xiōng mài xiān zài jīng shī, shì wèi fā shù rì, gāo zǔ qiǎn tóng móu zhōu ān mù bào zhī, shǐ wèi nèi yīng. mài wài suī chóu xǔ, nèi shén zhèn jù. ān mù jiàn qí huáng hài, lǜ shì bì xiè, nǎi chí guī. shí xuán yǐ mài wèi jìng líng tài shǒu, mài bù zhī suǒ wèi, biàn xià chuán yù zhī jùn. shì yè, xuán yǔ mài shū yuē: běi fǔ rén qíng yún hé? qīng jìn jiàn liú huì hé suǒ dào? mài wèi xuán yǐ zhī qí móu, chén qǐ bái zhī. xuán jīng jù, fēng mài wèi zhòng ān hóu, jì ér xián mài bù zhí ān mù, shǐ de táo qù, nǎi shā zhī. zhū yuán dé hù xìng hòu zhī děng. zhào huán qiān biàn fàn zhī děng móu jù gāo zǔ. qiān děng yuē: jí qiǎn bīng jī zhī. xuán yuē: bù rán. bǐ bīng sù ruì, jì chū wàn sǐ. ruò xíng qiǎn shuǐ jūn, bù zú xiāng kàng rú yǒu cuō diē, zé bǐ qì chéng ér wú shì bài yǐ! bù rú tún dà zhòng yú fù zhōu shān yǐ dài zhī. bǐ kōng xíng èr bǎi lǐ, wú suǒ cuò shǒu, ruì qì yǐ cuò, jì zhì, hū jiàn dà jūn, bì jīng jù hài è. wǒ àn bīng jiān zhèn, wù yǔ jiāo fēng. bǐ qiú zhàn bù dé, zì rán sàn zǒu. cǐ jì zhī shàng yě. qiān děng gù qǐng, nǎi qiǎn dùn qiū tài shǒu wú fǔ zhī yòu wèi jiāng jūn huáng fǔ fū běi jù yì jūn. xuán zì wén jūn qǐ, yōu jù wú fù wèi jì. huò yuē: liú huì děng zhòng lì shén ruò, qǐ bàn zhī yǒu chéng, bì xià hé lǜ zhī shén! xuán yuē: liú huì zú wèi yī shì zhī xióng, liú yì jiā wú dān shí zhī chǔ, chū pú yī zhì bǎi wàn hé wú jì, liú láo zhī shēng, kù sì qí jiù. gòng jǔ dà shì, hé wèi wú chéng.
毅兄邁先在京師,事未發數日,高祖遣同謀周安穆報之,使為內應。邁外雖酬 許,內甚震懼。安穆見其惶駭,慮事必泄,乃馳歸。時玄以邁為竟陵太守,邁不知 所為,便下船欲之郡。是夜,玄與邁書曰:「北府人情云何?卿近見劉諱何所道?」 邁謂玄已知其謀,晨起白之。玄驚懼,封邁為重安侯,既而嫌邁不執安穆,使得逃 去,乃殺之。誅元德、扈興、厚之等。召桓謙、卞范之等謀拒高祖。謙等曰:「亟 遣兵擊之。」玄曰:「不然。彼兵速銳,計出萬死。若行遣水軍,不足相抗;如有 蹉跌,則彼氣成而吾事敗矣!不如屯大眾於覆舟山以待之。彼空行二百里,無所措 手,銳氣已挫,既至,忽見大軍,必驚懼駭愕。我案兵堅陣,勿與交鋒。彼求戰不 得,自然散走。此計之上也。」謙等固請,乃遣頓丘太守吳甫之、右衛將軍皇甫敷 北拒義軍。玄自聞軍起,憂懼無復為計。或曰:「劉諱等眾力甚弱,豈辦之有成, 陛下何慮之甚!」玄曰:「劉諱足為一世之雄,劉毅家無擔石之儲,摴蒲一擲百萬; 何無忌,劉牢之甥,酷似其舅。共舉大事,何謂無成。」
zhòng tuī gāo zǔ wèi méng zhǔ, yí xí jīng yì, yuē:
眾推高祖為盟主,移檄京邑,曰:
fū zhì luàn xiāng yīn, lǐ bù cháng tài, jiǎo yān sì nüè, huò zhí shèng míng. zì wǒ dà jìn, yáng jiǔ lǚ gòu. lóng ān yǐ lái, nán jié huáng shì. zhōng chén suì yú hǔ kǒu, zhēn liáng bì yú chái láng. nì chén huán xuán, líng nüè rén guǐ, zǔ bīng jīng yǐng, sì bào dū yì. tiān wèi wáng nán, xiōng lì fán xìng, yú nián zhī jiān, suì qīng huáng zuò. zhǔ shàng bō yuè, liú xìng fēi suǒ shén qì chén lún, qī miào huǐ zhuì. xià hòu zhī lí zhuó yì, yǒu hàn zhī zāo mǎng zhuō, fāng zhī yú xuán, wèi zú wèi yù. zì xuán cuàn nì, yú jīn lì nián, kàng hàn mí shí, mín wú shēng qì. jiā yǐ shì shù pí yú zhuǎn shū, wén wǔ kùn yú zào zhú, fù zi guāi lí, shì jiā fēn sǎn, qǐ wéi dà dōng yǒu zhù zhóu zhī bēi, biāo méi yǒu qīng kuāng zhī yuàn ér yǐ zāi! yǎng guān tiān wén, fǔ chá rén shì, cǐ ér néng jiǔ, shú yǒu kě wáng! fán zài yǒu xīn, shuí bù è wàn. huì děng suǒ yǐ kòu xīn qì xuè, bù huáng qǐ chù zhě yě. shì gù xī mèi xiāo xìng, yuán jiǎng zhōng liè, qián gòu qí qū, xiǎn guò lǚ hǔ. fǔ guó jiāng jūn liú yì guǎng wǔ jiāng jūn hé wú jì zhèn běi zhǔ bù mèng chǎng yǎn zhōu zhǔ bù wèi yǒng zhī níng yuǎn jiāng jūn liú dào guī lóng xiāng jiāng jūn liú fān zhèn wēi jiāng jūn tán píng zhī děng, zhōng liè duàn jīn, jīng guàn bái rì, hé gē fèn mèi, zhì zài bì mìng. yì zhōu cì shǐ máo qú, wàn lǐ qí qì, sǎo dìng jīng chǔ. jiāng zhōu cì shǐ guō chǎng zhī, fèng yíng zhǔ shàng, gōng yú xún yáng. zhèn běi cān jūn wáng yuán dé děng, bìng lǜ bù qǔ, bǎo jù shí tóu. yáng wǔ jiāng jūn zhū gé zhǎng mín, shōu jí yì shì, yǐ jù lì yáng. zhēng lǔ cān jūn yǔ zé zhī děng, qián xiāng lián jié, yǐ wèi nèi yīng. tóng lì xié guī, suǒ zài fēng qǐ, jí rì zhǎn wěi xú zhōu cì shǐ ān chéng wáng xiū qīng zhōu cì shǐ hóng shǒu. yì zhòng jì jí, wén wǔ zhēng xiān, xián wèi bù yǒu yī tǒng, zé shì wú yǐ jí. huì cí bù huò yǐ, suì zǒng jūn yào. shù shàng píng zǔ zōng zhī líng, xià qìng yì fū zhī lì, jiǎn guó bū nì, dàng qīng jīng niǎn. gōng hóu zhū jūn, huò shì shù zhōng zhēn, huò shēn hé jué chǒng, ér bìng fǔ méi huá shù, zì xiào mò yóu, gù zhān zhōu dào, níng bù diào hū! jīn rì zhī jǔ, liáng qí huì yě. huì yǐ xū báo, cái fēi gǔ rén, jiē shì yú yǐ tì zhī jī, shòu rèn yú jì tuí zhī yùn. dān chéng wèi xuān, gǎn kǎi fèn yuè, wàng xiāo hàn yǐ yǒng huái, miǎn shān chuān yǐ zēng lì. shòu xí zhī rì, shén chí zéi tíng.
夫治亂相因,理不常泰,狡焉肆虐,或值聖明。自我大晉,陽九屢構。隆安以 來,難結皇室。忠臣碎於虎口,貞良弊於豺狼。逆臣桓玄,陵虐人鬼,阻兵荊郢, 肆暴都邑。天未亡難,凶力繁興,逾年之間,遂傾皇祚。主上播越,流幸非所;神 器沉淪,七廟毀墜。夏後之罹浞、豷,有漢之遭莽、卓,方之於玄,未足為喻。自 玄篡逆,於今歷年,亢旱彌時,民無生氣。加以士庶疲於轉輸,文武困於造築,父 子乖離,室家分散,豈唯《大東》有杼軸之悲,《摽梅》有傾筐之怨而已哉!仰觀 天文,俯察人事,此而能久,孰有可亡!凡在有心,誰不扼腕。諱等所以叩心泣血, 不遑啟處者也。是故夕寐宵興,援獎忠烈,潛構崎嶇,險過履虎。輔國將軍劉毅、 廣武將軍何無忌、鎮北主簿孟昶、兗州主簿魏詠之、寧遠將軍劉道規、龍驤將軍劉 籓、振威將軍檀憑之等,忠烈斷金,精貫白日,荷戈奮袂,志在畢命。益州刺史毛 璩,萬里齊契,掃定荊楚。江州刺史郭昶之,奉迎主上,宮於尋陽。鎮北參軍王元 德等,並率部曲,保據石頭。揚武將軍諸葛長民,收集義士,已據歷陽。征虜參軍 庾賾之等,潛相連結,以為內應。同力協規,所在蜂起,即日斬偽徐州刺史安城王 修、青州刺史弘首。義眾既集,文武爭先,咸謂不有一統,則事無以輯。諱辭不獲 已,遂總軍要。庶上憑祖宗之靈,下罄義夫之力,翦馘逋逆,盪清京輦。公侯諸君, 或世樹忠貞,或身荷爵寵,而並俯眉猾豎,自效莫由,顧瞻周道,寧不吊乎!今日 之舉,良其會也。諱以虛薄,才非古人,接勢於已替之機,受任於既頹之運。丹誠 未宣,感慨憤躍,望霄漢以永懷,眄山川以增厲。授檄之日,神馳賊廷。
yǐ mèng chǎng wèi zhǎng shǐ, zǒng shè hòu shì tán píng zhī wèi sī mǎ. bǎi xìng yuàn cóng zhě qiān yú rén. sān yuè wù wǔ shuò, yù wú fǔ zhī yú jiāng chéng. fǔ zhī, xuán xiāo jiāng yě, qí bīng shén ruì. gāo zǔ gōng zhí zhǎng dāo, dà hū yǐ chōng zhī, zhòng jiē pī mǐ, jí zhǎn fǔ zhī. jìn zhì luó luò qiáo, huáng fǔ fū lǜ shù qiān rén nì zhàn. níng yuǎn jiāng jūn tán píng zhī yǔ gāo zǔ gè yù yī duì, píng zhī zhàn bài jiàn shā, qí zhòng tuì sàn. gāo zǔ jìn zhàn mí lì, qián hòu fèn jī, yīng shí cuī pò, jí zhǎn fū shǒu. chū, gāo zǔ yǔ hé wú jì děng gòng jiàn dà móu, yǒu shàn xiāng zhě xiāng gāo zǔ jí wú jì děng bìng dāng dà guì, qí yīng shén jìn, wéi yún píng zhī wú xiāng. gāo zǔ yǔ wú jì mì xiāng wèi yuē: wú děng jì wèi tóng zhōu, lǐ wú piān yì. wú tú xián jiē fù guì, zé tán bù yīng dú shū. shēn bù jiě xiāng zhě zhī yán. zhì shì ér píng zhī zhàn sǐ, gāo zǔ zhī qí shì bì jié.
以孟昶為長史,總攝後事;檀憑之為司馬。百姓願從者千餘人。三月戊午朔, 遇吳甫之於江乘。甫之,玄驍將也,其兵甚銳。高祖躬執長刀,大呼以沖之,眾皆 披靡,即斬甫之。進至羅落橋,皇甫敷率數千人逆戰。寧遠將軍檀憑之與高祖各御 一隊,憑之戰敗見殺,其眾退散。高祖進戰彌厲,前後奮擊,應時摧破,即斬敷首。 初,高祖與何無忌等共建大謀,有善相者相高祖及無忌等並當大貴,其應甚近,惟 雲憑之無相。高祖與無忌密相謂曰:「吾等既為同舟,理無偏異。吾徒咸皆富貴, 則檀不應獨殊。」深不解相者之言。至是而憑之戰死,高祖知其事必捷。
xuán wén fū děng bìng méi, yù jù, shǐ huán qiān tún dōng líng kǒu, biàn fàn zhī tún fù zhōu shān xī, zhòng hé èr wàn. jǐ wèi dàn, yì jūn shí bì, qì qí yú liáng, jìn zhì fù zhōu shān dōng, shǐ gài shì zhāng qí zhì yú shān shàng, yǐ wèi yí bīng xuán yòu qiǎn wǔ qí jiāng jūn yǔ yī zhī, pèi yǐ jīng zú lì qì, zhù qiān děng. gāo zǔ gōng xiān shì zú yǐ bēn zhī, jiāng shì jiē shū sǐ zhàn, wú bù yī dāng bǎi, hū shēng dòng tiān dì. shí dōng běi fēng jí, yīn mìng zòng huǒ, yān yàn zhāng tiān, gǔ zào zhī yīn zhèn jīng yì. qiān děng zhū jūn, yī shí tǔ bēng. xuán shǐ suī qiǎn jūn zhì zhèn, ér zǒu yì yǐ jué, bié shǐ lǐng jūn jiāng jūn yīn zhòng wén jù zhōu yú shí tóu, réng jiāng zǐ zhí fú jiāng nán zǒu. gēng shēn, gāo zǔ zhèn shí tóu chéng, lì liú tái, zǒng bǎi guān, fén huán wēn shén zhǔ yú xuān yáng mén wài, zào jìn xīn zhǔ, lì yú tài miào. qiǎn zhū jiāng shuài zhuī xuán, shàng shū wáng gǔ lǜ bǎi guān fèng yíng chéng yú. sī tú wáng mì yǔ zhòng yì tuī gāo zǔ lǐng yáng zhōu, gù cí. nǎi yǐ mì wèi lù shàng shū shì, lǐng yáng zhōu cì shǐ. yú shì tuī gāo zǔ wèi shǐ chí jié dū du yáng xú yǎn yù qīng jì yōu bìng bā zhōu zhū jūn shì lǐng jūn jiāng jūn xú zhōu cì shǐ.
玄聞敷等並沒,愈懼,使桓謙屯東陵口,卞范之屯覆舟山西,眾合二萬。己未 旦,義軍食畢,棄其餘糧,進至覆舟山東,使丐士張旗幟於山上,以為疑兵;玄又 遣武騎將軍庾禕之,配以精卒利器,助謙等。高祖躬先士卒以奔之,將士皆殊死戰, 無不一當百,呼聲動天地。時東北風急,因命縱火,煙焰張天,鼓譟之音震京邑。 謙等諸軍,一時土崩。玄始雖遣軍置陣,而走意已決,別使領軍將軍殷仲文具舟於 石頭,仍將子侄浮江南走。庚申,高祖鎮石頭城,立留台,總百官,焚桓溫神主於 宣陽門外,造晉新主,立於太廟。遣諸將帥追玄,尚書王嘏率百官奉迎乘輿。司徒 王謐與眾議推高祖領揚州,固辭。乃以謐為錄尚書事,領揚州刺史。於是推高祖為 使持節、都督揚徐兗豫青冀幽并八州諸軍事、領軍將軍、徐州刺史。
xiān shì, cháo tíng chéng jìn shì luàn zhèng, bǎi sī zòng chí, huán xuán suī yù lí zhěng, ér zhòng mò cóng zhī. gāo zǔ yǐ shēn fàn wù, xiān yǐ wēi jìn nèi wài, bǎi guān jiē sù rán fèng zhí. èr sān rì jiān, fēng sú dùn gǎi. qiě huán xuán suī yǐ xióng háo jiàn tuī, ér yī zhāo biàn yǒu jí wèi, jìn shì sì fāng mù shǒu jí zài cháo dà chén, jǐn xīn fú shì, chén zhǔ zhī fēn dìng yǐ. gāo zǔ wèi wēi yú cháo, zhòng wú yī lǚ, fèn bì cǎo lái zhī zhōng, chàng dà yì yǐ fù huáng zuò. yóu shì wáng mì děng zhū rén shí zhòng mín wàng, mò bù kuì ér dàn yān.
先是,朝廷承晉氏亂政,百司縱弛,桓玄雖欲釐整,而眾莫從之。高祖以身范 物,先以威禁內外,百官皆肅然奉職。二三日間,風俗頓改。且桓玄雖以雄豪見推, 而一朝便有極位,晉氏四方牧守及在朝大臣,盡心伏事,臣主之分定矣。高祖位微 於朝,眾無一旅,奮臂草萊之中,倡大義以復皇祚。由是王謐等諸人時眾民望,莫 不愧而憚焉。
zhū gé zhǎng mín shī qī bù dé fā, diāo kuí zhí sòng zhī, wèi zhì ér xuán bài. xuán jīng xún yáng, jiāng zhōu cì shǐ guō chǎng zhī bèi chéng yú fǎ wù zī zhī. xuán shōu lüè dé èr qiān yú rén, xié tiān zǐ zǒu jiāng líng. guān jūn jiāng jūn liú yì fǔ guó jiāng jūn hé wú jì zhèn wǔ jiāng jūn liú dào guī lǜ zhū jūn zhuī tǎo. shàng shū zuǒ pú shè wáng yú yú zi jīng zhōu cì shǐ suī děng, jiāng zuǒ guān zú. suī shǎo yǒu zhòng míng, yǐ gāo zǔ qǐ zì bù yī, shén xiāng líng hū. suī, huán shì shēng, yì yǒu zì yí zhī zhì. gāo zǔ xī zhū zhī. sì yuè, fèng wǔ líng wáng zūn wèi dà jiāng jūn, chéng zhì, dà shè tiān xià, wéi huán xuán yī zǔ hòu bù zài shè lì.
諸葛長民失期不得發,刁逵執送之,未至而玄敗。玄經尋陽,江州刺史郭昶之 備乘輿法物資之。玄收略得二千餘人,挾天子走江陵。冠軍將軍劉毅、輔國將軍何 無忌、振武將軍劉道規率諸軍追討。尚書左僕射王愉、愉子荊州刺史綏等,江左冠 族。綏少有重名,以高祖起自布衣,甚相凌忽。綏,桓氏甥,亦有自疑之志。高祖 悉誅之。四月,奉武陵王遵為大將軍,承制,大赦天下,唯桓玄一祖後不在赦例。
chū, gāo zǔ jiā pín, cháng fù diāo kuí shè qián sān wàn, jīng shí wú yǐ hái. kuí zhí lù shén yán, wáng mì zào kuí jiàn zhī, mì yǐ qián dài hái, yóu shì de shì. gāo zǔ míng wēi wèi báo, shèng liú jiē bù yǔ xiāng zhī, wéi mì jiāo yān. huán xuán jiāng cuàn, mì shǒu jiě ān dì xǐ fú, wèi xuán zuǒ mìng gōng chén. jí yì qí jiàn, zhòng bìng wèi mì yí zhū, wéi gāo zǔ bǎo chí zhī. liú yì cháng yīn cháo huì, wèn mì xǐ fú suǒ zài, mì yì jù. jí wáng yú fù zǐ zhū, mì cóng dì chén wèi mì yuē: wáng jū wú zuì, ér yì qí zhū zhī, cǐ shì jiǎn chú shèng jǐ, yǐ jué mín wàng. xiōng jì huán shì dǎng fù, míng wèi rú cǐ, yù qiú miǎn de hū? jū, yú xiǎo zì yě. mì jù, bēn yú qū ā. gāo zǔ jiān bái dà jiāng jūn, shēn xiāng bǎo mì, yíng hái fù wèi. guāng lù xūn dīng chéng zhī zuǒ wèi jiāng jūn chǔ càn yóu jī jiāng jūn sī mǎ xiù yì shǐ guān rén, wèi yù shǐ zhōng chéng wáng zhēn zhī suǒ jiū chá, xiè jiān yán cí yuàn fèn. chéng zhī zào sī yí cáng. gāo zǔ yǔ dà jiāng jūn jiān, bái càn děng bèi wèi dà chén, suǒ huái bì jǐn, zhí xiàn bù yǔn, zì yīng jù lǐ chén sù, ér héng xìng yuàn fèn, guī jiù yǒu sī, yí jiā cái dāng, yǐ qīng fēng guǐ. bìng miǎn guān.
初,高祖家貧,嘗負刁逵社錢三萬,經時無以還。逵執錄甚嚴,王謐造逵見之, 密以錢代還,由是得釋。高祖名微位薄,盛流皆不與相知,唯謐交焉。桓玄將篡, 謐手解安帝璽紱,為玄佐命功臣。及義旗建,眾並謂謐宜誅,唯高祖保持之。劉毅 嘗因朝會,問謐璽紱所在,謐益懼。及王愉父子誅,謐從弟諶謂謐曰:「王駒無罪, 而義旗誅之,此是剪除勝己,以絕民望。兄既桓氏黨附,名位如此,欲求免得乎?」 駒,愉小字也。謐懼,奔於曲阿。高祖箋白大將軍,深相保謐,迎還復位。光祿勛 丁承之、左衛將軍褚粲、游擊將軍司馬秀役使官人,為御史中丞王禎之所糾察,謝 箋言辭怨忿。承之造司宜藏。高祖與大將軍箋,白「粲等備位大臣,所懷必盡,執 憲不允,自應據理陳訴,而橫興怨忿,歸咎有司,宜加裁當,以清風軌」。並免官。
huán xuán ér zi sháo, jù zhòng xiàng lì yáng, gāo zǔ mìng fǔ guó jiāng jūn zhū gé zhǎng mín jī zǒu zhī. wú jì dào guī pò xuán dà jiāng guō qián děng yú sāng luò zhōu, zhòng jūn jìn jù xún yáng. jiā gāo zǔ dū jiāng zhōu zhū jūn shì. xuán jì hái jīng yǐng, dà jù bīng zhòng, zhào shuǐ jūn zào lóu chuán qì xiè, lǜ zhòng èr wàn, xié tiān zǐ fā jiāng líng, fú jiāng dōng xià, yǔ guān jūn jiāng jūn liú yīn děng xiāng yù yú zhēng róng zhōu, zhòng jūn xià jī, dà pò zhī. xuán qì zhòng, fù xié tiān zǐ hái fù jiāng líng. xuán dǎng yīn zhòng wén fèng jìn èr huáng hòu hái jīng shī. xuán zhì jiāng líng, yīn xī zǒu. nán jùn tài shǒu wáng téng zhī jīng zhōu bié jià wáng kāng chǎn fèng tiān zǐ rù nán jùn fǔ. chū, zhēng lǔ jiāng jūn yì zhōu cì shǐ máo qú, qiǎn cóng sūn yòu zhī yǔ cān jūn fèi tián sòng dì sàng xià, yǒu zhòng èr bǎi. qú dì zǐ xiū zhī shí wèi xuán tún qí xiào wèi, yòu xuán yǐ rù shǔ. zhì méi huí zhōu, tián yǔ yòu zhī yíng shè zhī. yì zhōu dū hù féng qiān zhǎn xuán shǒu, chuán jīng shī, yòu zhǎn xuán zǐ shēng yú jiāng líng shì.
桓玄兒子韶,聚眾向歷陽,高祖命輔國將軍諸葛長民擊走之。無忌、道規破玄 大將郭鈐等於桑落洲,眾軍進據尋陽。加高祖督江州諸軍事。玄既還荊郢,大聚兵 眾,召水軍造樓船、器械,率眾二萬,挾天子發江陵,浮江東下,與冠軍將軍劉殷 等相遇於崢嶸洲,眾軍下擊,大破之。玄棄眾,復挾天子還復江陵。玄黨殷仲文奉 晉二皇后還京師。玄至江陵,因西走。南郡太守王騰之、荊州別駕王康產奉天子入 南郡府。初,征虜將軍、益州刺史毛璩,遣從孫祐之與參軍費恬送弟喪下,有眾二 百。璩弟子修之時為玄屯騎校尉,誘玄以入蜀。至枚回洲,恬與祐之迎射之。益州 督護馮遷斬玄首,傳京師,又斬玄子升於江陵市。
chū, xuán bài yú zhēng róng zhōu, yì jūn yǐ wèi dà shì yǐ dìng, zhuī niè bù sù. xuán sǐ jǐ yī xún, zhòng jūn yóu bù zhì. xuán cóng zi zhèn táo yú huá róng zhī yǒng zhōng, zhāo jù nì dǎng shù qiān rén, chén xí jiāng líng chéng, jū mín jìng chū fù zhī. téng zhī kāng chǎn jiē bèi shā. huán qiān xiān nì yú jǔ chuān, yì jù zhòng yǐ yīng. zhèn wèi xuán jǔ āi, lì sàng tíng. qiān lǜ zhòng guān fèng xǐ shòu yú ān dì. wú jì dào guī jì zhì jiāng líng, yǔ huán zhèn zhàn yú líng xī. xuán dǎng féng gāi yòu shè fú yú yáng lín, yì jūn bēn bài, tuì hái xún yáng. yǎn zhōu cì shǐ xīn yú huái èr. huì běi qīng zhōu cì shǐ liú gāi fǎn, yú qiú zhēng gāi, cì huái yīn, yòu fǎn. yú zhǎng shǐ yáng mù zhī zhǎn yú, chuán shǒu jīng shī. shí yuè, gāo zǔ lǐng qīng zhōu cì shǐ. jiǎ zhàng bǎi rén rù diàn.
初,玄敗於崢嶸洲,義軍以為大事已定,追躡不速。玄死幾一旬,眾軍猶不至。 玄從子振逃於華容之涌中,招聚逆黨數千人,晨襲江陵城,居民競出赴之。騰之、 康產皆被殺。桓謙先匿於沮川,亦聚眾以應。振為玄舉哀,立喪廷。謙率眾官奉璽 綬於安帝。無忌、道規既至江陵,與桓振戰於靈溪。玄黨馮該又設伏於楊林,義軍 奔敗,退還尋陽。兗州刺史辛禺懷貳。會北青州刺史劉該反,禺求征該,次淮陰, 又反。禺長史羊穆之斬禺,傳首京師。十月,高祖領青州刺史。甲仗百人入殿。
liú yì zhū jūn fù jìn zhì xià kǒu. yì gōng lǔ chéng, dào guī gōng yǎn yuè lěi, jiē bá zhī. shí èr yuè, zhū jūn jìn píng bā líng. yì xī yuán nián zhēng yuè, yì děng zhì jiāng jīn, pò huán qiān huán zhèn, jiāng líng píng. tiān zǐ fǎn zhèng. sān yuè, tiān zi zhì zì jiāng líng. zhào yuē:
劉毅諸軍復進至夏口。毅攻魯城,道規攻偃月壘,皆拔之。十二月,諸軍進平 巴陵。義熙元年正月,毅等至江津,破桓謙、桓振,江陵平。天子反正。三月,天 子至自江陵。詔曰:
gǔ chēng dà zhě tiān dì, qí cì jūn chén, suǒ yǐ liè guàn sān chén, shén rén dài xù, liàng lǐ běn yú zào mèi, ér yùn zhōu yú wàn yè. gù yíng fǒu shí xí, sì líng tōng qí biàn wáng dào huò mèi, zhēn xián zhěng qí wēi. tiān mìng suǒ yǐ yǒng gù, rén xīn suǒ yǐ yōu mù. suī xià zhōu zhōng qīng, lài mí shēn zhī jī, mǎng lún zài qiè, shí èr dài shì wéi, huò chéng zī jí hào, huò yè lóng yì shì, yóu shī shū yǐ zhī xiū yǒng, jì cè yòng wèi měi tán. wèi yǒu yīn xīn fǔ mín, ér chéng fā lǐ yīng, yuán shén qì yú yǐ lún, ruò zài jīn zhī shèng zhě yě. zhèn yǐ guǎ mèi, zāo jiā bù zào, yuè zì gòu mǐn, shǔ dāng tún jí. nì chén huán xuán, chéng xìn zòng tè, qióng xiōng zì nüè, tāo tiān huá xià. suì wū wǎng rén shén, sì qí cuàn luàn. zǔ zōng zhī jī jì yān, qī miào zhī xiǎng xū tiǎn, ruò zhuì yuān gǔ, wèi zú sī pì.
古稱大者天地,其次君臣,所以列貫三辰,神人代序,諒理本於造昧,而運周 於萬葉。故盈否時襲,四靈通其變;王道或昧,貞賢拯其危。天命所以永固,人心 所以攸穆。雖夏、周中傾,賴靡、申之績,莽、倫載竊,實二代是維,或乘資藉號, 或業隆異世,猶詩書以之休詠,記策用為美談。未有因心撫民,而誠發理應,援神 器於已淪,若在今之盛者也。朕以寡昧,遭家不造,越自遘閔,屬當屯極。逆臣桓 玄,乘釁縱慝,窮凶恣虐,滔天猾夏。遂誣罔人神,肆其篡亂。祖宗之基既湮,七 廟之饗胥殄,若墜淵谷,未足斯譬。
huáng dù yǒu jìn, tiān zòng yīng zhé, shǐ chí jié dū du yáng xú yǎn yù qīng jì yōu bìng jiāng jiǔ zhōu zhū jūn shì zhèn jūn jiāng jūn xú qīng èr zhōu cì shǐ, zhōng chéng tiān liàng, shén wǔ mìng shì, yòng néng zhēn míng xié qì, yì fū xiǎng zhēn. gù shùn shēng yí chàng, èr míng juǎn bō yīng fēng zhèn lù, chén jū qīng yì. jì guān jūn jiāng jūn yì fǔ guó jiāng jūn wú jì zhèn wǔ jiāng jūn dào guī, zhōu qí chuán mài, ér yuán xiōng chuán shǒu huí gē dié huī, zé jīng hàn wù kuò. bǐ xuān yuán zhī zuò, yǒng gù yú sōng dài qīng jī chóng zào, zài jí yú zhèn gōng. zōng miào xīn qī bǎi zhī hù, huáng jī róng zài xīn zhī mìng. niàn gōng wéi dé, yǒng yán míng huái. gù yǐ dào guān kāi pì, dú jué zhōng gǔ, shū qì yǐ lái, wèi zhī qián wén yǐ. suī zé gōng gāo mí shàng, lǐ zhì nán wén, ér chóng yōng mìng dé, zhé wáng yōu xiān zhě, jiāng yǐ hóng dào zhì zhì, shēn guān shèng shuāi. gù yī wàng yīng shū mìng zhī xī, huán wén xiǎng bèi wù zhī lǐ, kuàng hóng zhēng bù shì, gù miǎo bǎi dài zhě, yí jí míng qì zhī lóng, yǐ guāng dà guó zhī shèng. ér zhèn jūn qiān xū zì zhōng, chéng zhǐ lǚ xiǎn. zhèn zhòng nì zhòng fù, nǎi suǒ yǐ yù zhāng dé měi yě. zhèn jūn kě jìn wèi shì zhōng chē qí jiāng jūn dū du zhōng wài zhū jūn shì, shǐ chí jié xú qīng èr zhōu cì shǐ rú gù. xiǎn zuò dà bāng, qǐ zī jiāng yǔ.
皇度有晉,天縱英哲,使持節、都督揚徐兗豫青冀幽并江九州諸軍事、鎮軍將 軍、徐青二州刺史,忠誠天亮,神武命世,用能貞明協契,義夫響臻。故順聲一唱, 二溟卷波;英風振路,宸居清翳。暨冠軍將軍毅、輔國將軍無忌、振武將軍道規, 舟旗遄邁,而元兇傳首;回戈疊揮,則荊、漢霧廓。俾宣、元之祚,永固於嵩、岱; 傾基重造,再集於朕躬。宗廟歆七百之祜,皇基融載新之命。念功惟德,永言銘懷。 固已道冠開闢,獨絕終古,書契以來,未之前聞矣。雖則功高靡尚,理至難文,而 崇庸命德,哲王攸先者,將以弘道制治,深關盛衰。故伊、望膺殊命之錫,桓、文 饗備物之禮,況宏征不世,顧邈百代者,宜極名器之隆,以光大國之盛。而鎮軍謙 虛自衷,誠旨屢顯。朕重逆仲父,乃所以愈彰德美也。鎮軍可進位侍中、車騎將軍、 都督中外諸軍事,使持節、徐青二州刺史如故。顯祚大邦,啟茲疆宇。
gāo zǔ gù ràng jiā lù shàng shū shì, yòu bù shòu, lǚ qǐng guī fān. tiān zǐ bù xǔ, qiǎn bǎi liáo dūn quàn, yòu qīn xìng gōng dì. gāo zǔ huáng jù, yì què chén qǐng, tiān zǐ bù néng duó. shì yuè, xuán zhèn dān tú. tiān zǐ zhòng qiǎn dà shǐ dūn quàn, yòu bù shòu. nǎi gǎi shòu dū du jīng sī liáng yì níng yōng liáng qī zhōu, bìng qián shí liù zhōu zhū jūn shì, běn guān rú gù. yú shì shòu mìng jiě qīng zhōu, jiā lǐng yǎn zhōu cì shǐ.
高祖固讓;加錄尚書事,又不受,屢請歸籓。天子不許,遣百僚敦勸,又親幸 公第。高祖惶懼,詣闕陳請,天子不能奪。是月,旋鎮丹徒。天子重遣大使敦勸, 又不受。乃改授都督荊、司、梁、益、寧、雍、涼七州,並前十六州諸軍事,本官 如故。於是受命解青州,加領兗州刺史。
lú xún fú hǎi pò guǎng zhōu, huò cì shǐ wú yǐn zhī. jí yǐ xún wèi guǎng zhōu cì shǐ, yǐ qí tóng dǎng xú dào fù wèi shǐ xìng xiāng. èr nián sān yuè, dū jiāo guǎng èr zhōu. shí yuè, gāo zǔ shàng yán yuē: xī tiān huò huáng shì, jù jiǎo zòng cuàn, chén děng yì wéi jiù lì, yù méng guó ēn, yǎng qì xìn shùn zhī fú, fǔ lì rén chén zhī fèn, suī shè jì zhī líng, yì yì shì yóu zhòng jì. qí yì jiǎng zhōng qín zhī zuǒ, wén wǔ bì lì zhī shì, fū zhí zài jǐ zhī qiān, yòng kuī guó tǐ zhī dà, zhé shēn shè zhòng jūn xiān shàng, tóng móu qǐ yì, shǐ píng jīng kǒu guǎng líng èr chéng. chén jí fǔ jūn jiāng jūn yì děng èr bǎi qī shí èr rén, bìng hòu fù yì chū dōu, yuán dào dà zhàn, suǒ yú yī qiān wǔ bǎi liù shí liù rén. yòu fǔ guó jiāng jūn zhǎng mín gù gěi shì zhōng wáng yuán dé děng shí rén, gè yī qiān bā bǎi sì shí bā rén, qǐ zhèng fēng shǎng. qí xī zhēng zhòng jūn, xū lùn jí xù shàng. yú shì shàng shū zòu fēng chàng yì móu zhǔ zhèn jūn jiāng jūn huì yù zhāng jùn gōng, shí yì wàn hù, cì juàn sān wàn pǐ. qí yú fēng shǎng gè yǒu chà. zhèn jūn fǔ zuǒ lì, jiàng gù tài fù xiè ān fǔ yī děng. shí yī yuè, tiān zǐ chóng shēn qián lìng, jiā gāo zǔ shì zhōng, jìn hào chē qí jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. gù ràng. zhào qiǎn bǎi liáo dūn quàn. sān nián èr yuè, gāo zǔ hái jīng shī, jiāng yì tíng wèi tiān zi xiān zhào yù guān bù dé shòu, yì què chén ràng, nǎi jiàn tīng. xuán yú dān tú.
盧循浮海破廣州,獲刺史吳隱之。即以循為廣州刺史,以其同黨徐道覆為始興 相。二年三月,督交、廣二州。十月,高祖上言曰:「昔天禍皇室,巨狡縱篡,臣 等義惟舊隸,豫蒙國恩,仰契信順之符,俯厲人臣之憤,雖社稷之靈,抑亦事由眾 濟。其翼獎忠勤之佐,文武畢力之士,敷執在己之謙,用虧國體之大,輒申攝眾軍 先上,同謀起義,始平京口、廣陵二城。臣及撫軍將軍毅等二百七十二人,並後赴 義出都,緣道大戰,所餘一千五百六十六人。又輔國將軍長民、故給事中王元德等 十人,各一千八百四十八人,乞正封賞。其西征眾軍,須論集續上。」於是尚書奏 封唱義謀主鎮軍將軍諱豫章郡公,食邑萬戶,賜絹三萬匹。其餘封賞各有差。鎮軍 府佐吏,降故太傅謝安府一等。十一月,天子重申前令,加高祖侍中,進號車騎將 軍、開府儀同三司。固讓。詔遣百僚敦勸。三年二月,高祖還京師,將詣廷尉;天 子先詔獄官不得受,詣闕陳讓,乃見聽。旋于丹徒。
rùn yuè, fǔ jiāng luò bīng móu zuò luàn, jiāng bèi zhí, dān qí zǒu, zhuī zhǎn zhī. zhū bīng fù yǒng jiā tài shǒu qiú. qiú běn dōng yáng jùn shǐ, sūn ēn zhī luàn, qǐ yì yú zhǎng shān, gù jiàn zhuó yòng. chū, huán xuán zhī bài, yǐ huán chōng zhōng zhēn, shǔ qí sūn yìn. zhì shì bīng móu yǐ yìn wèi zhǔ, yǔ dōng yáng tài shǒu yīn zhòng wén qián xiāng lián jié. nǎi zhū zhòng wén jí zhòng wén èr dì. fán huán xuán yú dǎng, zhì shì jiē zhū yí.
閏月,府將駱冰謀作亂,將被執,單騎走,追斬之。誅冰父永嘉太守球。球本 東陽郡史,孫恩之亂,起義於長山,故見擢用。初,桓玄之敗,以桓沖忠貞,署其 孫胤。至是冰謀以胤為主,與東陽太守殷仲文潛相連結。乃誅仲文及仲文二弟。凡 桓玄餘黨,至是皆誅夷。
tiān zǐ qiǎn jiān tài cháng gé jí shòu gōng cè yuē: yǒu hù tāo tiān, yí yì chéng xìn, luàn jié gàn jì, shí náo huáng jí. zéi chén huán xuán, hù chǒng sì nì, nǎi cuī qīng huá huò, dào bá sōng dài, wǔ yuè jì yí, liù dì yì suǒ. gōng mìng shì yīng zòng, cáng qì dài shí, yīn xīn zī jìng, shì xuě guó chǐ. kǎi fèn líng yí, chéng fā xiāo mèi. jì ér suì yuè lǚ qiān, shén qì yǐ yuǎn, zhōng xiào yōu jì, shí guàn sān líng. ěr nǎi jiè shí shèng jī, xuān qì bì jǔ, sù cāng tiān yǐ wèi zhèng, huī yì lǚ ér yī qū bēn fēng shù bǎi, shì liè jī diàn, bǎi wàn bù néng kàng xiàn, zhì lù rì zhí zhí chéng. suì shǐ chōng jīng kuì liú, bào lín bēn hàn, miào shèng yuǎn jiā, zhòng fēn zài dí, èr yí kuò qīng, sān guāng fǎn zhào, shì suì yǒng dài, gōng gāo kāi pì, lǐ wēi chēng wèi, yì gǎn zhèn xīn. ruò fú dào wèi shēn jì, yóu mí jué jué, kuàng nǎi chéng dé jù shēn, xūn guān tiān rén zhě hū! shì yòng jiàn zī bāng guó, yǒng zuò shān hé, yán niàn zài huái, fěi yún zú bào. wǎng qīn zāi! bǐ píng yú yī rén, zhǎng bì huáng jìn, liú fēng chuí zuò, huī liè wú qióng. qí jiàng chéng jiā cè, duì yáng zhèn mìng. shí èr yuè, sī tú lù shàng shū yáng zhōu cì shǐ wáng mì hōng.
天子遣兼太常葛籍授公策曰:「有扈滔天,夷羿乘釁,亂節干紀,實撓皇極。 賊臣桓玄,怙寵肆逆,乃摧傾華、霍,倒拔嵩、岱,五嶽既夷,六地易所。公命世 英縱,藏器待時,因心資敬,誓雪國恥。慨憤陵夷,誠發宵寐。既而歲月屢遷,神 器已遠,忠孝幽寄,實貫三靈。爾乃介石勝機,宣契畢舉,訴蒼天以為正,揮義旅 而一驅;奔鋒數百,勢烈激電,百萬不能抗限,制路日直植城。遂使沖鯨潰流,暴 鱗奔漢,廟勝遠加,重氛載滌,二儀廓清,三光反照,事遂永代,功高開闢,理微 稱謂,義感朕心。若夫道為身濟,猶縻厥爵,況乃誠德俱深,勛冠天人者乎!是用 建茲邦國,永祚山河,言念載懷,匪雲足報。往欽哉!俾屏餘一人,長弼皇晉,流 風垂祚,暉烈無窮。其降承嘉策,對揚朕命。」十二月,司徒、錄尚書、揚州刺史 王謐薨。
sì nián zhēng yuè, zhēng gōng rù fǔ, shòu shì zhōng chē qí jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī yáng zhōu cì shǐ lù shàng shū xú yǎn èr zhōu cì shǐ rú gù. biǎo jiě yǎn zhōu. xiān shì, qiǎn guān jūn liú jìng xuān fá shǔ zéi qiào zòng, wú gōng ér fǎn. jiǔ yuè, yǐ jìng xuān cuò tuì, xùn wèi, bù xǔ. nǎi jiàng wèi zhōng jūn jiāng jūn, kāi fǔ rú gù.
四年正月,征公入輔,授侍中、車騎將軍、開府儀同三司、揚州刺史、錄尚書、 徐兗二州刺史如故。表解兗州。先是,遣冠軍劉敬宣伐蜀賊譙縱,無功而返。九月, 以敬宣挫退,遜位,不許。乃降為中軍將軍,開府如故。
chū, wěi yàn wáng xiān bēi mù róng dé jiàn hào yú qīng zhōu, dé sǐ, xiōng zi chāo xí wèi, qián hòu shù wèi biān huàn. wǔ nián èr yuè, dà lüè huái běi, zhí yáng píng tài shǒu liú qiān zài jì nán tài shǒu zhào yuán, qū lüè qiān yú jiā. sān yuè, gōng kàng biǎo běi tǎo, yǐ dān yáng yǐn mèng chǎng jiān zhōng jūn liú fǔ shì. sì yuè, zhōu shī fā jīng dū, sù huái rù sì. wǔ yuè, zhì xià pī, liú chuán jiàn zī zhòng, bù jūn jìn láng yá suǒ guò jiē zhú chéng liú shǒu. xiān bēi liáng fù jǔ chéng èr shù bìng bēn zǒu. mù róng chāo wén wáng shī jiāng zhì, qí dà jiāng gōng sūn wǔ lóu shuō chāo: yí duàn jù dà xiàn, yì chú sù miáo, jiān bì qīng yě yǐ dài zhī. bǐ qiáo jūn wú zī, qiú zhàn bù dé, xún yuè zhī jiān, zhé chuí yǐ chī zhī ěr. chāo bù cóng, yuē: bǐ yuǎn lái pí láo, shì bù néng jiǔ dàn dāng yǐn lìng guò xiàn, wǒ yǐ tiě qí jiàn zhī, bù yōu bù pò yě. qǐ yǒu yù shān miáo jià, xiān zì cù ruò xié! chū, gōng jiāng xíng, yì zhě yǐ wèi zéi wén dà jūn yuǎn chū, bì bù gǎn zhàn. ruò bù duàn dà xiàn, dāng jiān shǒu guǎng gù, yì sù qīng yě, yǐ jué sān jūn zhī zī, fēi wéi nán yǐ yǒu gōng, jiāng bù néng zì fǎn. gōng yuē: wǒ chuāi zhī shú yǐ. xiān bēi tān, bù jí yuǎn jì, jìn lì kè huò, tuì xī sù miáo. wèi wǒ gū jūn yuǎn rù, bù néng chí jiǔ, bù guò jìn jù lín qú, tuì shǒu guǎng gù. wǒ yī de rù xiàn, zé rén wú tuì xīn, qū bì sǐ zhī zhòng, xiàng huái èr zhī lǔ, hé yōu bù kè! bǐ bù néng qīng yě gù shǒu, wèi zhū jūn bǎo zhī. gōng jì rù xiàn, jǔ shǒu zhǐ tiān yuē: wú shì jì yǐ!
初,偽燕王鮮卑慕容德僭號於青州,德死,兄子超襲位,前後數為邊患。五年 二月,大掠淮北,執陽平太守劉千載、濟南太守趙元,驅略千餘家。三月,公抗表 北討,以丹陽尹孟昶監中軍留府事。四月,舟師發京都,溯淮入泗。五月,至下邳, 留船艦輜重,步軍進琅邪;所過皆築城留守。鮮卑梁父、莒城二戍並奔走。慕容超 聞王師將至,其大將公孫五樓說超:「宜斷據大峴,刈除粟苗,堅壁清野以待之。 彼僑軍無資,求戰不得,旬月之間,折棰以笞之耳。」超不從,曰:「彼遠來疲勞, 勢不能久;但當引令過峴,我以鐵騎踐之,不憂不破也。豈有預芟苗稼,先自蹙弱 邪!」初,公將行,議者以為賊聞大軍遠出,必不敢戰。若不斷大峴,當堅守廣固, 刈粟清野,以絕三軍之資,非唯難以有功,將不能自反。公曰:「我揣之熟矣。鮮 卑貪,不及遠計,進利克獲,退惜粟苗。謂我孤軍遠入,不能持久,不過進據臨朐, 退守廣固。我一得入峴,則人無退心,驅必死之眾,向懷貳之虜,何憂不克!彼不 能清野固守,為諸君保之。」公既入峴,舉手指天曰:「吾事濟矣!」
liù yuè, mù róng chāo qiǎn wǔ lóu jí guǎng níng wáng hè lài lú xiān jù lín qú chéng. jì wén dà jūn zhì, liú léi lǎo shǒu guǎng gù, nǎi xī chū. lín qú yǒu jù miè shuǐ, qù chéng sì shí lǐ, chāo gào wǔ lóu yuē: jí wǎng jù zhī, jìn jūn dé shuǐ, zé nán jī yě. wǔ lóu chí jìn. lóng xiāng jiāng jūn mèng lóng fú lǐng qí jū qián, bēn wǎng zhēng zhī, wǔ lóu nǎi tuì. zhòng jūn bù jìn, yǒu chē sì qiān liǎng, fēn chē wèi liǎng yì, fāng guǐ xú xíng, chē xī zhāng màn, yù zhě zhí shuò, yòu yǐ qīng qí wèi yóu jūn. jūn lìng yán sù, háng wǔ qí zhěng. wèi jí lín qú shù lǐ, zéi tiě qí wàn yú, qián hòu jiāo zhì. gōng mìng yǎn zhōu cì shǐ liú fān dì bīng zhōu cì shǐ dào lián zī yì cān jūn liú jìng xuān táo yán shòu cān jūn liú huái yù shèn zhòng dào suǒ miǎo děng, qí lì jī zhī. rì xiàng zè, gōng qiǎn zī yì cān jūn tán sháo zhí qū lín qú. sháo lǜ jiàn wēi jiāng jūn xiàng mí cān jūn hú fān chí wǎng, jì rì xiàn chéng, zhǎn qí yá qí, xī lǔ chāo zī zhòng. chāo wén lín qú yǐ bá, yǐn zhòng zǒu. gōng qīn gǔ zhī, zéi nǎi dà pò. chāo dùn hái guǎng gù. huò chāo mǎ wěi niǎn yù xǐ bào wěi děng, sòng yú jīng shī zhǎn qí dà jiāng duàn huī děng shí yú rén, qí yú zhǎn huò qiān jì. míng rì, dà jūn jìn guǎng gù, jì tú dài chéng. chāo tuì bǎo xiǎo chéng. yú shì shè zhǎng wéi shǒu zhī, wéi gāo sān zhàng, wài chuān sān chóng qiàn. tíng jiāng huái zhuǎn shū, guǎn gǔ yú qí tǔ. fǔ nà jiàng fù, huá róng huān yuè yuán cái shòu jué, yīn ér rèn zhī. qī yuè, zhào jiā gōng běi qīng jì èr zhōu cì shǐ. chāo dà jiāng yuán zūn zūn dì miáo bìng lǜ zhòng guī shùn. gōng fāng zhì gōng jù, chéng shàng rén yuē: rǔ bù dé zhāng gāng, hé néng wèi yě. gāng zhě, chāo wěi shàng shū láng, qí rén yǒu qiǎo sī. huì chāo qiǎn gāng chēng fān yú yáo xìng, qǐ shī qǐng jiù. xìng wěi xǔ zhī, ér shí dàn gōng, bù gǎn qiǎn. gāng cóng zhǎng ān hái, tài shān tài shǒu shēn xuān zhí sòng zhī. nǎi shēng gāng yú lóu shàng, yǐ shì chéng nèi, chéng nèi mò bù shī sè. yú shì shǐ gāng dà zhì gōng jù. chāo qiú jiù bù huò, gāng fǎn jiàn lǔ, zhuǎn yōu jù, nǎi qǐng chēng fān, qiú gē dà xiàn wèi jiè, xiàn mǎ qiān pǐ. bù tīng, wéi zhī zhuǎn jí. hé běi jū mín hé gē fù liáng zhì zhě, rì yǐ qiān shù.
六月,慕容超遣五樓及廣寧王賀賴盧先據臨朐城。既聞大軍至,留羸老守廣固, 乃悉出。臨朐有巨蔑水,去城四十里,超告五樓曰:「急往據之,晉軍得水,則難 擊也。」五樓馳進。龍驤將軍孟龍符領騎居前,奔往爭之,五樓乃退。眾軍步進, 有車四千兩,分車為兩翼,方軌徐行,車悉張幔,御者執槊,又以輕騎為游軍。軍 令嚴肅,行伍齊整。未及臨朐數里,賊鐵騎萬餘,前後交至。公命兗州刺史劉籓、 弟并州刺史道憐、諮議參軍劉敬宣、陶延壽、參軍劉懷玉、慎仲道、索邈等,齊力 擊之。日向昃,公遣諮議參軍檀韶直趨臨朐。韶率建威將軍向彌、參軍胡籓馳往, 既日陷城,斬其牙旗,悉虜超輜重。超聞臨朐已拔,引眾走。公親鼓之,賊乃大破。 超遁還廣固。獲超馬、偽輦、玉璽、豹尾等,送於京師;斬其大將段暉等十餘人, 其餘斬獲千計。明日,大軍進廣固,既屠大城。超退保小城。於是設長圍守之,圍 高三丈,外穿三重塹。停江、淮轉輸,館穀於齊土。撫納降附,華戎歡悅;援才授 爵,因而任之。七月,詔加公北青、冀二州刺史。超大將垣遵、遵弟苗並率眾歸順。 公方治攻具,城上人曰:「汝不得張綱,何能為也。」綱者,超偽尚書郎,其人有 巧思。會超遣綱稱籓於姚興,乞師請救。興偽許之,而實憚公,不敢遣。綱從長安 還,泰山太守申宣執送之。乃升綱於樓上,以示城內,城內莫不失色。於是使綱大 治攻具。超求救不獲,綱反見虜,轉憂懼,乃請稱籓,求割大峴為界,獻馬千匹。 不聽,圍之轉急。河北居民荷戈負糧至者,日以千數。
lù shì cān jūn liú mù zhī, yǒu jīng lüè cái jù, gōng yǐ wèi móu zhǔ, dòng zhǐ bì zī yān. shí yáo xìng qiǎn shǐ gào gōng yún: mù róng jiàn yǔ lín hǎo, yòu yǐ qióng gào jí, jīn dāng qiǎn tiě qí shí wàn, jìng jù luò yáng. jìn jūn ruò bù tuì zhě, biàn dāng qiǎn tiě qí zhǎng qū ér jìn. gōng hū xìng shǐ dá yuē: yǔ rǔ yáo xìng, wǒ dìng yàn zhī hòu, xī jiǎ sān nián, dāng píng guān luò. jīn néng zì sòng, biàn kě sù lái! mù zhī wén yǒu qiāng shǐ, chí rù, ér gōng fā qiǎn yǐ qù. yǐ xìng suǒ yán bìng dá, jù yǔ mù zhī. mù zhī yóu gōng yuē: cháng rì shì wú dà xiǎo, bì cì yǔ móu zhī. cǐ yí shàn xiáng zhī, yún hé zú ěr biàn dá? gōng suǒ dá xìng yán, wèi néng wēi dí, zhèng zú nù bǐ ěr. ruò yàn wèi kě bá, qiāng jiù yǎn zhì, bù shěn hé yǐ dài zhī? gōng xiào yuē: cǐ shì bīng jī, fēi qīng suǒ jiě, gù bù yǔ ěr. fū bīng guì shén sù, bǐ ruò shěn néng qiǎn jiù, bì wèi wǒ zhī, níng róng xiān qiǎn xìn mìng. cǐ shì qí jiàn wǒ fá yàn, nèi yǐ huái jù, zì zhāng zhī cí ěr. jiǔ yuè, jìn gōng tài wèi zhōng shū jiān, gù ràng. wěi xú zhōu cì shǐ duàn hóng xiān bēn suǒ lǔ, shí yuè, zì hé běi guī shùn.
錄事參軍劉穆之,有經略才具,公以為謀主,動止必諮焉。時姚興遣使告公云: 「慕容見與鄰好,又以窮告急,今當遣鐵騎十萬,徑據洛陽。晉軍若不退者,便當 遣鐵騎長驅而進。」公呼興使答曰:「語汝姚興,我定燕之後,息甲三年,當平關、 洛。今能自送,便可速來!」穆之聞有羌使,馳入,而公發遣已去。以興所言並答, 具語穆之。穆之尤公曰:「常日事無大小,必賜與謀之。此宜善詳之,云何卒爾便 答?公所答興言,未能威敵,正足怒彼耳。若燕未可拔,羌救奄至,不審何以待之?」 公笑曰:「此是兵機,非卿所解,故不語耳。夫兵貴神速,彼若審能遣救,必畏我 知,寧容先遣信命。此是其見我伐燕,內已懷懼,自張之辭耳。」九月,進公太尉、 中書監,固讓。偽徐州刺史段宏先奔索虜,十月,自河北歸順。
zhāng gāng zhì gōng jù chéng, shè zhū qí qiǎo, fēi lóu mù màn zhī shǔ, mò bù bì bèi. chéng shàng huǒ shí gōng shǐ, wú suǒ yòng zhī. liù nián èr yuè dīng hài, tú guǎng gù. chāo yú chéng zǒu, zhēng lǔ zéi cáo qiáo xū huò zhī, shā qí wáng mìng yǐ xià, nà kǒu wàn yú, mǎ èr qiān pǐ. sòng chāo jīng shī, zhǎn yú jiàn kāng shì.
張綱治攻具成,設諸奇巧,飛樓木幔之屬,莫不畢備。城上火石弓矢,無所用 之。六年二月丁亥,屠廣固。超逾城走,征虜賊曹喬胥獲之,殺其亡命以下,納口 萬餘,馬二千匹。送超京師,斬於建康市。
gōng zhī běi fá yě, xú dào fù réng yǒu kuī yú zhī zhì, quàn lú xún chéng xū ér chū, xún bù cóng. dào fù nǎi zhì pān yú shuō xún yuē: běn zhù lǐng wài, qǐ yǐ lǐ jí yú cǐ, zhèng yǐ liú gōng nán yǔ wèi dí gù yě. jīn fāng dùn bīng jiān chéng zhī xià, wèi yǒu xuán rì. yǐ cǐ sī guī sǐ shì, yǎn xí hé liú zhī tú, rú fǎn zhǎng ěr. bù chéng cǐ jī ér bǎo yī rì zhī ān, ruò píng qí zhī hòu, xiǎo xī jiǎ yǎng zhòng, bù guò yī èr nián jiān, bì xǐ shū zhēng jūn. ruò liú gōng zì lǜ zhòng zhì yù zhāng, qiǎn ruì shī guò lǐng, suī fù jiāng jūn shén wǔ, kǒng bì bù néng dāng yě. jīn rì zhī jī, wàn bù kě shī. jì kè dū yì, qīng qí gēn běn. liú gōng suī hái, wú néng wèi yě. xún cóng zhī, nǎi lǜ zhòng guò lǐng. shì yuè, kòu nán kāng lú líng yù zhāng, zhū jùn shǒu jiē wěi rèn bēn zǒu. yú shí píng qí wèn wèi zhì, jì chí shǐ zhēng gōng. gōng zhī chū kè qí yě, yù tíng zhèn xià pī, qīng dàng hé luò, jì ér bèi zhēng shǐ zhì, jí rì bān shī.
公之北伐也,徐道覆仍有窺窬之志,勸盧循乘虛而出,循不從。道覆乃至番禺 說循曰:「本住嶺外,豈以理極於此,正以劉公難與為敵故也。今方頓兵堅城之下, 未有旋日。以此思歸死士,掩襲何、劉之徒,如反掌耳。不乘此機而保一日之安, 若平齊之後,小息甲養眾,不過一二年間,必璽書征君。若劉公自率眾至豫章,遣 銳師過嶺,雖復將軍神武,恐必不能當也。今日之機,萬不可失。既克都邑,傾其 根本。劉公雖還,無能為也。」循從之,乃率眾過嶺。是月,寇南康、廬陵、豫章, 諸郡守皆委任奔走。於時平齊問未至,既馳使征公。公之初克齊也,欲停鎮下邳, 清盪河、洛,既而被征使至,即日班師。
zhèn nán jiāng jūn hé wú jì yǔ xú dào fù zhàn yú yù zhāng, bài jī, wú jì bèi hài, nèi wài zhèn hài. cháo tíng yù fèng chéng yú běi zǒu jiù gōng, xún zhī zéi dìng wèi zhì, rén qíng xiǎo ān. gōng zhì xià pī, yǐ chuán yùn zī zhòng, zì lǜ jīng ruì bù guī. zhì shān yáng, wén wú jì bèi hài, zé lǜ jīng yì shī shǒu, nǎi juǎn jiǎ jiān xíng, yǔ shù shí rén zhì huái shàng, wèn xíng lǚ yǐ cháo tíng xiāo xī. rén yuē: zéi shàng wèi zhì, liú gōng ruò hái, biàn wú suǒ yōu yě. gōng dà xǐ, dān chuán guò jiāng, jìng zhì jīng kǒu, zhòng nǎi dà ān. sì yuè guǐ wèi, gōng zhì jīng shī, jiě yán xī jiǎ.
鎮南將軍何無忌與徐道覆戰於豫章,敗績,無忌被害,內外震駭。朝廷欲奉乘 輿北走就公,尋知賊定未至,人情小安。公至下邳,以船運輜重,自率精銳步歸。 至山陽,聞無忌被害,則慮京邑失守,乃卷甲兼行,與數十人至淮上,問行旅以朝 廷消息。人曰:「賊尚未至,劉公若還,便無所憂也。」公大喜,單船過江,徑至 京口,眾乃大安。四月癸未,公至京師,解嚴息甲。
fǔ jūn jiāng jūn liú yì kàng biǎo nán zhēng, gōng yǔ yì shū yuē: wú wǎng xí jī yāo zéi, xiǎo qí biàn tài, xīn huò jiān lì, qí fēng bù kě qīng. yí xū zhuāng yán bì, yǔ dì tóng jǔ. yòu qiǎn yì cóng dì fān wǎng zhǐ zhī. yì bù cóng, zhōu shī èr wàn, fā zì gū shú. xún zhī chū xià yě, shǐ dào fù xiàng xún yáng, zì kòu xiāng zhōng zhū jùn. jīng zhōu cì shǐ dào guī qiǎn jūn zhì zhǎng shā, wèi xún suǒ bài. jìng zhì bā líng, jiāng xiàng jiāng líng. dào fù wén yì shàng, chí shǐ bào xún yuē: yì bīng zhòng shén shèng, chéng bài shì xì zhī yú cǐ, yí bìng lì cuī zhī. ruò cǐ kè jié, tiān xià wú fù shì yǐ. gēn běn jì dìng, bù yōu shàng miàn bù píng yě. xún jí rì fā bā líng, yǔ dào fù lián qí ér xià. bié yǒu bā cáo jiàn jiǔ méi, qǐ sì céng, gāo shí èr zhàng. gōng yǐ nán fān fù méi, biǎo sòng zhāng shòu, zhào bù tīng. wǔ yuè, liú yì bài jī yú sāng luò zhōu, qì chuán bù zǒu, yú zhòng bù dé qù zhě, jiē wèi zéi suǒ qín. chū, xún zhì xún yáng, wén gōng yǐ hái, bù xìn yě. jì pò yì, nǎi shěn kǎi rù zhī wèn, bìng xiāng shì shī sè. xún yù tuì hái xún yáng, jìn píng jiāng líng, jù èr zhōu yǐ kàng cháo tíng. dào fù wèi yí chéng shèng jìng jìn, gù zhēng zhī. yí yì duō rì, nǎi jiàn cóng.
撫軍將軍劉毅抗表南征,公與毅書曰:「吾往習擊妖賊,曉其變態,新獲奸利, 其鋒不可輕。宜須裝嚴畢,與弟同舉。」又遣毅從弟籓往止之。毅不從,舟師二萬, 發自姑孰。循之初下也,使道覆向尋陽,自寇湘中諸郡。荊州刺史道規遣軍至長沙, 為循所敗。徑至巴陵,將向江陵。道覆聞毅上,馳使報循曰:「毅兵眾甚盛,成敗 事系之於此,宜併力摧之。若此克捷,天下無復事矣。根本既定,不憂上面不平也。」 循即日發巴陵,與道覆連旗而下。別有八艚艦九枚,起四層,高十二丈。公以南籓 覆沒,表送章綬,詔不聽。五月,劉毅敗績於桑落洲,棄船步走,餘眾不得去者, 皆為賊所擒。初,循至尋陽,聞公已還,不信也。既破毅,乃審凱入之問,並相視 失色。循欲退還尋陽,進平江陵,據二州以抗朝廷。道覆謂宜乘勝徑進,固爭之。 疑議多日,乃見從。
yì bài wèn zhì, nèi wài xiōng rǎo. yú shí běi shī shǐ hái, duō chuàng yí jí bìng. jīng shī zhàn shì, bù yíng shù qiān. zéi jì pò jiāng yù èr zhèn, zhàn shì shí yú wàn, zhōu chē bǎi lǐ bù jué. bēn bài hái zhě, bìng shēng qí xióng shèng. mèng chǎng zhū gé zhǎng mín jù kòu jiàn bī, yù yōng tiān zǐ guò jiāng, gōng bù tīng, chǎng gù qǐng bù zhǐ. gōng yuē: jīn zhòng zhèn wài qīng, qiáng kòu nèi bī, rén qíng wēi hài, mò yǒu gù zhì. ruò yī dàn qiān dòng, biàn zì wǎ jiě tǔ bēng, jiāng běi yì qǐ kě dé zhì! shè lìng dé zhì, bù guò yán rì yuè ěr. jīn bīng shì suī shǎo, zì zú yǐ yī zhàn. ruò qí kè jì, zé chén zhǔ tóng xiū gǒu è yùn bì zhì, wǒ dāng yǐ sǐ wèi shè jì, héng shī miào mén, suì qí yóu lái yǐ shēn xǔ guó zhī zhì, bù néng yuǎn cuàn yú cǎo jiān qiú huó yě. wǒ jì jué yǐ, qīng wù fù yán! chǎng kǒng qí bù jì, nǎi wèi biǎo yuē: chén huì běi tǎo, zhòng bìng bù tóng, wéi chén zàn huì xíng jì, zhì shǐ qiáng zéi chéng jiān, shè jì wēi bī, chén zhī zuì yě. jīn jǐn yǐn fēn yǐ xiè tiān xià. fēng biǎo bì, nǎi yǎng yào ér sǐ.
毅敗問至,內外洶擾。於時北師始還,多創痍疾病。京師戰士,不盈數千。賊 既破江、豫二鎮,戰士十餘萬,舟車百里不絕。奔敗還者,並聲其雄盛。孟昶、諸 葛長民懼寇漸逼,欲擁天子過江,公不聽,昶固請不止。公曰:「今重鎮外傾,強 寇內逼,人情危駭,莫有固志。若一旦遷動,便自瓦解土崩,江北亦豈可得至!設 令得至,不過延日月耳。今兵士雖少,自足以一戰。若其克濟,則臣主同休;苟厄 運必至,我當以死衛社稷,橫屍廟門,遂其由來以身許國之志,不能遠竄於草間求 活也。我既決矣,卿勿復言!」昶恐其不濟,乃為表曰:「臣諱北討,眾並不同, 唯臣贊諱行計,致使強賊乘間,社稷危逼,臣之罪也。今謹引分以謝天下。」封表 畢,乃仰藥而死。
yú shì dà kāi shǎng mù, tóu shēn fù yì zhě, yī tóng dēng jīng chéng zhī kē. fā jū mín zhì shí tóu chéng, jiàn yá jiè yán. shí yì zhě wèi yí fēn bīng shǒu zhū jīn yào. gōng yǐ wèi: zéi zhòng wǒ guǎ, ruò fēn bīng tún, zé rén cè xū shí. qiě yī chù shī lì, zé jǔ sān jūn zhī xīn. jīn jù zhòng shí tóu, suí yí yīng fù, jì lìng zéi wú yǐ cè duō shǎo, yòu yú zhòng lì bù fēn. ruò tú lǚ zhuǎn jí, xú gèng lùn zhī ěr. yí tún shí tóu, nǎi shān huái duàn chá pǔ. jì ér qún zéi dà zhì, gōng cè zhī yuē: zéi ruò yú xīn tíng zhí jìn, qí fēng bù kě dāng, yí qiě huí bì, shèng fù zhī shì, wèi kě liàng yě ruò huí pō xī àn, cǐ chéng qín ěr.
於是大開賞募,投身赴義者,一同登京城之科。發居民治石頭城,建牙戒嚴。 時議者謂宜分兵守諸津要。公以為:「賊眾我寡,若分兵屯,則人測虛實。且一處 失利,則沮三軍之心。今聚眾石頭,隨宜應赴,既令賊無以測多少,又於眾力不分。 若徒旅轉集,徐更論之耳。」移屯石頭,乃柵淮斷查浦。既而群賊大至,公策之曰: 「賊若於新亭直進,其鋒不可當,宜且迴避,勝負之事,未可量也;若回泊西岸, 此成擒耳。」
dào fù yù zì xīn tíng bái shí fén zhōu ér shàng. xún duō yí shǎo jué, měi yù yǐ wàn quán wèi lǜ, wèi dào fù yuē: dà jūn wèi zhì, mèng chǎng biàn wàng fēng zì cái, dà shì yán zhī, zì dāng jì rì kuì luàn. jīn jué shèng fù yú yī zhāo, jì fēi bì dìng zhī dào, qiě shā shāng shì zú, bù rú àn bīng dài zhī. gōng yú shí dēng shí tóu chéng yǐ wàng xún jūn, chū jiàn yǐn xiàng xīn tíng, gōng gù zuǒ yòu shī sè jì ér huí pō cài zhōu. dào fù yóu yù shàng, xún jìn zhī. zì shì zhòng jūn zhuǎn jí, xiū zhì yuè chéng, zhú chá pǔ yào yuán tíng wèi sān lěi, jiē shǒu yǐ shí zhòng. guān jūn jiāng jūn liú jìng xuān tún běi jiāo, fǔ guó jiāng jūn mèng huái yù tún dān yáng jùn xī, jiàn wǔ jiāng jūn wáng zhòng dé tún yuè chéng, guǎng wǔ jiāng jūn liú mò tún jiàn yáng mén wài. shǐ níng shuò jiāng jūn suǒ miǎo lǐng xiān bēi jù zhuāng hǔ bān tū qí qiān yú pǐ, jiē bèi liàn wǔ sè, zì huái běi zhì yú xīn tíng. zéi bìng jù guān, xián wèi dàn zhī rán yóu jì jīng yì jí sān wú yǒu yīng zhī zhě. qiǎn shí yú jiàn lái bá shí tóu shān. gōng mìng shén nǔ shè zhī, fā zhé cuī xiàn, xún nǎi zhǐ, bù fù gōng shān. shè fú bīng yú nán àn, shǐ léi lǎo xī chéng zhōu jiàn xiàng bái shí. gōng yōu qí cóng bái shí bù shàng, nǎi lǜ liú yì zhū gé zhǎng mín běi chū jù zhī, liú cān jūn xú chì tè shù nán àn, mìng jiān shǒu wù dòng. gōng jì qù, zéi fén chá pǔ bù shàng, chì tè jūn zhàn bài, sǐ méi yǒu bǎi yú rén. chì tè qì yú zhòng, dān gě jì huái, zéi suì lǜ shù wàn tún dān yáng jùn. gōng lǜ zhū jūn chí guī, zhòng yōu zéi guò, xián wèi gōng dāng jìng hái jù zhàn, gōng xiān fēn jūn hái shí tóu, zhòng mò zhī xiǎo. jiě jiǎ xī shì, xǐ yù yǐn shí zhī, nǎi chū liè chén yú nán táng. yǐ chì tè wéi chù fēn, zhǎn zhī. mìng cān jūn zhū gé shū dù zhū líng shí lǜ jìn yǒng shì qiān yú rén guò huái. qún zéi shù qiān, jiē zhǎng dāo máo jīn yán, jīng jiǎ yào rì, fèn yuè zhēng jìn. líng shí suǒ lǐng duō xiān bēi, shàn bù shuò, bìng jié chén yǐ dài zhī. zéi duǎn bīng fú néng kàng, sǐ shāng zhě shù bǎi rén, nǎi tuì zǒu. huì rì mù, zhòng yì guī.
道覆欲自新亭、白石焚舟而上。循多疑少決,每欲以萬全為慮,謂道覆曰: 「大軍未至,孟昶便望風自裁,大勢言之,自當計日潰亂。今決勝負於一朝,既非 必定之道,且殺傷士卒,不如按兵待之。」公於時登石頭城以望循軍,初見引向新 亭,公顧左右失色;既而回泊蔡洲。道覆猶欲上,循禁之。自是眾軍轉集,修治越 城,築查浦、藥園、廷尉三壘,皆守以實眾。冠軍將軍劉敬宣屯北郊,輔國將軍孟 懷玉屯丹陽郡西,建武將軍王仲德屯越城,廣武將軍劉默屯建陽門外。使寧朔將軍 索邈領鮮卑具裝虎班突騎千餘匹,皆被練五色,自淮北至於新亭。賊並聚觀,咸畏 憚之;然猶冀京邑及三吳有應之者。遣十餘艦來拔石頭柵。公命神弩射之,發輒摧 陷,循乃止,不復攻柵。設伏兵於南岸,使羸老悉乘舟艦向白石。公憂其從白石步 上,乃率劉毅、諸葛長民北出拒之,留參軍徐赤特戍南岸,命堅守勿動。公既去, 賊焚查浦步上,赤特軍戰敗,死沒有百餘人。赤特棄餘眾,單舸濟淮,賊遂率數萬 屯丹陽郡。公率諸軍馳歸,眾憂賊過,咸謂公當徑還拒戰,公先分軍還石頭,眾莫 之曉。解甲息士,洗浴飲食之,乃出列陳於南塘。以赤特違處分,斬之。命參軍諸 葛叔度、硃齡石率勁勇士千餘人過淮。群賊數千,皆長刀矛釒延,精甲曜日,奮躍 爭進。齡石所領多鮮卑,善步槊,並結陳以待之。賊短兵弗能抗,死傷者數百人, 乃退走。會日暮,眾亦歸。
liú yì zhī bài, yù zhōu zhǔ bù yuán xìng guó fǎn pàn, jù lì yáng yǐ yīng zéi. láng yá nèi shǐ wèi shùn zhī qiǎn jiāng xiè bǎo tǎo zhǎn zhī. xìng guó sī mǎ xí bǎo, shùn zhī bù jiù ér tuì, gōng nù zhǎn zhī. shùn zhī, yǒng zhī zhī dì yě. yú shì gōng chén zhèn shè, mò gǎn bù yòng mìng. liù yuè, gèng shòu gōng tài wèi zhōng shū jiān, jiā huáng yuè. shòu huáng yuè, yú gù cí. yǐ sī mǎ yǔ yuè wèi jiàn wēi jiāng jūn jiāng zhōu cì shǐ, zì dōng yáng chū yù zhāng. qī yuè gēng shēn, qún zéi zì cài zhōu nán zǒu, hái tún xún yáng. qiǎn fǔ guó jiāng jūn wáng zhòng dé guǎng chuān tài shǒu liú zhōng hé jiān tài shǒu kuǎi ēn zhuī zhī. gōng hái dōng fǔ, dà zhì shuǐ jūn, jiē dà jiàn zhòng lóu, gāo zhě shí yú zhàng. lú xún qiǎn qí dà jiāng xún lín kòu jiāng líng, huán qiān xiān yú jiāng líng bēn qiāng, yòu zì qiāng rù shǔ, wěi zhǔ qiào zòng yǐ wèi jīng zhōu cì shǐ. qiān jí qiào dào fú lǜ jūn èr wàn, chū kòu jiāng líng, shì yǔ lín huì, xiāng qù bǎi yú lǐ. jīng zhōu cì shǐ dào guī zhǎn qiān yú zhī jiāng, pò lín yú jiāng jīn, zhuī zhì zhú tīng, zhǎn zhī. chū, xún zhī zǒu yě, gōng zhī qí bì kòu jiāng líng, dēng qiǎn huái líng nèi shǐ suǒ miǎo lǐng mǎ jūn bù dào yuán jīng zhōu yòu qiǎn jiàn wēi jiāng jūn sūn jì gāo lǜ zhòng sān qiān, zì hǎi dào xí pān yú. jiāng zhōu cì shǐ yǔ yuè zhì wǔ mǔ jiào, zéi qiǎn qiān yú rén jù duàn jiào dào, yuè qián qū pó yáng tài shǒu yú qiū jìn gōng pò zhī. gōng zhì bīng dà bàn. shí yuè, lǜ yǎn zhōu cì shǐ liú fān níng shuò jiāng jūn tán sháo děng zhōu shī nán fá. yǐ hòu jiāng jūn liú yì jiān tài wèi liú shǒu fǔ, hòu shì jiē wěi yān. shì yuè, xú dào fù lǜ zhòng sān wàn kòu jiāng líng. jīng zhōu cì shǐ dào guī yòu dà pò zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí, dào fù zǒu hái pén kǒu. chū, gōng zhī qiǎn suǒ miǎo yě, miǎo zài dào wèi zéi suǒ duàn, dào fù bài hòu fāng dá. zì xún dōng xià, jiāng líng duàn jué jīng yì zhī wèn, chuán zhě jiē yún yǐ méi. jí miǎo zhì, fāng zhī xún zǒu.
劉毅之敗,豫州主簿袁興國反叛,據歷陽以應賊。琅邪內史魏順之遣將謝寶討 斬之。興國司馬襲寶,順之不救而退,公怒斬之。順之,詠之之弟也。於是功臣震 懾,莫敢不用命。六月,更授公太尉、中書監,加黃鉞。受黃鉞,余固辭。以司馬 庾悅為建威將軍、江州刺史,自東陽出豫章。七月庚申,群賊自蔡洲南走,還屯尋 陽。遣輔國將軍王仲德、廣川太守劉鍾、河間太守蒯恩追之。公還東府,大治水軍, 皆大艦重樓,高者十餘丈。盧循遣其大將荀林寇江陵,桓謙先於江陵奔羌,又自羌 入蜀,偽主譙縱以為荊州刺史。謙及譙道福率軍二萬,出寇江陵,適與林會,相去 百餘里。荊州刺史道規斬謙於枝江,破林於江津,追至竹町,斬之。初,循之走也, 公知其必寇江陵,登遣淮陵內史索邈領馬軍步道援荊州;又遣建威將軍孫季高率眾 三千,自海道襲番禺。江州刺史庾悅至五畝嶠,賊遣千餘人據斷嶠道,悅前驅鄱陽 太守虞丘進攻破之。公治兵大辦。十月,率兗州刺史劉籓、寧朔將軍檀韶等舟師南 伐。以後將軍劉毅監太尉留守府,後事皆委焉。是月,徐道覆率眾三萬寇江陵。荊 州刺史道規又大破之,斬首萬餘級,道覆走還盆口。初,公之遣索邈也,邈在道為 賊所斷,道覆敗後方達。自循東下,江陵斷絕京邑之問,傳者皆雲已沒。及邈至, 方知循走。
xún chū zì cài zhōu nán zǒu, liú qí qīn dǎng fàn chóng mín wǔ qiān rén, gāo jiàn bǎi yú, shù nán líng. wáng zhòng dé děng wén dà jūn qiě zhì, nǎi jìn gōng zhī. shí yī yuè, dà pò chóng mín jūn, fén qí zhōu jiàn, shōu qí sàn zú. xún guǎng zhōu shǒu bīng, bù yǐ hǎi dào wèi fáng. shì yuè, jiàn wēi jiāng jūn sūn jì gāo chéng hǎi yǎn zhì, ér chéng chí jùn zhěng, bīng yóu shù qiān. jì gāo fén zéi zhōu jiàn, xī lì ér shàng, sì miàn gōng zhī, jí rì tú qí chéng. xún fù yǐ qīng zhōu bēn shǐ xìng. jì gāo fǔ qí jiù mín, lù qí qīn dǎng, lè bīng jǐn shǒu. chū, gōng zhī qiǎn jì gāo yě, zhòng xián yǐ hǎi dào jiān yuǎn, bì zhì wèi nán qiě fēn chè jiàn lì, èr sān fēi yào. gōng bù cóng. chì jì gāo yuē: dà jūn shí èr yuè zhī jiāo, bì pò yāo lǔ. qīng jīn shí dāng zhì guǎng zhōu, qīng qí cháo kū, lìng zéi bēn zǒu zhī rì, wú suǒ guī tóu. jì gāo shòu mìng ér xíng, rú qī kè jié.
循初自蔡洲南走,留其親黨范崇民五千人,高艦百餘,戍南陵。王仲德等聞大 軍且至,乃進攻之。十一月,大破崇民軍,焚其舟艦,收其散卒。循廣州守兵,不 以海道為防。是月,建威將軍孫季高乘海奄至,而城池峻整,兵猶數千。季高焚賊 舟艦,悉力而上,四面攻之,即日屠其城。循父以輕舟奔始興。季高撫其舊民,戮 其親黨,勒兵謹守。初,公之遣季高也,眾咸以海道艱遠,必至為難;且分撤見力, 二三非要。公不從。敕季高曰:「大軍十二月之交,必破妖虜。卿今時當至廣州, 傾其巢窟,令賊奔走之日,無所歸投。」季高受命而行,如期克捷。
xún fāng zhì bīng lǚ zhōu jiàn, shè zhū gōng bèi. gōng yù yù yǐ zhǎng suàn, nǎi tún jūn léi chí. zéi yáng shēng bù gōng léi chí, dāng chéng liú jìng xià. gōng zhī qí yù zhàn, qiě lǜ zéi zhàn bài, huò yú jīng jiāng rù hǎi, qiǎn wáng zhòng dé yǐ shuǐ jiàn èr bǎi yú jí yáng xià duàn zhī. shí èr yuè, xún dào fù lǜ zhòng shù wàn, fāng jiàn ér xià, qián hòu xiāng kàng, mò jiàn zhú lú zhī jì. gōng xī chū qīng lì dòu jiàn, gōng tí fān gǔ, mìng zhòng jūn qí lì jī zhī yòu shàng bù qí yú xī àn. yòu jūn cān jūn yǔ lè shēng chéng jiàn bù jìn, zhǎn ér xùn zhī, yú shì zhòng jūn bìng yǒng téng zhēng xiān. jūn zhōng duō wàn jūn shén nǔ, suǒ zhì mò bù cuī xiàn. gōng zhōng liú cù zhī, yīn fēng shuǐ zhī shì, zéi jiàn xī pō xī àn, shàng jūn xiān bèi huǒ jù, nǎi tóu huǒ fén zhī. yān yàn zhāng tiān, zéi zhòng dà bài, zhuī bēn zhì yè nǎi guī. xún děng hái xún yáng. chū fēn qiǎn bù jūn, mò bù yí guài, jí shāo zéi jiàn, zhòng nǎi yuè fú. zhào wáng zhòng dé, qǐng hái wèi qián qū, liú fǔ guó jiāng jūn mèng huái yù shǒu léi chí. xún wén yǒu dà jūn shàng, yù zǒu xiàng yù zhāng, nǎi xī lì shān duàn zuǒ lǐ. dà jūn zhì zuǒ lǐ, jiāng zhàn, gōng suǒ zhí huī gān zhé, zhé fān shěn shuǐ, zhòng bìng guài jù. gōng huān xiào yuē: wǎng nián fù zhōu zhī zhàn, fān gān yì zhé jīn zhě fù rán, zéi bì pò yǐ. jí gōng shān ér jìn. xún bīng suī shū sǐ zhàn, fú néng jìn. zhū jūn chéng shèng bēn zhī, xún dān gě zǒu. suǒ shā jí tóu shuǐ sǐ, fán wàn yú rén. nà qí jiàng fù, yòu qí bī lüè. qiǎn liú fān mèng huái yù qīng jūn zhuī zhī. xún shōu sàn zú, shàng yǒu shù qiān rén, jìng hái guǎng zhōu. dào fù hái bǎo shǐ xìng. gōng xuán zì zuǒ lǐ, tiān zǐ qiǎn shì zhōng huáng mén láo shī yú xíng suǒ.
循方治兵旅舟艦,設諸攻備。公欲御以長算,乃屯軍雷池。賊揚聲不攻雷池, 當乘流徑下。公知其欲戰,且慮賊戰敗,或於京江入海,遣王仲德以水艦二百于吉 陽下斷之。十二月,循、道覆率眾數萬,方艦而下,前後相抗,莫見舳艫之際。公 悉出輕利鬥艦,躬提幡鼓,命眾軍齊力擊之;又上步騎於西岸。右軍參軍庾樂生乘 艦不進,斬而徇之,於是眾軍並踴騰爭先。軍中多萬鈞神弩,所至莫不摧陷。公中 流蹙之,因風水之勢,賊艦悉泊西岸,上軍先備火具,乃投火焚之。煙焰張天,賊 眾大敗,追奔至夜乃歸。循等還尋陽。初分遣步軍,莫不疑怪,及燒賊艦,眾乃悅 服。召王仲德,請還為前驅,留輔國將軍孟懷玉守雷池。循聞有大軍上,欲走向豫 章,乃悉力柵斷左里。大軍至左里,將戰,公所執麾竿折,折幡瀋水,眾並怪懼。 公歡笑曰:「往年覆舟之戰,幡竿亦折;今者復然,賊必破矣。」即攻柵而進。循 兵雖殊死戰,弗能禁。諸軍乘勝奔之,循單舸走。所殺及投水死,凡萬餘人。納其 降附,宥其逼略。遣劉籓、孟懷玉輕軍追之。循收散卒,尚有數千人,徑還廣州。 道覆還保始興。公旋自左里,天子遣侍中、黃門勞師於行所。