yán yán zhī
顏延之
yán yán zhī, zì yán nián, láng yá lín yí rén yě. zēng zǔ hán, yòu guāng lù dài fū. zǔ yuē, líng líng tài shǒu. fù xiǎn, hù jūn sī mǎ. yán zhī shǎo gū pín, jū fù guō, shì xiàng shén lòu. hǎo dú shū, wú suǒ bù lǎn, wén zhāng zhī měi, guān jué dāng shí. yǐn jiǔ bù hù xì xíng, nián sān shí, yóu wèi hūn. mèi shì dōng guǎn liú xiàn zhī, mù zhī zǐ yě. mù zhī jì yǔ yán zhī tōng jiā, yòu wén qí měi, jiāng shì zhī xiān yù xiāng jiàn, yán zhī bù wǎng yě. hòu jiāng jūn wú guó nèi shǐ liú liǔ yǐ wèi xíng cān jūn, yīn zhuǎn zhǔ bù, yù zhāng gōng shì zǐ zhōng jūn xíng cān jūn.
顏延之,字延年,琅邪臨沂人也。曾祖含,右光祿大夫。祖約,零陵太守。父 顯,護軍司馬。延之少孤貧,居負郭,室巷甚陋。好讀書,無所不覽,文章之美, 冠絕當時。飲酒不護細行,年三十,猶未婚。妹適東莞劉憲之,穆之子也。穆之既 與延之通家,又聞其美,將仕之;先欲相見,延之不往也。後將軍、吳國內史劉柳 以為行參軍,因轉主簿,豫章公世子中軍行參軍。
yì xī shí èr nián, gāo zǔ běi fá, yǒu sòng gōng zhī shòu, fǔ qiǎn yī shǐ qìng shū mìng, cān qǐ jū yán zhī yǔ tóng fǔ wáng cān jūn jù fèng shǐ zhì luò yáng, dào zhōng zuò shī èr shǒu, wén cí zǎo lì, wèi xiè huì fù liàng suǒ shǎng. sòng guó jiàn, fèng cháng zhèng xiān zhī jǔ wèi bó shì, réng qiān shì zǐ shè rén. gāo zǔ shòu mìng, bǔ tài zǐ shè rén. yàn mén rén zhōu xù zhī yǐn jū lú shān, rú xué zhe chēng, yǒng chū zhōng, zhēng yì jīng shī, kāi guǎn yǐ jū zhī. gāo zǔ qīn xìng, cháo yàn bì zhì, yán zhī guān liè yóu bēi, yǐn shēng shàng xí. shàng shǐ wèn xù zhī sān yì, xù zhī yǎ zhàng cí biàn, yán zhī měi zhé yǐ jiǎn yào. jì lián cuò xù zhī, shàng yòu shǐ hái zì fū shì, yán yuē lǐ chàng, mò bù chēng shàn. xǐ shàng shū yí cáo láng, tài zǐ zhōng shè rén.
義熙十二年,高祖北伐,有宋公之授,府遣一使慶殊命,參起居;延之與同府 王參軍俱奉使至洛陽,道中作詩二首,文辭藻麗,為謝晦、傅亮所賞。宋國建,奉 常鄭鮮之舉為博士,仍遷世子舍人。高祖受命,補太子舍人。雁門人周續之隱居廬 山,儒學著稱,永初中,征詣京師,開館以居之。高祖親幸,朝彥畢至,延之官列 猶卑,引升上席。上使問續之三義,續之雅仗辭辯,延之每折以簡要。既連挫續之, 上又使還自敷釋,言約理暢,莫不稱善。徙尚書儀曹郎,太子中舍人。
shí shàng shū lìng fù liàng zì yǐ wén yì zhī měi, yī shí mò jí, yán zhī fù qí cái cí, bù wèi zhī xià, liàng shén jí yān. lú líng wáng yì zhēn pō hǎo cí yì, dài jiē shén hòu xú xiàn zhī děng yí yán zhī wèi tóng yì, yì shén bù yuè. shǎo dì jí wèi, yǐ wèi zhèng yuán láng, jiān zhōng shū, xún xǐ yuán wài cháng shì, chū wèi shǐ ān tài shǒu. lǐng jūn jiāng jūn xiè huì wèi yán zhī yuē: xī xún xù jì ruǎn xián, chì wèi shǐ píng jùn, jīn qīng yòu wèi shǐ ān, kě wèi èr shǐ. huáng mén láng yīn jǐng rén yì wèi zhī yuē: suǒ wèi sú è jùn yì, shì cī wén yǎ. yán zhī zhī jùn, dào jīng mì tán, wèi xiāng zhōu cì shǐ zhāng jì jì qū yuán wén yǐ zhì qí yì, yuē:
時尚書令傅亮自以文義之美,一時莫及,延之負其才辭,不為之下,亮甚疾焉。 廬陵王義真頗好辭義,待接甚厚;徐羨之等疑延之為同異,意甚不悅。少帝即位, 以為正員郎,兼中書,尋徙員外常侍,出為始安太守。領軍將軍謝晦謂延之曰: 「昔荀勖忌阮咸,斥為始平郡,今卿又為始安,可謂二始。」黃門郎殷景仁亦謂之 曰:「所謂俗惡俊異,世疵文雅。」延之之郡,道經汨潭,為湘州刺史張紀祭屈原 文以致其意,曰:
gōng chéng dì mìng, jiàn jiù chǔ. fǎng huái shā zhī yuān, dé juān pèi zhī pǔ. mǐ jié luó tán, yǐ zhōu mì zhǔ, jìng jì chǔ sān lǘ dài fū qū jūn zhī líng:
恭承帝命,建CM舊楚。訪懷沙之淵,得捐佩之浦。弭節羅潭,艤舟汨渚,敬 祭楚三閭大夫屈君之靈:
lán xūn ér cuī, yù zhēn zé zhé. wù jì jiān fāng, rén huì míng jié. yuē ruò xiān shēng, féng chén zhī quē. wēn fēng dài shí, fēi shuāng jí jié. yíng qiān gòu fēn, zhāo huái bù duān. móu zhé yí shàng, zhēn miè jiāo lán. shēn jué yǐng què, jī biàn xiāng gàn. bǐ wù quán sūn, lián lèi lóng luán. shēng yì jīn shí, zhì huá rì yuè. rú bǐ shù fēn, shí yǐng shí fā. wàng mì xīn xī, zhān luó sī yuè. jí yòng kě chén, zhāo zhōng nán què.
蘭薰而摧,玉貞則折。物忌堅芳,人諱明潔。曰若先生,逢辰之缺。溫風迨時, 飛霜急節。嬴、芊遘紛,昭、懷不端。謀折儀、尚,貞蔑椒、蘭。身絕郢闕,跡遍 湘干。比物荃蓀,連類龍鸞。聲溢金石,志華日月。如彼樹芬,實穎實發。望汨心 欷,瞻羅思越。藉用可塵,昭忠難闕。
yuán jiā sān nián, xiàn zhī děng zhū, zhēng wèi zhōng shū shì láng, xún zhuǎn tài zǐ zhōng shù zǐ. qǐng zhī, lǐng bù bīng xiào wèi, shǎng yù shén hòu. yán zhī hǎo jiǔ shū dàn, bù néng zhēn zhuó dāng shì, jiàn liú zhàn yīn jǐng rén zhuān dāng yào rèn, yì yǒu bù píng, cháng yún: tiān xià zhī wù, dāng yǔ tiān xià gòng zhī, qǐ yī rén zhī zhì suǒ néng dú le! cí shén jī yáng, měi fàn quán yào. wèi zhàn yuē: wú míng qì bù shēng, dāng yóu zuò qīng jiā lì. zhàn shēn hèn yān, yán yú péng chéng wáng yì kāng, chū wèi yǒng jiā tài shǒu. yán zhī shén yuàn fèn, nǎi zuò wǔ jūn yǒng yǐ shù zhú lín qī xián, shān tāo wáng róng yǐ guì xiǎn bèi chù, yǒng jī kāng yuē: luán hé yǒu shí shā, lóng xìng shuí néng xún. yǒng ruǎn jí yuē: wù gù kě bù lùn, tú qióng néng wú tòng. yǒng ruǎn xián yuē: lǚ jiàn bù rù guān, yī huī nǎi chū shǒu. yǒng liú líng yuē: tāo jīng rì chén yǐn, shuí zhī fēi huāng yàn. cǐ sì jù, gài zì xù yě. zhàn jí yì kāng yǐ qí cí zhǐ bù xùn, dà nù. shí yán zhī yǐ bài, yù chù wèi yuǎn jùn, tài zǔ yǔ yì kāng zhào yuē: jiàng yán zhī wèi xiǎo bāng bù zhèng, yǒu wèi qí zài dū yì, qǐ dòng wù qíng, zuì guò zhāng zhe, yì shì shù gòng xī, zhí yù xuǎn dài, lìng sī qiān lǐ lǘ. yóu fù bù quān, dāng qū wǎng dōng tǔ. nǎi zhì nán shù, zì kě suí shì lù zhì. yīn liú yì xián wú yì yě. nǎi yǐ guāng lù xūn chē zhòng yuǎn dài zhī.
元嘉三年,羨之等誅,征為中書侍郎,尋轉太子中庶子。頃之,領步兵校尉, 賞遇甚厚。延之好酒疏誕,不能斟酌當世,見劉湛、殷景仁專當要任,意有不平, 常云:「天下之務,當與天下共之,豈一人之智所能獨了!」辭甚激揚,每犯權要。 謂湛曰:「吾名器不升,當由作卿家吏。」湛深恨焉,言於彭城王義康,出為永嘉 太守。延之甚怨憤,乃作《五君詠》以述竹林七賢,山濤、王戎以貴顯被黜,詠嵇 康曰:「鸞翮有時鎩,龍性誰能馴。」詠阮籍曰:「物故可不論,途窮能無慟。」 詠阮咸曰:「屢薦不入官,一麾乃出守。」詠劉伶曰:「韜精日沉飲,誰知非荒宴。」 此四句,蓋自序也。湛及義康以其辭旨不遜,大怒。時延之已拜,欲黜為遠郡,太 祖與義康詔曰:「降延之為小邦不政,有謂其在都邑,豈動物情,罪過彰著,亦士 庶共悉,直欲選代,令思愆里閭。猶復不悛,當驅往東土。乃志難恕,自可隨事錄 治。殷、劉意咸無異也。」乃以光祿勛車仲遠代之。
yán zhī yǔ zhòng yuǎn shì sù bù xié, píng jū lǐ xiàng, bù yù rén jiān zhě qī zài. zhōng shū lìng wáng qiú míng gōng zǐ, yí wù shì wài, yán zhī mù yān qiú yì ài qí cái, qíng hǎo shén kuǎn. yán zhī jū cháng qìng guì, qiú zhé shàn zhī. jìn gōng sī huáng hòu zàng, yīng xū bǎi guān, zhàn zhī qǔ yì xī yuán nián chú shēn, yǐ yán zhī jiān shì zhōng. yì lì sòng zhá, yán zhī zuì, tóu zhá yú dì yuē: yán yán zhī wèi néng shì shēng, yān néng shì sǐ! xián jū wú shì, wèi tíng gào zhī wén. jīn shān qí fán cí, cún qí zhèng, zhe yú piān. yuē:
延之與仲遠世素不協,屏居里巷,不豫人間者七載。中書令王球名公子,遺務 事外,延之慕焉;球亦愛其材,情好甚款。延之居常罄匱,球輒贍之。晉恭思皇后 葬,應須百官,湛之取義熙元年除身,以延之兼侍中。邑吏送札,延之醉,投札於 地曰:「顏延之未能事生,焉能事死!」閒居無事,為《庭誥》之文。今刪其繁辭, 存其正,著於篇。曰:
tíng gào zhě, shī yú guī tíng zhī nèi, wèi bù yuǎn yě. wú nián jū qiū fāng, lǜ xiān cǎo mù, gù jù yǐ wèi wén, gào ěr zài tíng. ruò lì lǚ zhī fāng, guī jiàn zhī míng, yǐ liè tōng rén zhī guī, bù fù xù lùn. jīn suǒ zài xián qí sù chù, běn hū xìng líng, ér zhì zhī xīn yòng. fū xuǎn yán wù yī, bù shàng fán mì, ér zhì yú bèi yì zhě, gài yǐ wǎng zhū qíng fēi. gǔ yǔ yuē dé niǎo zhě luó zhī yī mù, ér yī mù zhī luó, wú shí dé niǎo yǐ. cǐ qí jī yì zhī fāng.
《庭誥》者,施於閨庭之內,謂不遠也。吾年居秋方,慮先草木,故遽以未聞, 誥爾在庭。若立履之方,規鑒之明,已列通人之規,不復續論。今所載咸其素畜, 本乎性靈,而致之心用。夫選言務一,不尚煩密,而至於備議者,蓋以網諸情非。 古語曰得鳥者羅之一目,而一目之羅,無時得鳥矣。此其積意之方。
dào zhě shí zhī gōng, qíng zhě dé zhī sī. gōng tōng, kě yǐ shǐ shén míng jiā xiàng sī sāi, bù néng lìng qī zǐ yí xīn. shì yǐ xī zhī shàn wèi shì zhě, bì juān qíng fǎn dào, hé gōng píng sī.
道者識之公,情者德之私。公通,可以使神明加向;私塞,不能令妻子移心。 是以昔之善為士者,必捐情反道,合公屏私。
xún chǐ zhī shēn, ér yǐ tiān dì wèi xīn shù jì zhī shòu, cháng yǐ jīn shí wèi liàng. guān fū gǔ xiān chuí jiè, zhǎng lǎo yú lùn, suī yòng xì zhì, měi yǐ bù xiǔ jiàn míng shàn zhú mò jī, xián yǐ kě jiǔ chéng zhì. kuàng shù dé lì yì, shōu zú zhǎng jiā, ér bù sī jīng yuǎn hū. yuē shēn xíng bù zú yí zhī hòu rén. yù qiú zi xiào bì xiān cí, jiāng zé dì tì wù wèi yǒu. suī xiào bù dài cí, ér cí gù zhí xiào tì fēi qī yǒu, ér yǒu yì lì tì.
尋尺之身,而以天地為心;數紀之壽,常以金石為量。觀夫古先垂戒,長老余 論,雖用細制,每以不朽見銘;繕築末跡,咸以可久承志。況樹德立義,收族長家, 而不思經遠乎。曰身行不足遺之後人。欲求子孝必先慈,將責弟悌務為友。雖孝不 待慈,而慈固植孝;悌非期友,而友亦立悌。
fū hé zhī bù bèi, huò yīng yǐ bù hé yóu xìn bù zú yān, bì yǒu bù xìn. tǎng zhī ēn yì xiāng shēng, qíng lǐ xiāng chū, kě shǐ jiā yǒu cān chái, rén jiē yóu sǔn. fū nèi jū dé běn, wài yí mín yù, yán gāo yī shì, chù zhī yú mò qì zhòng yī shí, tǐ zhī zī chōng. bù yǐ suǒ néng gàn zhòng, bù yǐ suǒ zhǎng yì wù, yuān tài rù dào, yǔ tiān wèi rén zhě, shì zhī shàng yě. ruò bù néng yí shēng, yù rén chū yǐ, zhī bǐng zài xū qiú, bù kě xiào dé, jìng mù qiān tōng, wèi bì jīn jù, sī guǎng jiān zé, cóng qí yuǎn yóu, wén lǐ jīng chū, ér yán chēng wèi dá, lùn wèn xuān mào, ér bù yǐ jū shēn, cǐ qí yà yě. ruò nǎi wén shí zhī wèi guì, yǐ biàn huà suǒ kè, jiàn shēng zhī qǔ róng, wèi zhēng duó kě huò, yán bù chū yú hù yǒu, zì yǐ wèi dào yì jiǔ lì, cái wèi xìn yú pū qiè, ér yuē wǒ yǒu yǐ guò rén, yú shì gǎn gǒu ruì zhī zhì, chí qīng jué zhī wàng, qǐ wù yǐ guà yǒu shí zhī cái, rù xiū jiā zhī jiè hū! jì suǒ yún qiān rén suǒ zhǐ, wú bìng zì sǐ zhě yě. xíng jìn yú cǐ zhě, wú bù yuàn wén zhī yǐ.
夫和之不備,或應以不和;猶信不足焉,必有不信。儻知恩意相生,情理相出, 可使家有參、柴,人皆由、損。夫內居德本,外夷民譽,言高一世,處之逾默;器 重一時,體之滋沖。不以所能幹眾,不以所長議物,淵泰入道,與天為人者,士之 上也。若不能遺聲,欲人出已,知柄在虛求,不可校得,敬慕謙通,畏避矜踞,思 廣監擇,從其遠猷,文理精出,而言稱未達,論問宣茂,而不以居身,此其亞也。 若乃聞實之為貴,以辯畫所克,見聲之取榮,謂爭奪可獲,言不出於戶牖,自以為 道義久立,才未信於仆妾,而曰我有以過人,於是感苟銳之志,馳傾觖之望,豈悟 已掛有識之裁,入修家之誡乎!記所云「千人所指,無病自死」者也。行近於此者, 吾不願聞之矣。
fán yǒu zhī néng, yù yǒu wén lùn, bù liàn zhī shù shì, xiào zhī qún yán, tōng cái suǒ guī, qián liú suǒ yǔ, yān dé yǐ chéng míng hū. ruò shēn yín yú qiáng shì zhī nèi, xuān xiāo yú dǎng bèi zhī jiān, qiè yì yǐ mí guǎ wén, dá yǔ yǐ dí yào shuō, shì duǎn suàn suǒ chū, ér fēi zhǎng jiàn suǒ shàng. shì zhí zūn péng lín zuò, chóu lǎn bó lùn, ér yán bù rù yú gāo tīng, rén jiàn qì yú zhòng shì, zé huāng ruò mí tú shī ǒu, yǎn rú shēn yè chè zhú, xián shēng rú qì, tiǎn mò ér guī, qǐ shí xiàng zhī kuā màn, zhī zú yǐ chéng jīn zhī jǔ sàng xié! cǐ gù shǎo zhuàng zhī fèi, ěr qí jiè zhī.
凡有知能,預有文論,不練之庶士,校之群言,通才所歸,前流所與,焉得以 成名乎。若呻吟於牆室之內,喧囂於黨輩之間,竊議以迷寡聞,妲語以敵要說,是 短算所出,而非長見所上。適值尊朋臨座,稠覽博論,而言不入於高聽,人見棄於 眾視,則慌若迷塗失偶,黶如深夜撤燭,銜聲茹氣,腆默而歸,豈識向之夸慢,祗 足以成今之沮喪邪!此固少壯之廢,爾其戒之。
fū yǐ yuàn fěi wèi xīn zhě, wèi yǒu dá wú xīn jiù dé sàng, duō jiàn qiào ěr. cǐ gài zāng huò zhī wèi, qǐ shí liàng zhī wèi shì zāi! shì yǐ dé shēng lìng qì, yù shàng měi gāo, fèn yán duì yì, měi xià yù fā. yǒu shàng yú jūn zǐ zhě, níng kě bù wù miǎn xié! suī yuē héng rén, qíng bù néng sù jǐn, gù dāng yǐ yuǎn lǐ shèng zhī, me suàn chú zhī, qǐ kě bù wù zì yì, ér qǔ xiàn yōng pǐn hū.
夫以怨誹為心者,未有達無心救得喪,多見誚耳。此蓋臧獲之為,豈識量之為 事哉!是以德聲令氣,愈上每高,忿言懟議,每下愈發。有尚於君子者,寧可不務 勉邪!雖曰恆人,情不能素盡,故當以遠理勝之,麼算除之,豈可不務自異,而取 陷庸品乎。
fù hòu pín báo, shì zhī xuán yě. yǐ fù hòu zhī shēn, qīn pín báo zhī rén, fēi kě yī shí tóng chù. rán xī yǒu shǒu zhī wú yuàn, ān zhī bù mèn zhě, gài yǒu lǐ cún yān. fū jì yǒu fù hòu, bì yǒu pín báo, qǐ qí zhèng rán, shí nǎi tiān dào. ruò rén jiē hòu fù, shì lǐ wú pín báo. rán hū? bì bù rán yě. ruò wèi fù hòu zài wǒ, zé yí pín báo zài rén. kě hū? yòu bù kě yǐ. dào zài bù rán, yì zài bù kě, ér héng yì qù jiù, miù shēng xī xìng, yǐ wèi wèi dá zhì fēn.
富厚貧薄,事之懸也。以富厚之身,親貧薄之人,非可一時同處。然昔有守之 無怨,安之不悶者,蓋有理存焉。夫既有富厚,必有貧薄,豈其證然,時乃天道。 若人皆厚富,是理無貧薄。然乎?必不然也。若謂富厚在我,則宜貧薄在人。可乎? 又不可矣。道在不然,義在不可,而橫意去就,謬生希幸,以為未達至分。
cán wēn nóng bǎo, mín shēng zhī běn, gōng jià nán jiù, zhǐ yǐ pú yì wèi zī, dāng shī qí qíng yuàn, pǐ qí yī shí, dìng qí dāng zhì, dì qí yōu jù, chū zhī xiū xiǎng, hòu zhī chuí zé, suī yǒu quàn xù zhī qín, ér wú zhān pù zhī kǔ. wù qián gōng shuì, yǐ yuǎn lì ràng, wú jí bàng fèi, yǐ xī liú yì, liàng shí fā liǎn, shì suì ráng jiǎn, shěng shàn yǐ fèng jǐ, sǔn sàn yǐ jí rén, cǐ yòng tiān zhī shàn, yù shēng zhī de yě.
蠶溫農飽,民生之本,躬稼難就,止以僕役為資,當施其情願,庀其衣食,定 其當治,遞其優劇,出之休饗,後之捶責,雖有勸恤之勤,而無沾曝之苦。務前公 稅,以遠吏讓,無急傍費,以息流議,量時發斂,視歲穰儉,省贍以奉己,損散以 及人,此用天之善,御生之得也。
lǜ xià duō fāng, jiàn qíng wèi shàng lì zhǎng duō shù, huì míng wèi yì. suī jí pū qiè, qíng jiàn zé shì tōng suī zài quǎn mǔ, míng huì zé gōng bó. ruò duó qí cháng rán, yì qí fán wù, shǐ wēi liè léi tíng, yóu bù jīn qí yù suī qì qí dà yòng, qióng qí xì xiá, huò míng zhuó rì yuè, jiāng bù shèng qí xié. gù yuē: càn yān zé chà, de yān zé àn. shì yǐ lǐ dào shàng yōu, fǎ yì cóng kè. yōu zé rén zì wèi hòu, kè zé wù xiāng wèi báo. gēng shōu chéng bǐ, cǐ yòng bù tè, suǒ wèi yě lòu ér bù yǐ jū xīn yě.
率下多方,見情為上;立長多術,晦明為懿。雖及仆妾,情見則事通;雖在畎 畝,明晦則功博。若奪其常然,役其煩務,使威烈雷霆,猶不禁其欲;雖棄其大用, 窮其細瑕,或明灼日月,將不勝其邪。故曰:「孱焉則差,的焉則暗。」是以禮道 尚優,法意從刻。優則人自為厚,刻則物相為薄。耕收誠鄙,此用不忒,所謂野陋 而不以居心也。
hán shēng zhī máng, tóng zǔ yī qì, děng jí xiāng qīng, suì chéng chà pǐn, suì shǐ yè xí yí qí tiān shí, shì fú méi qí xìng líng. zhì fū yuàn yù qíng shì, yí wú jiān shū, huò yì rén ér yǎng gěi, rán shì fēi dà yì, bù kě wǔ yě. yú ào yǒu zào, qí hóu miè hán, quǎn mǎ yǒu zhì, guǎn yàn qīng jī. ruò néng fú wēn hòu ér zhī chuān bì zhī kǔ, míng zhōu zhī dé yàn zī zhǐ ér shí guǎ qiǎn zhī jí, rén shù zhī gōng. qǐ yǔ fū bǐ jī fū yú cǎo shí, fāng shǒu zú yú fēi zǒu zhě, tóng qí yì yòng zāi! fá shèn qí làn, huì jiè qí piān. fá làn zé wú yǐ wèi fá, huì piān zé bù rú wú huì, suī ěr miǎo mò, yóu biǎn yōng bǎo zhī shàng, shì sī fǎn jǐ, dòng lèi niàn wù, zé qí qíng dé, ér rén xīn sāi yǐ.
含生之氓,同祖一氣,等級相傾,遂成差品,遂使業習移其天識,世服沒其性 靈。至夫願欲情嗜,宜無間殊,或役人而養給,然是非大意,不可侮也。隅奧有灶, 齊侯蔑寒,犬馬有秩,管、燕輕飢。若能服溫厚而知穿弊之苦,明周之德;厭滋旨 而識寡嗛之急,仁恕之功。豈與夫比肌膚於草石,方手足於飛走者,同其意用哉! 罰慎其濫,惠戒其偏。罰濫則無以為罰,惠偏則不如無惠,雖爾眇末,猶扁庸保之 上,事思反己,動類念物,則其情得,而人心塞矣。
biàn bó pú sāi, huì zhòng zhī shì, xié diào shěn xuè, shì zuò zhī fāng, rán shī jìng zhì wǔ, jiē cǐ zhī yóu. fāng qí kè zhān, mí sàng duān yǎn, kuàng zāo fēi bǐ, lǜ jiāng chǒu zhé. qǐ ruò jù qí róng ér jiǎn qí shì, jìng qí qì ér yuǎn qí yì, shǐ yán bì zhèng yàn, bīn yǒu qīng ěr xiào bù qīng wǔ, zuǒ yòu yuè mù. fēi bǐ wú yīn ér shēng, qīn wǔ hé cóng ér rù, cǐ yì chí dé zhī guǎn yuè, ěr qí jǐn zāi.
抃博蒱塞,會眾之事,諧調哂謔,適坐之方,然失敬致侮,皆此之由。方其克 瞻,彌喪端儼,況遭非鄙,慮將丑折。豈若拒其容而簡其事,靜其氣而遠其意,使 言必諍厭,賓友清耳;笑不傾嫵,左右悅目。非鄙無因而生,侵侮何從而入,此亦 持德之管龠,爾其謹哉。
xián huò yí xīn, chéng yì nán fēn, qǐ wéi hòu mào bì zhì zhī míng, shēn qíng qiè gāng zhī duàn ér yǐ zāi. bì shǐ cāi yuàn yú xián, zé pín xiào rù lì, qī biàn quǎn mǎ, zé bù gù chéng yāo. kuàng dòng róng qiè fǔ, shù zhuāng làn jīn, yòu hé zú lùn. shì yǐ qián wáng zuò diǎn, míng shèn yì yù, ér jiàn làn yì yì zhū gōng lùn bì, guāng zé xiàng rú, ér bèi báo yì jià. cǐ yán suī dà, kě yǐ jiè xiǎo.
嫌惑疑心,誠亦難分,豈唯厚貌蔽智之明,深情怯剛之斷而已哉。必使猜怨愚 賢,則顰笑入戾,期變犬馬,則步顧成妖。況動容竊斧,束裝濫金,又何足論。是 以前王作典,明慎議獄,而僭濫易意;硃公論璧,光澤相如,而倍薄異價。此言雖 大,可以戒小。
yóu dào suī guǎng, jiāo yì wèi zhǎng. dé zài kě jiǔ, shī zài qīng jué. jiǔ yóu xiāng jìng, jué yóu xiāng xiá. ài zhī wù láo, dāng fú qí zhèng xìng zhōng ér wù huì, bì cáng qí wǎng qíng. fǔ yǐ yì yè, huì yǐ wén cí, shǐ qīn bù kě xiè, shū bù kě jiān, měi cún dà dé, wú xié xiǎo yuàn. lǜ cǐ wǎng yě, zú yǐ xiāng zhōng.
游道雖廣,交義為長。得在可久,失在輕絕。久由相敬,絕由相狎。愛之勿勞, 當扶其正性;忠而勿誨,必藏其枉情。輔以藝業,會以文辭,使親不可褻,疏不可 間,每存大德,無挾小怨。率此往也,足以相終。
jiǔ zhuó zhī shè, kě lè ér bù kě shì, shì ér fēi bìng zhě xī, bìng ér suì shěng zhě jǐ. jì shěng jì bìng, jiāng miè qí zhèng. ruò cún qí zhèng xìng, shū qí wàng fā, qí wéi shàn jiè hū? shēng lè zhī huì, kě jiǎn ér bù kě wéi, wéi ér bù bèi zhě xiān yǐ, bèi ér fēi bì zhě fǎn yǐ. jì bì jì bèi, jiāng shòu qí huǐ. bì néng tōng qí ài ér jié qí liú, yì kě wèi hé zhōng yǐ.
酒酌之設,可樂而不可嗜,嗜而非病者希,病而遂眚者幾。既眚既病,將蔑其 正。若存其正性,紓其妄發,其唯善戒乎?聲樂之會,可簡而不可違,違而不背者 鮮矣,背而非弊者反矣。既弊既背,將受其毀。必能通其礙而節其流,意可為和中 矣。
shàn shī zhě qǐ wéi fā zì rén xīn, nǎi chū tiān zé. yǔ bù dài jī, qǔ wú móu shí, bìng sàn qiān jīn, chéng bù kě néng. shàn rén zhī jí, suī fá bì xiān, shǐ shī rú wáng dān, shòu rú dù lín, yì kě yǔ yán jiāo yǐ.
善施者豈唯發自人心,乃出天則。與不待積,取無謀實,並散千金,誠不可能。 贍人之急,雖乏必先,使施如王丹,受如杜林,亦可與言交矣。
fú huá guài shì, miè zhì zhī jù qí fú lì shí, qì sù zhī fāng. dòng rén quàn mù, qīng rén gù pàn, kě yǐ yuǎn shí duó, nán yòng jìn yù cóng. ruò dǔ qí yín guài, zhī shēng zhī wú xīn, wèi jiàn qí lì, néng zhì zhū fēi wù, zé bù yì zì guì, bù jīn zì zhǐ.
浮華怪飾,滅質之具;奇服麗食,棄素之方。動人勸慕,傾人顧盼,可以遠識 奪,難用近欲從。若睹其淫怪,知生之無心,為見奇麗,能致諸非務,則不抑自貴, 不禁自止。
fū shù xiāng zhě, bì yǒu zhī zhēng, jì wén zhī shù rén, yòu yàn zhī wú shēn, lǐ kě dé ér lùn yě. rén zhě zhào qì èr dé, bǐng tǐ wǔ cháng. èr dé yǒu jī ǒu, wǔ cháng yǒu shèng shā, jí qí wèi rén, níng wú yè lì. yì yóu shēng yǒu hǎo chǒu, sǐ yǒu yāo shòu, rén jiē zhī qí xuán tiān zhì yú dīng nián guāi yù, zhōng shēn yū hé zhě, qǐ kě yì dì zāi! shì yǐ jūn zǐ dào mìng yù nán, shí dào yù jiān.
夫數相者,必有之徵,既聞之術人,又驗之吾身,理可得而論也。人者兆氣二 德,稟體五常。二德有奇偶,五常有勝殺,及其為人,寧無葉沴。亦猶生有好醜, 死有夭壽,人皆知其懸天;至於丁年乖遇,中身迂合者,豈可易地哉!是以君子道 命愈難,識道愈堅。
gǔ rén chǐ yǐ shēn wèi xī hè zhě, píng yù zhī wèi yě. yù zhě, xìng zhī fán zhuó, qì zhī hāo zhēng, gù qí wèi hài, zé xūn xīn zhì, hào zhēn qíng, shāng rén hé, fàn tiān xìng. suī shēng bì yǒu zhī, ér shēng zhī dé, yóu huǒ hán yān ér fáng huǒ, guì huái dù ér cán guì, rán zé huǒ shèng zé yān miè, dù zhuàng zé guì zhé. gù xìng míng zhě yù jiǎn, shì fán zhě qì hūn, qù míng jí hūn, nán yǐ shēng yǐ. qí yǐ zhōng wài qún shèng, jiàn yán suǒ chù, rú dào zhòng zhì, fā lùn shì chú. rán yǒu zhī zhě bù huàn wù shēn, gù yào zhī zhě héng kǔ shù qiǎn, suǒ yǐ huǐ dào duō ér yú yì guǎ. dùn jǐn chéng nán, měi zhǐ kě yì, néng yì měi zhǐ, yì míng zhī mò.
古人恥以身為溪壑者,屏欲之謂也。欲者,性之煩濁,氣之蒿蒸,故其為害, 則薰心智,耗真情,傷人和,犯天性。雖生必有之,而生之德,猶火含煙而妨火, 桂懷蠹而殘桂,然則火勝則煙滅,蠹壯則桂折。故性明者欲簡,嗜繁者氣惛,去明 即惛,難以生矣。其以中外群聖,建言所黜,儒道眾智,發論是除。然有之者不患 誤深,故藥之者恆苦術淺,所以毀道多而於義寡。頓盡誠難,每指可易,能易每指, 亦明之末。
lián shì zhī xìng bù tóng, gù wèi mù zhī qíng huò yì, cóng shì yú rén zhě, wú yī rén wǒ zhī xīn, bù yǐ jǐ zhī suǒ shàn móu rén, wèi yǒu míng yǐ. bù yǐ rén zhī suǒ wù shī wǒ, néng yǒu shǒu yǐ. jǐ suǒ wèi rán, ér bǐ dìng bù rán, yì qí zhī bì yuè bǐ zhī kě, ér wàng wǒ bù kě, xué pín zhī bì. jiāng qiú qù bì zhě, niàn tōng zuò jiè ér yǐ.
廉嗜之性不同,故畏慕之情或異,從事於人者,無一人我之心,不以己之所善 謀人,為有明矣。不以人之所務失我,能有守矣。己所謂然,而彼定不然,弈棋之 蔽;悅彼之可,而忘我不可,學顰之蔽。將求去蔽者,念通怍介而已。
liú yán bàng yì, yǒu dào suǒ bù miǎn, kuàng zài què báo, nán yòng suàn fáng. jiē yīng zhī fāng, yán bì chū jǐ. huò xìn bù sù jī, xián jiān suǒ xí, huò xìng bù hé wù, yóu yuàn suǒ jù, yǒu yī yú cǐ, hé chù táo huǐ. gǒu néng fǎn huǐ zài wǒ, ér wú zé yú rén, bì yǒu dá jiàn, zhāo qí qíng yuǎn, shí jī qí shì. rì shěng wú gōng, yuè liào wú zhì, kuān mò yǐ jū, jié jìng yǐ qī, shén dào bì zài, hé xù rén yán.
流言謗議,有道所不免,況在闕薄,難用算防。接應之方,言必出己。或信不 素積,嫌間所襲,或性不和物,尤怨所聚,有一於此,何處逃毀。苟能反悔在我, 而無責於人,必有達鑒,昭其情遠,識跡其事。日省吾躬,月料吾志,寬默以居, 潔靜以期,神道必在,何恤人言。
yàn yuē, fù zé shèng, pín zé bìng yǐ. pín zhī bìng yě, bù wéi xíng sè cū yǎn, huò yì shén xīn jǔ fèi qǐ dàn jiāo yǒu shū qì, bì yǒu jiā rén qiào ràng. fēi lián shēn shí yuǎn zhě, hé néng bù yí qí zhí. gù yù juān yōu huàn, mò ruò huái gǔ. huái gǔ zhī zhì, dāng zì tóng gǔ rén, jiàn tōng zé yōu qiǎn, yì yuǎn zé yuàn fú, xī yǒu qín gē yú biān péng zhī zhōng zhě, yòng cǐ dào yě.
諺曰,富則盛,貧則病矣。貧之病也,不唯形色粗黶,或亦神心沮廢;豈但交 友疏棄,必有家人誚讓。非廉深識遠者,何能不移其植。故欲蠲憂患,莫若懷古。 懷古之志,當自同古人,見通則憂淺,意遠則怨浮,昔有琴歌於編蓬之中者,用此 道也。
fū xìn bù nì zhāng, yì bì chū yǐn, jiāo lài xiāng jǐn, míng yǒu xiāng zhào. yī miàn jiàn zhǐ, zé qíng gù qiū yuè yī yán zhōng zhì, zé yì rù yuān quán. yǐ cǐ shì shàng, shuǐ huǒ kě dǎo, yǐ cǐ tuō yǒu, jīn shí kě bì. qǐ dài chōng qí róng shí, nǎi jiāng yì bào, hòu zhī fěi kuāng, rán hòu tú zhōng. rú huò yǔ lì, mào sī wú hū.
夫信不逆彰,義必出隱,交賴相盡,明有相照。一面見旨,則情固丘岳;一言 中志,則意入淵泉。以此事上,水火可蹈,以此托友,金石可弊。豈待充其榮實, 乃將議報,厚之篚筐,然後圖終。如或與立,茂思無忽。
lù lì zhě shòu zhī yì, yì zé rén zhī suǒ róng cán sè zhě jiù zhī jiān, jiān zé wù zhī suǒ bǐ. jiān yì jì yǒu qín juàn zhī qíng, róng bǐ yòu jiān xiàng bèi zhī yì, cǐ èr tú suǒ wèi fǎn yě. yǐ láo dìng guó, yǐ gōng shī rén, zé yì tú shǔ ér shàn fēng lì zì mái yú mín, zì shì qí shēng, zé dū qī zǐ ér qū gēng zhī. bì shǐ líng wǔ bù zuò, xuán qǐ bù méng, suǒ wèi xián bǐ chù yí, huá yě tóng tài.
祿利者受之易,易則人之所榮;蠶穡者就之艱,艱則物之所鄙。艱易既有勤倦 之情,榮鄙又間向背之意,此二塗所為反也。以勞定國,以功施人,則役徒屬而擅 豐麗;自埋於民,自事其生,則督妻子而趨耕織。必使陵侮不作,懸企不萌,所謂 賢鄙處宜,華野同泰。
rén yǐ yǒu xī wèi zhì, fēi jiǎ yán xíng yǒu héng wèi dé, bù mù hòu guì. yǒu xī zhě, yǐ lǐ zàng yǒu héng zhě, yǔ wù zhōng. shì yǒu wèi qù zé qíng jǐn, sī wú xī yǐ. yòu yǒu wù xiè zé xīn yí, sī bù héng yǐ. yòu fēi tú ruò cǐ ér yǐ, huò jiàn rén xiū shì, zé qín qí jié nà, jí wén fǒu lùn, zé chù zhāng lí èr, fù huì yǐ cóng fēng, yǐn qiè yǐ chéng xìn, cháo tǔ miàn yù, mù xíng bèi huǐ, xī tóng jī kuǎn, jīn yóu pàn lì, sī wèi shén yǐ. yòu fēi wéi ruò cǐ ér yǐ, huò píng rén huì xùn, jí rén chéng lì, yǔ rén yú lùn, yī rén yáng shēng, qū cún bǐng yǎng, gān fù chén guǐ. shuāi méi wèi yuǎn, jì wén yǐng jī, yòu méng zhī, huǐ zhī wú dù, xīn duǎn bǐ néng, sī shù jǐ zhuō, zì chóng héng bèi, wǎng gù gāo shí, yǒu rén zhì cǐ, shí dù dà lún. měi sī fáng bì, wú tōng lǘ wǔ.
人以有惜為質,非假嚴刑;有恆為德,不慕厚貴。有惜者,以理葬;有恆者, 與物終。世有位去則情盡,斯無惜矣。又有務謝則心移,斯不恆矣。又非徒若此而 已,或見人休事,則勤蘄結納,及聞否論,則處彰離貳,附會以從風,隱竊以成釁, 朝吐面譽,暮行背毀,昔同稽款,今猶叛戾,斯為甚矣。又非唯若此而已,或憑人 惠訓,藉人成立,與人餘論,依人揚聲,曲存稟仰,甘赴塵軌。衰沒畏遠,忌聞影 跡,又蒙之,毀之無度,心短彼能,私樹己拙,自崇恆輩,罔顧高識,有人至此, 實蠹大倫。每思防避,無通閭伍。
dǔ jīng yì zhī shì, huò wú shè chuán zāo zú pò zhī biàn, fǎn sī ān shùn. ruò yì cóng jǐ fā, jiāng shī bàng rén, pò ér yòu wù, yù shǐ shī dù. néng yí yì rú péi kǎi, chù bī rú péi xiá, kě chēng shēn shì hū.
睹驚異之事,或無涉傳;遭卒迫之變,反思安順。若異從己發,將屍謗人,迫 而又迕,愈使失度。能夷異如裴楷,處逼如裴遐,可稱深士乎。
xǐ nù zhě yǒu xìng suǒ bù néng wú, cháng qǐ yú biǎn liàng, ér zhǐ yú hóng shí. rán xǐ guò zé bù zhòng, nù guò zé bù wēi, néng yǐ tián mò wèi tǐ, kuān yú wèi qì zhě, dà xǐ dàng xīn, wēi yì zé dìng, shén nù fán xìng, xiǎo rěn jí xiē. gù dòng wú qiān róng, jǔ wú shī dù, zé wù jiāng zì xuán, rén jiāng zì zhǐ.
喜怒者有性所不能無,常起於褊量,而止於弘識。然喜過則不重,怒過則不威, 能以恬漠為體,寬愉為器者,大喜盪心,微抑則定,甚怒煩性,小忍即歇。故動無 愆容,舉無失度,則物將自懸,人將自止。
xí zhī suǒ biàn yì dà yǐ, qǐ wéi zhēng xìng rǎn shēn, nǎi jiāng yí zhì yì lǜ. gù yuē: yǔ shàn rén jū, rú rù zhǐ lán zhī shì, jiǔ ér bù wén qí fēn. yǔ zhī huà yǐ. yǔ bù shàn rén jū, rú rù bào yú zhī sì, jiǔ ér bù zhī qí chòu. yǔ zhī biàn yǐ. shì yǐ gǔ rén shèn suǒ yǔ chù. wéi fū jīn zhēn yù cuì zhě, nǎi néng jǐn ér bù wū ěr. gù yuē: dān kě miè ér bù néng shǐ wú chì, shí kě huǐ ér bù kě shǐ wú jiān. gǒu wú dān shí zhī xìng, bì shèn jìn rǎn zhī yóu. néng yǐ huái dào wèi rén, bì cún cóng lǐ zhī xīn. dào kě huái ér lǐ kě cóng, zé bù yì pín, yì suǒ lè ěr. huò yún: pín hé yóu lè? cǐ wèi qiú dào yì. dào zhě, zhān fù guì tóng pín jiàn, lǐ gù dé ér qí. zì wǒ sàng zhī, wèi wèi tōng yì, gǒu yì bù sàng, fū hé bù lè.
習之所變亦大矣,豈唯蒸性染身,乃將移智易慮。故曰:「與善人居,如入芷 蘭之室,久而不聞其芬。」與之化矣。「與不善人居,如入鮑魚之肆,久而不知其 臭」。與之變矣。是以古人慎所與處。唯夫金真玉粹者,乃能盡而不污爾。故曰: 「丹可滅而不能使無赤,石可毀而不可使無堅。」苟無丹石之性,必慎浸染之由。 能以懷道為人,必存從理之心。道可懷而理可從,則不議貧,議所樂爾。或云: 「貧何由樂?」此未求道意。道者,瞻富貴同貧賤,理固得而齊。自我喪之,未為 通議,苟議不喪,夫何不樂。
huò yuē, wēn bǎo zhī guì, suǒ yǐ róng shēng, jī hán zài gōng, kōng yuē cóng dào, qǔ zhū qí shēn, jiāng fēi dǔ lùn, cǐ yòu tōng lǐ suǒ yòng. fán yǎng shēng zhī jù, qǐ jiān dìng shí, huò yǐ gāo yú yāo xìng, yǒu yǐ shū huò dēng nián. zhōng sàn yún, suǒ zú yǔ, bù yóu wài. shì yǐ chēng tǐ ér shí, pín suì yù qiǎn liàng fù ér chuī, fēng jiā yú cān. fēi lì shí xī hào, yì yǒu yíng xū ěr. kuàng xīn dé fù liè, shēn huò rén fù, míng bái rù sù, qì zhì rú shén, suī shí xún jiǔ fàn, bù néng lìng jī, yè xí sān shǔ, bù néng wèi hán. qǐ bù xìn rán!
或曰,溫飽之貴,所以榮生,饑寒在躬,空曰從道,取諸其身,將非篤論,此 又通理所用。凡養生之具,豈間定實,或以膏腴夭性,有以菽藿登年。中散雲,所 足與,不由外。是以稱體而食,貧歲愈嗛;量腹而炊,豐家余餐。非粒實息耗,意 有盈虛爾。況心得復劣,身獲仁富,明白入素,氣志如神,雖十旬九飯,不能令飢, 業席三屬,不能為寒。豈不信然!
qiě yǐ jǐ wèi dù zhě, wú yǐ zì tōng bǐ liàng. hún sì yóu ér gàn wǔ wěi, tiān dào hóng yě. zhèn hé hǎi ér zài shān chuān, dì dào hòu yě. yī qíng jì ér hé liú guàn, rén líng mào yě. xī zhī tōng hū cǐ shù zhě, bù wèi pōu pàn zhī xíng, bì guǎng qí fēng dù, wú xié sī shū, bó qí jiāo dào, wú huái qū yì. gù wàng chén qǐng yǒu, zé yì shì qīng shēn, yī yù bài qīn, zé rén rén tóu fēn. cǐ lún xù tōng yǔn, lǐ sú píng yī, shàng huò qí yòng, xià de qí hé.
且以己為度者,無以自通彼量。渾四游而干五緯,天道弘也。振河海而載山川, 地道厚也。一情紀而合流貫,人靈茂也。昔之通乎此數者,不為剖判之行,必廣其 風度,無挾私殊,博其交道,無懷曲異。故望塵請友,則義士輕身,一遇拜親,則 仁人投分。此倫序通允,禮俗平一,上獲其用,下得其和。
shì wù suī yí, qián xiū wèi yuǎn, rén zhī shì zhǔ, wú jiāng fǎn běn. sān rén zhì shēng, zàn yǒu zhī shí, yòu zhuàng zhòu guò, shuāi hào wù jí. qí jiān yāo yù, jì nán shèng yán, jiǎ huò cún suì, yòu yún wú jǐ. róu lì zhī shēn, jí wěi tǔ mù, gāng qīng zhī cái, jù wèi qiū rǎng, huí huáng gù mù, suī shù jì zhī zhōng ěr. yǐ cǐ chí róng, céng bù kě liú, yǐ cǐ fú dào, yì hé néng píng. jìn tuì wǒ shēng, yóu guān suǒ dá, dé guì wèi rén, jiāng zài hán lǐ. hán lǐ zhī guì, wéi shén yǔ jiāo, xìng yǒu xīn líng, yì wú zì è, ǒu xìn tiān dé, shì bù shàng cán. yù shǐ rén shěn lái huà, zhì fú wǎng zhé, wù wèi shì shē, rì záo sī mì. zhe tōng cǐ yì, wú jiāng wàng lǎo, rú gù bù rán, qí shuí yǔ guī. zhí huái suǒ zhuàn, lüè bù zhòng xiū ruò bèi jǔ qíng jiàn, gù wèi shū yī. shàn shēn zhī jīng, bié zài tián jiā jié zhèng fèng zhōng zhī jì, zì zhe yàn jū bì yì.
世務雖移,前休未遠,人之適主,吾將反本。三人至生,暫有之識,幼壯驟過, 衰耗騖及。其間夭郁,既難勝言,假獲存遂,又雲無幾。柔麗之身,亟委土木,剛 清之才,遽為丘壤,回遑顧慕,雖數紀之中爾。以此持榮,曾不可留,以此服道, 亦何能平。進退我生,游觀所達,得貴為人,將在含理。含理之貴,惟神與交,幸 有心靈,義無自惡,偶信天德,逝不上慚。欲使人沈來化,志符往哲,勿謂是賒, 日鑿斯密。著通此意,吾將忘老,如固不然,其誰與歸。值懷所撰,略布眾修;若 備舉情見,顧未書一。贍身之經,別在田家節政;奉終之紀,自著燕居畢義。
liú zhàn zhū, qǐ yán zhī wèi shǐ xìng wáng jùn hòu jūn zī yì cān jūn, yù shǐ zhōng chéng. zài rèn zòng róng, wú suǒ jǔ zòu. qiān guó zi jì jiǔ sī tú zuǒ zhǎng shǐ, zuò qǐ mǎi rén tián, bù kěn hái zhí. shàng shū zuǒ chéng xún chì sōng zòu zhī yuē: qiú tián wèn shě, qián xián suǒ bǐ. yán zhī wéi lì shì shì, qīng mào chén wén, yī bàng zhào ēn, jù hàn yú zhí, chuí jí zhōu nián, yóu bù bì le, mèi lì gǒu dé, wú suǒ gù jì. yán zhī xī zuò shì píng chì, fù méng chōu jìn, ér céng bù quān gé, yuàn fěi wú yǐ. jiāo yóu tà rōng, shěn mí qū niè, héng xìng jī bàng, dǐ huǐ cháo shì. yǎng qiè guò róng, zēng fèn báo zhī xìng sī shì gù pàn, chéng qiáng liáng zhī xīn. wài shì guǎ qiú, nèi huái bēn jìng, gàn lù qí qiān, bù zhī jí yǐ, yù yàn bān shāng, sì mà shàng xí. shān hǎi hán róng, měi cún zūn yǎng, ài jiān diāo chóng, wèi rěn xiá qì, ér jiāo fàng bù jié, rì yuè mí zhe. chén wén shēng wèn guò qíng, mèng kē suǒ chǐ, kuàng shēng fēi wài lái, wèn yóu jǐ chū, suī xīn zhì báo liè, ér gāo zì bǐ nǐ, kè qì xū zhāng, céng wú kuì wèi, qǐ kě fù bì liàng wǔ jiào, zēng yào tái jiē. qǐng yǐ yán zhī sòng tián bù shí, wàng gàn tiān tīng, yǐ qiáng líng ruò, miǎn suǒ jū guān. zhào kě.
劉湛誅,起延之為始興王浚後軍諮議參軍,御史中丞。在任縱容,無所舉奏。 遷國子祭酒、司徒左長史,坐啟買人田,不肯還直。尚書左丞荀赤松奏之曰:「求 田問舍,前賢所鄙。延之唯利是視,輕冒陳聞,依傍詔恩,拒捍余直,垂及周年, 猶不畢了,昧利苟得,無所顧忌。延之昔坐事屏斥,復蒙抽進,而曾不悛革,怨誹 無已。交遊闒茸,沈迷曲櫱,橫興譏謗,詆毀朝士。仰竊過榮,增憤薄之性;私恃 顧盼,成強梁之心。外示寡求,內懷奔競,干祿祈遷,不知極已,預燕班觴,肆罵 上席。山海含容,每存遵養,愛兼雕蟲,未忍遐棄,而驕放不節,日月彌著。臣聞 聲問過情,孟軻所恥,況聲非外來,問由己出,雖心智薄劣,而高自比擬,客氣虛 張,曾無愧畏,豈可復弼亮五教,增曜台階。請以延之訟田不實,妄干天聽,以強 凌弱,免所居官。」詔可。
fù wèi mì shū jiān, guāng lù xūn, tài cháng. shí shā mén shì huì lín, yǐ cái xué wèi tài zǔ suǒ shǎng ài, měi zhào jiàn, cháng shēng dú tà, yán zhī shén jí yān. yīn zuì bái shàng yuē: xī tóng zi cān chéng, yuán sī zhèng sè. cǐ sān tái zhī zuò, qǐ kě shǐ xíng yú jū zhī. shàng biàn sè. yán zhī xìng jì biǎn jī, jiān yǒu jiǔ guò, sì yì zhí yán, céng wú è yǐn, gù lùn zhě duō bù zhī yún. jū shēn qīng yuē, bù yíng cái lì, bù yī shū shí, dú zhuó jiāo yě, dāng qí wèi shì, bàng ruò wú rén.
復為秘書監,光祿勛,太常。時沙門釋慧琳,以才學為太祖所賞愛,每召見, 常升獨榻,延之甚疾焉。因醉白上曰:「昔同子參乘,袁絲正色。此三台之坐,豈 可使刑餘居之。」上變色。延之性既褊激,兼有酒過,肆意直言,曾無遏隱,故論 者多不知雲。居身清約,不營財利,布衣蔬食,獨酌郊野,當其為適,傍若無人。
èr shí jiǔ nián, shàng biǎo zì chén yuē: chén wén xíng bǎi lǐ zhě bàn yú jiǔ shí, yán qí mò lù zhī nán yě. yú xīn cháng wèi wèi xū, fāng jīn nǎi zhī qí xìn. chén yán zhī rén báo chǒng hòu, sù chén guó yán, ér xuě xiào wú cóng, róng dié zēng guǎng, lì jǐn shēn diāo, rì dāo guān cì, suī róng zài yǒu tú, ér fáng huì zī jī. zǎo yù qǐ qǐng yú suàn, píng bì chǒu lǎo. dàn shí zhì xíng jí, guī mù wú shē, shì yǐ tiǎn mào qiān fēi, jiǎn xī gàn dú hào xiē nán zhī, zhì yòng yǒu xiàn, zì qù xià qīn shǔ, rù cǐ qiū biàn, tóu chǐ xuàn téng, gēn gù jiàn jù, shǒu zú lěng bì, zuǒ jiǎ yóu shén. sù bù néng shí, qǐng xiàng jiǎn bàn. běn yóu lài fú, bǐ juàn jì wǎn, nián jí suǒ cuī, gù jǐng yǐn rì. chén bān dāo shǒu qīng, wèi shī fēng diǎn, sù zhī cháo xiào, shàng nǜ fěi rèn, ér líng miào zhòng shì, yǒu yǐ jí dài, gōng fǔ jìn wèi, zhuǎn què gōng qīn. xī dà yōng wēi, guò zǎi jìn yì, huí zé yuán jiàng, shí jiā jiāng jiān, qǐ jiě suǒ zhí, suí jiù yào yǎng. fú yuàn shèng cí, tè chuí jīn xǔ. bǐng ēn míng shì, fù bào míng mù, yǎng qǐ duān wéi, shàng liàn wǎng jí. bù xǔ. míng nián zhì shì. yuán xiōng shì lì, yǐ wèi guāng lù dài fū.
二十九年,上表自陳曰:「臣聞行百里者半於九十,言其末路之難也。愚心常 謂為虛,方今乃知其信。臣延之人薄寵厚,宿塵國言,而雪效無從,榮牒增廣,歷 盡身雕,日叨官次,雖容載有途,而妨穢滋積。早欲啟請余算,屏蔽丑老。但時制 行及,歸慕無賒,是以腆冒愆非,簡息干黷耗歇難支,質用有限,自去夏侵暑,入 此秋變,頭齒眩疼,根痼漸劇,手足冷痹,左胛尤甚。素不能食,頃向減半。本猶 賴服,比倦悸晚,年疾所催,顧景引日。臣班叨首卿,位屍封典,肅祗朝校,尚恧 匪任,而陵廟眾事,有以疾怠,宮府覲慰,轉闕躬親。息{大}庸微,過宰近邑, 回澤爰降,實加將監,乞解所職,隨就藥養。伏願聖慈,特垂矜許。稟恩明世,負 報冥暮,仰企端闈,上戀罔極。」不許。明年致事。元兇弒立,以為光祿大夫。
xiān shì, zi jùn wèi shì zǔ nán zhōng láng zī yì cān jūn. jí yì shī rù tǎo, jùn cān dìng mì móu, jiān zào shū xí. shào zhào yán zhī, shì yǐ xí wén, wèn yuē: cǐ bǐ shuí suǒ zào? yán zhī yuē: jùn zhī bǐ yě. yòu wèn: hé yǐ zhī zhī? yán zhī yuē: jùn bǐ tǐ, chén bù róng bù shí. shào yòu yuē: yán cí hé zhì nǎi ěr. yán zhī yuē: jùn shàng bù gù lǎo fù, hé néng wèi bì xià. shào yì nǎi shì, yóu shì de miǎn.
先是,子竣為世祖南中郎諮議參軍。及義師入討,竣參定密謀,兼造書檄。劭 召延之,示以檄文,問曰:「此筆誰所造?」延之曰:「竣之筆也。」又問:「何 以知之?」延之曰:「竣筆體,臣不容不識。」劭又曰:「言辭何至乃爾。」延之 曰:「竣尚不顧老父,何能為陛下。」劭意乃釋,由是得免。
shì zǔ dēng zuò, yǐ wèi jīn zǐ guāng lù dài fū, lǐng xiāng dōng wáng shī. zi jùn jì guì zhòng, quán qīng yī zhāo, fán suǒ zī gōng, yán zhī yī wú suǒ shòu, qì fú bù gǎi, zhái yǔ rú jiù. cháng chéng léi niú bèn chē, féng jùn lǔ bù, jí píng wǎng dào cè. yòu hǎo qí mǎ, áo yóu lǐ xiàng, yù zhī jiù zhé jù ān suǒ jiǔ, dé jiǔ bì tuí rán zì dé. cháng yǔ jùn yuē: píng shēng bù xǐ jiàn yào rén, jīn bù xìng jiàn rǔ. jùn qǐ zhái, wèi yuē: shàn wèi zhī, wú lìng hòu rén xiào rǔ zhuō yě. biǎo jiě shī zhí, jiā gěi qīn xìn sān shí rén.
世祖登阼,以為金紫光祿大夫,領湘東王師。子竣既貴重,權傾一朝,凡所資 供,延之一無所受,器服不改,宅宇如舊。常乘羸牛笨車,逢竣鹵簿,即屏往道側。 又好騎馬,遨遊里巷,遇知舊輒據鞍索酒,得酒必頹然自得。常語竣曰:「平生不 喜見要人,今不幸見汝。」竣起宅,謂曰:「善為之,無令後人笑汝拙也。」表解 師職,加給親信三十人。
xiào jiàn sān nián, zú, shí nián qī shí sān. zhuī zèng sàn qí cháng shì tè jìn, jīn zǐ guāng lù dài fū rú gù. shì yuē xiàn zi. yán zhī yǔ chén jùn xiè líng yùn jù yǐ cí cǎi qí míng, zì pān yuè lù jī zhī hòu, wén shì mò jí yě, jiāng zuǒ chēng yán xiè yān. suǒ zhe bìng chuán yú shì.
孝建三年,卒,時年七十三。追贈散騎常侍、特進,金紫光祿大夫如故。諡曰 憲子。延之與陳郡謝靈運俱以詞彩齊名,自潘岳、陸機之後,文士莫及也,江左稱 顏、謝焉。所著並傳於世。
jùn bié yǒu chuán. jùn dì cè, yì yǐ wén zhāng jiàn zhī, guān zhì jiāng xià wáng fù yì gōng dà sī tú lù shì cān jūn, zǎo zú. tài zōng jí wèi, zhào yuē: yán zhī xī shī xùn zhèn gōng, qíng qì jiān kuǎn. qián jì shì cān jūn jì yáng tài shǒu dà fú qín fān cháo, chóu móu ēn jiù. kě zhuó wèi zhōng shū shì láng. dà, yán zhī dì sān zi yě.
竣別有傳。竣弟測,亦以文章見知,官至江夏王傅義恭大司徒錄事參軍,蚤卒。 太宗即位,詔曰:「延之昔師訓朕躬,情契兼款。前記室參軍、濟陽太守{大}伏 勤蕃朝,綢繆恩舊。可擢為中書侍郎。」{大},延之第三子也。
shǐ chén yuē: chū shēn shì zhǔ, suī yì zài wàng sī, zhì yú jūn qīn liǎng shì, jì wú tóng jì, wèi zi wèi chén, gè suí qí shí kě yě. ruò fú chí wén dào lù, jūn zhèng héng yí, chéng bài suǒ yīn, fēi xì hū cǐ. ér jù bǐ shù zuì, líng chóu fàn nì, yú bǐ cí qīn, chuí zhī hǔ wěn, yǐ cǐ wèi zhōng, wú wén qián gào. fū zì rěn qí qīn, bì jiāng rěn rén zhī qīn zì wàng qí xiào, qī yǐ shēn rén zhī xiào. shí zi fàng lù, duàn kě shí yǐ. jì yún: bā shí zhě yī zi bù cóng zhèng, jiǔ shí zhě jiā bù cóng zhèng. qǐ bù yǐ nián báo sāng yú, yōu huàn jiāng jí, suī yǒu zhí wáng cháo, xǔ yǐ cí shì, kuàng diān pèi zhī dào, lǜ zài wèi cè zhě hū! zì fēi yán nián zhī cí yǔn ér yì qiè, fū qǐ huò miǎn.
史臣曰:出身事主,雖義在忘私,至於君親兩事,既無同濟,為子為臣,各隨 其時可也。若夫馳文道路,軍政恆儀,成敗所因,非系乎此。而據筆數罪,陵仇犯 逆,余彼慈親,垂之虎吻,以此為忠,無聞前誥。夫自忍其親,必將忍人之親;自 忘其孝,期以申人之孝。食子放鹿,斷可識矣。《記》云:「八十者一子不從政, 九十者家不從政。」豈不以年薄桑榆,憂患將及,雖有職王朝,許以辭事,況顛沛 之道,慮在未測者乎!自非延年之辭允而義愜,夫豈或免。