yīn lè xià
音樂下
kāi huáng jiǔ nián, píng chén, huò sòng qí jiù lè, zhào yú tài cháng zhì qīng shāng shǔ yǐ guǎn zhī. qiú chén tài lè lìng cài zi yuán yú pǔ míng děng, fù jū qí zhí. yóu shì niú hóng zòu yuē:
開皇九年,平陳,獲宋、齊舊樂,詔於太常置清商署以管之。求陳太樂令蔡子 元、於普明等,復居其職。由是牛弘奏曰:
chén wén zhōu yǒu liù dài zhī lè, zhì sháo wǔ ér yǐ. qín shǐ huáng gǎi zhōu wǔ yuē wǔ xíng, hàn gāo dì gǎi sháo wǔ yuē wén shǐ, yǐ shì bù xiāng xí yě. yòu zào wǔ dé, zì biǎo qí gōng, gù gāo dì miào zòu wǔ dé wén shǐ wǔ xíng zhī wǔ. yòu zuò zhāo róng lǐ róng, zēng yǎn qí yì. zhāo róng shēng yú wǔ dé, gài yóu gǔ zhī sháo yě. lǐ róng shēng yú wén shǐ, jiǎo qín zhī wǔ xíng yě. wén dì yòu zuò sì shí zhī wǔ, gù xiào jǐng dì lì, zhuī shù xiān gōng, cǎi wǔ dé wǔ zuò zhāo dé wǔ, bèi zhī guǎn xián, jiàn yú tài zōng zhī miào. xiào xuān cǎi zhāo dé wǔ wèi shèng dé wǔ, gèng zào xīn gē, jiàn yú wǔ dì zhī miào. jù cǐ ér yán, dì xiāng yīn xí, zòng yǒu gǎi zuò, bìng zōng yú sháo. zhì míng dì shí, dōng píng xiàn wáng cǎi wén dé wǔ wèi dà wǔ zhī wǔ, jiàn yú guāng wǔ zhī miào.
臣聞周有六代之樂,至《韶》、《武》而已。秦始皇改周舞曰《五行》,漢高 帝改《韶舞》曰《文始》,以示不相襲也。又造《武德》,自表其功,故高帝廟奏 《武德》、《文始》、《五行》之舞。又作《昭容》、《禮容》,增演其意。《昭 容》生於《武德》,蓋猶古之《韶》也。《禮容》生於《文始》,矯秦之《五行》 也。文帝又作《四時》之舞,故孝景帝立,追述先功,采《武德舞》作《昭德舞》, 被之管弦,薦於太宗之廟。孝宣采《昭德舞》為《盛德舞》,更造新歌,薦於武帝 之廟。據此而言,遞相因襲,縱有改作,並宗於《韶》。至明帝時,東平獻王采 《文德舞》為《大武》之舞,薦於光武之廟。
hàn mò dà luàn, lè zhāng lún quē, wèi wǔ píng jīng zhōu, huò dù kuí, yǐ wèi jūn móu jì jiǔ, shǐ chuàng yǎ lè. shí sàn qí shì láng dèng jìng shàn yǒng yǎ gē, lè shī yǐn hú néng xí zōng sì zhī qū, wǔ shī féng sù xiǎo zhī xiān dài zhū wǔ. zǒng liàn yán jīng, fù yú gǔ lè, zì kuí shǐ yě. wén dì huáng chū, gǎi zhāo róng zhī lè wèi zhāo yè lè, wǔ dé zhī wǔ wèi wǔ sòng wǔ, wén shǐ zhī wǔ wèi dà sháo wǔ, wǔ xíng zhī wǔ wèi dà wǔ wǔ. míng dì chū, gōng qīng zòu shàng tài zǔ wǔ huáng dì lè yuē wǔ shǐ zhī wǔ, gāo zǔ wén huáng dì lè yuē xián xī zhī wǔ. yòu zhì lè wǔ, míng yuē zhāng bīn zhī wǔ, yǒu shì yú tiān dì zōng miào jí lín cháo dà xiǎng, bìng yòng zhī.
漢末大亂,樂章淪缺,魏武平荊州,獲杜夔,以為軍謀祭酒,使創雅樂。時散 騎侍郎鄧靜善詠雅歌,樂師尹胡能習宗祀之曲,舞師馮肅曉知先代諸舞。總練研精, 復於古樂,自夔始也。文帝黃初,改《昭容》之樂為《昭業樂》,《武德》之舞為 《武頌舞》,《文始》之舞為《大韶舞》,《五行》之舞為《大武舞》。明帝初, 公卿奏上太祖武皇帝樂曰《武始》之舞,高祖文皇帝樂曰《咸熙》之舞。又制樂舞, 名曰《章斌》之舞,有事於天地宗廟及臨朝大饗,並用之。
jìn wǔ dì tài shǐ èr nián, qiǎn fù xuán děng zào xíng lǐ jí shàng shòu shí jǔ gē shī. zhāng huá biǎo yuē: àn hàn wèi suǒ yòng, suī shī zhāng cí yì, xìng fèi suí shí, zhì qí yùn dòu qū zhé, bìng xì yú jiù, yī jiē yīn xí, bù gǎn yǒu suǒ gǎi yě. jiǔ nián, xún xù diǎn lè, shǐ guō xià sòng shí zào zhèng dé dà yù zhī wǔ. gǎi wèi zhāo wǔ wǔ yuē xuān wǔ wǔ, yǔ yuè wǔ yuē yí wén wǔ. jiāng zuǒ zhī chū, diǎn zhāng yīn wěn, hè xún wèi tài cháng qīng, shǐ yǒu dēng gē zhī lè. dà níng mò, ruǎn fú děng yòu zēng yì zhī. xián hé jiān, jiū jí yí yì, yè méi hú hòu, lè rén pō fù nán dù, dōng jìn yīn zhī, yǐ jù zhōng lǜ. tài yuán jiān, pò fú yǒng gù, yòu huò lè gōng yáng shǔ děng, xián liàn jiù lè, yú shì jīn shí shǐ bèi. xún qí shè xuán yīn diào, bìng yǔ jiāng zuǒ shì tóng.
晉武帝泰始二年,遣傅玄等造行禮及上壽食舉歌詩。張華表曰:「按漢、魏所 用,雖詩章辭異,興廢隨時,至其韻逗曲折,並繫於舊,一皆因襲,不敢有所改也。」 九年,荀勖典樂,使郭夏、宋識造《正德》、《大豫》之舞。改魏《昭武舞》曰 《宣武舞》,羽籥舞曰《宜文舞》。江左之初,典章堙紊,賀循為太常卿,始有登 歌之樂。大寧末,阮孚等又增益之。咸和間,鳩集遺逸,鄴沒胡後,樂人頗復南度, 東晉因之,以具鐘律。太元間,破苻永固,又獲樂工楊蜀等,閒練舊樂,於是金石 始備。尋其設懸音調,並與江左是同。
mù róng chuí pò mù róng yǒng yú zhǎng zi, jǐn huò fú shì jiù lè. chuí xī wèi wèi suǒ bài, qí zhōng lǜ lìng lǐ fú děng, jiāng tài lè xì jì, bēn mù róng dé yú yè. dé qiān dōu guǎng gù, zi chāo sì lì, qí mǔ xiān méi yáo xìng, chāo yǐ tài lè jì yī bǎi èr shí rén yì xìng shú mǔ. jí sòng wǔ dì rù guān, xī shōu nán dù. yǒng chū yuán nián, gǎi zhèng dé wǔ yuē qián wǔ, dà wǔ wǔ yuē hòu wǔ. wén dì yuán jiā jiǔ nián, tài lè lìng zhōng zōng zhī, gèng diào jīn shí. zhì shí sì nián, diǎn shū lìng xī zòng, fù gǎi dìng zhī. yòu yǒu kǎi róng xuān yè zhī wǔ, qí dài yīn ér yòng zhī. xiāo zi xiǎn qí shū zhì yuē: sòng xiào jiàn chū, cháo yì yǐ kǎi róng wǔ wèi sháo wǔ, xuān yè wǔ wèi wǔ dé wǔ. jù sháo wèi yán, xuān yè jí shì gǔ zhī dà wǔ, fēi wǔ dé yě. gù zhì yǒu qián wǔ kǎi róng gē cí, hòu wǔ kǎi róng gē cí zhě yǐ. zhì yú liáng chū, yóu yòng kǎi róng xuān yè zhī wǔ, hòu gǎi wèi dà zhuàng dà guān yān. jīn rén yóu huàn dà guān wèi qián wǔ, gù zhī lè míng suī suí dài ér gǎi, shēng yùn qū zhé, lǐ yīng cháng tóng.
慕容垂破慕容永於長子,盡獲苻氏舊樂。垂息為魏所敗,其鐘律令李佛等,將 太樂細伎,奔慕容德於鄴。德遷都廣固,子超嗣立,其母先沒姚興,超以太樂伎一 百二十人詣興贖母。及宋武帝入關,悉收南渡。永初元年,改《正德舞》曰《前舞》, 《大武舞》曰《後舞》。文帝元嘉九年,太樂令鍾宗之,更調金石。至十四年,典 書令奚縱,復改定之。又有《凱容》、《宣業》之舞,齊代因而用之。蕭子顯《齊 書·志》曰:「宋孝建初,朝議以《凱容舞》為《韶舞》,《宣業舞》為《武德舞》。 據《韶》為言,《宣業》即是古之《大武》,非《武德》也。」故《志》有《前舞 凱容》歌辭,《後舞凱容》歌辭者矣。至於梁初,猶用《凱容》、《宣業》之舞, 後改為《大壯》、《大觀》焉。今人猶喚《大觀》為《前舞》,故知樂名雖隨代而 改,聲韻曲折,理應常同。
qián kè jīng zhōu, dé liáng jiā yǎ qū, jīn píng jiǎng zhōu, yòu dé chén shì zhèng lè. shǐ chuán xiāng chéng, yǐ wèi hé gǔ. qiě guān qí qū tǐ, yòng shēng yǒu cì, qǐng xiū jī zhī, yǐ bèi yǎ lè. qí hòu wèi luò yáng zhī qū, jù wèi shǐ yún tài wǔ píng hè lián chāng suǒ de, gèng wú míng zhèng. hòu zhōu suǒ yòng zhě, jiē shì xīn zào, zá yǒu biān yì zhī shēng. róng yīn luàn huá, jiē bù kě yòng. qǐng xī tíng zhī.
前克荊州,得梁家雅曲,今平蔣州,又得陳氏正樂。史傳相承,以為合古。且 觀其曲體,用聲有次,請修緝之,以備雅樂。其後魏洛陽之曲,據《魏史》雲「太 武平赫連昌所得」,更無明證。後周所用者,皆是新造,雜有邊裔之聲。戎音亂華, 皆不可用。請悉停之。
zhì yuē: zhì lǐ zuò lè, shèng rén zhī shì yě, gōng chéng huà qià, fāng kě yì zhī. jīn yǔ nèi chū píng, zhèng huà wèi qià. jù yǒu biàn gé, wǒ zé wèi xiá. jìn wáng guǎng yòu biǎo qǐng, dì nǎi xǔ zhī.
制曰:「制禮作樂,聖人之事也,功成化洽,方可議之。今宇內初平,正化未 洽。遽有變革,我則未暇。」晉王廣又表請,帝乃許之。
niú hóng suì yīn zhèng yì zhī jiù, yòu qǐng yī gǔ wǔ shēng liù lǜ, xuán xiāng wèi gōng. yǎ lè měi gōng dàn yī diào, wéi yíng qì zòu wǔ diào, wèi zhī wǔ yīn. màn lè yòng qī diào, jì sì shī yòng. gè yī shēng lǜ zūn bēi wèi cì. gāo zǔ yóu yì tuǒ yán, zhù hóng zòu xià, bù xǔ zuò xuán gōng zhī lè, dàn zuò huáng zhōng yī gōng ér yǐ. yú shì niú hóng jí mì shū chéng yáo chá tōng zhí sàn qí cháng shì xǔ shàn xīn yí tóng sān sī liú zhēn tōng zhí láng yú shì jī děng, gèng gòng xiáng yì yuē:
牛弘遂因鄭譯之舊,又請依古五聲六律,旋相為宮。雅樂每宮但一調,唯迎氣 奏五調,謂之五音。縵樂用七調,祭祀施用。各依聲律尊卑為次。高祖猶憶妥言, 注弘奏下,不許作旋宮之樂,但作黃鐘一宮而已。於是牛弘及秘書丞姚察、通直散 騎常侍許善心、儀同三司劉臻、通直郎虞世基等,更共詳議曰:
hòu zhōu zhī shí, yǐ sì shēng jiàng shén, suī cǎi zhōu lǐ, ér nián dài shēn yuǎn, qí fǎ jiǔ jué, bù kě yī yòng. jǐn àn sī lè: fán lè, huán zhōng wèi gōng, huáng zhōng wèi jiǎo, tài cù wèi zhēng, gū xǐ wèi yǔ, wǔ yún mén yǐ jì tiān. hán zhōng wèi gōng, tài cù wèi jiǎo, gū xǐ wèi zhēng, nán lǚ wèi yǔ, wǔ xián chí yǐ jì dì. huáng zhōng wèi gōng, dà lǚ wèi jiǎo, tài cù wèi zhēng, huán zhōng wèi yǔ, wǔ yùn yǐ sì zōng miào. mǎ róng yuē: huán zhōng, yīng zhōng yě. jiǎ kuí zhèng xuán yuē: huán zhōng, jiā zhōng yě. zhèng xuán yòu yún: cǐ lè wú shāng shēng, jì shàng róu gāng, gù bù yòng yě. gàn bǎo yún: bù yán shāng, shāng wèi chén. wáng zhě zì wèi, gù zhì qí shí ér qù qí míng, ruò yuē yǒu tiān dì rén wù, wú dé yǐ zhǔ zhī, qiān yǐ zì mù yě. xiān rú jiě shì, jì mò zhī shì cóng. rán cǐ sì shēng, fēi zhí wú shāng, yòu lǜ guǎn guāi cì, yǐ qí wèi lè, wú kè xié zhī lǐ. jīn gǔ shì yì, bù kě dé ér xíng yě.
後周之時,以四聲降神,雖采《周禮》,而年代深遠,其法久絕,不可依用。 謹案《司樂》:「凡樂,圜鍾為宮,黃鐘為角,太簇為徵,姑洗為羽,舞《雲門》 以祭天。函鍾為宮,太簇為角,姑洗為徵,南呂為羽,舞《咸池》以祭地。黃鐘為 宮,大呂為角,太簇為徵,圜鍾為羽,舞《韻》以祀宗廟。」馬融曰:「圜鍾,應 鍾也。」賈逵、鄭玄曰:「圜鍾,夾鍾也。」鄭玄又云:「此樂無商聲,祭尚柔剛, 故不用也。」干寶云:「不言商,商為臣。王者自謂,故置其實而去其名,若曰有 天地人物,無德以主之,謙以自牧也。」先儒解釋,既莫知適從。然此四聲,非直 無商,又律管乖次,以其為樂,無克諧之理。今古事異,不可得而行也。
àn dōng guān shū mǎ fáng chuán, tài zǐ chéng bào yè děng shàng zuò lè shì, xià fáng. fáng zòu yán: jiàn chū èr nián qī yuè yè shàng yán, tiān zǐ shí yǐn, bì shùn yú sì shí wǔ wèi, ér yǒu shí jǔ zhī lè. suǒ yǐ shùn tiān dì, yǎng shén míng, qiú fú yīng yě. jīn guān yǎ lè dú yǒu huáng zhōng, ér shí jǔ lè dàn yǒu tài cù, jiē bù yīng yuè lǜ, kǒng shāng qì lèi. kě zuò shí èr yuè jūn, gè yīng qí yuè qì. gōng qīng cháo huì, dé wén yuè lǜ, nǎi néng gǎn tiān, hé qì yí yīng. zhào xià tài cháng píng yān. tài cháng shàng yán, zuò lè qì zhí qián bǎi sì shí liù wàn, zòu qǐn. jīn míng zhào fù xià, chén fáng yǐ wèi kě xū shàng tiān zhī míng shí, yīn suì shǒu zhī jiā yuè, fā tài cù zhī lǜ, zòu yǎ sòng zhī yīn, yǐ yíng hé qì. qí tiáo guàn shén jù, suì dú shī xíng. qǐ yú shí yuè, wèi yíng qì zhī lè yǐ. yòu shùn dì jì yún: yáng jiā èr nián dōng shí yuè gēng wǔ, yǐ chūn qiū wèi bì yōng, lì tài xué, suí yuè lǜ. shí yuè zuò yīng zhōng, sān yuè zuò gū xǐ. yuán hé yǐ lái, yīn lì bù diào, xiū fù huáng zhōng, zuò lè qì, rú jiù diǎn. jù cǐ ér yán, hàn lè gōng xuán yǒu huáng zhōng jūn, shí jǔ tài cù jūn, zhǐ yǒu èr jūn, bù xuán xiāng wèi gōng, yì yǐ míng yǐ. jì cóng yuán hé zhì yáng jiā èr nián, cái wǔ shí suì, yòng ér fù zhǐ. yàn huáng dì tīng fèng yǐ zhì lǜ lǚ, shàng shū yuē yǔ yù wén liù lǜ wǔ shēng, zhōu lǐ yǒu fèn lè ér jì. cǐ shèng rén zhì zuò, yǐ hé tiān dì yīn yáng zhī hé, zì rán zhī lǐ, nǎi yún yīn lì bù diào, sī yán wū zhī shén yě.
按《東觀書·馬防傳》,太子丞鮑鄴等上作樂事,下防。防奏言:「建初二年 七月鄴上言,天子食飲,必順於四時五味,而有食舉之樂。所以順天地,養神明, 求福應也。今官雅樂獨有黃鐘,而食舉樂但有太簇,皆不應月律,恐傷氣類。可作 十二月均,各應其月氣。公卿朝會,得聞月律,乃能感天,和氣宜應。詔下太常評 焉。太常上言,作樂器直錢百四十六萬,奏寢。今明詔復下,臣防以為可須上天之 明時,因歲首之嘉月,發太簇之律,奏雅頌之音,以迎和氣。」其條貫甚具,遂獨 施行。起於十月,為迎氣之樂矣。又《順帝紀》云:「陽嘉二年冬十月庚午,以春 秋為辟雍,隸太學,隨月律。十月作應鐘,三月作姑洗。元和以來,音戾不調,修 復黃鐘,作樂器,如舊典。」據此而言,漢樂宮懸有黃鐘均,食舉太簇均,止有二 均,不旋相為宮,亦以明矣。計從元和至陽嘉二年,才五十歲,用而復止。驗黃帝 聽鳳以制律呂,《尚書》曰「予欲聞六律五聲」,《周禮》有「分樂而祭」。此聖 人製作,以合天地陰陽之和,自然之理,乃雲音戾不調,斯言誣之甚也。
jīn liáng chén yǎ qū, bìng yòng gōng shēng. àn lǐ: wǔ shēng shí èr lǜ, hái xiāng wèi gōng. lú zhí yún: shí èr yuè sān guǎn liú zhuǎn yòng shì, dāng yòng shì zhě wèi gōng. gōng, jūn yě. zhèng xuán yuē: wǔ shēng gōng shāng jiǎo zhēng yǔ. qí yáng guǎn wèi lǜ, yīn guǎn wèi lǚ. bù shí èr chén, gèng xiāng wèi gōng, shǐ zì huáng zhōng, zhōng yú nán lǚ, fán liù shí yě. huáng kǎn shū: hái xiāng wèi gōng zhě, shí yī yuè yǐ huáng zhōng wèi gōng, shí èr yuè yǐ dà lǚ wèi gōng, zhēng yuè yǐ tài cù wèi gōng. yú yuè fàng cǐ. fán shí èr guǎn, gè bèi wǔ shēng, hé liù shí shēng. wǔ shēng chéng yī diào, gù shí èr diào. cǐ jí shì zhèng yì zhī míng wén, wú yòng shāng jiǎo zhēng yǔ wèi bié diào zhī fǎ yǐ. lè jī yào jiā yuē: dōng fāng chūn, qí shēng jiǎo, lè dāng gōng yú jiā zhōng. yú fāng gè yǐ qí zhōng lǜ wèi gōng. ruò yǒu shāng jiǎo zhī lǐ, bù dé yún gōng yú jiā zhōng yě. yòu yún: wǔ yīn fēi gōng bù diào, wǔ wèi fēi gān bù hé. yòu dòng shēng yí: gōng chàng ér shāng hé, shì wèi shàn běn, tài píng zhī lè yě. zhōu lǐ: zòu huáng zhōng, gē dà lǚ, yǐ sì tiān shén. zhèng xuán yǐ huáng zhōng zhī zhōng, dà lǚ zhī shēng wèi jūn. jūn, diào yě. gù cuī líng ēn yún: liù lè shí èr diào, yì bù dú lùn shāng jiǎo zhēng yǔ yě. yòu yún: fán liù lè zhě, jiē wén zhī yǐ wǔ shēng, bō zhī yǐ bā yīn. gù zhī měi qū jiē xū wǔ shēng bā yīn cuò zōng ér néng chéng yě. yù kòu zi yún: shī wén gǔ qín, mìng gōng ér zǒng sì shēng, zé qìng yún fú, jǐng fēng xiáng. wéi hán shī yún: wén qí gōng shēng, shǐ rén wēn hòu ér kuān dà. wén qí shāng shēng, shǐ rén fāng lián ér hǎo yì. jí gǔ yǒu qīng jiǎo qīng zhēng zhī liú. cǐ zé dāng shēng wèi qū. jīn yǐ wǔ yǐn wèi wǔ shēng, yíng qì suǒ yòng zhě shì yě. yú qū xī yòng gōng shēng, bù láo shāng jiǎo zhēng yǔ. hé yǐ dé zhī? xún xù lùn sān diào wèi jūn shǒu zhě, dé zhèng shēng zhī míng, míng zhī yǎ lè xī zài gōng diào. yǐ wài zhēng yǔ jiǎo, zì wèi yáo sú zhī yīn ěr. qiě xī liáng guī zī zá jì děng, qū shù jì duō, gù dé lì yú zhòng diào, diào gè bié qū, zhì rú yǎ lè shǎo, xū yǐ gōng wèi běn, lì shí èr jūn ér zuò, bù kě fēn pèi yú diào, gèng chéng zá luàn yě.
今梁、陳雅曲,並用宮聲。按《禮》:「五聲十二律,還相為宮。」盧植云: 「十二月三管流轉用事,當用事者為宮。宮,君也。」鄭玄曰:「五聲宮、商、角、 徵、羽。其陽管為律,陰管為呂。布十二辰,更相為宮,始自黃鐘,終於南呂,凡 六十也。」皇侃疏:「還相為宮者,十一月以黃鐘為宮,十二月以大呂為宮,正月 以太簇為宮。餘月放此。凡十二管,各備五聲,合六十聲。五聲成一調,故十二調。」 此即釋鄭義之明文,無用商、角、徵、羽為別調之法矣。《樂稽耀嘉》曰:「東方 春,其聲角,樂當宮於夾鍾。餘方各以其中律為宮。」若有商、角之理,不得雲宮 於夾鍾也。又云:「五音非宮不調,五味非甘不和。」又《動聲儀》:「宮唱而商 和,是謂善本,太平之樂也。」《周禮》:「奏黃鐘,歌大呂,以祀天神。」鄭玄 「以黃鐘之鐘,大呂之聲為均。」均,調也。故崔靈恩云:「六樂十二調,亦不獨 論商、角、徵、羽也。」又云:「凡六樂者,皆文之以五聲,播之以八音。」故知 每曲皆須五聲八音錯綜而能成也。《禦寇子》云:「師文鼓琴,命宮而總四聲,則 慶雲浮,景風翔。」唯《韓詩》云:「聞其宮聲,使人溫厚而寬大。聞其商聲,使 人方廉而好義。」及古有清角、清徵之流。此則當聲為曲。今以五引為五聲,迎氣 所用者是也。餘曲悉用宮聲,不勞商、角、徵、羽。何以得知?荀勖論三調為均首 者,得正聲之名,明知雅樂悉在宮調。已外徵、羽、角,自為謠俗之音耳。且西涼、 龜茲雜伎等,曲數既多,故得隸於眾調,調各別曲,至如雅樂少,須以宮為本,歷 十二均而作,不可分配余調,更成雜亂也。
qí zòu dà dǐ rú cǐ. dì bìng cóng zhī. gù suí dài yǎ lè, wéi zòu huáng zhōng yī gōng, jiāo miào xiǎng yòng yī diào, yíng qì yòng wǔ diào. jiù gōng gèng jǐn, qí yú shēng lǜ, jiē bù fù tōng. huò yǒu néng wèi ruí bīn zhī gōng zhě, xiǎng sì zhī jì sì zhī, jìng wú jué zhě.
其奏大抵如此。帝並從之。故隋代雅樂,唯奏黃鐘一宮,郊廟饗用一調,迎氣 用五調。舊工更盡,其餘聲律,皆不復通。或有能為蕤賓之宮者,享祀之際肆之, 竟無覺者。
hóng yòu xiū huáng hòu fáng nèi zhī lè, jù máo cháng hóu bāo sūn yù gù shì, jiē yǒu zhōng shēng, ér wáng sù zhī yì, nǎi yán bù kě. yòu chén tǒng yún: fù rén wú wài shì, ér yīn jiào shàng róu, róu yǐ jìng wèi tǐ, bù yí yòng yú zhōng. hóng děng cǎi sù tǒng yǐ qǔ zhèng yān. gāo zǔ lóng qián shí, pō hǎo yīn lè, cháng yǐ pí pá, zuò gē èr shǒu, míng yuē dì hòu tiān gāo, tuō yán fū qī zhī yì. yīn jí qǔ zhī wèi fáng nèi qū. mìng fù rén bìng dēng gē shàng shòu bìng yòng zhī. zhí zài gōng nèi, nǚ rén jiào xí zhī.
弘又修皇后房內之樂,據毛萇、侯苞、孫毓故事,皆有鐘聲,而王肅之意,乃 言不可。又陳統云:「婦人無外事,而陰教尚柔,柔以靜為體,不宜用於鍾。」弘 等采肅、統以取正焉。高祖龍潛時,頗好音樂,常倚琵琶,作歌二首,名曰《地厚》、 《天高》,託言夫妻之義。因即取之為房內曲。命婦人並登歌上壽並用之。職在宮 內,女人教習之。
chū, hòu zhōu gù shì, xuán zhōng qìng fǎ, qī zhèng qī bèi, hé wèi shí sì. gài zhǔn biàn gōng biàn zhēng, fán wèi qī shēng, yǒu zhèng yǒu bèi, ér wèi shí sì yě. zhǎng sūn shào yuǎn yǐn guó yǔ lěng zhōu jiū yún: wǔ wáng fá yīn, suì zài chún huǒ. zì chún jí sì, qī wèi gù yě. jì yǐ qī tóng qí shù, ér yǐ lǜ hé qí shēng, yú shì yǒu qī lǜ. yòu yǐn shàng shū dà chuán wèi zhī qī shǐ, qí zhù yún: wèi huáng zhōng lín zhōng tài cù nán lǚ gū xǐ yīng zhōng ruí bīn yě. gē shēng bù yīng cǐ zhě, jiē qù zhī. rán jù yī jūn yán yě. gōng shāng jiǎo zhēng yǔ wèi zhèng, biàn gōng biàn zhēng wèi hé, jiā bèi ér yǒu shí sì yān. yòu liáng wǔ dì jiā yǐ zhuó bèi, sān qī èr shí yī ér tóng wèi jià, suī qǔ fán huì, shēng bù hé gǔ. yòu hòu wèi shí, gōng sūn chóng shè zhōng qìng zhèng bèi, cān xuán zhī. hóng děng bìng yǐ wèi fēi, ér jù zhōu guān xiǎo xū zhí xuán zhōng qìng, bàn zhī wèi dǔ, quán zhī wèi sì. zhèng xuán yuē: zhōng qìng biān xuán zhī, èr bā shí liù ér zài yī jù. zhōng yī dǔ, qìng yī dǔ, wèi zhī sì. yòu yǐn lè wěi gōng wèi jūn, shāng wèi chén, jūn chén jiē zūn, gè zhì yī fù, gù jiā shí sì ér xuán shí liù. yòu jù hàn chéng dì shí, jiān wèi shuǐ bīn dé shí qìng shí liù méi, cǐ jiē xuán bā zhī yì yě. xuán zhōng qìng fǎ, měi jù zhǔn zhī, xuán bā yòng qī, bù qǔ jìn zhōu zhī fǎ xuán qī yě.
初,後周故事,懸鐘磬法,七正七倍,合為十四。蓋准變宮、變徵,凡為七聲, 有正有倍,而為十四也。長孫紹遠引《國語》冷州鳩云:「武王伐殷,歲在鶉火。」 自鶉及駟,七位故也。既以七同其數,而以律和其聲,於是有七律。又引《尚書大 傳》「謂之七始」,其注云:「謂黃鐘、林鐘、太簇、南呂、姑洗、應鐘、蕤賓也。」 歌聲不應此者,皆去之。然據一均言也。宮、商、角、徵、羽為正,變宮、變徵為 和,加倍而有十四焉。又梁武帝加以濁倍,三七二十一而同為架,雖取繁會,聲不 合古。又後魏時,公孫崇設鐘磬正倍,參懸之。弘等並以為非,而據《周官·小胥 職》「懸鐘磬,半之為堵,全之為肆」。鄭玄曰:「鐘磬編懸之,二八十六而在一 虡。鍾一堵,磬一堵,謂之肆。」又引《樂緯》「宮為君,商為臣,君臣皆尊,各 置一副,故加十四而懸十六」。又據漢成帝時,犍為水濱得石磬十六枚,此皆懸八 之義也。懸鐘磬法,每虡准之,懸八用七,不取近周之法懸七也。
yòu cān yòng yí lǐ jí shàng shū dà chuán, wèi gōng xuán chén bù zhī fǎ. běi fāng běi xiàng, yīng zhōng qǐ xī, qìng cì zhī, huáng zhōng cì zhī, zhōng cì zhī, dà lǚ cì zhī, jiē dōng chén. yī jiàn gǔ zài qí dōng, dōng gǔ. dōng fāng xī xiàng, tài cù qǐ běi, qìng cì zhī, jiā zhōng cì zhī, zhōng cì zhī, gū xǐ cì zhī, jiē nán chén. yī jiàn gǔ zài qí nán, dōng gǔ. nán fāng běi xiàng, zhōng lǚ qǐ dōng, zhōng cì zhī, ruí bīn cì zhī, qìng cì zhī, lín zhōng cì zhī, jiē xī chén. yī jiàn gǔ zài qí xī, xī gǔ. xī fāng dōng xiàng, yí zé qǐ nán, zhōng cì zhī, nán lǚ cì zhī, qìng cì zhī, wú shè cì zhī, jiē běi chén. yī jiàn gǔ zài qí běi, xī gǔ. qí dà shè, zé chè běi miàn ér jiā zhēng gǔ. jì tiān yòng léi gǔ léi táo, jì dì yòng líng gǔ líng táo, zōng miào yòng lù gǔ lù táo. gè liǎng shè zài xuán nèi.
又參用《儀禮》及《尚書大傳》,為宮懸陳布之法。北方北向,應鐘起西,磬 次之,黃鐘次之,鍾次之,大呂次之,皆東陳。一建鼓在其東,東鼓。東方西向, 太簇起北,磬次之,夾鍾次之,鍾次之,姑洗次之,皆南陳。一建鼓在其南,東鼓。 南方北向,中呂起東,鍾次之,蕤賓次之,磬次之,林鐘次之,皆西陳。一建鼓在 其西,西鼓。西方東向,夷則起南,鍾次之,南呂次之,磬次之,無射次之,皆北 陳。一建鼓在其北,西鼓。其大射,則撤北面而加鉦鼓。祭天用雷鼓、雷鞀,祭地 用靈鼓、靈鞀,宗廟用路鼓、路鞀。各兩設在懸內。
yòu zhǔn yí lǐ, gōng xuán sì miàn shè bó zhōng shí èr jù, gè yī chén wèi. yòu jiǎ bǐng gēng rén wèi, gè shè zhōng yī jù, yǐ dīng xīn guǐ wèi, gè chén qìng yī jù. gòng wèi èr shí jù. qí zōng miào diàn tíng jiāo qiū shè bìng tóng. shù jiàn gǔ yú sì yú, yǐ xiàng èr shí sì qì. yī yuè wèi jūn, sì xiāng tóng zuò, gài qǔ máo chuán shī yún sì xuán jiē tóng zhī yì. gǔ zhě bó zhōng jù yí lǐ jī wèi jié jiǎn, ér wú hé qū zhī yì. yòu dà shè yǒu èr bó, jiē luàn jī yān, nǎi wú chéng qū zhī lǐ. yī hòu zhōu yǐ shí èr bó xiāng shēng jī zhī, shēng yùn kè xié. měi bó zhōng jiàn gǔ gè yī rén. měi zhōng qìng sǔn jù gè yī rén, gē èr rén, zhí jié yī rén, qín sè zhēng zhú gè yī rén. měi zhōng jù, yú shēng xiāo dí xūn chí gè yī rén. xuán nèi chù yǔ gè yī rén, chù zài dōng, wú zài xī. èr wǔ gè bā yì. lè rén jiē píng jīn zé jiàng gōu yī. lè qì bìng cǎi zhōu guān, cān zhī liáng dài, zé yòng qí yóu shàn zhě. qí sǔn jù jiē jīn wǔ bó shān, shì yǐ chóng yá, shù yǔ liú sū. qí lè qì yīng qī zhě, tiān dì zhī shén jiē zhū qī, zōng miào jí diàn tíng zé wǔ sè qī huà. jìn sòng gù shì, xiāng bié gè yǒu chù yǔ, jì tóng shí jiá zhī, jīn zé bù yòng.
又准《儀禮》,宮懸四面設鎛鍾十二虡,各依辰位。又甲、丙、庚、壬位,各 設鍾一虡,乙、丁、辛、癸位,各陳磬一虡。共為二十虡。其宗廟殿庭郊丘社並同。 樹建鼓於四隅,以象二十四氣。依月為均,四箱同作,蓋取毛傳《詩》雲「四懸皆 同」之義。古者鎛鍾據《儀禮》擊為節檢,而無合曲之義。又大射有二鎛,皆亂擊 焉,乃無成曲之理。依後周以十二鎛相生擊之,聲韻克諧。每鎛鍾、建鼓各一人。 每鍾、磬簨虡各一人,歌二人,執節一人,琴、瑟、箏、築各一人。每鍾虡,竽、 笙、簫、笛、塤、篪各一人。懸內柷、敔各一人,柷在東,吾在西。二舞各八佾。 樂人皆平巾幘、絳褠衣。樂器並采《周官》,參之梁代,擇用其尤善者。其簨虡皆 金五博山,飾以崇牙,樹羽旒蘇。其樂器應漆者,天地之神皆硃漆,宗廟及殿庭則 五色漆畫。晉、宋故事,箱別各有柷、敔,既同時戛之,今則不用。
yòu zhōu guān dà sī lè: zòu huáng zhōng, gē dà lǚ, wǔ yún mén, yǐ sì tiān shén. zòu tài cù, gē yīng zhōng, wǔ xián chí, yǐ jì dì qí. zòu gū xǐ, gē nán lǚ, wǔ dà sháo, yǐ sì sì wàng. zòu ruí bīn, gē hán zhōng, wǔ dà xià, yǐ jì shān chuān. zòu yí zé, gē xiǎo lǚ, wǔ dà hù, yǐ xiǎng xiān bǐ. zòu wú shè, gē jiā zhōng, wǔ dà wǔ, yǐ xiǎng xiān zǔ. cǐ nǎi zhōu zhì, lì èr wáng sān kè, tōng jǐ wèi liù dài zhī lè. zhì sì shí jì sì, zé fēn ér yòng zhī. yǐ liù lè pèi shí èr diào, yī dài zhī lè, zé yòng èr diào yǐ. suí qù liù dài zhī lè, yòu wú sì wàng xiān bǐ zhī jì, jīn jì yǔ gǔ jì fǎ yǒu bié, nǎi yǐ shén zhī wèi cì fēn lè pèi yān. zòu huáng zhōng, gē dà lǚ, yǐ sì yuán qiū. huáng zhōng suǒ yǐ xuān liù qì yě, yào pò tiān shén, zuì wèi zūn jí, gù zòu huáng zhōng yǐ sì zhī. zòu tài cù, gē yīng zhōng, yǐ jì fāng zé. tài cù suǒ yǐ zàn yáng chū zhì, kūn lún hòu zài zhī zhòng, gù zòu tài cù yǐ sì zhī. zòu gū xǐ, gē nán lǚ, yǐ sì wǔ jiāo shén zhōu. gū xǐ suǒ yǐ dí jié bǎi wù, wǔ jiāo shén zhōu, tiān dì zhī cì, gù zòu gū xǐ yǐ sì zhī. zòu ruí bīn, gē hán zhōng, yǐ jì zōng miào. ruí bīn suǒ yǐ ān jìng shén rén, zǔ zōng yǒu guó zhī běn, gù zòu ruí bīn yǐ sì zhī. zòu yí zé, gē xiǎo lǚ, yǐ jì shè jì xiān nóng. yí zé suǒ yǐ yǒng gē jiǔ gǔ, guì zài qiū chéng, gù zòu yí zé yǐ sì zhī. zòu wú shè, gē jiā zhōng, yǐ jì xún shòu fāng yuè. wú shè suǒ yǐ shì rén guǐ wù, guān fēng wàng zhì, gù zòu wú shè yǐ sì zhī. tóng yòng wén wǔ èr wǔ. qí yuán qiū jiàng shén liù biàn, fāng zé jiàng shén bā biàn, zōng miào dì xiá jiàng shén jiǔ biàn, jiē yòng zhāo xià. qí yú jì xiǎng jiē yī biàn. yòu zhōu lǐ, wáng chū, zòu wáng xià, shī chū, zòu sì xià. shū sūn tōng fǎ, yíng shén zòu jiā zhì. jīn yì suí shì lì míng. huáng dì rù chū, jiē zòu huáng xià. qún guān rù chū, jiē zòu sì xià. shí jǔ shàng shòu, zòu xū xià. yíng sòng shén, zòu zhāo xià. jiàn xiàn jiāo miào, zòu chéng xià. yàn xiǎng diàn shàng, zòu dēng gē. bìng wén wǔ wǔ wǔ, hé wèi bā qū. gǔ yǒu gōng shāng jiǎo zhēng yǔ wǔ yǐn, liáng yǐ sān cháo yuán huì zòu zhī. jīn gǎi wèi wǔ yīn, qí shēng xī yī gōng shāng, bù shǐ chà yuè. wéi yíng qì yú wǔ jiāo, jiàng shén zòu zhī, yuè lìng suǒ wèi mèng chūn qí yīn jiǎo shì yě. tōng qián wèi shí sān qū. bìng nèi gōng suǒ zòu tiān gāo dì hòu èr qǔ, yú fáng zhōng zòu zhī, hé shí wǔ qū.
又《周官·大司樂》:「奏黃鐘,歌大呂,舞《雲門》,以祀天神。奏太簇, 歌應鐘,舞《咸池》,以祭地祇。奏姑洗,歌南呂,舞《大韶》,以祀四望。奏蕤 賓,歌函鍾,舞《大夏》,以祭山川。奏夷則,歌小呂,舞《大護》,以享先妣。 奏無射,歌夾鍾,舞《大武》,以享先祖。」此乃周制,立二王三恪,通己為六代 之樂。至四時祭祀,則分而用之。以六樂配十二調,一代之樂,則用二調矣。隋去 六代之樂,又無四望、先妣之祭,今既與古祭法有別,乃以神祗位次分樂配焉。奏 黃鐘,歌大呂,以祀圓丘。黃鐘所以宣六氣也,耀魄天神,最為尊極,故奏黃鐘以 祀之。奏太簇,歌應鐘,以祭方澤。太簇所以贊陽出滯,崑崙厚載之重,故奏太簇 以祀之。奏姑洗,歌南呂,以祀五郊、神州。姑洗所以滌潔百物,五郊神州,天地 之次,故奏姑洗以祀之。奏蕤賓,歌函鍾,以祭宗廟。蕤賓所以安靜神人,祖宗有 國之本,故奏蕤賓以祀之。奏夷則,歌小呂,以祭社稷、先農。夷則所以詠歌九穀, 貴在秋成,故奏夷則以祀之。奏無射,歌夾鍾,以祭巡狩方岳。無射所以示人軌物, 觀風望秩,故奏無射以祀之。同用文武二舞。其圓丘降神六變,方澤降神八變,宗 廟禘祫降神九變,皆用《昭夏》。其餘祭享皆一變。又《周禮》,王出,奏《王夏》, 屍出,奏《肆夏》。叔孫通法,迎神奏《嘉至》。今亦隨事立名。皇帝入出,皆奏 《皇夏》。群官入出,皆奏《肆夏》。食舉上壽,奏《需夏》。迎、送神,奏《昭 夏》。薦獻郊廟,奏《誠夏》。宴饗殿上,奏登歌。並文舞武舞,合為八曲。古有 宮、商、角、徵、羽五引,梁以三朝元會奏之。今改為五音,其聲悉依宮商,不使 差越。唯迎氣於五郊,降神奏之,《月令》所謂「孟春其音角」是也。通前為十三 曲。並內宮所奏《天高》、《地厚》二曲,於房中奏之,合十五曲。
qí dēng gē fǎ, zhǔn lǐ xiào tè shēng gē zhě zài shàng, páo zhú zài xià. dà dài yún: qīng miào zhī gē, xuán yī qìng ér shàng fǔ bó. yòu zài hàn dài, dú dēng gē zhě, bù yǐ sī zhú luàn rén shēng. jìn dài yǐ lái, yǒu dēng gē wǔ rén, bié shēng yú shàng, sī zhú yī bù, jìn chù jiē qián. cǐ gài shàng shū jiá jī míng qiú, bó fǔ qín sè yǐ yǒng, zǔ kǎo lái gé zhī yì yě. liáng wǔ lè lùn yǐ wèi dēng gē zhě sòng zǔ zōng gōng yè, jiǎn lǐ jì nǎi fēi yuán rì suǒ zòu. ruò sān cháo dà qìng, bǎi pì jù chén, shēng gōng jí diàn, yǐ yǒng zǔ kǎo, jūn chén xiāng duì, biàn xū tì tì. yǐ cǐ shuō fēi tōng, hái yǐ jiā qìng yòng zhī. hòu zhōu dēng gē, bèi zhōng qìng qín sè, jiē shàng shè shēng guǎn. jīn suì yīn zhī. hé yú yí lǐ hé sè shēng gē, jí shēng rù, lì yú jiē xià, jiān gē hé lè, shì yàn yǐn zhī shì yǐ. dēng gē fǎ, shí yǒu sì rén, zhōng dōng qìng xī, gōng gè yī rén, qín sè zhēng zhú gè yī rén, bìng gē zhě sān rén, zhí jié qī rén, bìng zuò jiē shàng. shēng yú xiāo dí xūn chí gè yī rén, bìng lì jiē xià. xī jìn xián guān, jiàng gōng fú. zhēn zhuó gǔ jīn, cān ér yòng zhī. sì shén yàn huì tōng xíng zhī. ruò yǒu dà sì lín xuān, chén yú jiē tán zhī shàng. ruò cè bài wáng gōng, shè gōng xuán, bù yòng dēng gē. shì diàn zé wéi yòng dēng gē, ér bù shè xuán.
其登歌法,准《禮·效特牲》「歌者在上,匏竹在下。」《大戴》云:「清廟 之歌,懸一磬而尚拊搏。」又在漢代,獨登歌者,不以絲竹亂人聲。近代以來,有 登歌五人,別升於上,絲竹一部,進處階前。此蓋《尚書》「戛擊鳴球,搏拊琴瑟 以詠,祖考來格」之義也。梁武《樂論》以為登歌者頌祖宗功業,檢《禮記》乃非 元日所奏。若三朝大慶,百辟俱陳,升工籍殿,以詠祖考,君臣相對,便須涕洟。 以此說非通,還以嘉慶用之。後周登歌,備鍾、磬、琴、瑟,階上設笙、管。今遂 因之。合於《儀禮》荷瑟升歌,及笙入,立於階下,間歌合樂,是燕飲之事矣。登 歌法,十有四人,鍾東磬西,工各一人,琴、瑟、箏、築各一人,並歌者三人,執 節七人,並坐階上。笙、竽、簫、笛、塤、篪各一人,並立階下。悉進賢冠,絳公 服。斟酌古今,參而用之。祀神宴會通行之。若有大祀臨軒,陳於階壇之上。若冊 拜王公,設宮懸,不用登歌。釋奠則唯用登歌,而不設懸。
gǔ zhě rén jūn shí, jiē yòng dāng yuè zhī diào, yǐ qǔ shí lǜ zhī shēng. shǐ bù shī wǔ cháng zhī xìng, diào chàng sì tǐ, lìng dé shí qì zhī hé. gù bào yè shàng yán, tiān zǐ shí yǐn, bì shùn sì shí, yǒu shí jǔ lè, suǒ yǐ shùn tiān dì, yǎng shén míng, kě zuò shí èr yuè jūn, gǎn tiān hé qì. cǐ zé diàn tíng yuè diào zhī yì yě. jì sì jì yǐ fēn lè, lín xuān cháo huì, bìng yòng dāng yuè zhī lǜ. zhēng yuè xuán tài cù zhī jūn, nǎi zhì shí èr yuè xuán dà lǚ zhī jūn, yù gǎn jūn rén qíng xìng, yǔn xié yīn yáng zhī xù yě.
古者人君食,皆用當月之調,以取時律之聲。使不失五常之性,調暢四體,令 得時氣之和。故鮑鄴上言,天子食飲,必順四時,有食舉樂,所以順天地,養神明, 可作十二月均,感天和氣。此則殿庭月調之義也。祭祀既已分樂,臨軒朝會,並用 當月之律。正月懸太簇之均,乃至十二月懸大呂之均,欲感君人情性,允協陰陽之 序也。
yòu wén wǔ liù shí sì rén, bìng hēi jiè zé, guān jìn xián guān, jiàng shā lián shang, nèi dān, zào biǎo lǐng yī xùn jū gé dài, wū pí lǚ. shí liù rén zhí yuè. shí liù rén zhí. shí liù rén zhí máo. shí liù rén zhí yǔ, zuǒ shǒu jiē zhí yuè. èr rén zhí dào, yǐn qián, zài wǔ rén shù wài, yì guān tóng wǔ rén. wǔ wǔ liù shí sì rén, bìng fú wǔ biàn, zhū gōu yī, gé dài, wū pí lǚ. zuǒ zhí zhū gàn, yòu zhí dà qī, yī zhū gàn yù qī zhī wén. èr rén zhí jīng, jū qián, èr rén zhí táo, èr rén zhí duó. jīn chún èr, sì rén yú, èr rén zuò. èr rén zhí náo cì zhī. èr rén zhí xiāng, zài zuǒ, èr rén zhí yǎ, zài yòu, gè gōng yī rén zuò. zì jīng yǐ xià lái yǐn, bìng zài wǔ rén shù wài, yì guān tóng wǔ rén. zhōu guān suǒ wèi yǐ jīn chún hé gǔ, jīn zhuó jié gǔ, jīn náo zhǐ gǔ, jīn duó tōng gǔ yě. yòu yī lè jì xiàng dé nǐ gōng, chū lái jiù wèi, zǒng gàn ér shān lì, sī jūn dào zhī nán yě. fā yáng dǎo lì, wēi ér bù cán yě. wǔ luàn jiē zuò, sì hǎi xián ān yě. wǔ, shǐ ér shòu mìng, zài chéng ér dìng shān dōng, sān chéng ér píng shǔ dào, sì chéng ér běi dí shì tōng, wǔ chéng ér jiāng nán shì tà, liù chéng fù zhuì, yǐ chǎn tài píng. gāo zǔ yuē: bù xū xiàng gōng dé, zhí xiàng shì kě yě. rán jìng yòng zhī. jìn dài wǔ chū rù jiē zuò lè, wèi zhī jiē bù, xián yòng sì xià. jīn yì yī dìng, jí zhōu guān suǒ wèi lè chū rù zòu zhōng gǔ yě. yòu wèi jìn gù shì, yǒu máo yú nǔ yú jí zhū rú dǎo yǐn. jīn jù shàng shū zhí yún gàn yǔ, lǐ wén chēng yǔ yuè gàn qī. jīn wén wǔ zhí yǔ yuè, wǔ wǔ zhí gàn qī, qí máo yú nǔ yú děng, gài hàn gāo zǔ zì hàn zhōng guī, bā yú zhī bīng, zhí zhàng ér wǔ yě. jì fēi zhèng diǎn, xī bà bù yòng.
又文舞六十四人,並黑介幘,冠進賢冠,絳紗連裳,內單,皁褾、領、衤巽、 裾、革帶,烏皮履。十六人執鸑。十六人執O。十六人執旄。十六人執羽,左手皆 執籥。二人執纛,引前,在舞人數外,衣冠同舞人。武舞六十四人,並服武弁,硃 褠衣,革帶,烏皮履。左執硃干,右執大戚,依硃干玉戚之文。二人執旌,居前, 二人執鞀,二人執鐸。金錞二,四人輿,二人作。二人執鐃次之。二人執相,在左, 二人執雅,在右,各工一人作。自旌以下來引,並在舞人數外,衣冠同舞人。《周 官》所謂「以金錞和鼓,金鐲節鼓,金鐃止鼓,金鐸通鼓」也。又依《樂記》象德 擬功,初來就位,總干而山立,思君道之難也。發揚蹈厲,威而不殘也。舞亂皆坐, 四海咸安也。武,始而受命,再成而定山東,三成而平蜀道,四成而北狄是通,五 成而江南是拓,六成復綴,以闡太平。高祖曰:「不須象功德,直象事可也。」然 竟用之。近代舞出入皆作樂,謂之階步,咸用《肆夏》。今亦依定,即《周官》所 謂樂出入奏鐘鼓也。又魏、晉故事,有《矛俞》、《弩俞》及硃儒導引。今據《尚 書》直雲干羽,《禮》文稱羽籥干戚。今文舞執羽籥,武舞執干戚,其《矛俞》、 《弩俞》等,蓋漢高祖自漢中歸,巴、俞之兵,執仗而舞也。既非正典,悉罷不用。
shí sì nián sān yuè, lè dìng. mì shū jiān qí zhāng xiàn gōng niú hóng, mì shū chéng běi jiàng jùn gōng yáo chá, tōng zhí sàn qí cháng shì yú bù shì láng xǔ shàn xīn, jiān nèi shǐ shè rén yú shì jī, yí tóng sān sī dōng gōng xué shì ráo yáng bó liú zhēn děng zòu yuē: chén wén kuì fú tǔ gǔ, yóu lái sī shàng, léi chū dì fèn, zhe zì yì jīng. suì gǔ dì wáng, jīng bāng yù wù, yī ràng ér lín tiān xià zhě, sì lè zhī wèi yě. qín fén jīng diǎn, lè shū wáng quē, yuán zhì hàn xìng, shǐ jiā jiū cǎi, zǔ shù zēng guǎng, jī chéng cháo xiàn. wèi jìn xiāng chéng, gèng jiā lùn tǎo, yán gé zhī yí, bèi yú gù shí. yǒng jiā zhī hòu, jiǔ fú bēng lí, yàn shí fú yáo, dùn jù huá tǔ. cǐ qí róng hū, hé bì yī chuān zhī shàng, wú qí zuǒ rèn, wú fù wēi guǎn zhī gōng. qián yán wǎng shì, yú sī ér jǐn. jīn líng jiàn shè, cháo shì nán bēn, dì zé huáng guī, càn rán gèng bèi, yǔ nèi yuán gé jué, sān bǎi nián yú zī yǐ. fú wéi míng shèng yīng qī, huì chāng zài yùn. jīn nán zhēng suǒ huò liáng chén lè rén, jí jìn sòng qí zhāng, wǎn rán jù zhì. nǎng dài suǒ bù fú zhě, jīn xī fú zhī, qián cháo suǒ wèi dé zhě, jīn xī dé zhī. huà qià gōng chéng, yú shì hū zài. chén děng fú fèng míng zhào, xiáng dìng yǎ lè, bó fǎng zhī yīn, páng qiú rú yàn, yán xiào shì fēi, dìng qí qù jiù, qǔ wèi yī dài zhèng lè, jù zài běn sī. yú shì bìng zhuàn gē cí sān shí shǒu, zhào bìng lìng shī yòng, jiàn xíng zhě jiē tíng zhī. qí rén jiān yīn lè, liú pì rì jiǔ, qì qí jiù tǐ zhě, bìng jiā jìn yuē, wù cún qí běn.
十四年三月,樂定。秘書監、奇章縣公牛弘,秘書丞、北絳郡公姚察,通直散 騎常侍、虞部侍郎許善心,兼內史舍人虞世基,儀同三司、東宮學士饒陽伯劉臻等 奏曰:「臣聞蕢桴土鼓,由來斯尚,雷出地奮,著自《易經》。邃古帝王,經邦馭 物,揖讓而臨天下者,祀樂之謂也。秦焚經典,樂書亡缺,爰至漢興,始加鳩采, 祖述增廣,緝成朝憲。魏、晉相承,更加論討,沿革之宜,備於故實。永嘉之後, 九服崩離,燕、石、苻、姚,遁據華土。此其戎乎,何必伊川之上,吾其左衽,無 復微管之功。前言往式,於斯而盡。金陵建社,朝士南奔,帝則皇規,粲然更備, 與內原隔絕,三百年於茲矣。伏惟明聖膺期,會昌在運。今南征所獲梁、陳樂人, 及晉、宋旗章,宛然俱至。曩代所不服者,今悉服之,前朝所未得者,今悉得之。 化洽功成,於是乎在。臣等伏奉明詔,詳定雅樂,博訪知音,旁求儒彥,研校是非, 定其去就,取為一代正樂,具在本司。」於是並撰歌辭三十首,詔並令施用,見行 者皆停之。其人間音樂,流僻日久,棄其舊體者,並加禁約,務存其本。
xiān shì gāo zǔ qiǎn nèi shǐ shì láng lǐ yuán cāo zhí nèi shǐ shěng lú sī dào děng, liè qīng miào gē cí shí èr qǔ. lìng qí lè rén cáo miào dá yú tài lè jiào xí, yǐ dài zhōu gē. qí chū yíng shén qī yán, xiàng yuán jī qū, xiàn diàn dēng gē liù yán, xiàng qīng bēi qū, sòng shén lǐ bì wǔ yán, xiàng xíng tiān qū. zhì shì hóng děng dàn gǎi qí shēng, hé yú zhōng lǜ, ér cí jīng chì dìng, bù gǎn yì zhī. zhì rén shòu yuán nián, yáng dì chū wèi huáng tài zǐ, cóng xiǎng yú tài miào, wén ér fēi zhī. nǎi shàng yán yuē: qīng miào gē cí, wén duō fú lì, bù zú yǐ shù xuān gōng dé, qǐng gèng yì dìng. yú shì zhì zhào lì bù shàng shū qí zhāng gōng hóng, kāi fǔ yí tóng sān sī lǐng tài zǐ xǐ mǎ liǔ gù yán, mì shū chéng shè tài cháng shǎo qīng xǔ shàn xīn, nèi shǐ shè rén yú shì jī, lǐ bù shì láng cài zhēng děng, gèng xiáng gù shí, chuàng zhì yǎ lè gē cí. qí cí yuán qiū, huáng dì rù, zhì bǎn wèi dìng, zòu zhāo xià zhī lè, yǐ jiàng tiān shén. shēng tán, zòu huáng xià zhī lè. shòu yù bó, dēng gē, zòu zhāo xià zhī lè. huáng dì jiàng nán bì, yì léi xǐ, xǐ jué qì, shēng tán, bìng zòu huáng xià. chū shēng tán, zǔ rù, zòu zhāo xià zhī lè. huáng dì chū xiàn, zòu xián xià zhī lè. huáng dì jì xiàn, zuò wén wǔ zhī wǔ. huáng dì yǐn fú jiǔ, zuò xū xià zhī lè. huáng dì fǎn jué yú diàn, hái běn wèi, zòu huáng xià zhī lè. wǔ wǔ chū, zuò sì xià zhī lè. sòng shén zuò zhāo xià zhī lè. jiù liáo wèi, hái dà cì, bìng zòu huáng xià.
先是高祖遣內史侍郎李元操、直內史省盧思道等,列清廟歌辭十二曲。令齊樂 人曹妙達於太樂教習,以代周歌。其初迎神七言,象《元基曲》,獻奠登歌六言, 象《傾杯曲》,送神禮畢五言,象《行天曲》。至是弘等但改其聲,合於鐘律,而 辭經敕定,不敢易之。至仁壽元年,煬帝初為皇太子,從饗於太廟,聞而非之。乃 上言曰:「清廟歌辭,文多浮麗,不足以述宣功德,請更議定。」於是制詔吏部尚 書、奇章公弘,開府儀同三司、領太子洗馬柳顧言,秘書丞、攝太常少卿許善心, 內史舍人虞世基,禮部侍郎蔡徵等,更詳故實,創製雅樂歌辭。其祠圓丘,皇帝入, 至版位定,奏《昭夏》之樂,以降天神。升壇,奏《皇夏》之樂。受玉帛,登歌, 奏《昭夏》之樂。皇帝降南陛,詣罍洗,洗爵訖,升壇,並奏《皇夏》。初升壇, 俎入,奏《昭夏》之樂。皇帝初獻,奏《諴夏》之樂。皇帝既獻,作文舞之舞。皇 帝飲福酒,作《需夏》之樂。皇帝反爵於坫,還本位,奏《皇夏》之樂。武舞出, 作《肆夏》之樂。送神作《昭夏》之樂。就燎位,還大次,並奏《皇夏》。
yuán qiū:
圜丘:
jiàng shén, zòu zhāo xià cí:
降神,奏《昭夏》辭:
sù jì diǎn, xié liáng chén. jù jiā jiàn, qí huáng zhēn. lǐ fāng chéng, lè yǐ biàn. gǎn líng xīn, huí tiān juàn. pì huá què, xià gān gōng. chéng jīng qì, yù xiáng fēng. wàng guàn huǒ, tōng tián zhú. yīng jiè guī, shòu xuān yù. shén zhī lín, qìng yīn yáng. yān qú dòng, chén lù shēn. shàn jì fú, dé sī fǔ. liú hóng zuò, biàn qū yǔ.
肅祭典,協良辰。具嘉薦,俟皇臻。禮方成,樂已變。感靈心,回天眷。辟華 闕,下乾宮。乘精氣,御祥風。望爟火,通田燭。膺介圭,受瑄玉。神之臨,慶陰 陽。煙衢洞,宸路深。善既福,德斯輔。流鴻祚,遍區宇。
huáng dì shēng tán, zòu huáng xià cí:
皇帝升壇,奏《皇夏》辭:
yú mù wǒ jūn, zhāo míng yǒu róng. dào jì qū yù, gōng gé xuán qióng. bǎi shén jǐng wèi, wàn guó chéng fēng, rén shēn dé hòu, xìn qià yì fēng. míng fā sī zhèng, qín yōu zài gōng. hóng jī wéi yǒng, fú zuò zhǎng lóng.
於穆我君,昭明有融。道濟區域,功格玄穹。百神警衛,萬國承風,仁深德厚, 信洽義豐。明發思政,勤憂在躬。鴻基惟永,福祚長隆。
dēng gē cí:
登歌辭:
dé shēn lǐ dà, dào gāo xiǎng mù. jiù yáng sī gōng, zhì pèi wéi sù. xuè hóng shēng qì, miǎn qiú biāo fú. chéng gǎn qīng xuán, xìn chén shǐ zhù. zhī chéng líng kuàng, zài yīng duō fú.
德深禮大,道高饗穆。就陽斯恭,陟配惟肅。血紘升氣,冕裘標服。誠感清玄, 信陳史祝。祗承靈貺,載膺多福。
huáng dì chū xiàn, zòu xián xià cí:
皇帝初獻,奏《諴夏》辭:
zhào yīn chóng sì, dà bào zūn líng. yīn gāo jǐn jìng, sǎo dì tuī chéng. liù zōng suí zhào, wǔ wěi péi yíng. yún hé fā yùn, gū zhú yáng qīng. wǒ zī jì jié, wǒ zhuó wéi míng. yuán shén shì jiàn, bǎi lù lái chéng.
肇禋崇祀,大報尊靈。因高盡敬,掃地推誠。六宗隨兆,五緯陪營。雲和發韻, 孤竹揚清。我粢既潔,我酌惟明。元神是鑒,百祿來成。
huáng dì jì xiàn, zòu wén wǔ cí:
皇帝既獻,奏文舞辭:
huáng yǐ shàng dì, shòu mìng zì tiān. ruì tú zuò jí, wén jiào xiá xuān. sì fāng jiān guān, wàn pǐn táo zhēn. yǒu miáo sī gé, wú dé chēng yān. tiān dì zhī jīng, hé lè jù jǔ. tǐ zhēng xián cuì, yào huāng shì xù. zhèng wèi lǚ duān, qiū shuāng chūn yǔ.
皇矣上帝,受命自天。睿圖作極,文教遐宣。四方監觀,萬品陶甄。有苗斯格, 無得稱焉。天地之經,和樂具舉。體徵咸萃,要荒式序。正位履端,秋霜春雨。
huáng dì yǐn fú jiǔ, zòu xū xià cí:
皇帝飲福酒,奏《需夏》辭:
lǐ yǐ gōng shì, jiàn yǐ xiǎng shí. zài qīng xuán jiǔ, bèi jié xiāng qí. huí liú fēn jué, sī mèi xuān chí. huì jūn chè zǔ, xiáng jiàng shòu lí. shí lún yǐ jù, bǎi fú sī zī. kè chāng jué dé, yǒng zuò hóng jī.
禮以恭事,薦以饗時。載清玄酒,備潔薌萁。回旒分爵,思媚軒墀。惠均撤俎, 祥降受釐。十倫以具,百福斯滋。克昌厥德,永祚鴻基。
wǔ wǔ cí:
武舞辭:
yù lì yīng qī, chéng gān biǎo zé. chéng gōng kān luàn, shùn shí jīng guó. bīng chàng wǔ cái, wǔ hóng qī dé. jǐng bǐ xiá yì, huà xíng chōng sè. sān dào bèi jǔ, èr yí jiāo tài. qíng fā zì zhōng, yì jūn mò dà. sì jìng gōng sù, zhōng gǔ fán huì. wàn guó sī huān, zhào rén sī lài. xiǎng zī jiè fú, kāng zāi yuán shǒu. huì wǒ wú jiāng, tiān zhǎng dì jiǔ.
御歷膺期,乘乾表則。成功戡亂,順時經國。兵暢五材,武弘七德。憬彼遐裔, 化行充塞。三道備舉,二儀交泰。情發自中,義均莫大。祀敬恭肅,鐘鼓繁會。萬 國斯歡,兆人斯賴。享茲介福,康哉元首。惠我無疆,天長地久。
sòng shén zòu zhāo xià cí:
送神奏《昭夏》辭:
xiǎng xù qià, sì lǐ shī. shén zhī jià, yán jiāng chí. bēn jīng qū, zhǎng lí yào. shēng yān dá, jié chéng zhào. téng rì yù, gǔ diàn biān. cí xià tǔ, shēng shàng xuán. zhān liáo kuò, yǎo wú jì. dàn qún xīn, liú yú huì.
享序洽,祀禮施。神之駕,嚴將馳。奔精驅,長離耀。牲煙達,潔誠照。騰日 馭,鼓電鞭。辭下土,升上玄。瞻寥廓,杳無際。澹群心,留余惠。
huáng dì jiù liáo, hái dà cì, bìng zòu huáng xià, cí tóng shàng.
皇帝就燎,還大次,並奏《皇夏》,辭同上。
wǔ jiāo gē cí wǔ shǒu: yíng sòng shén dēng gē, yǔ yuán qiū tóng.
五郊歌辭五首:迎送神、登歌,與圜丘同。
qīng dì gē cí, zòu jiǎo yīn:
青帝歌辭,奏角音:
zhèn gōng chū dòng, mù dé wéi rén. lóng jīng jiè dàn, niǎo lì sī chūn. yáng guāng xù wù, wēn fēng xiān dǎo. yán chù zài jīng, gāo tián yǐ mào. xī shēng fēng jié, jīn shí hé shēng. huái róu bèi lǐ, míng dé wéi xīn.
震宮初動,木德惟仁。龍精戒旦,鳥歷司春。陽光煦物,溫風先導。嚴處載驚, 膏田已冒。犧牲豐潔,金石和聲。懷柔備禮,明德惟馨。
chì dì gē cí, zòu zhēng yīn:
赤帝歌辭,奏徵音:
zhǎng yíng kāi xù, yán shàng wèi dé. zhí lǐ sī méng, chí héng yù guó. zhòng lí de wèi, máng zhǒng zài shí. hán yīng jiàn shí, mù quán chuí ruí. qìng shǎng jì xíng, gāo míng kě chù. shùn shí lì jì, shì zhāo fú jǔ.
長贏開序,炎上為德。執禮司萌,持衡御國。重離得位,芒種在時。含櫻薦實, 木權垂蕤。慶賞既行,高明可處。順時立祭,事昭福舉。
huáng dì gē cí, zòu gōng yīn:
黃帝歌辭,奏宮音:
yuán jià zuò tǔ, shùn wèi chēng kūn. yùn jīn chéng dé, lǚ gěn wèi zūn. huáng běn nèi sè, gōng shí shēng shǐ. wàn wù zī shēng, sì shí xián jì. líng tán xùn sǎo, shèng lè gāo zhāng. wēi yí kǒng bèi, fú lǚ wú jiāng.
爰稼作土,順位稱坤。孕金成德,履艮為尊。黃本內色,宮實聲始。萬物資生, 四時咸紀。靈壇汛掃,盛樂高張。威儀孔備,福履無疆。
bái dì gē cí, zòu shāng yīn:
白帝歌辭,奏商音:
xī chéng zhào jié, shèng dé zài qiū. sān nóng shāo yǐ, jiǔ gǔ xíng shōu. jīn qì sù shā, shāng wēi lì. yán fēng gǔ jīng, fán shuāng yǔn dài. lì bīng jié bào, chì fǎ shèn xíng. shén míng jiàng gǔ, guó bù wéi níng.
西成肇節,盛德在秋。三農稍已,九穀行收。金氣肅殺,商威P戾。嚴風鼓莖, 繁霜殞帶。厲兵詰暴,敕法慎刑。神明降嘏,國步惟寧。
hēi dì gē cí, zòu yǔ yīn:
黑帝歌辭,奏羽音:
xuán yīng qǐ hòu, míng líng chū qǐ. hóng cáng yú tiān, zhì huà yú shuǐ. yán guān zhòng bì, xīng huí rì qióng. huáng zhōng dòng lǜ, guǎng mò shēng fēng. xuán zūn shì běn, tiān chǎn wéi zhì. ēn tán wài qū, fú liú jǐng shì.
玄英啟候,冥陵初起。虹藏於天,雉化於水。嚴關重閉,星回日窮。黃鐘動律, 廣莫生風。玄樽示本,天產惟質。恩覃外區,福流景室。
gǎn dì zòu xián xià cí: yíng sòng shén dēng gē, yǔ yuán qiū tóng.
感帝奏《諴夏》辭:迎送神、登歌,與圜丘同。
dì zǔ chuí diǎn, jiāo tiān yǒu zhāng. yǐ chūn zhī mèng, yú guó zhī yáng. jiǎn lì wéi chéng, táo páo sī shàng. rén shén jiē lǐ, míng yōu jiāo chàng. huǒ líng jiàng zuò, huǒ lì zài lóng. zhēng zāi dì dào, hè yǐ huáng fēng.
禘祖垂典,郊天有章。以春之孟,於國之陽。繭栗惟誠,陶匏斯尚。人神接禮, 明幽交暢。火靈降祚,火歷載隆。蒸哉帝道,赫矣皇風。
yú jì zòu xián xià cí: yíng sòng shén dēng gē, yǔ yuán qiū tóng.
雩祭奏《諴夏》辭:迎送神、登歌,與圜丘同。
zhū míng qǐ hòu shí zài yáng, sù ruò jiù diǎn yán wǔ fāng. jiā jiàn yǐ chén shèng lè zòu, qì xù hé píng zī líng yòu. gōng tián jì yǔ sī yì rú, rén yīn sú fù zhèng huà fū.
硃明啟候時載陽,肅若舊典延五方。嘉薦以陳盛樂奏,氣序和平資靈祐。公田 既雨私亦濡,人殷俗富政化敷。
là jì zòu xián xià cí: yíng sòng shén dēng gē, yǔ yuán qiū tóng.
蜡祭奏《諴夏》辭:迎送神、登歌,與圜丘同。
sì fāng yǒu sì, bā là chóu gōng. shōu cáng jì bì, zhēn gé sòng zhōng. shǐ zhī bì bào, jì zhī sī suǒ. sān shí gào láo, yī rì wèi zé. shén zhī bì lái, lín yǔ xián zhì. wéi yì zhī jǐn, wéi rén zhī zhì. nián chéng wù fù, bà yì xī rén. huáng ēn yǐ qià, líng qìng wú yín.
四方有祀,八蜡酬功。收藏既畢,榛葛送終。使之必報,祭之斯索。三時告勞, 一日為澤。神祗必來,鱗羽咸致。惟義之盡,惟仁之至。年成物阜,罷役息人。皇 恩已洽,靈慶無垠。
cháo rì xī yuè gē shī èr shǒu: yíng sòng shén dēng gē, yǔ yuán qiū tóng.
朝日、夕月歌詩二首:迎送神、登歌,與圜丘同。
cháo rì zòu xián xià cí:
朝日奏《諴夏》辭:
fú mù shàng cháo tūn, zī shān chén mù jǐng. hán lái yóu guǐ cù, shǔ zhì chí huī yǒng. shí hé hé bì yào, sú tài zhòng lún míng. zhí guī jǐn zhāo shì, fú miǎn qìng qián chéng.
扶木上朝暾,嵫山沉暮景。寒來游晷促,暑至馳輝永。時和合璧耀,俗泰重輪 明。執圭盡昭事,服冕罄虔誠。
xī yuè zòu xián xià cí:
夕月奏《諴夏》辭:
chéng huī zhú dì yù, liú yào jìng tiān yí. lì cǎo suí xián zhǎng, zhū tāi zhú wàng kuī. chéng xíng biǎo chán tù, qiè yào zī wáng mǔ. xī jiāo lǐ jì chéng, yōu tán fú wéi hòu.
澄輝燭地域,流耀鏡天儀。歷草隨弦長,珠胎逐望虧。成形表蟾兔,竊藥資王 母。西郊禮既成,幽壇福惟厚。
fāng qiū gē cí sì shǒu: wéi cǐ sì zhě yì, yú bìng tóng yuán qiū.
方丘歌辭四首:唯此四者異,餘並同圜丘。
yíng shén zòu zhāo xià cí:
迎神奏《昭夏》辭:
róu gōng chàng, yīn dé zhāo. chén yì diǎn, shèng xuán jiāo. fěi mù qīng, liáo chàng fù. huáng qíng qián, jù liáo sù. shēng sòng hé, gǔ táo huì. chū guì qí, tún kǒng gài. jìng rú zài, sù yǒu chéng. shén xū lè, qìng fú yīng.
柔功暢,陰德昭。陳瘞典,盛玄郊。篚幕清,膋鬯馥。皇情虔,具僚肅。笙頌 合,鼓鞀會。出桂旗,屯孔蓋。敬如在,肅有承。神胥樂,慶福膺。
diàn yù bó dēng gē:
奠玉帛登歌:
dào wéi shēng yù, qì nǎi bāo cáng. bào gōng chēng fàn, yīn jiàn yǒu cháng, liù hú yǐ kuì, wǔ qí liú xiāng. guì chéng shàng zhì, jìng qià yì zhāng. shén zuò wéi yǒng, dì yè zēng chāng.
道惟生育,器乃包藏。報功稱范,殷薦有常,六瑚已饋,五齊流香。貴誠尚質, 敬洽義彰。神祚惟永,帝業增昌。
huáng dì qí gē cí, zòu xián xià cí:
皇地祇歌辭,奏《諴夏》辭:
hòu zài chuí dé, kūn qiū zhǔ shén. yīn tán jí lǐ, běi zhì liáng chén. jiàn shuǐ chéng jié, shēng lì biǎo chún. zūn hú xī shì, bì yù cháo chén. qún wàng xián zhì, jīng líng bì zhēn. zuò liú yú guó, zhǐ bèi yú rén.
厚載垂德,昆丘主神。陰壇吉禮,北至良辰。鑒水呈潔,牲栗表純。樽壺夕視, 幣玉朝陳。群望咸秩,精靈畢臻。祚流於國,祉被於人。
sòng shén gē cí, zòu zhāo xià cí:
送神歌辭,奏《昭夏》辭:
diàn jì chè, xiàn yǐ zhōu. sǒng líng jià, shì yuǎn yóu. dòng sì jí, zā jiǔ xiàn. qìng fāng liú, zhǐ héng biàn. mái yù qì, yǎn shēng fēn. xī shén lǐ, xiǎn guó wén.
奠既徹,獻已周。竦靈駕,逝遠遊。洞四極,匝九縣。慶方流,祉恆遍。埋玉 氣,掩牲芬。晰神理,顯國文。
shén zhōu zòu xián xià cí: yíng sòng shén dēng gē, yǔ fāng qiū tóng.
神州奏《諴夏》辭:迎送神、登歌,與方丘同。
sì hǎi zhī nèi, yī hé zhī rǎng. dì yuē shén zhōu, wù lài shēng zhǎng. xián chí jì jiàng, tài zhé sī xiǎng. shēng quán shàng hēi, guī yù shí liǎng. jiǔ yǔ zài níng, shén gōng kè guǎng.
四海之內,一和之壤。地曰神州,物賴生長。咸池既降,泰折斯饗。牲牷尚黑, 珪玉實兩。九宇載寧,神功克廣。
shè jì gē cí sì shǒu: yíng sòng shén dēng gē, yǔ fāng qiū tóng.
社稷歌辭四首:迎送神、登歌,與方丘同。
chūn qí shè, zòu xián xià cí:
春祈社,奏《諴夏》辭:
hòu dì kāi líng, fāng tán chóng sì. dá yǐ fēng lù, shù zhī sōng zǐ. gōu méng jì shēn, shān zhà yī shǐ. gōng qí zī shèng, zài yīng xiū zhǐ.
厚地開靈,方壇崇祀。達以風露,樹之松梓。勾萌既申,芟柞伊始。恭祈粢盛, 載膺休祉。
chūn qí jì, zòu xián xià cí:
春祈稷,奏《諴夏》辭:
lì shí xìng jiào, bō jué yǒu xiān. zūn shén zhì jié, bào běn wéi qián. zhān yú shù lěi, wàng xìng kāi tián. fāng píng jiǎn fú, zhù yǒng fēng nián.
粒食興教,播厥有先。尊神致潔,報本惟虔。瞻榆束耒,望杏開田。方憑戩福, 佇詠豐年。
qiū bào shè, zòu xián xià cí:
秋報社,奏《諴夏》辭:
běi yōng shēn lǐ, dān chū biǎo chéng. fēng xī rù jiàn, huá lè zài tíng. yuán xiǎn jì píng, quán liú yòu qīng. rú yún yǐ wàng, gāo lǐn sī yíng.
北墉申禮,單出表誠。豐犧入薦,華樂在庭。原顯既平,泉流又清。如雲已 望,高廩斯盈。
qiū bào jì, zòu xián xià cí:
秋報稷,奏《諴夏》辭:
rén tiān wù jí, nóng yì qín zhǐ. huò zhǎn huò biāo, wéi jǐng wéi qǐ. liáng fēng jiè shí, suì yún qiū yǐ. wù chéng zé bào, gōng shī bì sì.
人天務急,農亦勤止。或颭或藨,惟璟惟芑。涼風戒時,歲雲秋矣。物成則報, 功施必祀。
xiān nóng, zòu xián xià cí: yíng sòng shén, yǔ fāng qiū tóng.
先農,奏《諴夏》辭:迎送神,與方丘同。
nóng xiáng chén xī, tǔ gāo chū qǐ. chūn yuán chù zài, qīng tán zhì sì. liǎn bì zhǎng qiān, huí jīng wài wěi. fáng zǔ shì jiàn, shān léi shěn zǐ. qīn shì zhū xián, gōng chí dài sì. gōng shén wù sè, shòu lí jiàng zhǐ.
農祥晨晰,土膏初起。春原俶載,青壇致祀。斂蹕長阡,回旌外壝。房俎飾薦, 山罍沈滓。親事硃弦,躬持黛耜。恭神務穡,受釐降祉。
xiān shèng xiān shī, zòu xián xià cí:
先聖先師,奏《諴夏》辭:
jīng guó lì xùn, xué zhòng jiào xiān. sān fén zhào cè, wǔ diǎn liú piān. kāi záo lǐ zhe, táo zhù gōng xuān. dōng jiāo xī xù, chūn sòng xià xián. fāng chén zài yǎng, sì diǎn wú qiān.
經國立訓,學重教先。《三墳》肇冊,《五典》留篇。開鑿理著,陶鑄功宣。 東膠西序,春誦夏弦。芳塵載仰,祀典無騫。
tài miào gē cí:
太廟歌辭:
yíng shén gē cí:
迎神歌辭:
wù běn xìng jiào, zūn shén tǐ guó. shuāng lù gǎn xīn, xiǎng sì chén zé. guān lián shì xù, bēn zǒu zài tíng. jǐ yán jié mù, luǒ xiàn wéi chéng. jiā lè zài hé, shén qí jiàng zhǐ. yǒng yán bǎo zhī, xī yǐ fán zhǐ.
務本興教,尊神體國。霜露感心,享祀陳則。官聯式序,奔走在庭。几筵結慕, 裸獻惟誠。嘉樂載合,神其降止。永言保之,錫以繁祉。
dēng gē cí:
登歌辭:
xiào xī yán zǔ, shī xiàng jìng zōng. wéi huáng sù shì, yǒu lái yōng yōng. diāo liáng xiá fù, xiù yún zhòng. guān dé zì gǎn, fèng zhāng yī gōng. yí jiǎ jǐn shì, yǔ zhuì yǒu róng. shēng gē fā zǎo, jǐng fú lái cóng.
孝熙嚴祖,師象敬宗。惟皇肅事,有來邕邕。雕梁霞復,繡雲重。觀德自 感,奉璋伊恭。彝斝盡飾,羽綴有容。升歌發藻,景福來從。
zǔ rù gē cí: jiāo qiū shè miào tóng.
俎入歌辭:郊丘、社、廟同。
jì běn yòng chū, sì yóu gōng jǔ. jùn bēn xián huì, gōng shén yǒu xù. míng zhuó yíng zūn, fēng xī shí zǔ. yōu jīn jì jiàn, huì cuò wéi lǚ. xiǎng yóu míng dé, xiāng fēi jì shǔ. zài liú jiā qìng, kè gù hóng xù.
祭本用初,祀由功舉。駿奔咸會,供神有序。明酌盈樽,豐犧實俎。幽金既薦, 繢錯維旅。享由明德,香非稷黍。載流嘉慶,克固鴻緒。
huáng gāo zǔ tài yuán fǔ jūn shén shì gē cí:
皇高祖太原府君神室歌辭:
dì jī fā xiáng, zhào yuán xìng qìng. nǎi rén nǎi zhé, kè míng kè lìng. yōng xuān guó tú, shàn liú rén yǒng. kāi wǒ huáng yè, qī bǎi tóng shèng.
締基發祥,肇源興慶。乃仁乃哲,克明克令。庸宣國圖,善流人詠。開我皇業, 七百同盛。
huáng zēng zǔ kāng wáng shén shì gē cí:
皇曾祖康王神室歌辭:
huáng tiáo jùn mào, dì xì líng zhǎng. fēng gōng dié guǐ, hòu lì chóng guāng. fú yóu shàn jī, dài yǐ dé zhāng. yán gōng jǐn lǐ, yǒng xī wú jiāng.
皇條俊茂,帝系靈長。豐功疊軌,厚利重光。福由善積,代以德彰。嚴恭盡禮, 永錫無疆。
huáng zǔ xiàn wáng shén shì gē cí:
皇祖獻王神室歌辭:
shèng cái bì dá, pī jī zēng jiù. shè wèi tóng fú, qiān bīn děng gòu. hóng fēng mài dé, yì gāo dào fù. shén jiàn kǒng zhāo, wáng yóu kè mào.
盛才必達,丕基增舊。涉渭同符,遷邠等構。弘風邁德,義高道富。神鑒孔昭, 王猷克懋。
huáng kǎo tài zǔ wǔ yuán huáng dì shén shì gē cí:
皇考太祖武元皇帝神室歌辭:
shēn rén míng zhe, zhì dào qián fū. huáng yǐ tài zǔ, yào míng tiān qú. jiǎn shāng lóng zuò, yǎn zhái suí qū. yǒu mìng jì jí, dàn kāi líng fú.
深仁冥著,至道潛敷。皇矣太祖,耀名天衢。翦商隆祚,奄宅隋區。有命既集, 誕開靈符。
yǐn fú jiǔ gē cí: jiāo qiū shè miào tóng.
飲福酒歌辭:郊丘、社、廟同。
shén dào zhèng zhí, sì shì yǒu róng. sù yōng bèi lǐ, zhuāng jìng zài gōng. xiū fán yǐ jù, diàn lèi jiāng zhōng. jiàng xiáng wéi yǒng, shòu fú wú qióng.
神道正直,祀事有融。肅邕備禮,莊敬在躬。羞燔已具,奠酹將終。降祥惟永, 受福無窮。
sòng shén gē cí:
送神歌辭:
xiǎng lǐ jù, lì shì chéng. zhù liú miǎn, sù zān yīng. jīn zòu zhōng, yù zǔ chè. jǐn xiào jìng, qióng yán jié. rén zhī fēn, āi lè bàn. jiàng jǐng fú, píng yōu zàn.
饗禮具,利事成。佇旒冕,肅簪纓。金奏終,玉俎撤。盡孝敬,窮嚴潔。人祗 分,哀樂半。降景福,憑幽贊。
yuán huì:
元會:
huáng dì chū rù diàn tíng, zòu huáng xià cí: jiāo qiū shè miào tóng.
皇帝出入殿庭,奏《皇夏》辭:郊丘、社、廟同。
shēn zāi huáng dù, cuì yǐ tiān yí. sī bì zhěng bì, shì dào xiān chí. bā tún wù yōng, qī cuì yún pī. tuì yáng jìn yī, bù jǔ xíng guī. gōu chén zhà zhuǎn, huá gài xú yí. yǔ qí zhào yào, guī zǔ lù lí. jū gāo niàn xià, chù ān sī wēi. zhào lín yǒu dù, jì lǜ wú kuī.
深哉皇度,粹矣天儀。司陛整蹕,式道先馳。八屯霧擁,七萃雲披。退揚進揖, 步矩行規。勾陳乍轉,華蓋徐移。羽旗照耀,珪組陸離。居高念下,處安思危。照 臨有度,紀律無虧。
huáng tài zǐ chū rù, zòu sì xià cí:
皇太子出入,奏《肆夏》辭:
wéi xī dì zài, shì gù wáng yóu. tǐ gān jiàn běn, shì yuē mèng hóu. chí dào měi hàn, qǐn mén chēng zhōu. dé xīn jì guǎng, dào yè wéi yōu. fù bǎo sī dǎo, xián cái yǔ yóu. yú yù fā xiǎng, huà lún tíng zhōu. huáng jī fāng jùn, qī chàng héng xiū.
惟熙帝載,式固王猷。體乾建本,是曰孟侯。馳道美漢,寢門稱周。德心既廣, 道業惟優。傅保斯導,賢才與游。瑜玉發響,畫輪停輈。皇基方峻,七鬯恆休。
shí jǔ gē cí bā shǒu:
食舉歌辭八首:
fán shǔ shè jiào lǐ zhī shǐ, wǔ wèi xiāng zī huǒ wèi jì. píng xīn hé dé zài gān zhǐ, láo xiū jì chén zhōng shí qí, yǐ sī ér yù yáng shèng guǐ.
燔黍設教禮之始,五味相資火為紀。平心和德在甘旨,牢羞既陳鍾石俟,以斯 而御揚盛軌。
yǎng shēn bì jìng lǐ shí zhāo, shí hé suì fù shù wù ráo. yán méi jì jì dǐng xuàn diào, tè yǐ fū là jiā xūn xiāo, wēi yí jì jì mào huáng cháo.
養身必敬禮食昭,時和歲阜庶物饒。鹽梅既濟鼎鉉調,特以膚臘加臐膮,威儀 濟濟懋皇朝。
yōng rén jìn xiū lè yòu zuò, chuān qián zhī kuài yún fēi jī. gān suān yǒu yí fēn sháo yào, jīn dūn yù dòu shèng jiāo cuò, yù gǔ jì shēng ān yǐ lè.
饔人進羞樂侑作,川潛之膾雲飛勣。甘酸有宜芬勺藥,金敦玉豆盛交錯,御鼓 既聲安以樂。
yù shí wéi hòu shàn bì zhēn, fāng gū jì jié zhòng jù xīn. shì néng ān tǐ yòu diào shén, jīng bāo bì zhì hǎi gòng chén, yòng zhī yǒu jié dé wú yín.
玉食惟後膳必珍,芳菰既潔重秬新。是能安體又調神,荊包畢至海貢陳,用之 有節德無垠。
jiā xiū rù kuì yóu huà mì, wò tǔ míng zī dì tái shí. yáng huá zhī róng diāo líng lì, dǐng zǔ fēn fāng dòu biān yì, tōng yōu zhì yuǎn chē shū yī.
嘉羞入饋猶化謐,沃土名滋帝台實。陽華之榮雕陵栗,鼎俎芬芳豆籩溢,通幽 致遠車書一。
dào gāo wù bèi shí duō fāng, shān fū jì shàn shuǐ huàn liáng. huán pú zài wèi sǔn yè zhāng, jiā biān zhé zǔ làn chéng háng, ēn fēng xià jì dào huà guāng.
道高物備食多方,山膚既善水豢良。桓蒲在位簨業張,加籩折俎爛成行,恩風 下濟道化光。
lǐ yǐ ān guó rén wèi zhèng, jù wù bì chén yōng láo shèng. jū fú jīn fǔ shùn shí lìng, huái shēng xī xī jiē de xìng, yú zī yàn xǐ liú jiā qìng.
禮以安國仁為政,具物必陳饔牢盛。罝罘斤斧順時令,懷生熙熙皆得性,於茲 宴喜流嘉慶。
huáng dào sì dá lǐ lè chéng, lín cháo rì jǔ biǎo shí píng. gān fāng jì yù xǔ yǐ qīng, yáng xiū yù zhī zhèng xìng qíng, lóng wǒ dì zài yǒng míng míng.
皇道四達禮樂成,臨朝日舉表時平。甘芳既飫醑以清,揚休玉卮正性情,隆我 帝載永明明。
shàng shòu gē cí:
上壽歌辭:
sú yǐ yì, shí yòu liáng. cháo yù bó, huì yī shang. jī tóng běi chén jiǔ, shòu gòng nán shān zhǎng. lí yuán gǔ fù lè wèi yāng.
俗已乂,時又良。朝玉帛,會衣裳。基同北辰久,壽共南山長。黎元鼓腹樂未 央。
yàn qún chén dēng gē cí:
宴群臣登歌辭:
huáng míng yù lì, rén shēn hǎi xiàn. zài zé liáng chén, shì chén gāo yàn. yú yú qīng shì, áng áng hóu diān. chē qí yù yuè, yī yīng cōng qiàn. lè zhèng zhǎn xuán, sī gōng shì diàn. sān yī chēng lǐ, jiǔ bīn wèi chuán. yuán dǐng lín bēi, fāng hú zài miàn. lù míng chéng qū, jiā yú rù jiàn. kuāng fěi xiāng huī, xiàn chóu jiāo biàn. yǐn hé bǎo dé, ēn fēng zhǎng shàn.
皇明馭歷,仁深海縣。載擇良辰,式陳高宴。隅隅卿士,昂昂侯甸。車旗煜 龠,衣纓蔥蒨。樂正展懸,司宮飾殿。三揖稱禮,九賓為傳。圓鼎臨碑,方壺在面。 《鹿鳴》成曲,嘉魚入薦。筐篚相輝,獻酬交遍。飲和飽德,恩風長扇。
wén wǔ gē cí:
文舞歌辭:
tiān juàn yǒu shǔ, hòu dé wéi míng. jūn lín wàn yǔ, zhāo shì bǎi líng. zhuó yǐ jiāng hàn, shù zhī fēng shēng. qìng dì bì guī, qióng tiān jiē zhì. liù róng yǎng shuò, bā mán qǐng lì. yān yún xiàn cǎi, guī lóng biǎo yì. jī hé lǐ lè, biàn lǐ yīn yáng. gōng yóu wǔ jiàn, dé yǐ gē zhāng. liǎng yí tóng dà, rì yuè qí guāng.
天眷有屬,後德惟明。君臨萬宇,昭事百靈。濯以江漢,樹之風聲。罄地必歸, 窮天皆至。六戎仰朔,八蠻請吏。煙雲獻彩,龜龍表異。緝和禮樂,變理陰陽。功 由舞見,德以歌彰。兩儀同大,日月齊光。
wǔ wǔ gē cí:
武舞歌辭:
wéi huáng yù yǔ, wéi dì chéng gān. wǔ cái bìng yòng, qī dé jiān xuān. píng bào yí xiǎn, zhěng nì jiù fán. jiǔ yù zài ān, zhào shù sī lài. jī dì zhī hòu, bǔ tiān zhī dà. shēng lóng yǒu jié, huà tán wú wài. gǔ zhōng jì fèn, gàn qī yōu chén. gōng gāo dé zhòng, zhèng mì huà chún. hóng xiū yǒng bō, jiǔ ér mí xīn.
惟皇御宇,惟帝乘乾。五材並用,七德兼宣。平暴夷險,拯溺救燔。九域載安, 兆庶斯賴。績地之厚,補天之大。聲隆有截,化覃無外。鼓鍾既奮,干戚攸陳。功 高德重,政謐化淳。鴻休永播,久而彌新。
dà shè dēng gē cí:
大射登歌辭:
dào mì jīn kē zhào, shí yì yù tiáo míng. yōu xián xiǎng lǐ qià, xuǎn dé shè yí chéng. luán qí yù yún dòng, bǎo dài yǎn tiān xíng. jīn chē zhěng sān fá, sī qiú shì wǔ zhèng. míng qiú xiǎng gāo diàn, huá zhōng zhèn guǎng tíng. wū hào chuán xī měi, qí wèi zhe qián míng. yī ràng jiē shí jié, shēng jiàng jǐn cháo yīng. fù zhī guān tǐ dìng, bēi shuǐ dǔ xīn píng. fēng gū jì lái qù, fán zhì fù cóng héng. xīn kàn lǐ lè shèng, xǐ yù huáng hé qīng.
道謐金科照,時乂玉條明。優賢饗禮洽,選德射儀成。鑾旗郁雲動,寶軑儼天 行。巾車整三乏,司裘飾五正。鳴球響高殿,華鍾震廣庭。烏號傳昔美,淇衛著前 名。揖讓皆時傑,升降盡朝英。附枝觀體定,杯水睹心平。豐觚既來去,燔炙復從 橫。欣看禮樂盛,喜遇黃河清。
kǎi lè gē cí sān shǒu:
《凱樂》歌辭三首:
shù dì dé:
述帝德:
yú mù wǒ hòu, ruì zhé qīn míng. yīng tiān zhī mìng, zài yù qún shēng. kāi yuán chuàng lì, mài dé chuí shēng. cháo zōng wàn yǔ, zhī shì bǎi líng. huàn hū huáng dào, zhāo zāi dì zé. huì zhèng pāng liú, rén fēng sì sāi. huái hǎi wèi bīn, jiāng hú bèi dé. yùn chóu bì shèng, zhuó zhēng sī kè. bā huāng wù juǎn, sì biǎo yún qiān. xióng tú shèng lüè, mài hòu guāng qián. huán qū yǐ tài, fú zuò fāng yán. zhǎng gē kǎi lè, tiān zǐ wàn nián.
於穆我後,睿哲欽明。膺天之命,載育群生。開元創歷,邁德垂聲。朝宗萬宇, 祗事百靈。煥乎皇道,昭哉帝則。惠政滂流,仁風四塞。淮海未賓,江湖背德。運 籌必勝,濯征斯克。八荒務卷,四表雲褰。雄圖盛略,邁後光前。寰區已泰,福祚 方延。長歌凱樂,天子萬年。
shù zhū jūn yòng mìng:
述諸軍用命:
dì dé yuǎn tán, tiān wéi hóng bù. gōng gāo yún tiān, shēng lóng sháo hù. wéi bǐ hǎi yú, wèi cóng wáng dù. huáng hè sī nù, yuán róng qǐ lù. huán huán měng jiāng, jiū jiū yīng mó. gōng rú liáo fà, zhàn shì cuī kū. jiù zī tú tàn, kè bǐ yāo bū. chén qīng liǎng yuè, qì jìng sān wú. jīng ní yǐ yí, fēng jiāng zài pì. bān mǎ xiāo xiāo, guī jīng yì yì. yún tái biǎo xiào, sī xūn jì jī. yè bìng shān hé, dào gù jīn shí.
帝德遠覃,天維宏布。功高雲天,聲隆《韶《護》。惟彼海隅,未從王度。皇 赫斯怒,元戎啟路。桓桓猛將,赳赳英謨。攻如燎髮,戰似摧枯。救茲塗炭,克彼 妖逋。塵清兩越,氣靜三吳。鯨鯢已夷,封疆載辟。班馬蕭蕭,歸旌弈弈。雲台表 效,司勛紀績。業並山河,道固金石。
shù tiān xià tài píng:
述天下太平:
bǎn quán xuān dé, dān pǔ yáo xūn. shǐ shí yǐ wǔ, zhōng nǎi yǐ wén. jiā lè shèng zhǔ, dà zāi wèi jūn. chū shī mìng jiāng, kuò dìng zhòng fēn. shū guǐ jì bìng, gān gē shì jí. hóng fēng shè jiào, zhèng chéng rén lì. lǐ lè yù xìng, yī shang zài jī. fēng yún zì měi, jiā xiáng yuán jí. huáng huáng shèng zhèng, mù mù shén yóu. láo lóng yú xià, dù yuè jī liú. rì yuè bǐ yào, tiān dì tóng xiū. yǒng qīng sì hǎi, zhǎng dì jiǔ zhōu.
阪泉軒德,丹浦堯勛。始實以武,終乃以文。嘉樂聖主,大哉為君。出師命將, 廓定重氛。書軌既並,干戈是戢。弘風設教,政成人立。禮樂聿興,衣裳載緝。風 雲自美,嘉祥爰集。皇皇聖政,穆穆神猷。牢籠虞夏,度越姬劉。日月比曜,天地 同休。永清四海,長帝九州。
huáng hòu fáng nèi gē cí:
皇后房內歌辭:
zhì shùn chuí diǎn, zhèng nèi hóng fēng. mǔ yí wàn guó, xùn fàn liù gōng. qiú xián qǐ huà, jìn shàn xuān gōng. jiā bāng zài xù, dào yè sī róng.
至順垂典,正內弘風。母儀萬國,訓范六宮。求賢啟化,進善宣功。家邦載序, 道業斯融。
dà yè yuán nián, yáng dì yòu zhào xiū gāo miào lè, yuē: gǔ xiān zhé wáng, jīng guó chéng wù, mò bù yīn rén xīn ér zhì lǐ, zé tiān míng ér zuò lè. xī hàn shì zhū miào bié suǒ, lè yì bù tóng, zhì yú guāng wǔ zhī hòu, shǐ lì gòng táng zhī zhì. wèi wén chéng yùn, chū yíng miào qǐn, tài zǔ yī shì, dú wèi bié gōng. zì zī zhī hòu, bīng chē jiāo zhēng, zhì zuò guī mó, rì bù xiá gěi. fú wéi gāo zǔ wén huáng dì, gōng móu zào wù, dào jì shēng líng, xiǎng jiàn yí shū, lè wǔ xū bié. jīn ruò yuè jì shí xiǎng, jì yǔ zhū zǔ gòng tíng, zhì yú wǔ gōng, dú yú yī shì, jiāo wéi lǐ yì, wèi hé rén qíng. qí xiáng yì yǐ wén. yǒu sī wèi jí chén zòu, dì yòu yǐ lǐ lè zhī shì, zǒng fù mì shū jiān liǔ gù yán shào fǔ fù jiān hé chóu zhù zuò láng zhū gé yǐng mì shū láng yuán qìng lóng děng, zēng duō kāi huáng lè qì, dà yì lè yuán, jiāo miào lè xuán, bìng lìng xīn zhì. gù yán děng hòu qīn, dì fù nán yú gǎi zuò, qí yì jìng qǐn. zhū jiāo miào gē cí, yì bìng yī jiù zhì, wéi xīn zào gāo zǔ miào gē jiǔ shǒu. jīn wáng. yòu qiǎn mì shū shěng xué shì dìng diàn qián lè gōng gē shí sì shǒu, zhōng dà yè shì, měi jǔ yòng yān. dì yòu zhào bó fǎng zhī zhōng lǜ gē guǎn zhě, jiē zhuī zhī. shí yǒu cáo shì lì péi wén tōng táng luó hàn cháng bǎo jīn děng, suī zhī cāo nòng, yǎ zhèng mò fēn, rán zǒng fù tài cháng, xiáng lìng shān dìng. yì xiū yī bǎi sì qū, qí wǔ qū zài gōng diào, huáng zhōng yě yī qǔ yīng diào, dà lǚ yě èr shí wǔ qū shāng diào, tài cù yě yī shí sì qū jiǎo diào, gū xǐ yě yī shí sān qǔ biàn zhēng diào, ruí bīn yě bā qū zhēng diào, lín zhōng yě èr shí wǔ qū yǔ diào, nán lǚ yě yī shí sān qǔ biàn gōng diào, yīng zhōng yě. qí qū dà dǐ yǐ shī wèi běn, cān yǐ gǔ diào, jiàn yù bō zhī xián gē, bèi zhī jīn shí. réng shǔ róng chē, bù huáng kān zhèng, lǐ lè zhī shì, jìng wú chéng gōng yān.
大業元年,煬帝又詔修高廟樂,曰:「古先哲王,經國成務,莫不因人心而制 禮,則天明而作樂。昔漢氏諸廟別所,樂亦不同,至於光武之後,始立共堂之制。 魏文承運,初營廟寢,太祖一室,獨為別宮。自茲之後,兵車交爭,製作規模,日 不暇給。伏惟高祖文皇帝,功侔造物,道濟生靈,享薦宜殊,樂舞須別。今若月祭 時饗,既與諸祖共庭,至於舞功,獨於一室,交違禮意,未合人情。其詳議以聞。」 有司未及陳奏,帝又以禮樂之事,總付秘書監柳顧言、少府副監何稠、著作郎諸葛 潁、秘書郎袁慶隆等,增多開皇樂器,大益樂員,郊廟樂懸,並令新制。顧言等後 親,帝復難於改作,其議竟寢。諸郊廟歌辭,亦並依舊制,唯新造《高祖廟歌》九 首。今亡。又遣秘書省學士定殿前樂工歌十四首,終大業世,每舉用焉。帝又詔博 訪知鐘律歌管者,皆追之。時有曹士立、裴文通、唐羅漢、常寶金等,雖知操弄, 雅鄭莫分,然總付太常,詳令刪定。議修一百四曲,其五曲在宮調,黃鐘也;一曲 應調,大呂也;二十五曲商調,太簇也;一十四曲角調,姑洗也;一十三曲變徵調, 蕤賓也;八曲徵調,林鐘也;二十五曲羽調,南呂也;一十三曲變宮調,應鐘也。 其曲大抵以詩為本,參以古調,漸欲播之弦歌,被之金石。仍屬戎車,不遑刊正, 禮樂之事,竟無成功焉。
zì hàn zhì liáng chén lè gōng, qí dà shù bù xiāng yú yuè. jí zhōu bìng qí, suí bìng chén, gè dé qí lè gōng, duō wèi biān hù. zhì liù nián, dì nǎi dà kuò wèi qí zhōu chén lè rén zǐ dì, xī pèi tài cháng, bìng yú guān zhōng wèi fāng zhì zhī, qí shù yì duō qián dài. gù yán děng yòu zòu, xiān dōu gōng nèi, sì shí jì xiǎng, hái yòng tài miào zhī lè, gē gōng lùn dé, bié zhì qí cí. qī miào tóng yuàn, lè yī jiù shì. yòu zào xiǎng yàn diàn tíng gōng xuán lè qì, bù chén sǔn jù, dà dǐ tóng qián, ér yú sì yú gè jiā èr jiàn gǔ sān àn. yòu shè shí èr bó, bó bié zhōng qìng èr jià, gè yī chén wèi wèi diào, hé sān shí liù jià. zhì yú yīn lǜ jié zòu, jiē yī yǎ qū, yì zài yǎn lìng fán huì, zì liáng wǔ dì zhī shǐ yě, kāi huáng shí, fèi bù yòng, zhì shì yòu fù yān. gāo zǔ shí, gōng xuán lè qì, wéi yǒu yī bù, diàn tíng xiǎng yàn yòng zhī. píng chén suǒ huò, yòu yǒu èr bù, zōng miào jiāo qiū fēn yòng zhī. zhì shì bìng yú lè fǔ cáng ér bù yòng. gèng zào sān bù: wǔ jiāo èr shí jià, gōng yī bǎi sì shí sān rén. miào tíng èr shí jià, gōng yī bǎi wǔ shí rén. xiǎng yàn èr shí jià, gōng yī bǎi qī rén. wǔ láng gè èr děng, bìng yī bǎi sān shí èr rén.
自漢至梁、陳樂工,其大數不相逾越。及周並齊,隋並陳,各得其樂工,多為 編戶。至六年,帝乃大括魏、齊、周、陳樂人子弟,悉配太常,並於關中為坊置之, 其數益多前代。顧言等又奏,仙都宮內,四時祭享,還用太廟之樂,歌功論德,別 制其辭。七廟同院,樂依舊式。又造饗宴殿庭宮懸樂器,布陳簨虡,大抵同前,而 於四隅各加二建鼓、三案。又設十二鎛,鎛別鐘磬二架,各依辰位為調,合三十六 架。至於音律節奏,皆依雅曲,意在演令繁會,自梁武帝之始也,開皇時,廢不用, 至是又復焉。高祖時,宮懸樂器,唯有一部,殿庭饗宴用之。平陳所獲,又有二部, 宗廟郊丘分用之。至是並於樂府藏而不用。更造三部:五郊二十架,工一百四十三 人。廟庭二十架,工一百五十人。饗宴二十架,工一百七人。舞郎各二等,並一百 三十二人。
gù yán yòu zēng fáng nèi lè, yì qí zhōng qìng, zòu yì yuē: fáng nèi lè zhě, zhǔ wèi wáng hòu xián gē fěng sòng ér shì jūn zi, gù yǐ fáng shì wèi míng. yàn lǐ xiǎng yǐn jiǔ lǐ, yì qǔ ér yòng yě. gù yún: yòng zhī xiāng rén yān, yòng zhī bāng guó yān. wén wáng zhī fēng, yóu jìn jí yuǎn, xiāng lè yǐ gǎn rén, xū cún yǎ zhèng. jì bù shè zhōng gǔ, yì wú sì xuán, hé yǐ qǔ zhèng yú fù dào yě. qìng shī zhí yún: yàn lè zhī zhōng qìng. zhèng xuán yuē: yàn lè, fáng nèi lè yě, suǒ wèi yīn shēng, jīn shí bèi yǐ. yǐ cǐ ér lùn, fáng nèi zhī lè, fēi dú xián gē, bì yǒu zhōng qìng yě. nèi zǎi zhí yún: zhèng hòu fú wèi, zhào qí lǐ lè zhī yí. zhèng xuán yún: jiàn chè zhī lǐ, dāng yǔ lè xiāng yīng. jiàn chè zhī yán, suī shī jì sì, qí rù chū bīn kè, lǐ yì yí tóng. qǐng yǐ gē zhōng gē qìng, gè shè èr jù, tǔ gé sī zhú bìng fù zhī, bìng shēng gē xià guǎn, zǒng míng fáng nèi zhī lè. nǚ nú yì xí, cháo yàn yòng zhī. zhì yuē: kě. yú shì nèi gōng xuán èr shí jù. qí bó zhōng shí èr, jiē yǐ dà qìng chōng. qù jiàn gǔ, yú shì bìng yǔ diàn tíng tóng.
顧言又增房內樂,益其鐘磬,奏議曰:「房內樂者,主為王后弦歌諷誦而事君 子,故以房室為名。燕禮饗飲酒禮,亦取而用也。故云:『用之鄉人焉,用之邦國 焉。』文王之風,由近及遠,鄉樂以感人,須存雅正。既不設鐘鼓,義無四懸,何 以取正於婦道也。《磬師職》云:『燕樂之鐘磬。」鄭玄曰:『燕樂,房內樂也, 所謂陰聲,金石備矣。』以此而論,房內之樂,非獨弦歌,必有鐘磬也。《內宰職》 云:『正後服位,詔其禮樂之儀。』鄭玄云:『薦撤之禮,當與樂相應。』薦撤之 言,雖施祭祀,其入出賓客,理亦宜同。請以歌鐘歌磬,各設二虡,土革絲竹並副 之,並升歌下管,總名房內之樂。女奴肄習,朝燕用之。」制曰:「可。」於是內 宮懸二十虡。其鎛鍾十二,皆以大磬充。去建鼓,餘飾並與殿庭同。
huáng tài zǐ xuān xuán, qù nán miàn, shè sān bó zhōng yú chén chǒu shēn, sān jiàn gǔ yì rú zhī. biān zhōng sān jù, biān qìng sān jù, gòng sān bó zhōng wèi jiǔ jù. qí dēng gē jiǎn zhě èr rén. sǔn jù jīn sān bó shān. lè qì yīng qī zhě zhū qī zhī. qí èr wǔ yòng liù yì.
皇太子軒懸,去南面,設三鎛鍾於辰丑申,三建鼓亦如之。編鐘三虡,編磬三 虡,共三鎛鍾為九虡。其登歌減者二人。簨虡金三博山。樂器應漆者硃漆之。其二 舞用六佾。
qí yǎ lè gǔ chuī, duō yī kāi huáng zhī gù. yǎ lè hé èr shí qì, jīn liè zhī rú zuǒ:
其雅樂鼓吹,多依開皇之故。雅樂合二十器,今列之如左:
jīn zhī shǔ èr: yī yuē bó zhōng, měi zhōng xuán yī sǔn jù, gè yīng lǜ lǚ zhī yīn, jí huáng dì suǒ mìng líng lún zhù shí èr zhōng, hé wǔ yīn zhě yě. èr yuē biān zhōng, xiǎo zhōng yě, gè yīng lǜ lǚ, dà xiǎo yǐ cì, biān ér xuán zhī. shàng xià jiē bā, hé shí liù zhōng, xuán yú yī sǔn jù.
金之屬二:一曰鎛鍾,每鍾懸一簨虡,各應律呂之音,即黃帝所命伶倫鑄十二 鍾,和五音者也。二曰編鐘,小鍾也,各應律呂,大小以次,編而懸之。上下皆八, 合十六鍾,懸於一簨虡。
shí zhī shǔ yī: yuē qìng, yòng yù ruò shí wèi zhī, xuán rú biān zhōng zhī fǎ.
石之屬一:曰磬,用玉若石為之,懸如編鐘之法。
sī zhī shǔ sì: yī yuē qín, shén nóng zhì wèi wǔ xián, zhōu wén wáng jiā èr xián wèi qī zhě yě. èr yuē sè, èr shí qī xián, fú xī suǒ zuò zhě yě. sān yuē zhú, shí èr xián. sì yuē zhēng, shí sān xián, suǒ wèi qín shēng, méng tián suǒ zuò zhě yě.
絲之屬四:一曰琴,神農制為五弦,周文王加二弦為七者也。二曰瑟,二十七 弦,伏犧所作者也。三曰築,十二弦。四曰箏,十三弦,所謂秦聲,蒙恬所作者也。
zhú zhī shǔ sān: yī yuē xiāo, shí liù guǎn, zhǎng èr chǐ, shùn suǒ zào zhě yě. èr yuē chí, zhǎng chǐ sì cùn, bā kǒng, sū gōng suǒ zuò zhě yě. sān yuē dí, fán shí èr kǒng, hàn wǔ dì shí qiū zhòng suǒ zuò zhě yě. jīng fáng bèi wǔ yīn, yǒu qī kǒng, yǐ yīng qī shēng. huáng zhōng zhī dí, zhǎng èr chǐ bā cùn sì fēn sì lí yǒu qí, qí yú yì shàng xià xiāng cì, yǐ wèi zhǎng duǎn.
竹之屬三:一曰簫,十六管,長二尺,舜所造者也。二曰篪,長尺四寸,八孔, 蘇公所作者也。三曰笛,凡十二孔,漢武帝時丘仲所作者也。京房備五音,有七孔, 以應七聲。黃鐘之笛,長二尺八寸四分四厘有奇,其餘亦上下相次,以為長短。
páo zhī shǔ èr: yī yuē shēng, èr yuē yú, bìng nǚ wā zhī suǒ zuò yě. shēng liè guǎn shí jiǔ, yú páo nèi shī huáng ér chuī zhī. yú dà, sān shí liù guǎn.
匏之屬二:一曰笙,二曰竽,並女媧之所作也。笙列管十九,於匏內施簧而吹 之。竽大,三十六管。
tǔ zhī shǔ yī: yuē xūn, liù kǒng, bào xīn gōng zhī suǒ zuò zhě yě.
土之屬一:曰塤,六孔,暴辛公之所作者也。
gé zhī shǔ wǔ: yī yuē jiàn gǔ, xià hòu shì jiā sì zú, wèi zhī zú gǔ. yīn rén zhù guàn zhī, wèi zhī yíng gǔ. zhōu rén xuán zhī, wèi zhī xuán gǔ. jìn dài xiāng chéng, zhí ér guàn zhī, wèi zhī jiàn gǔ. gài yīn suǒ zuò yě. yòu qī xiáng lù yú qí shàng, bù zhī hé dài suǒ jiā. huò yuē, hú yě, qǔ qí shēng yáng ér yuǎn wén. huò yuē, lù, gǔ jīng yě. yuè wáng gōu jiàn jī dà gǔ yú léi mén yǐ yā wú. jìn shí yí yú jiàn kāng, yǒu shuāng lù shuō gǔ ér fēi rù yún. huò yuē, jiē fēi yě. shī yún: zhèn zhèn lù, lù yú fēi. gǔ yàn yàn, zuì yán guī. gǔ zhī jūn zǐ, bēi zhōu dào zhī shuāi, sòng shēng zhī chuò, shì gǔ yǐ lù, cún qí fēng liú. wèi zhī shú shì. líng gǔ líng táo, bìng rù miàn. léi gǔ léi táo, liù miàn. lù gǔ lù táo, sì miàn. gǔ yǐ fú jī, táo guàn qí zhōng ér shǒu yáo zhī. yòu yǒu jié gǔ, bù zhī shuí suǒ zào yě.
革之屬五:一曰建鼓,夏后氏加四足,謂之足鼓。殷人柱貫之,謂之楹鼓。周 人懸之,謂之懸鼓。近代相承,植而貫之,謂之建鼓。蓋殷所作也。又棲翔鷺於其 上,不知何代所加。或曰,鵠也,取其聲揚而遠聞。或曰,鷺,鼓精也。越王勾踐 擊大鼓於雷門以壓吳。晉時移於建康,有雙鷺哾鼓而飛入雲。或曰,皆非也。《詩》 云:「振振鷺,鷺於飛。鼓咽咽,醉言歸。」古之君子,悲周道之衰,頌聲之輟, 飾鼓以鷺,存其風流。未知孰是。靈鼓、靈鞀,併入面。雷鼓、雷鞀,六面。路鼓、 路鞀,四面。鼓以桴擊,鞀貫其中而手搖之。又有節鼓,不知誰所造也。
mù zhī shǔ èr: yī yuē chù, rú tǒng, fāng èr chǐ bā cùn, zhōng yǒu chuí bǐng, lián dǐ dòng zhī, lìng zuǒ yòu jī, yǐ jié lè. èr yuē yǔ, rú fú shòu, bèi yǒu èr shí qī chú yǔ, yǐ zhú zhǎng chǐ, héng lì zhī, yǐ zhǐ lè yān.
木之屬二:一曰柷,如桶,方二尺八寸,中有椎柄,連底動之,令左右擊,以 節樂。二曰敔,如伏獸,背有二十七鉏鋙,以竹長尺,橫櫟之,以止樂焉。
sǔn jù, suǒ yǐ xuán zhōng qìng, héng yuē sǔn, shì yǐ lín shǔ, zhí yuē jù, shì yǐ luǒ jí yǔ shǔ. sǔn jiā mù bǎn yú shàng, wèi zhī yè. yīn rén kè qí shàng wèi chóng yá, yǐ guà xuán. zhōu rén huà zēng wèi zhù, dài zhī yǐ bì, chuí wǔ cǎi yǔ yú qí xià, shù yú sǔn jù zhī jiǎo. jìn dài yòu jiā jīn bó shān yú sǔn shàng, chuí liú sū, yǐ hé cǎi yǔ. wǔ dài xiāng yīn, tóng yòng zhī.
簨虡,所以懸鐘磬,橫曰簨,飾以鱗屬,植曰虡,飾以臝及羽屬。簨加木板於 上,謂之業。殷人刻其上為崇牙,以掛懸。周人畫繒為紵,戴之以璧,垂五采羽於 其下,樹於簨虡之角。近代又加金博山於簨上,垂流蘇,以合採羽。五代相因,同 用之。
shǐ kāi huáng chū dìng lìng, zhì qī bù lè: yī yuē guó jì, èr yuē qīng shāng jì, sān yuē gāo lì jì, sì yuē tiān zhú jì, wǔ yuē ān guó jì, liù yuē guī zī jì, qī yuē wén kāng jì. yòu zá yǒu shū lè fú nán kāng guó bǎi jì tū jué xīn luó wō guó děng jì. qí hòu niú hóng qǐng cún bǐng duó jīn fú děng sì wǔ, yǔ xīn jì bìng chén. yīn chēng: sì wǔ, àn hàn wèi yǐ lái, bìng shī yú yàn xiǎng. bǐng wǔ, hàn bā yú wǔ yě. zhì zhāng dì zào bǐng wǔ cí yún guān dōng yǒu xián nǚ, wèi míng dài hàn qū yún míng míng wèi huáng dì. duó wǔ, fù xuán dài wèi cí yún zhèn duó míng jīn, chéng gōng suī fù yún bǐng duó wǔ tíng, bā yīn bìng chén shì yě. fú wǔ zhě, shěn yuē sòng zhì yún: wú wǔ, wú rén sī jìn huà. qí cí běn yún bái fú jiū shì yě. jīn wǔ zhě, gōng mò wǔ yě. fú tāo yún: xiàng zhuāng yīn wǔ, yù jiàn gāo zǔ, xiàng bó yū zhǎng xiù yǐ gǎn qí fēng, wèi jìn chuán wèi wǔ yān. jiǎn cǐ suī fēi zhèng lè, yì qián dài jiù shēng. gù liáng wǔ bào shěn yuē yún: bǐng duó jīn fú, gǔ zhī yí fēng. yáng hóng yún: cǐ wǔ běn èr bā rén, huán xuán jí zhēn, wèi bā yì. hòu yīn ér bù gǎi. qí rén wáng sēng qián yǐ lùn qí shì. píng chén suǒ de zhě, yóu chōng bā yì, yú xuán nèi jì èr wǔ hòu zuò zhī, wèi shī sī dà. jiǎn sì wǔ yóu lái, qí shí yǐ jiǔ. qǐng bìng zài yàn huì, yǔ zá jì tóng shè, yú xī liáng qián zòu zhī. dì yuē: qí shēng yīn jié zòu jí wǔ, xī yí yī jiù. wéi wǔ rén bù xū zhuō bǐng fú děng. jí dà yè zhōng, yáng dì nǎi dìng qīng lè xī liáng guī zī tiān zhú kāng guó shū lè ān guó gāo lì lǐ bì, yǐ wèi jiǔ bù. lè qì gōng yī chuàng zào jì chéng, dà bèi yú zī yǐ.
始開皇初定令,置《七部樂》:一曰《國伎》,二曰《清商伎》,三曰《高麗 伎》,四曰《天竺伎》,五曰《安國伎》,六曰《龜茲伎》,七曰《文康伎》。又 雜有疏勒、扶南、康國、百濟、突厥、新羅、倭國等伎。其後牛弘請存《鞞》、 《鐸》、《巾》、《拂》等四舞,與新伎並陳。因稱:「四舞,按漢、魏以來,並 施於宴饗。《鞞舞》,漢巴、渝舞也。至章帝造《鞞舞辭》雲『關東有賢女』,魏 明代漢曲雲『明明魏皇帝』。《鐸舞》,傅玄代魏辭雲『振鐸鳴金』,成公綏賦雲 『《鞞鐸》舞庭,八音並陳』是也。《拂舞》者,沈約《宋志》云:『吳舞,吳人 思晉化。』其辭本雲『白符鳩』是也。《巾舞》者,《公莫舞》也。伏滔云:『項 莊因舞,欲劍高祖,項伯紆長袖以扞其鋒,魏、晉傳為舞焉。』檢此雖非正樂,亦 前代舊聲。故梁武報沈約云:『《鞞》、《鐸》、《巾》、《拂》,古之遺風。』 楊泓云:『此舞本二八人,桓玄即真,為八佾。後因而不改。』齊人王僧虔已論其 事。平陳所得者,猶充八佾,於懸內繼二舞后作之,為失斯大。檢四舞由來,其實 已久。請並在宴會,與雜伎同設,於西涼前奏之。」帝曰:「其聲音節奏及舞,悉 宜依舊。惟舞人不須捉鞞拂等。」及大業中,煬帝乃定《清樂》、《西涼》、《龜 茲》、《天竺》、《康國》、《疏勒》、《安國》、《高麗》、《禮畢》,以為 《九部》。樂器工衣創造既成,大備於茲矣。
qīng lè qí shǐ jí qīng shāng sān diào shì yě, bìng hàn lái jiù qū. lè qì xíng zhì, bìng gē zhāng gǔ cí, yǔ wèi sān zǔ suǒ zuò zhě, jiē bèi yú shǐ jí. shǔ jìn cháo qiān bō, yí jié qiè jù, qí yīn fēn sǎn. fú yǒng gù píng zhāng shì, shǐ yú liáng zhōu dé zhī. sòng wǔ píng guān zhōng, yīn ér rù nán, bù fù cún yú nèi dì. jí píng chén hòu huò zhī. gāo zǔ tīng zhī, shàn qí jié zòu, yuē: cǐ huá xià zhèng shēng yě. xī yīn yǒng jiā, liú yú jiāng wài, wǒ shòu tiān míng mìng, jīn fù huì tóng. suī shǎng zhú shí qiān, ér gǔ zhì yóu zài. kě yǐ cǐ wèi běn, wēi gèng sǔn yì, qù qí āi yuàn, kǎo ér bǔ zhī. yǐ xīn dìng lǜ lǚ, gèng zào lè qì. qí gē qǔ yǒu yáng bàn, wǔ qǔ yǒu míng jūn bìng qì. qí lè qì yǒu zhōng qìng qín sè jī qín pí pá kōng hóu zhú zhēng jié gǔ shēng dí xiāo chí xūn děng shí wǔ zhǒng, wèi yī bù. gōng èr shí wǔ rén.
《清樂》其始即《清商三調》是也,並漢來舊曲。樂器形制,並歌章古辭,與 魏三祖所作者,皆被於史籍。屬晉朝遷播,夷羯竊據,其音分散。苻永固平張氏, 始於涼州得之。宋武平關中,因而入南,不復存於內地。及平陳後獲之。高祖聽之, 善其節奏,曰:「此華夏正聲也。昔因永嘉,流於江外,我受天明命,今復會同。 雖賞逐時遷,而古致猶在。可以此為本,微更損益,去其哀怨,考而補之。以新定 律呂,更造樂器。」其歌曲有《陽伴》,舞曲有《明君》、《並契》。其樂器有鍾、 磬、琴、瑟、擊琴、琵琶、箜篌、築、箏、節鼓、笙、笛、簫、篪、塤等十五種, 為一部。工二十五人。
xī liáng zhě, qǐ fú shì zhī mò, lǚ guāng jǔ qú méng xùn děng, jù yǒu liáng zhōu, biàn guī zī shēng wèi zhī, hào wèi qín hàn jì. wèi tài wǔ jì píng hé xī dé zhī, wèi zhī xī liáng lè. zhì wèi zhōu zhī jì, suì wèi zhī guó jì. jīn qū xiàng pí pá shù tóu kōng hóu zhī tú, bìng chū zì xī yù, fēi huá xià jiù qì. yáng zé xīn shēng shén bái mǎ zhī lèi, shēng yú hú róng. hú róng gē fēi hàn wèi yí qū, gù qí lè qì shēng diào, xī yǔ shū shǐ bù tóng. qí gē qǔ yǒu yǒng shì lè, jiě qū yǒu wàn shì fēng wǔ, qū yǒu yú tián fó qǔ. qí lè qì yǒu zhōng qìng dàn zhēng chōu zhēng wò kōng hóu shù kōng hóu pí pá wǔ xián shēng xiāo dà bì lì zhǎng dí xiǎo bì lì héng dí yāo gǔ qí gǔ dān gǔ tóng bá bèi děng shí jiǔ zhǒng, wèi yī bù. gōng èr shí qī rén.
《西涼》者,起苻氏之末,呂光、沮渠蒙遜等,據有涼州,變龜茲聲為之,號 為秦漢伎。魏太武既平河西得之,謂之《西涼樂》。至魏、周之際,遂謂之《國伎》。 今曲項琵琶、豎頭箜篌之徒,並出自西域,非華夏舊器。《楊澤新聲》、《神白馬》 之類,生於胡戎。胡戎歌非漢魏遺曲,故其樂器聲調,悉與書史不同。其歌曲有 《永世樂》,解曲有《萬世豐》舞,曲有《于闐佛曲》。其樂器有鍾、磬、彈箏、 搊箏、臥箜篌、豎箜篌、琵琶、五弦、笙、簫、大篳篥、長笛、小篳篥、橫笛、腰 鼓、齊鼓、擔鼓、銅拔、貝等十九種,為一部。工二十七人。
guī zī zhě, qǐ zì lǚ guāng miè guī zī, yīn dé qí shēng. lǚ shì wáng, qí lè fēn sǎn, hòu wèi píng zhōng yuán, fù huò zhī. qí shēng hòu duō biàn yì. zhì suí yǒu xī guó guī zī qí cháo guī zī tǔ guī zī děng, fán sān bù. kāi huáng zhōng, qí qì dà shèng yú lǘ gàn. shí yǒu cáo miào dá wáng zhǎng tōng lǐ shì héng guō jīn lè ān jìn guì děng, jiē miào jué xián guǎn, xīn shēng qí biàn, cháo gǎi mù yì, chí qí yīn jì, gū xuàn gōng wáng zhī jiān, jǔ shí zhēng xiāng mù shàng. gāo zǔ bìng zhī, wèi qún chén yuē: wén gōng děng jiē hǎo xīn biàn, suǒ zòu wú fù zhèng shēng, cǐ bù xiáng zhī dà yě. zì jiā xíng guó, huà chéng rén fēng, wù wèi tiān xià fāng rán, gōng jiā jiā zì yǒu fēng sú yǐ. cún wáng shàn è, mò bù xì zhī. lè gǎn rén shēn, shì zī hé yǎ, gōng děng duì qīn bīn yàn yǐn, yí zòu zhèng shēng shēng bù zhèng, hé kě shǐ ér nǚ wén yě! dì suī yǒu cǐ chì, ér jìng bù néng jiù yān. yáng dì bù jiě yīn lǜ, lüè bù guān huái. hòu dà zhì yàn piān, cí jí yín qǐ. lìng lè zhèng bái míng dá zào xīn shēng, chuàng wàn suì lè cáng gōu lè qī xī xiāng féng lè tóu hú lè wǔ xí tóng xīn jì yù nǚ xíng shāng shén xiān liú kè zhì zhuān xù mìng dòu jī zi dòu bǎi cǎo fàn lóng zhōu hái jiù gōng zhǎng lè huā jí shí èr shí děng qū, yǎn yì cuī cáng, āi yīn duàn jué. dì yuè zhī wú yǐ, wèi xìng chén yuē: duō dàn qū zhě, rú rén duō dú shū. dú shū duō zé néng zhuàn shū, dàn qū duō jí néng zào qū. cǐ lǐ zhī rán yě. yīn yǔ míng dá yún: qí shì piān yú, cáo miào dá yóu zì fēng wáng. wǒ jīn tiān xià dà tóng, yù guì rǔ, yí zì xiū jǐn. liù nián, gāo chāng xiàn shèng míng lè qū, dì lìng zhī yīn zhě yú guǎn suǒ tīng zhī, guī ér yì xí. jí kè fāng xiàn, xiān yú qián zòu zhī, hú yí jiē jīng yān. qí gē qǔ yǒu shàn shàn mó ní, jiě qū yǒu pó jiā ér, wǔ qǔ yǒu xiǎo tiān, yòu yǒu shū lè yán. qí lè qì yǒu shù kōng hóu pí pá wǔ xián shēng dí xiāo bì lì máo yuán gǔ dōu tán gǔ dá là gǔ yāo gǔ jié gǔ jī lóu gǔ tóng bá bèi děng shí wǔ zhǒng, wèi yī bù. gōng èr shí rén.
《龜茲》者,起自呂光滅龜茲,因得其聲。呂氏亡,其樂分散,後魏平中原, 復獲之。其聲後多變易。至隋有《西國龜茲》、《齊朝龜茲》、《土龜茲》等,凡 三部。開皇中,其器大盛於閭干。時有曹妙達、王長通、李士衡、郭金樂、安進貴 等,皆妙絕弦管,新聲奇變,朝改暮易,持其音技,估衒公王之間,舉時爭相慕尚。 高祖病之,謂群臣曰:「聞公等皆好新變,所奏無復正聲,此不祥之大也。自家形 國,化成人風,勿謂天下方然,公家家自有風俗矣。存亡善惡,莫不系之。樂感人 深,事資和雅,公等對親賓宴飲,宜奏正聲;聲不正,何可使兒女聞也!」帝雖有 此敕,而竟不能救焉。煬帝不解音律,略不關懷。後大制艷篇,辭極淫綺。令樂正 白明達造新聲,創《萬歲樂》、《藏鈎樂》、《七夕相逢樂》、《投壺樂》、《舞 席同心髻》、《玉女行觴》、《神仙留客》、《擲磚續命》、《鬥雞子》、《斗百 草》、《泛龍舟》、《還舊宮》、《長樂花》及《十二時》等曲,掩抑摧藏,哀音 斷絕。帝悅之無已,謂幸臣曰:「多彈曲者,如人多讀書。讀書多則能撰書,彈曲 多即能造曲。此理之然也。」因語明達云:「齊氏偏隅,曹妙達猶自封王。我今天 下大同,欲貴汝,宜自修謹。」六年,高昌獻《聖明樂》曲,帝令知音者於館所聽 之,歸而肄習。及客方獻,先於前奏之,胡夷皆驚焉。其歌曲有《善善摩尼》,解 曲有《婆伽兒》,舞曲有《小天》,又有《疏勒鹽》。其樂器有豎箜篌、琵琶、五 弦、笙、笛、簫、篳篥、毛員鼓、都曇鼓、答臘鼓、腰鼓、羯鼓、雞婁鼓、銅拔、 貝等十五種,為一部。工二十人。
tiān zhú zhě, qǐ zì zhāng zhòng huá jù yǒu liáng zhōu, zhòng sì yì lái gòng nán jì, tiān zhú jí qí lè yān. gē qū yǒu shā shí jiāng, wǔ qǔ yǒu tiān qū. lè qì yǒu fèng shǒu kōng hóu pí pá wǔ xián dí tóng gǔ máo yuán gǔ dōu tán gǔ tóng bá bèi děng jiǔ zhǒng, wèi yī bù. gōng shí èr rén.
《天竺》者,起自張重華據有涼州,重四譯來貢男伎,《天竺》即其樂焉。歌 曲有《沙石疆》,舞曲有《天曲》。樂器有鳳首箜篌、琵琶、五弦、笛、銅鼓、毛 員鼓、都曇鼓、銅拔、貝等九種,為一部。工十二人。
kāng guó, qǐ zì zhōu wǔ dì pīng běi dí wèi hòu, dé qí suǒ huò xī róng jì, yīn qí shēng. gē qǔ yǒu jí diàn nóng hé zhèng, wǔ qǔ yǒu hè lán bō bí shǐ mò xī bō dì nóng huì bō bí shǐ qián bá dì huì dì děng sì qū. lè qì yǒu dí zhèng gǔ jiā gǔ tóng bá děng sì zhǒng, wèi yī bù. gōng qī rén.
《康國》,起自周武帝娉北狄為後,得其所獲西戎伎,因其聲。歌曲有《戢殿 農和正》,舞曲有《賀蘭缽鼻始》、《末奚波地》、《農惠缽鼻始》、《前拔地惠 地》等四曲。樂器有笛、正鼓、加鼓、銅拔等四種,為一部。工七人。
shū lè ān guó gāo lì, bìng qǐ zì hòu wèi píng féng shì jí tōng xī yù, yīn dé qí jì. hòu jiàn fán huì qí shēng, yǐ bié yú tài lè.
《疏勒》、《安國》、《高麗》,並起自後魏平馮氏及通西域,因得其伎。後 漸繁會其聲,以別於太樂。
shū lè, gē qǔ yǒu kàng lì sǐ ràng lè, wǔ qǔ yǒu yuǎn fú, jiě qū yǒu yán qū. lè qì yǒu shù kōng hóu pí pá wǔ xián dí xiāo bì lì dá là gǔ yāo gǔ jié gǔ jī lóu gǔ děng shí zhǒng, wèi yī bù, gōng shí èr rén.
《疏勒》,歌曲有《亢利死讓樂》,舞曲有《遠服》,解曲有《鹽曲》。樂器 有豎箜篌、琵琶、五弦、笛、簫、篳篥、答臘鼓、腰鼓、羯鼓、雞婁鼓等十種,為 一部,工十二人。
ān guó, gē qǔ yǒu fù sà dān shí, wǔ qǔ yǒu mò xī, jiě qū yǒu jū hé zhī. lè qì yǒu kōng hóu pí pá wǔ xián dí xiāo bì lì shuāng bì lì zhèng gǔ hé gǔ tóng bá děng shí zhǒng, wèi yī bù. gōng shí èr rén.
《安國》,歌曲有《附薩單時》,舞曲有《末奚》,解曲有《居和祗》。樂器 有箜篌、琵琶、五弦、笛、簫、篳篥、雙篳篥、正鼓、和鼓、銅拔等十種,為一部。 工十二人。
gāo lì, gē qǔ yǒu zhī qī, wǔ qǔ yǒu gē zhī qī. lè qì yǒu dàn zhēng wò kōng hóu shù kōng hóu pí pá wǔ xián dí shēng xiāo xiǎo bì lì táo pí bì lì yāo gǔ qí gǔ dān gǔ bèi děng shí sì zhǒng, wèi yī bù. gōng shí bā rén.
《高麗》,歌曲有《芝棲》,舞曲有《歌芝棲》。樂器有彈箏、臥箜篌、豎箜 篌、琵琶、五弦、笛、笙、簫、小篳篥、桃皮篳篥、腰鼓、齊鼓、擔鼓、貝等十四 種,為一部。工十八人。
lǐ bì zhě, běn chū zì jìn tài wèi yǔ liàng jiā. liàng zú, qí jì zhuī sī liàng, yīn jiǎ wèi qí miàn, zhí yì yǐ wǔ, xiàng qí róng, qǔ qí shì yǐ hào zhī, wèi zhī wèi wén kāng lè. měi zòu jiǔ bù lè zhōng zé chén zhī, gù yǐ lǐ bì wèi míng. qí xíng qū yǒu dān jiāo lù, wǔ qǔ yǒu sàn huā. lè qì yǒu dí shēng xiāo chí líng pán bǐng yāo gǔ děng qī zhǒng, sān xuán wèi yī bù. gōng èr shí èr rén.
《禮畢》者,本出自晉太尉庾亮家。亮卒,其伎追思亮,因假為其面,執翳以 舞,象其容,取其諡以號之,謂之為《文康樂》。每奏九部樂終則陳之,故以禮畢 為名。其行曲有《單交路》,舞曲有《散花》。樂器有笛、笙、簫、篪、鈴槃、鞞、 腰鼓等七種,三懸為一部。工二十二人。
shǐ qí wǔ píng zhōng, yǒu yú lóng làn màn pái yōu zhū rú shān chē jù xiàng bá jǐng zhǒng guā shā mǎ bō lǘ děng, qí guài yì duān, bǎi yǒu yú wù, míng wèi bǎi xì. zhōu shí, zhèng yì yǒu chǒng yú xuān dì, zòu zhēng qí sàn lè rén, bìng huì jīng shī wèi zhī. gài qín jiǎo dǐ zhī liú zhě yě. kāi huáng chū, bìng fàng qiǎn zhī. jí dà yè èr nián, tū jué rǎn gàn lái cháo, yáng dì yù kuā zhī, zǒng zhuī sì fāng sàn lè, dà jí dōng dōu. chū yú fāng huá yuàn jī cuì chí cè, dì wéi gōng nǚ guān zhī. yǒu shè lì xiān lái, xì yú chǎng nèi, xū yú tiào yuè, jī shuǐ mǎn qú, yuán tuó guī áo, shuǐ rén chóng yú, biàn fù yú dì. yòu yǒu dà jīng yú, pēn wù yì rì, shū hū huà chéng huáng lóng, zhǎng qī bā zhàng, sǒng yǒng ér chū, míng yuē huáng lóng biàn. yòu yǐ shéng xì liǎng zhù, xiāng qù shí zhàng, qiǎn èr chàng nǚ duì wǔ shéng shàng, xiāng féng qiè jiān ér guò, gē wǔ bù chuò. yòu wèi xià yù gāng dǐng, qǔ chē lún shí jiù dà wèng qì děng, gè yú zhǎng shàng ér tiào nòng zhī. bìng èr rén dài gān, qí shàng yǒu wǔ, hū rán téng tòu ér huàn yì zhī. yòu yǒu shén áo fù shān, huàn rén tǔ huǒ, qiān biàn wàn huà, kuàng gǔ mò chóu. rǎn gàn dà hài zhī. zì shì jiē yú tài cháng jiào xí. měi suì zhēng yuè, wàn guó lái cháo, liú zhì shí wǔ rì, yú duān mén wài, jiàn guó mén nèi, mián gèn bā lǐ, liè wèi xì chǎng. bǎi guān qǐ péng jiā lù, cóng hūn dá dàn, yǐ zòng guān zhī. zhì huì ér bà. jì rén jiē yī jǐn xiù zēng cǎi. qí gē wǔ zhě, duō wèi fù rén fú, míng huán pèi, shì yǐ huā ěr zhě, dài sān wàn rén. chū kè jīng zhào hé nán zhì cǐ yī fú, ér liǎng jīng zēng jǐn, wèi zhī zhōng xū. sān nián, jià xìng yú lín, tū jué qǐ mín cháo yú xíng gōng, dì yòu shè yǐ shì zhī. liù nián, zhū yí dà xiàn fāng wù. tū jué qǐ mín yǐ xià, jiē guó zhǔ qīn lái cháo hè. nǎi yú tiān jīn jiē shèng chén bǎi xì, zì hǎi nèi fán yǒu qí jì, wú bù zǒng cuì. chóng chǐ qì wán, shèng shì yī fú, jiē yòng zhū cuì jīn yín, jǐn jì chī xiù. qí yíng fèi jù yì wàn. guān xī yǐ ān dé wáng xióng zǒng zhī, dōng dōu yǐ qí wáng jiǎn zǒng zhī, jīn shí páo gé zhī shēng, wén shù shí lǐ wài. dàn xián shou yàn guǎn yǐ shàng, yī wàn bā qiān rén. dà liè jù huǒ, guāng zhú tiān dì, bǎi xì zhī shèng, zhèn gǔ wú bǐ. zì shì měi nián yǐ wèi cháng yān.
始齊武平中,有魚龍爛漫、俳優、硃儒、山車、巨象、拔井、種瓜、殺馬、剝 驢等,奇怪異端,百有餘物,名為百戲。周時,鄭譯有寵於宣帝,奏征齊散樂人, 並會京師為之。蓋秦角牴之流者也。開皇初,並放遣之。及大業二年,突厥染干來 朝,煬帝欲夸之,總追四方散樂,大集東都。初於芳華苑積翠池側,帝帷宮女觀之。 有舍利先來,戲於場內,須臾跳躍,激水滿衢,黿鼉龜鰲,水人蟲魚,遍覆於地。 又有大鯨魚,噴霧翳日,倏忽化成黃龍,長七八丈,聳踴而出,名曰《黃龍變》。 又以繩系兩柱,相去十丈,遣二倡女對舞繩上,相逢切肩而過,歌舞不輟。又為夏 育扛鼎,取車輪石臼大甕器等,各於掌上而跳弄之。並二人戴竿,其上有舞,忽然 騰透而換易之。又有神鰲負山,幻人吐火,千變萬化,曠古莫儔。染干大駭之。自 是皆於太常教習。每歲正月,萬國來朝,留至十五日,於端門外,建國門內,綿亘 八里,列為戲場。百官起棚夾路,從昏達旦,以縱觀之。至晦而罷。伎人皆衣錦繡 繒彩。其歌舞者,多為婦人服,鳴環佩,飾以花毦者,殆三萬人。初課京兆、河南 制此衣服,而兩京繒錦,為之中虛。三年,駕幸榆林,突厥啟民朝於行宮,帝又設 以示之。六年,諸夷大獻方物。突厥啟民以下,皆國主親來朝賀。乃於天津街盛陳 百戲,自海內凡有奇伎,無不總萃。崇侈器玩,盛飾衣服,皆用珠翠金銀,錦罽絺 繡。其營費鉅億萬。關西以安德王雄總之,東都以齊王暕總之,金石匏革之聲,聞 數十里外。彈弦扌厭管以上,一萬八千人。大列炬火,光燭天地,百戲之盛,振古 無比。自是每年以為常焉。
gù shì, tiān zǐ yǒu shì yú tài miào, bèi fǎ jià, chén yǔ bǎo, yǐ rù yú cì. lǐ bì shēng chē, ér gǔ chuī bìng zuò. kāi huáng shí qī nián zhào yuē: xī wǔ dì yì lè, sān wáng shū lǐ, jiē suí shì ér yǒu sǔn yì, yīn qíng ér lì jié wén. yǎng wéi jì xiǎng zōng miào, zhān jìng rú zài, wǎng jí zhī gǎn, qíng shēn zī rì. ér lǐ bì shēng lù, gǔ chuī fā yīn, hái rù gōng mén, jīn shí zhèn xiǎng. sī zé āi lè tóng rì, xīn shì xiāng wéi, qíng suǒ bù ān, lǐ shí wèi yǔn. yí gǎi zī wǎng shì, yòng hóng lǐ jiào. zì jīn yǐ hòu, xiǎng miào rì bù xū shè gǔ chuī, diàn tíng wù shè lè xuán. zài miào nèi jí zhū jì, bìng yī jiù. qí wáng gōng yǐ xià, jì sī miào rì, bù dé zuò yīn lè.
故事,天子有事於太廟,備法駕,陳羽葆,以入於次。禮畢升車,而鼓吹並作。 開皇十七年詔曰:「昔五帝異樂,三王殊禮,皆隨事而有損益,因情而立節文。仰 惟祭享宗廟,瞻敬如在,罔極之感,情深茲日。而禮畢升路,鼓吹發音,還入宮門, 金石振響。斯則哀樂同日,心事相違,情所不安,理實未允。宜改茲往式,用弘禮 教。自今以後,享廟日不須設鼓吹,殿庭勿設樂懸。在廟內及諸祭,並依舊。其王 公已下,祭私廟日,不得作音樂。」
zhì dà yè zhōng, yáng dì zhì yàn xiǎng shè gǔ chuī, yī liáng wèi shí èr àn. àn bié yǒu chún yú zhēng duó jūn lè gǔ chuī děng yī bù. àn xià jiē xióng bà chū bào, téng yǐ chéng zhī, yǐ xiàng bǎi shòu zhī wǔ. qí dà jià gǔ chuī, bìng zhū qī huà. dà jià gǔ chuī xiǎo gǔ jiā jīn zhuó yǔ bǎo gǔ náo gǔ jié gǔ, jiē wǔ cǎi zhòng gài, qí yǔ bǎo gǔ, réng shì yǐ yǔ bǎo. zhǎng míng zhōng míng dà xiǎo héng chuī, wǔ cǎi yī fān, fēi zhǎng, huà jiāo lóng, wǔ cǎi jiǎo. dà jiǎo fān yì rú zhī. dà gǔ zhǎng míng dà héng chuī jié gǔ jí héng chuī hòu dí xiāo bì lì jiā táo pí bì lì děng gōng rén fú, jiē fēi dì jù wén wèi páo kù jí mào. jīn zhēng gǔ, qí zhēng gǔ jiē jiā bā jiǎo zǐ sǎn. xiǎo gǔ zhōng míng xiǎo héng chuī jí héng chuī hòu dí xiāo bì lì jiā táo pí bì lì děng gōng rén fú, bìng qīng dì jù wén páo kù jí mào. yǔ bǎo gǔ náo jí gē xiāo jiā gōng rén fú, bìng wǔ biàn, zhū gōu yī, gé dài. dà jiǎo gōng rén, píng jīn zé, fēi shān, bái bù dà kǒu kù. qí gǔ chuī dū shuài fú, yǔ dà jiǎo tóng. yǐ xià zhǔn dū shuài fú, yì rú zhī.
至大業中,煬帝制宴饗設鼓吹,依梁為十二案。案別有錞於、鉦、鐸、軍樂鼓 吹等一部。案下皆熊罷貙豹,騰倚承之,以象百獸之舞。其大駕鼓吹,並硃漆畫。 大駕鼓吹、小鼓加金鐲、羽葆鼓、鐃鼓、節鼓,皆五采重蓋,其羽葆鼓,仍飾以羽 葆。長鳴、中鳴、大小橫吹,五采衣幡,緋掌,畫交龍,五采腳。大角幡亦如之。 大鼓、長鳴、大橫吹、節鼓及橫吹後笛、簫、篳篥、笳、桃皮篳篥等工人服,皆緋 地苣文為袍袴及帽。金鉦、鼓,其鉦鼓皆加八角紫傘。小鼓、中鳴、小橫吹及橫 吹後笛、簫、篳篥、笳、桃皮篳篥等工人服,並青地苣文袍袴及帽。羽葆鼓、鐃及 歌、簫、笳工人服,並武弁,硃褠衣,革帶。大角工人,平巾幘,緋衫,白布大口 袴。其鼓吹督帥服,與大角同。以下准督帥服,亦如之。
gǔ yī qǔ, shí èr biàn, yǔ jīn zhēng tóng. yè jǐng yòng yī qǔ jù jǐn. cì zòu dà gǔ. dà gǔ, yī shí wǔ qū gōng dà jià, yī shí èr qǔ gōng huáng tài zǐ, yī shí qū gōng wáng gōng děng. xiǎo gǔ, jiǔ qǔ gōng dà jià, sān qǔ gōng huáng tài zǐ jí wáng gōng děng.
鼓一曲,十二變,與金鉦同。夜警用一曲俱盡。次奏大鼓。大鼓,一十五曲 供大駕,一十二曲供皇太子,一十曲供王公等。小鼓,九曲供大駕,三曲供皇太子 及王公等。
zhǎng míng sè jiǎo, yī bǎi èr shí jù gōng dà jià, sān shí liù jù gōng huáng tài zǐ, shí bā jù gōng wáng gōng děng.
長鳴色角,一百二十具供大駕,三十六具供皇太子,十八具供王公等。
cì míng sè jiǎo, yī bǎi èr shí jù gōng dà jià, shí èr jù gōng huáng tài zǐ, yī shí jù gōng wáng gōng děng.
次鳴色角,一百二十具供大駕,十二具供皇太子,一十具供王公等。
dà jiǎo, dì yī qǔ qǐ zhuō mǎ, dì èr qǔ bèi mǎ, dì sān qǔ qí mǎ, dì sì qū xíng, dì wǔ qū rù zhèn, dì liù qū shōu jūn, dì qī qū xià yíng. jiē yǐ sān tòng wèi yī qǔ. qí cí bìng běn zhī xiān bēi.
大角,第一曲起捉馬,第二曲被馬,第三曲騎馬,第四曲行,第五曲入陣,第 六曲收軍,第七曲下營。皆以三通為一曲。其辭並本之鮮卑。
náo gǔ, shí èr qǔ gōng dà jià, liù qū gōng huáng tài zǐ, sān qǔ gōng wáng gōng děng. qí lè qì yǒu gǔ, bìng gē xiāo jiā.
鐃鼓,十二曲供大駕,六曲供皇太子,三曲供王公等。其樂器有鼓,並歌簫、 笳。
dà héng chuī, èr shí jiǔ qǔ gōng dà jià, jiǔ qǔ gōng huáng tài zǐ, qī qū gōng wáng gōng. qí lè qì yǒu jiǎo jié gǔ dí xiāo bì lì jiā táo pí bì lì.
大橫吹,二十九曲供大駕,九曲供皇太子,七曲供王公。其樂器有角、節鼓、 笛、簫、篳篥、笳、桃皮篳篥。
xiǎo héng chuī, shí èr qǔ gōng dà jià, yè jǐng zé shí èr qǔ jù yòng. qí lè qì yǒu jiǎo dí xiāo bì lì jiā táo pí bì lì.
小橫吹,十二曲供大駕,夜警則十二曲俱用。其樂器有角、笛、簫、篳篥、笳、 桃皮篳篥。